İSTANBUL TİCARET

İSTANBUL TİCARET ODASI
ENDÜSTRİYEL MUTFAK
SEKTÖR PROFiL ARAŞTIRMASI
HAZlRLAYAN
HiLAL USTA
32
ı
ı
İÇİNDEKİLER
Sayfa No
1. ÜRÜN TANIMLARI VE KAPSAMI
1) Ürün Tanımları ve Çeşitleri
2) Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Numaraları
ı
4
H. SEKTÖRÜN GELİŞİMİ VE POTANSİYELİ
HI. SEKTÖRÜN GÜNCEL DURUMU VE PERFORMANSI
1)
2)
3)
4)
5)
lO
Kapasite
Sektördeki Firmaların Yapısal Durumu
Üretim
Maliyetler
ll
12
14
16
17
İstihdam
IV. DIŞ TİCARET
1) İhracat
2) İthalat
22
ithalatı
18
2.1. Yarı Ürün
24
2.2. Hammadde ithalatı
3) Gümrük Birliğinin Sektöre Etkisi
25
25
V. SEKTÖR İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER
1) Gıda Kodeksi
2) Y atının Teşvikleri
3) Sektördeki Standartlar
27
VI. SEKTÖRÜN MEVCUT SORUNLAR VE BEKLENTiLERİ
29
26
26
VII. SEKTÖRDEKi KURULUŞLAR
30
33
32
VIII. KA YNAKÇA
34
ENDÜSTRİYEL MUTFAK SEKTÖRÜ
I. ÜRÜN TANIMLARI VE KAPSAMI
1) Ürün Tanımları ve Çeşitleri
Toplu yemek tüketiminin olduğu işletıne, kurum ve kuruluşlar başta olmak üzere
büyük topluluklara yemek pişirme hizmetinde bulunan firmalann mutfaklannda
kullanılan her türlü araç, gereç ve ekipmanıann tümü endüstriyel mutfak sektörünü
oluşturmaktadır.
Endüstriyel Mutfak; ana mutfak ekipmanlan ve yardımcı mutfak ekipmanlan olmak
üzere iki gruba aynlmaktadır. Bu iki grupta yer alan araç ve gereçlerin
sınıflandınlması şu şekildedir.
A) Ana Mutfak Ekipmanları
1) Mutfak Tezgahlan
a)
Çalışma
Tezgahlan
Taban raflı ve rafsız çalışma tezgahı, ara raflı, tek çekmeceli, tek çekmeceli ara raflı,
grup çekmeceli, grup çekmeceli ara raflı, hareketli tezgah, dolaplı grup çekmeli,
mermer tablalı, ahşap tablah çalışma tezgahlan ile ulpolen ve ahşap tablah et
kütükleri,
b) Evyeli Tezgahlar
Tek gözlü, tek damlalıklı, tek gözlü çift damlalıklı, çift gözlü tek damlalıklı, çift gözlü
çift damlalıklı, çift gözlü damlalıksız ve üç gözlü damlalıksız evyeli tezgahlar, bulaşık
makinesi çıkış ve giriş tezgahı, sıyırma hunili bulaşık alma tezgahı, kazan yıkama
tezgahı, süzme tezgahı, balık hazırlık tezgahı, el yıkama tezgahı ve kumandalı el
yıkama tezgahlan,
2) İstifleme-Taşıma Üniteleri
Düz ızgara tablah ve perfore tablah istif rafı, duvar dolabı ve rafı, et
tepsi arabası, taban raflı servis arabası, ara raflı servis arabası,çöp
arabası, bulaşık toplama ve kazan taşıma arabası,
askı arabası, fınn
arabası,
un
şeker
3)
Soğuk
Dolaplar
Tezgah ve depo tipi buzdolabı, depo tipi deep freeze, dikey camlı buzdolabı, şişe
soğutucu, buz konteyniri, su sebili, mix küvetli soğuk dolap, çekmeceli soğuk dolap ve
pizza hazırlık soğuk dolaplan,
4) Pişirme Üniteleri
Kuzineler (Lpg-Elektrikli), yer ocaklan (Lpg), setüstü ocak (elektrikli) set üstü döner
ocağı,
(Lpg-Elektrik), arabalı döner ocağı (elektrikli-Lpg), kömürlü ızgara,
davlumbazlı kömürlü ızgara, tost makinesi, pasta börek fınnı, pizza fınnı, griller (set
üstü grill-dolaplı grill& palet tekli ve palet çiftli), fritözler ( set üstü -dolaplı fritöz &
tekli ve çiftli), davlumbazlar ( duvar tipi -orta tipi), Javataşlı ızgara,kuzineler ( gazlı
elektrikli),
5) Servis Ekipmanlan
Patates dinlendirme ve paketierne ünitesi, kaydırma standı, salamanderler, (Lpgasansörlü), makama fritözü, bira sifon tezgahı, salad bar, ahşap salad bar, sıcaklık
dolabı, tabak ısıtıcı (çiftli), bain marie ( set üstü-dolaplı hareketli & elektrikli bain
marie- sos bain marie), servis bankosu (sıcak servis bankosu -elektrikli & Lpg, soğuk
servis bankosu, açılı & nötr servis bankosu), kuver ünitesi ve piliç dinlendirme
ünitesi,
B) Yardımcı Ekipmanlar:
1)
Pişirme
Ekipmanlan
Helvane tencere, silindirik tencereler, kaçarola, kapaklar, tavalar ve fritöz telleri,
2)
Taşıma
Ekipmanlan
Tepsiler, çelik karavanalar, termobox,
3)
Hazırlık
taşıma
kaplan ile sefer taslan,
Ekipmanlan
Küvetler, gastronom kapaklar, gastronom küvet süzgeçleri, gastronom çıtalar kuver
kabı, rubbermaid çocuk sandalyesi, rubbermaid çocuk masası rubbermaid un/
şeker arabası, rubbermaid servis arabası,
rubbermaid çöp arabası, rubbermaid
gastronom küvetler (plastik), gastronom dondurma kabı süzgeçler, çin külahı,
kuver kabı, çırpma teli, kepçeler, kevgirler, tel kevgir sos grubu ürünleri, sos kabı,
ördek sosluk, profesyonel ve deglon bıçaklar havan, rende, püre makinesi, çips ve
mandalin makinesi,
2
4) Evyeler
a) Tezgah Evyeleri
b) Endüstriyel Tip Tabialı Evyeler
5) Servis Ekipmanlan
Açık
büfe ekipmanlan; servis tabaklan, chafing dishler, çorbalık, tuzluk takımlan,
bardak ve sürahi takımlan, kaseler, tuzluk takımı, baharat seti, biber değirmeni
servis kepçesi , maşalar, çatal-bıçak takımlan, tavalar, yumurtalık, reçellik,
peçetelik, kahvaltılık takımlan, ekmek sepetleri , self servis tepsileri, kokteyl
kanştıncısı, çerezlik, ekmek kızartma makinesi,
6) Bar Ekipmanlan
Şampanya
ve buz kovası, shaker, bar süzgeci,bar mixer, bar blender, buz maşası,
alkol ölçeği, bardak yıkama aparatı, meyve sıkma presi, meyve sepeti, şarap sepeti,
7) Çay-Kahve İçecek Ekipmanlan
Master cap,master cop, mds değirmen, filitre kahve makinesi, termos, meyve suyu
soğutucusu, elektrikli semver, meyve sıkma presi, kahve ocağı takımı,çay
makinesi, cezveler, çaydanlık, şekerlik, çay tepsisi, çay tabağı,
8) Pastane Ekipmanlan
Endüstriyel kaplamalı tavalar, Kalıplar, (kek, komet, tartalet, krem karamel
kalıplan), düz ve dişli rulet dereceler (süt-şurup ), pasta spatulası, düz ve dişli pasta
bıçaklar, turta çemberi-tablası, rema torbası, krema duylan, pasta tabaklan, litreler,
şaşula, şapşak, yumurta fırçası,tezgah fırçalan, pataşu sopası, katlı turta standlan,
bakiava merdanesi, dişli merdane, bakiava oklavası, glasso teli ile pastacı
tepsisi,elek, kalbur, tulumba kalıplan, hamur açma makinası , kitchen aid miker,
rubbermaid un-şeker arabası,
9)
Bulaşık
Hane Ekipmanlan
Bulaşık
makineleri, bulaşık makinesi giriş-çıkış
makineleri, su sprey ünitesi, basketler,
2) Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Numaraları
tezgahı,
bardak-tabak
yıkama
Endüstriyel Mutfak, ülkemizin uluslar arası normlara uygun olarak kullandığı
Arınonize Sistem Nomenklatörü esas alınarak düzenlenen İstatistik pozisyonlanna
3
bölünmüş
Gümrük Tarife Cetvelinde 39, 44, 69, 70, 73, 82, 84, 85 ve 94.
fasıllarda
yer
almaktadır.
