MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO GİRİŞ Bu rehber çalışanların laboratuvar hizmetlerinden daha etkin yaralanabilmesi amacı ile hazırlanmıştır. Yapılan bilimsel çalışmalar laboratuvar hatalarının yaklaşık % 65’nin preanalitik evrede (Örneklerin analizlerinin yapılmasına kadar geçen süreçte) yapılan hatalardan kaynaklandığını göstermiştir. Hastanelerde laboratuvar hizmetlerinde yaşanan sorunların önemli bir kısmı laboratuvar işleyişinin hasta ve personel tarafından yeterince bilinmemesi ve iletişim eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Analiz öncesi uyulması gereken kurallara uyulmaması, yanlış örnek kabı seçimi, yetersiz örnek alınması, eksik test girişi yapılması vb en çok karşılaşılan sorunlardır. Hem bu tür sorunları azaltabilmek hem de laboratuar işleyişinin düzenli yürümesini sağlamak için göstereceğiniz özene teşekkür ederiz. 1/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO LABORATUVARIMIZDA ÇALIŞILAN RUTİN MİKROBİYOLOJİK TESTLER 1)TAM KAN(HEMOGRAM) 2)RETİKÜLOSİT 3)SEDİMENTASYON 4)MİKROSKOBİK İNCELEME a)Boyalı mikroskopik inceleme Gram Boyama May-Grünwald(Periferik Yayma) Metilen Mavisi Mikobakteri aranması(ARB ) b)Boyasız mikroskopik inceleme Direkt Parazit inceleme(Manuel) Kanda Parazit arama Vucut Sıvıları Hücre Sayımı Spermiyogram 5)KÜLTÜR-ANTİBİYOGRAM Boğaz Kültürü Burun Kültürü Balgam Kültürü Trakeal aspirat Kültürü BAL Kültürü Nazofarenks Kültürü Sinüs Aspiratı Kültürü Konjiktiva Kültürü Kulak Kültürü Gaita Kültürü İdrar Kültürü Vagen-Serviks Kültürü Mikoplazma Kültürü Üreaplazma Kültür- Antbiyogram Üretral Akıntı Kültürü Prostat Sıvısı Kültürü Yara Kültürü Aspirat Kültürü Doku Biyopsi Kültürü Kan Kültürü Kateter kültürü BOS kültürü(Özel zenginleştirme ile) Eklem Sıvısı Kültürü Periton Sıvı Kültürü Plevral Sıvı Kültürü Perikard Sıvısı Kültürü Safra Sıvısı Kültürü Anaerop kültür Mikobakteri Kültürü Mantar Kültür 6) SEROLOJİ VDRL-RPR Treponema pallidum hemaglütşinasyon(TPHA) Brucella Aglütinasyon testi(Rose Bengal) Brucella Tüp Aglütinasyon Brucella Aglütinasyon( Coombs antiserumu ile) Entamoeba Hıstolytıca Adezin Antijeni Rota Virus antijeni Enterik Adenovirus antijeni H.Pylori direkt antijeni Kist Hidatik indirekt hemaglütinasyon(IHA) Clostridium difficile toksin A Criptosporidium antijeni Grup A Streptokok tayini(lateks veya ELİSA) Mono Test Chlamydia antijeni 2/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO 7)ELISA AntıHCV AntıHIV HBsAg HBeAg AntıHBe AntıHBc IgG AntıHBc IgM AntıHAV IgG Antı-HBs AntıHAV IgM AntıRubellaIgM AntıRubellaIgG AntıToxoIgG AntıToxoIgM AntıCMVIgG AntıCMVIgM 8) PCR HBV DNA HCV RNA HIV RNA CMV PCR MIKOBAKTER PCR MIKOBAKTERİ TİPLENDİRME 9)IFA ANA APA ANTIds DNA ANTIjo1 ANTIScl 70 ANTISm (İmmunoblotting) ANTI Sm Di ANTI Sın/RPN (İmmunoblotting) ANTI-SSA (İmmunoblotting) ANTI-SSB (İmmunoblotting) 3/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO Sut kodu Test adı Örnek türü Örmek kabı Örnek mıktarı Yöntem Testin çalışıldığ ı laboratu var Testi Etkileyen Faktörler Çalışm a günü Sonuç verme zamanı 901.620 TAM KAN(HEMOGRAM) EDTA’lı Tam Kan Mor Kapaklı Tüp 2 cc Otomatize MerkezAcil Pıhtılı örnek, yetersiz veya fazla alınmış örnek Hergün Aynı gün 905.360 RETİKÜLOSİT EDTA’lı Tam Kan Mor Kapaklı Tüp 2 cc Otomatize MerkezAcil Pıhtılı örnek, yetersiz veya fazla alınmış örnek Hergün Aynı gün Sitratlı Tam Kan Siyah Kapaklı Tüp Otomatize Merkez Pıhtılı örnek, yetersiz veya fazla alınmış örnek Hergün Aynı gün HBsAg Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA MerkezAcil Hemoliz, heparin lipemi Hergün 1 Gün sonra HBsAg Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MikroELISA Merkez Hemoliz, heparin lipemi Hergün 1 Gün sonra ANTI HCV Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA MerkezAcil Hemoliz, lipemi Hergün 1 Gün sonra ANTI HCV Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MikroELISA Merkez Hemoliz, lipemi Hergün 1 Gün sonra 903.400 SEDİMENTASYON 907.450 907.440 906.640 906.630 1.6cc ANTI HIV Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA MerkezAcil Hemoliz, lipemi Hergün 1 Gün sonra 906.660 ANTI HIV Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MikroELISA Merkez Hemoliz lipemi Hergün 1 Gün sonra 906.620 ANTİ-HBs Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA MerkezAcil Hemoliz, heparin, lipemi Hergün 1 Gün sonra 906.610 