PDF İndir - Türkiye Aile Hekimliği Dergisi

Araflt›rma | Research Article
doi:10.2399/tahd.09.068
Türk Aile Hek Derg 2009; 13(2): 68-74
Türkiye’de aile hekimli¤i uzmanlar› ve
asistanlar›n›n Pap smear ile ilgili yaklafl›mlar›
ve uygulama durumlar›
Araflt›rma
Attitudes towards the use of Pap smear among family medicine specialists and residents in Turkey
Mehmet Karaca1, Zeynep Tuzcular Vural2, Y›lmaz Palanc›3, Ayfle Çaylan4, ‹slim Volkan5
Özet
Summary
Amaç: Türkiye’de aile hekimli¤i uzmanlar›n›n Pap smear ile ilgili
yaklafl›m ve uygulamalar›n› de¤erlendirmek
Objective: To evaluate and residents the use of Pap smears by
family medicine specialists in Turkey.
Yöntem: fiubat-A¤ustos 2007 tarihleri aras›nda baz› üniversitelerin, e¤itim ve devlet hastanelerinin aile hekimli¤i klinikleri ile telefonla görüflüldü. Haz›rlanan soru formu e-posta ya da mektupla
200 hekime gönderildi. Geri gönderilen 101 soru formu de¤erlendirildi. Bu hekimler, aile hekimli¤i uzman› ya da kad›n hastal›klar›
ve do¤um rotasyonunu yapm›fl asistanlard›. Soru formu, hekimlerin kiflisel bilgileri ile Pap smear bilgi ve uygulama düzeylerini kapsayan, bir bölümü çoktan seçmeli, di¤erleri aç›k uçlu sorular içeriyordu. Veriler SPSS 10.0 program› ile de¤erlendirildi. Sonuçlar yüzdelik tablolara dönüfltürüldü.
Methods: A total of 200 survey forms were either emailed or posted to the physicians who were either family medicine specialists or
residents during the period of February-August 2007. Out of those
101 replied. The survey contained either multiple choice or open
ended questions about personal information of the physicians and
the level of knowledge and application frequency regarding Pap
smear. Data were analyzed using SPSS 10.0 program. The results
were displayed as percentage in tables.
Bulgular: Araflt›rmaya 18’i (%17.8) uzman, 83’ü (%82.2) asistan
toplam 101 hekim kat›ld›. Bu hekimlerin %57.4’ü smear’i rutin
olarak, %91.1’i ise kanser taramas› amac›yla al›yordu. Hekimlerin
%79.2’si, taraman›n, cinsel aktivite ile bafllamas›, %68.3’ü ömür
boyu sürmesi, %57.4’ü düflük risk grubunda y›lda 1 kez yap›lmas› gerekti¤ini ifade etti. Hekimlerin %57.4’üne göre smear için en
uygun zaman adetin 10.-20. günleri aras›, %42.6’s›na göre ise
muayeneye gelinen herhangi bir gün idi. Hekimler genellikle özel
plastik f›rça, konvansiyonel yöntem, çift lam kullan›yor, örne¤i alkol ile sabitliyorlard›. Formda, hastan›n yafl›, klinik özellikleri ve öntan›n›n yaz›lmas› gere¤i yüksek oranda belirtildi; %80-90. Hekimlerin yaklafl›k yar›s›na göre Pap smear’in güvenilirlik oran› %7190’d›; bunu en fazla etkileyen faktör ise yetersiz ve yanl›fl materyel al›m› olarak belirtildi.
Sonuç: Koruyucu hekimli¤in kilit personeli aile hekimli¤i uzman›n›n bu konudaki güncel bilgi ve tutumu izlemesi yararl› olacakt›r.
Anahtar sözcükler: Aile hekimli¤i, uzman, Pap smear, uygulama.
