Prof. Dr. Ali GÜZEL Prof. Dr. Ali Rıza OKUR Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sabahattin Zaim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Prof. Dr. Nurşen CANİKLİOĞLU Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU Yenilenmiş 15. Bası Beta Yayın No : 3168 Hukuk Dizisi: 1555 1. Bası - Nisan 1988 - İSTANBUL 15. Bası - Kasım 2014 - İSTANBUL ISBN 978 - 605 - 333 - 196 - 4 Copyright© Bu kitab›n bu bas›s›n›n Türkiye’deki yay›n haklar› BETA Bas›m Yay›m Da€›t›m A.fi.’ye aittir. Her hakk› sakl›d›r. Hiçbir bölümü ve paragraf› k›smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço€alt›lamaz, da€›t›lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap›lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : B e t a B a s › m A . Ş . Bask›-Cilt :Pasifik Ofset Ltd. Şti. Cihangir Mah. Güvercin Cad. No: 3/1 Baha İş Merkezi A Blok Kat: 2 34310 Haramidere/İSTANBUL Tel: 0212 412 17 77 Sertifika No: 12027 Kapak Tasar›m :Gülgonca Çarp›k Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (Sertifika No: 16136) Narl›bahçe Sokak No. 11 Ca¤alo¤lu - ‹STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77 Fax: (0-212) 513 87 05 - 511 36 50 www.betayayincilik.com Ö NS Ö Z Sosyal Güvenlik Hukukunun Ekim 2012’de yayınladığımız 14. baskısı, öğrencilerimizin ve diğer hukuk çevrelerinin yoğun ilgisi nedeniyle yine kısa sürede tükenmiştir. Yazarları için mutluluk kaynağı olan bu durum, 15. baskıyı hazırlama sorumluluğunu da beraberinde getirmiştir. Özellikle Sosyal Güvenlik alanında kitap yazmak, kum üzerine yazı yazmaya ya da şato inşa etmeye benzer; hukukçu olarak karmaşık konuları açıklığa kavuşturmanın sevincini yaşarken, mevzuat değişiklikleri veya yargı kararlarıyla gelen her yeni dalga, bir süre önce yazılmış olanları bir ölçüde anlamsız kılar ve görkemli olduğu sanılan kumdan şatoyu bir anda yok eder. Kitabımızın öteki baskıları gibi 14. baskısı da bu yazgıyı paylaşmıştır. Gerçekten, kamuoyunda geniş yankı uyandıran 25.8.1999 tarihli 4447 sayılı “İşsizlik Sigortası Kanunu”nun getirdiği önemli değişikliklerin henüz tam olarak sonuçları değerlendirilmeden, çok sayıda KHK (616, 617, 618, 619) yürürlüğe konulmuş, bunların dayandığı yetki kanununun Anayasa Mahkemesi tarafından iptali üzerine ortaya çıkan yasal boşluğu gidermek amacıyla 2003 yılında 4904, 4947, 4956, 4958 sayılı Kanunlar çıkarılmıştır. Bu değişim rüzgarı, 2004’de de devam etmiş, 5073 ve 5198 sayılı Kanunlar yürürlüğe konularak, sosyal güvenlik alanında önemli değişiklikler öngörülmüştür. Ancak mevzuattaki bu değişim rüzgarı, kısa bir süre sonra fırtınaya dönüşmüş ve Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde çok daha köklü değişiklikleri öngören ve isabetli bulmadığımız (bu konudaki ayrıntılı değerlendirmelerimiz için bkz. § 8), “Sosyal Güvenlik Sisteminde Reform” veya “Sosyal Güvenlik Sisteminde Yeniden Yapılandırma” tartışma ve çalışmaları başlatılmıştır. Sosyal Güvenlik Kurumlarının açıklarının her yıl çığ gibi büyümesi ve zorunlu olarak bu açıkların genel bütçeden yapılan transferlerle kapatılmaya çalışılması, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını, sistemin sorunlarına çözüm getirmek amacıyla, belirtilen reform kapsamında yeni bir sosyal güvenlik modeli arayışına yöneltmiştir. Söz konusu model “tek çatı” ve “tek kanun” modeli olarak adlandırılmakta, bu modelde mevcut sosyal güvenlik kuruluşları tümüyle ortadan kaldırılarak, tek bir sosyal güvenlik kurumuna dönüştürülmekte ve sosyal güvenlik hakları da tek bir kanun içinde düzenlenmektedir. Kitapta ayrıntılarını açıkladığımız bu reform kapsamında, kurumsal yapıda tek çatı esasını öngören 5502 sayılı “Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu” (RG., 20.5.2006, 26173) yürürlüğe girmiş ve bu Kanun ile mevcut sosyal güvenlik kurumlarının (Sosyal Sigortalar Kurumu, Bağ-Kur ve T.C. Emekli Sandığı) tüzel kişilikleri IV sona erdirilmiş ve tümünün malvarlığı Sosyal Güvenlik Kurumu’na devredilmiştir. Primli rejim kapsamındaki sosyal güvenlik hakları açısından ise, Tek Kanun olarak, 31.5.2006 tarihinde 5510 sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu” kabul edilmiştir (RG.,16.6.2006, 26200). Ancak, bu Kanunun bazı önemli maddeleri, Anayasa Mahkemesinin 15.12.2006 tarihli kararıyla (E. 2006/111, K. 2006/112, RG., 30.12. 2006, 26392/5. M) iptal edilmiş ve birçok hükmünün yürürlüğü durdurulmuştur. Bu gelişme üzerine, Kanunun yürürlük tarihi birçok kez ertelenmiş, Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda, 5510 sayılı Kanunda toplam 283 değişiklik öngören kanunlar kabul edilmiş (5655, 5754, 5763, 5797, 5838) ve nihayet bu değişiklikler kapsamında Kanunun bazı hükümlerinin farklı tarihlerde (1.1.2008; 30.4.2008; 1.7.2008) ve geri kalan hükümlerinin ise 2008 yılı Ekim ayı başında yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmış (m. 108) ve bu tarih itibariyle Kanun yürürlüğe girmiştir. Ancak, 5510 sayılı Kanun ile de hedeflenen amaca ulaşmada başarılı olunamamış, Ekim 2008’de yürürlüğe giren bu Kanunda değişik Kanunlarla ( 5655, 5754, 5763, 5774, 5787, 5838, 5917, 5921, 5947, 5951, 5997, 5997, 6009, 6111, 6191, 6270, 6283, 6322, 6353, 6385, 6458, 6462, 6486, 6494, 6495, 6552 sayılı Kanunlar) ve 665 ile 666 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerle bugüne kadar çok sayıda değişiklik yapılmıştır. 5510 sayılı Kanun tüm hükümleriyle yürürlüğe girmiş bulunmakla birlikte, Sosyal Güvenlik Sisteminde reform ile hedeflenen “sosyal güvenlik hakları açısından tek kanun” esası, ne yazık ki gerçekleştirilememiştir. Çünkü, 5510 sayılı Kanun, öngördüğü çok sayıdaki geçiş hükmü yanında, 506, 2925, 1479 ve 5434 sayılı Kanunların birçok hükmünü yürürlükte bırakmıştır. Özellikle devlet memurları ve diğer kamu görevlilerinin 5510 ve 5434 sayılı Kanunlara tabi olmaları açısından çok önemli bir ayırım yapılmıştır. Gerçekten, 5510 sayılı Kanunun yürürlüğünden önce 5434 sayılı Kanunun kapsamında olan devlet memurları ve diğer kamu görevlileri hakkında, eskiden olduğu gibi 5434 sayılı Kanunun uygulanması esası benimsenmiştir. Böylece, bazı hükümleri dışında yürürlükten kaldırılmış olan 5434 sayılı Kanunun bu kategoride yer alan devlet memurları hakkında aynen ve uzun süre uygulanmaya devam edilmesi söz konusu olmaktadır. Kanun yapma tekniği açısından ortaya çıkan bu çelişki dışında, devlet memurları arasında farklı kanunlara tabi olma yönünden de, Anayasa hükümlerine ve Anayasa Mahkemesinin kararlarına açıkça aykırı düşen çok ciddi bir eşitsizlik yaratılmış bulunulmaktadır. Tüm bu yasal düzenlemeler dikkate alındığında, sosyal güvenlik hakları açısından 5510 sayılı Kanun dışında, anılan diğer kanunların çok sayıdaki hükmü ile bu Kanunun yürürlüğünden önce devlet memuru olanlar açısından 5434 sayılı Kanunun yürürlükten kaldırılmış tüm hükümlerinin uygulanması söz konusu olacaktır. Bu olgu, mevzuat dağınıklığını ortadan kaldırarak, tek kanun ile sigortalılar arasındaki norm ve standart birliğini sağlama amacıyla gerçekleştirilmek istenen reformun ne denli başarısız olduğunu ve yeni bir mevzuat karmaşıklığını ortaya çıkardığını çok açık olarak gözler önüne sermektedir. Bundan daha da önemli olarak, sosyal güvenlik sisteminde reform yapılarak, “kara delik” olarak nitelendirilen sosyal güven- V lik kurumlarının bütçe açıklarını giderme hedefine de, ne yazık ki, ulaşılamamıştır. Gerçekten, 2014 Yılı Programına göre, sosyal güvenlik kuruluşlarının 2014 yılında toplam gelirlerinin 174,4 milyar TL, toplam giderlerinin 196 milyar TL ve gelir-gider açığının 21,6 milyar TL olması öngörülmüştür. GSYH’ya oran olarak, gelirlerin %10,15, giderlerin %11,40 ve açığın %1,26 olması hedeflenmiştir. Bu oranların 2012 yılında gelirler için %9,43, giderler için %11,01 ve açık için ise %1,58 olduğu tespit edilmiş olup; 2013 yılındaki sosyal güvenlik kuruluşlarının gelir, gider ve açığının GSYH’ya oranlarının gerçekleşme tahminleri de sırasıyla, %10,09, %11,39 ve %1,30 olarak belirtilmiştir (Kalkınma Bakanlığı, 2014 Yılı Programı, 72). Sosyal güvenlik reformunun, özellikle sağlık harcamalarındaki sürekli artış nedeniyle gelecek yıllarda da bu tabloyu değiştiremeyeceği söylenebilir. Kitabımızın bu yeni basısını hazırlarken mevzuattaki gelişmeler, kurumsal yapıda tek çatı esasını öngören 5502 sayılı Kanun