Araflt›rma | Research Article Türk Aile Hek Derg 2010; 14(2): 71-76 doi:10.2399/tahd.10.071 www.turkailehekderg.org Üniversite ö¤rencileri aras›nda sigara içme s›kl›¤›: Kesitsel bir çal›flma Smoking prevalence among university students: a cross-sectional study Hülya Akan1, Osman Hayran2, Mustafa Özcan3, Utkucan Acar4 2) 3) 4) Summary Amaç: Üniversite ö¤rencileri aras›nda sigara içme s›kl›¤›n› ve ba¤›ml›l›k düzeyini incelemek, sa¤l›k alan›ndaki fakültelerin ö¤rencileri ile di¤er fakültelerin ö¤rencilerinin sigara içme davran›fl›n› karfl›laflt›rmakt›r. Objective: To find the smoking prevalence and dependency levels of university students and compare the smoking behaviour of the students attending to health related faculties with the students attending to other faculties. Yöntem: Bu çal›flma 1 Nisan 2010 ve 30 Nisan 2010 tarihleri aras›nda Yeditepe Üniversitesi Kay›flda¤› yerleflkesinde gerçeklefltirildi. Çal›flma grubu, sistematik örneklem yöntemi ile ö¤rencilerin bilgisayar kay›tlar›ndan seçildi. Veriler bir soru formu ile topland›. Sigara kullananlara soru formu ile birlikte Fagerstörm Nikotin Ba¤›ml›l›k Testi uyguland›. Toplanan veriler SPSS v.16 ile analiz edildi, p<0.05 anlaml› olarak kabul edildi. Methods: This study was carried out in Yeditepe University Kay›flda¤› Campus from 1 April 2010 to 30 April 2010. The participants were selected from students’ electronic files by systematic sampling method. Data was collected by self-completed questionnaire including Fagerstörm Nicotine Dependency Test. Data was analyzed by SPSS v.16. Level of significance was set as p<0.05. Bulgular: Çal›flmaya kat›lan toplam 709 üniversite ö¤rencisinin 405’i kad›n, (%57.1) 304’ü erkekti (%42.9), yafl ortalamas› 21.3±2.4 y›ld›. Kat›lanlar›n %54.2’si hiç sigara içmemiflti, %37.2’si sigara içiyordu, %8.6’s› b›rakm›flt›. Sigara içen ö¤renciler günde ortalama 14.5±8.1 adet/gün sigara içiyorlard›, ortalama 4.1±2.8 y›ldan beri sigara kullan›yorlard›. Sigara içenlerin %49.7’si Fagerstörm Nikotin Ba¤›ml›l›k Testi’nden ≥6 puan ald›. Annesi sigara içenlerin sigara içme oran› anlaml› derecede yüksekti (p<0.001). Sa¤l›k alan›ndaki fakültelerde okuyanlar›n, di¤er ö¤rencilere göre anlaml› derecede daha az›n›n sigara içti¤i görüldü (p<0.001). Sigara içen ö¤rencilerin %25.9’u b›rakmak istiyordu. Results: Total 709 university students were included in the study; 405 were female (57.1%) and 304 were male (42.9%) and the mean age was 21.3±2.4 years. The percentages of non-smokers was 54.2%, current smokers 37.2% and ex-smokers 8.6%. The mean number of cigarettes consumed daily was 14.5±8.1; the mean duration of smoking was 4.1±2.8 years in smokers. The percentage of students with ≥6 points in Fagerstörm Dependency Test was 49.7%. Being a smoker was significantly related to mother’s smoking behaviour (p<0.001). The smoking rate of students of health related science faculties was less than that of students attending other faculties (p<0.001) and 25.9% of current smokers had intention to quit smoking. Sonuç: Ö¤rencilerde sigara kullan›m› yayg›nd›r. Annenin sigara içmesi ile ö¤rencinin sigara içmesi iliflkilidir. Sigara ile mücadele stratejilerinde ve sigaray› b›rakt›rma giriflimlerinde birey aile ile birlikte ele al›nmal›d›r. Yo¤un sosyal iliflkilerin ve etkileflimlerin oldu¤u yüksek ö¤retim kurumlar› uygun strateji ve giriflimlerle sigaray› b›rakmaya motive