S.Ü. MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
BİLGİSAYAR DESTEKLİ HARİTA YAPIMI
UYGULAMALARI
Prof.Dr. İ. Öztuğ BİLDİRİCİ
Bu ders notu 2014-2015 Öğretim Yılından itibaren
kullanılacaktır.
Uygulamalarda gerekli dosyalar için dersin
sayfası: http://atlas.selcuk.edu.tr/1205311
Konya, 2014
web
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM 1: AutoCAD UYGULAMALARI.........................................................................................................................1
1.1. KOORDİNAT SİSTEMİ, ZOOM KAVRAMI ...............................................................................................2
1.2. ÖDEV ŞABLONUNUN ÇİZİMİ ....................................................................................................................4
1.3. PARALEL ÇİZGİ ÇİZME, TABAKA KAVRAMI........................................................................................7
1.4. POLYLINE OBJESİ ve TRIM KOMUTU......................................................................................................9
1.5. CIRCLE ve KAPALI POLYLINE ÇİZMEK ................................................................................................12
1.6. ARC OBJESİ ve YAKALAMA MODLARI ................................................................................................14
1.7. TÜRK BAYRAĞI ÇİZİMİ............................................................................................................................18
1.8. UYGULAMA 8: BLOK KAVRAMI ve EDİTLEME ..................................................................................21
1.9. ORTOGONAL ÇİZİM ..................................................................................................................................24
1.10. ORTOGONAL ÇİZİM ................................................................................................................................26
BÖLÜM 2: EGHAS UYGULAMALARI..........................................................................................................................28
2.1. KOORDİNATLARLA NOKTA GİRİŞİ.......................................................................................................29
2.2. KUTUPSAL ÖLÇÜLERLE HESAPLAMA ve ÇİZİM................................................................................32
2.3. ORTOGONAL ÖLÇÜLERLE HESAPLAMA ve ÇİZİM............................................................................35
2.4. PARSELASYON ...........................................................................................................................................38
2.5. SAYISAL ARAZİ MODELİ .........................................................................................................................41
2.6. TARANMIŞ GÖRÜNTÜLERLE SAYISALLAŞTIRMA ...........................................................................44
BÖLÜM 3: NETCAD UYGULAMALARI.......................................................................................................................46
3.1. KOORDİNATLARLA ÇİZİM ......................................................................................................................47
3.2. KUTUPSAL ve ORTOGONAL KOORDİNATLARLA HESAP ve ÇİZİM ...............................................51
3.3. SAYISAL ARAZİ MODELİ .........................................................................................................................55
3.4. DXF DOSYA ALMA ve İFRAZ...................................................................................................................59
3.5. SAYISALLAŞTIRMA ..................................................................................................................................62
3.6. KESİŞİM HESAPLARI ve KOORDİNAT DÖNÜŞÜMÜ ...........................................................................66
3.7. KESİT İŞLEMLERİ ......................................................................................................................................69
3.8. TARANMIŞ GÖRÜNTÜLERDEN MODEL OLUŞTURMA .....................................................................76
3.9. ÇIKTI ALMA ................................................................................................................................................79
3.10. CBS (GIS) UYGULAMALARI ..................................................................................................................83
3.11. UVDF YAZMA VE OKUMA.....................................................................................................................88
BÖLÜM 4: GENEL UYGULAMALAR ...........................................................................................................................98
4.1. ORTOGONAL ÇİZİM ..................................................................................................................................99
4.2. ÇİZİM VE İFRAZ .......................................................................................................................................101
BÖLÜM 1: AutoCAD UYGULAMALARI
Bu bölümde yer alan uygulamalar için AutoCAD yazılımı kullanılacaktır. Bu bölümdeki uygulamalar için laboratuar
bilgisayarlarında D:\harita\numaranız şeklinde adlandırılmış bir çalışma klasörü hazırlayınız. Buradaki çalışmalarınızı
uygun bir yöntemle yedekleyiniz.
Uygulamalar laboratuar bilgisayarlarında yüklü AutoCAD yazılımı ile yapılacaktır. Bu AutoCAD versiyonu aşağıdaki
uygulamalarda ekran görüntüleri verilen AutoCAD versiyonu ile farklılıklar gösterebilir. Bu tür farklılıklar ders
sırasında açıklanacaktır. Olası sorunlarda ders sorumlularına danışabilirsiniz.
AutoCAD tüm mühendislik alanlarında kullanılabilecek bir CAD (Computer Aided Design) yazılımıdır. Bu
uygulamada yazılımda kullanılan koordinat sistemleri, temel çizim objelerinden line ve zoom (görüntüyü
büyütme/küçültme) komutu tanıtılacaktır.
AutoCAD iki koordinat sistemine sahiptir. WCS (World Coordinate System) yazılımın temel koordinat sistemidir. Bu
sistemde x koordinatı sağa, y koordinatı yukarı yöndedir. Harita Mühendisliğinde kullanılan koordinat sistemi ise bunun
tersidir. y sağa, x yukarı koordinatı gösterir. Ancak AutoCAD ile yapılan çalışmalarda x ve y koordinatları yer
değiştirerek kullanılırsa istenilen çizim AutoCAD ile kolaylıkla yapılabilir.
Y
y
x
UCS
Ekranda görünen bölge
X
WCS
WCS koordinat sistemi herhangi bir değişikliğe uğratılmadan, geçici olarak bir kullanıcı tarafından bir koordinat sistemi
tanımlanabilir (UCS). UCS de çalışıldıktan sonra, tekrar WCS ye dönülebilir, istenirse başka bir UCS daha
tanımlanabilir.
WCS koordinat sisteminde, matematikte olduğu gibi, x ve y eksenleri -∞ dan +∞ a doğru giderler. Böylesine geniş bir
aralıkta değişen koordinat sisteminin ise ancak bir bölümü ekranda görünür. Ekranda hiç bir şey görünmemesi, hiç bir
çizim yapılmadığı anlamına gelmez. O anda ekranda görünmeyen ama koordinat sisteminde başka bir yerde yapılmış
bir çizim olabilir.
Bilgisayar Destekli Harita Yapımı
1.1. KOORDİNAT SİSTEMİ, ZOOM KAVRAMI
Çalışma Klasörü ve Dosyası
AutoCAD yapılan çizimi uzantısı DWG olan dosyalarda saklar. Ders sorumlularınca belirlenecek bir klasörü çalışma
klasörü olarak hazırlayın. Bu uygulama için AutoCAD’i açın ve dosyayı çalışma klasörünüze uyg101.dwg adı ile
kaydedin.
ZOOM Komutu
AutoCAD de bir komut üç yolla uygulanabilir: Üst tarafta bulunan menüler, menülerin alt kısmında bulunan butonlar ve
komut satırından giriş. Komut satırından (Command) girişler klavyeden yapılır. Öğretim kolaylığı bakımından
uygulamalarda komut satırı kullanılacaktır.
Zoom komutu ile ekrandaki görüntü büyütülür ya da küçültülür. Bu büyütme ve küçültme çizimin boyutlarını
etkilemez. Sadece değişen ekran görüntüsüdür. Bunu bir gazeteye büyüteç ile bakmaya benzetebiliriz. Gazetedeki
yazıları daha büyük görmemize rağmen, gerçekte yazıların boyutunda bir değişiklik olmaz.
Zoom komutunun parametreleri:
• e: tüm çizimi ekrana getirme
• w: kullanıcının tanımladığı pencereyi ekrana getirme
• p: bir önceki ekran görüntüsüne dönme
• x : ekran ölçeğini verilen oranda değiştirme. Örnek: .5x ekranı %50 küçültür, 1.2x ekranı %20 büyütür.
Araç çubukları ve butonlar
Menü
Komut Satırı
AutoCAD Ekranı
Ekran görüntüsü ile ilgili diğer bir komut, pan komutudur. Pan ile ekran görüntüsü kaydırılır.
Line Objesi
AutoCAD çizim objelerinden Line bir doğru parçası tanımlar, line komutu ile çizilir. Line komutunda, doğru parçasının
başlangıç ve bitim noktalarının koordinatı tanımlanır. Koordinat girişleri, ekranda nokta işaretleyerek ya da klavyeden
koordinat girerek yapılabilir.
Klavyeden koordinat girişinde ilk olarak x sonra y koordinatı virgülle ayrılarak girilir. Koordinatların ondalık kısmı
nokta ile ayrılır (Örnek 362.55,765.26). Nümerik klavyedeki ondalık nokta, Türkçe sistemlerde genel olarak virgüle
karşılık geldiğinden, ondalık nokta girişini klavyeden yapınız!
Uygulama
AutoCAD’i başlatın yeni açılan dosyayı uyg101 adı vererek çalışma klasörünüze kaydedin.
Altta bulunan panelden “Ortho Mode” (F8) ve “Polar Tracking” (F10) modlarını kapatın. Bu modlar fonksiyon tuşlarına
bir kez basınca açılır. Bir daha basınca kapanır.
2
Bildirici, 2014
AutoCAD Uygulamaları
Komut satırına aşağıdaki komutları sıra ile yazınız (↵ :enter tuşu, space tuşu da komut satırında enter gibi çalışır!):
line ↵
1379.31,1243.82
1344.40,1278.73
1344.41,1328.10
1379.31,1363.00
1428.68,1363.00
1463.59,1328.10
1463.58,1278.73
1428.67,1243.82
c ↵
↵
↵
↵
↵
↵
↵
↵
↵
Yukarıda koordinatları ile tanımladığınız iki noktadan geçen doğru parçalarını çizdiniz ama göremiyorsunuz. Bunun
nedeni ekranınızın doğru parçasını çizdiğiniz bölgeyi göstermemesidir. Ekranın doğru parçasının bulunduğu bölgeyi
göstermesi için zoom komutu kullanılmalıdır. Aşağıdaki komutları klavyeden giriniz:
Zoom ↵
w ↵
1340,1240 ↵
1460,1370 ↵
Şu anda çizdiğiniz doğru parçaları ekranda görünüyor olmalıdır.
Bu şekilde ardışık iki doğru parçası çizmiş olduk. Dikkat edilirse birinci doğru parçasının bitim noktası ikincinin
başlangıç noktası olduğundan nokta sadece bir kez tanımlandı. İki doğru parçasını da ekranın tümünü kaplayacak
şekilde görmek için aşağıdaki komutları girin.
Zoom ↵
e ↵
Bir önceki ekrana dönmek için:
Zoom ↵
p ↵
Ekranı %50 küçültmek için:
Zoom ↵
.5x ↵
Pan komutunun kullanımı için,
Pan ↵
Fare ile ekranın ortasında ve sol tarafında birer nokta işaretleyin. Başka denemeler yaparak pan komutunun çalışma
mantığını daha iyi kavramaya çalışın.
Dosyanızı kaydedin.
Neler Öğrendik?
•
AutoCAD koordinat sistemi
•
Zoom komutu ve önemli parametreleri
•
Klavyeden bir noktanın koordinatlarıyla girilmesi
•
Line komutu ile doğru parçası çizimi
Bildirici, 2014
3
Bilgisayar Destekli Harita Yapımı
1.2. ÖDEV ŞABLONUNUN ÇİZİMİ
Önbilgi
Uygulama 1.1’de AutoCAD koordinat sistemi tanıtıldı, zoom ve line komutları ile uygulamalar yapıldı. Line AutoCAD
çizim objelerinden yalnızca bir tanesidir. Bu derste, ödev şablonu çizimi örneğinde klavyeden koordinat giriş
seçenekleri (mutlak-göreceli koordinatlar, dik-kutupsal koordinatlar) ve yazı yazma kavratılmaya çalışılacaktır.
Ödev şablonu sonraki uygulamalarda da kullanılacağından, uygun bir yöntemle yedekleyiniz.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Uygulamanın kaydedilmesi için çalışma klasörünüzü hazırlayın. Ders sorumlularınca bu konuda yapılacak uyarıları
dikkate alınız.
Koordinat Girişleri
“Ortho Mode” (F8) ve “Polar Tracking” (F10) modlarını kapatın.
Geçen uygulamada yapılan x,y biçimindeki koordinat girişleri mutlak koordinat girişleridir. LINE gibi objelerin
çiziminde, ikinci (üçüncü vb) nokta girilirken birinci noktaya göre koordinat farkları ile nokta tanımlanabilir. Göreceli
koordinatlar @∆
∆ x,∆
∆ y biçiminde girilir (Örneğin @6.5,12.5 ).
Dik koordinat girişleri yanında hem mutlak hem de göreceli olarak kutupsal koordinat girişi yapılabilir. Mutlak kutupsal
koordinat girişi uzaklık<açı biçimindedir (Örnek: 125.62<90). Açı birimi default olarak derecedir. Göreceli kutupsal
koordinatlar ise dik koordinatlara benzer olarak @uzaklık<açı biçiminde girilir. Açıların başlangıç ve artış yönü
aşağıda gösterilmiştir.
90°
135°
45°
3.05
48°
180°
0°
8.52
35°
225°
270°
315°
8.52<35 (mutlak koordinat)
@3.05<48 (göreceli koordinat)
Ödev Şablonu
Ödev şablonunun şekli ve ölçüleri aşağıda verilmiştir. İlk olarak AutoCad’ i açarak boş olarak açılan dosyayı
“acad_sablon” adı ile çalışma klasörünüze kaydedin.
AutoCAD’in bir birimi bu çalışmada 1 mm olarak kabul edilecektir. Şablonun sol alt köşesinin koordinatları 5,5 olarak
alınacaktır. Dış çerçevenin çizimi için aşağıdaki komutları girin:
line↵
5,5↵
@200,0↵
@287<90↵
5,292↵
c↵
Yukarıdaki koordinat girişleri sıra ile mutlak dik koordinat, göreceli dik koordinat, göreceli kutupsal koordinat ve
mutlak dik koordinat örnekleridir. c ise close anlamında olup, şeklin kapalı olmasını sağlar.
Dış çerçeveyi çizmenin bir diğer yolu ise RECTANGLE komutudur. Çizdiğiniz çerçevenin LINE objelerini fare ile
tıklayarak seçin, klavyeden Delete tuşuna basın, ya da ERASE komutunu girin, LINE objelerini seçin.
rectangle↵
5,5↵
4
Bildirici, 2014
AutoCAD Uygulamaları
@200,287↵
Çerçeveyi seçin. Bu kez şeklin tamamının seçildiğine dikkat edin. RECTANGLE komutu ile çoklu doğru olarak
Türkçeleştirilebilecek Polyline objesi oluşturulur. Polyline objeleri doğru parçaları ve yaylardan oluşan çigilerdir, kapalı
ya da açık olabilirler.
Aşağıdaki ölçülerle ödev şablonunu tamamlayın. Çizimi sık sık kaydedin!
Bildirici, 2014
5
Bilgisayar Destekli Harita Yapımı
Yazıların Yazılması
AutoCAD ortamında yazılar Text objeleri kullanılarak oluşturulur. Text objeleri TEXT komutu ile oluşturulur. Yazı
yazmadan önce yazı fontu vb özelliklerin STYLE komutu ile belirlenmesi gerekir. Bu amaçla komut satırından style
girin. Font ve yazı yüksekliğini aşağıdaki gibi değiştirin, Apply botununa ve Close butonuna basın.
Sol üst kutudaki yazı için aşağıdaki komutları girin
text↵
fare ile yazının başlayacağı noktayı işaretleyin
0↵
S.Ü.M.F. ↵↵
Yazının yeri uygun değilse, yazıyı seçin, sol alt köşede beliren mavi kutucuğu seçip sürükleyin. Mavi kutucukların
kaybolması için (objeyi seçili durumdan kurtarmak için) iki kez esc tuşuna basın.
Yazılarda değişiklik yapmak için, yazıyı seçin fare/sağ tuş/properties seçin, contents satırına tıklayıp yazıyı değiştirin.
Neler Öğrendik
•
Mutlak-göreceli ve dik-kutupsal koordinat kavramları ve bunların çizimde kullanımı
•
Rectangle komutu ve Polyline objesi
•
Yazı yazma
6
Bildirici, 2014
AutoCAD Uygulamaları
1.3. PARALEL ÇİZGİ ÇİZME, TABAKA KAVRAMI
Önbilgi
Bu uygulamada, tabaka kavramı, çizim objelerinin renk, çizgi tipi ve çizgi kalınlıklarının tabakaya bağlı olarak
atanması, paralel çizgi çizme uygulamaları yapılacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Çalışma klasörünüzü hazırlayın. Bu klasöre daha önceden hazırladığınız sablon.dwg (ödev şablonu) dosyasını
kopyalayınız. AutoCAD programını açıp, acad_sablon.dwg dosyasını açınız, uyg103 olarak adlandırıp kaydediniz.
Tabakaların (Layer) Hazırlanması
Çizim objelerinin belli ortak özelliklere sahip olanlarının birbirlerinden kolayca ayırt edilmesi için tabaka (layer)
mantığından yararlanılır. Tabakaları şeffaf altlıklara yapılmış çizimler gibi de düşünebiliriz. Birden çok şeffaf altlıkta
yapılmış çizimler üst üste konarak çizimler birlikte ya da tek tek görülebilir. Bilgisayarda yaptığımız çizimi de belli
tabakalara ayırırsak, istediğimiz zaman çizimin tümünü, istediğimiz zaman ise çizimin bir kısmını görebilir,
değiştirebiliriz. Renk, çizgi tipi ve kalınlığı gibi özellikler de tabaka bazında belirlenebilir. Paralel çizgiler çalışmasında
çizgiler dört değişik kalemle çizileceğinden, her kalem için bir tabaka açılacak o tabakadaki tüm çizim objeleri için
çizgi kalınlığı ataması yapılacaktır.
Tabaka (layer) penceresini açmak için komut satırına layer yazın ya da üst panelde bulunan layer butonuna tıklayın.
New botonuna basarak kalem2, kalem3, kalem4 tabakalarını açın, Lineweight’leri (çizgi kalınlığı) 0.2, 0.3 ve 0.4
olarak ayarlayın. kalem2 tabakasını seçin Current butonuna basın. Current layer o andan itibaren üzerinde çizim
yapılacak tabaka demektir.
Paralel Çizgi Çizimi
Çizime başlamadan önce kalem2 tabakasının aktif (current) olduğundan emin olun. Aktif tabaka üst panelde
görülmektedir..
Kalem2 tabakasına çizilecek ilk çizgiyi çizmek için aşağıdaki komutları girin.
line ↵
25,47↵
@160,0↵↵
Verilen ölçülere bakarak, yukarıda kullanılan koordinatların nasıl hesaplandığını kavrayın. Bu çizdiğiniz çizgiye
paraleller çizgiler çizmek için offset komutu kullanılır. İlk çizgiye paralel almak için aşağıdaki komutları girin.
offset
Specify offset distance : 1
Select object to offset: fare ile paralel alınacak objeyi seçin
Specify point on side to offset: paralel alınacak tarafta fare ile bir herhangi bir yere tıklayın
Benzer şekilde 10 defa paralel alma işlemi uygulayın. Her defasında bir önceki çizdiğiniz doğruya paralel alınacaktır.
Kalem2 tabakasını tamamladıktan sonra kalem3 tabakasını, sonra kelem4 tabakasını aktif yaparak benzer şekilde
verilen ölçülerden yararlanarak çizimi tamamlayın.
Aktif tabakayı (current layer) ayarlamak için tabaka penceresine gitmeden sol üst kısımda görülen açılır menüyü
kullanabilirsiniz.