Plastikten sofra, mutfak,
69.12
6912.00.10.00.00
6912.00.50.00.12
Seramikten sofra ve mutfak eşyası,
stan-Tek Renkli
6912.00.50.00.19
ve mutfak
4
diğer
ev ve tuvalet eşyası
70.13
70 ı3 .ı o. 00 .ı o. 00
70 ı3 .ı o. 00.90.00
~fra; mutfak, tuvalet, yazıhane, ev tezyinab ve benzeri işler için
ı cam
1Cam Eşya-Sofra ve mutfak işleri için, cam seramiğinden
Cam Eşya, tuvalet, yazıhane, ev tezyinatı ve benzeri işler için, cam
seramiğinden
70 ı3 .2ı.ıı. 00.00
Bardaklar-Kurşun
kristalden, el imali,
kesilmiş/başka şekilde
dekorlarmış
70 ı3 .2ı.ı9. 00.00
70 ı3 .2ı. 9ı. 00.00
70ı3.21.99.00.00
70ı3.29.ıo.oo.oo
70ı3.29.51.00.00
70 ı3 .29. 59.00.00
70 ı3 .29. 9ı. 00.00
70ı3.29.99.00.00
70 ı3. 3ı.ı o. 00.00
ı
70 ı3 .3ı. 90.00.00
70 ı3. 32. 00.00.00
70 ı3 .39 .ı o. 00.00
ı
kristalden, el imali, diğer
Bardaklar-Kurşun kristalden, makine imali, kesilmiş/başka şekilde
dekorlarını ş
----ı
Bardaklar-Kurşun
70 ı3 .39. 9ı.oo .00
70 ı3 .39. 99.00. 00
70 ı3. 9ı.ı o. 00.00
l70ı3.9ı.9o.oo.oo
70ı3.99.ıo.oo.oo
70ı3.99.90.00.00
73.21
732ı.ı ı. ıo.oo.ı ı
732ı.ı ı.ıo.oo. ı2
Bardaklar-Kurşun
kristalden, makine imali, kesilmiş/Diğer
Bardaklar-Sertleştirilmiş camdan olanlar
aardaklar, el imali, kesilmiş/ başka şekilde dekorlarınış
-ardaklar,el imali-Diğer
Bardaklar, makine imali, kesilmiş/ başka şekilde dekorlarmış
Bardaklar,makina imali-Diğer
Cam Eşya-Sofra/Mutfak işlerinde kullanılan, Kurşun kristalden, el
imali,
Cam Eşya-Sofra/Mutfak işlerinde kullanılan, Kurşun kristalden,
makina imali,
Cam Eşya-Sofra/Mutfak işlerinde kullanılan,ısıya dayanıklı
Cam Eşya-Sofra/Mutfak işlerinde kullanılan-Sertleştitilmiş camdan
olanlar
am Eşya-Sofra/Mutfak işlerinde kullanılan,el imali olanlar
am Eşya-Sofra/Mutfak işlerinde kullanılan,makina imali olanlar
am Eşya, Kurşun kristalden, tuvalet, yazıhane, ev tezyinatı ve benzeri
· ler için, el imali
m Eşya, Kurşun kristalden, tuvalet, yazıhane, ev tezyinatı ve benzeri
· işler için, makina imali
Cam Eşya,diğer, tuvalet, yazıhane, ev tezyinatı ve benzeri işler için, el
imali
Cam Eşya,- diğer, tuvalet, yazıhane, ev tezyinatı ve benzeri işler için,
makina imali
Demir ve çelikten sobalar, mutfak soba ve ocakları ( merkezi
ısıtmada yardımcı kazanlarla birlikte kullanılanlar dahil )
barbeküler, mangallar, gaz ocakları, tab ak ısıtınaya mahsus
ocaklar ile ev işlerinde kullanılan elektrikli olmayan benzeri her
türlü cihazlar ile bunların aksam ve parçaları
Demir/Çelikten Fınnlı Ocak-gaz yakıtlı olanlar
Demir/Çelikten Fınnlı Ocak-Hem gaz hem diğer yakıtlı olanlar
5
73 21.1 1. 90.00 .1Heınir/Çelikten Ocak-Gaz yakı tlı olanlar
7321.11.90.00.1
emir/Çelikten Ocak-Hem Gaz hem diğer yakıtlı olanlar
7321.12.00.00.00 Demir/Çelikten Ocak-Sıvı yakıtlı
7321.13.00.00.00 Demir/Çelikten Ocak-Katı yakıtlı
73 21.83. 00.00. 00 Demir/Çelikten diğer cihazlar,katı yakıtlı,
Demir ve çelikten sofra, mutfak veya diğer ev işlerinde kullanılan
eşya ve aksamı; demir veya çelik yünü; demir veya çelikten sünger
ve temizleme veya pariatmada kullanılan eşya, eldivenler ve
benzerleri
Demir/çelikten yün,sünger ve temizleme/pariatma için eşya,eldiven vb.
Paslanmaz Çelikten sofrada kullanılan eşya
Paslanmaz Çelikten diğer mutfak ve ev eşyası
Demirden( Dökme Demir hariç ) 1 Çelikten ( Emaye yapılmış )-Sofrada
73.23
7323.10.00.00.00
7323.93.ıo.oo.oo
•
7323.93.90.00.00
7323.94. ı 0.00.00
kullanılan eşya
Demirden( D ökme Demir hariç ) 1 Çelikten _( Em~y~_E12ıl!lliş)-D~
Demir ve Çelikten sofrada kullanılan eşya
Demir ve Çelikten Vemiklenmiş/boyanmış sofra, mutfak ve ev eşyası
Demir ve Çelikten diğer sofra, mutfak ve ev _eş~ası
i~ 7323.94.90.00.00
71?3.99. ıo.oo.oo
7323.99.91.00.00
7323.99.99.00.00
ı
82.10
----·
8210.00.00.00.ı ı
821 o. 00.00.00. ı 2
1
8210.00.00.00.13
8210.00.00.00.1
8210.00.00.00.1
821 o. 00.00.00.16
8210.00.00.00.17
~0.00.00.00.19
ı
Yiyecek ve içeceklerin hazırlanmasında veya servisinde kullanılan,
ağırlığı 10 kg. veya daha az olan elle işleyen mekanik cihazlar
Et Kıyma Cihazlan
Sebze ve Meyveleri dilme ve dağrama ve sulannı çıkarmaya mahsus
Cihazlar::Sl Okg
ı ebzeleri püre haline getirme cihazlan :SlOkg
hve ve baharat değirmenleri ağırlık :::;ıOkg
kmek dilme cihazlan,ağırlık ::SlOkg
Mikser ağırlık ::SlOkg
Dondurma yapmaya yarayan cihazlar ağırlık ::Slükg
Ağırlığı 1O kg dan az olan elle işleyen diğer mekanik cihazlar
1
Kesici ağızlı bıçaklar ( ağızları tırtıkb olsun olmasın ) ( 82.08
pozisyonundakiler hariç ) ( kapanan budama çakıları ve ağızları
82.11
dahil)
821 l.lO.OO.OO.~alinde sofra ve mutfak bıçaklan
1
8211.10.00.00.
h .... l~"oe maket bıçaklan
8211.10.00.00.ı9
akım halinde diğer bıçaklar-makinalara mahsus olanlar hariç
8211.91.30.00.00 Ağzı ve Sapı paslanmaz çelikten sabit ağızlı sofra bıçaklan
8211.9 ı .80.00.00 Ağzı ve Sapı diğer maddelerden sabit ağızlı sofra bıçaklan
Sabit ağızlı diğer bıçaklar
82ı 1.92.00.00.00
T11:Y\
6
1
82ı 1.93.00.00.00
Sabit ağızlı bıçaklann haricindekiler
82ı 1.94.00.00.00
Bıçak ağızlan
82 ı ı .9 5.00. 00.00
Adi metallerden saplar
82.15
82ı5.ı0.20.00.ı ı
1
1
8215.10.20.00.19
82ı5. ı0.30.
82ı5.ı0.80.00.00
82ı5.20.ıo.oo.oo
Kaşıklar,
çatallar, kepçeler, delikli kepçeler, spatulalar, balık
bıçakları, yağ bıçakları, şeker maşaları ve benzeri mutfak ve sofra
Altın ve gümüş kaplamalı çatal,kaşık vb. benzeri mutfak ve sofra eşyası
ltğer kıYffi~tli metallerle kaplanmış çatal kaşık vb benzeri mutfak eşy
nmaz elikten çatal, kaşık vb. mutfak ve sofra eşyası
n çatal, kaşık vb. mutfak ve sofra eşyası
Paslanmaz çelikten takım halinde çatal, kaşık vb. mutfak ve sofra
eşyası
82ı5.20.90.00.00
Diğer
maddelerden takım halinde çatal,
kaşık
vb. mutfak ve sofra
eşyası
82 ı 5. 9 ı. 00. ı o. 00
82ı5.91.00.90. ı9
1
82ı5.99.ı0.90.00
82ı5.99.90.90.00
84.14
84ı4.59.30.90.ı ı
84 ı4.59.30.90. ı2
84ı4.59.50.90.ı ı
84ı4.59.50.90.ı2
84ı4.59.90.90.ı ı
84 ı 4.59. 90.90. ı 2
84 ı 4.60.00.90.00
84ı4.80.90.ıo.oo
84ı4.80.90.90.ı ı
1
84ı4.80.90.90.ı9
84 ı 4. 90.90.20.00
84 ı 4. 90.90.90. ı 9
84.18
1
H418.21.10.00.00
4 ı 8.2ı .51.00.00
4ı8.2ı.59.00.00
84ı8.21.91.00.00
Adi metallerden kıymetli metallerle kaplanmış saplar
Diğer kıymetli metallerle kaplanmış diğer mutfak ve sofra eşyası
slanmaz çelikten diğer mutfak ve sofra eşyası
~er mutfak ve sofra eşyası
Hava veya vakum pompaları, hava veya diğer gaz kompresörleri,
fanlar ( vantHatörler ve aspiratörler ); bir aspiratörü olan
havalandırmaya mahsus davlumbazlar ( filtreli olsun olmasın )
Diğer amaçlı eksenel vantilatörler
Diğer amaçlı eksenel aspiratörler
Diğer amaçlı santrifüjlü vantilatör
Diğer amaçlı santrifüjlü aspiratörler
Diğer vantilatörler
Diğer aspiratörler
Diğer aspiratörlü davlumbazlar,en büyük kenan ::sı20cm
Aspiratörü olan filtreli davlumbazlar
Aspiratörlü davlumbazlar,en büyük kenan ı20>.cm
Diğer havalandırma cihazlan
Aspiratörü olan filtreli davlumbazlara ait aksam ve parçalar
Diğer vantilatör,aspiratör, pompa aksam ve parçalan
Buzdolapları,
dondurucular ve diğer soğutucu dhazlar ( elektrikli
olsun olmasın ); ısı pompaları ( 84.15 pozisyonundaki klimalar
hariç)
Ev tipi kompresörlü buzdolaplan-Hacim>340 lt
Ev tipi kompresörlü masa modeli buzdolaplan-Hacim 340 lt
ı Ev tipi kompresörlü gömme buzdolaplan-Hacim>340 lt
ı Ev tipi kompresörlü buzdolaplan-Hacim<250 lt
7
8418.21.99.00. 00
8418.30.91.00.00
8418.30.99.00.00
8418.40.91.00.00
8418.40.99.00.00
8418.50.11.00.00
8418.50.19.00.11
8418.50.19.00.19
8418.50.91.00.00
8418.50.99.00.00
8418.61.90.00.00
8418.69.99.10.00
8418.69.99.90.0
18.99.90.00.1
84.22
8422.19.00.00.00
8422.20.00.00.00
8422.30.00.00.00
8422.40.00.00.00
8422.90.10.00.00
8422.90.90.00.11
8422.90.90.00.19
84.38
8438.10.10.00.00
don durucular-Hacim<400 lt
dondurucular-400 lt<Hacim<800 lt
dondurucular-Hacim<250 lt
so~ utucular
Bulaşık yıkama
makineleri, şişeleri veya diğer kapları temizlerneye
veya kurutınaya mahsus makineler; şişeleri, kutuları, çuvalları
veya diğer kapları doldurmaya, kapamaya, mühürlerneye veya
etiketlerneye mahsus makineler, şişeleri, kavanozları, tüpleri ve
benzeri kapları kapsüllerneye mahsus makineler; diğer paketierne
veya ambalajlama makineleri ( ısı ile büzerek ambalajlamaya
mahsus makineler dahil ); içecekleri gaziandırmaya mahsus
makineler
Şişeleri diğer
ka lan temizleme/kurutma makinalan
Bu fasılın diğer pozisyonlarda yer almayan veya belirtilmeyen
yiyecek ve içeceklerin sınai amaçlarla hazırlanması veya imaline
mahsus makine ve cihazlar (hayvansal, bitkisel sabit katı ve sıvı
yağların çıkarılmasına veya hazırlanmasına mahsus olanlar hariç)
Ekmek, asta,bisküvi imaline mahsus mak. ve cihazlar
84.3 8. 20.00. 00.00
84.38.30.00.00.0
8438.40.
leri kümes ha van etlerini
8
hazırla
an mak. ve cihaz.