etmede önemli bir rol üstlenebilir. Conclusions: Smoking was common among the students. The student’s smoking behaviour was significantly related to those of the mother’s. Interventions for quitting smoking should focus on family in addition to the individual. Higher education institutes with strong social relationships and interactions may have an important role to encourage quitting smoking. Anahtar sözcükler: Nikotin ba¤›ml›l›¤›, sigara, üniversite ö¤rencileri. Key words: Nicotine addiction, smoking, university students. Yeditepe Yeditepe Yeditepe Yeditepe Üniversitesi Üniversitesi Üniversitesi Üniversitesi T›p T›p Difl T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Aile Hekimli¤i Uzman›, Yard. Doç. Dr., ‹stanbul Fakültesi Halk Sa¤l›¤› Anabilim Dal›, Halk Sa¤l›¤› Uzman›, Prof. Dr., ‹stanbul Hekimli¤i Fakültesi, Ö¤renci, ‹stanbul Fakültesi, Ö¤renci, ‹stanbul 2010 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimli¤i Uzmanl›k Derne¤i (TAHUD)'a aittir. Her hakk› sakl›d›r. Deomed Medikal Yay›nc›l›k taraf›ndan yay›mlanmaktad›r. Copyright © 2010 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, Istanbul. Araflt›rma 1) Özet 71 ütün kullan›m›, tüm dünyada önlenebilir, erken bir mesle¤e aday olma ve ifl bulma gibi sorunlar›n yarat- yafl morbidite ve mortalitesinin önde gelen ne- t›¤› stresin, tütün, alkol ve madde kullan›m›n› art›rd›¤› denlerindendir. Dünyada her y›l 5.4 milyon kifli- ileri sürülmektedir.4 Yeni yasal düzenlemelerin ö¤renci nin, tütünle iliflkili hastal›klardan öldü¤ü, bu say›n›n gençlik gibi alt-gruplardaki sigara içme yayg›nl›¤› üze- T 2030’da 8 milyona ç›kaca¤› tahmin edilmektedir. 1 Türkiye tütünün üretim ve tüketiminde önde gelen Bu çal›flmada, üniversitemizdeki gençler aras›nda si- ülkeler aras›ndad›r. 2001 verilerine göre ülkemizdeki tü- gara kullanma s›kl›¤›n› ölçmeyi ve sa¤l›kla iliflkili fakülte- ketim dünya tütün tüketiminin %2’sini ve Dünya Sa¤l›k lerin ö¤rencileri ile di¤er fakültelere devam edenlerin si- Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölgesi tüketiminin %14’ünü gara içme davran›fllar›n› karfl›laflt›rmay› hedefledik. oluflturmaktad›r. 2 Araflt›rma Türkiye 2004 y›l›nda DSÖ Tütün Kontrolü Çerçeve Anlaflmas›’n› imzalam›fl, 19 Temmuz 2009’da “Dumans›z Hava Sahas›” projesi ile ilgili yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesi ile tüm kapal› alanlar ve halka aç›k kalabal›k alanlarda tütün kullan›m› yasaklanm›flt›r. Sat›fl verileri, uygulama ile sigara tüketiminin azald›¤›n› göstermektedir. Tütün kullan›m› genellikle 15 yafl›ndan önce bafllamaktad›r. Tütün kullan›m›n›n en yayg›n flekli sigara içi- Gereç ve Yöntem Kat›l›mc›lar Bu çal›flma 1 Nisan 2010 ve 30 Nisan 2010 tarihleri aras›nda ‹stanbul’un Asya yakas›ndaki bir vak›f üniversitesi olan Yeditepe Üniversitesi’nin Kay›flda¤› Yerleflkesi’nde gerçeklefltirilmifltir. Yeditepe Üniversitesi Kay›flda¤› Yerleflkesi’nde 2009–2010 e¤itim-ö¤retim y›l› bafl› itibar› ile tüm kapal› alanlarda sigara içimi ve yerleflke içindeki marketlerde sigara sat›fl› yasaklanm›flt›r. Tüm cili¤idir. Nikotin, ba¤›ml›l›k yap›c› etkisi yüksek bir mad- kapal› alanlarda sigara içmenin yasak oldu¤unu bildiren dedir ve ne kadar erken bafllan›rsa o kadar uzun süre kul- ç›kartmalar ve sigaran›n zararlar› konusunda uyar›c› pos- lan›lmakta, sa¤l›k üzerindeki olumsuz etkileri de o kadar terler bulunmaktad›r. büyük olmaktad›r. Genç