Bildirici, 2014
7
Bilgisayar Destekli Harita Yapımı
Neler Öğrendik
•
Tabaka kavramı
•
Çizgi rengi, tabaka, çizgi kalınlığı özelliklerinin tabaka ile ilişkisi
•
Paralel çizgi çizmek
8
Bildirici, 2014
AutoCAD Uygulamaları
1.4. POLYLINE OBJESİ ve TRIM KOMUTU
Önbilgi
Bu uygulamada, tabaka yapısı ve polyline objesi kullanılarak uygulama 1.3’e benzer bir çalışma yapılacaktır. Bu
uygulamada trim (kesme) komutu da öğretilecektir.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Çalışma klasörünüze önceden hazırladığınız uyg103.dwg (uygulama 1.3) dosyasını kopyalayınız. Dosyayı açıp uyg104
olarak adlandırıp kaydediniz. Dosyada önceden çizmiş olduğunuz paralel çizgileri siliniz. Silmek için objeyi (objeleri)
seçin, klavyeden Delete tuşuna basın. Çalıştığınız dosyayı sık sık kaydediniz.
Tabaka Yapısı
Uygulama 1.3 de hazırladığınız, kalem2, kalem3 ve kalem4 tabakaları bu uygulamada da kullanılacaktır.
Polyline Objesi İle Paralel Çizgi Çizimi
Çoklu doğru olarak Türkçeleştirilebilecek Polyline objesi, doğru parçalarını ve yayları içeren bir bütünleşik objedir.
pline komutu ile çizilir.
Çizime başlamadan önce kalem4 tabakasının aktif (current) olduğundan emin olun.
Kalem4 tabakasına çizilecek ilk çizgiyi çizmek için aşağıdaki komutları girin.
pline↵
15,257↵
@45,-20↵
@45,20↵
@45,-20↵
@45,20↵↵
Verilen ölçülere bakarak, yukarıda kullanılan koordinatların hesaplama mantığını anlamaya çalışın. Bu çizdiğiniz
çizgiye paraleller çizgiler çizmek için offset komutu kullanılır. İlk çizgiye paralel almak için aşağıdaki komutları girin.
offset
Specify offset distance : 5
Select object to offset: fare ile paralel alınacak objeyi seçin
Specify point on side to offset: paralel alınacak tarafta fare ile bir herhangi bir yere tıklayın
Benzer şekilde 9 defa paralel alma işlemi uygulayın. Her defasında bir önceki çizdiğiniz doğruya paralel alınacaktır.
Kesme İşlemi
Bir objenin başka bir obje referans alınarak kesilmesi (kırpılması) işlemi trim komutu ile yapılır. Bu amaçla geçici
olarak iki çizgi çizin.
line↵
15,35↵
15,257↵↵
line↵
195,257↵
195,35↵↵
Paralel çizdiğiniz çizgilerin kenarlarını kesmek için aşağıdaki komutları uygulayın.
trim↵
Select cutting edges…
Geçici çizgileri seçin farenin sağ tuşuna basın
Select object to trim …
Kesilecek objelerin kesilecek taraflarını seçin, kesilecek objeler bitince esc tuşu ile komutu sona
erdirin.
Kalem2 tabakasını tamamladıktan sonra kalem3 tabakasını, sonra kalem4 tabakasını aktif yaparak benzer şekilde
verilen ölçülerden yararlanarak çizimi tamamlayın.
Çizim tamamlanınca çizmiş olduğunuz geçici düşey doğru parçalarını silin. Çalışmanızı sık sık kaydediniz!
Bildirici, 2014
9
Bilgisayar Destekli Harita Yapımı
Pedit komutu İle Yumuşatma
Polyline kullanarak çizdiğimiz zig zag şeklindeki çizgiler istenirse bir birine paralel eğriler haline getirilebilir. Bu
amaçla polyline objeleri üzerinde editleme işlemleri için kullanılan pedit komutundan yararlanılır.
Mevcut çizimimizi korumak için File > Save as menüsü ile çizimizi uyg4_1 olarak kaydedin. Klavyeden aşağıdaki
komutları girin.
pedit↵
Select polyline en üstteki çizgiyi seçin
Enter an option … f↵↵
Aynı işlemi sıra ile tüm çizgiler için uygulayın. Çizim aşağıdaki şekle dönüşecektir.
10
Bildirici, 2014
AutoCAD Uygulamaları
Neler Öğrendik
•
Polyline objesi ve çizimi
•
Tabaka kavramı ve kullanımı
•
Trim komutu ile obje kesme
•
Pedit ile polyline objeleri üzerinde değişiklik yapma
Bildirici, 2014
11
Bilgisayar Destekli Harita Yapımı
1.5. CIRCLE ve KAPALI POLYLINE ÇİZMEK
Önbilgi
Bu uygulamada, tabaka yapısı, circle ve polyline objesi kullanılarak bir çalışma yapılacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Bir önceki uygulamayı (uyg104.dwg) çalışma klasörünüze kopyalayın. Dosyayı açıp uyg105.dwg olarak kaydedin.
Tabaka Yapısı
Uygulama 1.4 de kullandığınız, kalem2, kalem3 ve kalem4 tabakaları bu uygulamada da kullanılacaktır.
Polyline (çoklu doğru) Objesi İle Kapalı Şekil Çizimi
Pline komutu ile çizim yaparken son noktadan sonra c (close) girilirse, ilk nokta ile son nokta birleştirilerek kapalı bir
şekil oluşur (closed polyline). Uygulamadaki baklava şeklindeki paralel çizgilerden en dıştaki çizmek için kalem4
tabakası aktif iken (current layer) aşağıdaki komutları uygulayın.
pline↵
30,202↵
@75,50↵
@75,-50↵
@-75,-50↵
c↵
Ölçülerden yararlanarak, önceki uygulamalara benzer şekilde offset komutu ile içteki çizgileri istenen tabakalara çizin.
Circle Objesi
Circle objesi (daire) circle komutu ile çizilir. Daire çizmenin çeşitli seçenekleri vardır.
• Merkezin koordinatı ve yarıçap (radius) ile
• Merkezin koordinatı ve çap (diameter) ile
• Üç noktadan geçen daire
• İki doğruya teğet olan daire
Uygulamada en dışta yer alan daireyi çizmek için kalem4 tabakası aktif iken aşağıdaki komutları uygulayın.
circle↵
105,92↵
50↵
Ölçülerden yararlanarak, önceki uygulamalara benzer şekilde offset komutu ile içteki daireleri istenen tabakalara çizin.
Neler Öğrendik
•
Kapalı Polyline çizimi
•
Daire Çizimi, offset komutunun daire ile kullanımı
12
Bildirici, 2014
AutoCAD Uygulamaları
Bildirici, 2014
13
Bilgisayar Destekli Harita Yapımı
1.6. ARC OBJESİ ve YAKALAMA MODLARI
Önbilgi
Bu uygulamada, arc objesi ve rectangle çizimi, trim ve mirror komutları üzerinde durulacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Çalışma klasörünüze daha önceden hazırladığınız acad_sablon.dwg (uygulama 1.2) dosyasını kopyalayınız. Bu dosyayı
açın, uyg106 olarak adlandırıp kaydedin.
Tabaka Yapısı
Çiziminizi 0 tabakasına yapınız.
Rectangle Çizimi
Rectangle komutu ile, dikdörtgen biçiminde kapalı bir polyline oluşturulur.
rectangle↵
55,100↵
@100,100↵
Yakalama Modları
AutoCAD çizimde kolaylık sağlayan pek çok yakalama moduna sahiptir. Yakalama modlarından bazıları
end of
Son nokta yakalama (başlangıç ya da bitim noktaları)
mid of
Orta nokta
cen of
Circle ve arc objelerinin merkezini yakalama
int of
Kesişim noktası yakalama
per to
Dik ayağını yakalama
Yakalama modları klavyeden ilk kelimeleri girilip entera basılarak (örneğin end↵ girilince, komut satırında end of
görülür) kullanılabilir. Doğal olarak yakalama modunun kullanılabilmesi için bir çizim komutunun aktif olması gerekir.
Yakalama modlarından bazılarının sürekli aktif olması ise alt tarafta yer alan butonlardan OSNAP butonunun basılı
olması ile sağlanabilir.
OSNAP butonunun basılı olması durumunda hangi yakalama modlarının aktif olacağı OSNAP butonunun üzerinde
farenin sağ tuşuna basılarak görüntülenen popup menüden Settings e tıklanarak gelen pencereden ayarlanır.
Bu pencerede işaretli olan yakalama modları OSNAP butonu basılı iken aktif olur.
14
Bildirici, 2014
AutoCAD Uygulamaları
Yakalama modlarını yukarıdaki penceredeki gibi seçin. OSNAP butonunu basılı tutun.
ARC Çizimi
Daire yayları ARC objesi ile çizilir. Daire yayları,
•
Merkezi, başlangıç ve bitim noktaları ile
•
Yay üzerinde yer alan üç nokta ile
çizilebilir. Şekildeki yaylardan merkezi karenin sol alt köşesi olanı çizmek için aşağıdaki komutları uygulayın
arc↵
↵
Specify start point of arc or [Center]: CE↵
↵
Karenin sol alt köşesindeki noktayı seçin (nokta civarına yaklaştığınızda sarı kare biçimli bir
işaret belirir bu karenin köşesini yakaladığınız anlamındadır)
Specify start point of arc: karenin sağ alt köşesini seçin (yakalayarak!)
Specify start end of arc:karenin sol üst köşesini seçin.
Bu şekilde diğer yayları da çizmek mümkündür. Ancak mirror komutu ile de çizdiğiniz yayın simetriği alınabilir.
mirror↵
çizdiğiniz yayı seçin, entera basın.
Yansıma doğrusunun ilk noktası olarak karenin sağ alt köşesini yakalayarak seçin.
Yansıma doğrusunun ikinci noktası olarak karenin sol üst köşesini yakalayarak seçin.
Delete Source Objects:N↵
Benzer şekilde diğer iki yayı da çizin. Trim komutu ile şeklin ortasını boşaltın.
HATCH komutu ile tarama
Şeklin boşaltılmış kısmını taramak için, hatch komutu kullanılır. Önce kapalı alanı oluşturan yay parçalarını pedit
komutu ile polyline objesi haline getirin.
pedit↵
yay parçalarından birini seçin.
Y↵
J↵
Sıra ile birbirini takip eden yayları seçin. Tümünü seçince iki kez enter’a basın.
Kapalı şekiller Hatch komutu kullanılarak taranır.
hatch↵
s↵
oluşturduğunuz kapalı polyline’ı seçin.
Bildirici, 2014
15
Bilgisayar Destekli Harita Yapımı
Tarama yapılmış durumdadır. Taramayı seçip, farenin sağ tuşu ile properties’i seçin. Properties penceresinde color
özelliğini değiştirin (örneğin kırmızı).
Neler Öğrendik
•
Arc ile daire yayı çizimi
•
Mirror komutu ile simetrik alma
•
Hatch komutu ile tarama
16
Bildirici, 2014
AutoCAD Uygulamaları
Bildirici, 2014
17
Bilgisayar Destekli Harita Yapımı
1.7. TÜRK BAYRAĞI ÇİZİMİ
Önbilgi
Bu uygulamada, trim ve array komutları kullanılarak Türk Bayrağı çizimi yapılacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Çalışma klasörüne daha önceden hazırladığınız acad_sablon.dwg (uygulama 1.2) dosyasını kopyalayınız. AutoCAD
programı ile bu dosyayı açınız. File > Save As menü komutları ile dosyayı uyg107 olarak adlandırıp kaydediniz.
Tabaka Yapısı
Bayrak adlı bir tabaka açarak çiziminizi bu tabakaya yapınız. Çizgi kalınlığı olarak 0.2 mm seçiniz.
Rectangle Çizimi
Rectangle komutu ile, dikdörtgen biçiminde kapalı bir polyline oluşturulur. Bayrağın beyaz ve kırmızı kısımlarını
çizmek için iki dikdörtgen çiziniz.
rectangle↵
30,100↵
@3.33,100↵
rectangle↵
33.33,100↵
@146.67,100↵
Ay Çizimi
Ayı oluşturan iki daireyi çizin. Trim komutu ile daireleri keserek ay şeklini oluşturun. Kesme işlemi iki aşamalı olarak
yapılmalıdır. Birinci aşamada dıştaki daire kesen içteki daire kesilen, ikinci aşamada ise içteki daire kesen, dıştaki daire
kesilendir.
Yıldız Çizimi
İlk olarak yıldızın içine çizileceği dairenin merkezinden yatay olarak yarıçap kadar bir doğru çizin.
line↵
115.41,150↵
102.91,150↵↵
Array komutu ile eşit açılarlarla, dairenin merkezinden çıkan beş doğru parçası oluşturun.
array↵
Select objects: çizdiğiniz doğru parçasını seçin, bir kez enter’a basın.
Enter type of array [Rectangular/Polar]: P↵
Specify center point of array: 115.41,150↵
Enter the number of items in the array: 5↵
Specify the angle to fill:360↵
Rotate arrayed onjects:y↵
Oluşan şeklin uç noktalarını (end of yakalama modu ile, bkz. Uygulama 6) yakalayarak yıldızı çizin. Bu aşamada
yıldızın görünümü aşağıdaki gibidir.
Yıldızın içindeki array komutu ile oluşturduğunuz doğru parçalarını (line) silin. Trim
komutu ile yıldızın içini tamamen temizleyin.
Taramaların Yapılması
Bayrağın siyah beyaz kısımlarını taramak için. Daha önceki uygulamada olduğu gibi hatch komutu kullanılır. Draw araç
çubuğunda ya da Draw menüsünde bulunan hatch komutu klavyeden kullanılan hatch komutundan daha fazla
fonksiyona sahiptir. Draw > Hatch menüsü ile Boundary Hatch penceresinin görüntülenmesini sağlayın.
18
Bildirici, 2014
AutoCAD Uygulamaları
Pencerenin görünümü farklı ise üstteki quick tabına basın. Pattern kutusunda yukarıdaki gibi solid seçin. Pick points
butonuna basın. Bayrağın kırmızı zemini içinde herhangi bir yere tıklayın, enter’a basın. Bu aşamada Boundary Hatch
penceresine geri dönmüş olmanız gerekir. OK butonuna basarak taramanın yapılmasını sağlayın.
Taramanın rengini değiştirmek için, taramayı seçin, Modify > Properties menüsü ile Properties penceresini açın. Tarma
rengi olarak kırmızı seçin.
Bayrağın beyaz kısımları için de benzer işlemleri uygulayın.
Neler Öğrendik
•
Trim komutunun daire ve yaylarla kullanımı
•
Array komutunun açısal olarak kullanımı
•
Hatch komutu ile tarama
Bildirici, 2014
19
Bilgisayar Destekli Harita Yapımı
20
Bildirici, 2014
AutoCAD Uygulamaları
1.8. UYGULAMA 8: BLOK KAVRAMI ve EDİTLEME
Önbilgi
Bu uygulamada, block, insert, move, copy, rotate, scale komutları ile uygulamalar yapılacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
AutoCAD programını açıp, bir önceki uygulamada hazırladığınız uyg107.dwg dosyasını açınız. Dosyayı uyg108 olarak
kaydediniz.
Tabaka Yapısı
Uygulama 1.7 de hazırlamış olduğunuz bayrak tabakasına çizim yapmaya devam ediniz.
Blok Kavramı
Sık kullanılan şekiller blok olarak adlandırılan bir obje haline getirilip, istenildiği zaman bir uygulama noktası ile
istenilen boyutta ve yönde kullanılabilir. Sık kullanılan semboller ve harita işaretleri bu şekilde tanımlanabilir. Bloklarla
çalışmanın bir kısıtlaması bunların çalışılan dosya içinde tanımlı olmasıdır. Başka bir deyişle uyg8 dosyasında
tanımladığınız blokları yeni bir çizimde kullanamazsınız. Her dosyada kullanılabilen semboller için bir başka yöntem
shape tanımlamaktır. Shape’ler yazı fontları gibi çalışır. Makinenizde yüklüdür. Shape’lerin sakıncası ise çalışılan
dosya başka bir bilgisayara taşınırsa ilgili shape dosyasının da taşınmasının gerekmesidir.
Uygulama 1.7 de çizmiş olduğunuz bayrağı blok haline getirmeden önce %50 oranında küçültün. Bu amaçla scale
komutu kullanılır. Aşağıdaki komutları uygulamadan önce Osnap butonunun basılı olması gerekir.
scale↵
Select objects:w↵
bayrağı içine alacak şekilde iki nokta ile bir dikdörtgen oluşturun enter’a basın
Specify base point:bayrağın sol alt köşesini yakalayarak seçin.
Specify scale factor or …: 0.5↵
•
•
•
•
•
•
Blok tanımlaması için komut
satırından block yazın.
Gelen pencerede pick points
butonuna basarak bayrağın sol alt
köşesini yakalayarak seçin.
Select objects butonuna basın. Bu
sırada komut satırında select
objects
yazmaktadır.
Komut
satırına w girin, bayrağı pencere
içine alın, enter’a basarak Block
Definition penceresine geri dönün.
Block name kutusuna bayrak
girin.
Objects çerçevesi içinde delete
seçeneğini işaretleyin.
Ok butonuna basın. Bu sırada
bayrak kaybolacaktır.
Insert komutu
Bayrak bloğunu kullanmak için insert komutundan yararlanılır. Klavyeden insert girerek gelen Insert penceresini
aşağıdaki gibi doldurun.
Bildirici, 2014
21
Bilgisayar Destekli Harita Yapımı
Move Komutu
Move komutu ile objeler kaydırılır. Bayrağı x ekseni yönünde 10 birim kaydırmak için aşağıdaki komutları girin.
move↵
Select objects: bayrağı seçin, enter’a basın.
Specify base point or displacement: bayrağın sol alt köşesini yakalayarak seçin.
@10,0↵
Yukarıdaki komutları uygulayarak, bayrağın sol alt köşesini baz alarak, bayrağın x ekseni yönünde 10 birim
kaydırılmasını sağladınız.
Copy Komutu
Copy ile objelerin bir kopyası oluşturulur.
copy↵
Select objects: bayrağı seçin, enter’a basın.
Specify base point or displacement: bayrağın sol alt köşesini yakalayarak seçin.
110,50↵
Yukarıdaki komutları uygulayarak, bayrağın sol alt köşesini baz alarak, bayrağın sol alt köşe koordinatı 110,50 olan bir
kopyasını oluşturdunuz.
Rotate Komutu
Rotate komutu ile objeler döndürülür. Komutları uygulamadan önce Osnap seçeneklerinde center kutusunun işaretli
olması gerekir. Rotate komutunu sağ tarafta oluşturduğunuz bayrakta uygulayınız.
rotate↵
bayrağı seçin enter’a basın.
Specify base point: dönme merkezi olarak ayı oluşturan, içteki yayın merkezini seçin.
Specify rotation angle or …: -90↵
Insert ile Ölçekli ve Açılı Çizim
Insert komutu ile girilen bloğun belli bir açıda ve ölçekte girilmesi de mümkündür. Klavyeden insert yazın. Gelen
pencerede insertion point koordinatı olarak 30,120 girin. X ve Y yönündeki ölçeklere 0.3 girin. Rotation kutusuna 45
girin.
Array Komutunun Uygulaması
Son çizmiş olduğunuz bayrağın array komutu ile x ve y yönünde dağılmış kopyaları oluşturulabilir.
array↵
Select Objects: son çizdiğiniz bayrağı seçin enter’a basın.