Results: A number of 101 physicians who replied were enrolled
in the study, of which 18 were specialists (17.8%) and 83 were
residents (82.2%). Of the physicians, 57.4% indicated taking Pap
smears routinely and 91.1% used it for cancer screening. 79.2%
suggested that it should begin with the beginning of sexual activity, 68.3% said that it should last for life time, and 57.4% indicated that it should be performed on low risk groups once a year. For
the most suitable smear timing, 57.4% quoted as the 10th-20th
days of the menstrual cycle, while 42.6% quoted as any day during the medical examination. Most of the physicians reported
using special plastic brushes, preferred the conventional method
using double lams and alcohol for fixation. Most of the physicians
(80-90%) indicated that information including the age, clinical
characteristics, and pre-diagnosis of the patient should be written
in the form to be sent to the laboratory. Nearly half of the physicians indicated dependability rate of the Pap smear to be 7190%. Insufficient material and inappropriate technique were said
to be the most affecting factors to this rate.
Conclusions: Family medicine specialists are among the most
essential elements of the preventive medicine. It will be very helpful
for them to update their knowledge and practice on Pap smear
techniques.
Key words: Family medicine, specialist, Pap smear, practice.
1)
Kafkas Üniversitesi T›p Fakültesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Anabilim Dal›, Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Uzman›, Yard. Doç. Dr., Kars
Haydarpafla E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Klini¤i, Aile Planlamas› Ünitesi, Aile Hekimli¤i Uzman›, Doç. Dr. ‹stanbul
3) Kafkas Üniversitesi T›p Fakültesi Halk Sa¤l›¤› Anabilim Dal›, Halk Sa¤l›¤› Uzman›, Yard. Doç. Dr., Kars
4) Ankara E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Klini¤i, Aile Hekimli¤i Uzman›, Doç. Dr., Ankara
5) Kafkas Üniversitesi T›p Fakültesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Anabilim Dal›, Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Uzman›, Dr., Kars
2)
68
D
ünyada en s›k görülen jinekolojik habis hastal›k
Pap smear ile ilgili yaklafl›m ve uygulamalar›n› de¤erlen-
serviks kanseridir. Dünyada her y›l görülen
dirmektir.
yaklafl›k 500.000 yeni serviks kanseri olgusunun
274.000’i hayat›n› kaybetmektedir.1 Sa¤l›k Bakanl›¤› verilerine göre Türkiye’de, 1996’da 623 serviks kanseri vakas› saptanm›fl; - tüm kad›n kanserleri aras›nda 7. s›rada2002’de bu say› 708’e ç›km›fl, ancak tüm kad›n kanserleri aras›nda 10. s›raya gerilemifltir. 2003’te Türkiye’de
saptanan serviks kanseri say›s› 763’e ç›karken tüm kad›n
kanserleri aras›nda 9. s›raya yükselmifltir.2
Gereç ve Yöntem
fiubat 2007-A¤ustos 2007 tarihleri aras›nda, baz› üniversitelerin, e¤itim ve devlet hastanelerinin aile hekimli¤i klinikleri ile telefonla görüflülerek isteyen 200 aile hekimli¤i uzman› ve kad›n do¤um rotasyonunu yapm›fl
asistan›na, soru formu, e-mail ya da posta ile gönderildi.
Form, hekimin kiflisel bilgileri ile Pap smear bilgi ve uygulama düzeyini ölçen çoktan seçmeli ya da aç›k uçlu so-
1940'ta Pap smear ile bu lezyonlar ilk kez saptand›¤›nda,
rulardan olufluyordu. 101 hekimden yan›t geldi. Veriler
geliflmifl ülkeler tarama programlar› bafllatt›. Böylece,
SPSS 10.0 program› ile de¤erlendirildi. Sonuçlar yüzde-
serviks kanserinin görülme s›kl›¤› ile ba¤l› ölümler
lik tablolara dönüfltürüldü.