ANTİ-HBs Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MikroELISA Merkez Hemoliz, heparin, lipemi Hergün 1 Gün sonra 906.670 4/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO 906.530 Antı HAV IgM Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA MerkezAcil Hemoliz, heparin Hergün 1 Gün sonra 906.510 Antı HAV IgG veyaTotal Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA Merkez Hemoliz, heparin, lipemi Hergün 1 Gün sonra 906.580 Antı HBc IgM Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA MerkezAcil Hemoliz, heparin lipemi Hergün 1 Gün sonra 906.560 Antı HBc IgG veyaTotal Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA Merkez Hemoliz, heparin lipemi Hergün 1 Gün sonra 907.420 HBeAg Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA Merkez Hemoliz, heparin lipemi Hergün 1 Gün sonra 906.600 AntıHBe Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA Merkez Hemoliz, heparin lipemi Hergün 1 Gün sonra 906.930 AntıToxoIgM Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA Merkez Hemoliz, lipemi Hergün 1 Gün sonra 906.910 AntıToxoIgG Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA Merkez Hemoliz, lipemi Hergün 1 Gün sonra 906.840 Antı Rubella IgM Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA Merkez Hemoliz, lipemi Hergün 1 Gün sonra 906.820 Antı Rubella IgG Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA Merkez Hemoliz, lipemi Hergün 1 Gün sonra 906.370 AntıCMV IgM Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA Merkez Hemoliz, lipemi Hergün 1 Gün sonra 906.360 AntıCMV IgG Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc MakroELISA Merkez Hemoliz, lipemi Hergün 1 Gün sonra 5/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO 908.150 HBV DNA Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc PCR Merkez Yetersiz materyal 908.170 HCV RNA Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc PCR Merkez Yetersiz materyal 908.220 HIV RNA Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc PCR Merkez Yetersiz materyal 908.140 CMV PCR Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc PCR Merkez Yetersiz materyal 908.290 MIKOBAKTERİ PCR Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc PCR Merkez Yetersiz materyal 908.300 MIKOBAKTERİ TİPLENDİRME Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc PCR Merkez Yetersiz materyal 906.780 ANA Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 3 ml IFA Merkez Hemoliz 906.790 APA Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 3 ml IFA Merkez Hemoliz 906.410 ANTIdsDNA Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 3 ml IFA Merkez Hemoliz 906.720 ANTIjo 1 Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 3 ml IFA Merkez Hemoliz 906.850 ANTIScl70 Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 3 ml IFA Merkez Hemoliz 907.000 ANTISm(Immunoblo tting) Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 3 ml Immunoblotting Merkez Hemoliz 906.870 ANTISm Di Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 3 ml IFA Merkez Hemoliz 907.010 ANTI Sın/RPN(Immunoblo tting) Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 3 ml Immunoblotting Merkez Hemoliz 907.020 ANTI SSA(Immunoblotting ) Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 3 ml Immunoblotting Merkez Hemoliz 6/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD 907.030 YAY.TRH ANTI SSB(Immunoblotting ) Serum 906.290 Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc Hemaglütinasyon BRUCELLA- ROSE BENGAL Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc Lateks aglütinasyon BRUCELLA TÜP AGLÜTİNASYON Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc Aglütinasyon Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc Aglütinasyon Merkez Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 1 cc Lateks aglütinasyon Merkez Serum Sarı kapaklı jelli Tüp 907.070 BRUCELLA TÜP AGLÜTİNASYON MONO TEST (HETEROFİL ANTİKOR) KİST HİDATİK (İNDİREKT HEMAGLÜTİNASY ON)(İHA) Hemoliz Hemoliz Hergün Hemoliz Hergün Hemoliz Hergün Hemoliz Hergün MerkezAcil /manuel Merkez Merkez 1 Gün sonra Merkez Hemoliz (Coombs antiserumu ile) 907.730 MakroELISA/mık roELISA Merkez Serum TPHA 907.830 Immunoblotting 1 cc Serum 908.090 907.080 3 ml REV.NO Sarı kapaklı jelli Tüp VDRL- RPR 907.090 Sarı kapaklı jelli Tüp REV.TRH Hergün Hergün 1 Gün sonra Hergün 1 Gün sonra -------- Hergün 1 Gün sonra --------- Hergün 1 Gün sonra Hemoliz Hemoliz 