Enter the type of array:R↵
Enter the number of rows:2↵
Enter the number of columns:4↵
Enter the distance between rows …: 50↵
Enter the distance between columns …: 50↵
Kutupsal olarak array kullanımı için insert ile 150,210 koordinatına, X ve Y yönünde ölçeği 0.2 , açısı 0 derece olan bir
bayrak çiziniz.
array↵
Select Objects: son çizdiğiniz bayrağı seçin enter’a basın.
Enter the type of array:P↵
22
Bildirici, 2014
AutoCAD Uygulamaları
Specify center point of array:105,215↵
Enter the number of items in the array: 5↵
Specify the angle to fill …: 180↵
Rotate arrayed objects: Y↵
Uygulama sonunda aşağıdaki şekil elde edilmiş olacaktır.
Bildirici, 2014
23
Bilgisayar Destekli Harita Yapımı
1.9. ORTOGONAL ÇİZİM
Önbilgi
Bu uygulamada, ortogonal ölçülerle çizim yapılacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Yeni bir dosya oluşturup uyg109 olarak kaydediniz.
Tabaka Yapısı
Poligon noktalarını için POLIGON, detay noktaları için ADA adlı tabakalar açınız. Ada kenar çizgisini ADA
tabakasında yapınız.
Blokların Tanımlanması
Çizim ortamında herhangi bir yerde, poligon noktaları için 1.25 yarıçapında, binderler için 1 yarıçapında, ada köşeleri
için 0.5 yarıçapında üç adet daire çiziniz. Bu daireleri sırası ile poligon, binder ve nokta adlı blokları tanımlamak için
kullanınız. Her üç blok içinde base point olarak daire merkezlerini işaretleyiniz. Bunu otomatik olarak yapabilmek için
Osnap seçeneklerinde center kutusu işaretli olmalıdır. Blok tanımlamaları için gerekiyorsa Uygulama 8’deki
açıklamaları tekrar okuyunuz.
UCS ve WCS Koordinat Sistemleri
Uygulama 1.1’de UCS ve WCS koordinat sistemlerine değinilmişti. WCS (World Coordinate System) AutoCAD’in
ana koordinat sistemi, UCS (User Coordinate System) ise kullanıcılar tarafından geçici olarak tanımlanabilen koordinat
sistemidir. UCS sisteminden dik ayak ve dik boylar ile çizim yaparken yaralanılır.
Poligon Noktalarının Girişi
Blok tanımlamalarınız yapıldıktan sonra poligon tabakası aktif iken, poligon ve binder bloklarını kullanarak aşağıda
koordinatları verilen noktaları girin.
Nokta No
X
Y
21229
31014.83
37107.16
21232
30958.24
37328.04
B1
30910.20
37285.74
B2
31025.24
37299.74
Poligonlar için insert penceresindeki name kutusunda poligon, binderler için binder seçiniz. Tüm girişleri yaptıktan
sonra zoom/extends komutu ile noktaları ekrana getiriniz.
Style komutu ile yazı fontunu Times New Roman olarak seçin, yazı yüksekliğini ise 2 olarak tanımlayınız. Text komutu
ile poligon ve binder numaralarını yazınız.
Ada Köşelerinin Çizimi
Ada köşelerini dik ayak ve dik boylarla çizmek için, koordinat sisteminin poligon hattına göre döndürülmesi ve
ötelenmesi gerekmektedir. Bu durumda dik ayakları x, dik boyları y koordinatı olarak tanımlanmış olur. Bu amaçla
UCS komutu kullanılır.
ucs↵
n↵
3↵
poligon 21229 un merkezini yakalayarak seçin
B1 in merkezini yakalayarak seçin
21229-B1 hattının sağ tarafında herhangi bir noktaya tıklayın.
Bu aşamada koordinat sisteminin döndüğü ve ötelendiği görülür. Ada tabakasını aktif yapın. Ada köşelerini çizmek için
blok adı nokta seçerek insert kullanın. Dik ayaklarını x dik boylarını y koordinatı olarak girin.
Uyarı: Hattın solunda olan dik boyları negatif işaretli olarak girilir.
Diğer hatları da benzer şekilde çalışın. Tüm ada köşeleri oluştuktan sonra, koordinat sistemini WCS ye geri döndürmek
için:
ucs↵
24
Bildirici, 2014
AutoCAD Uygulamaları
w↵
Pline ile noktaların merkezlerini yakalayarak kapalı bir polyline çizin. Adanın alanını sorgulayın.
Ödev Şablonunun Eklenmesi
Yaptığınız çizime ödev şablonu da eklenecektir. Bu amaçla insert > block menüsü ile insert penceresini açın.
Browse butonuna basarak sablon.dwg dosyasını ilgili klasörden seçin. Insertion point çerçevesinde x=30875, y=37075
girin. OK butonuna basın.
21232
1
10.
18
.8 7
15. 9 .42
80 8.0
12
0 .15
3
.
4
3
3.42
.0
0.0
0
64
46
27
.3
33
.3
2
75
24
2
5
.6 0
.2
.8
46
6
21
0
.7
3
.0
19
.8
21
72.
1
23
0.
3. 9
7
3.8
6
00
B1
04
5.
65
6.
1
7.1
5 .6 4
21.50
43.16
97
6.
20
26.90
23
3.
26
18 .
21
14.
173
82
.05
11.
03
169
.
8.0
164 35
0
.05
6 .8
157
1
.59
152
.07
5.0
0
1 0.
49
5
.6
3.05
29
.
8
4
.9
10
.
5
10
4
4
7
10
4
8.
3.
10 .42
99
130
. 66
124
.56
36.48
4.52
66
6.
13
8.
54
36.50
9
14
7
.9
B2
1 92
.86
30.18
51
2.
76
8.
17.
40
1 7.
40
4
8.
8
89.
5
87. 1
6
87. 9
01
21229
00
0.
Bildirici, 2014
0.
00
25
Bilgisayar Destekli Harita Yapımı
1.10. ORTOGONAL ÇİZİM
Önbilgi
Bu uygulamada, ortogonal ölçülerle (dik ayak, dik boy) çizim yapılacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Bu uygulamada uygulama 1.9’da hazırladığınız dosyanın (uyg109.dwg) bir kopyası üzerinde çizim yapılacaktır.
Uygulamaya başlamadan önce şablon dosyanızı da hazırladığınız klasöre kopyalayınız. Ancak açmayınız. Uyg109.dwg
dosyanızı açarak bu dosyayı uyg110 olarak kaydediniz. Dosyadaki tüm objeleri siliniz.
Tabaka Yapısı
Aşağıdaki tabaka yapısını oluşturup, buna göre çizim yapınız.
Tabaka Adı
Renk
Çizgi Kalınlığı
Kullanımı
POLIGON
Kırmızı
0.2mm
Poligon noktaları
NOKTA
Sarı
0.2mm
Detay noktaları
ADA
Kırmızı
0.4mm
Ada kenarı
PARSEL
Beyaz
0.2mm
Parsel kenarları
YAZI
Beyaz
0.2mm
Poligon numaraları, parsel numaraları
Blokların Tanımlanması
Uygulama 1.9 da hazırlamış olduğunuz poligon ve nokta bloklarına ek olarak karelaj adlı bir blok tanımlayın. Bu
amaçla çizim ortamında herhangi bir yerde, birbirini orta noktalarında dik kesen iki doğru parçası çiziniz. Bu amaçla
aşağıdaki komutları da uygulayabilirsiniz.
line↵
5,5↵
5,10↵↵
line↵
2.5,7.5↵
7.5,7.5↵↵
Yukarıdaki komutlarla çizdiğiniz doğru parçalarını görmek için zoom↵ e↵ komutlarını uygulayınız. Blok
tanımlamadan önce Osnap ayarlarında intersection seçeneğini işaretleyin. Önceki uygulamalara benzer olarak bloğu iki
doğrunun kesişim noktasına göre tanımlayınız.
Çizim
Aşağıdaki krokiye ve koordinatlara göre uygulama 1.9’a benzer olarak çiziminizi yapınız.
NN
X
Y
707
29344.80
30512.40
708
29339.57
30441.61
709
29458.40
30427.31
710
29475.49
30499.49
Ada kenarı üzerindeki noktaları çizerken dik boyları sıfır alınacaktır! Hattın solunda dik boyları negatiftir!
Krokiye göre çizim bitince, 29300,30400 koordinatına insert komutu ile bir karelaj bloğu çiziniz. Array komutu ile
karelaj objelerini çoğaltınız.
Array↵
Select objects: karelajı seçin, enter a basın.
Enter type of array: R↵
Enter number of rows: 2↵
Enter number of columns: 3↵
Enter distance between …: 100↵
Enter distance between …: 100↵
Uygulama 9 a benzer olarak sablon dosyanızı blok olarak 29260,30570 koordinatına –90 açı ile yerleştiriniz.
26
Bildirici, 2014
AutoCAD Uygulamaları
Karelajlara Koordinat Yazımı
Aşağıda örneğe göre karelaj noktalarına YAZI tabakasında koordinat yazınız. Karelaj bloklarının koordinatlarını objeyi
seçip, Modify>Properties menüsü ile sorgulayabilirsiniz.
Karelaj bloklarının koordinatlarını kolayca öğrenmek için, objeyi seçin. Bu aşamada mavi bir kutucuk belirir. Fare ile
bu kutucuğun üzerine gidin. Kutucuğun rengi sarıya dönüştüğünde ekranın sol alt köşesinde tam olarak kutucuğun
koordinatları yazmaktadır.
Bildirici, 2014
27
BÖLÜM 2: EGHAS UYGULAMALARI
Bu bölümde Eghas yazılımı ile yapılacak uygulamalar yer almaktadır. Graftek şirketi tarafından üretilen yerli bir
yazılım olan Eghas yazılımının 500 noktayı aşmayan bir demo sürümü de bulunmaktadır. Bu sürüm için ders
sorumlularına başvurunuz.
Uygulamalarda verilen ekran görüntüleri EGHAS 6.0 versiyonuna göre verilmiştir. Bazı uygulamalar ile ilgili dosyalar
ders web sitesinden alınacaktır (http://atlas.selcuk.edu.tr/1205311). Uygulamaların MBL’de yapılması halinde çalışma
klasörü D:\harita\numaranız biçiminde oluşturulacaktır.
Yazılım ile ilgili daha fazla bilgi şirket web sayfasından alınabilir (http://www.graftek.com.tr ).
EGHAS Uygulamaları
2.1. KOORDİNATLARLA NOKTA GİRİŞİ
Önbilgi
Koordinatları bilinen noktalar EGHAS da üç sınıfa ayrılmıştır: Nirengiler, poligonlar ve noktalar (detay noktaları).
Nokta menüsünde üç tür nokta için ayrı ayrı giriş seçenekleri vardır. Bu uygulamada detay noktaları iki adet ada
oluşturmaktadır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Bu uygulamada için çalışma klasörünüzde uyg201.ebd5 adlı bir proje (dosya) oluşturun. PROJENİZİ SIK SIK
KAYDEDİN!
Kroki ve Nokta Koordinatları
Nokta No
P.260091
P.140730
P.260090
P.260094
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
X (m)
4562003.157
4561977.980
4561952.320
4562026.470
4561989.840
4561993.230
4562000.950
4561999.500
4561969.050
4561965.390
4561956.850
4561958.640
4562001.600
4562004.880
4562012.730
4562012.340
4561980.870
4561978.820
4561969.370
4561970.450
Y (m)
394933.645
395028.010
394959.280
395003.570
394942.340
394943.690
394968.050
394972.500
394984.390
394983.040
394958.750
394954.820
394979.190
394980.450
395005.250
395009.350
395022.220
395021.250
394994.370
394991.360
260094
11
12
10
260091
3
9
4
2
1
13
16
15
14
140730
5
6
8 7
260090
Projenin Hazırlanması
Yeni bir proje açarak çalışma klasörüne kaydedin. Proje adı olarak "uyg01" seçin, aşağıdaki tabakaları açın.
Tabaka No
1
2
Tabaka Adı
POLIGON
ADA
Renk
Kırmızı
Mavi
Çizgi Tipi
0
0
Tuş menülerinden görüntü menüsünün açık olup olmadığını kontrol edin (Proje > Menüler >Tuş Menü Özelleştir).
Bildirici, 2014
29
Görüntü menüsü yukarıdakine benzer bir görünümdedir.
Tabaka menüsüne ulaşmak için,
butonuna basın. Tabaka penceresi aşağıdaki gibidir:
Tabaka isimi değiştirmek için tabaka isimlerinin bulunduğu kutuya çift tıklama yapın. Aktif tabakayı ayarlamak için ise
taba isminin kutusuna sağ tuş ile tıklayın.
Nokta Koordinatlarının Girilmesi
•
Nokta > Liste >Poligon Liste menüsünü kullanarak, poligon listesine ulaşın.
•
Poligon koordinatlarını girin. Numaraların önüne "P." yazmayın. Koordinatları girdikten sonra
basarak, grafik ekrana geri dönün.
•
Nokta > Liste >Nokta Liste menüsünü kullanarak, nokta listesine ulaşın. Benzer şekilde nokta koordinatlarını girin.
Koordinatları girdikten sonra
•
butonuna
butonuna basarak, grafik ekrana geri dönün
Proje > Proje Limitleri menüsünden proje limitlerini hesaplatın. Hesaplamayı yaptırmak için
basılmalıdır. OK butonuna basarak grafik ekrana geri dönün.
butonuna
26
•
Noktaları akranı kaplayacak şekilde görmek için, görüntü menüsünden
butonuna basın.
Hatların Birleştirilmesi
•
30
Ada tabakasını aktif yapın.
Bildirici, 2014
EGHAS Uygulamaları
•
Hat çizebilmek için yaklaşım (nokta yakalama) açık olmalıdır. Bunun için görüntü menüsündeki
basın. Yaklaşım açık ise farenin imlecinin görünümü değişir.
•
Hat > Ekle menüsünü kullanarak, hatları çizin.
•
Dosyanızı ders sorumlularının tarif edeceği şekilde kaydedin.
Bildirici, 2014
butonuna
31
2.2. KUTUPSAL ÖLÇÜLERLE HESAPLAMA ve ÇİZİM
Önbilgi
Bu uygulamada, tabaka kavramının daha iyi anlaşılması için değişik karakterde hatlardan oluşan bir çizim yapılacaktır.
Detay noktalarının koordinatları ise kutupsal ölçülerden hesaplanacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Proje dosyanızı "uyg202" olarak adlandırıp çalışma klasörünüze kaydedin. PROJENİZİ SIK SIK KAYDEDİN!
Kroki ve Kutupsal Ölçüler
Nokta No
26025
26026
14558
X
4563028.062
4562991.838
4563067.056
Y
392826.899
392892.102
392934.931
DN
26025
14558
26026
32
BN
26026
5
6
7
9
10
11
14
15
16
17
18
20
21
25
27
28
31
26026
1
8
12
13
19
23
24
26
29
30
14558
2
3
4
22
Yatay Açı(g)
0.0000
391.1654
388.3641
367.5624
363.1251
319.3192
329.0910
378.5813
346.8976
313.2951
293.3955
395.1330
296.0412
379.6999
394.6857
0.0606
392.6358
398.3273
0.0000
10.9647
41.1525
69.9363
18.8475
90.7270
10.8270
40.3279
86.2940
89.6452
95.2378
0.0000
349.2015
336.2625
332.5082
308.6988
Yatay Mesafe(m)
74.59
50.64
41.24
36.12
30.91
50.12
56.12
43.35
36.04
58.65
84.94
17.04
87.74
13.91
37.52
40.13
30.60
27.16
86.56
64.60
74.71
59.82
65.40
28.74
9.53
7.62
32.39
39.14
41.50
86.56
16.85
23.83
27.76
10.81
Bildirici, 2014
EGHAS Uygulamaları
17
20
5-4.5
53
6.S
OK
AK
-3
9 .7
1-
30
26 -4.
29
16
19
26
12
-83.09-
2-4.2
14558
-2
4.
01
-
24
53
3.
SO
KA
K
23
-7
7.1
0-
-7
7.3
6-
11
-4.36-
10
15
54
1.S
OK
AK
8
26025
7
6.8
-4
21
18
-7
6.
23
-
9
13
14
1
4
.2 0
-4
-1
0.
18
- -4 .29
28
31
25
-
27
3
6
5
-23
.82
-
2
22
26026
Projenin Hazırlanması
•
Yeni bir proje açarak çalışma klasörüne kaydedin. Proje adı olarak "uyg202" seçin, aşağıdaki tabakaları açın.
Tabaka No
1
2
3
4
Tabaka Adı
POLIGON
NOKTA
ADA
BINA
Renk
Beyaz
Sarı
Kırmızı
Mavi
Çizgi Tipi
0
0
0
0
Açıklama
Sabit noktalar
Detay noktaları
Ada sınırları
Binalar
•
Tuş menülerinden Görüntü ve Eghas menülerinin açık olup olmadığını kontrol edin (Proje > Menüler > Tuş Menü
Özelleştir).
•
Tabaka isimi değiştirmek için tabaka isimlerinin bulunduğu kutuya çift tıklama yapın. Aktif tabakayı ayarlamak
için ise tabaka isminin kutusuna sağ tuş ile tıklayın.
Poligon Koordinatlarının Girilmesi
•
Nokta > Liste >Poligon Liste menüsünü kullanarak, poligon listesine ulaşın.
Bildirici, 2014
33
•
Poligon koordinatlarını girin. Numaraların önüne "P." yazmayın. Ondalık nokta olarak klavyeden "." kullanın, ","
kullanmayın! Koordinatları girdikten sonra
butonuna basarak, grafik ekrana geri dönün.
•
Proje > Proje Limitleri menüsünden proje limitlerini hesaplatın.
•
Noktaları akranı kaplayacak şekilde görmek için, görüntü menüsünden
butonuna basın.
Detay Noktalarının Girilmesi
Detay noktalarını girerken sol alt köşede çıkan mesajlara dikkat edin!
•
Yaklaşımı açın (nokta yakalama).
•
Nokta tabakasını aktif yapın. (Görüntü > Tabaka, Tabakayı seç sağ tuşla tıkla).
•
Hesap > Kutupsal menüsünü seçin. Printer Çıkışı isteniyor mu? Sorgu kutusunda "NO" butonuna basın.
•
Sol alt köşedeki mesaja bakın. Nokta numaralarının sizin tarafınızdan verilmesini sağlamak için klavyeden H girin.
•
Gelen sorgu kutusunda ölçünün elektronik aletle yapıldığını belirtmek için 0 girin.
•
Sol alt köşede beliren düşey açı mesajı için klavyeden "H" girin.
•
Sol alt köşedeki mesajda durulan ve bakılan nokta sorulmaktadır. Fare ile noktaları işaretleyin.
•
İşaretleme başarılı olmuş ise, durulan ve bakılan nokta geçici bir çizgi ile birleştirilir. Bakılan nokta işaretlendikten
sonra ekranda aşağıdaki kutu belirir.
•
Bu kutuda durulan noktadan bakılan noktaya bakış doğrultusunu girin. Bu uygulama için 0 (sıfır).
•
Alet yüksekliği olarak 0 (sıfır) girin
•
Yatay açıyı girin. Bu istasyonda işiniz bittiği zaman yatay açı kutusuna 999 girin.
•
Reflektör yüksekliği ve kot farkını da sıfır olarak girin.
•
Yatay mesafeyi girin.
•
Nokta numarasını girin.
•
Bir istasyonda işiniz bittiğinde yatay açı kutusuna 999 girin. C tuşuna basın. Hesaplama başarılı olarak bitirilmiş
ise, sol alt köşede hiç mesaj olmaması gerekir.
Hatların Birleştirilmesi
•
Yaklaşımın açık olduğundan emin olun.
