1011 NEPAL HALK TAKILARINDAKİ FORMLAR VE İNANÇLAR ÖZET *ÖZBAĞI, Tevhide **ÜLGER, Nihal TÜRKİYE/ТУРЦИЯ Takılar, giysi de takıldığı yer, takılış biçimi, yapıldığı malzemeye kadar farklı mesajlar vermekle birlikte aynı zamanda bir topluluğa ait olma özelliği de taşımaktadır. Bazı takılar belli bir grup ya da belirli bir sınıfın sembolü olarak kullanılır. Her ülkenin gelenek- görenek, giyim- kuşam gibi maddi ve manevi kültürlerinde bariz farklılıkları hatta kendilerine özgü tasarımları bulunmaktadır. Nepal’de bu ülkelerden birisidir. Himalaya dağlarının diğer ülkelerden ayırdığı Nepal de pek çok kültürler bulunmakta, köyden köye, vadiden vadiye farklılıklar göstermektedir. Bu farklılıklar takılara da yansımış, takı çeşitliliğinin zenginliğini ortaya çıkarmıştır. Dekoratif ve yatırımsal amaçlı olan bu takıların her birinin ayrı bir hikayesi bulunmaktadır. Bunun yanında, negatif etkileri yok etmek için tılsımlar, nazarlıklar yoğun olarak kullanılmıştır. Takılar, her yerde Nepal kadının en büyük gereksinimi haline gelmiş ve adeta vazgeçilmez bir ihtiyacı olmuştur. Bu bildiride konumuz olan Nepal halk takılarında görülen formlar, formların verdiği mesajlar ve halkın bu mesajlara olan inançları ele alınarak, çeşitli örneklerle tanıtılmaya çalışılacaktır. Nepal takılarının yapımında, altın, gümüş gibi metaller, boncuk parçaları, mercan, firuze, kehribar, agate gibi taşlar özgürce yer almaktadır. Geleneksel gümüş mücevherciliği bazı çok değerli veya ikinci derecede değerli taşlar ile birleştirilerek olağanüstü örnekler üretilmektedir. Anahtar Kelimeler: Takı, Nepal, malzeme, form, inanç. * G.Ü., Türk El Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü. [email protected] ** G.Ü., Mesleki Eğitim Fakültesi Öğretim Görevlisi. oulger@ gazi.edu.tr 1012 ABSTRACT Forms and Believes at Nepal Public Jewelry As well as giving various messages depending on where they are attached on clothes, the style they are attached, the materials they are made of, jewelry has a feature of belonging to a certain community. Some jewelry is used as a symbol of certain group or class. There have been obvious differences at materialistic and spiritual cultures such as traditions and customs and clothing even at some original designs. Nepal is one of these countries. There are a lot of cultures from one village to another and from one valley to another in Nepal that was separated from other countries through Himalayan Mountains. These differences are reflected on jewelry and revealed the richness of the types of jewelry. Each of this jewelry used with the purpose of both decoration and investment has a separate story. On the other hand, amulets and jewelry for the protection from evil eye are used widely to eliminate the negative effects. Jewelry has become a necessity for Nepalese women everywhere, being an indispensable need. Forms encountered at Nepalese public jewelry, the messages jewelry gives and believes public has over these messages were all examined in the current study and tried to explain through examples. Such metals as gold and silver, bead parts and such stones as coral, turquoise, amber and agate