nüfus kolay etkilenebilir bir gruptur ve sigaray› deneme oranlar› yüksektir. Kendini kan›tlama, büyüklere özenme, arkadafllar› aras›nda yer edinme, otoriteye karfl› gelme, arkadafllar›ndan çekinme, kilo kontrolü, hayranl›k duydu¤u kiflilere benzeme arzusu, ergenlik döneminde sigaraya bafllamay› tetikleyen en önemli dürtülerdir. Ergenlik ve genç eriflkinlik döneminde sigaraya bafllamam›fl olanlar›n daha sonra sigaraya bafllama olas›l›¤› düflüktür, bafllam›fl olanlar›n ise büyük ço¤unlu¤u yaflam boyu ba¤›ml› olacakt›r. Bu nedenle genç nüfus, birinci basama¤›n sigara dan›flmanl›¤› ve sigara b›rakma tedavileri için en önemli hedef gruplardan birisidir. Tütün ile mücadelede toplumun izlenmesi, hedeflerin gözden geçirilmesi ve de¤erlendirilmesi aç›s›ndan önemlidir. Yüksek ö¤renim yerleflkeleri, kalabal›k genç nüfus ve Hedef popülasyon, Yeditepe Üniversitesi’nin 11 fakülte ve 61 bölümdeki toplam 13.000 lisans ö¤rencisidir. Türkiye ‹statistik Kurumu’nun 2006 verilerine göre ülkemizde 18 yafl üstü eriflkinlerdeki sigara kullan›m oran› %33.4’dür. Evreni temsil eden minimum büyüklük %5 sapma ve %95 güven aral›¤›nda 323 olarak hesaplanm›flt›r. Çal›flma grubumuzu, sistematik örnekleme yöntemi ile ö¤rencilerin bilgisayar kay›tlar›ndan seçtik. Çal›flmaya kat›lmay› reddedecek ve ulafl›lamayacak ö¤renciler düflünülerek her 16 ö¤renciden biri listeden seçildi. Seçilen ö¤renci say›s› 812 idi. Çal›flma s›ras›nda baz› ö¤rencilere ulafl›lamad›¤› veya ulafl›lan ö¤rencilerin bir k›sm› çal›flmaya kat›lmay› reddetti¤i için bu ö¤rencilerin 709’una ulafl›labildi (%87.3). Veri Toplama gençler aras›nda yo¤un sosyal iliflkiler ve etkileflim sa¤la- Veriler bir soru formu ile topland›. Soru formu, sos- yan kendine özgü ortamlard›r. Eriflkin ö¤renci popülas- yo-demografik özellikler, sigara içme durumu ve süresi- yonunun davran›fllar› ö¤renci olmayan eriflkinlerden ni içeren aç›k uçlu 3 ve çoktan seçmeli 9 sorudan oluflu- 3 72 rinde ne kadar etkili olaca¤› bilinmemektedir. farkl›d›r. Üniversite y›llar›nda ergenli¤in karmaflas›n›n yordu. Sigara kullananlara eflzamanl› Fagerstörm Niko- yan› s›ra evden ve aileden ayr›lma, yeni bir çevreye uyum, tin Ba¤›ml›l›k Testi uyguland›. 1978’de Fagerström’ün Akan H ve ark. | Üniversite ö¤rencileri aras›nda sigara içme s›kl›¤›: Kesitsel bir çal›flma önerdi¤i, 1991’de Heatherton, Kozlowski ve Fagers- Tablo 1. Ö¤rencilerin sigaraya bafllama nedenleri tröm’ün gözden geçirdi¤i Fagerström Nikotin Ba¤›ml›l›k Testi nikotin ba¤›ml›l›¤›n›n ölçülmesinde çok yayg›n Neden Say› %) Arkadafltan etkilenme 85 (32.1) leau ve arkadafllar› kan›tlad›lar. Türkçe güvenirlilik ve Stres 65 (24.6) 7 Zevk 43 (16.3) Çal›flmam›zda Fagerström testinden ≥6 puan alanlar ni- Merak 42 (16.0) kotin ba¤›ml›s› olarak kabul edildi. Özenti 21 (8.0) Aileden etkilenme 8 (3.0) 5 olarak kullan›l›r. Testin güvenirlili¤ini 1994’te Pomer6 geçerlili¤ini 2004’te Uysal ve arkadafllar› kan›tlad›lar. Soru formu, sa¤l›k alan›ndaki fakültelerin (t›p, difl hekimli¤i, sa¤l›k bilimleri ve eczac›l›k) ö¤rencilerinin olufl- Toplam 264 (100.0) turdu¤u SANITAS Kulübü’nün gönüllü üyeleri taraf›nAraflt›rma etik aç›dan Yeditepe Üniversitesi T›p Fakültesi Klinik Araflt›rmalar De¤erlendirme Komitesi taraf›ndan onayland›. Her ö¤renciden anket yap›lmadan önce onay al›nd›. ‹statistik Veriler SPSS v.16 ile analiz edildi. Tan›mlay›c› özellikler (s›kl›k ve oran) hesapland›. Anlaml›l›k