•
Ada tabakasını aktif yapın. Hat > Ekle menüsünü kullanarak, adalara ait hatları çizin.
•
Bina tabakasını aktif yapın. Hat > Ekle ile binalara ait hatları çizin.
•
Bilgi butunu ile
34
hat özelliklerini sorarak krokideki cepheleri kontrol edin
Bildirici, 2014
EGHAS Uygulamaları
2.3. ORTOGONAL ÖLÇÜLERLE HESAPLAMA ve ÇİZİM
Önbilgi
Bu uygulamada ortogonal ölçülere (dik ayak ve dik boy) göre düzenlenmiş bir krokiden yararlanarak çizim yapılacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Proje dosyanızı "uyg203" olarak adlandırıp çalışma klasörünüze kaydedin. PROJENİZİ SIK SIK KAYDEDİN!
11
1.4
7
Kroki ve Koordinat Listesi
99
.9 3
96
.85
NOKTA NO
13
.1 3
9 .7
9
23774
23775
32750
32751
OK
AK
X
392857.908
392822.631
392950.709
392891.714
Z
4563123.510
4563022.252
4563061.755
4562979.348
0.000
0.000
0.000
0.000
-3
9.7
1-
13
.43
10
.46
13 9.62
.33
47
.1
6
44
.15
56
.27
54
.1 6
-4.5 5
AK
ÇA
S
Y
-4.26-
10
.7 7
13
.81
20
.1 5
17
.0
3
-4.23-2 4
.00
-
-8 3.0
9-
0.
00
23774
10
1 .3
5
-4 .3 6
16
. 55
32750
-
-7
7.1
0
-7
7.3
6
86
.96
SO
K
RA
20
.34
12
.1 9
-10
.1
8-
9
.2 2
17
.46
13
.54
-1
1.2
0-
-8
.0
8-
KA
6-4.8
-4 .29-
9
0
.3 1
0 .0
12
.18
NF
ÝL
-7
6. 2
3-
AK
-
23775
82
22
.89
9.2
2
11
.19
30
.74
27
.6 4
-23
.
32
. 03
20
.1
7
-
41
.64
38
.65
54
.5 1
11
.8 8
20
.8 3
17
.7
6
64
.3 0
10
.74
0.
00
81
.3
2
Bildirici, 2014
32751
35
Projenin Hazırlanması
•
Yeni bir proje açarak çalışma klasörüne kaydedin. Proje adı olarak "uyg3" seçin, aşağıdaki tabakaları açın.
Tabaka No
1
2
3
4
Tabaka Adı
POLIGON
NOKTA
ADA
BINA
Renk
Beyaz
Sarı
Kırmızı
Mavi
Çizgi Tipi
0
0
0
0
Açıklama
Sabit noktalar
Detay noktaları
Ada sınırları
Binalar
•
Tuş menülerinden Görüntü ve Eghas menülerinin açık olup olmadığını kontrol edin (Proje > Menüler >Tuş Menü
Özelleştir).
•
Tabaka isimi değiştirmek için tabaka isimlerinin bulunduğu kutuya çift tıklama yapın. Aktif tabakayı ayarlamak
için ise tabaka isminin kutusunu seçerek sağ tuş ile tıklayın.
Poligon Koordinatlarının Girilmesi
•
Nokta > Liste >Poligon Liste menüsünü kullanarak, poligon listesine ulaşın.
•
Poligon koordinatlarını girin. Numaraların önüne "P." yazmayın. Ondalık nokta olarak klavyeden "." kullanın, ","
kullanmayın! Koordinatları girdikten sonra
butonuna basarak, grafik ekrana geri dönün.
•
Proje > Proje Limitleri menüsünden proje limitlerini hesaplatın.
•
Noktaları ekranı kaplayacak şekilde görmek için, görüntü menüsünden
butonuna basın (tüm görüntü).
Detay Noktalarının Girilmesi
Detay noktalarını girerken sol alt köşede çıkan mesajlara dikkat edin!
•
Yaklaşımı açın (nokta yakalama).
•
Nokta tabakasını aktif yapın. (Görüntü > Tabaka, Tabakayı seç sağ tuşla tıkla).
•
Hesap > Yan Nokta menüsünü seçin. Printer Çıkışı isteniyor mu? Sorgu kutusunda "NO" butonuna basın.
•
Sol alt köşedeki mesaja bakın. Nokta numaralarının otomatik verilmesini sağlamak için klavyeden E girin.
•
Başlangıç numarasını klavyeden E yazarak onaylayın.
•
Sol alt köşedeki mesajda durulan ve bakılan nokta sorulmaktadır. Fare ile noktaları işaretleyin.
•
İşaretleme başarılı olmuş ise, durulan ve bakılan nokta geçici bir çizgi ile birleştirilir. Bakılan nokta işaretlendikten
sonra ekranda aşağıdaki kutu belirir.
36
Bildirici, 2014
EGHAS Uygulamaları
•
Buraya poligonlar arası uzaklığı girin.
•
Sol alt köşede beliren noktaların hatlarla bağlanması konusundaki soruya klavyeden 3 girerek cevap verin.
•
Gelen kutuya dik ayağını girin
•
Dik boyunu girin. (Solda ise negatif!)
•
Sol alt köşede gördüğünüz koordinat onayına E tuşuna ya da Enter tuşuna basarak cevap verin.
•
Noktanın grafik ekranda oluşup oluşmadığını kontrol edin. Bir sonraki noktaya geçerek dik ayak ve dik boy girişini
tekrar edin.
•
Son noktanın girişini yaptıktan sonra dik ayak sorgu kutusuna 999 yazarak işlemi bitirin. Bu aşamada yeni bir
hesaba geçebilirsiniz. Eğer yan nokta hesabına devam etmeyecekseniz, sol alt köşede beliren mesaj doğrultusunda
klavyeden H girerek yan nokta hesabından tamamen çıkın.
NOT: Dik ayak ve dik boy girişinden sonra nokta numarası sorulursa kendiniz keyfi olarak numara verebilirsiniz!
Hatların Birleştirilmesi
•
Yaklaşımın açık olduğundan emin olun.
•
Ada tabakasını aktif yapın. Hat > Ekle menüsünü kullanarak, adalara ait hatları çizin.
•
Bina tabakasını aktif yapın. Hat > Ekle ile binalara ait hatları çizin.
•
Bilgi butunu ile
hat özelliklerini sorarak krokideki cepheleri kontrol edin
Yazıların Yazılması
•
Proje > Parametreler menüsüne giderek, yazıların görünür olduğundan emin olun.
•
Yaklaşımı kapatın. Yazı > Doğrultulu menüsünden sokak ismini yazın. Fare ile uygun yerlere tıklayarak yazının
doğrultusunu belirleyin. Yazıyı yerleştirin.
Bildirici, 2014
37
2.4. PARSELASYON
Önbilgi
Bu uygulamada, alan tanımlamaları ve ifraz (alanların bölünmesi) uygulamaları yapılacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Bu klasöre dersin Internet sayfasından 204.ebd5 dosyasını kopyalayın. Bu dosyanın adını uyg204.ebd5 olarak değiştirip
açın. PROJENİZİ SIK SIK KAYDEDİN!
Kroki
17652
10
11
KA
.SO
13 4
13
K
F=1921.74
50
1528
12
27
9
F=1400.00
28
6
15
K AK
135.SO
24
8
1529
F=1100.00
7
F=250.00
F=250.00
5
F=250.01
F=168.54
F=250.00
K AK
136.S O
14
4
15752
26
25
15753
•
1528 nolu ada, 8-9 kenarına paralel olarak, 8-9 kenarı tarafında 1400 m2 kalacak şekilde paralel ifraz edilecek.
•
1529 nolu ada, 6-7 kenarına paralel olarak, 6-7 kenarı tarafında 1100 m2 kalacak şekilde paralel ifraz edilecek.
•
1529 nolu ada 4-25 kenarına dik olarak krokide verilen alanlarda parseller oluşacak şekilde ifraz edilecek.
Projenin Hazırlanması
•
Projenizi açın. (Proje > Aç)
•
Tuş menülerinden Görüntü ve Çit menülerinin açık olup olmadığını kontrol edin (Proje > Menüler >Tuş Menü
Özelleştir).
Bina taramalarının yapılması
•
Bina tabakasının açık olup olmadığını kontrol edin. Açık değilse açın. Bina tabakasını aktif yapın.
•
Bina tabaka numarasını aklınızda tutun.
•
Proje > Parametreler menüsünü açıp. Taramaların görünmesi için tarama kutusu işaretleyin.
38
Bildirici, 2014
EGHAS Uygulamaları
•
Bölge menüsünden Bölge > Bina > Otomatik Yap seçin.
•
Bina tabaka numarasını girin. (6)
•
Binaların taranmış olup olmadığını kontrol edin..
Adaların tanımlanması
•
Bina tabakasını kapatın. Proje > Parametreler menüsünden binaları kapatın.
•
İmar tabakasını aktif yapın.
•
Bölge menüsünden Ada/Parsel > Yazılı seçin.
•
Altta görünen mesaj uyarınca, kapalı bölgeyi işaretleyin ada numarasını girin.
•
Gelen mesaj kutusunda sadece ada tanımlamak için 0 girin.
•
Bir kez daha entera basarak ada tanımını onaylayın bu aşamada ada yazısı görüntülenir.
•
Başka ada tanımı yapmayacaksanız, Esc tuşuna basın, gelen sorgu kutusuna sıfır girin.
Paralel ifraz
•
Bölge menüsünden İfraz > Paralel seçin.
•
Yeni oluşacak noktaların otomatik numaralanması için entera basın.
•
Kapalı alanı gösterin.
•
Paralel alınacak hattı gösterin. Hesaplar otomatik mi sorusuna (altta beliren) E ile cevap verin.
Bildirici, 2014
39
•
Alanı girin. Altta beliren yeterli mi mesajına E ile cevap verin.
Dik ifraz
•
Bölge menüsünden İfraz > Dik seçin.
•
Yeni oluşacak noktaların otomatik numaralanması için entera basın.
•
Kapalı alanı gösterin.
•
Dik alınacak hattı gösterin. Hesaplar otomatik mi sorusuna (altta beliren) E ile cevap verin.
•
Alanı girin. Altta beliren yeterli mi mesajına E ile cevap verin.
İfraz ile oluşan noktaların aplikasyon değerlerinin hesaplanması
•
Eghas tuş menüsünde bulunan çit açıkken, Edit > Çit > Genel Çit seçilerek yeni oluşan noktaları kapalı bir bölge
içine alın. (Çiti kapatmak için klavyeden K girmek gerekir.)
•
Hesap menüsünden Aplikasyon > Çit içinde seçin.
•
Printer çıkışı isteniyor mu? Sorusuna Yes ile cevap verin.
•
Dosya adı olarak "1" girin. Bu işlemi birden çok aşamada yaparsanız diğer dosyalara sıra ile numara verin.
•
Çıkışlarda, Dik Ayak, Dik Boy Yer Alsın mı? Sorusuna Evet (yes) ile cevap verin.
•
Aplikasyon dosyasını yazı olarak, Yazı > Dosyadan Ekle menüsü ile projenize koyun. (Yazı büyüklüğü 2).
•
Yeni oluşan parsellerin alanını yazdırmak için Kroki > Kapalı bölgenin alanı yaz seçin.
40
Bildirici, 2014
EGHAS Uygulamaları
2.5. SAYISAL ARAZİ MODELİ
Önbilgi
Bu uygulamada, sayısal arazi modeli oluşturma, şev tanımları yol-sayısal arazi modeli ilişkisi konuları işlenecektir.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Çalışma klasörüne dersin Internet sayfasından 205.xyz dosyasını indirin (Sol tuşla tıklamayın! Sağ tuş>Farklı Kaydet).
Bu çalışma için bir proje açıp, uyg205.ebd5 olarak kaydedin. PROJENİZİ SIK SIK KAYDEDİN!
Kroki
156
154 153
159
164
363
362
K
1
392
200
199
202
230
215
231
233
235
228
234
237
227
236
219
223
222
201
206 20542
209
280
208
38
158
163
162
168 167
166
174 173
172
177
178
171
181
180
179
207
210
176 175
393
197 198
508
365
359
394
390
3
155
157
160
170
187
186 185
184
192 190
193
188
240
189
195 194
41
39 40
37
36
191
33
32
29
28
25
24
21
17
16
20
214
213
218
Projenin Hazırlanması
•
Yeni proje açın. (Proje > Yeni)
•
Tuş menülerinden Görüntü ve Çit menülerinin açık olup olmadığını kontrol edin (Proje > Menüler > Tuş Menü
Özelleştir).
•
Proje > Ekle seçin, Çalışma klasörünüze gidin, dosya türü olarak (Files of Type kutusu) Nokta seçin. Bu aşamada
205.xyz dosyasını görüyor olmanız gerekir. Bu dosyayı açın. Gelen Proje Ekle kutusunda Noktalar seçilmiş
olmalıdır. OK seçin.
•
Görüntü menüsünden tüm görüntü tuşuna basın. Noktalarınızı görün.
Tabakaların Açılması
•
Aşağıdaki tabakaları açın. (Bir önceki adımda eklediğiniz noktalar 1 nolu tabakaya gelmiş olacaktır.)
Tabaka No
1
2
3
4
5
Tabaka Adı
NOKTA
YOL
BINA
SEVALTI
SEVUSTU
Renk
Beyaz
Sarı
Kırmızı
Mavi
Yeşil
Çizgi Tipi
0
0
0
1
1
Açıklama
Detay noktaları
Yol kenarları
Binalar
Şev üstü hatlar
Şev altı hatlar
Hatların çizilmesi
•
Yaklaşımı açın. İlgili tabakayı aktif yapıp hatları çizin.
Bildirici, 2014
41
•
Şev üstünde yer alan hatları oluşturan noktalar: 235,233,230,508; 214,215,210,207,202,195; 214,280,205;
186,181,174,173,168,164,160,156; 191,188,184,179,171,170,166,162,158,154,153,155
•
Şev altında yer alan hatları oluşturan noktalar: 235,234,231,508; 214,209,201,195; 214,209,206,205;
186,185,180,172,167,163,159,157,156; 157,155; 191,189,185
•
Hem şev üstü hem de yol kenarı olan hatlar sadece yol tabakasına çizilecektir.
Bina taramalarının yapılması
•
Bina tabakasının açık olup olmadığını kontrol edin. Açık değilse açın. Bina tabakasını aktif yapın.
•
Bina tabaka numarasını aklınızda tutun.
•
Proje > Parametreler menüsünü açıp. Taramaların görünmesi için tarama kutusu işaretleyin.
•
Bölge menüsünden Bölge > Bina > Otomatik Yap seçin.
•
Bina tabaka numarasını girin. (3)
•
Binaların taranmış olup olmadığını kontrol edin.
Şev Taramaları
•
Bölge Menüsünden, Şev > Tip1 seçin.
•
Altta görünen mesaj uyarınca, kapalı bölgeyi işaretleyin.
•
Kapalı bölge oluşmuyor ise hatlarınızı kontrol edin. Şev altını ilk noktası sorulursa, şev altı ve şev üstü aynı
tabakaya çizilmiş demektir. Hatalarınızı düzeltip yeniden deneyin!
Üçgenleme
•
Projenizi kaydedip, EGHAS 2006 programını kapatın, TGEN 2006 programını açın.
•
Projenizi açın. Aşağıdaki menüde ayırma tabakalarına 2,3,4,5 girin. Minimum kot olarak 1 girin.
42
Bildirici, 2014
EGHAS Uygulamaları
•
İşlemlere devam? Yes tıklayın. İşlemler grafik olarak gözükecek mi? Yes tıklayın.
Münhanilerin oluşturulması
•
EMP 2006 programını açın. Dosyanızı açın (uyg4.ucg).
•
Üçgen>Kenar uzunluğuna göre üçgenleri iptal seçin. Kenar uzunluğu olarak 100 girin.
•
Münhani > Spline seçin.
•
Parametreleri yukarıdaki gibi seçin. Projeyi kaydedip çıkın.
•
EGHAS 2006 ile projenizi açın. Münhaniler görünmüyorsa, Proje > Parametrelerden Münhaniyi açın.
•
Münhani menüsünden, Tek Bölge Temizle seçerek, bina ve şev içlerindeki münhanileri silin. Edit > Çit > Genel Çit
ile yaklaşım açıkken yolları çit içine alın. Daha sonra Münhani > Münhani Çit Hepsini Temizle ile yolların içini
temizleyin.
•
Görüntü menüsünden 3 boyutlu görünümü seçip, araziyi üç boyutlu görmeyi deneyin.
Bildirici, 2014
43
2.6. TARANMIŞ GÖRÜNTÜLERLE SAYISALLAŞTIRMA
Önbilgi
Tarayıcı (Scanner) kullanılarak analog altlıklar (kağıt vb) üzerinde basılmış ya da çizilmiş olan haritalar bilgisayar
ortamına raster veri dosyaları olarak aktarılabilir. Bu amaçla genel olarak standart raster (resim) dosyaları kullanılır
(bmp, tif, jpeg, gif vb). Bu dosyalar EGHAS ortamına aktarılarak sayısal veri kazanmak mümkündür. EGHAS'da bu tür
raster yapıdaki resim dosyaları Image olarak adlandırılır. Bu amaçla sayısallaştırma öncesi resim dosyasının proje
koordinat sistemiyle uygun hale getirilmesi gerekir. Başka bir deyişle resim üzerindeki her noktanın haritanın koordinat
sisteminde tanımlı olması gerekir. Bu işlem resim piksel koordinat sistemi ile harita koordinat sistemi arasında uygun
bir koordinat dönüşümü ile sağlanır. Dönüşüm yapılabilmesi için resim üzerinde harita koordinat sisteminde
koordinatları bilinen noktalara ihtiyaç vardır.
Resim Dosyasının Alınması
Bu uygulama için 1:25000 ölçekli bir haritanın bir bölgesi taranmıştır. Dosya adı 25.jpg olarak verilmiştir. Çalışma
klasörüne dersin Internet sayfasından bu dosyayı kopyalayın (Sol tuşla tıklamayın sağ tuş>Hedefi Farklı Kaydet)
Projenin Hazırlanması
Yeni bir proje açarak çalışma klasörüne kaydedin (uyg206). Görüntü üzerinden demiryolu, karayolu, toprak yol, patika,
bağ bahçe, bataklık arazi (haritada boz toprak olarak gösterilmiş) objeleri sayısallaştırılacağından bu amaçla aşağıdaki
tabakaları açın. Image tabakasını aktif yapın.
No
1
2
3
4
5
6
7
Tabaka Adı
IMAGE
DEMIRYOL
KARAYOL
TOPRAKYOL
PATIKA
BAHCE
BOZTOPRAK
Renk
Kırmızı
Kırmızı
Turuncu
Mavi
Mor
Yeşil
Gri
Çizgi Tipi
0
1
0
4
8
3
3
Harita üzerindeki çizgi tipleri ile EGHAS'da seçilen çizgi tipleri 1:25000 ölçeği için tanımlı olmadığından birbirinden
farklı olacaktır. Haritadaki diğer objeler (yazılar, işaretler, eş yükseklik eğrileri) sayısallaştırılmayacaktır. Proje ölçeği
1:25 000 olarak seçilecektir (Proje > Parametreler > Ayarlar).