önemli derecede azalt›ld›. Günümüzde, yeni olgular›n
yaklafl›k %80’i ile ölümlerin %85’i tarama program› olmayan ya da yetersiz uygulanan geri kalm›fl ülkelerde görülmektedir. Bu ülkelerdeki serviks kanseri görülme s›kl›¤› geliflmifl ülkelerdekinin 20 kat›na ulaflm›flt›r.3
US Preventive Health Services Task Force, meme,
serviks ve ba¤›rsak kanserleri için tarama yap›lmas›n›
önermektedir. Taraman›n baflar›s› gerekli önflartlar›n ye-
Araflt›rma
Serviks kanseri, öncü lezyonlardan y›llar sonra geliflir.
Bulgular
Çal›flmaya kat›lan hekimlerin baz› özellikleri Tablo
1’de gösterilmifltir. Çal›flmaya kat›lan hekimlerin Pap
smear almalar›n› etkileyen faktörler Tablo 2’de gösterilmifltir. Çal›flmaya kat›lanlar›n serviks kanseri risk tan›mlamalar› ve Pap smear uygulamalar› ile ilgili bulgular›
rine getirilmesine ba¤l›d›r. Wilson ve Jungner’in tan›mlad›¤› ölçütlere göre, Pap smear ile serviks kanseri taramas›, kanser önlenmesine yönelik ender maliyet-etkin
testlerden biridir.
Tablo 1. Hekimlerin baz› özellikleri
4
Türkiye’de Sa¤l›k Bakanl›¤› 29.05.2007’de, toplumda,
Say›
%
Uzman
18
17.8
Asistan
83
82.2
Kad›n
59
58.4
Erkek
42
41.6
netmelik 6 Temmuz 2005 tarihli Resmi Gazetede 25867
Devlet Hastanesi
31
30.7
say›yla yay›nlanm›flt›r. Yönetmelikte, aile hekiminin ko-
E¤itim Hastanesi
52
51.5
ruyucu hekimlik görevleri aras›nda Pap smear taramas›
Di¤er
18
17.8
serviks kanseri taranmas› ile ilgili bir genelge yay›nlan-
Araflt›rmaya Kat›lanlar
Statü
m›flt›r; bu konuda halen altyap› çal›flmalar› sürmektedir.
Aile hekimli¤i, Türkiye'de bir uzmanl›k dal› olarak
mevcuttur. Halen pek çok üniversite ve e¤itim hastanesi
aile hekimli¤i uzman› yetifltirmektedir.5
Cinsiyet
Türkiye’de yürürlükteki sa¤l›k plan›, birinci basamak
sa¤l›k hizmetlerinde aile hekimli¤i modelini öngörmektedir; Aile Hekimli¤i Pilot Uygulamas› Hakk›ndaki Yö-
da vurgulanm›flt›r.6
Kurum
Yafl ortalamas› (y›l)
Bu çal›flman›n amac›; aile hekimli¤i uygulamas›na
geçmeye çal›flan ülkemizde, aile hekimli¤i uzmanlar›n›n
Meslekte geçirdi¤i süre (y›l)
29.91±5.20
6.09±4.26
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 13 | Say› 2 | 2009
69
Tablo 2. Hekimlerin Pap smear almalar›n› etkileyen faktörler
Say›
Say›
%
%
Serviks kanserinde yüksek risk grubunu tan›mlayan etken*
Rutin Pap smear al›yor musunuz?