1 cc Hemaglütinasyon Merkez 907.980 ROTA VİRUS ANTİJENİ gaita Gaita kabı 1-2 gr Kromotografik Acil 907.370 ENTERİK ADENO VIRUS ANTİJENİ gaita Gaita kabı 1-2 gr Kromotografik Acil 907.490 H.PYLORİ DİREKT ANTİJENİ gaita Gaita kabı 1-2 gr Kromotografik Acil 907.350 ENTAMOEBA HISTOLYTİCA ADEZİN ANTİJENİ gaita Gaita kabı 1-2 gr Elısa Acil 912.050 C.DİFFİCİLE TOKSİN A gaita Gaita kabı 1-2 gr Kromotografik Acil >30 dk. fazla beklemiş örnek Hergün 1 Gün sonra 905.830 CRİPTOSPORİDİU M ANTİJEN gaita Hergün Acil Antibiyotik, antiasit, laksatif kullanımı 1 Gün sonra ------- -------- Gaita kabı 1-2 gr Kromotografik 7/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO 905.980 GRUP A STREPTOKOK TAYİNİ(LATEKS VEYA ELİSA) Boğaz Sürüntü örneği Steril Eküvyon - Lateks aglütinasyon Acil Uygun alınmamış örnek Hergün 907.110 CHLAMİYDİA ANTİJENİ Üretral sürüntü örneği Üregenital Eküvyon - ELİSA Acil ------ Hergün 906.141 Mıkobakteri aranması (ARB) 905.760 GRAM BOYAMA Balgam, İdrar ve Diğer Materyal Steril Materyal Kabı Yara, Steril Vücut Sıvısı, Balgam vb. Steril Materyal Kabı, Steril Eküvyon EZN Merkez Antibiyotik kullanımı, tükrükle karışık örnek Hergün 1 Gün sonra 1 Gün sonra Aynı gün Gram Boya MerkezAcil ---- Hergün 905.760 MAY – GÜNWALD(PERİF ERİK YAYMA) Kan Parmak ucu - Giemsa Acil Parmak ucundan alınmamış örnek Hergün 1 Gün sonra 906.001 KANDA PARAZİT ARAMA Kan Parmak ucu - Kalın damla, prifeik yayma , Giemza Acil Parmak ucundan alınmamış örnek Hergün Aynı gün 905.760 METİLEN MAVİSİ Yara, Steril Vücut Sıvısı, Balgam vb. 905.870 DİREKT PARAZİT İNCELEMESİ Gaita Gaita Kabı SPERMİYOGRAM Meni Steril Materyal Kabı 704.640 901.700 VUCUT SIVILARI HÜCRE SAYIMI Steril Vücut Sıvı BOĞAZ KÜLTÜRÜ Boğaz Sürüntüsü Burun Sürüntüsü Steril Eküvyon Çubuğu ile Steril Tüp İçinde 905.677 BURUN KÜLTÜRÜ Steril Materyal Kabı Steril Eküvyon Çubuğu ile Steril Tüp İçinde 905.670 Aynı gün Steril Materyal Kabı, Steril Eküvyon Metilen Mavisi Boyası Acil Tam Otomatik Analizör 2 ml Kültür Hergün >30 dk. fazla beklemiş örnek Hergün Aynı gün ----- Hergün Aynı gün Antibiyotik kullanımı, uygun alınmamış örnek Hergün 2 gün sonra Antibiyotik kullanımı, uygun alınmamış örnek Hergün 2 gün sonra Zeynep Kamil Hastanesi Acil Kültür ----- Merkez Merkez 8/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO 3 gün sonra Hergün 3 gün sonra KULAK KÜLTÜRÜ Kulak Sürüntüsü Steril Eküvyon Çubuğu ile Steril Tüp İçinde Kültür Merkez Antibiyotik kullanımı, uygun alınmamış örnek, transport besiyerine daldırılmamış örnek BALGAM KÜLTÜRÜ Steril Materyal Kabı Kültür MerkezAcil Antibiyotik kullanımı, tükrükle karışık örnek Hergün Balgam 3 gün sonra İdrar Steril Materyal Kabı Kültür Merkez Yetersiz antisepsi,, beklemiş örnek Hergün İDRAR KÜLTÜRÜ 3 gün sonra 3 gün sonra Yara Sürüntüsü Merkez Acil Antibiyotik kullanımı, uygun alınmamış örnek, transport besiyerine daldırılmamış örnek Hergün Steril Eküvyon Çubuğu ile Steril Tüp İçinde Hergün 3 gün sonra Acil Antibiyotik kullanımı, uygun alınmamış örnek, transport besiyerine daldırılmamış örnek Hergün 3 gün sonra Kültür Merkez 905.673 905.671 905.6741 YARA KÜLTÜRÜ 2 cc Kültür 905.6611 ASPİRAT KÜLTÜRÜ Aspirasyon Materyali Steril Materyal Kabı 1-2 cc Kültür DOKU BİYOPSİSİ KÜLTÜRÜ Biyopsisi Steril Materyal Kabı Kültür MerkezAcil Antibiyotik kullanımı,, yetersiz antisepsi, oksijene maruz kalma Gaita Gaita Kabı Kültür Acil Antibiyotik kullanımı,, yetersiz örnek Hergün GAİTA KÜLTÜRÜ 3 gün sonra SAFRA SIVISI KÜLTÜRÜ Safra sıvısı Kültür Antibiyotik kullanımı,, yetersiz antisepsi Hergün Merkez Acil 3 gün sonra 905.871 905.672 906.224 Hergün Nazofarenks sürüntüsü NAZOFARENKS KÜLTÜRÜ 905.675 Antibiyotik kullanımı, uygun alınmamış örnek Steril Eküvyon Çubuğu ile Steril Tüp İçinde 906.221 Steril Materyal Kabı 1-2cc 9/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH Eklem sıvısı 905.881 EKLEM SIVISI KÜLTÜRÜ REV.TRH Steril Materyal Kabı 1-2cc 906.2231 PLEVRAL SIVISI KÜLTÜRÜ Plevral sıvısı Steril Materyal Kabı 1-2cc 906.222 PERİTON SIVISI KÜLTÜRÜ Periton sıvısı Steril Materyal Kabı 1-2cc BOS SIVISI KÜLTÜRÜ BOS sıvısı Steril Materyal Kabı 1-2cc Kan Kültürü Şişesi Şişe talimatı na göre 905.710 906.020 906.041 KAN KÜLTÜRÜ Tam Kan KATETER KÜLTÜRÜ kateter 906.160 Steril Materyal Kabı REV.NO Kültür Antibiyotik kullanımı,, yetersiz antisepsi Hergün Merkez Acil 3 gün sonra Kültür Antibiyotik kullanımı,, yetersiz antisepsi