are used abundantly at Nepalese jewelry. Traditional silver making is combined with some precious and secondarily precious stones and extraordinary examples are produced. Key words: Jewelry, Nepal, material, form, belief. ----- İnsanlık tarihi kadar eski bir süsleme unsuru olan, tarihî süreç içerisinde insanların özellikle kadınların yaşamında çok önemli bir yer tutan takılar, maddi açıdan güvence olmakla birlikte aynı zamanda statü belirleyicisidir. Takılar, iletişim açısından da büyük bir rol oynamakta, belli bir kültürün karakterini de taşımaktadır. Takı ile süslenen kişilerin inançları ve dünya görüşleri, takı üretiminde kullanılan değerli veya değersiz malzemelerle kendini göstermekte, tasarım yönünden de her çağın kendine özgü özelliklerini de yansıtmaktadır. Takılar, bütünlediği bir nesne, giysi de takıldığı yer, takılış biçimi, ya- 1013 pıldığı malzemeye kadar farklı mesajlar vermektedir. Takılar, bir topluluğa ait olma özelliği de taşımaktadır. Bazı takılar belli bir grup yada belirli bir sınıfın sembolü olarak kullanılır. Her ülkenin gelenek- görenek, giyim- kuşam gibi maddi ve manevi kültürlerinde bariz farklılıkları hatta kendilerine özgü tasarımları bulunmaktadır. Nepal’de bu ülkelerden birisidir. % 90’ı dağlık olan Nepal; üç bölümden oluşan küçük bir ülkedir. Ülkenin güney bölgesi Javai, iç bölgesi dere ve vadi kısımları üçüncü bölge ise Mehabhart bölgesidir. Ancak ülkenin coğrafi konumu çok ilginçtir. Himalaya dağlarının büyük bir bölümüyle dünyanın en yüksek tepesi olan Everest Tepesi Nepal sınırları içinde yer almaktadır. Ülke Himalaya dağlarının eteklerinde olan doğal bir çanak içinde kurulmuş, olmasından dolayı kötü hava koşullarından çok fazla etkilenmemektedir. (Dayıoğlu, 2005: 137). Nepal,bugüne kadar krallıkla yönetilmektedir. 15. yüzyıldaki krallardan biri olan “Yaşka Molla” ölünce üç oğlu birbirlerine egemen olmaya kalkışır ve aralarında kavga başlar. Bu durumu fark eden ana kraliçe, ülke topraklarını üçe bölerek oğulları arasında paylaştırır. Böylece Nepal; “Baktapur”, “Patan” ve “Katmandu” adlarında olmak üzere ayrı ayrı üç krallık tarafından yönetilmeye başlar. Birbirini çekemeyen üç kral, her konuda birbirlerinden daha üstün olma yarışına girer. Kralların birbirlerinden üstün olma yarışı, ülkenin gelişmesine yarar sağlamış olur. Her kral kendi topraklarını daha iyi geliştirmek için, tapınaklar, anıtlar, çeşmeler, havuzlar ve görkemli yapıtlarla süslemeye çalışır. Bu yarışta, yapmış olduğu saraylar, tapınaklar, anıtlar, çeşmeler, havuzlar ve görkemli yapıtlarla Katmandu krallığı birinciliği elde eder. Görkemli yapıtlarıyla ve muhteşem bir krallık ile yönetilen Katmandu aynı zamanda Nepal’in de başkenti olur. Her üç krallığın ülkesi de eski ve yeni olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Krallıkların eski bölümleri dört duvarla çevrili olup, tarihi yapıtlarıyla açık hava müzesi görünümündedir. (Dayıoğlu, 2005: 138-139) Nepal’in coğrafi yapısı renkli görünümü el sanatlarına da yansımış ve Nepal el sanatları çok geniş bir alanı kapsamıştır. Bazıları sanatsal ağırlıklı olmakla birlikte bazıları da kullanım amaçlı olarak üretilmektedir. El