yanında, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun genel sistematiği esas alınarak, kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası ayrıntılı bir biçimde açıklanmıştır. Kitabın 1-8, 12-14, 20-21, 25-26. paragrafları Prof. Dr. A. Güzel; 22-24, 27-28. paragrafları Prof. Dr. A.R. Okur; 9-11, 15-19. paragrafları ise Prof. Dr. N. Caniklioğlu tarafından kaleme alınmıştır. Kitabın sistematiğinde ve metnin kaleme alınışında, öğrencilerimize, Sosyal Güvenlik Hukukunun temel esaslarını öğretmek amacı ön planda tutulmuştur. Bu nedenle, Türk Sosyal Güvenlik Sistemi, karmaşık yapısına karşın, bir bütün içinde ele alınıp incelenmiştir. Onbeşinci baskı hazırlanırken Ekim 2014 tarihine kadar olan mevzuat değişiklikleri, yargı kararları ve yeni yayınlar dikkate alınmış, kitap tümüyle gözden geçirilerek, bazı bölümler yeniden kaleme alınmıştır. Bu baskıdaki üstün çaba ve desteklerinden dolayı değerli çalışma arkadaşlarımız Araştırma Görevlileri Hande Heper, Deniz Ugan Çatalkaya’ya ve tashihlerdeki değerli yardımlarından dolayı Araştırma Görevlisi çalışma arkadaşlarımız Canan Ünal, Efe Yamakoğlu, Arkın Günay, Seda Arslan, Aybüke Karaca, Zehra Yılmaz, Ramazan Yücel, Didem Yardımcıoğlu, Ebru Erener’e, kitabın dizgi ve sayfa düzenlemelerini, her zaman olduğu gibi bu kez de büyük bir titizlik ve özveriyle gerçekleştiren Gülgonca Çarpık ile Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.nin değerli yöneticisi Seyhan Satar başta olmak üzere, kitabın baskı hizmetinde emeği geçen tüm çalışanlara, ayrı ayrı teşekkür borçluyuz. Ekim 2014 Ali GÜZEL Ali Rıza OKUR Nurşen CANİKLİOĞLU İÇİNDEKİLER BİRİNCİ KISIM SOSYAL GÜVENLİK HUKUKUNA GİRİŞ Birinci Bölüm SOSYAL GÜVENLİK KAVRAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ § 1. Sosyal Güvenlik Kavramı............................................................................. 1 I. Sosyal Güvenlik ve Sosyal Riskler ......................................................... 3 1. Genel Olarak .................................................................................... 3 2. Ortaya Çıkış Nedenlerine Göre Sosyal Riskler ............................... 3 3. Sonuçlarına Göre Sosyal Riskler...................................................... 4 II. Geniş Anlamda Sosyal Güvenlik ........................................................... 6 1. Sosyal Güvenlik ve Bireysel Ekonomik Güvence ........................... 6 2. Sosyal Güvenliğin Önleyici Fonksiyonu ........................................ 7 3. Sosyal Güvenlik ve Kişiliğin Geliştirilmesi ................................... 8 III. Dar Anlamda Sosyal Güvenlik .............................................................. 9 IV. Geleneksel Koruma Tekniklerinin Yetersizliği ve Özgün Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Kaçınılmazlığı ......................... 10 1. Geleneksel Koruma Teknikleri ..................................................... 10 2. Özgün Sosyal Güvenlik Sistemlerinden Bağımsız Sosyal Güvenlik Hukukuna .......................................... 14 § 2. Sosyal Güvenlik Sisteminin Tarihsel Gelişimi ....................................... 16 I. Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Batı Ülkelerindeki Tarihsel Gelişimi..... 16 A. Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Oluşumunu Hazırlayan Ekonomik ve Sosyal Koşullar ........................................................ 16 B. İlk Sosyal Güvenlik Sistemleri ve Özellikleri .............................. 19 1. İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının Doğurdukları Zararın Tazminine İlişkin İlk Sistemler .................................. 19 2. İlk Sosyal Sigorta Sistemleri ................................................... 19 3. Aile Yardımlarını Öngören İlk Sistemler ................................ 23 VIII C. Çağdaş Sosyal Güvenlik Düşüncesine Öncülük Eden Sistemler... 24 1. 14 Ağustos 1935 Tarihli A.B.D. Sosyal Güvenlik Yasasının Öngördüğü Sistem...................................................................... 24 2. Yeni Zelanda’nın Sosyal Güvenlik Sistemi ............................... 26 3. Yeni Bir Sosyal Güvenlik Kuramı: Beveridge Raporu ............. 26 II. Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin Tarihsel Gelişimi ............................ 28 1. Osmanlı İmparatorluğu Dönemi..................................................... 29 2. Cumhuriyetin İlanından Önceki Büyük Millet Meclisi Hükümeti Dönemi........................................................................... 31 3. Cumhuriyet Dönemi ...................................................................... 33 § 3. Uluslararası Hukukta ve Avrupa Hukukunda Sosyal Güvenlik............... 40 I. Uluslararası Hukuk Belgelerinde Yeni Bir Sosyal Güvenlik Anlayışı... 40 II. İnsan Hakları Evrensel Bildirisi............................................................. 41 III. Sosyal Güvenliğin Asgari Normlarına İlişkin Uluslararası Çalışma Örgütünün 102 Sayılı Sözleşmesi ......................................................... 42 IV. Avrupa Konseyi Çerçevesinde Oluşturulan Sosyal Güvenlik Normları..................................................................... 43 1. Avrupa Sosyal Şartı ....................................................................... 44 2. Avrupa Sosyal Güvenlik Kodu ve Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi........................................................... 46 V. Avrupa Birliği Sosyal Güvenlik Hukuku............................................... 47 1. Kurucu Antlaşmalarda Sosyal Güvenlik ....................................... 48 2. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı ................................................ 50 3. Sosyal Güvenlik Alanındaki Tüzükler............................................ 51 VI. İki Taraflı Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri ............................................. 53 İkinci Bölüm SOSYAL GÜVENLİĞİN ÇAĞDAŞ EĞİLİMLERİ ve BOYUTLARI § 4. Sosyal Güvenliğin Çağdaş İlke ve Eğilimleri .......................................... 55 I. İlke ve Eğilimleri Yönlendiren Etkenler ............................................... 55 II. Sosyal Güvenliğin Yaygınlaştırılması ................................................... 57 1. Kişiler Açısından Kapsamın Genişletilmesi .................................. 57 2. Sosyal Riskler Açısından Kapsamın Genişletilmesi ..................... 58 III. Yönetim ve Tekniklerde Bütünlük ........................................................ 59 1. Yönetimde Teklik........................................................................... 59 2. Tekniklerde Bütünlük..................................................................... 60 IV. Devletin Sosyal Güvenliğin Finansmanına Katılması .......................... 61 IX § 5. Sosyal Güvenliğin Boyutları ..................................................................... 63 I. Toplu Bakış........................................................................................... 63 II. Sosyal Güvenlik ve Ekonomi ................................................................ 63 1. Ülkelerin Ekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin Sosyal Güvenlik Sistemlerine Etkisi.......................................................................... 64 2. Ekonomik Konjonktürün Sosyal Güvenlik Sistemlerine Etkisi..... 65 3. Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Ekonomik Yapı Üzerindeki Etkileri ........................................................................................... 67 III. Sosyal Güvenlik ve Demografi ............................................................. 69 1. Demografik Verilerin Sosyal Güvenlik Sistemlerine Etkisi .......... 69 2. Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Demografik Yapıya Etkisi ........... 70 IV. Sosyal Güvenlik ve Sosyoloji ............................................................... 72 1. Sosyolojik Verilerin Sosyal Güvenlik Sistemlerine Etkisi............. 72 2. Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Sosyolojik Verilere Etkisi ............ 73 § 6. Sosyal Güvenliğin Finansmanı.................................................................. 