Evet
58
57.4
Erken yaflta cinsel iliflkiye bafllama
73
72.3
Bazen
25
24.8
Çok say›da cinsel efl
84
83.2
Hay›r
18
17.8
Neden Pap smear al›yorsunuz?*
Araflt›rma
Tablo 3. Serviks kanserindeki riskin tan›mlanmas› ve
Pap smear uygulamas›
Jenital kanser taramas›nda
92
91.1
Hormonal de¤erlendirmede
10
9.9
Vajinal-servikal enfeksiyon de¤erlendirmesinde
20
19.8
Genital kanser ameliyat sonucunun izlenmesinde
12
CYBH öyküsü
73
72.3
Kanser geliflme riskinin varl›¤›
61
60.4
Düflük sosyo-ekonomik düzey
41
40.6
Yüksek riskli gruptan Pap smear alma s›kl›¤›
3 ayda bir
12
11.9
6 ayda bir
30
29.7
Y›lda bir
39
38.6
Bilmiyorum
20
19.8
11.9
Pap smear almay› etkileyen faktör*
Hastan›n iste¤i
10
9.9
Muayenede görülen lezyon
31
30.7
Tek efllilik
74
73.3
Hastan›n flikâyeti
43
42.6
Bekârl›k
69
68.3
Hastan›n risk grubunda olmas›
46
45.5
Önceki Pap smearin normal olmas›
42
41.6
Menopozda olmas›
12
11.9
Di¤er
5
5.0
Di¤er
9
8.9
6 ayda bir
3
3.0
Y›lda bir
58
57.4
2 y›lda bir
13
12.9
3 y›l ve üstü
15
14.9
Bilmiyorum
12
11.9
3 ayda bir
20
19.8
6 ayda bir
63
62.4
Y›lda bir
4
4.0
14
13.9
Pap smear istemede hastan›n ekonomik durumunun etkisi var m›?
Evet
4
4.0
K›smen
33
32.7
Hay›r
64
63.4
Pap smear istemede hastan›n sosyal ve kültürel durumunun etkisi var m›?
Serviks kanserinde düflük risk grubunu tan›mlayan etken*
Düflük riskli gruptan Pap smear alma s›kl›¤›
Anormal Pap smear sonras›nda smear alma s›kl›¤›
Evet
6
5.9
K›smen
34
33.7
Hay›r
61
60.4
*Birden fazla seçenek iflaretlenmifltir.
Bilmiyorum
*Birden fazla seçenek iflaretlenmifltir.
Tablo 3’de gösterilmifltir. Çal›flmaya kat›lanlar›n jinekolojik kanser tedavisi sonras›nda tercih ettikleri Pap smear uygulamalar› Tablo 4’de görülmektedir. Çal›flmaya
kat›lanlar›n Pap smear uygulamas›na standart ald›klar›
yafl ve özellikler Tablo 5’de gösterilmifltir. Çal›flmaya kat›lan hekimlerin Pap smear alma, yayma ve sabitleme ile
ilgili tutumlar› Tablo 6’de görülmektedir. Çal›flmaya kat›lanlar›n kulland›¤› Pap smear formu ve laboratuvar›n
özellikleri Tablo 7’de gösterilmifltir. Çal›flmaya kat›lanlara göre Pap smear’in güvenilirli¤i ile etkileyen faktörler
Tablo 8’de özetlenmifltir.
70
Tart›flma
Pap smear, serviks kanseri ile öncü lezyonlar›n› tarar:
Testin yararl› olmas›, yayg›n olarak uygulanmas›na ve
uygulama kurallar›na uyulmas›na ba¤l›d›r. Çal›flmaya kat›lanlar›n %57.4’ü rutin olarak Pap smear yap›yordu. Aile hekimli¤i uzmanlar›n›n rutin Pap smear yapmalar› koruyucu hekimli¤i daha iyi yürütmelerini sa¤layacakt›r.
Pap smear bir tarama testidir; çal›flmam›zda %91.1
oran›nda bu amaçla kullan›ld›¤›n› saptad›k. Karaca ve ar-
Karaca M ve ark. | Türkiye’de aile hekimli¤i uzmanlar›n›n Pap smear ile ilgili yaklafl›mlar› ve uygulama durumlar›
Tablo 5. Pap smear uygulamas›nda standart al›nan yafl ve
di¤er özellikler
Tablo 4. Jinekolojik kanser tedavisi görenlerde Pap smear
uygulamas›
Say›
%
Say›
%
80
79.2
Pap smear taramas›na bafllama zaman›*
Jinekolojik kanserde Pap smear s›kl›¤›
3 ayda bir
37
36.6
6 ayda bir
38
37.6
Y›lda bir
5
5.0
Bilmiyorum
21
20.8
Cinsel etkinlik bafllang›c›nda
18 yafl›nda
6
5.9
35 yafl›nda
14
13.9
Di¤er
7
6.9
Ömür boyu sürdürülmelidir
69
68.3
65 yafltan sonra
21
20.8
Di¤er
11
10.9
Adetin 10-20. günü
58
57.4
Hastan›n muayeneye geldi¤i herhangi bir zaman
43
42.6
Di¤er
6
5.9
Pap smear’i sonland›rman›n en uygun zaman›
Konizasyon/leep cerrahi sonras›nda Pap smear s›kl›¤›
33
32.7
6 ayda bir
50
49.5
Y›lda bir
6
5.9
Bilmiyorum
12
11.9
Pap smear alman›n en uygun zaman›*
Ameliyat edilmifl serviks kanserinde smear al›n›r m›?