Hergün Merkez Acil 3 gün sonra Kültür Antibiyotik kullanımı,, yetersiz antisepsi Hergün Merkez Acil 3 gün sonra Antibiyotik kullanımı, yetersiz antisepsi, kan hücresi kontaminasyonu Antibiyotik kullanımı,, yetersiz antisepsi Hergün 3 gün sonra Hergün 7 gün sonra Antibiyotik kullanımı,, yetersiz antisepsi Hergün 3 gün sonra Antibiyotik kullanımı, tükrükle karışık örnek Hergün 20 gün Antibiyotik kullanımı, uygun alınmamış örnek, transport besiyerine daldırılmamış örnek Hergün 3 gün sonra Antibiyotik kullanımı, uygun alınmamış örnek, transport besiyerine daldırılmamış örnek Hergün 3 gün sonra Kültür Acil Otomatize sistem Acil Kültür Merkez Acil İdrar MIKOBAKTERİ KÜLTÜRÜ 906.170 MIKOBAKTERİ KÜLTÜRÜ(Üreme kont. Ot.sistem) Balgam, BAL, Trekeal asp. BOS, Apse Materyali , Vucut sıvıları Steril Materyal Kabı MICT Merkez 905.676 VAJEN-SERVİKS KÜLTÜRÜ 906.280 ÜREPLAZMA KÜLTÜR ANTİBİYOGRAM Vajen , Serviks Sürüntüsü Transport besiyeri İçinde Üretral sürüntü Transport besiyeri İçinde Kültür Merkez Acil Kültür Acil 10/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD 906.190 YAY.TRH MIKOPLAZMA KÜLTÜRÜ REV.TRH Üretral sürüntü REV.NO Kültür Acil Antibiyotik kullanımı, uygun alınmamış örnek, transport besiyerine daldırılmamış örnek Hergün 3 gün sonra Kültür Merkez Acil Antibiyotik kullanımı,, yetersiz antisepsi, oksijene maruz kalma Hergün 3 gün sonra Antifungal kullanımı, yetersiz materyal Hergün Transport besiyeri İçinde 905.600 ANAEROP KÜLTÜR 906.120 MANTAR KÜLTÜR Deri kazıntısı, tırnak, saç veya saçlı deri kazıntısı,Bal gam,BAL, Trekeal asp. BOS, Apse Materyali , vajinal sürüntü Steril kap veya steril Eküvyon Kültür Merkez 906.2501 TRAKEAL ASPİRAT Trakeal aspirat Steril kap Kültür Acil Antibiyotik kullanımı, uygun alınmamış örnek Hergün 3 gün sonra 906.2502 BAL BAL materyali Steril kap Kültür Acil Antibiyotik kullanım, kontamine örnek Hergün 3 gün sonra 906.2231 PERİKARD SIVISI KÜLTÜRÜ Periton sıvısı Steril Materyal Kabı Antibiyotik kullanımı,, yetersiz antisepsi Hergün 3 gün sonra 905.6742 ÜRETRAL AKINTI Üretral sürüntü 1-2cc Kültür Acil Kültür Acil Antibiyotik kullanımı, uygun alınmamış örnek, transport besiyerine daldırılmamış örnek Hergün 3 gün sonra Kültür Acil Antibiyotik kullanımı,, yetersiz antisepsi Hergün 3 gün sonra Transport besiyeri İçinde 905.6743 PROSTAT SIVI KÜLTÜRÜ Prostat mayi Transport besiyeri İçinde 1-2cc 11/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH 905.679 Konjiktiva Kültürü Konjiktiva kazıntı örneği Steril Materyal Kabı 905.6612 Sinüs Aspiratı Kültürü Sinüs Aspirat örneği Steril Materyal Kabı REV.TRH Kültür 1-2cc Kültür REV.NO Acil Acil Antibiyotik kullanımı, uygun alınmamış örnek, transport besiyerine daldırılmamış örnek Hergün 3 gün sonra Antibiyotik kullanımı,, yetersiz antisepsi, oksijene maruz kalma Hergün 3 gün sonra 12/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO MİKROBİYOLOJİK TESTLER Kan kültürü Pozitif Steril vücut sıvılarından üreme Pozitif ARB boyama ve kültür Pozitif BOS Gram boyama ve kültür Pozitif Malarya ya da diğer kan parazitleri Pozitif Mikrobiyoloji Laboratuarı İçin Numunelerin Transferi İle İlgili Genel Prensipler: Mikroorganizmalar, numunelerin toplanması, nakli veya saklanması sırasında çoğalır veya canlılıklarını yitirip hastalığı tanımlamadaki önemlerini kaybederler. Uyulması gereken prensipler şunları içerir: 1. Tüm örneklerin nakli hemen, hiç bekletilmeden yapılmalıdır. Örnekler alınırken lokal anestezik madde kullanılmış ise bu maddeler antibakteriyel etki gösterebileceğinden lokal anestezik madde ile temas süresi kısa olmalıdır. 2. Herhangi bir nedenle hemen nakledilemiyorsa 2-8 ºC’de buzdolabında saklanmalıdır. Bazı örnekleri bu durumun dışındadır: a. Kan kültürü için alınan örnekler laboratuara hemen nakledilmeli, laboratuara ulaşana kadar oda ısında muhafaza edilmelidir. b. Beyin omurilik sıvısı (BOS) oda ısında bekletilmelidir. 3. İdrar ve solunum sistemine ait örnekler en fazla iki saat içinde laboratuara ulaşmış olmalı, ulaştırılamıyorsa +4º C’de buzdolabında 24 saat bekletilebilir. 4. Gaita örnekleri, mikroskobik ve paraziter inceleme için gaita kabına alınmalı ve 30 dakika içinde laboratuara ulaştırılmalıdır 5. Yara ve vücut sıvıları ½ saat içinde laboratuara ulaştırılmalıdır. 6. Mikobakteriyel inceleme için hastadan sabah alınan ilk idrar ve balgam gönderilmelidir. 