75 I. Finansman Kaynakları .......................................................................... 75 1. İşçi ve İşverenlerin Sosyal Güvenliğin Finansmanına Katılmaları .............................................................. 76 2. Devletin Ulusal Bütçeden Sosyal Güvenliğin Finansmanına Katkısı .................................................................... 77 3. Finansman Kaynağı Olarak Vergiler.............................................. 79 II. Finansman Yöntemleri .......................................................................... 80 1. Kapitalizasyon (Fon Biriktirme) Yöntemi ..................................... 80 2. Dağıtım Yöntemi ........................................................................... 81 § 7. Sosyal Güvenlik Hukukunun Kaynakları ve Hukuk Sistemi İçindeki Yeri .................................................................... 83 I. Sosyal Güvenlik Hukukunun Kaynakları ............................................. 83 1. Yasama Kaynakları ....................................................................... 83 2. Yürütme Kaynakları ...................................................................... 84 3. Yargı Kararları ............................................................................... 85 II. Sosyal Güvenlik Hukukunun Hukuk Sistemi İçindeki Yeri ................. 86 1. Sosyal Güvenliğin Kamu Hukuku İçinde Yer Alması .................. 86 2. Sosyal Güvenlik Hukuku ile İş Hukuku Arasındaki İlişki............. 87 § 8. Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Reform............................................... 89 I. Genel Bilgi ........................................................................................... 89 X II. Reformun Gerekçeleri ve Öngörülen Model Açısından Değerlendirilmesi..................................................................................... 90 1. Reformun Gerekçeleri ve Öngörüleri............................................. 90 2. Reformun Gerekçeleri ve Etkinliği Açısından Değerlendirilmesi.... 91 III. Reform Kapsamında Gerçekleştirilen Yasal Düzenlemelerin Temel Esasları........................................................................................ 93 1. Kurumsal Yapıda Tek Çatı Esası: 5502 Sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu.................................................. 93 2. Sosyal Sigorta Hakları Açısından Tek Kanun Esası: 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ........................................................................................... 93 3. Primsiz Ödemeler Açısından Tek Kanuna Doğru.......................... 99 İKİNCİ KISIM TÜRK SOSYAL GÜVENLİK HUKUKUNDA SOSYAL SİGORTALAR Birinci Bölüm SOSYAL SİGORTALARIN UYGULANMA ALANI - YÖNETİMİ – FİNANSMANI (PRİMLER) § 9. Sosyal Sigortaların Uygulanma Alanı ................................................... 101 I. Kişiler Açısından Uygulanma Alanı ................................................... 102 A. Toplu Bakış................................................................................... 102 B. Sigortalı Sayılanlar....................................................................... 103 1. İş Sözleşmesine Göre Çalışan Sigortalılar (m.4/I, a)............. 104 2. Bağımsız Çalışanlar (m.4/I, b)............................................... 130 3. Devlet Memurları ve Diğer Kamu Görevlileri (m.4/I, c) ..... 136 C. Sigortalı Sayılmayanlar ................................................................ 138 1. İşverenin Ücretsiz Çalışan Eşi ............................................... 138 2. Konut İçinde Yapılan İşlerde Çalışanlar ............................... 140 3. Ev Hizmetlerinde Çalışanlar.................................................. 140 4. Askerlik Hizmetlerini Er ve Erbaş Olarak Yapmakta Olanlar ile Yedek Subay Okulu Öğrencileri.......................... 144 5. Yabancı Ülkede Sosyal Sigortaya Tabi Olduğunu Belgeleyenler...145 6. Yapım ve Üretim İşlerinde Çalışan Öğrenciler...................... 147 7. Sağlık Kurumlarında İşe Alıştırılmakta Olan Hasta veya Engelliler................................................................................ 148 8. Bağımsız Çalışanlar ve Devlet Memurlarından 18 Yaşından Küçük Olanlar................................................... 148 XI 9. Tarım İşlerinde Süreksiz Çalışanlarla Tarımsal Faaliyette Bulunup Aylık Geliri Düşük Olanlar..................................... 149 10. Bağımsız Çalışanlardan Aylık Geliri Düşük Olanlar............. 154 11. Kamu İdarelerinin Dış Temsilciliklerinde İstihdam Edilenler...154 12. Gençlik ve Spor Faaliyetlerinde Süreklilik Arz Etmeyecek Şekilde Görevlendirilenler..................................................... 155 D. Kısmen Sigortalı Sayılanlar.......................................................... 155 1. Hükümlü ve Tutuklular.......................................................... 156 2. Çıraklar ve İşletmelerde Mesleki Eğitim Gören Öğrenciler..... 157 3. Stajyerler................................................................................. 159 4. Üniversitede Kısmi Zamanlı Olarak Çalıştırılan Öğrenciler............................................................................... 160 5. Harp Malulleri ile Vazife Malulü Olanlar.............................. 162 6. Kursiyerler.............................................................................. 163 7. Yurt Dışına Çalışmak Üzere Gönderilenler........................... 163 8. 4046 sayılı Kanun Gereğince İş Kaybı Tazminatı Alanlar.... 166 9. Sosyal Güvenlik Kurumlarından Emekli Aylığı Almakta Olanlar..................................................................... 167 10. Taksiciler, Dolmuşçular ve Benzeri Nitelikteki Şehir İçi Toplu Taşıma Araçlarında Kısmi Süreli Çalışanlarla Kısmi Süreli Çalışan Sanatçılar ....................................................... 169 11. Tarım veya Orman İşlerinde Hizmet Akdiyle Süreksiz Olarak Çalışanların Sigortalılığı.......................................................... 170 12. İntörn Öğrenciler.........................................................................172 13. Ev Hizmetlerinde Ay İçinde Bir veya Birden Fazla İşveren Yanında On Günden Daha Az Çalışanlar...................................172 E. Sigortalılık Hallerinin Çakışması................................................. 173 1. Zorunlu Sigortalılık Hallerinin Çakışması............................. 173 2. Zorunlu Sigortalılık ile İsteğe Bağlı Sigortalılığın Çakışması.. 177 3. Yasal Düzenlemeye Uygun Olmayan Sigortalılık Hali ve Türü İçin Prim Ödenmesi.......................................... 178 F. Sigortalılığın Başlangıcı............................................................... 178 1. Zorunluluk İlkesi.................................................................... 178 2. Sigortalılığın Başlangıcı......................................................... 180 3. Sigortalıların Kuruma Bildirilmesi......................................... 183 G. Sigortalılık Süresi ve Sigortalılık Niteliğinin Sona Ermesi.......... 197 1. Sigortalılık Süresi................................................................... 197 XII 2. Sigortalılık Niteliğinin Sona Ermesi...................................... 202 3. Özel düzenleme: Hastalık ve Analık Hükümlerinde Sigortalılık Niteliğinin Yitirilmesi......................................... 206 4. Sigortalılık Niteliğinin Sona Erdiğinin Kuruma Bildirilmesi... 207 5. Bildirim Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesinin Yaptırımı. 208 H. Sigortalılık Sürelerinin Birleştirilmesi.......................................... 210 1. 5510 Sayılı Kanundan Önceki Dönem................................... 210 2. 5510 Sayılı Kanun Dönemi.................................................... 213 I. İsteğe Bağlı Sigortalılık................................................................ 215 1. Genel Olarak........................................................................... 215 2. İsteğe Bağlı Sigortadan Yararlanma Koşulları....................... 219 3. İsteğe Bağlı Sigortalılığın Başlaması ve Sona Ermesi........... 223 4. Primlerin Ödenmesi................................................................ 224 5. İsteğe Bağlı Sigortalılığın Sonuçları...................................... 