Evet
69
68.3
Hay›r
13
12.9
Bilmiyorum
19
18.8
Uygun Pap smear için hastan›n yapmamas› gerekenler*
Ameliyat edilmifl serviks kanserinde smear alma s›kl›¤›
3 ayda bir
9
8.9
6 ayda bir
33
32.7
Y›lda bir
23
22.8
Bilmiyorum
36
Araflt›rma
3 ayda bir
Adetli iken test yapt›rmamal›
78
77.2
Son 48 saatte vajinal muayene yapt›rmamal›
59
58.4
Son 48 Saatte vaginal kontraseptif kullanmamal›
61
60.4
Son 24 saatte vajinay› y›kamamal›
75
74.3
Son 24 Saatte cinsel birleflmede bulunmamal›
68
67.3
Di¤er
6
5.9
Evet
4
4.0
Hay›r
87
86.1
Bilmiyorum
10
9.9
35.6
Adet s›ras›nda Pap smear al›n›r m›?
*Birden fazla seçenek iflaretlenmifltir.
kadafllar›n›n çal›flmas›ndaki smearlerin %40.7’si tarama,
Vajinal kontraseptif kullan›rken Pap smear al›n›r m›?
%59.3’ü ise flikayet nedeniyle yap›l›yordu.7 Testin yap›l-
Evet
27
26.7
mas›nda, hastan›n flikayeti ve risk grubunda olmas› önce-
Hay›r
49
48.5
likle etkili gözükmektedir. Ancak taramadan beklenen
Bilmiyorum
25
24.8
yarar, flikayeti olmayanlara uygulanmas› ile elde edilir.
*Birden fazla seçenek iflaretlenmifltir.
Pap smear’in ekonomik ve sosyo-kültürel durumdan az
etkilenmesi ülkemiz için önemlidir ve bu çal›flmada duülkemizin veri ve olanaklar›na uygun Pap smear alma ku-
rum böyle bulunmufltur.
Pap smear’in hangi yafl grubunda hangi s›kl›kta al›na-
rallar›n›n belirlenmesidir; Sa¤l›k Bakanl›¤› bir genelge
ca¤› önemlidir. Smear al›m s›kl›¤› yeterli olmad›¤›nda ve
ile duruma aç›kl›k getirmifltir. Genelge; hedef popülas-
hedef grup uygun olarak belirlenmedi¤inde yarar› k›s›tl›
yonu, taraman›n bafllang›ç ve bitifl yafllar›n›, tarama s›kl›-
kal›r. Hedef grubu belirlerken risk faktörleri göz önünde
¤›n› flöyle belirtmektedir: “Taramada mutlak hedef 35-
bulundurulmal›d›r. American College of Obstetricians
40 yafl aral›¤›ndaki tüm kad›nlar›n en az bir kez smear al-
and Gynecologists (ACOG) 2003’te üzerinde uzlafl›lan
d›rmas›d›r. Ülkemiz koflullar› dikkate al›nd›¤›nda gerçek-
8
servikal smear tarama ölçütlerini yay›nlad›. ‹deal olan,
lefltirilebilir ideal hedef ise, 35 yafl›nda bafllanacak olan
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 13 | Say› 2 | 2009
71
Tablo 6. Hekimlerin Pap smear alma, yayma ve sabitleme ile
ilgili tutumlar›
Say›
%
Say›
%
Pap smear formuna neler yaz›lmal›?*
Pap smear’in al›nd›¤› bölge*
Vajina arka forniksi
31
30.7
Hastan›n yafl›
83
82.2
Squamo-kolumnar bileflke
78
77.2
Klinik özellikler
91
90.1
‹ç servikal kanal
43
42.6
Öntan›
88
87.1
Di¤er
4
4.0
Anamnez
81
80.2
Di¤er
5
5.0
Ucuna pamuk sar›l› çubuk
4
4.0
Özel plastik smear f›rças›
77
76.2
Cyto-brush
28
27.7
Ayre spatulas›
13
12.9
Pap smear hangi araçla al›n›r?*
Araflt›rma
Tablo 7. Pap smear formunun ve laboratuvar›n özellikleri
Pap smear formuna yaz›lmas› gereken klinik özellikler*
Pap smear hangi teknikle al›n›r?*
Konvansiyonel yöntem
92
91.1
‹nce yayma
27
26.7
Pap smear kaç lama yay›l›r?