sanatları ürünlerinden olan takı sanatı da önemli bir yer tutmaktadır. Geleneksel gümüş mücevherciliği bazı çok değerli veya ikinci derecede değerli taşlar ile birleştirilerek olağanüstü örnekler üretilmektedir. Nepal’de metal üretimi de oldukça eski bir sanattır. Bunlar, neredeyse kaybolmuş olan balmumu dökümü ile yapılmaktadır. Bu yöntem, balmu- 1014 mu modelinin hazırlanması, çamur çeşitleri ile kaplanması, balmumunun erimesi için parçanın ısıtılması, likit balmumunun sıkıştırılması, soğutulması ve orijinal modelin metal ürün haline getirilmesini kapsamaktadır. Daha sonra metal heykel, dinin özelliğine ve müşterinin tercihine göre boyanmaktadır.Bu sanat ve yetenek, nesilden nesile aktarılmakta ve zanaatkarlar eski üretim tekniklerini takip etmektedirler. Metal sanatı, en fazla Hinduizm ve Budizm’in popüler tanrı ve tanrıça ürünlerinde ve yararlı aletlerinde kullanılmakla beraber, takılarda da görülmektedir. Bu ürünler genellikle Lalitpur ve güney Nepal’deki Bhojpur bölgesindeki evlerde üretilmektedir. (http://www.himalayanasiacrafts.com) Burada amacımız, Nepal halk takılarında görülen çeşitlilik, motifler, formlar, bu formların verdiği mesajlar ve halkın bu mesajlara olan inançları ele alınarak, çeşitli örneklerle tanıtılmaya çalışılacaktır. Asya’nın birçok yerinde halk takıları göz kamaştırıcı olarak materyal kültürünü ifade etmektedir. Himalaya Dağlarının diğer ülkelerden ayırdığı Nepal yerli takıları, geleneksel ifade taşımaktadır. Nepal de birçok kültürler bulunmakta, köyden köye, vadiden vadiye farklılıklar göstermektedir. Kültürlerdeki bu farklıklar takılara da etki etmiş ve takı çeşitliliğinin zenginliğini ortaya çıkarmıştır. Nepal takıları genellikle dekoratif, hikayesel ve yatırımsal amaçlıdır. Evlilik kutlamalarında, verimliliği artırmak, negatif güçleri yok etmek amacıyla tılsımlar, nazarlıklar gibi çeşitli takılar kullanılmaktadır. Bu takılarda, altın, gümüş gibi metaller, boncuk parçaları ile özellikle doğadan elde edildiği için daha da değerli olan; mercan, firuze, agate, kehribar gibi taşlar Nepal takılarında özgürce kullanılmıştır. (Gabriel, 1999: 12) Kadını, erkeği, yaşlısı, genci ve çocuğuyla Nepal insanı; takılarla her zaman iç içe olmuş ve takısız insan düşünülmez hâle gelmiştir, diyen Araştırmacı yazar Hannelore Gabriel, Nepalli birine ne zaman: “Neden bu takıyı takıyorsun?” diye sorsanız, Onlardan “Bizim kostümümüz.” diye cevap alırsınız, der. Fotoğraf:1, 2, 3 ve 4’teki görüntüler bunu kanıtlamaktadır. Bu da Nepal insanının takılara ne kadar önem verdiğini göstermektedir. İnsanların kırsal kesimlerde, şehirlerde, nerede olursa olsun günlük yaşamlarında törenlerde takısız görünmelerine rastlamak mümkün değildir. Takılar, her yerde Nepal kadının en büyük gereksinimi hâline gelmiş ve âdeta vazgeçilmez bir ihtiyacı olmuştur. Nepal takılarında kullanılan malzemeden, kullanılan yere ve uygulanan motiflere kadar her birinde ayrı ayrı anlam bulunmaktadır. Takılarda 1015 kullanılan malzemelerin ayrı bir anlamı vardır ve o amaçla takılmaktadır. Törenlerde özellikle kadınların takı takmaları onların çok özel olduğunu göstermektedir. Evlenen Nepal kadını nikâh