Chapter 5 Kaynaklar, ve Ticaret: Heckscher-Ohlin Modeli Slides prepared by Thomas Bishop Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. Önizleme • Üretim olanakları • Çıktı (ürün) fiyatları, girdi (faktör) fiyatları, ve girdi miktarları arasındaki ilişki • Faktör fiyatları ve ürün fiyatları, ile kaynaklar ve çıktı miktarları arasındaki ilişki • Heckscher-Ohlin modelinde ticaret • Faktör fiyatları eşitlenmesi • Ticaret ve Gelir dağılım • Ampirik kanıt Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-2 Giriş • Ticaret, işgücü verimliliğindeki farklılıktan doğabileceği gibi, ülkeler arasındaki kaynak (resource) farklarına da dayanabilir. • Heckscher-Ohlin teorisi ticaretin ülkeler arası işgücü, işgücü yeteneği, fiziki ve parasal sermaye, ya da diğer faktör farkları nedeniyle olacağını öngörür. Ülkelerin farklı göreli faktör yoğunlukları (relative abundance of factors of production) vardır. Üretim prosesleri faktörleri farklı relatif yoğunlukta (relative intensity) kullanır. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-3 Giriş (devam) • Eli Heckscher, 1919 Faktör Oranları Teorisi (Theory Of Factor Proportions) • Bertil Ohlin, 1933 (1977 ‘de Nobel aldı) • → Heckscher-Ohlin Teorisi (Faktör Oranları , Faktör Donanımları Teorisi • Heckscher-Ohlin teorisine göre ülkeler arasındaki işgücü, işgücü nitelikleri (labor skills), fiziki sermaye, toprak ya da üretimin diğer faktörlerindeki farklılıklar ticaretin oluşumunu açıklayan verimli farklar doğurur. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-4 Heckscher-Ohlin Modeli • Heckscher-Ohlin teorisinin ana varsayımları: Ülkerler üretim faktörleri donatımı bakımından farklıdır (Bazı faktörlerde relatif bollukları vardır (relatif abundance) ). Üretilen mallar da üretim faktör yoğunlukları ya da nisbi faktör oranları bakımından farklılık gösterirler. • Ör: Emek yoğun, sermaye yoğun, toprak yoğun mallar • Heckscher-Ohlin teorisinin diğer varsayımları: Bir malın üretim teknolojisi tüm ülkelerde aynı Ülkelerin talep koşulları birbirine benzer Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-5 İki Faktörlü Heckscher-Ohlin Modeli 2 ülke : yerli ve yabancı 2 ürün : kıyafet ve yiyecek. 2üretim faktörü: İşgücü ve sermaye Kullanılan işgücü ve sermaye karışımı ülkeden ülkeye değişir (bu farklılık verimliliği etkiler) 5. Her ülkedeki işgücü arzı ve sermaye arzı sabit ve ülkeden ülkeye farklı. 6. Uzun dönemde hem işgücü hem sermaye sektörler arası hareket edebilir, bu onların sektörler arası getirilerini (ücretler ve kira oranı) eşitler. 1. 2. 3. 4. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-6 Üretim Olanakları • Biden fazla üretim faktörü olması durumunda, üretim fırsat maliyeti artık sabit değil ve Üretim Olanakları Eğrisi (Production Possibilities Frontier-PPF) de artık düz çizgi değildir. • Neden? Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-7 Üretim Olanakları • Her bir sektörde sabit sermaye ve işgücü bileşimi kullanıldığını varsayalım. • 2 üretim faktörü : işgücü ve sermaye aKC = bir m2 kıyafet üretimi için kullanılan fiziki sermaye aLC = bir m2 kıyafet üretimi için kullanılan işgücü aKF = bir kalori yiyecek üretimi için kullanılan fiziki sermaye aLF = bir kalori yiyecek üretimi için kullanılan işgücü K = üretim için kullanılabilir toplam işgücü T = üretim için kullanılabilir toplam sermaye Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-8 Üretim Olanakları (devam) • Üretim olanakları hem sermaye hem işgücü gereksinimlerinden (requirements) etkilenir: aTFQF + aTCQC ≤ K Her birim yiyecek üretimi için gereken sermaye Toplam yiyecek üretimi Her birim kıyafet üretimi için gereken sermaye aLFQF + aLCQC ≤ L Her birim yiyecek üretimi için gereken işgücü Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. topam sermaye kaynakları Toplam kıyafet üretimi topam işgücü kaynakları Her birim kıyafet üretimi için gereken işgücü 4-9 Şekil 5-1a: Üretim Olanakları Eğrisi – Faktörlerin İkamesi (Substitution) olmadan Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-10 Production Possibilities • Sayısal Örnek: K = 3000, üretim için kullanılabilen toplam sermaye L = 2000, üretim için kullanılabilen toplam işgücü • Her sektörde sabit sermaye işgücü bileşimi kullanıldığını varsayalım. aKC = 2 bir m2 kıyafet üretimi için kullanılan fiziki sermaye aLC = 2 bir m2 kıyafet üretimi için kullanılan işgücü aKF = 3 bir kalori yiyecek üretimi için kullanılan fiziki sermaye aLF =1 bir kalori yiyecek üretimi için kullanılan işgücü Üretim Olanakları (devam) • Kullanılan sermayenin sermaye arzını geçemeyeceğine dair sermaye kısıtı: 2QC + 3QF ≤ 3000 • Kullanılan işgücünün işgücü arzını geçemeyeceğini gösteren işgücü kısıtı : 2QC + QF ≤ 2000 Üretim Olanakları (devam) • Ekonomi bu iki kısıt altında üretmek zorundadır, yani yeterince sermaye ve işgücü olmalıdır. • Faktör ikamesi (factor substitution) olmadan üretim olanakları eğrisi bu iki kısıtın iç kısmıdır. Şekil 5-1b: Üretim Olanakları Eğrisi – Faktörlerin İkamesi (Substitution) olmadan Üretim Olanakları (devam) • Maximum yiyecek üretimi 1000 (point 1) sermayenin hepsi kullanılıyor, işgücü fazlası var. • Maximum kıyafet üretimi 1000 (point 2) işgücünün hepsi kullanılıyor, sermaye fazlası var. • İşgücü ve sermaye kısıtlarının kesişimi 500 yiyecek ve 750 kıyafette (point 3). Üretim Olanakları (devam) • Bir birim daha kıyafet üretmenin yiyecek üretimi cinsinden fırsat maliyeti sabit değil: Ekonomi az miktarda kıyafet ve çok miktarda yiyecek üretiyorken düşük (örnekte 2/3) Ekonomi çok miktarda kıyafet ve az miktarda yiyecek üretiyorken yüksek (örnekte 2) • Neden? Çünkü ekonomi daha çok kaynağını bir ürün üretimi için ayırdığında bu kaynakların marjinal verimliliği (marginal productivity) düşük olur. Böylece o ürünün fırsat maliyeti yüksek olur. Üretim Olanakları (devam) Faktörlerin ikamesi (Substitution) yok ise Yukarıdaki PPF denklemi işgücünün sermaye ile ikamesine (ya da tersine) izin vermiyor. PPF üzerindeki her bir çizgi segmenti boyunca birim faktör gereksinimleri (unit factor requirements) sabit. Üretim Olanakları Eğrisi Şekil 5-1’deki kırmızı çizgi şeklindedir çünkü hem işgücü hem de sermaye gereksinimleri koşulu aynı anda sağlanmalı. 4-17 Üretim Olanakları (devam) Faktörlerin ikamesi (Substitution) var ise • Eğer üreticiler üretim prosesinde bir girdi yerine ötekini kullanabilirlerse (ikame edebiliyorsa), • PPF eğimli olur. • Kıyafetin fırsat maliyeti üreticiler daha çok kıyafet ürettikçe artar. 