Son adet tarihi
75
74.3
Adet döngüsü düzeni
66
65.3
Gebelik
56
55.4
Lezyon varl›¤›
86
85.1
Hormon kullan›m›
76
75.2
R‹A kullan›m›
61
60.4
Bir
34
33.7
Histerektomi öyküsü
62
61.4
‹ki
49
48.5
Di¤er
6
5.9
Üç
12
11.9
Di¤er
6
5.9
Papanicolau sistemi
46
45.5
Bethesda sistemi
51
50.5
%95’lik etil alkol-eter kar›fl›m›
16
15.8
Di¤er
14
13.9
Ticari sprey
14
13.9
Alkol
48
47.5
Üniversite hastanesi
22
21.8
Saç spreyi
24
23.8
7
6.9
6
5.9
Özel muayenehane
Di¤er
Özel laboratuvar
23
22.8
Kendi kurumunun laboratuvar›
49
48.5
Materyal lama ne ile sabitlenir?
Çal›fl›lan laboratuvar›n s›n›flama sistemi
Çal›fl›lan laboratuvar
Alkolle sabitleme süresi
1-2 saat
17
16.8
12 saat
2
2.0
24 saat
16
15.8
24 saatten fazla
10
9.9
Bilmiyorum
56
55.4
K›sa süreli
35
34.7
mal› ve son iki testi negatif olan 65 yafl›ndaki kad›nlarda
1-2 saat
7
6.9
tarama kesilmelidir”.9 Bununla birlikte, ülkemizde tara-
2 saatten fazla
8
7.9
man›n hastan›n risk düzeyinin düflük ve sosyo-kültürel
Bilmiyorum
51
50.5
düzeyinin yüksek oldu¤undan emin olana kadar y›ll›k,
Sprey ile sabitleme süresi
*Birden fazla seçenek iflaretlenmifltir.
72
*Birden fazla seçenek iflaretlenmifltir.
toplum tabanl› taramad›r. Taranacak popülasyon, Ev
Halk› Tespit Fifli esas al›narak tan›mlanmal› ve gelifltirilecek davet yöntemleriyle 5 y›ll›k intervallerle tekrarlan-
daha sonra ise 3 y›ll›k aralarla yap›labilece¤i de belirtil-
Karaca M ve ark. | Türkiye’de aile hekimli¤i uzmanlar›n›n Pap smear ile ilgili yaklafl›mlar› ve uygulama durumlar›
negatif ise y›lda birkez al›nmal›d›r. Serviks kanseri için,
Tablo 8. Hekimlere göre Pap smear güvenilirli¤i ve
etkileyen faktörler
immünosüpresif tedavi (HIV + olgular dahil) alanlarda
iyi sa¤l›k koflullar› oluflana kadar y›lda bir smear almaya
Say›
devam edilmelidir”.9 Çal›flmaya kat›lanlar özel durumu
%
olanlarda taraman›n daha s›k yap›lmas› gerekti¤ini be-
Pap smear’in güvenilirli¤ini etkileyen faktörler*
lirttiler. Özel durumlarda da tarama kurallara uygun ol-
Yetersiz ve yanl›fl alma
92
91.1
Yanl›fl yayma tekni¤i
79
78.2
Kurutma ve sabitleme hatas›
73
72.3
Yetersiz boyama
73
72.3
Deneyimsiz sitolog
69
68.3
önem kazan›r. American Society of Cytopathology’ye
Di¤er
5
5.0
göre (2000) flu ölçütlere uyulmas› Pap smear’deki yanl›fl
mal›d›r.