8438.60.00.00. ı ı
8438.60.00.00. ı2
8438.60.00.00. ı3
i
8438.80.ı0.90.0
8438.80.91.00.00
8438.80.99.90.ı ı
8438.80.99.90.ı9
38.90.00. ıo.oo
38.90.00.90. ı ı
38.90.00.90. ı2
8438.90.0 .
85.09
8509.30.00.00.00
8509.40.00.00.ı ı
8509 .40.00.00. ı2
8509.40.00.00.ı3
8509 .40.00.00. ı 4
1 8509.40.00.00.ı5
8509 .40.00.00. ı 9
85.16
Patates Soyma Makina ve Cihazlan
Meyve ve Sebzelerin hazırlanmasına mahsus Makina ve Cihazlar
Kabuklu yemişlerin hazırlanmasına mahsus mak. ve cih.
ah ve çekirdeklerini işlemeye yönelik mak. ve cih.
~çeklerin hazırlanmasına yönelik mak.
lıklan/kabuklu deniz hayvanlannı hazırlayan mak ve cih
Yiyecek veiçicek hazırlanmasından kullanılan mak. Ve cih.
Kahve çay portakal işleyen mak. ve cih.
Biracılığa ait mak aksam ve parçalan
Yiyecek içecek san makine ve cihaziann kalıplan
iyecek içecek san makine ve cihaziann diğer aksam ve parçalan
Ev işlerinde kullanılmaya mahsus elektrik motorlu elektromekanik cihazlar
Mutfak artıklannı öğüterek yok eden makinalar
Gıda maddeleri öğütücüleri
Gıda maddeleri mikserleri
Gıda maddeleri blenderleri
Meyve ve Sebze Presleri
Öğütücü, kanştıncı, mikser blender vb. kanşımı komple setler
iğer elektromekanik mutfak alet ve makineleri
anında veya depolu su ısıtıcdar ve d aldırma tipi
herhangi bir mahallin veya toprak ve benzeri yerlerin
ısıtılmasına mahsus elektrikli cihazlar; berber işleri için elektrotermik cihazlar ve el kurutma makineleri; elektrikli ütüler; ev
işlerinde kullanılan diğer elektro-termik cihazlar; elektrikli ısıtıcı
rezistansları ( 85.45 pozisyonlarındakiler hariç )
Elektrikli
ısıtıcılar;
85 ı 6.50.00.00.00
Mikro Dalga Fınnlar
85ı6.60.ıO.OO.OO
Ocaklar (En az bir fınnı ve bir ısıtma levhası olanlar)
8516.60.51.00.00 =i*onte edilmek üzere hazırlanmış ısıtma levhalan
85ı6.60.59.00.00
işirme saçlan ,kaynatma halkalan
85 ı 6.60. 70.00.00 Izgaralar ve Kızartma Cihazlan
85 ı 6.60.80.00.00 Gömme fınnlar
85ı6.60.90.00.ı ı
Tost Makinalan
85 ı 6. 60.90.00. ı 9 Diğer elektrikli ocak, fınn, ızgara vb. cihazlar
85ı6.71.00.00.00 = Kahve/Çay yapmaya mahsus elektro termik cihazlar
85 ı 6. 72.00.00. 00 Ekmek Kızartma Makinalan
85 ı 6. 79. ı o .00 .00 Tabak Isıtıcılan
85 ı 6.-79.20.00.00 Fritözler
r---·
85 ı 6. 80.9 ı .00. ı 9 Diğer izole edici mesnetli ısıtıcı rezistanslar
9
8516.80.99.00.19
Diğer
94.03
9403.20.99.10.00
9403.20.99.90.00
Diğer
elektrikli ısıtıcı rezistanslar
mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları
Diğer amaçlı çinkodan, demir/çelikten asma yemek dolaplan
Diğer amaçlı,diğer maddelerden yemek dolaplan
ll) SEKTÖRÜN GELİŞİMİ VE POTANSİYELİ
Göçebe hayat, yan yerleşik ve yerleşik düzen olarak sıralayabileceğimiz yaşam
düzeni içerisinde Türk halkı olagelen mutfak kültürünü her dönem yaşatmış ve Türk
mutfağı bugün belli başlı dünya mutfaklan içerisinde yerini almıştır.
Osmanlı mutfak kültürüyle çeşitlenen mutfak araç ve gereçlerimiz daha çok
ve porselen eşyalardan oluşurken, porselen mutfak eşyalan Çin' den ithal
edilmekte veya İznik'te üretilmekte idi.
bakır
Bugünkü endüstriyel mutfak sektörünün temeli ise metal mutfak
eşyalannın
İstanbul Beyazıt Bakırcılar Çarşı'sında faaliyet gösteren zanaatkarlar tarafından yapılıp
kullanılmasıyla
başlamıştır.
Zaman içinde yaygınlaşan metal mutfak eşyalannın
yapımında bakır ve çinko' dan sonra alüminyum daha sonra ise paslanmaz çe liğin
kullanılması ile mutfak eşyası üreticileri ürün çeşitiernesine gitmişlerdir. Tüm bu
gelişmeler sonucu Türk örf, adet ve geleneklerine göre toplu yemek verilen yerlerde
söz konusu ekipmanıann kullanılması ile sektör olarak hizmet verilmeye başlanmıştır.
Ülkemizde endüstriyel mutfak sektörünün gelişimi, 1980'li yıllarda turizm
sektörüne verilen teşviklerle başlamış ve turizm sektörüne yapılan her yatınm
endüstriyel mutfak sektörünün gelişimine katkıda bulunmuştur. Özellikle, güney
sahillerimizde beş yıldızlı oteller ve birinci sınıf tatil köyleri inşaatlannın dünya
standartlannda yapılmaya başlanması, Türk örf, adet ve geleneklerine göre kurulan
mutfaklada hizmet vermeye çalışan endüstri yel mutfak sektörünü bir anda bu yeni
kuruluşlann istekleri doğrultusunda yeniden yapılanmaya mecbur bırakmıştır.
Turizm sektöründeki gelişmelerin yanı sıra 1990 yılından itibaren fast-food
sektöründeki gelişmelerde sektörü olumlu yönde etkilemiş ve yatınmlannı
yönlendirmiştir. Özellikle yabancı sermayeli söz konusu yatınmlar sektörün
gelişmesine son yıllarda hız kazandırmıştır.
Aynca ülkemizin büyük bir nüfus yoğunluğuna sahip olması, gelişmeye çok
sağlık, gıda, turizm, eğlence sektörleri ile alışveriş merkezlerinin sayısının
artması, endüstriyel mutfak sektörünü gelişme olanaklan açık bir sektör haline
müsait
getirmiştir.
lO
Başta
turizm sektörü olmak üzere catering, restaurant\lokanta cafe\bar işyeri
yemekhanesi, sağlık, resmi kuruluşlar, okul ve diğer müşteri gruplan (askeriye,
pas tane, ev ... ) alanlannda yapılan yatınmlar, son yıllarda sektöre verilen yatınm
teşviklerinin artması ve sektördeki belli başlı büyük tirmalann ihracata önem vermesi
sektörün gelişimini olumlu yönde etkilemiştir.
Tüm bunlann yanı sıra globalleşmeyle birlikte iletişimin artması,uluslar arası
ziyaretierin sıkiaşması ile toplumumuz daha hijyenik daha kaliteli ürünler
için daha fazla para ödenmemesi gerektiğini öğrenmiş,bunun sonucu oluşan talep
sektöre yönelik yatınmlan artırmıştır.
karşılıklı
lll) SEKTÖRÜN GÜNCEL DURUMU VE PERFORMANSI:
1) Kapasite:
Endüstriyel mutfak sektörü, ileri teknolojik yöntemlerin kullanıldığı belli başlı
büyük tirmalann yanı sıra, el emeğine dayalı küçük atölyelerde faaliyet gösteren
firmalardan oluşmaktadır.
Kapasite kavramı sektörün ilişkide olduğu diğer sektörlere bağlı olup, başta
turizm sektöründe otel olmak üzere, gıda sektöründe fastfood zincirleri, restorant, cafe,
sağlık sektöründe hastane, eğitim sektöründe okul, diğer sektörlerde askeri kurum
pastane vs. sayısındaki artışlar doğrudan bu sektörde faaliyet gösteren tirmalann
kapasitelerini artırmaktadır. Endüstriyel mutfak sektörünün ilişkide olduğu alanlardaki
olumlu gelişmeler tirmalann kapasitelerini artırma yönünde itici bir güç
oluşturmaktadır.
l
1997
1998
1999
2000 (*)
Kapasite Kullanım Oranları %
75.89
66.96
55.83
59.68
(*) Tahmin,DPT
Son on yılda ortalama % 5.0 büyüyen sektör, 1998 yılında yaşanan global kriz den
tüm sektörlerde olduğu gibi olumsuz yönde etkilenmiş, 1997 yılında % 75.89 olan
kapasite kullanım oranı,1998 yılında % 66.96'ya, 1999 yılında ise % 55.83'e
gerilemiştir.
ll
Yaşanan
olumsuzluklann giderilmesine yönelik uygulamaya konulan ekonomik
istikrar programdan sektör olumlu yönde etkilenmiş, üretim ve yatınm artışına paralel
olarak kapasite kullanım oranı artış göstermiş ve % 59.68'e ulaşmıştır. 2001 yılında
turizm sektöründe beklenen canlanma, çalışan kişi sayısındaki artış, fast-food
yatınmlanna devam edilmesi ile sektörde oluşan
atıl kapasite sorununun
çözülebileceği, üretim ve kapasite kullanım oranlanndaki artışiann devam edeceği
beklenmektedir.