kolyesi taktığında mutlaka kocasına uzun ömür diler. Firuze, mercan, altın kolyelerin takılması kötü günlerden korunduğuna inanılır. Gelinler çok takılarla süslenirler. Gelin başları ve takıları özeldir. Bu takılarda, altın, gümüş, mercan, cam, imitasyon gibi tüm malzemeler tılsım olarak kullanılmaktadır. Altın, mercan, firuze gibi değerli malzemeler ile deniz kabukları kötülüklerden şeytanlardan koruduğuna inanıldığı için takılarda sıkça kullanılan malzeme çeşitleridir. Burada her bir taş ayrı bir gövdeyi simgelemektedir. Altın, mercan ve firuze gibi değerli üç malzemenin takıda, bir arada kullanılması ise; üç gücün birleşmesi ile insanı koruması anlamına gelmektedir. gövdeyikötülüklerden simgelemektedir.daha Altın,güçlü mercanve ve daha firuze etkili gibi değerli üç malzemenin takıda, bir arada kullanılması ise; üçNo: gücün ile insanı kötülüklerden daha güçlü ve daha etkili (Fotoğraf 5) birleşmesi (Gabriel,1999:15) koruması anlamına gelmektedir.(Fotoğraf No:5) (Gabriel,1999;15) Fotoğraf No:1No: Fotoğraf 1 FotoğrafNo: No:22 Fotoğraf 1016 Fotoğraf No:1 Fotoğraf Fotoğraf No:3No: Fotoğraf No:2 3 Fotoğraf FotoğrafNo: No:44 Cam ve zillerden oluşan baba 5 başlığı ile midye ve tüylerden oluşan takılar ise takan kişilere ekstra güç verdiğine inanılmaktadır. En önemli şaman takısı olan zil kolye, kötü güçlerin uzaklaştırılmasının simgesidir. Nikah törenleri kırmızı takıların takılması genellikle Cam veiçin zillerden oluşan figürlü baba başlığı ile midye ve tüylerden oluşan takılar ise koruyutakan kişilere ekstra güç verdiğine inanılmaktadır. En önemli şaman takısı olan zil kolye, kötü cu niteliktedir. (Fotoğraf No: 6) Evlilik için kırmızı boncuk seçilirken, güçlerin uzaklaştırılmasının simgesidir. Nikah törenleri için kırmızı figürlü takıların takılması genellikle koruyucu niteliktedir. Evlilik için kırmızı boncuk seçilirken, diğerdaha diğer zamanlar başka renk (Fotoğraf boncukNo:6) kullanılmaktadır. Altın takılar zamanlar başka renk boncuk kullanılmaktadır. Altın takılar daha çok Pokhara Vadisindeki çok Pokhara kadınlarda rastlanırken, Batı takılar Nepalgörülmektedir. kadınlarında kadınlardaVadisindeki rastlanırken, Batı Nepal kadınlarında daha çok gümüş Özellikle gümüş paralardan oluşan takılar yoğunluktadır. (Fotoğraf No:7-8-9) daha çok gümüş takılar görülmektedir. Özellikle gümüş paralardan oluşan takılar yoğunluktadır. (Fotoğraf No: 7-8-9) Fotoğraf No: 5 Fotoğraf No:5 Fotoğraf FotoğrafNo: No:6 6 Fotoğraf No:5 Fotoğraf No:7 Fotoğraf No:6 Fotoğraf No:8 1017 Fotoğraf No:9 6 de büyük anlam taşırlar. Balık Nepal takılarında kullanılan motifler motifli takılar bolluğu ve bereketi, (Fotoğraf No: 10-Şekil No: 1) Kelebek motifi ise iyi geleceği simgelemektedir. Aynı zamanda yörede, erkek figürünü ifade eden kelebek ile, dişiliği simgeleyen çiçek motifinin birlikte görülmesi, bolluk ve bereketin simgesi olarak da ifade edilmektedir. (Fotoğraf No: 11-Şekil No: 2) Bereketi simgeleyen çiçek motiflerinin yanında, yaprak motiflerinin şifade vereceğine inanılır. (Fotoğraf No: Nepal takılarında kullanılan ise motifler büyük anlam taşırlar. Balık motifli takılar bolluğu ve bereketi, (Fotoğraf No:10-Şekil No:1) Kelebek motifi ise iyi geleceği 12-Şekil No: 3) Yılan tavus kuşu gibi bazıifade hayvansal motifler, simgelemektedir. Aynı ve zamanda yörede, erkek figürünü eden kelebek ile, dişiliği koruyusimgeleyen çiçek motifinin birlikte görülmesi, bolluk ve bereketin simgesi olarak ta ifade cu anlam taşırlar.