Pap smearin varolan bir patolojiyi göstermemesi yanl›fl negatif sonuçtur. Özellikle Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n önerdi¤i gibi seyrek yap›lan smear’lerde yanl›fl negatiflik
tin kaç›nc› günü, hangi teknikle, nas›l al›naca¤›, al›mdan
0-30
0
0.0
31-50
4
4.0
51-70
13
12.9
rilen formda yer alacak bilgilerin ayr›nt›lar› temel
71-90
49
48.5
ölçütlerdir. Çal›flmam›zda bu ölçütlere genellikle uyul-
91 ve üstü
11
10.9
du¤u söylenebilir. Tam olarak uyulmas›, smear’in amac›-
Bilmiyorum
24
23.8
na daha fazla ulaflmas›n› sa¤layacakt›r.
101
100.0
önce hastan›n yapmamas› gerekenler, örne¤in lama nas›l
Araflt›rma
negatifli¤in düflürülmesini sa¤layacakt›r.10 Smear’in ade-
Pap smear güvenilirlik oran› (%)
yay›laca¤›, sabitlemenin nas›l yap›laca¤›, patologa gönde-
Pap smear hatalar› genellikle al›m ve laboratuvar
hatas› ile laboratuvar›n kalite denetimindeki yetersizli¤e ba¤l›d›r. Konvansiyonel Pap smear taramas›n›n du-
mektedir.4 Çal›flmam›zda serviks kanserindeki en önemli
yarl›l›¤› %11-98, özgüllü¤ü %14-97, yanl›fl negativite-
yüksek risk faktörü çok say›da cinsel efl, en önemli düflük
si %6-55 aras›ndad›r. Yanl›fl negativitenin %70’i anor-
risk faktörü ise tek efllilik olarak belirtilmifltir. Pap sme-
mal hücre içermemesi nedeniyle gerçek negatif olarak
ar’in cinsel etkinlikle birlikte bafllat›lmas› ve ömür boyu
sürdürülmesi en yayg›n görüfltür.
Serviks patolojisi, ba¤›fl›kl›¤› etkileyen sistemik hastal›¤› olan ya da rahmi al›nanlarda smear uygulama s›kl›¤› özellik arzeder: ACOG 2003’te bu ölçütleri belirtmifltir.8 Sa¤l›k Bakanl›¤› da, konuyu, özel durumlar bafl-
s›n›fland›r›labilir. Sadece %30’u ise laboratuvar hatas›na ba¤l›d›r.11 Smear’de hücre bulunmamas› örnekleme
ve haz›rlama hatalar›ndan kaynaklan›r. Son derece basit bir ifllem olan Pap smear’in al›m›ndan cama yay›lmas›na dek hücrelerin %80’i kaybolabilir. Yaymada
anormal hücreler saptand›¤›nda, kurumaya ba¤l› artefaktlar, ortamdaki kan, mukus ve inflamatuvar art›kla-
l›¤› alt›nda ele alm›flt›r: “Histerektomi sonras› smear;
r›n bulaflmas› ya da yayman›n kal›nl›¤› yanl›fl yorumla-
benign jinekolojik nedenlerle total histerektomi yap›l-
maya yol açabilir.12 ABD’deki servikal kanserlerin
m›fl olgularda (CIN II ve III varl›¤› benign kabul edil-
%50’sinin smear yap›lmamas› ya da yetersiz yap›lmas›
memektedir) vaginal sitolojiyle takip gerekli de¤ildir.