2) Sektördeki Firmaların Yapısal Durumu
Sektördeki firmalann %70.0' i birden fazla alanda faaliyet gösterirken, tek bir
alanda faaliyet gösterenierin oranı %30.0' dır.
Faaliyet alanianna göre sektördeki firmalan gruplandırdığımızda % 34.0' nın
üretici, % 27.0' nin Proje ve Taahhüt, % 27.0' nin Bayi ve Satıcı, % 12.0' nin
Distribütör firma olduğu görülmektedir.
DİSTRİBÜTÖR
%12
SA TICI
%27
ÜRETİCİ
%34
PROJE VE
TAAHHÜT
%27
Sektördeki çoğu firmanın birden fazla faaliyet alanına sahip olması nedeniyle,
otel, motel, tatil köyü, hastane, yemek fabrikalan, restoran, bar, fast food zincir
restoranlannın, projeden anahtar teslimine, her türlü mutfak ekipmanlannın talepleri
karşılanabilmektedir.
Sektörde birden fazla faaliyet alanlan olan firmalannasıl amaçlan, gerek kendi ürettiği
gerekse yurtdışından temsilciliğini aldığı ürünlerle ileri teknolojiler kullanarak kaliteli
komple sistemleri kurmaktır. Bu sistem içerisinde firmalar fizibilite çalışmalan ve
yerleştirme çalışmalanndan tüm ekipmaniann tedariği, imali, çalışır hale getirilmesi,
personelin eğitimine kadar komple bir servis vermektedir.
12
Birden fazla alanda faaliyet gösteren firmalann
dağılımlan şöyledir;
Üretici+Proje ve Taahhüt+Bayi ve Satıcı ( % 22,1 )
Üretici (% 17,4)
Üretici+Proje ve Taahhüt ( % 9,3 )
Distribütör ( % 8,2 )
Üretici+Bayi ve Satıcı ( % 7 ,O )
Profeve Taahhüt+Bayi ve Satıcı ( % 4,7 )
Üretici+Distribütör+Bayi Satıcı (% 4,7)
+ Profe ve Taahhüt+Distribütör+Bayi ve Satıcı ( % 3,5 )
+ Bayi ve Satıcı ( % 2,3 )
+ Üretici+Bayi ve Satıcı ( % 2,3 )
+ Üretici+Proje ve Taahhüt+Distribütör ( % 2,3 )
+ Proje ve Taahhüt+Distribütör ( % 2,3 )
+ Proje ve Taahhüt ( % 1,2 )
+ Üretici+Distribütör ( % 1,2)
+ Hepsi (% 11,6)
+
+
+
+
+
+
+
Tek alanda faaliyet gösteren firmalar ise;
+
Üretici
+ Distribütör
+ Bayi ve Satıcı
+ Proje ve Taahhüt
Proje ve Taahhüt
%4
Distribütör
%28
Üretici
%60
13
Sektörde yer alan küçük ölçekli firmalann bir kısmı, el işçiliğine dayanan yöntemlerle
üretimlerini yaparken, bir kısmıda eski teknolojiye dayalı hantal makinelerle
üretimlerine devam etmektedir. Bunun yanında büyük ve orta ölçekli firmalar dünya
standartiara uygun seri üretim yapabilmek için nümerik kontrollü (CNC) makineleri
kullanmaktadır.Böylelikle
bu makinelerde, endüstriyel mutfak ürünlerinin
hammaddesini oluşturan paslanmaz çelik, krom, nikel ve saç, ithal -yerli kompenentler
birleştirilerek endüstriyel mutfak araç ve gereçleri imal edilmektedir.
Sektörde üretici firmalada ithalatçı firmalar farklı olup her biri kendi pazarlannı
oluşturmuşlardır. Otel ve tatil köylerine hizmet veren firmalarla, restoran, fast-food
zincirlerine hizmet veren firmalar farklıdır.
3) Üretim
fast-food restoranlan ile hazır yemek
büyük alışveriş ve iş merkezleri ile dış piyasalardan gelen
talepler endüstriyel mutfak sektöründe üretime yön vermektedir.
Turizm sektöründe
gerçekleştirilen yatınmlar,
fabrikalannın sayısı,
Sektörde üretimin ana hammadde kaynağı çelik olup, özellikle paslanmaz çelik,
endüstriyel mutfak ürünlerinin ana hammaddesini oluşturmaktadır. Paslanmaz çeliğin
yanı sıra başta alüminyum olmak üzere, saç, plastik, bakalit kullanılan belli başlı
hammaddelerdir.
ı990'lı yıllardan sonra turizm, gıda ve tekstil sektöründeki gelişmelere paralel olarak
büyüyen sektörün
ı996 yılı toplam üretim miktan 96.245 bin adet olarak
gerçekleşmiştir.
Toplam üretim içinde en fazla payı % 38.ı ve 36.696 bin adet ile
porselen,çini mutfak eşyası alırken bunu sırasıyla ,% 33.3 pay ve 32.084 bin adet ile
emaye mutfak eşyası, % ı 4. 7 pay ve ı 4. ı ı ı adet ile çatal, bıçak, kaşık eşyası
izlemiştir. Buzdolabı, aspiratör, davlumbaz, mikser, blendir ve fritözlere olan talep
artışı ı 996 yılında da devam etmiştir.
ı996 yılından
itibaren fast food restorantlan, alış veriş merkezleri ve yemek fabrikalan
sayısındaki artışa paralel olarak endüstri yel mutfak sektöründe yatınmlarda artış olmuş
bunun sonucu üretim ı997 yılında% 39.0 artarak ı33.74ı bin adede ulaşmıştır.
ı 997 yılında
da porselen, çini mutfak eşyasının üretimini % ı ı O.4 artarak 77. ı 94 bin
adede ulaşmış ve % 57.7 pay ile ilk sırada yer almıştır. Buzdolabı, elektrikli fınn,
fritöz ve mikser-blender üretimleri ihracattaki artışa paralel olarak artmış ve toplam
üretim içinde % 4.2'lik bir paya sahip olmuştur.
Emaye mutfak eşyası ise % ı2.4 azalış ile 28. ı20 bin adede, aspiratör, davlumbaz
mutfak eşyalan ise
% 27.8 azalarak 492 bin adede gerilemiştir.
14
ı 998 yılında
dünyada yaşanan ve etkileri ülkemizde de görülen global kriz ve Rusya
krizi tüm sektörlerde olduğu gibi endüstriyel mutfak sektörünü de olumsuz yönde
etkilemiştir. Turizm, gıda ve tekstil sektöründeki gelişmelerden direk etkilenen sektör
bu sektörlerdeki iç ve dış talep daralması, yeni yatınmlann yapılamaması ve yabancı
sermaye girişlerindeki azalma nedeniyle toplam üretiminde % 56.7 oranında önemli
azalış yaşanmış ve üretim 75.858 bin adede gerilemiştir.
ı996 yılından
itibaren düzenli artış izlenen porselen,çini mutfak eşyası üretimi ı998
yılında % 60.ı oranında azalarak 30.779 bin adet, çatal bıçak,kaşık eşyası üretimi ise
% 50.4 azalarak 7.ı74 bin adet olmuştur.
Üretimleri azalan firmalann bir kısmı stok fazlalıklannı eritirken bir kısmı ihracata
yönelmiştir. Krizin olumsuz etkilerine rağmen paslanmaz çelikten sofra eşyası,
buzdolabı, fritöz ve mini tip elektrikli fınn üretiminde artışlar kaydedilmiştir. En fazla
artış % 44.3 ile set üstü ve mini tip fınnlarda izienirken bunu % ı2.6 ile paslanmaz
çelikten eşya izlemiştir. Krize rağmen ihracat pazarlannı artıran firmalanmız
böylelikle üretimlerini de artırmıştır.
ı998
yılında
ülkemiz ekonomisinde durgunluk şeklinde başlayan Global krizin
etkileri ı 999 yılında kendini daha ağır hissettirirken, yaşanan deprem felaketi de
durumu ağırlaştırmıştır. Bir çok sektörde izlenen küçülme buna bağlı üretim azalışlan
endüstriyel mutfak sektöründe de görülmüştür.
ı999 yılında
üretim % 56.7 azalarak uzun yıllar seviyesini altı olan 32.857 bin adede
gerilemiştir. İç ve dış talep daralmasına bağlı üretim azalışı en fazla porselen,çini
mutfak eşyasında görülmüş,bunu sırasıyla% 56.2 ile paslanmaz çelikten mutfak eşyası
% 52.9 ile emaye mutfak eşyası izlemiştir. İç talep daralmasını ihracatla aşmaya
çalışan firmalanmız ise üretimlerini ve kapasite kullanımlannı arttırmıştır. Üretim
artışlan en fazla buzdolabı,aspiratör-davlumbaz, mikser -blender elektrikli ızgara ve
kızartma cihazlan ile fınnlarda izlenmiştir. Sektörde üretim azalışı sonucu oluşan atıl
kapasite ı999 yılında firmalann önemli sorunlan arasında yer almıştır.
2000 yılının ilk dokuz ayında global krizin etkilerini hertaraf etme amaçlı uygulanan
istikrar programından sektör olumlu etkilenmiş ve ilk dokuz ayında üretim artışı
yaşanmıştır. İhracat pazan sürekli genişleyen buzdolabı üretimi 2000 yılında % ı9.8
artarak 2.520 bin adede ulaşmış, bunu sırasıyla aspiratör-davlumbaz, mikser-blender
havagazı ve Lpg'li fınnlar izlemiştir.
Turizm ve gıda sektörlerindeki büyümeyle direk bağlantılı olan endüstriyel mutfak
sektörünün 200 ı yılında büyümesini sürdüreceği, sektöre yabancı sermaye girişlerinin
artacağı beklenmektedir.
