(HMD) Ölçeği ile

Hızlı Maruziyet Değerlendirme (HMD) Ölçeği ile
‘‘İŞYERİNDE ERGONOMİK RİSKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ’’
Dr. Eser Arsan Bilgiç1. Yrd. Doç. Dr. Ayşe Nilüfer Özaydın2
1 MD,
2
MSc, EVYAP Sabun, Yağ ve Gliserin AŞ, İstanbul
MD, MPH, PhD. Marmara Universitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı AD, İstanbul
Bulgular
Giriş
 Araştırmaya katılanların %61,8’i kadın (n=99) ve %38.2’si erkekti (n=61). Araştırmada
kadınlar, erkeklerden daha gençti (pMWU=0.001) (K: medyan yaş 26±6.0 yıl, min:19,
max: 48, n=99, E: medyan yaş: 31.3±6.1 yıl, min: 19, max: 45, n=61 ).
 Araştırmaya katılan kadınların %50.7’si , erkeklerin %69.0’u işyerinde 5 yıldan uzun
süredir çalışıyordu (p=0.024).
 Çalışmaya katılan her 3 kişiden 1’i işin zihinsel yükünü ‘ağır’ olarak algıladı. Kadın ve
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çıkartılan
erkekler yapılan işin zihinsel yükünü benzer olarak algılamaktaydılar
İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği ile işyerlerinde
risk analizi yapmak veya yaptırmakla işverenler yükümlü kılınmıştır (2012).
 Araştırmaya katılan kadınların ancak %16.2’sinin, erkeklerin
Risk değerlendirmesi, ülkemiz iş sağlığı ve güvenliği alanı için yeni
%26.2’ sinin işlerini yaparken kullandıkları ekipmanlarının boyu
bir kavram olup; ikincil koruma ve meydana gelmiş olumsuz
ayarlanabiliyordu (p=0.179)
durumun tazmini ile ilgilenen yaklaşımının yerine, çalışan
 Araştırmaya katılan kadınların %86.9’u (n=86) ve
katılımını ve çalışanın bilgilendirilmesini şart koşan,
erkeklerin %90.2’si, (n=55) son bir ay içinde gece
güvensiz çalışma koşullarının belirlenmesini
çalışması yaptıklarını beyan ettiler.
ve tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
 Araştırmaya katılan çalışanlar içerisinde
derecelendirilmesini ve kontrol tedbirlerinin
genel olarak ‘sağlık durumunu kötü’ olarak
kararlaştırılması amacıyla çalışmalar yapılmasını
ifade eden kadın yok iken (n=0), erkeklerden
temel alan bir yaklaşımdır.
%3.3’ü ‘sağlık durumunu kötü’ olarak ifade
Kadın Erkek
İNCELENEN İŞLER
etti (n=2). Öte yandan araştırmaya katılan
Amaç
kadınların %68.7’si (n=68) ve araştırmaya
Transpalet
çekme
işi
6
6
Bu çalışmada, tehlikeli sınıfta yer alan bir iş
katılan erkeklerin %85.2’si (n=52) genel
yerinde, üçlü vardiya sisteminde çalışan
Bobin takma işi
6
olarak sağlık durumlarını mükemmel-iyi
kadın ve erkekler tarafından yapılan
Posimata şişe dökme işi
6
buluyorlardı. Araştırmaya katılan
paketleme işlerinin
kadınların %31.3’ü , erkeklerin %15’i
Etiket sökme işi
6
Hızlı Maruziyet Değerlendirme Ölçeği
sağlık durumlarını idare eder- kötü
Kapak
kapama
işi
6
ile elde edilen riskleri sunulmaktadır.
buluyorlardı.
Burada kas iskelet sistemi yakınmaları,
Ürün toplama işi
6
Araştırmaya katılan çalışanların
mesleki kas iskelet sistemi rahatsızlıkları
Palete koli dizme işi
6
6
%75’i kendi sağlık durumlarını
ve ilişkili olabilecek risk faktörlerinin
Akülü araba kullanma işi
6
“mükemmel ya da iyi” olarak
tespitini amaçlayan bir Halk Sağlığı YL
belirtti; erkek çalışanların kadın
Tezine bulguların alt grubu sunulmaktadır.
TOPLAM
30
30
çalışanlara göre kendilerini daha
sağlıklı olarak beyan ettiği görüldü.
Yöntem
Araştırmaya katılan çalışanların
Kesitsel araştırma ile, Evyap Sabun, Yağ, Gliserin
%12,5’inin “mesleki kas iskelet hastalığı”
Sanayi ve Ticaret A.Ş. Tuzla/İstanbul İşletmesi
olabilecek tanı ve şikayeti bulunmakta idi.
ürün paketleme bölümlerinde, Şubat-Eylül 2013’de
Araştırmaya katılan çalışanların %68.1’ inin
anket ve HMD ölçeği ile veri toplanmıştır. HMD
(n=109) ‘hekim tarafından tanısı konmuş
Ölçeği, bir puanlama tablosu ile maruziyet düzeyini
ve tedavisi devam eden bir hastalığı’
düşük, orta, yüksek olarak değerlendirmektedir.
yoktu. Araştırmada, kadın çalışanların
Çalışanlar hemen her işte dönüşümlü çalıştığı için, sık yapılan
%31.3’ü (n=31) ve erkeklerin %32.8’i
beş ayrı görev belirlenmiş ve cinsiyete göre her birinde ayrı ayrı
(n=20) ‘hekim tarafından tanısı konmuş ve
altışar gözlem yapılmıştır.
tedavisi devam eden bir hastalık’
beyanında bulundu .
Örneklem seçilmemiş, çalışanların tamamına ulaşılması planlanmış,%98
yanıtlama oranına ulaşılmıştır(160/164).
İş ile ilgili aktiviteler nedeniyle gelişen “Mesleki Kas İskelet Hastalıkları” (MKİH)
endüstrileşmiş ülkelerde önemli bir sağlık sorunudur ve sakatlığın önde gelen
nedenlerinden biridir. Çalışanların iş memnuniyetini, moralini ve verimliliğini olumsuz
etkileyen MKİH’nın iş günü kaybı ve sigorta tazminat ödemeleri nedeniyle topluma maliyeti
yüksektir.
TRANSPALET ÇEKME İŞİ
BOBİN TAKMA İŞİ
POSİMATA ŞİŞE DÖKME İŞİ
ETİKET SÖKME İŞİ
KAPAK KAPAMA İŞİ
ÜRÜN TOPLAMA İŞİ
PALETE KOLİ DİZME İŞİ
AKÜLÜ ARABA KULLANMA İŞİ
Transpalet çekme işinde erkekler
için en belirgin riske maruz kalan
vücut bölgesi “boyun” iken
(maruziyet seviyesi: yüksek),
kadınlarda ise en belirgin riske
maruz kalan vücut bölgesinin
“omuz/kol bölgesi” (maruziyet
seviyesi: orta) olduğu saptandı.
Bobin takma işi yapan erkekler
için en belirgin riske maruz kalan
vücut bölgesi bel iken (maruziyet
seviyesi: yüksek) el-bilek, omuzkol ve boyun bölgelerinde
maruziyet seviyesi orta olarak
bulunmuştur.
Posimata şişe dökme işi yapan
erkekler için en belirgin riske
maruz kalan vücut bölgesi
“boyun”dur (maruziyet seviyesi:
çok yüksek).
Etiket sökme işi yapan kadınlarda
en belirgin riske maruz kalan
vücut
bölgesi
“boyun”
(maruziyet seviyesi: çok yüksek)
idi. Etiket sökme işi yapan
kadınlarda “el bilek” bölgesi için
de maruziyet seviyesi yüksekti.
Kapak kapama işi yapan kadınlarda
en belirgin riske maruz kalan vücut
bölgesi
“boyun”
(maruziyet
seviyesi: yüksek) idi. Kapak
kapama işi yapan kadınlarda “el
bilek” bölgesi için de maruziyet
seviyesi yüksekti.
Ürün toplama işi yapan
kadınlar için en belirgin riske
maruz kalan vücut bölgesi
“boyun” (maruziyet seviyesi:
yüksek), ardından “el bilek” ve
“total omuz kol” bölgeleri
olarak belirlendi
Palete koli dizme işinde erkekler
ve kadınlar için en belirgin riske
maruz kalan vücut bölgesi
“boyun” (maruziyet seviyesi:
yüksek) idi.
Palete koli dizme işi yapan
erkeklerde
“bel”
bölgesinin
maruziyeti yüksek iken palete
koli dizme işi yapan kadınlarda
bel bölgesi maruziyeti orta idi
Akülü araba kullanma işini yapan
erkekler için en belirgin riske
maruz kalan vücut bölgesi
“boyun”
iken
(maruziyet
seviyesi: çok yüksek), “bel”
(statik) ve “total omuz-kol”
bölgelerinin maruziyet seviyesi
yüksek idi
Sonuç
Araştırmamızda, en fazla kas iskelet rahatsızlığı yaşanan vücut bölgeleri her iki cins için de
boyun, bel ve omuz olarak tespit edildi.
Araştırmada her iki kadından birisi ve her dört erkekten birisi, önceki hafta içinde boynunun
ağrıdığını beyan etti.
“Bel ağrısı” erkek çalışanların en fazla yaşadığı kas iskelet rahatsızlığıydı. Araştırmamızda el
bileği ağrı sıklığı diğer çalışmalara göre düşüktür.
En fazla boyun ağrısı yakınmasına neden olan işler; etiket sökme ve akülü araba kullanma (çok
yüksek maruziyet),
En fazla bel ağrısı yakınmasına neden olan işler; transpalet çekme, bobin takma, posimata şişe
dökme ve palete koli dizme (yüksek maruziyet),
En fazla omuz ağrısı yakınmasına neden olan işler; transpalet çekme, posimata şişe dökme,
kapak kapama, ürün toplama ve akülü araba kullanma (yüksek maruziyet) işleri olarak
bulunmuştur.
Kaynaklar