için ki-kare testi kullan›ld›. Anlaml›l›k düzeyi p<0.05 olarak kabul edildi. Bulgular Çal›flmaya kat›lan toplam 709 üniversite ö¤rencisinin 405’i kad›n (%57.1), 304’ü erkek (%42.9), yafl ortalamas› 21.3±2.4 y›l idi. Ö¤rencilerin %45.7’si sa¤l›k alan›ndaki t›p, difl hekimli¤i, sa¤l›k bilimleri ve eczac›l›k fakülteleri- Erkek ö¤rencilerde sigara içme al›flkanl›¤› anlaml› derecede daha yayg›nd› (p<0.001). Annesi sigara içenlerin oran› %37.5 (n=266), babas› sigara içenlerinki %36.7 (n=260), evinde sigara içilenlerinki ise %26.9 (n=191) idi. Ö¤rencinin sigara içme davran›fl› ile annenin sigara içme davran›fl› ve evde sigara içilmesi aras›nda anlaml› iliflki saptand› (s›ras›yla, p<0.001, p<0.001).Baban›n sigara içmesi ile ö¤rencinin sigara içmesi aras›nda anlaml› bir iliflki yoktu (p>0.05). Annenin e¤itim düzeyi ile ö¤rencinin sigara içmesi aras›nda anlaml› iliflki vard› (p=0.031). Üniversite mezunu annelerin çocuklar›nda sigara kullan›m oran› %42.0 iken okul bitirmemifl annelerin çocuklar›nda ayn› oran %13.3 idi. Sigara içmek, baban›n e¤itim düzeyi ile de anlaml› flekilde iliflkiliydi (p=0.028). Üniversite mezunu babalar›n %40.7’sinin çocuklar› sigara içiyordu, okul bitirmemifl befl baban›n hiçbirisinin çocu¤u sigara içmiyordu. ne, %54.3’ü di¤er fakültelere devam ediyordu. Ö¤renci- Sa¤l›k alan›ndaki fakültelerin ö¤rencilerinin %28.7’si lerin %54.2’si (n=384) hiç sigara içmemiflti, %37.2’si sigara içerken, bu oran di¤er fakültelerde %44 idi (p<0.001). Sigara kullananlar›n sigaray› b›rakma iste¤i Tablo 2’de gösterilmifltir. (n=264) sigara içiyordu, %8.6’s› (n=61) daha önce içmifl ve b›rakm›flt›. Araflt›rma dan yüzyüze görüflme yoluyla uyguland›. Sigara içen ö¤renciler günde ortalama 14.5±8.1 adet sigara tüketiyorlar, ortalama 4.1±2.8 y›ldan bu yana sigara içiyorlard›. Günde bir adet içenler %2.3 (n=6), ≤5 adet Tablo 2. Sigara içen ö¤rencilerin sigaray› b›rakma iste¤i içenler %14 (n=37), 10–19 adet içenler %40.2 (n=106) ve Say› %) ≥20 adet tüketenler %38.3 (n=101) idi. Fagerstörm To- Hiç istemiyorum 32 (12.1) lerans Testi ortalamas› 5.8±2.7 puan, testten ≥6 puan ‹stemiyorum 90 (34.0) alanlar›n oran› %49.7 (n=131) idi. Karars›z›m 72 (28.0) ‹stiyorum 55 (20.2) mifltir. Ö¤rencilerin sigaraya bafllama nedenleri aras›nda, Çok istiyorum 15 (5.7) arkadafl ve stresin etkisi ilk s›ralarda yer almaktad›r. Toplam Sigara içmeye bafllama nedenleri Tablo 1’de gösteril- 264 (100) Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 14 | Say› 2 | 2010 73 Ö¤rencilerin sigaray› b›rakma iste¤i ile Fagerstörm paket ve üzeri sigara tüketenlerin oran› tüm sigara içen- Tolerans testi puanlar› aras›nda istatistiksel aç›dan an- lerin %38’idir. Bu veriler, çal›flma grubumuzda a¤›r siga- laml› fark saptanmad› (p>0.05). ra içicili¤i ve ba¤›ml›l›k oran›n›n yüksek oldu¤unu göstermektedir. En s›k gördü¤ümüz sigaraya bafllama nedeni arkadafl Tart›flma Türkiye ‹statistik Kurumu 2008 Küresel Yetiflkin Tütün Araflt›rmas›’na göre ülkemizin 15 yafl üstü nüfusunun %31.3’ü (kad›nlar›n %15.2’si erkeklerin %47.9’u) tütün ve tütün mamullerini kullanmaktad›r; sigara içen kad›n- Araflt›rma lar›n oran› erkeklere göre oldukça düflüktür.8 Ülkemizde tütün ve tütün mamülü kullan›m› en çok 25-34 ve 35-44 toplumsal faktörün akran davran›fllar›, ana-baba normlar› ve davran›fllar› ile ilgili alg›lar oldu¤u gösterilmifltir.16 Akran etkisinin sigaraya bafllamadaki etkisi iyi