225 İ. Sigortalının Aile Bireyleri............................................................ 227 1. Bakmakla Yükümlü Olunan Kimseler................................... 227 2. Hak Sahipleri.......................................................................... 229 J. İşveren, İşveren Vekili ve Alt İşveren Kavramları....................... 229 1. İşveren.................................................................................... 229 2. İşveren Vekili.......................................................................... 232 3. Alt İşveren.............................................................................. 233 II. Yer Açısından Uygulanma Alanı ........................................................ 245 1. İşyeri Kavramı.............................................................................. 245 2. İşyerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirilmesi ..................... 247 § 10. Sosyal Sigortaların İdari Yönetimi ........................................................ 259 I. Genel Olarak ....................................................................................... 259 II. Sosyal Güvenlik Sisteminde Yeniden Yapılanma................................ 260 III. Sosyal Güvenlik Kurumu .................................................................... 263 1. Genel Olarak................................................................................. 263 2. Kurumun Organları ...................................................................... 264 IV. Sosyal Sigortalarda Denetim Mekanizması......................................... 269 1. Dış Denetim.................................................................................. 269 2. İç Denetim ................................................................................... 270 3. Yargısal Denetim.......................................................................... 271 4. Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu.......................................... 274 V. Sosyal Güvenlik Kurumunun Hukuksal Yapısı .................................. 276 XIII 1. Kurum Tüzel Kişiliğinin Hukuksal Niteliği ................................ 276 2. Kurumun İşlemleri ve Malvarlığı ................................................ 277 § 11. Sosyal Sigortaların Finansman Kaynağı Olarak Primler.................... 279 I. Prim Kavramı ve Prim Oranları........................................................... 279 1. Prim Kavramı ............................................................................... 279 2. Prim Oranları................................................................................ 280 II. Prim Matrahının Hesaplanması .......................................................... 288 1. Primlerin Hesabında Esas Alınacak Kazançlar ........................... 288 2. Prim Matrahına Dahil Edilmeyecek Kazançlar............................ 301 III.Sigortalının Günlük Kazancının Belirlenmesi ve Sınırları ................. 305 1. Günlük Kazancın Belirlenmesine İlişkin Temel Esaslar.............. 305 2. Aynı Zamanda Birden Fazla İşverenin İşinde Çalışan Sigortalının Primlerinin Hesaplanma Yöntemi.............. 306 3. Günlük Kazancın Alt ve Üst Sınırı............................................... 307 IV. Aylık Prim ve Hizmet Belgesi, Kuruma Gönderilmesi ve Gönderilmemesinin Yaptırımı.............................................................. 310 1. Aylık Prim ve Hizmet Belgesi...................................................... 310 2. Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Kurumca Re’sen Düzenlenmesi ve Primlerin Re’sen Hesaplanması........... 319 3. Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Kuruma Verilmemesinin Yaptırımı: İdari Para Cezası............................... 326 4. Sigortalı Hizmetlerin (Sigortalılığın) Tespiti................................ 334 V. Primlerin Ödenmesi ve Ödenmemesinin Yaptırımı............................. 352 1. Prim Ödeme Yükümlüleri............................................................. 352 2. Primlerin Ödenme Süresi.............................................................. 353 3. Primlerin Ödenmesine İlişkin Esaslar ve Tahsilâtı Kolaylaştırıcı Düzenlemeler......................................................... 357 4. Sosyal Sigorta Primlerinde Teşvikler........................................... 361 5. Primleri ve İdari Para Cezalarını Süresinde Ödememenin Yaptırımı: Gecikme Cezası ve Zammı ile Müteselsil Sorumluluk................ 380 6. İşverenlerin Prim Borçlarının Ertelenmesi ve Yeniden Yapılandırılması (Taksitlendirilmesi)........................................... 388 7. Kamu Kuruluşlarınca İhale Yoluyla Yaptırılan İşlerde İşverenlerin Kuruma Borcu Olmadığının Araştırılması ve Prim Borcunun Hakedişlerden Kesilmesi.............................................................. 390 8. İhaleli İşler ile Özel Bina İnşaatı İşyerleri İçin Asgari İşçilik Tespiti ve İlişiksizlik Belgesi Verilmesi................ 393 XIV 9. Prim Alacaklarında Zamanaşımı.................................................. 398 10. Yersiz Alınan Primlerin Geri Verilmesi........................................ 400 İkinci Bölüm SOSYAL SİGORTA TÜRLERİ Birinci Alt Ayırım Kısa Vadeli Sigorta Türleri § 12. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası ................................................. 405 I. İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının Ürkütücü Boyutları ve Önleyici Tedbirlerin Kaçınılmazlığı ................................................... 405 1. İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının Ürkütücü Boyutları ......... 405 2. İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının Başlıca Nedenleri ............ 408 3. Kazaları Önleyici Tedbirlerin Kaçınılmazlığı ............................. 409 II. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Kavramları ......................................... 412 A. İş Kazası Kavramı ....................................................................... 412 1. Genel Olarak........................................................................... 412 2. İş Kazasının Tanımı ............................................................... 414 3. İş Kazasının Unsurları............................................................ 417 4. İş Kazasının Kuruma Bildirilmesi ve Kurum Tarafından Soruşturulması ....................................................................... 432 B. Meslek Hastalığı .......................................................................... 436 1. Meslek Hastalığı Kavramı ..................................................... 436 2. Meslek Hastalığını Saptama Yöntemi ................................... 439 III. Sigortalıya ve Hak Sahiplerine Sağlanan Yardımlar .......................... 445 A. Sigortalıya Yapılacak Yardımlar................................................... 445 1. Sağlık Yardımları.................................................................... 446 2. Parasal Yardımlar .................................................................. 446 B. Sigortalının Ölümü Halinde Hak Sahiplerine Yapılan Parasal Yardımlar............................................................ 464 1. Cenaze Giderlerinin Ödenmesi ............................................. 464 2. Eş ve Çocuklara Gelir (Ölüm Geliri) Bağlanması ................ 465 3. Evlenme Ödeneği................................................................... 471 4. Sigortalının Ana ve Babasına Gelir (Ölüm Geliri) Bağlanması ............................................................................ 471 5. Hak Sahiplerinin Gelirlerinin Başlangıcı, Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması............................................................... 472 XV IV. İş Kazası veya Meslek Hastalığı Nedeniyle İşveren ve Üçüncü Kişilerin Sosyal Sigortalar Kurumu Karşısındaki Sorumluluğu ........ 473 A. İşverenin Sosyal Güvenlik Kurumu Karşısındaki Sorumluluğu..... 473 1. SSGSSK. m. 21 Çerçevesinde İşverenin Sorumluluğu ......... 474 2. Yasal Yükümlülüklerini Yerine Getirmeyen İşverenin Kurum Karşısındaki Sorumluluğu ....................................... 