Resim Dosyasının EGHAS Ortamına Alınması
•
Proje > Menüler > Tuş Menü Özelleştir ile Tuş Menüleri penceresini açın. Tuş menülerinden Image menüsünü
açın. Tuş menüleri penceresini kapatın. Image penceresinde sol üst köşedeki Image ekle (
) butonuna (tuşuna)
basarak Image penceresini aktif hale getirin. Image Dosyası butonuna ( ) tıklayarak resim dosyanızı (25.jpg)
yükleyin. Image penceresini resmi iyi görecek şekilde büyütebilirsiniz. Pencerenin üstündeki paneldeki butonlar
kullanılarak zoom ve kaydırma yapmak mümkündür.
•
Image penceresinde 25.jpg dosyasının içeriği görüntülendikten sonra üst paneldeki onay butonuna (soldan ilk
buton) basın. Bu aşamada resmin projede nereye yerleştirileceği sorulur (orijin noktası). Grafik ekranın sol üst
köşesinde herhangi bir noktaya tıklayın. Resmi net olarak görebilecek şekilde grafik ekranınızı büyütün (zoom
yapın). Resmi daha iyi görebilmek için karelajı kapatın (Proje > Parametreler).
•
1:25000 ölçekli haritalara yabancı iseniz, metnin sonundaki ek bilgi bölümünü inceleyin.
•
Resmi harita koordinat sistemine dönüştürmek için image tuş menüsünde afin dönüşüm butonuna basın (
).
Resim üzerinde, kare ağından yararlanarak koordinatları bilinen bir nokta işaretleyin. Bu noktanın olması gereken
koordinatlarını girmek için klavyeden bir rakama basın. Çıkan koordinat giriş penceresine önce sağa sonra yukarı
değeri virgülle ayırarak yazın. Bu şekilde en az altı nokta tanımladıktan sonra sağ tuşa basın. Bu aşamada afin
dönüşüm penceresi görüntülenir. Tanımladığınız noktaları kontrol ederek hesap makinesi butonuna basın.
Hesaplanan hata ve dönüklük miktarları mantıklı ise dönüşümü kabul edin. Afin dönüşüm raporunu çalışma
klasörünüze herhangi bir ad vererek kaydedin.
44
Bildirici, 2014
EGHAS Uygulamaları
•
Proje limitlerini hesaplatın. Resmin tekrar ekranda görünmesini sağlayın (F2’ye basarak).
Sayısallaştırma
Sayısallaştırma ilgili tabaka aktif yapılıp hat kullanılarak yapılacaktır. Çizgisel objeler sayısallaştırılırken eksenleri
izlenecektir. Bu şekilde ilgili yol ya da demiryolu eksenlerinden geçen tek çizgi ile sayısallaştırılacaktır. Sayısallaştırma
sırasında resim ile uygun kontrast sağlamak amacıyla tabaka renkleri geçici olarak değiştirilebilir.
Hatlar var olan noktalardan geçer. Projede ise tanımlı noktalar olmadığından hat eklemeye geçmeden önce yaklaşımın
(nokta yakalama modu) kapatılması gerekir. Yaklaşım kapalı ise yeni noktalar ilave edileceği uyarısı yapılır. Bu soruya
evet denildikten sonra, yeni noktaların başlangıç numarası sorulur. Enter'a basarak noktaların birden itibaren
numaralanması sağlanabilir. Kapalı bölgeler sayısallaştırılırken son noktanın ilk nokta ile birleştirilmesini sağlamak için
son hat çizilirken yaklaşımın açılması gerektiği unutulmamalıdır.
Haritadaki bahçe gibi, başka objelerle çevrelenen kapalı bölgelerde, hatlar bir kez sayısallaştırılır. Bu bölgede
çalışılırken demiryolu ve karayolunun bahçe ile kesişim noktalarına da nokta atılır. Bahçe tabakasında ise demiryolu ve
karayolunun noktaları yakalanarak (yaklaşım açılarak) sadece demiryolu ve karayolu ile çevrelenmeyen hatlar çizilir.
Yakalamalarda hata yapılmazsa, burada kapalı bir bölge oluşur ve alanı sorulabilir.
Alan sormak için Ctrl + F tuşları kullanılır.
Sayısallaştırma bitince bataklık bölgenin (Boztoprak) alanını sorgulayın. Alan sorgulanabiliyorsa kapalı bölge oluşmuş
demektir. Bu durumda, bölgeyi uygun bir sembol seçerek tarayın (Bölge > Tarama > Tanım). Kapalı alan oluşmamış ise
hatlarınızı kontrol edin. Kapalı bölgeler için sembol menüsünü kullanmayın! Bölge menüsünü kullanın.
EK BİLGİ: 1:25000 Ölçekli Haritalarda Koordinat Sistemi
Pafta kenarlarındaki
koordinatlar kısaltılmıştır!
Afin dönüşüm için daire
içine alınmış noktaları
(kare ağının kesişim
noktaları) seçebilirsiniz.
65: 465000
(Sağa Değer, Y koordinatı)
04: 4204000
(Yukarı Değer, X Koordinatı)
Demiryolu
Karayolu
Toprak yol
Patika
1:25000 ölçekli haritalarda UTM gridi (kare ağı) 1 km aralıklı gösterilmiştir. Afin dönüşüm için en az 6 nokta
seçilmelidir!
Projeksiyon: UTM Dilim 36 (Orta Meridyen 33°) Datum: ED50
Bildirici, 2014
45
BÖLÜM 3: NETCAD UYGULAMALARI
Bu bölümde NETCAD 5.1 yazılımı ile yapılacak uygulamalar yer almaktadır. Uygulamalar laboratuar bilgisayarlarında
yüklü olan yazılım ile yapılacaktır.
Laboratuarlara yazlım yasal olarak Netcad yazılım şirketi tarafından sağlanmaktadır. Yazılımın öğrencilerin kişisel
bilgisayarlarında ücretsiz kullanımı için bir olanak bulunmamaktadır.
Uygulamalarda verilen ekran görüntüleri NETCAD GIS 5.0 versiyonuna göre verilmiştir. Bazı uygulamalar ile ilgili
dosyalar ders web sitesinden alınacaktır (http://atlas.selcuk.edu.tr/1205311). Uygulamaların MBL’de yapılması halinde
çalışma klasörü D:\harita\numaranız biçiminde oluşturulacaktır.
Yazılım hakkında ayrıntılı bilgi için şirket web sayfasından yararlanılabilir (http://www.netcad.com.tr) .
NETCAD Uygulamaları
3.1. KOORDİNATLARLA ÇİZİM
Önbilgi
Bu uygulamada, tabaka kavramının daha iyi anlaşılması için değişik karakterde hatlardan oluşan bir çizim yapılacaktır.
Detay noktalarının koordinatları ise bir dosyadan alınacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Proje dosyanızı uyg301 olarak adlandırıp çalışma klasörüne kaydedin. Dersin İnternet sayfasından nokta9.xyz dosyasını
çalışma klasörünüze kopyalayın. PROJENİZİ SIK SIK KAYDEDİN!
Kroki
17
20
5-4.5
53
6.S
OK
AK
-3
9 .7
1-
30
26 -4.
29
16
19
26
12
-83.09-
2-4.2
14558
-2
4.
01
-
24
53
3.
SO
KA
K
23
-7
7.1
0-
-7
7.3
6-
11
-4.36-
10
15
54
1.S
OK
AK
8
26025
7
6.8
-4
21
18
13
14
1
4
.2 0
-4
-1
0.
18
- -4 .29
28
31
25
-7
6.
23
-
9
3
6
5
-
27
-23
.82
-
2
22
26026
Projenin Hazırlanması
•
Yeni bir proje açarak çalışma klasörüne kaydedin. Proje adı olarak uyg301 seçin.
•
Projeksiyon tanımı olarak UTM 3°, datum olarak European 1950, D.O.M 33 (Dilim orta meridyeni) olmalıdır.
“Tamam” butonuna basın. (Proje > Özellikler > Projeksiyon)
Noktaların Projeye eklenmesi
•
Nokta tabakasını aktif yapın. Proje > Yardımcı İşlemler > Oku > ASCII Dosya Oku seçin. Gelen pencerede
“projeye ekle” onay kutusunu işaretleyin.
Bildirici, 2014
47
•
Dersin web sitesinden almış olduğunuz “nokta7.xyz” dosyasını seçin.
•
Gelen kutuda aşağıdaki alanları seçin. “Tamam” butonuna basın.
•
Standart araç çubuğunda (toolbar) bulunan Limitleri Hesapla butonuna basın. Projenizi ekranda görün.
Limitleri hesapla
•
Nokta numaraları görünmüyorsa, alt panelden
butonuna basın. Gelen pencerede noktaları seçin.
Tabakalar
•
48
Grafik ekranın alt kısmında bulunan tabaka butonuna tıklayın, ya da klavyeden T girin.
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
•
Tabaka menüsünün görünümü aşağıdaki gibidir.
Seçilmiş durumda olan tabaka (şekilde 0 tabakası) aktif tabakadır.
•
Aşağıdaki tabakaları açın.
Tabaka Adı
POLIGON
NOKTA
ADA
BINA
Renk
Beyaz
Sarı
Kırmızı
Mavi
Açıklama
Sabit noktalar
Detay noktaları
Ada sınırları
Binalar
Yakalama Modları
•
Hatların çizilmesinden önce nokta yakalama modu açık olmalıdır. NETCAD de hatlar (çizgi/doğru) noktalardan
geçmek zorunda değildir. Bu nedenle yakalama modları konusunda titizlik göstermek gerekir!.
Eksene dik modu
Nokta yakala
Karelaj modu
Son nokta yakala
Kesişim noktası yakala
Uygulama noktası yakala
Orta nokta yakala
Hatların Çizilmesi
•
Hatları çizmeden önce nokta yakalamayı açın İlgili tabakayı aktif yapın.
•
Çiz > Çizgi çiz ile hatları çizin. (Kısayol: Ctrl+L)
Bildirici, 2014
49
Yazı Yazma
•
Yazı yazmadan önce nokta yakalama modunu kapatın.
•
Çiz > Yazı > Özellikli Yazı ile yazıları yazın (kısayol Alt+Y).
•
Yazı yüksekliği 2, açısı sıfır alınacaktır. Yazıları yazdıktan sonra Düzenle > Obje Döndür menüsü ile uygun
şekilde döndürebilirsiniz.
Cephe Kontrolleri
•
Krokideki cepheler, kontrol için verilmiştir. Bunları projenize yazdırmaya çalışmayın!
•
Sorgu > Obje Özelliklerini Sor menüsünü seçin (kısayol Ctrl+O). Hattı (Çizgi/Doğru) seçin. Bu aşamada aşağıdaki
pencerenin görünmesi gerekir.
•
Yukarıdaki pencerede, hat uzunluğu yanında başka bilgiler de görüntülenmektedir. Bu yolla tüm objelerin
özellikleri sorulabilir ve değiştirilebilir.
50
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
3.2. KUTUPSAL ve ORTOGONAL KOORDİNATLARLA HESAP ve ÇİZİM
Önbilgi
NETCAD programında tüm noktalar eşdeğerlidir. Poligon ve Nirengi noktaları ön ekleri ile diğerlerinden ayırt edilir.
Bu uygulamada kutupsal ve ortogonal ölçülerle çizim yapılacaktır.
UYARI: NETCAD de sayısal değerlerin girişinde genellikle ondalık nokta yazılamamaktadır. Ondalık nokta sorunu bilgisayarınızın
bölgesel ayarlarının Türkçe olmasından kaynaklanmaktadır. Sorunu tamamen ortadan kaldırmak için denetim masasından (control
panel) bilgisayarınızın bölgesel ayarlarını (regional settings) İngilizce'ye (Amerika) çevirebilirsiniz.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Proje dosyanızı uyg302 olarak adlandırıp çalışma klasörüne kaydedin. PROJENİZİ SIK SIK KAYDEDİN!
Kroki ve Nokta Koordinatları
Nokta No
P.260091
P.140730
P.260090
P.260094
X
Durulan
P.140730
Y
394933.64
395028.01
394959.28
395003.57
Bakılan
Yatay Açı(g)
Uzaklık (m)
P.260090
8
7
6
0.0000
6.3013
3.8965
5.3695
73.36
75.70
72.41
46.70
5
9.8922
44.52
16
9.8473
37.42
15
6.7961
34.72
14
30.6179
6.81
13
52.2204
6.47
12
2-
1.5
-3
.44
--33
5.6
-3
7
13. 5
8
15.8 17
13.
8
12 .9
6
15 .7
7
69. 6
2
67.3
2
9
3
-4.6 4
8-
10
-4.
1
00
55 -
11
.01
-26
- -3
1
.
-25
260094
.
--3 4
260091
8
15.3 9
12 .5
1
73 .7
7
41.7
1
38. 0
9
30.9 6
.7
8
2
2. 75
0.0 0
4562003.16
4561977.98
4561952.32
4562026.47
2.6
- -2.2
7-
9-
03.6
--3
- -3.
90-
--3
--4
.3 2
8
7
- -25
.75
5
16
.4
--2 8
9-
13
140730
14
.2 0
-
15
6
260090
Projenin Hazırlanması
•
Projeksiyon tanımı olarak UTM 3°, datum olarak European 1950, D.O.M 33 olmalıdır. (Proje > Özellikler >
Projeksiyon)
Bildirici, 2014
51
•
Aşağıdaki tabakaları açın. Tabakalar hakkında yeterli bilginiz yoksa Uygulama 3.1'den yararlanabilirsiniz.
Tabaka Adı
POLIGON
NOKTA
ADA
Renk
Beyaz
Sarı
Kırmızı
Açıklama
Sabit noktalar
Detay noktaları
Ada sınırları
Poligon Koordinatlarının Girilmesi
•
Hesap > Nokta Editörü menüsü ile nokta editörü penceresini açın.
•
F4 tuşuna basın. Listede görünen 1 numaralı noktayı değiştirin. F3 e basın, diğer noktaları girin.
•
Poligon noktalarını girerken başlarına P. yazın.
•
Koordinat girişlerinde NETCAD, bilgisayarların bölgesel ayarlarına bağlı olarak ondalık noktayı kabul
etmeyebilir. Bu durumda koordinatların tam sayı kısmını yazın, daha sonra ondalık kısma fare ile tıklayarak giriş
yapın, ya da bir iki kez space tuşuna basın imleç(kursor) ondalık kısma geçince giriş yapın. Yukarıda açıklanmış
olan bölgesel ayarlardaki değişikliği yapmış iseniz bu uyarıyı dikkate almayınız.
•
Koordinat girişi bitince tamam butonuna basarak nokta editörünü kapatın.
•
Gelen sorgu penceresinde (yaptığınız değişiklikler saklanacak) tamam butonuna basın.
Yan nokta hesabı
•
Nokta tabakasını aktif yapın. Nokta yakalamayı aktif yapın (Yakalama modları hakkında yeterli bilginiz yoksa
Uygulama 3.1 den yararlanabilirsiniz).
•
Hesap > Yan Nokta menüsü ile hesaba başlayın.
•
1. nokta (durulan nokta) ve 2.noktayı (bakılan nokta) işaretleyin.
•
Kenar kontrol penceresinde ölçülen mesafeyi kontrol edin (73.713 olmalıdır). Buraya krokideki değeri girin
(73.71).
52
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
•
Kenar tutmuyorsa, poligon koordinatlarında hata vardır. Nokta editörünü açarak kontrol edin!
•
Dik ayak ve dik boyunu girin (prizmatik değerler penceresi). Nokta numaraları otomatik kutusu seçilmiş olmadır.
Nokta numarasını en alttaki Nokta Adı kutusuna yazmayı unutmayınız! Bu kutuda bir önceki nokta numarası bir
artırılarak gösterilir. Sizin hesapladığınız nokta numarası farklı ise değiştirmeniz gerekir.
•
Tamam butonuna bastıktan sonra nokta numarasını gelen pencerede (nokta bilgisi) yazıp tamam butonuna basın.
•
Tüm noktalar hesaplandıktan sonra iptal butonuna basın, yan nokta hesabından çıkmak için bir kez de esc tuşuna
basın.
Kutupsal Koordinat Hesabı
•
Nokta tabakasının aktif yapın. Nokta yakalamayı açın.
•
Hesap > Kutupsal Hesaplar > Yatay Kenar-Kot Farkı menüsü ile hesaba başlayın.
•
Durulan ve bakılan noktayı işaretleyin.
•
Durulan nokta, bakılan nokta ve kenarı kontrol edin (kenar 73.364 olmalıdır).
•
Kenar tutmuyorsa, poligon koordinatlarında hata vardır. Nokta editörünü açarak kontrol edin.
•
İlk açı ve alet yüksekliği sıfır olacaktır.
•
Kutupsal bilgi penceresinde, yatay açı ve yatay uzaklığı girin. Kot farkı ve reflektör yüksekliğini sıfır olarak
bırakın. Nokta numaraları otomatik kutusunu seçmeyin. Nokta numarasını yazmanıza bu pencerede gerek yoktur.
Bildirici, 2014
53
•
Ondalık nokta girişi, koordinat girişinde olduğu gibi burada da sorun oluşturabilir. Yukarıda açıklandığı şekilde
hareket ediniz.
•
Kutupsal bilgi penceresinde nokta numarasını girin. (Nokta numaraları otomatik kutusunu işaretleyin)
•
Hesaplamalarınız tamamlandığında, kutupsal bilgi penceresinde iptal butonuna basın, çıkmak için esc tuşuna basın.
•
12 nolu noktaya ait verilen tek bilgi komşu noktalara olan cephe uzunluklarıdır. Bu cephe uzunluklarından
yararlanarak 12 nolu noktayı Hesap > Kesişim (İki kenar), menüsü yardımıyla 11 ve 13 nolu noktalardan
yararlanarak atınız. Bu işlemi yaparken oluşan iki tane daire kesişim noktasından doğru olanı nokta
yakalama butonunu kapatarak seçiniz.
Hatların birleştirilmesi
•
Nokta yakalama açık iken ilgili tabakayı aktif yapıp, hatları Çiz > Çizgi Çiz menüsü ile çizin. Kısa yol tuşu: Ctrl+L
Cephe kontrolleri
•
Sorgu > Obje özelliklerini sor menüsü ile hatları seçip, cepheleri kontrol edin. Kısa yol tuşu Alt+O dur.
•
Krokideki cepheler kontrol amacıyla verilmiştir. Projenize yazdırmaya çalışmayın!
54
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
3.3. SAYISAL ARAZİ MODELİ
Önbilgi
Bu uygulamada, NETCAD yazılımı ile sayısal arazi modeli oluşturma, şev tanımları yol-sayısal arazi modeli ilişkisi
konuları işlenecektir.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Bu klasöre dersin Internet sayfasından 303.ncn dosyasını kopyalayın (Sol tuşla tıklamayın! Sağ tuş>Farklı Kaydet).
PROJENİZİ SIK SIK KAYDEDİN!
Kroki
155
156
157
160
154 153
159
164
362
394
390
K
1
392
200
508
230
215
231
233
235
234 228
237
227
236
219
223
222
393
199
363
3
359
365
168
176 175
174 173
177
178
181
180
167 166
170
172
179
187
186 185
197 198
184
192 190
193
188
240
189
194
202 195
41
207
191
201 39
40
205
33
206
42
210
29
37
209
32
280
38
36
28
208
158
163
162
171
25
24
21
17
16
20
214
213
218
Projenin Hazırlanması
•
Web sitesinden aldığınız 303.ncn dosyasını açın (Proje > Aç). Dosya aç penceresinde dosya türü (files of type)
kutusunda nokta dosyalarını seçerek 303.ncn dosyasını görebilirsiniz.
•
303.ncn seçildikten sonra ekrana gelen yüklenecek noktalar penceresinde tamam butonu tıklanarak tüm noktaların
projeye eklenmesi sağlanır.