7. Anaerob kültür örnekleri : 13/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO Anaerob kültür için özel taşıyıcı besiyeri laboratuvardan alınmalıdır. Örneği alacak doktor, laboratuvarla iletişime geçmelidir. Özel taşıyıcı besiyerine örneğin nasıl alınacağı laboratuvar görevlileri tarafından anlatılacaktır. Alınan örnek en kısa zamanda laboratuvara ulaştırılmalıdır. ANAEROB KÜLTÜR İÇİN ÖRNEK KOŞULLARI Kabul edilecek Örnekler Reddedilecek Örnekler 1. Iğne aspiratı 1. BAL 16. Yanık sürüntü: Doku 2. Bartholin bezi 2. Servikal sürüntü veya 3. Safra 3. Endotrakeal aspirat aspirat 4. Kan 4. Kontamine endoservikal 17. Kolostomi materyali 5. Kemik iliği sürüntü 18. Dekübit sürüntüsü: Doku 6.Korunmuş bronkoskopik 5. Loşi veya fırça 6. NF sürüntü aspirat 7. Kuldosentez 7. Perineal sürüntü 19. Foley kateter ucu 8. Fallop tüpü 8. Prostatik veya seminal 20. YD’da gastrik aspirat 9. Intrauterin araç sıvı 21. 10. Over 9. Dışkı sürüntüsü: 11. C/S ile plasenta 10. Rektal sürüntüsü Doku veya aspirat 12. Sinüs aspiratı 11. Boğaz sürüntüsü 22.Gangrenöz 13. Clostridium için dışkı 12. Trakeostomi aspiratı sürüntüsü: 14. Transtrakeal aspirat 13. Üretral sürüntü aspirat Perirektal lezyon Doku 15. Anaerob transport vasatı 14. Idrar, mesane, kateter 23.Periodontal ile sürüntü veya sürüntüsü: 16. Suprapubik idrar orta akım aspirat 17. Endometrial aspirat 15. Vajina sürüntü veya abse Doku veya lezyon veya vulva 24. Variköz ülser sürüntüsü: Doku veya aspirat 25. Kusmuk 14/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO Genel Red Kriterleri 1. Hasta adı ve soyadının bulunmadığı, örnek tanımının yapılmadığı, hatalı yapıldığı, örnek kabındaki bilgilerin LIS sistemindeki bilgilerle uyumsuz olduğu durumlarda numune kabulü yapılmaz. Ayrıca barkodu olmayan örnekler laboratuvara kabul edilmez. 2. Uygun tüplere alınmayan örnekler laboratuara kabul edilmez; servis ve polikliniklerden yeni numune istenir. 3. Serolojik ve ELİSA testleri için hemolizli ve lipemik örnekler , hemogram, sedimantasyon ve kan gruplaması için hemolizli, lipemik ve pıhtılı l örnekler laboratuvara kabul edilmez. 4. Tüp içindeki örnek miktarı yeterli değilse numune kabul edilmez. 5. Laboratuara önerilen sürelerin ve transfer koşulların dışında gelen örnekler kabul edilmez. 6. Laboratuvar rehberinde belirtilen saatler ve günler dışında gönderilen örnekler kabul edilmez. Mikrobiyoloji Laboratuarı Red Kriterleri 1. Kan, BOS ve yara dışında kalan aynı tarihli örnekler kabul edilmez. 2. Kırık veya steril olmayan kaplar ile gönderilen örnekler kabul edilmez. 3. Bir başka materyalle kontamine örnekler (idrarın dışkı ile karışmış olması gibi)reddedilir. 4. Mikrobiyolojik tetkikler için fiksatif içinde gelen örnekler (dışkıda parazit yumurtası tetkiki hariç) reddedilir. 5. Mikobakteri incelemesi dahil 24 saat süre ile toplanan balgam ve idrar örnekleri laboratuara kabul edilmez. 6. Balgamın makroskobik olarak değerlendirilmesinde tükrük görünümünde olması durumunda numune reddedilir. 7. Flora ile kontaminasyon olasılığından dolayı hatalı veri sağlama ihtimali bulunan numuneler reddedilir 15/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO Hatalı Veri Sağlama İhtimali Bulunan Numuneler Uygun Örnek Önerisi Numune tipi Yüzeysel, oral, periodontal sürüntü Doku örneği veya aspirat Dekübit ülserinde sürüntü Doku örneği veya aspirat Variköz ülserlerinde sürüntü Doku örneği veya aspirat Yanık yaralarında sürüntü Doku örneği veya aspirat Yüzeysel gangrenöz lezyonda sürüntü Doku örneği veya aspirat Perirektal apsede sürüntü Doku örneği veya aspirat Barsak içeriği İşlem yapılmamalı Kusmuk İşlem yapılmamalı Foley sonda ucu kültürü İşlem yapılmamalı Kolostomi yerinden gelen akıntı İşlem yapılmamalı Yenidoğanda gastrik aspirat İşlem yapılmamalı Manuel Testlerin Referans Aralıkları Sedimentasyon (1 saatlik) Çocuk:0-10 mm/saat <50 yaş Erkek :0-15 mm/saat Kadın:0-20 mm/saat >50 yaş Erkek:0-20 mm/saat Kadın:0-30 mm/saat Grup A Streptokok tayini (Lateks veya ELİSA) NEGATİF Brucella (Rose Bengal) NEGATİF 16/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO Brucella tüp aglütinasyon (Wright) < 1/160 Brucella tüp aglütinasyon (Coombs antiserumu ile) <1/160 Kist Hidatik (İndirekt Hemaglütinasyon)(İHA) < 1/160 (Kollajen doku hastalıkları, siroz ve diğer paraziter enfeksiyonlarda yalancı pozitiflik görülebilir.) Entamoeba Histolytica Adezin Antijeni NEGATİF Rota Virüs Antijeni NEGATİF Enterik