491 B. Üçüncü Kişilerin Kurum Karşısındaki Sorumluluğu................... 496 § 13. Hastalık Sigortası ..................................................................................... 499 I. Genel Olarak ....................................................................................... 499 II. Sigortalıya Sağlanan Yardımlar .......................................................... 500 A. Sağlık Yardımları ......................................................................... 500 B. Geçici İş Göremezlik Ödeneği..................................................... 501 1. Hak Kazanma Koşulları ........................................................ 501 2. Miktarı ve Ödenmesi.............................................................. 502 3. Geçici İşgöremezlik Ödeneğinin Verilmemesi, Geri Alınması veya Azaltılması ............................................ 504 III. Sigortalının Hastalığı Nedeniyle İşverenin ve Üçüncü Kişinin Sorumluluğu.............................................................. 506 1. İşverenin Kurum Karşısındaki Sorumluluğu................................ 506 2. Üçüncü Kişinin Kurum Karşısındaki Sorumluluğu..................... 510 § 14. Analık Sigortası......................................................................................... 512 I. Genel Olarak........................................................................................ 512 II. Sigortalı Kadına veya Sigortalı Erkeğin Sigortalı Olmayan Karısına Sağlanan Yardımlar ve Koşulları........................................... 513 1. Sağlık Hizmetleri ......................................................................... 513 2. Emzirme Ödeneği ........................................................................ 514 3. Geçici İş Göremezlik Ödeneği..................................................... 514 İkinci Alt Ayırım Uzun Vadeli Sigorta Türleri § 15. Malullük Sigortası ................................................................................... 521 I. Genel Olarak........................................................................................ 521 II. Malullük Aylığı ................................................................................... 522 1. Aylık Bağlama Koşulları ............................................................. 522 2. Aylığın Hesaplanma Yöntemi ..................................................... 539 XVI 3. Aylıkların Başlangıcı, Ödenmesi ve Alt Sınırı............................. 543 4. Aylığın Değişmesi ....................................................................... 549 5. Aylığın Kesilmesi ve Yeniden Başlaması ................................... 551 6. Gelir ve Aylıkların Birleşmesi ..................................................... 553 III. Devlet Memurları ve Diğer Kamu Görevlileri Açısından Özel Malullük Durumları: Vazife Malullüğü ve Harp Malullüğü .............. 555 1. Vazife Malullüğü........................................................................... 555 2. Harp Malullüğü............................................................................. 562 IV. Malullük Aylığı Alanlara Sağlanan Diğer Yardımlar.......................... 564 1. Sağlık Yardımı.............................................................................. 564 2. İşe Alıştırma (Rehabilitasyon)...................................................... 565 3. Sosyal Yardım Zammı.................................................................. 565 4. Yol Parası ve Zorunlu Giderler..................................................... 567 5. Devlet Memurlarına (m.4/I, c) Özgü Bir Yardım: Emekli İkramiyesi Ödenmesi........................................................ 567 V. Kurumun Bağladığı Malullük Aylığını Üçüncü Kişilere Rücuu......... 568 § 16. Yaşlılık Sigortası ...................................................................................... 569 I. Yaşlılık Sigortasının Amacı ................................................................ 569 II. Yaşlılık Sigortası Yardımı: Yaşlılık Aylığı ......................................... 572 A. Yaşlılık Aylığı Koşulları .............................................................. 573 1. Belirli Bir Yaşın Doldurulması ve Prim Ödeme Gün Sayısının Tamamlanması......................... 573 2. Sigortalının İşine veya Sağlık Durumuna Bağlı Olarak Yaş ve Prim Ödemeye İlişkin Özel Koşullar.......................... 591 3. İşten Ayrılma.......................................................................... 603 4. Sigortalının Kuruma Başvurması........................................... 606 B. Koşulları Etkileyen Nedenler........................................................ 608 1. Yaşla İlgili Olanlar................................................................. 608 2. Primle İlgili Olanlar............................................................... 610 3. Sigortalılık Süresi ve Prim Ödeme Gün Sayısını Etkileyen Nedenler................................................................. 612 C. Yaşlılık Aylığının Hesaplanması.................................................. 659 1. Genel Olarak........................................................................... 659 2. Ortalama Aylık Kazanç.......................................................... 659 3. Yaşlılık Aylığı Oranı.............................................................. 661 4. Yaşlılık Aylığının Hesabında Geçiş Hükümleri..................... 662 5. Aylığın Başlangıç Tarihine Göre Güncelleme....................... 667 XVII D. Yaşlılık Aylığına İlişkin Özel Düzenlemeler: Bazı Kamu Görevlilerinin Yaşlılık Aylıkları................................ 667 1. Cumhurbaşkanı, TBMM Başkanı, Başbakan, Bakanlar ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği Aylık Bağlanması..... 667 2. Yaş Haddinden, Kadrosuzluk ya da Disiplin Nedeniyle Re’sen Yaşlılık Aylığı Bağlanacak Haller............................. 671 E. Yaşlılık Aylığının Ödenmesi........................................................ 673 1. Kurumca Yapılacak Yaşlılık Aylığı Tahsis İşlemleri............. 673 2. Yaşlılık Aylığının Başlangıcı ve Ödenme Dönemleri............ 673 3. Avans Ödenmesi..................................................................... 677 4. Yaşlılık Aylığının Bildirimi.................................................... 677 5. Yaşlılık Aylığının Alt Sınırı ve Artırılması............................ 678 6. Değişen Gelir ve Aylıkların Başlangıcı................................. 679 7. Yersiz Ödemelerin Geri Alınması.......................................... 680 8. Yaşlılık Aylığının Devir ve Haciz Yasağı.............................. 682 F. Yaşlılık Aylığının Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması.................. 683 1. Genel Kural............................................................................ 683 2. Sosyal Güvenlik Destek Primi Ödeyerek Çalışma................. 687 G. Gelir ve Aylıkların Birleşmesi...................................................... 696 III. Toptan Ödeme...................................................................................... 697 IV. Yaşlılık Aylığı Alanlara Sağlanan Öteki Yardımlar............................ 699 1. Sağlık Yardımı.............................................................................. 700 2. Sosyal Yardım Zammı.................................................................. 700 3. Kamu Görevlilerine İlişkin Özel Bir Yardım: Emekli İkramiyesi Ödenmesi...................................................................................... 701 V. Tarım İşlerinde Çalışanlara Bağlanacak Yaşlılık Aylığı..................... 706 1. Yaşlılık Aylığına Hak Kazanma Koşulları................................... 706 2. Yaşlılık Aylığı Geçiş Dönemi Özel Koşulları.............................. 707 § 17. Ölüm Sigortası ......................................................................................... 709 I. Genel Olarak........................................................................................ 709 II. Ölüm Sigortası Temel Yardımı: Ölüm Aylığı..................................... 710 1. Ölüm Sigortası Yardımlarından Yararlanacaklar.......................... 710 2. Ölüm Aylığının Koşulları............................................................. 