bilinmektedir. Stres ise genifl bir kavramd›r ve ö¤rencilerin kendi bildirimleridir. Stres objektif olarak ölçülmemifltir. yafl gruplar›nda yayg›nd›r.8 Bu oran, üniversitemizde sap- Sigaraya bafllama nedeni olarak en az s›kl›kta bildirilen tad›¤›m›z orana yak›nd›r ve ülkemiz verileri ile uyumlu neden “aile” olmas›na ra¤men, annenin sigara içicili¤i ve olarak, erkek ö¤rencilerde sigara kullan›m›, kad›n ö¤ren- evde sigara içilmesi ile sigara içicili¤i aras›nda anlaml› ilifl- cilerden anlaml› derecede yüksektir. Ülkemizde çeflitli ki bulunmufltur. Hem ana-baban›n tütün kullan›m› konu- üniversitelerde farkl› yöntemlerle yap›lm›fl çal›flmalarda sundaki norm ve tutumlar›n›n, hem de ana-baban›n siga- sigara kullan›m s›kl›¤› %20 ile %48.8 aras›nda de¤iflmek- ra içmesinin ve evde sigara içilmesinin, ergen ve gençle- tedir.9-12 2010 y›l›nda Halperin ve arkadafllar›n›n befl üni- rin sigara içmelerini etkiledi¤i gösterilmifltir.16-18 Wilkon- versite kampüsündeki 2.091 ö¤renciyi kapsayan çal›flma- son ve arkadafllar›, 1.417 ö¤renciyi kapsayan çal›flmalar›n- lar›nda, sigara kullanma oran› ortalamas› %23 idi, üni- da, ana-babadan birinin sigara içti¤i evlerde, çocuklarda- versitelere göre %20-%36 aras›nda de¤ifliyordu. Aykut ki sigara içme oran›n›n hiç içilmeyen evlerin 1.6 kat›, hem ve arkadafllar› Erciyes Üniversitesi ö¤rencilerinde 1985- annenin hem de baban›n sigara içti¤i evlerde ise 2.16 ka- 13 2005 y›llar› aras›ndaki sigara içme yayg›nl›¤›n›n t› oldu¤unu saptad›lar.17 GAZEL gençlik çal›flmas› Fran- saptam›fllard›r.11 s›z kohortundan 12–26 yafl aras› 1.121 gencin verilerini 2010’da “Dumans›z Hava Sahas›” yasal uygulamas›ndan kullanarak ana-baban›n uzun süreli sigara içicili¤i ile ço- sonra üniversite ö¤rencilerinin sigara içme oranlar›ndaki cuklar›n›n sigara içicili¤i iliflkisini inceleyen Melchior ve de¤iflikli¤i inceleyen çal›flmalar›nda, Hahn ve arkadafllar› arkadafllar›, ana-babas› sigara içen çocuklardaki sigara içi- %29.8’den %17.7’ye düfltü¤ünü yasadan sonra sigara içme oran›n›n düfltü¤ünü, ancak düflüflün anlaml› olmad›¤›n› göstermifllerdir.14 Ülkemizden çok daha önce sigara b›rakma konusunda etkili bir kampanya yürüten ABD’de 1992-2002 y›llar› aras›nda tüm yafl gruplar›nda günlük sigara tüketimi ve yayg›nl›¤› azal- cili¤ini iki kat›na ulaflt›¤›n›, a¤›r sigara içicili¤inin daha yayg›n oldu¤unu ve sigaraya daha erken bafllad›klar›n› saptam›fllard›r.18 Bizim çal›flmam›z›n bir di¤er önemli sonucu da, anne içicili¤inin, ö¤rencilerin sigara içicili¤i ile baba içicili¤inden daha fazla iliflkili oldu¤udur. m›flt›r; 18-29 yafl grubundaki yayg›nl›k hafifçe azal›rken, Sa¤l›k alan›ndaki fakültelerin ö¤rencilerinde sigara günlük sigara tüketimi daha belirgin olarak azalm›fl, azal- kullan›m oran› di¤er fakültelerin ö¤rencilerine göre an- ma günde 5’in alt›nda sigara tüketen hafif içicilerin art- laml› derecede düflük olmakla birlikte hala yüksektir. mas›na ba¤lanm›flt›r. Bir izlem çal›flmas› yapmad›¤›m›z Global Health Professionals Survey Pilot Study, 10 Co- için, y›llar içindeki de¤iflikli¤i ve “Dumans›z Hava Saha- untries, 2005 çal›flmas›n›n verilerinde, sa¤l›k alan›ndaki s›” yasas›n›n sigara içme oran›n› nas›l etkiledi¤ini yorum- fakültelerin üçüncü s›n›f ö¤rencilerinde sigara kullan›m lamam›z mümkün de¤ildir. Ancak, ülkemizde bu yafl gru- oran› %18.1 ile %47.1 aras›nda bulunmufltu.19 Bu oran, bu ile yap›lan benzer çal›flmalarla