•
İşlem başarılı olmuş ise noktaların ekranda görünmesi gerekir. Görünmüyorsa limitleri hesapla butonuna basarak
noktaları görmeye çalışın.
•
Nokta numaraları görünmüyorsa, tabaka modları butonuna basın, nokta adlarını seçin.
Bildirici, 2014
55
•
Limitleri hesapla ve tabaka modları butonları sizin için bir anlam ifade etmiyorsa uygulama 3.1’i tekrar okuyun.
Tabakaların Açılması
•
Aşağıdaki tabakaları açın. Nokta dosyasının eklenmesi sırasında otomatik olarak NOK isimli bir tabaka açılır. Bu
tabakanın adını NOKTA olarak değiştirin.
•
Bina kat adedi yazılarını BINA tabakasına yazın.
Tabaka Adı
NOKTA
YOL
BINA
SEV
Renk
Beyaz
Sarı
Kırmızı
Mavi
Açıklama
Detay noktaları
Yol kenarları
Binalar
Şev hatları
Noktaların bulunmasında kolaylık
•
Krokideki noktaları kolayca bulabilmek için, Sorgu > Bul menüsünü seçin.
•
Gelen pencerede, Bulunacak obje türü kutusunda Nokta seçin, süzgeç kutusuna aradığınız noktanın numarası
yazın.
butonuna basın.
Şevlerin çizilmesi
•
Nokta yakalamayı açın, SEV tabakasını aktif yapın.
•
Alt paneldeki Hazır mesajının görüntülendiği kısma dikkat edin buradaki mesajları OKUYUN!
•
Netsurf >Şev Taramaları > Normal Şev Taraması menüsü ile şev taramasına başlayın. Şev üstü ve şev altı
noktaların seçimi tamamlandıktan sonra ekrana gelen sağ yukarıdaki menüde bozuk şev seçin.
•
Şev üstünün ilk noktası seçin. Şev üstünün diğer noktalarını seçin. Şev üstü bitince farenin sağ tuşuna ya da Esc
tuşuna basın. Şev altındaki noktaları seçin. Şev altı bitince farenin sağ tuşuna ya da Esc tuşuna basın.
•
Şev üstünde yer alan hatları oluşturan noktalar: 235,233,230,508; 214,215,210,207,202,195; 214,280,205;
186,181,174,173,168,164,160,156; 191,188,184,179,171,170,166,162,158,154,153,155
•
Şev altında yer alan hatları oluşturan noktalar: 235,234,231,508; 214,209,201,195; 214,209,206,205;
186,185,180,172,167,163,159,157,156; 157,155; 191,189,185
•
Noktaların virgül ya da noktalı virgülle ayrılması, şev hatları hakkında bilgi vermek amaçlıdır. Program kullanımı
ile ilgisi yoktur.
Hatların çizilmesi
•
56
Nokta yakalamayı açın, ilgili tabakayı aktif yapın.
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
•
Bina ve yol hatlarını çizin.
Üçgenleme
•
Netsurf > Üçgen oluştur menüsü ile üçgenlemeye başlayın.
•
Üçgenlemeye esas nokta tipleri olarak noktaları seçin.
•
Sağ alt köşede beliren birden çok obje seçme seçeneklerine dikkat edin.
•
Tümünü Seçi (ilk ikon) tıklayın. Farenin sağ tuşuna basın.
•
Üçgen model parametrelerinde en kısa üçgen kenarı olarak 0, en uzun üçgen kenarı olarak 50 girin.
•
Üçgenle butonunu tıklayın. Üçgenlerin oluştuğu bu aşamada görülür.
•
Üçgen kenarları ile, bina, şev ve yol kenarlarının çakışık olması için, Netsurf > Model Düzelt menüsünü seçin, sağ
alt köşede beliren birden çok obje seçme seçeneklerinden Tümünü Seçi (ilk ikon) tıklayın. Sağ tuşa basın.
Eğrilerin oluşturulması
•
Netsurf > Eğri İşlemleri > Eğri Geçir menüsünü seçin.
•
Sağ alt köşede beliren birden çok obje seçme seçeneklerinden tümünü seçi seçin. Sağ tuşa basın.
•
Gelen pencerede Z artış olarak 1 girin. Tamam butonuna basın.
Eğrilere Kot Yazılması
•
EGRI_1M ve EGRİ_2M tabakalarını kapatın.
•
Netsurf > Eğri İşlemleri > Eğrilere Kotyaz menüsünü seçin.
•
Boşlukları şekildeki gibi doldurun (aynı ise değiştirmeyin) ve tamam butonuna basın.
•
EGRI_1M ve EGRİ_2M tabakalarını tekrar açın.
Bildirici, 2014
57
•
Klavyeden * tuşuna basarak görüntüyü tazeleyin. Bu aşamada eğrilerin görülmesi gerekir. Bu aşamada Bozuk
Üçgen ve üçgen_model tabakalarını kapatın.
•
Bina şev ve yol içini temizlemek için, Netsurf > Eğri İşlemleri > Eğri Temizle menüsüne gidin. Bina ve şevlerin
içinde herhangi bir noktaya tıklayın.
•
Yol içini temizlemek için, Netsurf > Eğri İşlemleri > Eğri Temizle (2 doğru) menüsüne gidin. Sağ alt köşede
beliren mesajlara dikkat edin! Yol temizlemek için bir kez yolun sol kenarından bir hat, bir kez de yolun sağından
bir hat seçilecektir. Bu şekilde başarılı olamazsanız, yolun açık kısımlarını geçici olarak hatlarla kapatın, bina ve
şevlerdeki yolu izleyin.
Bina taramalarının yapılması
•
Bina taramalarını üçgenleme ve eğri işlemlerinden sonra yapın!
•
Bina tabakasının açık olup olmadığını kontrol edin. Açık değilse açın.
•
Çiz >Tarama>Bina Taraması menüsü ile tarama işlemine başlayın.
•
Bina taraması seçeneklerini şekildeki gibi doldurun (aynı ise değiştirmeyin).
•
Bina içinde herhangi yere tıklayın.
58
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
3.4. DXF DOSYA ALMA ve İFRAZ
Önbilgi
Bu uygulamada, NETCAD yazılımı ile, DXF formatında hazırlanmış veriler alınarak, ifraz uygulamaları yapılacaktır.
DXF dosyaları çeşitli programlarla oluşturulabilir. Bu uygulama kullanılacak dosya AutoCAD yazılımı kullanılarak
yapılan bir sayısallaştırma sonucu hazırlanmıştır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Bu klasöre dersin Internet sayfasından 304.dxf dosyasını kopyalayın (Sol tuşla tıklamayın sağ tuş>Farklı Kaydet).
PROJENİZİ SIK SIK KAYDEDİN!
Kroki
17652
10
11
KA
.SO
13 4
13
K
F=1921.74
50
1528
12
27
9
F=1400.00
28
6
15
K AK
135.SO
24
8
1529
F=1100.00
7
F=250.00
F=250.00
5
F=250.01
F=168.54
F=250.00
K AK
136.S O
14
4
15752
26
25
15753
NN
P.15752
P.15753
P.17652
Y
395087.51
394984.04
395065.04
X
4562611.42
4562589.66
4562706.38
•
1528 nolu ada, 8-9 kenarına paralel olarak, 8-9 kenarı tarafında 1400 m2 kalacak şekilde paralel ifraz edilecek.
•
1529 nolu ada, 6-7 kenarına paralel olarak, 6-7 kenarı tarafında 1100 m2 kalacak şekilde paralel ifraz edilecek.
•
1529 nolu ada 4-25 kenarına dik olarak krokide verilen alanlarda parseller oluşacak şekilde ifraz edilecek.
Projenin Hazırlanması
•
Projenizi uyg304.ncz olarak kaydedin (Proje > Kaydet). İnternetten aldığınız 304.dxf dosyasını projenize ekleyin
(Proje > Yardımcı İşlemler > Oku). Gelen menüde DXF dosya türünü seçin. Çalışma klasörünüzden 304.dxf
dosyasını seçin, gelen font penceresinde F1.NCF seçin.
Bildirici, 2014
59
•
Dosya ekranda görünür, görünmüyorsa limitleri hesapla butonuna basarak hatları görmeye çalışın.
Noktaların üretilmesi
•
DXF dosyalarından veri alındığında, noktalar oluşmaz. DXF formatı ile hatlar (doğrular), yazılar vb CAD objeleri
programlar arasında aktarılabilir. Noktaları oluşturmak için Hesap> Yardımcı İşlemler >Otomatik Nokta Üret
seçiniz.
•
Hesap > Nokta Editörü menüsü poligon noktalarını ilave edin.
İfraz
•
Netmap >Yeni > Ada menüsünü seçin ve her bir adayı nokta yakalama butonu açıkken kapalı alan olarak
tanımlayınız ve ada numarasını yazıp imar adası olduğunu belirtiniz.
•
Netmap > Ayır menüsünü seçiniz. Gelen menüde 1528 numaralı ada seçiliyken tamam butonuna basın.
•
İfraz penceresinde, dik ya da paralel ifraz seçenekleri ile ifrazı yapın. Daha sonra adanın kalan parçasını da parsel
olarak tanımlayın.
•
Benzer şekilde 1529 adasını da şekildeki gibi ifraz edin. 1529 nolu ada için Netmap > Ayır seçildiğinde listede
1529 nolu ada görülmeyebilir. Bu durumda Adalar Seçilebilsin seçeneği işaretlenerek, Grafikten Seç
butonuyla 1529 nolu ada seçilir.
60
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
•
1529 nolu ada paralel ifraz edildikten sonra alttaki parsel tekrar ifraz edileceği için ilgili ekranda bu seçenek
işaretlenir.
•
İfrazda hata yaparsanız, Düzenle > Geri Al menüsü ile işlemi geri alabilirsiniz.
•
İfraz edilen alanları Sorgu > Alan Sor ile kontrol edin (Kısayol Ctrl+A).
Aplikasyon değerleri
•
Hesap > Yazıcı Çıktıları > Aplikasyon Çıktıları menüsünü seçin.
•
Uygulama değerleri penceresindeki parametreleri aşağıdaki gibi seçin.
•
Durulan ve bakılan noktaları seçin (uygun poligon noktaları).
•
Sağ alt köşede beliren çoklu seçme seçeneklerinden Bölgeye Düşenleri tıklayın. F2 çevir ile, aplikasyon değerleri
istenen noktaları kapsayan kapalı bir bölge çevirin. Farenin sağ tuşuna iki kere basın.
•
Başka bir istasyon tanımlamayacaksanız, bir kez daha farenin sağ tuşuna basın.
•
Tabloyu uygun bir yere yerleştirin.
•
Yukarıdaki işlemleri bir kez de Prizmatik Aplikasyon menüsü ile uygulayın.
Bildirici, 2014
61
3.5. SAYISALLAŞTIRMA
Önbilgi
Tarayıcı (Scanner) kullanılarak analog altlıklar (kağıt vb) üzerinde basılmış ya da çizilmiş olan haritalar bilgisayar
ortamına raster veri dosyaları olarak aktarılabilir. Bu amaçla genel olarak standart raster (resim) dosyaları kullanılır
(bmp, tif, jpeg, gif vb). Bu dosyalar Netcad ortamına aktarılarak sayısal veri kazanmak mümkündür. Bu amaçla
sayısallaştırma öncesi resim dosyasının proje koordinat sistemiyle uygun hale getirilmesi gerekir. Başka bir deyişle
resim üzerindeki her noktanın haritanın koordinat sisteminde tanımlı olması gerekir. Bu işlem resim piksel koordinat
sistemi ile harita koordinat sistemi arasında uygun bir koordinat dönüşümü ile sağlanır. Dönüşüm yapılabilmesi için
resim üzerinde harita koordinat sisteminde koordinatları bilinen noktalara ihtiyaç vardır. Dönüşüm işlemi "register
etme" olarak da ifade edilmektedir.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Uygun bir çalışma klasörü hazırlayın! Bir proje açarak uyg305.ncz olarak kaydedin. PROJENİZİ SIK SIK
KAYDEDİN!
Resim Dosyasının Alınması
Bu uygulama için 1:25000 ölçekli bir haritanın bir bölgesi taranmıştır. Dosya adı 25.jpg olarak verilmiştir. Dosyayı
dersin web sitesinden çalışma klasörünüze indirin. 1:25000 ölçekli haritaların koordinat sistemi ve register işlemi için
seçilecek noktalar konusunda Uygulama 2.6’dan (Eghas Uygulamaları) yararlanabilirsiniz. (Projeksiyon: UTM Dilim
36 (Orta Meridyen 33°) Datum: ED50)
Projenin Hazırlanması
Netcad’de açılan boş projeyi çalışma klasörüne kaydedin (Proje > Kaydet). Proje adı uyg11 seçin. Görüntü üzerinden
demiryolu, karayolu, toprak yol, patika, bağ bahçe, bataklık arazi (haritada boz toprak olarak gösterilmiş) objeleri
sayısallaştırılacağından bu amaçla aşağıdaki tabakaları açın.
Tabaka Adı
DEMIRYOL
KARAYOL
TOPRAKYOL
PATIKA
BAHCE
BOZTOPRAK
Renk
Kırmızı
Turuncu
Mavi
Mor
Yeşil
Gri
Çizgi Tipi
Demyol1
Düz
Toprakyol
Patika
Tarla
Tarla
Harita üzerindeki çizgi tipleri ile Netcad de seçilen çizgi tipleri 1:25000 ölçeği için tanımlı olmadığından birbirinden
farklı olacaktır. Haritadaki diğer objeler (yazılar, işaretler, eş yükseklik eğrileri) sayısallaştırılmayacaktır. Çalışma
ölçeği 1:25 000 olarak seçilecektir (Proje > Özellikler > Ölçek).
Resim Dosyasının Netcad Ortamına Alınması
Resim dosyasının projenize register edilerek alınması için aşağıdaki adımları uygulayın:
62
•
Raster/ Register (2 Nokta) işlemine girip raster dosyayı seçiniz ve sol alt ile sağ üst noktaları rastgele grafik
ekranda göstererek yerleştiriniz.
•
Aşağıdaki mesajı “hayır” butonuna basarak geçiniz.
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
•
Raster görüntü aşağıdaki gibi otomatik olarak projeye tam ekran olarak eklenecektir.
•
Daha sonra Raster/ Raster Dönüştür işlemine giriniz
•
Raster dönüştür adlı bir tablo çıkacaktır.
Bildirici, 2014
63
•
Dönüşüm Yöntemi bölümünden Affine Dönüşümü seçilir. Enterpolasyon Yöntemi hanesinden Bilineer seçildikten
sonra eğer sonuç rasterın boyutları üzerinde bir değişiklik istenmiyorsa Örnekleme Aralığı 1.00 olarak kalmalıdır.
Örnekleme aralığında verilen değer kadar sonuç rasterın boyutları küçülür.
•
Noktalar bölümüne referans noktaların resim ve harita koordinatları eklenmelidir. Bunun için fare sağ tuşa
basılması ile çıkan menüden "Nokta Ekle" işlemi seçilir ve grafik ekrana dönülür. Ekranda referans noktaların
mevcut noktası ile dönüşmesi gereken harita koordinatları fare ile seçilmelidir. Ya da referans nokta gösterildikten
sonra klavyeden boşluk tuşuna basılarak çıkan menüden [xyz] butonuna basılır ve referans noktanın harita
koordinatları girilir. Her bir nokta için ayrı ayrı bu işlem yapılmalı ve en az 4 nokta belirlenmelidir.
•
Nokta ekleme işlemi bittikten sonra fare sağ tuşa basılır ve aşağıdaki gibi görüntü oluşur. Raster Dönüştür
tablosunda ortalama hata, m0 değeri hesaplanmış olur. Grafik ekranda da resim koordinatlarından harita
koordinatlarına doğru vektörel çizgiler oluşacaktır.
64
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
•
Raster Dönüştür tablosundaki "Dönüştür" butonu aktif konuma geçer. "Dönüştür" butonuna basılır. m0 hata değeri
mesajı Tamam ile geçildikten sonra dönüşecek olan dosya için yeni bir isim verilir. Böylece kaynak dosyada
herhangi bir değişiklik olmayacaktır.
•
Projeksiyon tanımı olarak UTM 6°, datum, European 1950, dilim numarası 36 seçin. D.O.M otomatik olarak 33
olmalıdır. “Tamam” butonuna basın.
Sayısallaştırma
Sayısallaştırma ilgili tabaka aktif yapılıp, ilgili çizgi tipi seçilerek çizgi kullanılarak yapılacaktır. Çizgisel objeler
sayısallaştırılırken eksenleri izlenecektir. Bu şekilde ilgili yol ya da demiryolu eksenlerinden geçen tek çizgi ile
sayısallaştırılacaktır. Sayısallaştırma sırasında resim ile uygun kontrast sağlamak amacıyla tabaka renkleri geçici olarak
değiştirilebilir. Sayısallaştırma sırasında çizgilerin uç noktalarında nokta oluşturulmaz. Bu nedenle birbirini takip eden
çizgilerde yakalama modlarından son nokta yakala açık olmalıdır.
Sayısallaştırma bitince bataklık bölgenin (Boztoprak) alanını hesaplayın.
Noktaların Elde Edilmesi
Sayısallaştırmada kullanılan çizgilerin uç noktalarının koordinatları, daha sonra yapılacak hesaplamalarda gereklidir.
NetCAD gereken noktaları otomatik olarak üretebilir. Bu amaçla Hesap > Yardımcı İşlemler > Otomatik Nokta Üret
menüsünden yararlanılır.
Bildirici, 2014
65
3.6. KESİŞİM HESAPLARI ve KOORDİNAT DÖNÜŞÜMÜ
Önbilgi
Bu uygulamada değişik kesişim seçenekleri ile parselasyon yapılacak ve imar koordinat sisteminde yapılan çalışma ülke
koordinat sistemine dönüştürülecektir.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Dersin web sitesinden 306.ncz dosyasını çalışma klasörünüze kopyalayın. Bu dosyayı açın, uyg306.ncz adı ile
kaydederek çalışmaya başlayın.
Kesişim ve Parselasyon
Krokide görülen 113 nolu parsel köşesi yolun değişmesi nedeniyle 125-123 doğrusu ile 100-113 doğrularının kesişim
noktasına ötelenecektir.
•
Nokta yakalama açık iken, Hesap > Kesişim (4 nokta) menüsünü seçin.
•
Sıra ile 125,123,100 ve 113 noktalarını seçin.
•
Nokta bilgisi penceresinde nokta adı olarak 113 girin (hesaplanan kesişim noktası)
•
Gelen uyarı penceresinde yenile butonuna basın.
•
Bu işlem sonunda 125,123, ve 113 noktaları aynı doğru üzerine gelecektir.
•
Yaptığınız işlem doğru ise 10533 nolu adanın alanı 5359.57 m2, çevresi 306.89m olacaktır.
10533 adayı 114 ve 111 nolu noktalardan geçen bir doğru ile ikiye bölün.
•
Nokta tabakasını aktif yapın. 4 nokta kesişimi ile 114-111 ve 100-113 doğrularının kesişimine bir nokta atın
nokta adı olarak 200 verin, benzer şekilde 114-111 ve 120-102 doğrularının kesişim noktasını oluşturup 201
olarak adlandırın.
•
100-113 doğrusunu 200 noktasında ikiye ayırmak için Düzenle > Kır menüsünü seçin. 100-113 doğrusunu
seçin, 200 nolu noktayı seçin. Benzer işlemi 120-102 doğrusu için yapın.