712 3. Ölüm Aylığına Esas Olacak Sigortalı Aylığı............................... 728 4. Aylığın Hak Sahipleri Arasında Paylaştırılması........................... 730 5. Hak Sahiplerinin Kuruma Başvurması......................................... 732 6. Ölüm Aylığının Başlangıcı........................................................... 733 7. Ölüm Aylığının Ödenmesi............................................................ 734 XVIII 8. Aylıkların Alt ve Üst Sınırı.......................................................... 734 9. Ölüm Aylıklarının Artırılması, Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması ile Yoklama İşlemleri.................................. 735 10. Aylıkların Durdurulması............................................................... 741 11. Aylıkların Birleşmesi.................................................................... 741 11. Ölüm Aylığının Avans Olarak Ödenmesi ve Haciz Yasağı.......... 743 12. Yersiz Ödemelerin Geri Alınması................................................ 743 III. Ölüm Sigortasından Sağlanan Diğer Yardımlar.................................. 744 1. Toptan Ödeme............................................................................... 744 2. Evlenme Ödeneği.......................................................................... 745 3. Cenaze Ödeneği............................................................................ 746 4. Sağlık Yardımı.............................................................................. 748 5. Sosyal Yardım Zammı.................................................................. 748 6. Kamu Görevlisinin Ölümü Halinde Özel Bir Yardım: Emekli İkramiyesi......................................................................... 748 IV. Kurumun Bağladığı Ölüm Aylığını Üçüncü Kişilere Rücuu.............. 750 Üçüncü Bölüm 5510 SAYILI KANUNDAN ÖNCE SİGORTALI OLAN KAMU GÖREVLİLERİNE UYGULANACAK HÜKÜMLER § 18. 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunundan Kaynaklanan Hakları........ 753 I. Genel Olarak........................................................................................ 753 II. Emekli Sandığı İştirakçilerine Aylık Bağlanması............................... 755 1. Emekli Aylığı................................................................................ 755 2. Malullük Aylığı............................................................................. 767 3. Dul ve Yetim Aylığı...................................................................... 783 4. Aylık Alanlarla İlgili Ortak Kurallar............................................ 791 5. Aylıkların Alt Sınırı...................................................................... 799 III. Toptan Ödeme...................................................................................... 799 IV. Keseneklerin Geri Verilmesi................................................................ 799 § 19. Devlet Memuru ve Diğer Kamu Görevlilerinin 657 Sayılı Kanundan Kaynaklanan Hakları............................................................ 800 I. Hastalık İzni......................................................................................... 800 II. Aile Yardımı ve Doğum Yardımı Ödeneği.......................................... 800 III. Ölüm Yardımı....................................................................................... 802 XIX Dördüncü Bölüm İŞSİZLİK SİGORTASI § 20. İşsizlik Sigortasının Kapsamı-Yönetimi-Finansmanı............................. 803 I. Genel Olarak........................................................................................ 803 1. İşsizliğin Bireysel ve Toplumsal Etkileri...................................... 803 2. İşsizlik ve Sosyal Güvenlik........................................................... 804 3. İşsizlik Sigortasının Amacı ve Özellikleri.................................... 806 II. İşsizlik Sigortasının Kapsamı.............................................................. 808 1. Sigortalı Sayılanlar....................................................................... 808 2. Sigortalı Sayılmayanlar................................................................. 810 3. Sigortalıların Tescili...................................................................... 811 4. İşsizlik Sigortası Açısından İşveren, İşveren Vekili ve İşyeri Kavramları.......................................................................... 813 III. İşsizlik Sigortasının Yönetimi ve Finansmanı..................................... 813 1. İdari Yönetimi............................................................................... 813 2. Finansman (Gelir) Kaynakları ve Finansman Yöntemi................ 814 §21. İşsizlik Sigortası Yardımları.................................................................... 819 I. İşsizlik Ödeneği................................................................................... 819 1. İşsizlik Ödeneğine Hak Kazanma Koşulları................................. 819 2. İşsizlik Ödeneğinin Miktarı ve Ödenme Süresi............................ 828 II. Geçici İşsizlik Halinde İşçilere Kısa Çalışma Ödeneği Verilmesi...... 831 III. Ücret Garanti Fonundan Ücret Ödemesi Yapılması............................ 833 IV. Sigorta Primlerinin Ödenmesi.............................................................. 834 V. İş Bulma ve Mesleki Eğitim Yardımı.................................................. 835 ÜÇÜNCÜ KISIM GENEL SAĞLIK SİGORTASI § 22. Temel Bilgiler ......................................................................................... 837 I. Sağlık ve Hastalık................................................................................ 837 II. Sağlık Hakkı ve Yaşam Hakkı............................................................. 839 1. 1961 Anayasası’nda Sağlık Hakkı................................................ 840 2. 1982 Anayasası’nda Sağlık Hakkı................................................ 840 3. Anayasa Mahkemesi Kararlarında Sağlık Hakkı.......................... 841 III. Sağlık Hizmetleri................................................................................. 846 1. Tanım ......................................................................................... 847 XX 2. Sağlık Hizmetlerinin Özellikleri................................................... 848 3. Sağlık Hizmetlerinin Çeşitleri...................................................... 850 4. Sağlık Hizmetlerinin Gelişimi...................................................... 853 5. Sağlık Hizmetlerinin Örgütlenmesi.............................................. 860 6. Sağlık Hizmetine Katılanların Hak ve Sorumlulukları................ 879 IV. Sağlık Sistemleri.................................................................................. 897 1. Ulusal Sağlık Sistemi.................................................................... 898 2. Hastalık Sigortası Sistemi............................................................. 898 3. Liberal Sağlık Sistemi................................................................... 900 4. Sağlık Sistemlerinde Reform Uygulamaları................................. 901 § 23. Türkiye’nin Sağlık Sistemi...................................................................... 907 I. Genel Bilgiler....................................................................................... 907 II. Genel Sağlık Sigortasına Geçiş............................................................ 910 1. Tarihçe ......................................................................................... 910 2. Genel Sağlık Sigortası Kanun Taslak ve Tasarıları...................... 914 3. Kanunun Hazırlanışı..................................................................... 918 §24. Genel Sağlık Sigortası............................................................................... 926 I. Genel Sağlık Sigortasının Kapsamı..................................................... 926 1. 5510 s. Kanun m. 60’a göre.......................................................... 926 2. Genel Sağlık Sigortası İşlemleri Yönetmeliği’ne göre................. 929 3. 6111 sayılı Kanun’a göre.............................................................. 930 4. 