nedeniyle atlanan vakalar oldu¤u düflünülmektedir.13
CIN II ve III nedeniyle histerektomize olgularda; üç dö-
Çal›flmam›zda hekimlerin yaklafl›k yar›s› Pap smearin
kümante edilebilen, teknik yeterli negatif sitoloji ve son
güvenilirli¤ini %71-90 olarak belirtmifltir. Pap sme-
10 y›lda anormal/pozitif sitoloji yoklu¤unda tarama ke-
ar’in güvenilirli¤ini en çok yetersiz ve yanl›fl örnek al-
silmelidir. HIV infeksiyonu tan›s› alan ve/veya immüno-
man›n, en az da sitologun deneyimsizli¤inin etkiledi¤i
süpresif tedavi alan olgularda; ilk y›l iki kez, sonuçlar›
düflünülmektedir.
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 13 | Say› 2 | 2009
73
Aile hekimli¤i uzmanlar› koruyucu hekimli¤in en
6.
CFF6407999D5EC50F8956515916B329A1F1 adresinden15/12/2008
önemli kiflileri olacaklard›r. Bu hekimlerin konu ile ilgili
geliflmeleri yak›ndan izlemeleri yararl› olacakt›r.
http://www.saglik.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433
tarihinde eriflilmifltir.
7.
Karaca M, Palanc› Y, Aksu SR. ‘Pap smear’ ne kadar biliniyor, ne kadar
uygulan›yor? Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2008; 18: 22-8.
Kaynaklar
8.
ACOG Practice Bulletin No.45. Obstet Gynecol 2003; 102: 417-27.
1.
Parkin DM, Pisani P, Ferlay J. Estimates of the worldwide incidence of
9.
http://www.ukdk.org/pdf/mevzuat/serviks_genelge.pdf adresinden 15/12/
2.
http://www.saglik.gov.tr/KSDB/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433
25 major cancers in 1990. Int J Cancer 1999; 80: 827–41.
CFF6407999D5EC50F896A5A2497543C96C6 adresinden 15/12/2008
tarihinde eriflilmifltir.
3.
Greenlee RT, Murray T, Bolden S, Wingo PA. Cancer statistics 2000.
Araflt›rma
CA Cancer J Clin 2000; 50: 7-33.
4.
Ozan H. Pap smear ne zaman? nas›l? kimden? Hassa H (ed). Türk
Jinekoloji ve Obstetrik Derne¤i, Uzmanl›k Sonras› E¤itim ve Güncel
Geliflmeler Dergisi 2005; 2: 35-40.
5.
Gorpelioglu S, Korkut F, Aytekin F. Family practice in Turkey. Fam Pract
1995; 12: 339-40.
2008 tarihinde eriflilmifltir.
10. http://www.cytopathology.org
adresinden
tarihinde
eriflilmifltir.
11. Fahey MT, Irwig L, Macaskill P. Meta-analysis of Pap test accuracy. Am
J Epidemiol 1995; 141: 680-9.
12. De May RM. Cytopathology of false negatives preceeding cervical carcinoma. Am J Obstet Gynecol 1996; 175: 1110-3.
13. Shingleton HM, Patrick RL, Johnston WW, Smith RA. The current status of the Papanicolaou smear. CA Cancer J Clin 1995; 45: 305-20.
Gelifl tarihi: 24.12.2008
Kabul tarihi: 02.02.2009
Çıkar çakıflması:
Çıkar çakıflması bildirilmemifltir.
‹letiflim adresi:
Yard. Doç. Dr. Mehmet Karaca
Kafkas Üniversitesi T›p Fakültesi
Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Anabilim Dal›
Kars
e-posta: [email protected]
74
15/12/2008
Karaca M ve ark. | Türkiye’de aile hekimli¤i uzmanlar›n›n Pap smear ile ilgili yaklafl›mlar› ve uygulama durumlar›

Download Report