Türkiye'de Endüstriyel Mutfak Üretimi
15
(Adet)
610.802
761.763
688.966
950.342
141.231
193.210
Elektrikli ızgara ve
kızartma cihaziarı
Demir çelikten fırınlı
yemek pişirme
1.525.882
1.552.634
1.681.855
cihaziarı
Ahşap
mutfak
4) Maliyetler:
Endüstriyel mutfak sanayiinde maliyetler; hammadde çeşidi, işçilik ve ürünün çeşidine
göre farklılık göstermektedir. Diğer taraftan endüstriyel mutfak yatınmı yapan
işletmeler, yanlış seçimler yapmalan nedeniyle hem yatınm hem de işletme
maliyetlerini artırmakta ve büyük miktarlarda kaynak israfı yaşanmaktadır.
Bugün ülkemizde yapılan yatınmlann büyük bölümünde yatınmlann bir standarda
sahip olmaması nedeniyle cihaziann ömrü kısalmakta ve bu cihaziann kullanımı
esnasında aşın enerji sarfıyatı olmaktadır. Aynca işletme kapasitesinin doğru
belirlenip buna uygun fonksiyonel cihaziann seçilmesi firmalann maliyetlerini
azalttığından büyük önem arz etmektedir.
16
5) İstihdam:
Endüstriyel mutfak sektöründe geleneksel yönetim tarzı geçerli olup işler ustadan
çırağa yada babadan oğluna geçmeyle devam etmiştir. Sektörde faaliyet gösteren bir
çok firma sahibi eski ustalanndan yada babalanndan öğrendikleriyle günümüz
teknoloji ve standartlannı birleştirerek işletmelerini bugüne getirmiştir.
1999 yılında (TUSİD)* tarafından İstanbul, Ankara, Antalya, Bursa, Gaziantep ve
Kocaeli illerinde faaliyet gösteren 86 endüstriyel mutfak sektörü firması üzerinde
yapılan anket çalışması sonucu ortaya çıkan rakamlara göre sektörde istihdam
aşağıdaki gibi şekillenmiştir.
Eleman
386
1.023
950
2.359
16.4
43.4
40.3
81.7
Kaynak: TUSİD, 1999 yılı Ankete Dayalı Sektör Araştırması
Endüstriyel mutfak sektörünün başlıca sorunlanndan biri kalifiye eleman istihdamı
olup, özellikle orta düzeyde nitelikli teknik elemaniann sağlanmasında önemli
zorluklarla karşılaşılmaktadır.
* TUSİD; Turistik Tesis, Mutfak, Çamaşırhane ve İşadamlan Derneği
Sektörde eğitim yetersizliğinden kaynaklanan bu sorunlann çözümü ıçın teknik
okullarda endüstriyel mutfak pazanna yönelik bölümlerinaçılması gerekli elemaniann
yetiştirilmesi talep edilmektedir. Böylelikle sektörde önemli ağırlığa sahip vasıfsız işçi
sayısında azalma izienirken yeterli kalifiye eleman istihdamı sağlanabilecektir.
IV. DIŞ TİCARET
17
1) İHRACAT
Endüstriyel Mutfak sektörünün ihracata yönelişi 1995 yılından itibaren
müteahhit firmalara taşeron olarak hizmet verilmesiyle hız kazanırken, son yıllarda
firmalar dış pazarlarda direkt bağlantı kurma yoluna gitmekte ve bir çok firma iç
pazardaki faaliyetlerinin yanı sıra ihracatı artırma çalışmalan yapmaktadır.
Alt yapısı tam olarak hazırlanmadan büyüyen sektör, kalite ve standart konusunda
büyük zorluklar yaşamakta ve bu durum sektörün ihracat potansiyelini olumsuz yönde
etkilemektedir. Kalite konusunda yaşanan problemler ihracat yapmak isteyen
firmalanmızı tek bir
ürün veya belli bazı ürünlere yöneltmektedir. Bu anlayışla
firmalar düzenlenen fuarlara katılmakta ve yeni pazar arayışianna girmektedir.
Yurtdışı fuarlara giderek ve doğrudan ilgilendikleri ülkede yaptıklan pazar
araştırmalan yla satışlan yoğun olacak ürünler tespit edilmekte ve onlann üretimine
gidilmektedir. Dolayısıyla, sektör için, fuarlar ve ürün kalitesi yurtdışı pazarlara
açılmanın, ihracat potansiyelini artırmanın anahtannı oluşturmaktadır.
Dünyada endüstriyel mutfak sektörünün öndediğini Almanya ve İtalya yapmaktadır.
Uluslar arası endüstriyel mutfak sektörü fuarlan da bir yıl Almanya bir yıl İtalya' da
olmak üzere dönüşümlü olarak her yıl bu ülkelerde yapılmaktadır. Ancak son yıllarda,
Almanya ve İtalya'da yaşanan maliyet artışlan sektörün önemli sorununu oluştururken,
maliyetleri düşük olan ve uluslar arası standartiara sahip olan Türk firmalan söz
konusu ülkelerin daralan pazarlannı ele geçirmeye çalışmaktadır.
Endüstriyel Mutfak İhracatı
Kaynak: DİE
18
FASlLLARA GÖRE ENDÜSTRİYEL MUTFAK İHRACATI
(KG)
1D96
19D8
199W
1999
2000
ı8.ıOı.474
39.24
9.254.702
ı4.748.402
ı 7.363.78ı
44.ı9
ı43.344
ı91.827
208.470
69.ıı
3.832.465
5.ıı76ıı
69.ı2
1.781.978
1.345.767
2.ı97.8ı9
ı.946.653
20.891.736
242.996
5.560.562
2.534.744
70.13
94.698.49ı
ı55.863. ı22
ı 70.263.942
ı65.023. ı64
5.565.508
205.477.358
73.2ı
5.001.7ı6
8.555.253
ı0.849.887
ı2.953.ı ı2
ı5.659.875
73.23
ı6.329.ı33
ı5.5ı7.733
ı7.ı94.25ı
ı8.739.072
ı9.ı42.433
82.ıo
70.38ı
42.543
48.5ıo
4l.ı44
74.7ı4
82.ıı
ı21.258
ı65.026
ı60.ı73
24ı.229
ı86.28ı
82.ı5
348.954
1.464.686
39.525.847
302.926
1.053.526
43.760.827
272.992
1.079.460
499.639
1.773.696
44.788.ı29
64.2ıl.856
796.09ı
ı.ıo4.257
ı. ı89. ı ı2
2.956.265
446.975
23.686.326
1.372.845
6.5ı8.604
84.ı4
84.ı8
84.22
84.38
85.09
85.ı6
94.03
TOPLAM
ı99.344.759
255.550
5.944.98ı
998.424
869.229
3.745.843
1.374.602
30.356.6ı6
34.973.ı5ı
1.752.996
1.094.320
33.688.875
1.858.236
287.067.606
2.072.ı34
2.622.684
323.029
2.544.646
71.593.603
1.274.049
2.222.506
1.679.089
42.907.677
2.959.669
3ı2.328.8ı8
335.456.8 ı4
395.9ı2.442
Kaynak: DIE
ı995 yılından itibaren turizm ve inşaat sektöründeki gelişmeye paralel olarak büyüyen
endüstriyel mutfak sektörünün ihracatı da düzenli olarak artmıştır.
ı996 yılında ı99.344 ton olan ihracatımız, ı997 yılında 287.067 tona, ı998 yılında ise
3 ı2.328 tona ulaşmıştır. ı998 sonlannda başlayan global kriz ve Rusya krizi sektörün
ithalatını olumsuz yönde etkilerden, ihracatımız artış göstermeye devam etmiştir.1999
yılında 335.456 ton olan ihracatımız 2000 yılında 395.9ı2 ton ile en yüksek seviyesine
ulaşmıştır.
Çok geniş ürün yelpazesine sahip olan sektörün, ihracatı içinde en fazla payı plastik ve
cam mutfak eşyası, demir ve çelikten mutfak eşyalan ile buzdolaplan dondurucular ve
elektrikli ci hazlar almaktadır.
ı996 yılında 39.525 ton olarak gerçekleşen buzdolabı ve dondurucu ihracatı düzenli
olarak artarak ı997 yılında 43.760 tona,ı998 yılında 44.788 tona,1999 yılında 64.2ı ı
tona 2000 yılında ise 7 ı .593 tona ulaşmıştır. Buzdolabı ve soğutucular gibi demir ve
çelikten mutfak eşyası da yıllar itibariyle düzenli artış göstermiş, ı996 yılında ı6.239
ton olan ihracatımız 2000 yılında % 17.2 artarak 19. ı 42 tona ulaşmıştır.
Sektör içinde büyük ağırlığa sahip olan cam mutfak eşyası
bin ton,1997 yılında ı55.863 bin ton,ı998 yılında
19
ihracatı ı996 yılında
94.698
ı 70.263 bin ton olarak
gerçekleşmiştir.
Ancak 1999 yılında global krizin etkileri sektörü olumsuz yönde
etkilemiş ve ihracat 165.023 bin tona gerilemiştir. 2000 yılında ülkemizde yaşanan
mali krize rağmen cam mutfak eşyası ihracatı % 51.2 pay ile 205.477 bin tona
ulaşmıştır.
Yiyecek ve içeceklerin imalinde kullanılan makine ve cihaziann ihracatı 1997 yılında
6.518 ton ile en yüksek seviyede iken, yaşanan krizierin etkisiyle 1998 yılında 3.745
tona, 1999 yılında 1.752 tona gerilemiş, 2000 yılında ise 2.222 ton seviyelerine
yeniden ulaşmıştır.
Kaynak: DİE
Sektörün ihracat pazarlannı genellikle Türklerin yoğun olduğu ülkeler başta olmak
üzere Türk Cumhuriyetleri, Romanya, Almanya, İsviçre, Fransa, Arap Ülkeleri Orta
doğu Ülkeleri, İsrail ve Güney Afrika oluşturmaktadır
1990 yılından itibaren Türk firmalannın Rusya ve Türki Cumhuriyetleri ile yaptıklan
müteahhitlik hizmetleri ve söz konusu ülkelerin yapılannın Türk endüstriyel mutfak
ürünlerini benimsemeye yatkın olması gibi nedenlerden ötürü sektör için bu ülkeler
açık pazar haline gelmiştir.