6191 sayılı Kanun’a göre.............................................................. 933 5. 665 s. KHK’ye göre...................................................................... 934 6. Genel Sağlık Sigortalısının Bakmakla Yükümlü Olduğu Kişiler.... 934 A. Genel Olarak........................................................................... 935 B. Eşler Açısından....................................................................... 936 C. Çocuklar Açısından................................................................ 936 D. Anne ve Baba Açısından........................................................ 937 E. Askeri Öğrenciler Açısından.................................................. 938 7. Genel Sağlık Sigortalısının Bakmakla Yükümlü Olduğu Kişi Sayılmayanlar........................................................................ 938 II. Genel Sağlık Sigortasının Genellenmesi ve Gelir Testi Uygulamaları... 939 1. Uygulama...................................................................................... 939 2. Gelir Testi Uygulanacak Kişiler................................................... 943 3. Uygulamaya İlişkin Sorunlar........................................................ 944 4. Gelir Testi Uygulamasının Değerlendirilmesi.............................. 945 XXI III. Kapsam Dışında Kalanlar.................................................................... 947 IV. Genel Sağlık Sigortalısının Tescili...................................................... 948 1. Bildirimsiz (Kendiliğinden) Tescil............................................... 948 2. Bildirimli Tescil............................................................................ 949 V. Genel Sağlık Sigortasından Yararlanma.............................................. 950 VI. Kapsamdaki Sağlık Hizmetleri............................................................ 953 1. Koruyucu Sağlık Hizmetleri......................................................... 953 2. Hastalık Halinde Sağlık Yardımı.................................................. 954 3. Analık Halinde Sağlık Yardımları................................................ 954 4. Ağız ve Diş Tedavisi..................................................................... 957 5. Diğer Sağlık Yardımları................................................................ 958 VII. Sağlık Yardımlarının Belirlenmesi....................................................... 959 VIII. Yurtdışında Tedavi............................................................................... 960 1. Yurtdışında Tedavi Olanağından Yararlanabilecekler.................. 960 2. Gruplar Arasındaki Farklılıklar.................................................... 961 IX. Sağlıkla İlgili Diğer Yardımlar............................................................ 963 1. Yol Gideri ve Gündelik................................................................. 963 2. Refakatçi Gideri............................................................................ 963 3. Yol, Yatak, Yemek Giderlerinin Saptanması................................ 964 X. Kapsam Dışındaki Sağlık Hizmetleri.................................................. 964 1. Estetik Amaçlı Sağlık Hizmetleri................................................. 964 2. Sağlık Bakanlığınca İzin veya Ruhsat Verilmeyen Sağlık Hizmetleri.......................................... 965 3. Yabancıların Kronik Hastalıkları.................................................. 965 4. 63. madde Kapsamı Dışındaki Sağlık Hizmetleri........................ 965 XI. Sağlık Yardımlarının Koşulları............................................................ 966 1. Prim Koşulu.................................................................................. 966 2. Kimlik Bildirimi........................................................................... 969 3. Sağlık Yardımlarının Süresi.......................................................... 969 XII. Sağlık Hizmet Bedelleri........................................................................ 970 1. Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonu............................... 970 2. Gündelik, Yol, Yatak ve Yemek Giderleri.................................... 970 3. Diğer Sağlık Hizmetleri................................................................ 971 XIII.Sağlık Hizmetlerinin Sunumu.............................................................. 971 1. Sağlık Hizmet Sunucuları............................................................. 971 2. Sağlık Hizmet Bedellerinin Sunuculara Uyumu.......................... 973 XIV. Katılım Payı......................................................................................... 975 XXII 1. Katılım Payı Alınacak Sağlık Hizmetleri..................................... 976 2. Katılım Payı Alınmayacak Durumlar........................................... 977 3. Katılım Paylarının Tahsili............................................................. 979 4. Katılım Payı İadesi....................................................................... 980 XV. Hizmet Basamakları ve Sevk Zinciri................................................... 981 1. Resmi Sağlık Kuruluşları.............................................................. 982 2. Özel Sağlık Kuruluşları................................................................ 983 3. Basamaklandırılamayan Sağlık Kuruluşları................................. 983 XVI. Sağlık Hizmetlerinin Sunumu ve İlave Ücret...................................... 984 1. Kamu Dışındaki Sağlık Kuruluşlarında İlave Ücret..................... 984 2. Kamu Sağlık Hizmeti Sunucularında İlave Ücret........................ 985 3. İlave Ücretlerin Saptanması.......................................................... 987 4. İlave Ücret Alınmayacak Haller................................................... 987 XVII. Sağlık Hizmet Sunucularının Sınıflandırılması.................................... 988 XVIII. Sağlık Hizmet Sunucularının Duyurulması.......................................... 988 XIX. Genel Sağlık Sigortasında Sorumluluk................................................. 989 1. İşverenin Sorumluluğu.................................................................. 989 2. Sigortalının Sorumluluğu.............................................................. 990 3. Üçüncü Kişinin Sorumluluğu....................................................... 991 XX. Kayıt, Bildirim Zorunluluğu ve Gizlilik.............................................. 991 XXI. Kurumun Denetim Yetkisi.................................................................... 991 XXII. Yaptırımlar ......................................................................................... 992 1. İdari Para Cezası........................................................................... 992 2. İdari Yaptırımlar ve Fesih............................................................. 993 3. Diğer Yaptırımlar.......................................................................... 994 XXII. Değerlendirme...................................................................................... 994 1. Türkçe Açısından.......................................................................... 996 2. Sistematik Açıdan......................................................................... 996 3. Norm ve Standart Birliği Açısından............................................. 996 4. İç Atıflar Açısından...................................................................... 997 5. Normlar Hiyerarşisi Açısından..................................................... 997 6. OECD Verileri Açısından............................................................. 999 7. Artan Sağlık Harcamaları Açısından............................................ 999 XXIII DÖRDÜNCÜ KISIM BİREYSEL EMEKLİLİK -TASARRUF VE YATIRIM SİSTEMİ § 25. Genel Bilgi ....................................................................................... 1001 I. Sosyal Güvenlikte Bireysel Tasarruf ve Özel Sigorta Tekniği.......... 1001 II. Bireysel Emeklilik Modelleri............................................................. 