Adenovirüs Antijeni NEGATİF Helicobacter pylori direkt Antijeni NEGATİF Clostridium difficile Toksin A NEGATİF Cryptosporodium Antijeni NEGATİF Mono Test (Tam heterofil Antikorlar) NEGATİF Chlamydia antijeni NEGATİF VDRL -RPR NEGATİF Treponema pallidum hemaglütinasyon (TPHA) < 1/80 ANA 1/100* APA 1/10* Anti ds DNA 1/10* Anti Jo-1 NEGATİF* Anti Scl 70 NEGATİF* Anti-Sm (İmmunoblotting) NEGATİF* Anti-Sm D 1 NEGATİF* Anti-Sm/RNP (İmmunoblotting) NEGATİF* Anti-SSA (İmmunoblotting) NEGATİF* 17/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH Anti-SSB(İmmunoblotting) REV.TRH REV.NO NEGATİF* SERACETTİN BEY 1Prenatal tarama testleri(Ek-1), İmmünsupresif ilaç düzeyi tespit testleri (Ek-2), Kantitatif Aminoasit istemlerine (Ek-3)" ait formlar test istemi yapılmadan önce hekim tarafından otomasyon sistemi üzerinden doldurulmalıdır. Bu formlar doldurulmadan test isteği yapılmamalıdır. 224 saatlik idrar numunesinde çalışılacak testler için “24 saatlik idrar toplama bilgilendirme notu” kurallarına uyulmalıdır. 3VMA (Vanil Mandelik Asit) çalışmalarında “VMA testi hasta bilgilendirme notu” kurallarına uyulmalıdır. ÖRNEK ALIMI İLE İLGİLİ KURALLAR 1Hasta Kimliği Sorgusu * Flebotomist istem formundaki kişiden kan alındığını doğrulamalıdır. * Doğrulama için ad, soyad’ın yanısıra doğum tarihi, TC kimlik no gibi tek kişiye özgü bilgiler de istenebilir. 2* Tüplerin Etiketlenmesi BKZ: Örnek kaplarının uygun şekilde etiketlenmesi. 3Hasta Pozisyonu Standardizasyonu * Vücudun duruşu kanın damardaki kompozisyonunu etkilemektedir." * Karşılaştırılabilen sonuçları elde etmek için hasta pozisyonu standardize edilmelidir. Yatan hastalar kan alınırken sırt üstü yatar " pozisyonda olup, ayaktan hastalarda (poliklinik) dik oturur pozisyonda olmalıdır. 4Turnike Uygulaması * 10 cm ve 1 dakika kuralı: Turnike damar girişi yapılacak bölgenin 10 cm uzağına bağlanmalı ve bağlı kalış süresi 1 dakikayı geçmemelidir." * Turnike sadece damara girmek için gereklidir ve kan ilk tüp içerisine akmaya başladığı anda turnike gevşetilmelidir. Damar en fazla 60 "mmHg basınçla sıkılır. * Turnike süresi 60 saniyeden uzun olmamalıdır. Aksi takdirde iyon sonuçları etkilenebilir. Hemoliz oranı artar. Pıhtılaşma tetiklenir ve "Platelet (trombosit) aktivasyonu artar. * Tüpler kan akışı kesilene (vakum bitene) kadar tüp tutucudan (holder) uzaklaştırılmamalıdır. Böylece tüpteki işaret çizgisine kadar kan "dolması sağlanmalıdır. Doğru kan/katkı maddesi oranının elde edilmesi için önemlidir. 5Dezenfeksiyon Prosedürü / Eldiven * Antiseptik merkezden başlayarak perifere doğru dairesel hareketlerle uygulandıktan sonra kurumaya bırakılmalı ve tekrar "dokunulmamalıdır. * Kuruma beklenmeden damara giriş; hastada yanma hissi ve acıya sebep olurken, örnekte eritrositlerin parçalanmasına bağlı hemolize " sebep olur. * Eldivensiz işlem yapılmamalıdır. 18/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO 6Örnek Alımında Tüp sırası * Sıraya uyulmaması tüpten tüpe katkı maddesi taşınması ile sonuçlanabilir. Sonuçlar etkilenebilir." * Katkı maddesi içermelerinden dolayı hiçbir sebeple tüpten tüpe aktarım yapılmamalıdır (Çapraz - kontaminasyon)." *CLSI (Klinik Laboratuvar Standartları Enstitüsü) tarafından tavsiye edilen ideal örnek alma sırası aşağıdaki şekildedir: a. Kan kültürü / atık tüpü b. Sitrat tüpü c. Serum tüpü (jelli veya jelsiz) d. Heparin plazma tüpü (jelli veya jelsiz) e. EDTA tüpü f. Glukoz tüpü g. İlave tüpler 7Tüplerin Karıştırılması * Tüp doldurulduktan hemen sonra dikkatlice ters düz edilerek kanın katkı maddesiyle karışması sağlanmalıdır." * Tüpün kaç kez alt üst edileceği katkı maddesine göre değişir. a. Mavi kapak (Na-sitrat) : 3-4 kez." b. Siyah kapak (Na-sitrat ESR) : 8-10 kez." c. Kırmızı-sarı kapak (serum) : 5-6 kez." d. Yeşil kapak (heparin) : 8-10 kez." e. Mor kapak (EDTA) : 8-10 kez." 19/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO ÖRNEK KAPLARININ UYGUN ŞEKİLDE ETİKETLENMESİ * İstenilen testler hastane otomasyon sistemine girildikten sonra, örnek toplama kaplarına ilgili örneğin barkodu yapıştırılır. * Herhangi bir tanımlama karışıklığının önüne geçmek için servislerde, tüpler kan toplandıktan hemen sonra etiketlenmelidir. * Ayaktan gelen poliklinik hastalarına ait etiketleme işlemleri kan alma sekreterliği tarafından yapıldığından hasta kimliği mutlaka kontrol " edilmelidir. * Doğrulama için ad, soyad’ın yanısıra