karfl›laflt›rd›¤›m›zda, çal›flma kapsam›ndaki 10 ülkenin yedisinde %20’nin üze- üniversitemiz ö¤rencilerindeki sigara içme oran›nda be- rindeydi. En düflük oranlar Uganda hemflirelik (%0.5) ve lirgin bir fark olmad›¤› görülmektedir. Sigara içenlerin t›p ö¤rencilerindeydi (%2.8). S›rp difl hekimli¤i fakültesi yar›s› Fagerström testinden ≥6 puan alm›flt›r. Günde bir kad›n ö¤rencileri d›fl›nda di¤er tüm ülke ve fakültelerde 15 74 etkisi ve stresti. Sigaraya bafllamay› etkileyen en önemli Akan H ve ark. | Üniversite ö¤rencileri aras›nda sigara içme s›kl›¤›: Kesitsel bir çal›flma erkek ö¤rencilerin sigara kullan›m oran› kad›n ö¤rencile- Sonuç re göre anlaml› derecede yüksekti. Ülkemizde, ço¤u t›p Bu çal›flman›n bir kaç önemli sonucu vard›r: fakülteleri ö¤rencilerini ele alan çal›flmalarda, sigara kullan›m oran› %24 ile %48.8 aras›nda de¤iflmektedir.20-26 • Üniversite ö¤rencileri aras›nda sigara kulan›m› yayg›nd›r ve a¤›r içicilik oranlar› yüksektir, ama sa¤l›kla Kutlu ve arkadafllar›n›n, Selçuk Üniversitesi Meram T›p Fakültesi’ndeki yeni çal›flmalar›nda (2009) 306 ö¤rencideki sigara kullan›m› yayg›nl›¤› %19.0 idi.27 Bu çal›flma- iliflkili fakültelerde bu oran daha düflüktür. • Özellikle annenin sigara içip içmemesi, ö¤rencinin sigara karfl›s›ndaki tutumunu etkilemektedir. Sigara ile lar›n ortak sonucu, erkek t›p ö¤rencilerinin, kad›n ö¤ren- mücadele stratejilerinde ve sigara b›rakt›rma giriflim- cilerden daha fazla sigara içti¤i, ö¤rencinin fakültedeki lerinde, ana-baba faktörü dikkate al›nmal› ve birey ile s›n›f› yükseldikçe sigara kullan›m oran›n›n da artt›¤›d›r. birlikte aile de hedef al›nmal›d›r. • Sigara içen üniversite gençleri aras›nda sigara b›rakmak isteyenlerin oran› düflüktür. Sigaray› b›rakmay› n›flmanl›¤› vermesi beklenmektedir. Bu nedenle bu alt cesaretlendirici stratejiler gelifltirmek için sigara iç- gruptaki sigara kullan›m oran› önemlidir; bu oranlar di- menin nedenleri ayr›nt›l› olarak incelenmelidir. Özel- ¤er fakültelere göre düflük olsa da hala çok yüksektir. likle karars›z bireyleri sigaray› b›rakmaya cesaretlen- Araflt›rma Sa¤l›k alan›ndaki fakültelerde özellikle t›p ve hemflirelik ö¤rencilerinin profesyonel yaflamlar›nda sigara da- dirmek için üniversite ortam›nda uygun stratejiler ge- Çal›flman›n ilginç sonuçlar›ndan birisi de sigaray› b›- lifltirilebilir. rakma konusundaki ö¤renci tutumlar›d›r: Ba¤›ml›l›k tedavisinin ilk aflamas› kiflinin istemesidir. Çal›flmam›zda, • Bu yaflta sigara içenlerin büyük ço¤unlu¤u uygun si- sigaray› b›rakmak isteyenlerin oran› oldukça düflüktür. gara b›rakma deste¤i almad›kça yaflam boyu sigara ba- Küresel Yetiflkin Tütün Araflt›rmas› 2008 Türkiye verile- ¤›ml›s› olacakt›r. Yo¤un toplumsal iliflkiler ve etkile- rine göre, tütün ve tütün mamüllerini b›rakma e¤ilimi flim sa¤layan yüksek ö¤retim kurumlar› uygun strateji ve giriflimlerle bu alt popülasyonu bilinçlendirme ve gençlerde daha yayg›nd›r; 15-24 yafl grubunda b›rakmay› sigaray› b›rakmaya cesaretlendirmede önemli bir rol deneyenlerin oran› %47.2’dir. Çal›flmam›zda sigara içen üstlenebilir. 