1998 yılında Rusya'ya gerçekleştirilen ihracatımız 22.478 bin dolar iken 1999 yılında
bu ülkede yaşanan kriz neticesinde% 71.2 azalarak 6.476 bin dolara gerilemiştir. 2000
yılında ise firmalanmız daralan yurtiçi talep karşısında ihracata yönelmiş ve Rusya'ya
12.241 bin dolarlık ihracat yapılmıştır. Bu ülkelere gerçekleştirilen ihraç ürünlerimizin
başında cam mutfak eşyası, kesici ağızlı bıçaklar, kaşık ve çatallar, vantilatör,
20
aspiratör, yiyecek ve içeceklerin
cihazlar gelmektedir.
sınai
amaçlarla
hazırlanmasını sağlayan
makine ve
Avrupa Birliği içinde Almanya, İngiltere ve Fransa önemli ihraç pazarlanmız olup,
ihraç ürünlerimiz içinde paslanmaz çelikten mutfak eşyalan, yiyecek ve içeceklerin
hazırlanmasında kullanılan mekanik cihazlar, buzdolaplan, soğutucular ve set üstü
ocaklar önemli ağırlığa sahiptir.
Almanya'ya gerçekleştirilen ihracat ı998 yılında 79.260 bin dolar iken, ı999 yılında
82.579 bin dolara yükselmiş, 2000 yılında ise % 3.5 azalışla 79.706 bin dolara
gerilemiştir. İngiltere ve Fransa'ya gerçekleştirilen ihracat 2000 yılında azalma
göstermesine rağmen toplam ihracat içindeki paylan % ı 7.3 olmuştur.
Afrika ülkelerinden Cezayir potansiyel pazarlanmızdan olup bu ülkeye gerçekleştirilen
ihracat ı998 yılında 9.349 bin dolar iken, ı998 % ıı5.9 artarak yılında 20.ı88 bin
dolara, 2000 yılında ise % 44.6 artarak 29.ı96 bin dolara ulaşmıştır. Cam mutfak
eşyası, kesici ağızlı bıçaklar, vantilatör ve aspiratör ile gömme fınnlar Cezayir' e en
fazla ihracat yaptığımız ürün gruplandır.
İsrail' e gerçekleştirilen ihracatımız 1998 yılında ı6. ı ı8 bin dolar iken, ı999 yılında%
31.5 artarak 2l.ı95 bin dolara ulaşmış, 2000 yılında ise % ıı.5 azalarak ı8.756 bin
dolara gerilemiştir. İsrail' e gerçekleştirilen ihracatta buzdolaplan, elektrikli mekanik
cihazlar, gömme fınnlar, mikro dalga fınnlar, fritözler ilk sırada yer almaktadır
2000 yılında yaşanılan ekonomik kriz sonucu 200ı yılında %25-30 daralma beklenen
sektörde firmalar çıkış yolu olarak ihracata yönelmektedir. Firmalar bir kısmı fuarlar
aracılığı ile ülkelerin kültürel yapılanna uygun ürünler geliştirirken bir kısmı ihracat
yapabilmek için standartiara uygun belgelerini tamamlamaktadır.
Sektörde yer alan ve ihracat içinde önemli paya sahip firmalar Çin'i hedef pazar olarak
seçtiklerini belirtirken, Brezilya, Şili ve Meksika' da pazar paylannı artırmayı
hedeflediklerini belirtmişlerdir. Aynca Rusya' da restorasyon ve otelierin
yaygınlaşması, turizmin hızla gelişmesi
ve nüfusunun fazla olması bu ülkenin
potansiyel pazar haline getirmektedir.
2) İTHALAT
21
Türkiye' de endüstriyel mutfak sektöründe ürün bazında yapılan ithalatta, firmalar
distribütörlüklerini aldıklan yabancı menşeli firmalann ürünlerini açtıklan show
roomlar da kendi üretimleri varsa kendi ürünleriyle birlikte sergilemektedirler.
Türkiye' de özellikle elektrikli cihaziarda uzun ömürlü, enerji tüketimi az olan yabancı
markalar firmalar tarafından tercih edilmektedir. Ancak İthalatçı firmalardan çok az
bir kısmının, servis ve yedek parça temini konulannda hizmet vermesi, diğerlerinin ise
bu konuda yetersiz kalması firmaların yabancı ürünlerle ilgili olarak karşılaştıkları
sorunların başında gelmektedir.
Endüstriyel Mutfak ithalatı
Kaynak: DİE
1996 yılında 64.500 bin ton olan endüstriyel mutfak ithalatı 1997 yılında % 28.1
artarak 82.626 bin tona, 1998 yılında ise% 29.7 artarak 107.172 bin tona ulaşmıştır.
1999 yılında global krizin etkilerinin devam etmesi yurt içi talepteki daralmaya paralel
olarak ithalat % 21.4 azalarak 84.184 tona gerilemiştir. 2000 yılında üretim ve
ihracattaki artışa paralel olarak ithalat % 24.6 artarak 104.903 ton seviyelerine
yükselmiştir.
Buzdolapları,
derin dondurucular ve cam mutfak eşyası ürünleri ithalatımız içinde
önemli ağırlığa sahip olup, bunu sırasıyla plastikten mutfak eşyası, seramikten mutfak
eşyası ve vantilatör ile aspiratörler izlemektedir.
15.087 ton olarak gerçekleştirilen buzdolabı ve dondurucu cihaz ithalatı
itibariyle artış göstermiş, 2000 yılında % 104.3 artarak 30.824 tona ulaşmıştır.
Endüstri yel mutfak ithalatı içinde 2000 yılında buzdolaplan ve don durucuların oranı %
29.4 olmuştur.
1996
yılında
yıllar
Endüstriyel mutfak ihracatında olduğu gibi ithalatında da cam mutfak eşyası önemli
% 31.9 iken,
paya sahiptir. 1996 yılında cam mutfak eşyasının ithalat içindeki payı
bu oran 2000 yılında % 22.0 olmuştur.
FASlLLARA GÖRE ENDÜSTRİYEL MUTFAK İTHALAT! (KG)
22
1996
199"7
1998
1999
3.664.580
462.653
2.827.420
ı21.239
3.367.363.
266.382
3.434.8ıo
44.ı9
69.ıı
ı.604.303
3.983.553
4.9ı9.300
1.836.578
39.24
3ı4.389
2000
3.344.366
255.550
2.005.668
69.ı2
3.404.9ıo
2.ı31.007
3.228.495
3.404.9ıo
70.ı3
20.583.957
ı9.575.685
30.7ı4.25ı
20.482.526
23.071.2ı ı
1.466.655
4.064.056
867.ı33
467.584
5.279.299
6.042.2ı3
73.2ı
4ı9.278
533.70ı
73.23
2.046.ı70
82.ıo
1.903.850
65.728
ı26.ı95
ı ı8.290
82.ıı
9ı9.868
82.ı5
84.ı4
972.250
3.530.844
701. ı99
505.665
5.567.7ıı
84.ı8
ı5.087.365
30.665.378
1.800.299
609.807
5.770.885
39.048.833
31.642.ı3ı
30.824.7ı9
84.22
84.38
85.09
4.266.706
4.397.50ı
4.6ı5.ıı2
2.942.828
3.56Lıı7
2.701.934
787.920
5.501.496
1.558.486
1.7ı6.622
2.904.752
4.874.356
505.953
2.892.349
655.030
3.238.220
1.285.975
3.881.246
1.038.856
64.500.74ı
82.626.72ı
ıo7.ı72.20ı
85.ı6
94.03
TOPLAM
3.769.277
84.676
2.399.000
574.937
3.6ı7.698
ı64.585
1.3ı8.826
802.430
6.ı62.738
1.288.795
1.890.ı09
4.708.ı40
8.005.596
ı.332.795
84.ı84.970
1.943.ı77
ıo4.903.532
Kaynak: DIE
Endüstriyel mutfak ithalatını gerçekleştirdiğimiz ülkelerin başında İtalya, Almanya ve
Fransa gelmektedir. Dünya endüstriyel mutfak sektörünün önde gelen ülkelerinden
olan İtalya'ya ı998 yılında ı85.664 bin dolar ithalat gerçekleştirilirken, bu oran ı999
yılında ı ı6.653 bin dolar, 2000 yılında ise ıo9.ı89 bin dolar olmuştur.
Almanya' dan ı999 yılı itibariyle sırasıyla ıo9.598 bin dolar ithalat gerçekleştirilirken,
2000 yılındaki ithalatımız % 3.2 artışla ı ı3. ı42 bin dolar olmuştur. Her iki ülkenin
toplam ithalat içindeki paylan ı998 yılında
% 46.8, ı999 yılında % 36.ı,
2000 yılında ise % 43. ı olarak gerçekleşmiştir.
23
To lam
516.253.698
772.662.71
Kaynak: DİE
Çin ihracat yapan firmalanmız için hedef pazar olarak belirlenirken,ithalatımız içinde
de önemli paya sahip olmaktadır. ı998 yılında bu ülkeden ı 1.2ı4 bin dolar ithalat
yapılırken bu oran ı999 yılında % 76.8 artışla ı9.830 bin dolara, 2000 yılında ise %
54. ı artışla 30.552 bin dolara yükselmiştir. Çin' den en fazla ithal edilen ürünlerin
başında yiyecek ve içeceklerin hazırlanmasında kullanılan elle işleyen mekanik
cihazlar, kesici ağızlı bıçaklar,kaşık,çatal spatula gibi mutfak eşyalan gelmektedir.
ABD'den yapılan ithalatımız ı998 yılında 40.907 bin dolar, ı999 yılında 53.39ı bin
dolar 2000 yılında ise 21.348 bin dolar olurken buzdolaplan, derin dondurucular
vantilatör ve aspiratörler ithalatta en fazla ağırlığa sahip sektörler olmuştur.
2.1. Yarı Ürün ithalatı:
Yan ürün kabul edilebilecek endüstri yel mutfak aksesuarlan ve yedek parçalan
ithal edilmektedir. Bazı ürünlerin çeşitli kısımlannın farklı ülkelerde üretiliyor olması
ürünün oluşturulabilmesi için farklı ülkelerden aksesuar ve yedek parça ithal
edilmesine neden olmaktadır.
2.2. Hammadde ithalatı :
Sektördeki hammadde kullanımına bakıldığında en büyük tüketim çelikte
görülmektedir. Özellikle paslanmaz çelik, endüstriyel mutfak ürünlerinin ana
hammaddesini oluşturmaktadır. Paslanmaz çelik başta Almanya olmak üzere İspanya,
Finlandiya, İsveç, Fransa, ABD' den ithal edilmektedir.