doğum tarihi, TC kimlik no gibi tek kişiye özgü bilgiler de istenebilir. * Tüpler etiketlenirken dikkat edilmesi gereken husus hasta barkodunun tüp üzerindeki etiket kısmı üzerine dik olarak yapıştırılmasıdır. Aksi takdirde tüp numune seviyesi düzgün görülemeyecektir. ÖRNEK KABUL –RED KRİTERLERİ Amaç: Biyokimya Laboratuvar testlerine ilişkin olarak çalışma sonuçlarının doğru gerçekleştirilebilmesini sağlamak üzere numune kabul ve red kriterlerini tanımlamaktır. Biyokimya Laboratuvarı çalışanları, uzmanları ve hastanede kan alım işlemini gerçekleştiren tüm hemşire ve hekimler sorumludur. Numuneler red edilir ise HBS(Hastane bilgi sistemine) işlenir. RUTİN BİYOKİMYA VE HORMON TESTLERİ: Numune kabul kriterleri: 1- Numune Sarı/ kırmızı kapaklı (jelli) tüpe alınmış olmalıdır. 2- 5ml’den daha az olmayan miktarda kan alınmış olması (erişkin). 3- Ayrılan serumun hemolizli, aşırı lipemik olmaması. 4- Barkod doğru tüpe doğru biçimde yapıştırılmış olmalı. 5- Doğru zamanda örnek alınması (Referans aralıklarımız sabah 12 saat açlık ile alınmış numuneler içindir.) 20/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO Numune/ Test red kriterleri: 1- Kırmızı/ sarı kapaklı jelli tüp dışında farklı bir tüpe alınmış numuneler 2- Yetersiz olan numuneler ile hemolizli veya lipemik numunelerde etkilenen testler. 3- Toklukta alınmış numuneler(özellikle demir, demir bağlama, trigliserid ve kolesterol). KOAGÜLASYON TESTLERİ: Numune kabul kriterleri: 1- Koagülasyon kanı, mavi kapaklı (sodyum sitratlı) tüplere alınmalıdır. 2- Koagülasyon tüplerindeki kan dolum işaretine kadar alınmış olmalı. 3- Pıhtı içermemeli (Kan tüpe alındıktan sonra alt-üst edilmeli) . Numune red kriterleri: 1- Mavi kapaklı tüplere alınmış olmayan numuneler. 2- Eksik veya fazla olan numuneler. 3- Pıhtılı numuneler. TAM İDRAR TAHLİLİ: Numune kabul kriterleri: 1- İdrar en az 10 ml. olmalıdır. 2- İdrar en fazla 30 dakika beklemiş olmalı. 3- İdrar diğer vücut sıvıları ile karışmamış olmalı. 4- Barkot doğru kaba doğru biçimde yapıştırılmış olmalı. Numune red kriterleri: 1- Beklemiş idrar. 2- Kontamine olmuş idrar 24 SAATLİK İDRAR: Numune kabul kriterleri: 1- İdrar, 24 saatlik idrar toplama kabına veya uygun büyüklükte ve temiz plastik su şişesine toplanmış olmalı. 2- Doğru toplanmış olmalıdır: 24 saatlik idrar toplanırken, sabah ilk idrar atılır (saat kaydedilmeli) ve bundan sonra 24 saat bütün idrarlar tamamiyle kap içine toplanır. Ertesi gün aynı saatteki idrar da kaba eklenir. Bu sürede idrarın soğuk ortamda saklanması gereklidir. 3- Toplandıktan sonra aynı gün içinde getirilmiş olmalı. 4- Barkot yapıştırılmış olmalı. Numune red kriterleri: 1- Talimatlara uygun olarak toplanmamış idrar örnekleri. 2- Cam şişelere veya içecek/ deterjan kaplarına toplanmış 24 saatlik idrarlar. 21/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO KAN GAZLARI: Numune kabul kriterleri: 1-Kan gazı kapiller tüp veya heparinli enjektörle bekletilmeksizin laboratuvara gönderilmelidir. 2-Numuneler pıhtısız olmalı ve buz kalıbı üzerinde gönderilmelidir. Numune red kriterleri: 1- Buz kalıbı üzerinde laboratuvara gelmeyen numuneler. 2- Laboratuvara geç ulaşan (> 30 dakika) numuneler. 3- Pıhtılı numuneler. VMA (VANİL MANDELİK ASİT) TESTİ HASTA BİLGİLENDİRME NOTU 1- İdrar "24 saatlik idrar toplama kabı" veya 2-3 litrelik plastik, temiz bir kap içerisine toplanacaktır. 2- Toplanmadan önce tarafınıza verilecek olan asidin ağzı açılıp idrar toplanacak kabın içerisine dökülecek ve idrar bu asitli kabın içine toplanacaktır. Kaba idrar eklendiğinde, her defasında, idrarın asit ile karışması için kap çalkalanmalıdır. 3- İdrar toplanırken kap serin yerde muhafaza edilecektir. 4- İdrar toplanmadan önceki 3 gün boyunca aşağıdaki yiyecek ve içeceklerden uzak kalınacaktır a-Vanilya içeren pasta, kek, börek bisküvi vs. b-Muz c-Kola ve kolalı içecekler. 5- Doktorunuza danışmadan bu 3 gün içinde herhangi bir ilaç alınmayacaktır. 6- Bu 3 günün sonunda sabahleyin kalkıldığında; Orneğin, saat 08’ de ilk idrar tuvalete yapılacak, sonraki tum idrarlar gün içinde ve gece boyunca 24 saat süre ile bir damla bile ziyan edilmeden asit konulan kabın içerisine toplanacaktır. Ertesi sabah saat 08’de tekrar idrar yapılıp yine toplama kabına eklenecektir. Böylece 24 saatlik idrar toplama işlemi tamamlanmış olacaktır. 7- Kabın ağzı sıkıca kapatılıp bekletilmeden laboratuvara getirilecektir. 