264 kifli aras›nda, b›rakmay› çok isteyen ya da isteyenlerin oran› %25.9’dur. ‹statistik kurumunun verileri daha önce içmifl olanlar› da kapsamaktad›r; çal›flmam›zda ise Teflekkür sigaray› b›rakma denemeleri sorulmam›flt›r. Ele ald›¤›- Çal›flman›n yürütülmesi s›ras›nda anketin uygulan- m›z ö¤renci grubunda, sigaray› b›rakmaya istekli olanla- mas›n› organize eden ve birebir yürüten SAN‹TAS Ku- r›n oran› genel popülasyondan düflük görünmektedir. Al- lübü’ne ve üyelerine katk›lar›ndan dolay› teflekkür ederiz. manya’da, sigara içen Berlin T›p ö¤rencilerinin %60’›n›n sigaray› b›rakmak istedikleri saptanm›flt›r.28 Ç›kar ‹liflkisi Brezilya’da ise, sigaray› b›rakma program›na kat›lmayan Bu çal›flman›n ve çal›flmay› yürüten araflt›rmac›lar›n üniversite ö¤rencileri aras›nda sigaraya devam etmek is- herhangi bir kurum veya kifli ile ç›kar iliflkisi bulunma- teyenlerin oran› %57, karars›z olanlar›n ya da b›rakmay› maktad›r. düflünmüfl olanlar›n oran› %37, b›rakmay› deneyenlerin Kaynaklar oran› ise %5.6 bulunmufltur.29 Örneklemimizin 1/4’ü karars›zd›: Bu grup, sigara b›rakma dan›flmanl›¤› için hedef 1. gruptur. 2. Çal›flmam›z›n birçok k›s›tl›l›klar› vard›r. Ülkemizdeki üniversitesi olmas› nedeni ile görece olarak daha homo- Bilir N, Çak›r B, Da¤l› E, Ergüder T, Önder Z. Tobacco Control in Turkey. 14 December 2009. www.euro.who.int/InformationSources/Publications/ Catalogue/20091210_1 adresinden 12.04.2010 tarihinde ulafl›ld›. tüm üniversite ö¤rencilerini temsil etmemektedir. Vak›f jen bir grubu temsil edebilir. Global Tobacco Control. www.cdc.gov/tobacco/global/index.htm adresinden 12.02.2010 tarihinde ulafl›ld›. 3. Peterson RA. On the use of college students in social science research: insights from a second-order meta-analysis. J Consum Research 2001 28: 450-61. Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 14 | Say› 2 | 2010 75 4. 5. Hong SM, Giannakopaulos E. Effects of age, sex and university status on smoking on their children’s attitudes toward smoking among a predomi- Hatherton TF, Kozlowski LT, Frecker RC, Fagerström KO. The nantly minority sample: a cross-sectional analysis. Subst Abuse Treat Prev Fagerström Test for Nicotine Dependence: a revision of the Fagerström Policy 2008; 3:18. Tolerance Questionnaire. Br J Addict 1991; 86: 1119-27. 6. Araflt›rma 8. integrational transmission of tobacco smoking. ‘The role of parents’ long- Reliability of the Fagestrom Tolerance Questionnaire and the Fagestrom term smoking trajectories. Drug Alcohol Depend 2010; 107: 257-60. 19. Tobacco Use and Cessation Counseling - Global Health Professionals Uysal MA, Kadakal F, Karfl›da¤ C, Bayram NG, Uysal O, Y›lmaz V. Survey Pilot Study, 10 Countries, 2005. http://www.cdc.gov/mmwr/pre- Fagerström Test for Nicotine Dependence: reliability in a Turkish sam- view/mmwrhtml/mm5420a2.htm adresinden 14.02.2010 tarihinde ple and factor analysis. Tuberk Toraks 2004; 52: 115-21. eriflilmifltir. TC Baflbakanl›k Türkiye ‹statistik Kurumu. Küresel Yetiflkin Tütün 20. Ö¤üfl C, Özdemir T, Kara A, fienol Y, Çilli A. Akdeniz Üniversitesi T›p Araflt›rmas›, 2008 TC Baflbakanl›k Türkiye ‹statistik Kurumu Haber fakültesi Dönem I ve VI ö¤rencilerinin sigara içme al›flkanl›klar›. Akci¤er Bülteni 30 Nisan 2009,73 www.tuik.gov.tr adresinden 12.05.2010 tari- Arflivi 2004; 5: 139-42. hinde ulafl›ld›. 9. 18. Melchior M, Chastang JF, Mackinnon D, Galéra C, Fombonne E. The Pomerleau CS, Carton SM, Lutzke ML, Flessland KA, Pomerleau OF. Test for Nicotine Dependence. Addict Behav 1994; 19: 33-9. 7. 17. Wilkonson AV, Shte S, Prokhorov AV. The moderating role of parental life satisfaction. Psychol Rep 1994; 74: 99-103. H›zel S, fianl› C, Fidan S, A¤ar A. K›r›kkale üniversitesi ö¤rencilerinde sa¤l›k riski oluflturan davran›fllar. Denizli. 