Bernard, BP. (Ed.), 1997. Musculoskeletal disorders and workplace factors. A critical review of
epidemiologic evidence for work-related musculoskeletal disorders of the neck, upper extermity, and low
back. National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH), Cincinnati, OH.
Bureu of Labor Statistics, US Department of Labor, Workplace injury, illness and fatality statistic, nonfatal
occupational
injuries
and
illnesses
requiring
days
away
from
work
2011.
http://stats.bls.gov/news.release/archives/osh2_11082012.pdf
adresinden
28.03.2013
tarihinde
erişilmiştir.
Özcan E, Kesiktaş Sakar N, Alptekin HK, Özcan EE. (2007). Mesleki kas iskelet risklerinin
değerlendirilmesinde QEC ölçeğinin (quick exposure check- hızlı maruziyet değerlendirme) Türkçe
uyarlamasının güvenilirliği. İst. Tıp. Fak. Derg 70(4): 98-102.
Sağlık Araştırması 2010. (2012). Türkiye İstatistik Kurumu, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara.
Güler Ç. (Ed) (2004). Sağlık Boyutuyla Ergonomi, Hekim ve Mühendisler İçin, Palme Yayıncılık, Ankara.
Kas İskelet Sistemi Hastalıklarında Risk Değerlendirme Rehberi, Hızlı Maruziyet Değerlendirme Rehberi
(2007). T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Ankara.

Download Report