•
Ada kenarı tabakasında 200 ve 201 nolu noktaları birleştirin. Bu şekilde oluşan parselin alanı 2051.75m2
olmalıdır.
Koordinat Dönüşümü
Projedeki poligon noktalarının ülke sisteminde koordinatları bilinmektedir. Buna göre projeyi imar sisteminden ülke
sistemine dönüştürün.
NN
Sağa (Y)
Yukarı (X)
2008
395224.28
4562225.62
2009
395301.47
4562348.81
2010
395407.15
4562289.16
2011
395354.21
4562161.52
Dönüşüm için aşağıdaki adımları uygulayın.
66
•
Hesap > Dönüşümler menüsünü seçin.
•
Dönüşüm penceresindeki seçenekleri şekildeki gibi ayarlayın.
•
Afin dönüşüm penceresinde nokta adı kolonuna poligon nokta
adlarını önlerine P ekleyerek (P.2008) yazın. Bu aşamada Nokta-Y ve
Nokta-X kolonlarında poligonun imar koordinatları çıkar. Bu
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
koordinatları kesinlikle değiştirmeyin. Yeni-X ve Yeni-Y kolonlarına yukarıdaki tabloda verilen ülke sistemi
koordinatlarını girin.
•
Kontrol et butonuna basın, ortalama hatanın kabul edilebilir olup olmadığına bakın.
•
“Tamam” butonuna basın. Tüm objeleri sağ alt köşede beliren seçim aracı ile
•
Tüm görüntü butonuna
•
Dönüşüm sonrası bazı noktaların ülke koordinatları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Kontrol ediniz.
basın. Üst panelde bu anda ülke koordinatları görülmelidir.
NN
Sağa (Y)
Yukarı (X)
124
395265.21
4562221.95
125
395254.32
4562218.69
200
395337.89
4562307.97
201
395310.32
4562257.93
Bildirici, 2014
seçin.
67
Kroki
68
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
3.7. KESİT İŞLEMLERİ
Önbilgi
Bu uygulamada, NETCAD yazılımı ile, sayısal arazi modeli oluşturma, oluşturulan arazi modelinde düzeltmeler
yapılması, belirlenen güzergah boyunca enine ve boyuna kesitlerin çıkarılması üzerinde durulacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Çalışma klasörüne dersin Internet sayfasından 307.ncn dosyasını kopyalayın (Sol tuşla tıklamayın sağ tuş>Farklı
Kaydet). PROJENİZİ SIK SIK KAYDEDİN!
Kroki
Projenin Hazırlanması
•
Web sitesinden aldığınız 307.ncn dosyasını açın (Proje > Aç). Dosya aç penceresinde dosya türü (files of type)
kutusunda nokta dosyalarını seçerek 307.ncn adlı dosyayı görebilirsiniz.
•
İşlem başarılı olmuş ise noktaların ekranda görünmesi gerekir. Görünmüyorsa limitleri hesapla butonuna basarak
noktaları görmeye çalışın.
•
Nokta numaraları görünmüyorsa, tabaka modları butonuna basın, nokta adlarını seçin.
Tabakaların Açılması
•
Aşağıdaki tabakaları açın. Nokta dosyasının eklenmesi sırasında otomatik olarak NOKTA ve POL isimli iki tabaka
açılır.
Tabaka Adı
NOKTA
GUZERGAH
POL
Bildirici, 2014
Renk
Beyaz
Mavi
Sarı
Açıklama
Detay noktaları
Some noktaları
Poligon noktaları
69
Some Noktalarının Koordinatlarının Girilmesi
•
Güzergah tabakası aktifken Hesap > Nokta Editörü yardımıyla some noktalarının koordinatlarını giriniz.
NN
Y
X
Z
S.1
536115,445
4301437,537
1100,350
S.2
536293,773
4301520,911
1100,340
S.3
536066,810
4301779,139
1106,150
S.4
536173,344
4301921,570
1102,100
Üçgenleme
•
Netsurf > Üçgen oluştur menüsü ile üçgenlemeye başlayın.
•
Üçgenlemeye esas nokta tipleri olarak noktaları seçin.
•
Sağ alt köşede beliren birden çok obje seçme seçeneklerine dikkat edin.
•
Tümünü Seçi (ilk ikon) tıklayın. Farenin sağ tuşuna basın.
•
Üçgen model parametrelerinde en kısa üçgen kenarı olarak 0.5 , en uzun üçgen kenarı olarak 100 girin.
•
Üçgenle butonunu tıklayın. Üçgenlerin oluştuğu bu aşamada görülür.
•
6500 numaralı detay noktasının kotu yanlış girildiğinden bu nokta için kot düzeltmesi yapılması gerekmektedir. Bu
amaçla Netsurf > Kot Düzelt menüsünü seçin. Nokta yakala butonu açıkken 6500 nolu nokta işaretleyin, gelen
pencerede kabulu seçin. Böylece kot hatası düzeltilmiş olur.
Eğrilerin oluşturulması
•
Tabaka menüsünden bozuk üçgen tabakasını kapatın.
•
Netsurf > Eğri İşlemleri > Eğri Geçir menüsünü seçin.
70
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
•
Sağ alt köşede beliren birden çok obje seçme seçeneklerinden tümünü seçi seçin. Sağ tuşa basın.
•
Gelen pencerede Z artış olarak 1 girin. Tamam butonuna basın.
•
Üçgen_model tabakasını kapatın.
Eğrilere Kot Yazılması
•
EGRI_1M ve EGRİ_2M tabakalarını kapatın.
•
Netsurf > Eğri İşlemleri > Eğrilere Kotyaz menüsünü seçin.
•
Boşlukları şekildeki gibi doldurun (aynı ise değiştirmeyin) ve tamam butonuna basın.
•
EGRI_1M ve EGRİ_2M tabakalarını tekrar açın.
Güzergâh Tanımlanması
•
Güzergah tabakası aktifken S1,S2,S3,S4 noktalarını Çiz > Çizgi Çiz yardımıyla birleştirin.
•
Düzenle > Yardımcı İşlemler > Köşe Yuvarlat menüsünü seçin. Gelen pencerede yarıçapı 100 girin ve S1-S2, S2S3 doğrularını teğet doğru olarak işaretleyip sağ tuşa basın, bu aşamada S2 noktasında kurp oluşacaktır. Yine
yarıçap penceresine bu kez 150 girip, S2-S3 ve S3-S4 doğrularını teğet doğru olarak gösterip sağ tuşa basın.
Böylece istenilen kurplar oluşmuş olur.
Bildirici, 2014
71
•
Netsurf > Enkesit İşlemleri > Güzergah Tanımla menüsünü seçin.
•
Gelen pencerede yukarıdaki şekilde işaretlenmiş olan butona basarak oluşturulacak güzergah dosyasını guzer.ktb
ismiyle çalışma klasörüne kaydedin. Daha sonra menü yukarıdaki gibi doldurulmuşken tamam butonuna basın.
Güzergahı oluşturan objeler olarak sırasıyla S1-S4 arasındaki aliyman ve kurpları seçip sağ tuşa basın.
Böylece güzergah tanımlama işlemi gerçekleşmiş olur.
Proje Özelliklerinin Tanımlanması
•
Bu aşamada projenin projeksiyon ve datum bilgileri girilecektir.
•
Bu amaçla Proje > Özellikler menüsünden projeksiyon sekmesini tıklayın. Şekilde gösterilen üç nokta işaretine
tıklayarak gelen pencereyi yine aşağıdaki gibi doldurun. Böylece proje özellikleri tanımlanmış olur.
Pafta Açılması
•
Bu aşamada oluşturduğumuz çizim ülke pafta sistemine göre paftalanacaktır.
•
Bu amaçla Hesap > Stppafta Editörü menüsünü seçin. Gelen pencerede Pafta sekmesinden Pafta İndeksi Oluştur u
seçin.
72
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
•
Gelen pencerede dilim orta meridyenini 30 olarak girin. Devam butonuna basıldığında proje alanına giren tüm
paftalar listelenir. Bu paftalardan K24-B-19-A-2-A paftasını seçerek yine Pafta menüsünden Tek Tek Pafta Paftala
seçeneğini tıklayın.
•
Gelen pencerede oluşacak pafta dosyasını saklamak için proje klasörünü seçin ve pencereyi aşağıdaki gibi
doldurun. Pafta Aç butonuna basarak pafta dosyasını oluşturun.
•
Bu aşamada çalıştığınız projeyi kaydedip, projeden çıkın fakat NETCAD’i kapatmayın, Proje > Aç ile çalışma
klasörümüzde oluşan K24B19A2A.NCZ dosyasını açın. Bu aşamada çizim alanımız paftalanmış olarak ekrana
gelecektir.
Bildirici, 2014
73
Enkesit ve Profil Oluşturma
•
Tanımladığımız güzergah üzerinde enkesit oluşturmak amacıyla Netsurf > Enkesit İşlemleri > Enkesit Oluştur
menüsünü seçin. Gelen pencerede guzer.ktb güzergah dosyasını seçin ve save butonuna basın.
•
Gelen pencerede sabit aralıklı seçeneğini onaylayın.
kaydedin. Güzergah üzerinde enkesitler oluşacaktır.
•
Profil çizimi için Netsurf > Enkesit İşlemleri > Profil Çizimi seçin. Gelen pencerede bir önceki aşamada
oluşturduğumuz enkesit dosyasını seçip open butonuna basın.
74
Oluacak enkesitleri enkesit ismiyle proje klasörüne
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
•
Gelen pencereyi aşağıdaki gibi doldurup tamam butonuna basın. Nokta yakalamayı kapatıp profil çizimini projede
uygun yere yerleştirin.
Bildirici, 2014
75
3.8. TARANMIŞ GÖRÜNTÜLERDEN MODEL OLUŞTURMA
Önbilgi
Bu uygulamada raster üzerindeki eğrilerden yararlanarak model oluşturma ve bu model yardımıyla elimizdeki kotu
olmayan noktalara kot verme anlatılacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Çalışma klasörü altında "raster" adı ile bir klasör açılmalıdır. PROJENİZİ SIK SIK KAYDEDİN!
Resim Dosyasının Alınması
Dersin web sayfasından 308.zip dosyasını çalışma klasörüne indiriniz. Bu sıkıştırılmış dosyayı açınız. Bu uygulama için
1:25000 ölçekli bir haritanın bir parçası taranmıştır. Sayısallaştırma uygulamasında anlatıldığı gibi register işlemini
yapınız. Projeksiyon tanımı olarak UTM 6°, datum olarak European 1950, dilim numarası 36 seçin. D.O.M otomatik
olarak 33 olmalıdır.
Projenin Hazırlanması
Register ettiğiniz bölgeyi ekrana sığacak şekilde görüntüleyin. EGRI tabakasını oluşturun ve Çiz > Noktadan Geçen
Eğri Çiz komutuyla bu bölgeye düşen eğrileri sayısallaştırınız.
Bölgeye düşen iki sabit noktanın kotu yardımıyla eğrilerin kotunu tesbit ediniz (25000 ölçekte her 10 metrede bir
eğrinin geçtiğini hatırlayınız). Özellikle kalın çizgilerin değerini belirleyiniz. Burada kalın çizgileri farklı renkte bir
tabakaya almanız önerilir. Çünkü raster 1 bit derinliğe düşürüldüğünde eğrileri ayırt etmek oldukça zorlaşacaktır.
Raster > Renk Derinliği seçiniz. Gelen pencerede raster derinliğini 1 bit olarak belirleyiniz ve daha sonra gelen
pencerede raster ismini “uyg16pafta_1.tif” olarak veriniz ve Orijinal Raster Listede Kalsın seçeneğini işaretleyin.
76
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
Çiz > Vectory > Eğrilere Kot Ver komutuyla eğrilere kot vermeye başlayınız. Bu pencerede aşağıda olduğu gibi ilk
kotu belirledikten sonra ++10 yazılırsa sırayla bütün eğrilere kot vermek mümkündür. Bu aşamada EGRI_10M,
EGRI_50M ve EGRI_100M tabakaları otomatik olarak oluşacaktır.
“KOTNOKTA” tabakası oluşturun. Yüksekliği bilinen iki noktayı sayısallaştırın ve yüksekliklerini tanımlayın.
Netsurf > Üçgen Oluştur menüsünü seçiniz. Üçgenlemeye esas obje olarak çoklu doğruları ve noktaları seçiniz.
Nokta tabakası açınız. Bu tabaka aktifken yine dersin web sayfasından alınan 308.ncn dosyasını projeye Proje > Aç
menusu yardımıyla aşağıdaki gibi ekleyiniz.
Bildirici, 2014
77
Netsurf > Üçgen Oluştur menüsünü seçiniz. Üçgenlemeye esas obje olarak Çoklu Doğruları seçiniz.
Üçgenleme tamamlandıktan sonra Nokta Editörünü açınız. Düzenle > Modelden Kot Oku yu seçiniz. Aşağıda
görüldüğü gibi z kolonu otomatik olarak dolacaktır.
Son durumdaki nokta koordinatlarını nokta editöründe Dosya > Dosyaya Sakla menüsüyle uyg308.ncn olarak çalışma
klasörüne kaydedin.
78
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
3.9. ÇIKTI ALMA
Önbilgi
Bu uygulamada çıktı alma konusunda bilgi verilecektir.
Ön Hazırlık
Dersin web sitesini açarak 309.ncz dosyasını çalışma klasörüne indirin. PROJENİZİ SIK SIK KAYDEDİN!
İndirdiğiniz dosyayı açın, uyg309.ncz olarak kaydedin.
Yazı fontunu Times New Roman olarak seçin.
Proje>Özellikler menüsünde projeksiyon ve ölçek tanımlarını kontrol edin. (Ölçek 1:1000)
Sayısal Arazi Modeli Oluşturma
Nokta tabakaları açık iken (N_TAKEOMETRE, N_DETAY vb) üçgenleme yapın, 1m aralıklı eğri geçirin.
Bildirici, 2014
79
Yollar, binalar ve şevlerin içini boşaltın, eğrilere 200m aralıklarla (5 ve 10 m eğrilere) kot yazdırın. Yazı yüksekliği 1m
seçin.
Nokta Kotları ve Poligon Yazılarının Üretilmesi
Genel Ayarlar > Birimler ve Görünüm menüsünde kot duyarlılığını 1 yapın. Bu şekilde yükseklikler 1 basamak olarak
görüntülenir.
Yalnızca N_TAKEOMETRE tabakasını açın. Çiz>Yazı>Nokta Adı Üret menüsünü seçin. Gelen sorgu penceresindeki
bilgileri aşağıdaki gibi girin.
Projenizde herhangi bir bölgeyi büyüterek yüksekliklerin 1 basamaklı (desimetre duyarlılıkta) olarak yazıldığını kontrol
edin. Bu şekilde üretilen yazılar, ekran ölçeğine göre değişmez. Bu tür yükseklik bilgilerinin yazımında ondalık nokta
ile noktanın konumunun çakışık olması istenir. Ancak üretilen yazılar noktaların altında olacak şekilde hazırlanmıştır.
Yazıları topluca kaydırarak yüksekliklerin ondalık noktası ile nokta konumlarının çakışması sağlanabilir. Bu amaçla,
nokta konumlarını daha iyi görebilmek için nokta adlarını görünür hale getirin. Yazıları ve noktaları projenin herhangi
bir bölgesini yeterince büyüterek görün.
Düzenle> Kaydır menüsünden kaydırma moduna geçin. Boşluk (space) tuşuna basıp, Seçim penceresini görüntüleyin.
Burada yalnızca yazıyı işaretleyip kırmızı ok butonuna basarak tabakası o anda açık olan tüm yazıların seçilmesini
sağlayın. Sağ tuşa basarak herhangi bir yazının ondalık noktasını seçin, daha sonra noktayı seçin. Bu şekilde tüm
yükseklik yazıları ötelenmiş olur. İşlem sonrası nokta adlarını kapatın.
N_NIRENGI ve N_POLIGON tabakalarını açın. Poligon ve Nirengi yazılarını da nokta yüksekliklerine benzer şekilde
Çiz>Yazı>Nokta Adı Üret menüsü üretin.
80
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
NOT: Bu şekilde üretilen nokta adları ve yükseklikleri (kotları) yazı olup, diğer yazı ve objelerle çakışmalar halinde
editlenebilirler.
Paftalama
UCGEN_MODEL ve BOZUKUCGEN tabakaları hariç diğer tabakaları açın. Projenizi kaydedin.
Hesap>StdPafta Editörü menüsünden pafta editörüne geçin. Pafta İndeksi Oluştur seçin. Burada dilim orta meridyeni
olarak 39 girin.
Paftaların oluştuğunu görün, daha sonra otomatik paftala seçerek, her paftayı ayrı bir dosya halinde oluşturun. Otomatik
paftala penceresinde pafta başlığı kutularına ALTINBAŞAK ve ERZİNCAN yazın.
Projeyi kaydedip kapatın. Oluşan paftalardan 43D09D2B.NCZ dosyasını açın.
Büyütme ve kaydırma yaparak paftayı inceleyin, gerekli hallerde yazılarda döndürme ve kaydırma yapın.
Aktif fontu Times New Roman seçin. Koordinat yazılarını Çiz>Yazı>Aktif Fonta Çevir seçerek aktif fonta dönüştürün.
Pafta başlık yazılarını değiştirmeyin.
Proje>Çizdir menüsünü seçin. Yazıcı butonuna tıklayın. Yazıcı olarak CutePdfWriter seçin. Kağıt olarak ISO B1 seçin.
Bildirici, 2014
81
Çizdir penceresinde kağıt sekmesinde, proje ölçeği butonuna tıklayın. Renk seçeneklerinde tek renk seçin. Süzgeç
sekmesinde Nokta adlarını ve kotları yazı olarak üretmiş olduğunuzdan seçmeyin. Burada yalnızca sembol kutusu
işaretlenmelidir.
Ön izleme sekmesini seçin,, sağ üstte bulunan kamera ikonu olan butona basın, kağıdı çizime yerleştirin. Kağıtta oluşan
görüntü aşağıdaki gibi olmalıdır.
Çiz butonuna basın, kağıda tekrar yerleştirin. Yazıcıyı tekrar seçin. Dosya adını 43D09D2B olarak verin. Oluşan pdf
(43D09D2B .pdf) dosyayı açın, inceleyin. Olası eksikliklerde çizim işlemini tekrar edin.
82
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
3.10. CBS (GIS) UYGULAMALARI
Ön Bilgi
Bu uygulamada bir CBS (GIS) Projesi gerçekleştirilebilmesi için yapılması gereken işlem adımları anlatılacaktır. Bu
kapsamda raster paftaların sayısallaştırılması, NETCAD ortamında hazırlanmış haritaların CBS ortamına nasıl
aktarılacağı, objelere CBS özelliklerinin nasıl kazandırılacağı üzerinde durulacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Çalışma klasörüne dersin Internet sayfasından 310.zip dosyasını kopyalayın (Sol tuşla tıklamayın sağ tuş>Farklı
Kaydet). Daha sonra bu klasörde uygun bir yazılım ile (winrar, winzip vb) yardımıyla bu dosyayı açınız. PROJENİZİ
SIK SIK KAYDEDİN!
Projenin Hazırlanması
Raster > Raster Yöneticisi menüsünü seçiniz. Çalışma klasöründeki ornek.dre dosyasını seçiniz ve tamam diyerek
dosyanın Netcad ortamında görüntülenmesini sağlayınız.
Veri Tabanının Hazırlanması
Araçlar > Bağlantı Yöneticisi sekmesini seçiniz. Gelen ekranda Bağlantılar ifadesine sağ tuşla tıklayarak gelen menüde
Veri Tabanı Oluştur u seçiniz.