(Fotoğraf Fil başı motifinin şans getirdiğine inanılır. (Fotoğraf edilmektedir. No:11-Şekil No:2) ise, Bereketi simgeleyen çiçek motiflerinin yanında, yaprak motiflerinin ise şifa vereceğine inanılır. (Fotoğraf No:12-Şekil No:3) Yılan ve tavus No: 13)kuşu gibi bazı hayvansal motifler, koruyucu anlam taşırlar. Fil başı motifinin ise, şans getirdiğine inanılır. (Fotoğraf No:13) Fotoğraf No:10 Fotoğraf No: 10 Şekil No:1 1 Şekil No: Fotoğraf No:11 Fotoğraf No: 11 Şekil No: Şekil No:22 Nepal takılarında genellikle tılsımlı takılar çoğunluktadır. Nepal’de tılsım yerine geçen en önemli takı ise tılsım kutusudur. 18.yüzyıldan beri kullanılan bu kutu genellikle 7,5 cm. boyutlarında olur. Ancak bu boyut, takının özelliğine, kullanıldığı yere göre değişiklikler 1018 Nepal takılarında genellikle tılsımlı takılar çoğunluktadır. Nepal’de tılsım yerine geçen en önemli takı ise tılsım kutusudur. 18. yüzyıldan beri kullanılan bu kutu genellikle 7,5 cm. boyutlarında olur. Ancak bu boyut, takının özelliğine, kullanıldığı yere göre değişiklikler göstermektedir. Kare ve dikdörtgen veya daha değişik formlarda olan tılsım kutularının üzeri değişik motiflerle süslendiği gibi çeşitli taşlarla da süslüdür. (Fotoğraf No: 14-15-16) Nepal’de çok kullanılan ve tılsım kapları da denilen, altın, gümüş veya bakırdan yapılan bu takıların bir tarafı açılarak, kumaş parçası veya kağıda yazılmış olan dua konulur. Bu kutulardan bazılarının yüzeyinde, özellikle Nepal’in popüler tanrısı Durga figürü görülmektedir. (Fotoğraf No: 17) Sıkça görülen çiçek motiflerinin yanında, bereketi simgörülmektedir. (Fotoğrafmotiflere No:17) Sıkça görülen çiçek motiflerinin yanında, bereketi geleyen ay yıldızlı de rastlanmaktadır. Çocukların kullandıkları simgeleyen ay yıldızlı motiflere de rastlanmaktadır. Çocukların kullandıkları kaplar ise 10cm. kaplar ise 10cm. büyüklüğünde olur. büyüklüğünde olur. Fotoğraf No:12 Fotoğraf No: 12 Şekil ŞekilNo: No:22 Fotoğraf Fotoğraf No:No:13 13 kutuların dışında, kadınları, küp veküp kutu ve şeklinde ve olmayan içine hiçbir BuBukutuların dışında,Tamay Tamay kadınları, kutu olmayan şeklinde şey konulmayan dikdörtgen veya kare şeklinde düz tılsımlar kullanmaktadırlar. Genellikle ve içine hiçbir şey kurtulmak konulmayan dikdörtgen veya düz tılsımstres ve gerginliklerden için kullanılan ve Doğu stilikare olan şeklinde bu tılsım kutuları, altın ve lar kullanmaktadırlar. Genellikle stres ve gerginliklerden kurtulmak için gümüşten olup, firuze ve kehribar gibi taşlarla süslenir. (Fotoğraf No:18) Fotoğraf No:13 1019 Bu kutuların dışında, Tamay kadınları, küp ve kutu şeklinde olmayan ve içine hiçbir şey konulmayan dikdörtgen veya kare şeklinde düz tılsımlar kullanmaktadırlar. Genellikle stres ve gerginliklerden kurtulmak için kullanılan ve Doğu stili olan bu tılsım kutuları, altın ve kullanılan ve Doğu