çeliğin yanı sıra başta alüminyum olmak üzere, saç, plastik ve bakalit
belli başlı hammaddelerdir. Bu maddelerde Almanya, ABD Rusya gibi
ülkelerden ithal edilmektedir.
Paslanmaz
kullanılan
3) GÜMRÜK BİRLİGİ'NİN SEKTÖRE ETKİSİ
Gümrük Birliği'nin en önemli unsuru rekabet gücüdür. Ekonomideki bütün sektörlerin
rekabet güçleri eşit olmadığından Gümrük Birliğinin farklı sektörlere etkisi de farklı
olmaktadır.
Gümrük Birliği'nden olumsuz etkilenen sektörler yüksek koruma oranına sahip yüksek
düzeyde üretim gerçekleştirilen ve katma değerde iş gücü payı yüksek olan
24
sektörlerdir. Dolayısıyla endüstriyel mutfak sektörü içinde özellikle
dondurucu ve soğutucu cihazıann ihracatını yapan firmalar AB ülkeleri
haksız rekabet ile karşı karşıya kalmaktadır.
buzdolabı,
karşısında
Sektördeki firmalann bir kısmı kamu kuruluşlanna bir kısmı ise turizm gıda ve sağlık
sektörlerindeki firmalara hizmet sunan firmalar olduğundan,özel kesime yönelik
firmalar Gümrük Birliği ile Avrupa pazan için standartıaşmaya yönelik çalışmalannı
hızlandırmıştır. Geniş ihracat potansiyeline sahip sektör Avrupa Birliği ülkeleri ile
rekabet edebilmek için öncelikle teknolojik yatınmlara yönelmiş ve kaliteli üretim
önem kazanmıştır. Aynca Gümrük Birliği sektörü disipline ederek zaman içinde
kaliteli üretimi tabana yayması şirket evliliklerinin doğmasınaneden olmuştur.
Ancak finansman
zorluğu
yaşayan
küçük ve orta ölçekli firmalar teknolojik
Gümrük Birliğinden olumsuz yönde
etkilenmiştir. KOBİ'lerin teknoloji modernizasyonunda oto finansman yöntemlerini
kullanmalan ve patent,know how,marka , franchising vb. lisans anlaşmalan yaparak
teknoloji dokusu bakımından global normlara entegre olmalan gerekmektedir.
yatınmlannı
gerçekleştiremediklerinden
V. SEKTÖR İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER
1) Gıda Kodeksi
Toplu yemek üretiminin yapıldığı mutfaklarda hijyenin yaşamsal bir önemi
olup,endüstriyel mutfak sektöründe başan tüketiciye, temiz güvenilir, leziz yiyecek ve
içecek sunmaya dayanmaktadır. Dolayısıyla, modem endüstriyel mutfaklann
karakteristiklerini belirleyen en önemli konu, mutfaklardaki gıda işleme sürecinin
sağlıklı şartlarda gerçekleşmesini sağlamaktadır.
Mutfaklarda hijyeni riske sokan unsurlan, özellikle imalat safhasında iyi
temizlenmeyen kaynaklar ve içine girilemeyen kapalı köşeler oluşturmakta olup
gıdanın hazırlanması aşamasında sorunlar doğurmaktadır.
Öncelikle gıdalardan kaynaklanan sağlık sorunlannı kontrol altına almak için
uygulanan HACCP sisteminin şartıanna uygun endüstriyel mutfak ekipmanlannın
dizayn edilmesi ve kullanıcı firmalann eğitim, broşür vb., yöntemlerle
bilgilendirilmesi gerekmektedir.
Gıda
Kodeksinde en önemli bölüm olan hijyen konusunda, endüstriyel mutfak
sektörünün, ülkemizde de yakın gelecekte gelişmiş ülkelerinkine benzer katı kurallara
geçileceği bilinerek şimdiden tedbirler alınmasında yarar vardır.
25
2) Yatırım Teşvikleri
Endüstriyel mutfak sektöründe 1996 yılında 18 adet proje teşvik kapsamına
alınırken bu oran 1997'de 15, 1998'de 12, 1999'da 17,2000 yılında ise 12 olmuştur.
Projelerin cari fiyatlarla toplam yatınm tutarlan ise 1996'da 8.7 trilyon,1997
'de 33.2 trilyon, 1998'de 39.8 trilyon lira olarak belirlenmiştir Teşvik belgelerine göre
1997 yılında hareketlenen yatınm sistemi 1999 yılında durgunluk sürecine girmiş
proje sayısı ve toplam yatınm tutannda reel azalma olmuştur. 2000 yılında söz konusu
durgunluk aşılmış, toplam yatınm tutan 50.0 trilyon olan 12 proje teşvik kapsamına
alınmış, 36.6 milyon dolar olarak belirlenen projelerin döviz tahsisi ihtiyacı ise 1999
yılından daha fazla olmuştur.
13.738
50.012
Kaynak: Hazine
16.153
36.623
497
Müşteşarlığı
3) Sektördeki Standartlar
Endüstriyel mutfak sektöründe uzun yıllar teknolojik gelişmeyi engelleyen 1960
yılında uygulamaya konulan Bayındırlık Şartnamesindeki kurallar geçerli olmuş ve
standart eksikliği sektörün en önemli sorunu haline gelmiştir. Özellikle Gümrük Birliği
Anlaşmasının imzalanmasıyla sektörün standartianna kavuşması önem kazanmış ve
Turistik Tesis Mutfak ve Çamaşırhane Sanayicileri Derneğinin Bayındırlık Bakanlığı
ile sürdüğü temaslar sonucu bir teknik heyet oluşturulmuştur.
2000 yılı TSE programına alınan sektörle ilgili standart çalışmalan, oluşturulan bu
teknik heyet ve TSE uzmanlan ile birlikte ortaklaşa yürütülmekte olup, Bayındırlık
Şartnamesi'ndeki maddeler değiştitilerek yurtdışından getirilmiş standartlar Türkiye
26
şartıanna
uydurolmaya çalışılmaktadır. Bu gelişme ile öncelikle imalatta birliktelik
sağlanırken , yatınmlar için gerekli hammadde, işçilik gibi girdilerin standartlan da
belirlenmiş olacaktır. Aynca teknolojik gelişmelere uygun yeni standartıann
belirlenmesi ile sektördeki haksız rekabet önlenmiş olacaktır.
Ancak, Avrupa' daki TÜV veya Semko gibi standart veren laboratuarıann ülkemizde
yer almayışı ihracat yapan firmalara büyük maliyetler yüklemektedir. Çünkü yurt
dışındaki bu laboratuarıara başvuımak ve onlann standartıanna erişmek için
firmalanmız büyük para öderken
ve en az 1-2 yıl zaman kaybetmektedir. Bu
laboratuarıann Türkiye de kurulması ve bu standartıann buradan alabilmek
maliyetlerde önemli azalışlar sağlayacaktır.
Sektörde yer alan belli başlı firmalanmız öncelikle Gümrük Birliği anlaşmasından
önce başlatılan çalışmalar doğrultusunda ürünlerini Avrupa pazarlannda belirlenen
nonnlara uygun olarak satma ve pazarlama hakkını elde etmişlerdir. Aynca ISO 9001
belgesi ile tüm ürünlerin bir kalite sistemi güvenirliliği içinde yapıldığını
belgelemektedirler.
Sektördeki ulusal ve uluslar arası standartlar;
KEMA ISO 9001 (Hollanda); uluslar arası standardizasyon teşkilatı tarafından
hazırlanıp, tasanm, geliştirme, üretim, tesis, servis ve hizmette kalite güvence modeli.
TSE ISO 9001 (Türkiye) Türk Standartlan Enstitüsünden alınan Kalite-Güvence
Sistem belgesi .Tüm ürünlerimizin bir kalite sistemi içinde yapıldığını onaylar.
TUV-GS (Almanya); Ürünlerin kalitesini belgelemek için Avrupa ülkelerinde en
yaygın kullanılan Alman Kalite -Güvenlik standartı.
CE (Avrupa) ; Ürünlerimizin Avrupa Birliği Ülkeleri içerisinde serbest dolaşımını
sağlayan ve kalite güvenlik standartına uygunluğunu gösteren işaret,
GOST R ISO 9001; Go st uluslar arası standardizasyon
hazırlanmış,geliştirme üretim,tesis ve hizmette kalite modeli;
teşkilatı
tarafından
GOST R ÜRÜN UYGUNLUK BELGELERİ (RUSYA); Rusya Gost standartı test
etme ve sertifikalandırma merkezi Rostest Moskova tarafından hazırlanmış
ürünlerimizin Rus standardizasyonuna uygunluğunun onay belgesi;
27
GOST R ÜRÜN HİJYEN BELGELERİ (RUSYA); Rusya federasyonu Sağlık
Bakanlığı Devlet Silılıiye ve Epidomoloji gözetierne departmanı hijyen denetleme ve
uygulama merkezinden verilen ürünlerin hijyen standartıanna uygunluğunun onay
belgesi dir.
ISCIR (ROMANYA) Romanya ulusal kontrol ve onay merkezinden verilen
ürünlerimizin Roman standartıanna uygunluğunun belgesidir.
VI. SEKTÖRÜN MEVCUT SORUNLARI VE BEKLENTiLER
•
Alt yapısı tam olarak hazırlanmadan büyüyen sektör uzun yıllar kalite ve standart
konusunda büyük zorluklar yaşamış ve ihracat potansiyeli olumsuz yönde
etkilenmiştir. İhracata yönelik büyüyen sektörde yetkililer tüm bu olumsuzluklann
giderilmesi için son dönem çalışmalanna ağırlık vermiş ve bir çok ürün
standardına kavuşmuştur. Ancak mevcut çalışmalann hızlandınlarak sektörün
standardına kavuşturulması, aynca standart veren laboratuarlardaki maliyetierin
fazla oluşu ve zaman kayıplannın yaşanmasının önüne geçilmesi ve bununla ilgili
çalışmalann yapılması firmalar tarafından talep edilmektedir.
•
Son yıllarda kaliteli üretime yönelik artan talebi karşılamak için büyük ölçekli
firmalar AR-GE faaliyetlerine kaynak aktanını yaparken, küçük ve büyük ölçekli
firmalar finansman yetersizlikleri nedeniyle AR-GE faaliyetlerini ve teknolojik
yatınmlannı gerçekleştirememekte ve rekabet sorunu doğmaktadır. KOBİ'lere
yönelik kredilerin miktarlannın artınlarak verilmesi ve vadelerin uzun döneme
yayılması söz konusu firmalar tarafından talep edilirken böylelikle haksız rekabetin
önleneceği belirtilmektedir.