1002 III. Emeklilik Fonları Konusunda Yabancı Ülke Deneyimleri ve Sisteme Yönelik Eleştiriler................................................................ 1004 1. Yabancı Ülke Deneyimleri.......................................................... 1004 2. Sisteme Yönelik Eleştiriler......................................................... 1005 § 26. Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sisteminin Kurumsal Yapısı ve Bireysel Emeklilik Koşulları.................................................................. 1008 I. Kurumsal Yapı................................................................................... 1008 1. Emeklilik Şirketi......................................................................... 1008 2. Bireysel Emeklilik Aracıları....................................................... 1009 II. Emeklilik Yatırım Fonları ve Portföy Yöneticileri............................ 1010 III.Denetim.............................................................................................. 1011 1. İç Denetim................................................................................... 1011 2. Bağımsız Dış Denetim................................................................ 1012 IV. Bireysel Emeklilik Sisteminde Tanınan Vergi Avantajları................ 1012 V. Bireysel Emeklilik Sistemine Katılma ve Emeklilik Aylığına Hak Kazanma Koşulları..................................................................... 1014 1. Bireysel Emeklilik Sisteminin Kişiler Açısından Kapsamı....... 1014 2. Emeklilik Sözleşmesi.................................................................. 1017 VI. Emekliliğe Hak Kazanma Koşulları ve Emeklilik Seçenekleri......... 1024 1. Emekliliğe Hak Kazanma Koşulları........................................... 1024 2. Emeklilik Seçenekleri................................................................. 1025 BEŞİNCİ KISIM TÜRK SOSYAL GÜVENLİK HUKUKUNDA PRİMSİZ REJİM (SOSYAL YARDIM VE SOSYAL HİZMETLER) § 27. Genel Bilgiler ve Sosyal Yardımlar........................................................ 1029 I. Genel Bilgiler..................................................................................... 1029 II. Primsiz Rejimle İlgili Tasarılar ve Kanunlar..................................... 1031 1. Primsiz Ödemeler Kanunu Tasarı Taslağı.................................. 1031 2. Sosyal Yardımlar ve Primsiz Ödemeler Kanunu Tasarısı Taslağı ....................................................................................... 1031 XXIV 3. Sosyal Hizmetler ve Yardımlar Hakkında Kanun Tasarısı......... 1032 4. Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu.............................................. 1032 5. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname................................... 1033 III. Sosyal Yardımlar................................................................................ 1037 1. Ülkeye Hizmeti Geçmiş Vatandaşları Korumaya Yönelik Yardımlar...................................................................... 1037 2. Muhtaç Vatandaşları Korumaya Yönelik Yardımlar.................. 1046 3. Öğretmenliği Desteklemeye Yönelik Yardımlar........................ 1050 4. Konut Edindirmeye Yönelik Yardımlar...................................... 1051 5. Başarılı Sporcuları Desteklemeye Yönelik Yardımlar............... 1056 § 28. Sosyal Hizmetler..................................................................................... 1058 I. Genel Olarak...................................................................................... 1058 II. Muhtaç, Çocuk, Sakat ve Yaşlılara Sağlanan Sosyal Hizmetler....... 1059 1. 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu........................................ 1059 2. Özel Eğitim Hakkında 573 sayılı KHK...................................... 1063 III. Sağlık Hizmetleri............................................................................... 1064 1. 224 sayılı Kanun......................................................................... 1069 2. 3359 sayılı Kanun....................................................................... 1070 IV. Konut Edindirme Hizmeti.................................................................. 1074 Bibliyografya .................................................................................................... 1077 KISALTMALAR AB: Avrupa Birliği ABD:Ankara Barosu Dergisi ad-RG: Adı geçen Resmi Gazete agm: adı geçen makale agr : adı geçen rapor AISS: Association Internationale de la Sécurité Sociale Amme Alacakları Tahsil Yön.: Sosyal Güvenlik Kurumunca 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna Göre Kullanılacak Yetkilere İlişkin Yönetmelik art:Article AYİM: Aysekir Yüksek İdare Mahkemesi AYM : Anayasa Mahkemesi AYMKD : Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi Bağ-Kur : Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu BD: Baro Dergisi BKK: Bakanlar Kurulu Kararı bkz.:bakınız C :Cilt CSS : Code de la Sécurité Sociale Dan.:Danıştay Dan D. : Danıştay Dergisi değ.:değişik DİE: Devlet İstatistik Enstitüsü dn :Dipnot DPT : Devlet Planlama Teşkilatı E :Esas Fiili Hizmet Yön. : Fiili Hizmet Süresi Zammı Uygulamasının Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik geç.:geçici XXVI Gelir/Aylık Ödeme Teb. :Gelir/Aylık Ödeme ve Yoklama İşlemleri Hakkında Tebliğ GSMH: Gayri Safi Milli Hasıla GSSİY: Genel Sağlık Sigortası İşlemleri Yönetmeliği Güç Kaybı Yön. : Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği Hak Ediş Yön. : Sosyal Güvenlik Kurumu Prim ve İdari Para Cezası Borçlarının Hakedişlerden Mahsubu, Ödenmesi ve İlişiksizlik Belgesinin Aranması Hakkında Yönetmelik HD: Hukuk Dergisi İBD: İstanbul Barosu Dergisi İHD: İş Hukuku Dergisi İHSGHD: İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuk Dergisi İHU: İş Hukuku Uygulaması İKİD: İlmi ve Kazai İçtihatlar Dergisi İLO: International Labour Office İsteğe Bağlı Teb. : İsteğe Bağlı Sigorta İşlemleri Hakkında Tebliğ İŞKUR: Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü İşyeri Tescili Teb. : 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Uyarınca İşyerlerinin Tesciline İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ İZBD: İzmir Barosu Dergisi K :Karar Kamu Elemanları Denetim Yön.:Kamu İdarelerinin Denetim Elemanlarınca Yapılacak Tespitler Hakkında Yönetmelik Kamu Maluliyet Teb. : Kamu Görevlilerinin Maluliyet İşlemleri Hakkında Tebliğ Karş.:Karşılaştırınız KHK: Kanun Hükmünde Kararname Kısa Vadeli Sigorta Kolları Teb.: Kısa Vadeli Sigorta Kolları Uygulama Tebliği Kültür Prim Teşvik Yön. : Kültür Yatırım ve Girişimlerine Gelir Vergisi Stopajı, Sigorta Primi İşveren Payı ve Su Bedeli İndirimi İle Enerji Desteği Uygulamasına Dair Yönetmelik m.:madde mük.:mükerrer MYÖ: Malullük, yaşlılık, ölüm No.:Numara Peşin Sermaye Değerleri Teb.: İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası Bakımından İşverenin, Üçüncü Kişilerin ve Sigortalıların Sorumluluğu ile Peşin Sermaye Değerlerinin Hesaplanmasıyla İlgili İşlemler Hakkında Tebliğ XXVII Rev. fran. Aff. Soc. : Revue française des Affaires Sociales Rev. İnt. Trav. : Revue Internationale du Travail Rev. İnt. Séc. Soc : Revue İnternationale de Sécurité Sociale RG: Resmi Gazete s.:sayfa S. :Sayı SGKurumu: Sosyal Güvenlik Kurumu SGDD: Sosyal Güvenlik Dünyası Dergisi SGDP: Sosyal Güvenlik Destek Primi SSİY: Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği SSGSSK: Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu SSK. : Sosyal Sigortalar Kanunu SSKK : Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu SSKurumu: Sosyal Sigortalar Kurumu SSSİT : Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü SSYSK. Yön. : Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun Görev, Yetki, Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. UÇÖ: Uluslararası Çalışma Örgütü t:tarih TEFE: Toptan Eşya Fiyat Endeksi TBK: Türk Borçlar Kanunu TBMM: Türkiye Büyük Millet Meclisi Tekstil İşv. D. : Tekstil İşveren Dergisi TÜFE: Tüketici Fiyat Endeksi T.C.: Türkiye Cumhuriyeti Uyuşm. Mah : Uyuşmazlık Mahkemesi vd.: ve devamı Y:Yıl Yarg.:Yargıtay Yarg. 10 HD. : Yargıtay Onuncu Hukuk Dairesi YHGK: Yargıtay Hukuk Genel Kurulu YHD: Yasa Hukuk Dergisi YKD: Yargıtay Kararları Dergisi
© Copyright 2024 Paperzz