Gelen menüleri aşağıdaki gibi doldurup bitir komutuyla yeni veri tabanı bağlantısını oluşturunuz.
Bildirici, 2014
83
Tabloların Hazırlanması
Yine Bağlantı Yöneticisinde Tablolar ifadesine sağ tıklayarak Yeni Tablo yu seçiniz. Gelen pencerede sağ tıklayıp
Kolon Ekle yi seçiniz.
Gelen pencerede kolon adını “id”, kolon tipini “tam sayı” seçip tamam butonuna basınız. Tekrar önceki ekranda sağ
tuşa basarak kolon ekleyi seçip kolon adı “adi”, kolon tipi “karakter dizisi” ve uzunlugu “20” seçiniz. Yine aynı şekilde
kolon adi “tip”, kolon tipi “tamsayi” olan üçüncü bir kolon daha oluşturunuz.
id, adi ve tip olmak üzere üç kolonu oluşturduktan sonra tamam butonuna basiniz ve gelen pencerede tablo adı olarak
“CAD_L” giriniz. Benzer şekilde CAD_A ve CAD_P tablolarini da oluşturunuz. Bu üç tablo oluştuğu anda bağlantı
yöneticisinde aşağıdaki gibi bir görüntü oluşması gerekir.
84
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
Sınıf Tanımlarının Yapılması
Bağlantı Yöneticisinde her üç tablonun id kolonuna sağ tıklayarak sınıf ekle sekmesini seçiniz. Gelen pencereleri
CAD_L, CAD_A ve CAD_P sınıfları için aşağıdaki gibi doldurunuz.
Sayısallaştırma ve Veri Tabanıyla İlişkilendirme
Bağlantı yöneticisinde bu işlemleri yaptıktan sonra CAD_L, CAD_A, CAD_P olmak üzere üç tabaka açınız. İlk olarak
CAD_L tabakası aktifken çiz > çoklu doğru çiz komutuyla görüntü dosyasındaki (raster) mavi çizgileri sayısallaştırınız.
Bu sayısallaştırmayı yaparken çizgilerin başka çizgiyle kesişim noktalarında çoklu doğruyu kesin ve son nokta
yakalayı açarak tekrar ikinci çoklu doğru şeklinde sayısallaştırmaya devam edin.
Daha sonra CAD_A tabakası aktifken Sorgu > Alan Sor komutuyla sayısallaştırılan çoklu doğruların kapladığı alanları
teker teker saklayınız.
Bildirici, 2014
85
CAD_P tabakası aktifken krokide uygun gördüğünüz yerlere Çiz > Nokta At/Değiştir komutuyla poligonlar atınız.
Bu aşamada sadece CAD_L tabakası açık diğer tabakalar kapalıyken Düzenle > Toplu Obje Değiştir menüsü
seçilerek tümünü seç butonu tıklanıp sağ tuşa basıldığında ekrana gelen pencerede GIS SINIFI bölümünü CAD_L
olarak ayarlayınız. “Tamam” butonuna bastığınızda grafik objeler veri tabanıyla ilişkilendirilmiş olacaktır.
Daha sonra CAD_A tabakası açık diğer tabakalar kapalıyken aynı şekilde tüm objelerin sınıfını CAD_A, CAD_P
tabakası açık diğer tabakalar kapalıyken de tüm objelerin sınıfını CAD_P olarak giriniz.
Bu aşamada tüm tabakaları açınız. Bağlantı yöneticisinde kırmızı ile işaretli sınıf isimlerden KADASTRO ALANLARI
ifadesine çift tıklayınız. Gelen pencerede sağ tuşa basarak GIS İlişki Sihirbazı nı seçiniz.
Gelen pencerede hiç bir işaretleme yapmadan sonraki butonuna basınız. Gelen pencerede “Bağlantısız nesneler için
sözel kayıt ekle” sekmesini işaretleyerek bitir butonuna basınız. Sınıf tablosunun dolduğunu ve tablo üzerinde üzerine
gittiğiniz tüm objelerin grafik olarak da gösterildiğini göreceksiniz. Aynı işlemleri KADASTRO SINIRLARI ve
KADASTRO NOKTALARI sınıflarına da yapınız.
Çalışmanın sonunda tüm çalışma klasörünü sıkıştırma programı yardımıyla sıkıştırıp ders sorumlularınca tarif edilen
ortama kaydediniz.
86
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
Bildirici, 2014
87
3.11. UVDF YAZMA VE OKUMA
Ön Bilgi
Bu uygulamada herhangi bir Netcad dosyasından UVDF (Ulusal Veri Değişim Formatı)’ye uygun bir dosyanın
oluşturulması ve oluşturulan bu dosyanın tekrar Netcad ortamına aktarılması anlatılacaktır. Bu sayede BÖHHBÜY
(2005 yılında çıkan son teknik yönetmelik) ile günümüzde zorunlu tutulan veri değişim formatına uygun verilerin nasıl
oluşturulacağı üzerinde durulacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Çalışma klasörüne dersin Internet sayfasından 311.zip dosyasını kopyalayın (Sol tuşla tıklamayın sağ tuş>Farklı
Kaydet). Daha sonra bu dosyayı winrar, winzip vb bir program ile açınız. PROJENİZİ SIK SIK KAYDEDİN!
Projenin Hazırlanması
Proje > Aç menüsünü seçiniz. Çalışma klasöründeki uyg311.ncz dosyasını seçiniz ve tamam diyerek dosyanın Netcad
ortamında görüntülenmesini sağlayınız. Proje > Özellikler sekmesinden proje ölçeğini 1:1000, projeksiyonunu UTM
(3° lik, dilim orta meridyeni 33) ve datumunu WGS84 olarak ayarlayınız.
UVDF Şablonlarının Projeye Yüklenmesi
Öncelikle Araçlar > Bağlantı Yöneticisi menüsünden bağlantı yönetici ekranı açılır. Bağlantı yöneticisi ekranında
Bağlantılar üzerine gelip sağ tuşa basarak Dosya > Yükle seçiniz.
Gelen
dosya
yükleme
ekranında
çalışma
klasöründeki
DOSYALAR
klasörünün
içindeki
UVDF_KADASTRO_YENILEME.NCM dosyasını seçip aç butonuna basınız. KADASTRO ve LOOKUP bağlantıları
otomatik olarak Bağlantı Yöneticisine gelecektir. Fakat bu haliyle bağlantılar aktif değildir. Bağlantıları aktif hale
88
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
getirmek için KADASTRO bağlantısı üzerinde sağ tuşa basılarak Özellikler sekmesi seçilir. Aşağıda şekilde işaretli 3
nokta
işaretine
basılarak,
yine
çalışma
klasöründeki
DOSYALAR
klasörü
içerisindeki
UVDF_KADASTRO_YENILEME.MDB dosyası seçilerek açılır.
Yine
Bağlantı
Yöneticisinde
LOOKUP
bağlantısına
sağ
tıklanarak
Özellikler
diyerek
UVDF_KADASTRO_YENILEME_LookUp.MDB dosyasını veritabanı dosyası olarak gösteriniz. Daha sonra hem
KADASTRO hem de LOOKUP bağlantılarına sağ tıklayarak Bağlan sekmesiyle bağlantıların aktif hale gelmesini
sağlayınız.
Bildirici, 2014
89
Bağlantı yöneticisine şablon dosyalar yüklendikten sonra Araçlar > Referans Yöneticisi seçilir. Referans yöneticisi
ekranında Referanslar ifadesine sağ tıklayarak Dosya > Aç seçiniz. Yine çalışma klasöründeki DOSYALAR
klasörünün içindeki UVDF_KADASTRO_YENILEME.sea dosyasını açınız.
90
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
Böylece referans yöneticisine de şablon dosya yüklenmiş olur. Son olarak Araçlar > Sayısallaştır menüsünü seçiniz.
Gelen sayısallaştır menüsündeki şablon UVDF şablonundan farklıdır. Bu nedenle sayısallaştır penceresi üzerinde sağ
tuşa basarak Tanım Dosyası Seç sekmesini seçiniz. Yine çalışma klasörü altındaki DOSYALAR klasöründe bulunan
UVDF_KADASTRO_YENILEME.ODF dosyasını yükleyiniz. Gelen sayısallaştırma penceresinde sağ tuşa basarak
ToolBar seçerek sayısallaştırma penceresini toolbarlar şeklinde görmek sayısallaştırmada kolaylık sağlayacaktır.
UVDF’ye Uygun Sayısallaştırma
Buraya kadar olan aşamalarda projemizi UVDF formatına dönüştürebilmemiz için gerekli ayarlar yapılmıştır. Bu
aşamada sayısallaştırma işlemleri anlatılacaktır. Sayısallaştırma işlemlerine projemizdeki imar adalarından
başlanacaktır. Sayısallaştırma menüsündeki Kadastro sekmesinden Ada_Imar seçiniz. Projedeki her iki ada, nokta
yakalama butonu açık iken 4 köşesiyle çoklu doğru şeklinde sayısallaştırınız. Her bir adanın sayısallaştırması
bittiğinde ekrana ada özellikler ekranı gelir, bu ekranda ilgili alana ada numaralarını giriniz.
Bildirici, 2014
91
UVDF formatında yazılar için de standartlar vardır. Bu nedenle ada numaralarının da bu formata dönüştürülmesi
gerekir. Bu amaçla Sayısallaştırma menüsünden Yazı ve Rakam Sembolleri > Ada Numarası seçiniz ve ada numaralarını
yazarak yerleştiriniz. Bu aşamada Bağlantı Yöneticinden ada sınıfına çift tıkladığınızda tanımlamış olduğunuz iki adaya
ait bilgiler ekrana gelecektir. Bu bilgilerden boş olan ADI_NUMARA kolonunu doldurmak için, bu kolon üzerinde sağ
tuşa basarak İçindeki Objeden Bilgi Al seçiniz. Sırasıyla NCZ objelerinden bilgi al, tabakası YAZI_ADA_NUMARASI
ve obje özellikleri YAZI seçiniz. Sonraki ve bitir diyerek ADI_NUMARASI kolonunun dolmasını sağlayınız.
Elimizdeki veride bulunan parsellerin sayısallaştırılması için Sayısallaştırma menüsünden Kadastro > Parsel_Imar
seçiniz ve 4 adet parseli çoklu doğru şeklinde sayısallaştırınız. Yine gelen ekranda parsel adlarını 101/1 şeklinde giriniz.
92
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
Yine Yazı ve Rakam Sembolleri > Parsel Numarası seçeneği ile parsel numaralarını 1,2…. şeklinde parseller üzerine
yazdırınız. Bu aşamada Bağlantı Yöneticisinden parsel sınıfına çift tıkladığınızda tanımlandığınız parsellere ilişkin
metinsel bilgilerin bulunduğu tablo ekrana gelecektir. Bu tabloda ADI_NUMARASI bölümünü İçindeki Objeden Bilgi
Al diyerek ve değerlerin alınacağı tabaka olarak YAZI_PARSEL_NUMARASI seçerek doldurunuz.
ADANUMARASI ve ADAREF kolonlarını Çevreleyen Objeden Bilgi Al diyerek ve tabaka olarak ADA_IMAR
seçerek doldurunuz. Diğer kolonları ise aşağıdaki tabloda olduğu gibi Kolon Doldur seçeneği yardımıyla doldurunuz.
Elimizdeki veride bulunan binanın sayısallaştırılması için ise Sayısallaştırma menüsünden Yapılar > Mesken seçiniz ve
nokta yakalama butonu açıkken binayı çoklu doğru olarak sayısallaştırınız.
Poligon noktalarının sayısallaştırılması için Sayısallaştırma menüsünden Kadastro > Poligon seçiniz ve 4 poligon
noktasını sayısallaştırınız. Bu işle m sırasında poligon noktalarının adını doğru vermeye özen gösteriniz (P.2008
gibi). Bu aşamada Bağlantı Yöneticisinden YerKontrol sınıfına çift tıkladığınızda karşınıza gelen tabloyu Kolon Doldur
işlemleri ile aşağıdaki gibi doldurunuz.
Tanımlamış olduğumuz parsellere ait parsel köşe noktalarını da Kadastro > Parsel Köşe Noktası ile sayısallaştırınız.
Parsel köşe noktalarına 101/10 gibi ada numarasıyla ilişkili isimler veriniz.
Bildirici, 2014
93
UVDF Yazma
Bütün sayısallaştırma işlemleri tamamlandıktan sonra Proje > Yardımcı İşlemler > Yaz seçeneğini seçiniz. Gelen
menüde UVDF’yi seçiniz. Gelen ekranda dosya ismi olarak çalışma klasörü içerisinde GEO_uyg311.xml veriniz.
UVDF obje kaynağı olarak
NCZ seçiniz. Gelen menüde Çevrim Bilgileri sekmesinde Sayısallaştırma Tanım Dosyasını DOSYALAR
klasöründeki UVDF_KADASTRO_YENILEME_ODF olarak değiştiriniz. Tabakalar sekmesine Yazılmayacak
Tabakalar bölümünde sağ tuşa tıklayıp Tabaka Ekle diyerek DETAY tabakasını yazılmayacak tabaka olarak
belirleyiniz. Tamam butonuna bastığınızda aşağıdaki gibi bi rapor ekranı karşınıza gelecektir.
94
Bildirici, 2014
NETCAD Uygulamaları
Bu aşamada Netcad tarafından grafik verilerin tutulduğu GEO_uyg311.xml ve tablo verilerinin tutulduğu
TABLO_uyg311.xml olmak üzere iki dosya çalışma klasöründe oluşturulmuştur. Netcad projenizi kaydediniz.
UVDF Okuma
Yeni bir Netcad projesi açınız. Proje > Yardımcı İşlemler > Oku seçiniz. Gelen menüden UVDF seçiniz. Biraz önce
oluşturmuş olduğunuz GEO_uyg311.xml dosyasını açın. Bu aşamada karşınıza gelen pencerede tablo dosyası olarak
çalışma klasörünüzdeki TABLO_uyg311.xml ve tanım dosyası olarak da UVDF_KADASTRO_YENILEME.ODF
dosyalarını seçiniz. Tekrar veri tabanı oluşturmak gerektiği için, gelen ekranda Yeni Veritabanı Oluştur seçerek, önceki
CBS uygulamasında olduğu gibi veri tabanı oluşturunuz. Sonuçta oluşturmuş olduğunuz GEO_uyg311.xml ve
TABLO_uyg311.xml dosyalarından üretilen GEO_uyg311.NCZ dosyası ekrana gelecektir
Bildirici, 2014
95
96
Bildirici, 2014
BÖLÜM 4: GENEL UYGULAMALAR
Bu bölümde yazılımlardan bağımsız düzenlenmiş uygulamalar yer almaktadır. Bu uygulamalar hem EGHAS hem de
NETCAD yazılımları ile yapılabilir. İfraz yapılması gerekmeyen durumlarda çizimler AutoCAD ile de yapılabilir.
Genel Uygulamalar
4.1. ORTOGONAL ÇİZİM
Önbilgi
Bu uygulamada ortogonal ölçüleri verilen bir krokiden yararlanarak çizim yapılacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Proje dosyanızı "uyg401" olarak adlandırıp bu klasöre kaydedin. PROJENİZİ SIK SIK KAYDEDİN!
Tabakaların Açılması
Tabaka No
1
2
3
Tabaka Adı
POLIGON
NOKTA
ADA
Renk
Beyaz
Sarı
Kırmızı
Çizgi Tipi
0
0
0
Açıklama
Sabit noktalar
Detay noktaları
Ada sınırları
Sabit Noktaların Girilmesi
Nokta No
Y
X
P.21229
331014.83
4137107.16
P.21232
330958.24
4137328.04
P.21233
330910.20
4137285.74
P.21234
331025.24
4137299.74
Krokinin Çizilmesi
•
Projeksiyon tanımı olarak UTM 3°, datum olarak European 1950, dilim numarası 36 seçin. D.O.M. otomatik olarak
33 olmalıdır. “Tamam” butonuna basın.
Krokideki dik ayak ve dik boy değerleri yardımıyla bu krokinin çizimini yapınız.
Bildirici, 2014
99
21232
1
10.
18
.8 7
15. 9 .42
80 8.0
12
0 .15
3
.
4
3
3.42
.0
0.0
0
64
46
27
6
2
24
5
.6 0
.2
.8
46
.7
21
0
.75
19
.0
3
72
1
.8
21
00
1 92
.86
3.9
7
3.8
6
97
5.
43.16
6.
20
33
.3
2
.3
23
0.
21233
B1
04
65
6.
1
7 .1
21.50
5.64
6
18.
21
14.
1 73
82
.05
1 1.
03
169
.
8. 0
16 4 35
0
.05
6.8
15 7
1
.59
152
.0 7
5.0
0
10.
49
3.05
9
2
8.
4
.9
10
.
10
5
4
4
7
10
4
8.
3.
10 .42
99
130
.66
124
.5 6
36.48
6
6.
8.
54
4.52
13
26.90
3
2
3.
5
.6
26
36.50
14
97
9.
21234
B2
30.18
51
2.
76
8.
17.
40
17.
40
8.
48
89.
5
8 7. 1
6
87. 9
01
21229
0
0.
100
0
0.
00
Bildirici, 2014
Genel Uygulamalar
4.2. ÇİZİM VE İFRAZ
Önbilgi
Bu uygulamada kutupsal koordinatlarla çizim ve ifraz işlemleri yapılacaktır.
Çalışma Klasörünün Hazırlanması
Proje dosyanızı "uyg402" olarak adlandırıp çalışma klasörünüze kaydedin. PROJENİZİ SIK SIK KAYDEDİN!
Tabakaların oluşturulması
Tabaka No
1
2
3
4
Tabaka Adı
POLIGON
NOKTA
ADA
PARSEL
Renk
Beyaz
Sarı
Kırmızı
Sarı
Açıklama
Sabit noktalar
Detay noktaları
Ada sınırları
Parsel sınırları
Poligon Noktalarının Girilmesi
Projeksiyon tanımı olarak UTM 3°, datum olarak European 1950, dilim numarası 36 seçin. D.O.M otomatik olarak
33 olmalıdır. “Tamam” butonuna basın.
•
NN
Y
X
707
329344.80
4130512.40
708
329339.57
4130441.61
709
329458.40
4130427.31
710
329475.49
4130499.49
Detay Noktalarının Girilmesi
DN
707
Bildirici, 2014
BN
709
1
2
3
4
5
Yatay Açı
0.0000
60.7242
11.5355
399.8884
34.9008
366.9293
Yatay Mesafe
141.93
67.405
98.822
136.083
6.780
124.285
101
Kroki ve Çizim
•
Adayı 4-5 kenarına paralel üst alan 3500 m2 olacak şekilde ikiye bölünüz.
•
Daha sonra alttaki parselleri 1-2 kenarına dik olacak şekilde oluşturunuz.
102
Bildirici, 2014

Contents Fourier dönüşümü örnekleri 1 MATLAB

harita çizimi autocad uygulamaları

2013 Faaliyet Raporu

ArcToolboxAnalysisConversionDataManagement

Bu PDF dosyasını indir

türkiye sivil havacılık sektör meclisi raporu 2013

vites haritalarının yolun eğimine bağlı uyarlanmasının

özel küçükyalı tekden ortaokulu 2013-2014

Bülteni pdf olarak indirmek için lütfen buraya tıklayınız.

Kullanim Kilavuzu VEGAFLEX 83

Esri Türkiye

SİSMOLOJİYE GİRİŞ