4-18 Şekil 5-2: Üretim Olanakları Eğrisi Faktörlerin İkamesi (Substitution) var ise 1 2 Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-19 Üretim Olanakları Eğrisi – Faktörlerin İkamesi (Substitution): Var ise • Kıyafet üretiminin yiyecek üretimi cinsinden fırsat maliyeti bu modelde sabit değildir: • Ekonomi düşük miktarda kıyafet (ve yüksek miktarda yiyecek) üretiyorsa kıyafetin fırsat maliyeti düşüktür (1 noktası) • Ekonomi yüksek miktarda kıyafet (ve düşük miktarda yiyecek üretiyorsa kıyafetin fırsat maliyeti üretiyorsa yüksektir. (2 noktası) Neden? Çünkü ekonomi tüm kaynaklarını tek bir ürün üretimine yöneltirse, o kaynakların marjinal verimliliği düşük ve üretimin fırsat (opportunity) maliyeti yüksek olur • Bu durumda, bazı kaynaklar öteki ürün üretiminde daha verimli kullanılabilir Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-20 Üretim ve Fiyatlar Ekonomi ne üretir? • Üretim Olanakları Eğrisi (Production Possibilities Frontier PPF) bir ekonominin neyi üretebileceğini gösterir. • Ancak ekonominin neyi ürettiği ürün fiyatlarına bağlıdır. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-21 Üretim ve Fiyatlar Ekonomi ne üretir? • Ekonomi toplam üretim değerini,V, maximize eden noktada üretmelidir. • Eş-değer (isovalue) çizgisi sabit bir üretim değerini,V, gösteren çizgidir: V = PCQC + PFQF PC kıyafet fiyatı , PF yiyecek fiyatı. Eş-değer çizgisini eğimi: – (PC /PF) Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-22 Üretim ve Fiyatlar (devam) • V: Eş-değer (isovalue) çizgisi: V = PCQC + PFQF PFQF = V – PCQC QF = V/PF – (PC /PF)QC Eş-değer çizgisini eğimi: – (PC /PF) Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-23 Şekil 5-3: Fiyatlar ve Üretim Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-24 Üretim ve Fiyatlar (devam) • Belli bir relative kıyafet fiyatı için, ekonomi olabilecek en yüksek eşdeğer eğrisine değen Q noktasında üretim yapar. • O noktada, • kıyafetin relatif fiyatı= PPF’in eğimi = kıyafetin fırsat maliyeti = – (PC /PF), Başka bir deyişle, üretimdeki ödünleşim (trade-off) piyasa fiyatlarına göre ödünleşime eşittir . Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-25 Girdi Bileşiminin Seçimi (Choosing the Mix of Inputs) • Üreticiler kıyafet ya da yiyecek üretmek için farklı miktarlarda üretim faktörleri kullanabilirler. • Tercihleri işçilere ödenen ücret seviyesi (w), ve sermaye kiralamanın kira bedeline (r) (ya da sermayenin fırsat maliyetine) bağlıdır. r: sermayenin başkalarına kiralanma ya da başkalarından kiralanma fiyatı, borç ya da kira oranı w: ücret seviyesi • Ücret seviyesi(w) kira oranına (r) göre arttıkça, üreticiler hem yiyecek hem kıyafet üretiminde daha az işgücü hizmetleri ve daha çok sermaye kullanırlar.. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-26 Şekil 5-4: Yiyecek Üretimindeki Girdi Olanakları (Input Possibilities) (Faktörlerin İkamesi (Substitution) var ise) Heckscher-Ohlin modelinde her birim yiyecek üretiminde kullanılan, sermaye ve işgücünün birim faktör gereksinimleri sabit değildir. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-27 Girdi Bileşiminin Seçimi (devam) • Herhangi faktör fiyatları için, kıyafet üretimi yiyecek üretimine göre sermayeye oranla daha çok işgücü kullanıyor. aLC /aKC > aLF /aKF ya da LC /KC > LF /KF • Kıyafet üretimi relatif olarak işgücü yoğun (labor intensive) yiyecek üretimi ise semaye yoğun( capital intensive). • Kıyafetin relatif faktör talebi eğrisi (Relative factor demand curve) CC yiyeceğinkinin FF dışında yer alır. Şekil. 5-5: Faktör Fiyatları ve Girdi Seçimleri Faktör Fiyatları ve Ürün Fiyatları • Rekabetçi piyasalarda (competitive markets) competitive markets), bir ürünün fiyatı üretim maliyetine eşittir. Ve üretim maliyeti faktör fiyatlarına (r ve w) bağlıdır. • Ücret seviyesindeki değişikliklerin etkisi işgücü servislerinin üretimdeki yoğunluğuna bağlıdır. • Ücretler ve borç/kiralama oranındaki değişikliklerin bir ürünü üretmenin maliyetini nasıl etkileyeceği kullanılan faktör bileşimine bağlıdır. Sermayenin kira oranındaki artış yiyecek fiyatını kıyafet fiyatından daha çok etkiler. (yiyecek sermaye yoğun endüstri olduğu için, kıyafet ise işgücü yoğun) • w/r deki değişiklikler PC /PW deki değişikliklere bağlıdır. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-30 Şekil 5-6: Faktör Fiyatları ve Ürün Fiyatları İşgücünün relatif ücreti arttıkça, işgücü yoğun ürünün relatif fiyatı da artar. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-31 Faktör Fiyatları ve Ürün Fiyatları (devam) • Stolper-Samuelson Teoremi: Bir ürünün relatif fiyatı artarsa, o ürünün üretiminde yoğun olarak kullanılan faktörün reel ücreti (ücret ya da kira bedeli) artarken, diğer faktörlerin reel ücreti azalır. (Stolper & Samuelson, 1941) • Relatif ürün fiyatlarındaki herhangi bir değişiklik gelir dağılımını değiştirir. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-32 Şekil. 5-7: Ürün Fiyatlarından Girdi Seçimlerine Faktör Fiyatları ve Ürün Fiyatları (devam) Relatif kıyafet fiyatındaki PC /PF bir artış sonucu : İşçilerin sermaye sahiplerine oranla geliri (w/r) artar, Her iki endüstride kullanılan sermaye/işgücü oranı (K/L) artar, İşçilerin reel geliri (alım gücü - purchasing power) artar ve sermaye sahiplerinin reel geliri azalır. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-34 Kaynaklar ve Üretim • Ekonominin kaynakları değiştikçe ürün miktarları nasıl değişir? • Rybczynski Teoremi Bir üretim faktörünün miktarı arttıkça (ürün fiyatları sabitken), o faktörü yoğun olarak kullanan ürünün arzı artarken diğer ürünün arzı azalır. (Rybczynski, 1955) Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-35 Kaynaklar ve Üretim (devam) • Bir ülkenin işgücünün artığını varsayalım. Bu işgücü/sermaye oranı (L/K) artıyor anlamına gelir. • Üretim olanakları eğrisinin genişlemesi kıyafet sapmalı (biased) olur. • Herhangi bir relatif kıyafet fiyatı için her iki sektörde kıllanılan K/L oranı aynı kalır. • Fazladan gelen işgücünü kullanmak için ekonomi relatif olarak işgücü yoğun olan kıyafet üretimini artırırken relatif olarak sermaye yoğun olan yiyecek üretimini kısıtlar. Şekil 5-8: Kaynaklar ve Üretim Olanakları Ülke’nin işgücünde artış PPF eğrisinde Sapmalı büyümeye (Biased expansion) yol açar. Kaynaklar ve Üretim (devam) • Yüksek işgücü/sermaye (L/K) oranı olan bir ekonominin yiyeceğe göre daha çok kıyafet üretir. • Yerli ülkenin işgücünde , yabancı ülkenin ise sermayede relatif olarak zengin (relatively abundant ) olduğunu varsayalım. L/K > L*/ K* • Benzer şekilde yerli ülke sermayede, yabancı ülke ise işgücünde relatif olarak yoksun (relatively scarce). • İşgücü hizmetleri bakımından zengin olan yerli ülke, (kıyafet relatif olarak işgücü yoğun bir ürün olduğu için) kıyafet üretiminde relatif olarak daha verimli olur. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-38 Heckscher-Ohlin Modeli'nde Ticaret (devam) • Ülkelerin aynı teknoloji ve aynı zevkleri olduğunu varsayalım. Aynı teknoloji ile, her ülke daha fazla sahip olduğu kaynağı relatif olarak daha yoğun olarak kullandığı ürünün üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. Aynı zevkleri ile, iki ülke de serbest ticaretle altında aynı relatif ürün fiyatları ile karşılaştıklarında kıyafet ve yiyeceği aynı oranda tüketirler. Heckscher-Ohlin Modeli'nde Ticaret (devam) • Kıyafet relatif olarak işgücü yoğun olduğu için, her relatif yiyecek/kıyafet fiyatında, yerli ülkenin kıyafet/yiyecek üretimi yabancı ülkeye göre daha fazla olacaktır. Yerli ülkenin yabancı ülkeye göre daha yüksek bir relatif kıyafet arzı olacaktır. Yerli ülkenin relatif arz (RD) eğrisi yabancı ülkeninkinin sağında olacaktır. (bkz. şekil 5-9) Yerli ülkede yiyeceğe göre kıyafet fiyatı yabancı ülkedekinden daha düşüktür. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-40 Şekil 5-9: Ticaret Relatif Fiyatlarda Yakınsama Doğurur Yerli ülke: 1 noktası Yabancı ülke: 3 noktası Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-41 Heckscher-Ohlin Modeli'nde Ticaret (devam) • Ricardo modeli gibi, Heckscher-Ohlin modeli de ticaret sonucu relatif fiyatlarda bir yakınsama öngörür. • Ticaret ile, relatif kıyafet fiyatının işgücü yoğun (yerli) ülkede artarken ve işgücü kıt (yabancı) ülkede düşer. • Relatif Fiyatlar ve Ticaret Bileşimi: Yerli ülkede, kıyafetin relatif fiyatındaki artış relatif kıyafet üretiminde artışa ve relatif kıyafet tüketiminde düşüşe sebep olur; - Yerli ülke kıyafet ihraç ve yiyecek ithalatçısı olur. • Yabancı ülkedeki relatif kıyafet fiyatındaki düşüş onun kıyafet ithalatçısı ve yiyecek ihracatçısı olmasına neden olur. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-42 Heckscher-Ohlin Modeli'nde Ticaret (devam) • Heckscher-Ohlin Teorisi Bir ekonominin zengin üretim faktörleri yoğun ürünlerin üretiminde relatif olarak daha verimli olduğu (karşılaştırmalı üstünlüğü vardır) öngörülür. • Dolayısıyla ekonomi zengin üretim faktörlerini yoğun kullanan ürünleri ihraç ederken ve relatif kıt üretim faktörlerinin yoğun kullanan ürünleri ithalat eder. (Faktör Oranları , Faktör Donanımları Teorisi) Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-43 Heckscher-Ohlin Modeli'nde Ticaret (devam) • Zamanla, her ülke için tüketilen ürünlerin değeri üretilen ürünlerin değeriyle kısıtlıdır. PCDC + PFDF = PCQC + PFQF DC yerli kıyafet tüketim talebi , DF yerli yiyecek tüketim talebi (DF – QF) = (PC /PF)(QC – DC) Ithalat miktarı İthalata oranla ihracat fiyatı Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. Ihracat miktarı 4-44 Heckscher-Ohlin Modeli'nde Ticaret (devam) (DF – QF) = (PC /PF)(QC – DC) • Bu denklem ekonominin Bütçe Kısıtıdır (budget constraint), • Bu denklemin eğimi – (PC /PF) dir. (DF – QF) – (PC /PF)(QC – DC) = 0 Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-45 Şekil 5-10: Ticaret Yapan Bir Ekonominin Bütçe Kısıtı Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-46 Heckscher-Ohlin Modeli'nde Ticaret (devam) • Bütçe kısıtı PPF eğrisine değer: bir ülke her zaman ürettiği malları tüketebilir. • Ancak, ticaret yapan bir ülkenin sadece ürettiği ürün ve servisleri tüketmesi gerekmez. İthalat ve ihracatlar sıfırdan büyük olabilir. • ***Hatta, ticaret ile bir ülkenin her üründen daha çok tüketmeye de gücü yeter. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-47 Şekil 5-11: Ticaret Dengesi Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-48 Şekil 5-12: Ticaret Bir Ekonominin Tüketim Olanaklarını Genişletir Ticaret öncesi: ülkede üretim ve tüketim 2 noktasında Ticaret sonrası: Bütçe kısıtı üzerinde herhangi bir noktada tüketim yapabilir Taralı alan: Her iki ürünün de 2 noktasında göre daha çok tüketildiği ürün kombinasyonları Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-49 Heckscher-Ohlin Modeli'nde Ticaret (devam) • Ticaret ile bir ekonominin tüketim gücü artacağı için, ülke geneli daha iyi duruma gelir. • Fakat, modelde gelirin yeniden dağılımı(redistribution of income) olmadıkça, bazıları ticaretten kazanmazlar. • Ticaret ürünlerin relatif fiyatlarını değiştirir, bu da işçiler ve sermaye sahiplerinin relatif kazançlarını etkiler. Kıyafet fiyatlarında bir artış • işçililerin alım gücünü (purchasing power) arttırır, • fakat yerli sermaye sahiplerinin alım gücünü azaltır. Heckscher-Ohlin Modeli • yoğun faktörlerin sahiplerinin ticaret ile kazanacağını, • ancak kıt faktörlerin sahiplerinin kaybedeceğini öngörür. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-50 Faktör Fiyatları Eşitliği Ricardo modelinden farklı olarak, Heckscher-Ohlin modeli girdi (faktör) fiyatlarının ülkeler arasında eşitleneceğini öngörür. Serbest ticaret relatif ürün fiyatlarını eşitler. Ürün fiyatları ile faktör fiyatları arasındaki ilişki gereği iki ülkedeki faktör fiyatları (w,r) da eşitlenir. • Ticaret, yoğun faktörler kullanılarak üretilen ürünlere talebi arttırır. Bu da endirekt olarak yoğun faktörlere olan talebi arttırarak, yoğun faktörlerin fiyatlarının artmasına neden olur. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-51 Tablo 5-1: Uluslararası Ücret Karşılaştırması (A.B.D. = 100) Ancak gerçek hayatta ülkeler arasında faktör fiyatları eşit değildir. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-52 Faktör Fiyatları Eşitliği (Model vs Gerçek) Ancak gerçekte faktör fiyatları ülkeler arasında tam olarak eşit değildir. Bunun bazı nedenleri: 1. Model ticaret yapan ülkelerin aynı ürünleri ürettiğini varsayıyor, böylece o ürünlerin fiyatları eşitlenir, 2. Ancak ülkeler faktör oranları oldukça farklı ise farklı ürünler üretirler. Model ticaret yapan ülkelerin aynı teknolojiye sahip olduklarını varsayıyor, Ancak farklı teknolojiler faktörler verimliliklerini ve dolayısıyla da onlara ödenen faktörler ücretlerini (w/r oranlarını) etkileyebilir. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-53 Faktör Fiyatları Eşitliği (Model vs Gerçek) (devam) 3. Model ürün ve faktör fiyatlarının eşitlenmesini engelleyebilecek ticaret engelleri, taşıma masraflarının varlığını da dikkate almıyor. 