Sektörde uzun yıllar deneyim kazanmış nitelikli eleman bulma, önemli sorunlardan
biri olmuştur. Sektördeki yatınmlann büyük mali güç gerektirmemesi nedeniyle bu
deneyimli kalfa diyebileceğimiz kişilerin tek başına yada sektörde herhangi bir
tecrübesi olmayan kişilerle ortak kendi firmalannı kurmalan hem kalifiye eleman
istihdam etmede zorluklar yaratmakta hem de sektördeki standartıann düşmesine
sebep olmaktadır. Dolayısıyla sektörde % 50 oranlannda bulunan vasıfsız işçilerin
istihdam edilmemesi için meslek okullannda endüstriyel mutfak sektörüne yönelik
eğitimierin artınıması istenmektedir.
Sektörde faaliyet gösteren beş yüze yakın firmadan% 20'si kurumsallaşmış olup,
sektördeki diğer firmalar ise halk dilinde alaylı olarak nitelendirilen kişiler ve aile
şirketleri oluşturmaktadır. Bu firmalann profesyonel olmayan idari şekilleri ve
•
•
28
teknolojiden uzak üretim yöntemleriyle ayakta durmaya çalışmalan sektörde
kurumsallaşma sorununu ortaya çıkarmaktadır.
• Türkiye'nin her yerinde gıda ile ilgili faaliyet olduğundan mutfakçılık da vardır. Bu
konuda çalışan tirmalann teknik altyapılannın uygun olması, satış sonrası hizmet
birimlerinin kurulmuş olması gerekmektedir. Ancak sektördeki bir çok firmanın bu
konuda herhangi bir altyapısı bulunmadığından tüketiciler zor durumda
kalmaktadır. Tüketicinin herhangi bir problemle karşılaştığında karşında yeterli
donamına sahip yetkililer yada servis ağı bulamamasının ve dolayısıyla çözüme
ulaşınada sıkıntılar yaşamasının önüne geçilmelidir.
• Sektörün ürettiği ürünleri hemen hemen hepsinin insan sağlığı ile doğrudan ilişkili
toplu yemek üretimi yapılan yerlerde kullanılıyor olması ve sektör ürünlerinin
kullanıldığı yerlerin yeterince denetieniyor olmaması başta hijyen olmak üzere
birçok sağlık sorunun öne getiriyor. Tüm bunlan denetleyen bir mekanizmanın
kurulmasının şart olduğu sektör yetkililerince dile getirilmektedir.
VII. SEKTÖRDEKi KURULUŞLAR :
Türkiye'de geçmişi çok eskiye dayanmayan sektör, 1980' li yıllarda turizmin
sektöründeki gelişmelerin paralelinde hareketlilik kazanarak bugün önemli bir pazar
haline gelmiştir. Turistik Tesis, Mutfak, Çamaşırhane Sanayicileri ve İşadamlan
Derneği ( TUSİD ) adı altında bir derneği de bulunan sektörün merkezi ise İstanbul' un
Kasımpaşa ilçesidir. Beş yüze yakın firmanın faaliyette bulunduğu sektörde firmalar
Ege, Akdeniz, İç Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde yoğunlaşmış olup,sektörde
faaliyet gösteren kuruluşlann tamamı özel sektöre aittir.
FirmaAdı
Telef_on
İnoksan Mutfak San. Tic.A.Ş.
Gider Çelik San. Ve
Tic.A.Ş.
Öztiryakiler Madeni Eşya San. Ve Tic.A.Ş.
Makpa Dış Ticaret Ve Pazarlama A.Ş.
Özay Dağıtım Tanıtım Turz.Org. A.Ş.
Koçlar Turis. Işletme Ihtiyaçlar San. ve Tic. A.Ş.
Kayalar Çelik San. Ve Tic.A.Ş.
Senur A.Ş.
Imfra Dış Tic.Ltd.Şti.
Tolkar Makine San. Ve Tic. A.Ş.
Şinel Mutfak San. Ve Tic.A.Ş.
Dizdar Metal San. Ve Tic.A.Ş.
Çözüm Mutfak San. Ve Tic.A.Ş.
Özmer A.Ş.
Ekonoma Servotel Mutf. ve Serv. Ekip. San.Tic.A.Ş.
Sümeral Tekstil A.Ş./Arallar Tekstil A.Ş.
Erimeks Endüstri el Eki m. San. ve Dış Tic.Ltd. ti.
29
224-242 00 10
212-567 18 58/35
75
212-544 76 60
212-280 25 52
262-751 08 85
242-321 95 95/96
212-612 26 ll
212-253 55 27171
212-255 19 33171
232-376 85 00
242-345 29 54-63
212-522 87 64
232-376 72 76177
212-246 51 32
212-281 24 05
216-348 86 03/04
212-256 70 70
ş_ehir
Bursa
Istanbul
Istanbul
Kocaeli
Antalya
Istanbul
Istanbul
Istanbul
Izmir
Antalya
Istanbul
Izmir
Istanbul
Istanbul
Istanbul
Istanbul
Hisar Çatal Kaşık Ve Çelik Tencere San. A.Ş.
Ormel Ltd. Şti.
Kromlüks Mutfak Cihazıarı Imalat Ve Tic. A.Ş.
Porland Porselen San. Ve Tic. A.Ş.
3s Dış Ticaret A.Ş.
Abt Metal San. Ve Tic. A.Ş.
Tekno Grand Soğutma San.Ve Tic.Ltd.
212-596 10 03
212-212 98 75/
312-231 84 50
212-513 36 25/26
212-213 ll 55/56
216-307 50 05/06
212-229 13 01/02
Şehir
Telefon
FirmaAdı
Tupaş
Turizm Ve Ihtiyaç Mad. Paz. San. A.Ş.
Do fa Kimya San. V e Tic.Ltd. Şti.
Atalay Madeni Eşya San. Ve Tic.A.Ş.
Lever A.Ş.
Nil Tekstil
Inci Makine San. V e Tic. Ltd. Şti.
Alsangaz Mutfak Cihazıarı Imalatı
Kaplanlar Soğutma Ltd.Şti.
Winterhalter Aktürk Makina
Üstünçelik Mutfak Eşyalan Imalat San.Tic.Ltd.Şti.
Bınart Ltd. Şti.
Sürekli Şirketler Grubu
Tekno Çelik Soğ. Mut. Cih. San. A.Ş.
Makser Teknik Malzeme Ve Servis Hiz. A.Ş.
Ekol A.Ş.
Anadolu Kuzine Mutfak Cihaziarı San. Ve Ltd.Şti.
Gürşen Madeni Eşya San. Ve Tic.Ltd.Şti.
Ekiphan Otel Ekipmanlan Paz. A.Ş.
Emateknik A.Ş.
Aygaz A.Ş.
Akçura Iç Ve Dış Tic.Ltd.Şti.
Çevrim Endüstri Isı Tes. San. Ve Tic. Ltd. Şti.
Topaloğullan Mak. San. Tic. A.Ş.
Romateks Otel Malz. Tic. Ltd. Şti.
Elit Endüstriyel Sofra V e Mutfak Ekipmanlan San.
Tic. A.Ş.
Armim Yapı Ürünleri San. Ve Tic. A.Ş.
Ender Endüstriyel Mut. Ve Çam. Ekip. San. Ltd. Şti.
Hencel-Turyağ A.Ş.
Yenice Yapı Ürünleri San. Ve Tic. Ltd.Şti.
Öcal Endüstriyel Mutfak Ekipmanlar San. Tic. Ltd.
Istanbul
Istanbul
Ankara
Istanbul
Istanbul
Istanbul
Istanbul
212-267 45 70
212-262 29 59
212-550 19 91
212-275 45 00
212-513 49 20
232-339 24 50
212-247 06 20
224-261 05 73
212-651 86 73
212-235 59 00
212-639 00 99
236-233 03 05
216-313 Ol 72
242-243 63 19
212-295 47 34
312-267 10 30/31
216-364 30 74
242-340 25 15
212-575 91 62
212-274 30 00
212-224 96 98
212-231 08 48
212- 296 07 97
212-267 34 03/06
212- 221 61 52/55
Istanbul
Istanbul
Istanbul
Istanbul
Istanbul
Izmir
Istanbul
Bursa
Istanbul
Istanbul
Istanbul
Manisa
Istanbul
Antalya
Istanbul
Ankara
Istanbul
Antalya
Istanbul
Istanbul
Istanbul
Istanbul
Istanbul
Istanbul
Istanbul
312-354 27 12
232-445 22 65
216-445 47 32
216-364 39 29
342-231 30 05
Ankara
Izmir
Is tabul
Istanbul
Kilis
216-302 87
216-360 99
212-246 51
212-24 00
Istanbul
Istanbul
Istanbul
Istanbul
Şti.
Elektronik San. Ve Tic. Ltd.Şti.
Henkel-Ecolab Temizleme Sistemleri A.Ş.
Özmer Endüstriyel Mutfak Cihazıarı San. A.Ş.
Hotec Tur. San. Ith. Ihr. Ltd. Şti.
S.M.M.M.
Evinaks Servis Eki manlan San. Ve Tic. A.
30
59
22
32
72
212-254 69 60/61
224-220 97 30
İstanbul
Bursa
Yüksel Mutfak Aletleri San. Ve Tic. A.Ş.
Makpa Kristal End. Mutf. Ekipın. San. ve Tic.
Dama Da~ ı tım Pazarlama Ve Tic. Ltd.
Şti.
212-294 93 37/38 Istanbul
242-247 42 86 Antalya
212-286 22 76
Istanbul
KAYNAKLAR
• Dünya Gazetesi, Endüstriyel Mutfak, Otel ve Çamaşırhane Ekipmanlan Sektör
Dosyası - 1996, 1997, 1998, 1999, 2000,2001
• 1999 yılı Anketler itibariyle Endüstriyel Muftak Sektörü Araştırması,TUSİD
• Gümrük Birliği ve KOBİ'ler Üzerindeki Etkileri, KOSGEB
• Food Sektör ( Market-Otel-Otomasyon) Dergisi, 2001
• Profesyonel Mutfak,200 1
• Gıda Teknolojisi
31

Download Report