stili olan bu tılsım kutuları, altın ve gümüşten olup, gümüşten olup, firuze ve kehribar gibi taşlarla süslenir. (Fotoğraf No:18) firuze ve kehribar gibi taşlarla süslenir. (Fotoğraf No:18) Fotoğraf No:14 Fotoğraf Fotoğraf No:No:14 14 Fotoğraf No:14 8 FotoğrafFotoğraf No: 16No:16 Fotoğraf No:16 Fotoğraf No:16 FotoğrafNo:17 No: 18 Fotoğraf Fotoğraf No:17 Fotoğraf No:17 Fotoğraf No:15 Fotoğraf Fotoğraf No:No:15 15 Fotoğraf No:15 Fotoğraf No:17 Fotoğraf No: 17 Fotoğraf No:17 Fotoğraf No:17 FotoğrafNo:19 No: 19 Fotoğraf Fotoğraf No:19 Fotoğraf No:19 Javiai Purnima’da bayramlarda güç elde etmek için tefler çalınır ve şenlikler 1020 Javiai Purnima’da bayramlarda güç elde etmek için tefler çalınır ve şenlikler yapılır. (Fotoğraf No: 19) Ayrıca genç kızlar yaşam zincirini kutlamak için Panauti’de İbi Törenlerinde özel ve sembolik takılar takarlar. Genç kızların taktıkları altın başlıklar, genç kızın evliliğe yaklaştığını ve ileri yaşlarını görebileceği anlamını taşımaktadır. (Fotoğraf No: 20) de yer alan takıda bunlardan birisidir. Takıda, başın üst kısmına gelecek biçimde ve şapka gibi başı saran bir bölüm bulunmakta, bu bölümde içi değişik figürlerle süslü, çiçek motifleri yer almaktadır. Yan kısımlarda ise, zincirlerle birbirine bağlanmış ajurlu yapraklardan oluşan bir bölüm yer almaktadır. Tamamen sembolik nitelik taşıyan takının arka tarafında bereketi simgeleyen, ucundan tek ve gruplar halinde çanlar sarkan, baş kısmı fil, gövde kısmı balık figürünü andıran form bulunmaktadır. Fotoğraf 21 ve 22 de ise,aynı amaçla kullanılan iki ayrı örnek görülmektedir.Bu örneklerde de yine arka kısmında ziller bulunmakta,baş kısmı şapka şeklinde dizayn edilmiş formlar yer almaktadır. (Gabriel,1999:15) Nepal kadınlarının kullandıkları küpeler de oldukça abartılı ve büyüktür. Özellikle Tamay kadınının kullandığı küpeler, bazen grup olarak ta takılır ve dolayısıyla hepsi bir arada çok ağırlık yapar. Bu ağırlıktan kurNepal kadınlarının kullandıkları küpeler de oldukça abartılı ve büyüktür. tulmak için takı, zincirle kulak hizasından saça veya başa takılan takılara Özellikle Tamay kadınının kullandığı küpeler,bazen grup olarak ta takılır ve dolayısıyla tutturulur. hepsi bir arada çok ağırlık yapar. Bu ağırlıktan kurtulmak için takı, zincirle kulak hizasından Fotoğraf No:20 Fotoğraf No:21 Fotoğraf No:22 (Fotoğraf No: 23-24) Yörede genellikle büyük küpeler favoridir. (Fotoğraf No:başa 25-26) Kuzey Taman kadınları ise alışılmışın saça veya takılan Ancak, takılara tutturulur. (Fotoğrafve No:Rai 23-24) Yörede genellikle büyük küpeler favoridir. No:25 26) Ancak, Kuzey Taman Rai kadınları ise A alışılmışın dışında değişik (Fotoğraf tarz küpe takarlar. (Fotoğraf No:ve 27). Ayrıca, Sherpa dışında değişik tarz küpe takarlar. (Fotoğraf No: 27). Ayrıca, A Sherpa kadını doğu Nepal kadını doğu Nepal dininialtın sembolize eden(Fotoğraf büyük altın takarlar. (Fodinini sembolize eden büyük küpeler takarlar. No:28).küpeler (Gabriel,1999;15) toğraf No: 28). (Gabriel,1999:15) Fotoğraf No:20 Fotoğraf No:21 Fotoğraf No:22 dinini sembolize eden büyük altın küpeler takarlar. (Fotoğraf No:28). (Gabriel,1999;15) 1021 Fotoğraf