4. Model uzun vade sonuçları için öngörüde bulunuyor. Ancak ticari liberalleşmeden sonra, ekonomideki üretim faktörleri zengin faktörleri yoğun olarak kullanan endüstrilere hızla kayamayabilirler. Kısa vadede, faktörlerin verimlikleri halihazırdaki endüstrilerindeki kullanımlarına göre belirlenir, böylece ücret/kira oranları ülkeler arasında farklı olabilir. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-54 Ticaret Gelir Eşitsizliğini Arttırıyor mu? • Son 40 yılda, Güney Kore, Meksika, ve Çin gibi ülkeler A.B.D.’ye niteliksiz işgücü yoğun (kıyafet, ayakkabı, oyuncak, montelenmiş ürünler) ürünler ihraç ettiler. • Aynı zamanda, niteliksiz işçilerin ücretleri nitelikli işçilere göre daha yavaş arttığı için A.B.D.’deki gelir eşitsizliği de arttı. Önceki trend sonraki trendin nedeni midir? Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-55 Ticaret Gelir Eşitsizliğini Arttırıyor mu? (devam) Heckscher-Ohlin modeli yoğun faktörlerin sahiplerinin ticaretten kazanacağını ve kıt faktörlerin sahiplerinin ticaretten kaybedeceğini öngörür. • Ancak bu öngörüyü destekleyen az kanıt vardır. 1. Modele göre, ürün fiyatlarındaki değişimden dolayı gelir dağılımında bir değişim olur. Ancak nitelik yoğun ürün fiyatlarında niteliksiz-yoğun ürün fiyatlarına oranla bir değişime kanıt yoktur. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-56 Ticaret Gelir Eşitsizliğini Arttırıyor mu? (devam) 2. Modele göre, niteliksiz işgücü yoğun ülkelerde niteliksiz işçilerin ücretleri nitelikli işgücü ücretlerine oranla artmalıdır, ancak bazı durumlarda bunun tersi gözlenmiştir: Meksika’da nitelikli işgücü ücretleri niteliksiz işgücü ücretlerinden daha hızlı artmıştır. Oysaki Meksika A.B.D. ve Kanada’ya kıyasla niteliksiz işçi yoğun bir ülke. 3. Model tamamen doğru olsa bile, ticaret ABD ekonomisinin küçük bir payı ve bu nedenle ticaretin ABD fiyatları ve ücretleri üzerine etkisi küçük olmalı. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-57 Ticaret ve Gelir Dağılımı • Gelir dağılımında değişiklikler, sadece uluslararası ticaret ile değil, her türlü ekonomik değişimle birlikte meydana gelir. Teknolojideki değişiklikler, tüketici eğilimdeki değişiklikler, kaynakların tükenişi ve yenilerinin bulunması...hepsi gelir dağılımını etkiler. Ekonomistler artan gelir eşitsizliğinin temel sorumlusu olarak teknolojideki değişimi ve bunun sonucunda eğitime ödenen primi görüyorlar. • Ticareti önlemek yerine ticaretten dolayı (ya da başka bir ekonomik değişim) kaybedenleri telafi etmek. Ekonomi bütün olarak ticaretten kazanım sağlar. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-58 Ticaret ve Gelir Dağılımı (devam) Ticaret politikasındaki politik bir meyil vardır: • Ticaretten dolayı potansiyel olarak kaybedenler politik olarak kazananlardan daha organize. Kayıplar genellikle küçük bir kesim üzerinde yoğunlaşır, fakat kazanımlar kalabalık arasında yayılmıştır. Şeker ithalatını kısıtlamak için herkes yılda ortalama $8 ödüyor: • bu politikanın toplam masrafı yılda ortalama 2 milyar $. Bu programın kazanımları toplamda ortalama 1milyar $, • fakat bu miktar relatif olarak az sayıda şeker üreticisine gidiyor. Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 4-59
© Copyright 2024 Paperzz