11. Ulusal Halk Sa¤l›¤› Kongresi, Kongre Kitap盤›, 2007: 20. 10. Kaya N, Çilli AS. Üniversite ö¤rencilerinde nikotin ve alkol ve madde ba¤›ml›l›¤›n›n 12 ayl›k yayg›nl›¤›. Ba¤›ml›l›k Dergisi 2002; 3: 91-7. 11. Aykut M, Günay O, Öztürk Y, Ç›t›l R, Akp›nar P, Borlu A. Erciyes Üniversitesi Ö¤rencilerinde Sigra ‹çme Durumunun 1985- 2005 y›llar› aras›ndaki de¤iflimi. Erciyes Medical Journal 2009; 31: 126-34. 12. Çamur D, Üner S, Çilingiro¤lu N, Özcebe H. Bir üniversitenin baz› fakülte ve yüksek okullar›nda okuyan gençlerde baz› risk alma davran›fllar›. Toplum Hekimli¤i Bülteni 2007; 26: 32-8. 13. Halperin AC, Smith SS, Heilingenstein E, Brown D, Fleming MF. Cigarette smoking and asssociated health risk among students at five universites. Nicotine Tob Res 2010; 12: 96-104. 14. Hahn EJ, Rayens MK, Ridner SL, Butler KM, Zhang M, Staten RR. Smoke-free Laws and Smoking and Drinking Among College Students. J Community Health 2010. doi:10.1007/s10900-010-9220-2 15. Pierce JP, White MM, Messer K. Changing age-specific patterns of cig- 21. Y›ld›r›m Ç, Çelik P, fiakar A, Dinç G. T›p fakültesi ö¤rencilerinin sigaraya karfl› tutumlar›. Solunum 2004; 6: 30-5. 22. Yoldaflcan E, Uysal G, Özdemir B, Akdemir fi. Çukurova Üniversitesi T›p Fakültesi ö¤rencilerinde sigara içme s›kl›¤› ve etkileyen faktörler. Diyarbak›r. VIII. Halk Sa¤l›¤› Kongresi, 2002; 802. 23. ‹lhan F, Aksakal FN, ‹lham MN, Aygün R. Gazi Üniversitesi T›p Fakültesi ö¤rencilerinin sigara içme durumu. TAF Prev Med Bull 2005; 4:188-98. 24. Orak S, Özen T, Ertekin-Orak M. Süleyman Demirel Üniversitesi ö¤rencilerinin sigara alkol vb. Al›flkanl›klar› ve sosyokültürel özelliklerin incelenmesi. SDÜ T›p Fakültesi Dergisi 2004; 11: 1-7. 25. fiahin EM, Özer C, Çakmak H, Tunç Z, Tafltan K, Can FNE. T›p Fakültesi ö¤rencilerinin sigara içme ve b›rakma durumlar›. Trakya Univ T›p Fak Derg 2007; 24(3): 209-12. 26. Demiralay R. Nicotine dependence in medical students and physicians in the lakes region. Turk J Med Sci 2003; 33: 321-7. 27. Kutlu R, Çivi S, fiahinli AS. T›p fakültesi ö¤rencilerinde depresif belirti ve sigara içme s›kl›¤›. TAF Prev Med Bull 2009; 8: 489-96. arette consumption in the United States, 1992-2002: association with 28. Kusma B, Quarco D, Vitzhum K ve ark. Berlin’s medical students’ smok- smoke-free homes and state level tobacco control activity. Nicotine Tob Res ing habbits, knowledge about smoking and attitudes toward smoking ces- 2009; 11: 171-7. sation counselling. J Occup Med Toxicol 2010; 5: 9-29. 16. Vitoria PD, Salgueiro MF, Silva SA, De Vries H. The impact of social 29. Spiandorello WP, Fillipinni LZ, Pizzol AD ve ark. Evaluation of limited influence on adolescent intention to smoke: combining types and refer- participation by university students in a smoking cessation program. J ents of influence. Br J Health Psychol 2009; 14: 681-99. Bras Pneumol 2007; 33: 69-75. Gelifl tarihi: 18.05.2010 Kabul tarihi: 19.06.2010 Çıkar çakıflması: Çıkar çakıflması bildirilmemifltir. ‹letiflim adresi: Yard. Doç. Dr. Hülya Akan Yeditepe Üniversitesi T›p Fakültesi, Aile Hekimli¤i Anabilim Dal› ‹nönü Mahallesi, Kay›flda¤› Cad. 26 A¤ustos Yerleflimi Kad›köy 34755 ‹zmir Tel: (0216) 578 00 00 e-posta: [email protected] 76 Akan H ve ark. | Üniversite ö¤rencileri aras›nda sigara içme s›kl›¤›: Kesitsel bir çal›flma
© Copyright 2024 Paperzz