No:23 Fotoğraf No:23 Fotoğraf No:24 Fotoğraf No:24 Fotoğraf No:25 Fotoğraf No:25 10 Fotoğraf No:26 Fotoğraf No:27 Fotoğraf No:28 Fotoğraf No:26 No:27 Fotoğraf No:28 Nepal’da burun halkalarınınFotoğraf kullanımı da yoğunluktadır. Hızma dediğimiz bu takılar nitelikNo:27 taşırlar. Burun halkaları, FotoğrafYörede No:26 koruyucu Fotoğraf Fotoğraf No:28 bazen kuNepal’da burun halkalarının kullanımı da yoğunluktadır. Hızma dediğimiz bu takılar lağa takılan takıların zincirleriyle bağlanarak desteklenmektedir. (Fotoğraf Yörede koruyucu nitelik taşırlar. Burun halkaları, bazen kulağa takılan takıların zincirleriyle bağlanarak (Fotoğraf No:29) Bazı büyükyüksek ve altın burun halkaları, yüksek No:29) Bazı desteklenmektedir. büyük ve altın burun halkaları, vadilerde ve özellikle Nepal’da burunnikahlarda halkalarının kullanımı yoğunluktadır. Hızma dediğimiz vadilerde ve özellikle her zaman takılandatakı çeşitlerindendir.(Fotoğraf No:30-31) bu takılar nikahlarda her zaman takılanBurun takı halkaları, çeşitlerindendir. (Fotoğraf No:30-31) Yörede koruyucu nitelik taşırlar. bazen kulağa takılan takıların zincirleriyle bağlanarak desteklenmektedir. (Fotoğraf No:29) Bazı büyük ve altın burun halkaları, yüksek vadilerde ve özellikle nikahlarda her zaman takılan takı çeşitlerindendir.(Fotoğraf No:30-31) Fotoğraf No:29 Fotoğraf No:29 Fotoğraf No:30 Fotoğraf No:31 Fotoğraf No:30 Fotoğraf No:31 Nepal’da, Kolye tasarımları bölgelere göre değişiklik göstermektedir. Yuvarlak metallerle yapılmış büyük kolyeler sosyal statüyü belirler. (Fotoğraf No:32). Mercan ve turkuaz taşlı kolyeleri genellikle evli kadınlar takar. Bu renkler sağlığı ve temizliği 1022 Nepal’da, Kolye tasarımları bölgelere göre değişiklik göstermektedir. Yuvarlak metallerle yapılmış büyük kolyeler sosyal statüyü belirler. (Fotoğraf No: 32). Mercan ve turkuaz taşlı kolyeleri genellikle evli kadınlar takar. Bu renkler sağlığı ve temizliği simgelemektedir. Yörede şaman takıları arasında bulunan ve kötü güçleri uzaklaştıran bir başka kolye ise zilden oluşan kolyelerdir. Evlenmemiş kızlar genellikle midyeli kolyeler takarlar. Dünyanın bir çok yerinde bolluk ve bereketin simgesi olarak kullanılan midyeli kolyeler, Nepal’de koruyucu nitelik taşımaktadır. Bekar kızlar ise ‘Humla’ denilen takılar da çok sık kullanırlar. Ay şeklinde olan takarlar. Dünyanın bir çok yerinde bolluk ve bereketin simgesi olarak kullanılan midyeli gümüş kolye ise, Güns Bölgesinde kullanılır. (Fotoğraf No: 33) Takılarkolyeler, Nepal’de koruyucu nitelik taşımaktadır. Bekar kızlar ise ‘Humla’ denilen takılar da dasıkgörülen çizgi ve üçgen evrenin ilahi gücünü ve koruyuçok kullanırlar. Ay şeklinde olan motifleri gümüş kolyeise, ise, Güns Bölgesinde kullanılır. (Fotoğraf No:33)Takılarda görülen çizgi ve üçgen motifleri ise, evrenin ilahi gücünü ve koruyucu cu kuvvetini simgelemektedir. (Gabriel,1999:15) Ayrıca, A Sherpa kadını kuvvetini simgelemektedir. (Gabriel,1999;15) Ayrıca, A Sherpa kadını doğu Nepal dinini doğu Nepal dininialtın sembolize edenvebüyük altın boncuklardan, ve keçe sembolize eden büyük boncuklardan, keçe parçalarından oluşan oldukça büyük parkolyeler takarlar.oluşan oldukça büyük kolyeler takarlar. çalarından Fotoğraf No:32 Fotoğraf No: 32 Fotoğraf No:33 Fotoğraf No: 33 Şaman takıları arasında en önemlilerinden birisi de kötülüklerden koruŞaman takıları arasında en önemlilerinden birisi de kötülüklerden koruduğuna duğuna inanılan, “Rudraksha Mala” denilen ve 54 boncuktan oluşan kolinanılan, Rudraksha Mala denilen ve 54 boncuktan oluşan kolyedir. 