24 SAATLiK iDRAR TOPLAMA BiLGiLENDiRME NOTU 1İdrarı toplamaya başladığınız gün sabah saat 08.00’de idrarınızı dışarı yapın. Daha sonraki tüm idrarlarınızı, ertesi sabah saat 08:00’deki idrar "da dahil olmak üzere 24 saatlik idrar toplama kabı veya en az 5 litrelik temiz plastik bir kapta toplayın (Pet su şişeleri en uygunudur. Deterjan, yumuşatıcı, meşrubat, yoğurt vb. içeren kapların veya cam şişelerin kullanımı kesinlikle uygun değildir). Toplama süresince idrarın bir damlası bile dışarı dökülmemelidir 2Bu 24 saat süresince idrarı serin bir yerde (tercihen buzdolabında), ışık geçirmeyen koyu renk bir torbaya koyarak saklayınız. Her idrar "ilavesinde tüm idrarı karıştırınız. İdrar kabının dolması durumunda ikinci bir idrar kabına geçilmelidir. 3Toplama süresince doktorunuz tarafından aksi önerilmedikçe normal sıvı alımını devam ettirin. 22/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO 4Kullanmakta olduğunuz ilaç varsa bu süre içinde almaya devam edip etmeyeceğiniz hakkında da doktorunuza danışın. 5Toplama süresi boyunca aşırı egzersizden kaçının. 6Topladığınız idrarı saat 11.00’e kadar laboratuvara teslim edin. Toplanan idrarın bir kısmının getirilmesi, uygun olmayan kapta toplanması ve "normal süresinden fazla bekletilmesi durumunda laboratuvar tarafından teslim alınmayacaktır. 7Kreatinin Klirens testi yaptıracak hastalar 24 saatlik idrarlarını laboratuvara teslim ederken kan kreatinin seviye tespiti için aç karnına kan " vermeleri gerekmektedir. 8Aşağıdaki spesifik testler için idrar toplama İşlemi yapılacak ise laboratuvardan alınacak asit (6 N HCL- yetişkine 10 cc, çoçuğa 5 cc) " dikkatlice (asit vücut ile temas etmemelidir) idrar toplama kabının içerisine dökülmelidir: a. b. c. d. e. VMA (Vanil Mandelik Asit)" 5-HİAA (Hidroksi İndol Asetik Asit)" Oksalat" Sitrat" Katekolamin ve metabolitleri" 75 Gram OGTT (Oral Glukoz Tolerans Testi) öncesi dikkat edilecek hususlar: 1Test için 8-12 saat açlık gerekmektedir." 2Hasta saat 08.30’ da laboratuvarda olmalıdır." 3Test öncesinde 3 gün karbonhidrattan zengin beslenilmeli( patates, pilav, makarna, hamur işleri.vb.)" 4İlaç kullanımı varsa doktoruna danışarak, bir sakıncası yoksa 3 gün öncesinden kesilmelidir." 5Ameliyat, enfeksiyon, inme, kalp krizi gibi durumların varlığında test en az 3 hafta sonra yapılabilir." 6Adet kanamasından 3 gün önce ve sonraki dönem içinde test yapılmaz." 7Test süresi 2 veya 3 saattir. Bu süre boyunca yiyecek ve su hariç içecek alınmaz, sigara içilmez, bu süre boyunca oturularak "beklenir. İstenen Malzemeler: * * * * Eczaneden 75 gr glukoz (yükleme 50 gr veya 100 gr ise istenen miktar alınır)" 1 küçük şişe su" 1 adet limon" 1 büyük su bardağı (300 cc alabilecek) " Örnek Transferi 23/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO 1- Numuneler örnek transport çantası, çift katmanlı ısı izolasyon malzemesi içeren, ıslanmaz kumaştan yapılmıştır. Örnekler çantanın içine yerleştirilen “rack” larla taşınmaktadır Buz aküleri çanta içi ısının 2-8 °C olması içindir. İnce süngerler tüp “rack” ı ile buz aküsü arasına konarak tüp ile akülerin direkt temasını önler; böylece tüp içindeki örnekte donma-erime reaksiyonlarının önüne geçilmiş olur. 2- Örnekler transfer çantasında soğuk zincire uyularak ve aşağıdaki talimata uygun bir şekilde transport edilmektedir: Biri tabana ve ikisi kutunun uzun kenarlarına olmak üzere 3 adet buz aküsünü yerleştirilir. 1 adet ince sünger tabandaki buz aküsünün üzerine serilir. İnce sünger üzerine tüp “rack” ı yerleştirilir. Örnekler “rack” taki tüp deliklerine uygun şekilde dizilir. Tüplerin üzeri 1 adet ince sünger ile kapatılır. 3- Sadece kemik iliği numuneleri oda ısısında transfer edilmelidir. 4- Nakil kapları steril olup (gaita kabı hariç) örnek toplama işlemine kadar ağzı kapalı şekilde bekletilmelidir. Yalnızca örnek alımı sırasında bir kere kapağı açılmalıdır. Nakil sırasında kapakları kapalı olmalıdır. 5- Anaerop örnekler için, anaerop nakil sistemi kullanılamıyorsa hava ile teması önlenerek en geç 60 dakika içerisinde laboratuvara teslim edilir. 6- Numune Taşıma Çantası Temizliği ve Dezenfeksiyonu: Servis personeli tarafından günde 1 kez 1/10 oranında sulandırılmış çamaşır suyu ile silinir, durulanır, kurulanır. 24/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO 25/26 MERKEZ LABORATUVAR TEST REHBERİ KOD YAY.TRH REV.TRH REV.NO 26/26
© Copyright 2024 Paperzz
