FEN BİLİMLERİ ELEKTRİKLENME ÖZET Atomların Yükleri Doğada pozitif ve negatif olmak üzere iki cins elektrik yükü vardır. Atomların çekirdeğinde bulunan protonlar, pozitif; çekirdeğin etrafında bulunan elektronlar ise negatif yüklüdür. Negatif ve pozitif yük sayısı eşit olan atomlar, yükü olmayan yani nötr atomlar olarak kabul edilir. Eğer atom fazladan elektron alırsa negatif yüklü, elektron kaybederse pozitif yüklü olur. Negatif yüklü atom Yüksüz (nötr) atom Pozitif yüklü atom Elektriklenme Cisimlerin sahip oldukları toplam yük miktarı ve yüklerin madde içindeki dağılımı değişebilir. Cisimlerin yük miktarının ya da yük dağılımının değişmesi olayına elektriklenme denir. Saçlarımızı tararken tarak tarafından çekilmesi, yün kazağımızı çıkarırken duyduğumuz çıtırtılar ve gördüğümüz ışıltılar, bazen arkadaşımıza dokunduğumuzda çarpılmamız günlük hayatımızda elektriklenmeye örneklerdir. Cisimler, yüklü bir cisme dokundurularak ya da etki ile elektrik yükü kazanabilir. Dokunma (Temas) ile Elektriklenme Yüklü bir cisim, yüksüz bir cisme dokundurulduğunda cisimler arasında bir elektron hareketi gerçekleşir. Bunun sonucunda cisimlerdeki elektrik yükünün değişmesi durumuna dokunma ya da temas ile elektriklenme denir. Bu tür elektriklenmede yük miktarı kalıcı olarak değişir. Dokunma ile elektriklenmede birbirlerine dokundurulan iletken cisimlerin, toplam pozitif yük sayısı toplam negatif yük sayısından fazlaysa cisimler birbirlerinden ayrıldığında her iki iletken cisim de pozitif elektrik yükü ile yüklenir. Eğer toplam negatif yük sayısı toplam pozitif yük sayısından fazlaysa iletken cisimler birbirlerinden ayrıldığında her iki iletken cisim de negatif elektrik yükü ile yüklenir. Birbirlerine dokundurulan iletken cisimlerin, toplam pozitif ve negatif yük sayıları eşit olduğu durumlarda 1/4 FEN BİLİMLERİ ELEKTRİKLENME ÖZET ise iletken cisimler birbirlerinden ayrıldığında her iki iletken cisim de yüksüz yani nötr hâle gelir. Dokunma (Temas) ile elektriklenme Nötr cisimler birbirine sürtüldüğünde ise cisimler farklı yüklerle yüklenir. Örneğin ebonit çubuğu yün kumaşa sürttüğümüzde yün kumaştaki elektronların ebonit çubuğa geçişi ile çubuk negatif yükle yüklenirken yün kumaş pozitif yüklü olur. Ebonit çubuğun elektriklenmesi 2/4 FEN BİLİMLERİ ELEKTRİKLENME ÖZET Aynı şekilde cam çubuk ipek kumaşa sürtüldüğünde camdaki elektronlar ipek kumaşa geçer. Bu şekilde cam çubuk pozitif, ipek kumaş ise negatif yükle yüklenir. Cam çubuğun elektriklenmesi Etki (Tesir) ile Elektriklenme Yüklü bir cisim, yüksüz bir cisme dokunmayacak kadar yaklaştırıldığında yüklü cismin yüksüz cismin yük dağılımını geçici olarak değiştirebilmesine etki ya da tesir ile elektriklenme denir. Örneğin, pozitif yüklü A cismini yüksüz BC cismine yaklaştıralım; A cismi pozitif yüklü olduğundan BC üzerinde bulunan negatif yükleri B ucuna çeker ve pozitif yükleri ise iter. Bu dağılıma sebep olan A cismi uzaklaştırılırsa yük dağılımı eski hâline döner. Etki (Tesir) ile elektriklenme 3/4 FEN BİLİMLERİ ELEKTRİKLENME ÖZET Topraklama Elektrik yükü taşıyan bir cismin toprağa bağlanarak yüksüz hâle getirilmesi işlemine topraklama adı verilir. Örneğin, negatif yüklü bir cismi bir telle toprağa bağladığımız zaman üzerindeki fazla elektronlar toprağa aktarılır ve cisim yüksüz hâle gelir yani nötr olur. Pozitif yüklü bir cismi iletken bir telle toprağa bağladığımız zaman cisim nötr olana kadar topraktan elektron alır. Etki ile elektriklenmede yüksüz cisme kazandırılan yükü kalıcı kılmak için de topraklama yöntemi kullanılır. Etki ile elektriklenme ile yüklenen yüksüz cisim Topraklama sonucunda cismin son yükü 4/4
© Copyright 2024 Paperzz