54 sayısı, yörede kutsal yedir. 54 sayısı, yörede kutsalnedeniyledir. sayılan 108 sayısının olması nedeniysayılan 108 sayısının yarısı olması Mala, zihinsel yarısı meditasyon sürecinde kullanılan bir araçtır. Malalar, çok çeşitli ağaçlar kullanılarak üretilmektedir. Her türü, ledir. Mala, zihinsel meditasyon sürecinde kullanılan bir araçtır. Malalar, kullanıcı üzerinde farklı etkilere sahiptir. Rudraksha tohumları, Hindu dininde çok önemli bir çok çeşitli ağaçlar kullanılarak üretilmektedir. Her türü, kullanıcı yer kaplamakta ve bir ipliğe 108 tane boncuk takılarak kullanılmaktadır. Yörede üzerinde dinsel inanışa hiç bir tohumun tohumu kadar uğurluHindu ve güçlüdininde olduğu söylenemez. farklıgöre, etkilere sahiptir.Rudraksha Rudraksha tohumları, çok önemli Ayrıca Rudraksha tohumlarından Chitaboncuk (Budhi) tespihleri ise kullanılmaktaNepal’e özgü bir yer kaplamakta ve biryapılan ipliğeBuddha 108 tane takılarak özel tespihler olarak bilinmektedir ve özellikle Budistler tarafından meditasyon anlarında dır. Yörede dinsel inanışa göre, hiç bir tohumun Rudraksha tohumu kadar kullanılmaktadırlar. uğurlu ve güçlü olduğu söylenemez. Ayrıca Rudraksha tohumlarından yaCamdan üretilen boncuklar ise genel olarak kadınlar tarafından süs eşyası olarak tercih pılan Buddha (Budhi) ise Nepal’e özel sembolüdür. tespihler olaedilmektedir. Nepal Chita kültürüne göre camtespihleri boncuklar, mutlu bir yaşam özgü ve başarının rak bilinmektedir ve özellikle Budistler tarafından meditasyon anlarında (http://www.himalayanasiacrafts.com) kullanılmaktadırlar. Sonuç olarak; Nepal takılarının hemen hemen hepsi, oldukça abartılı, çok çeşitlilik gösteren ve kullanılan malzemeden, kullanılan renge, uygulanan motiften, kullanılan yere kadar her takı anlam ve mesaj vermektedir. Nepal insanı özellikle kadını gerek şehirli olsun gerekse kırsal kesimden, hangi takıyı nerede ve ne zaman takacağını iyi bilmekle birlikte, hiçbir zaman takısız dolaşmamakta ve takı takmak Nepal halkı için vazgeçilmez bir tutku olmaktadır. 1023 Camdan üretilen boncuklar ise genel olarak kadınlar tarafından süs eşyası olarak tercih edilmektedir. Nepal kültürüne göre cam boncuklar, mutlu bir yaşam ve başarının sembolüdür. (http://www.himalayanasiacrafts. com) Sonuç olarak; Nepal takılarının hemen hemen hepsi, oldukça abartılı, çok çeşitlilik gösteren ve kullanılan malzemeden kullanılan renge, uygulanan motiften kullanılan yere kadar her takı anlam ve mesaj vermektedir. Nepal insanı özellikle kadını gerek şehirli olsun gerekse kırsal kesimden, hangi takıyı nerede ve ne zaman takacağını iyi bilmekle birlikte, hiçbir zaman takısız dolaşmamakta ve takı takmak Nepal halkı için vazgeçilmez bir tutku olmaktadır. KAYNAKÇA ARSLAN, Mukaddes, (2005), Üç Yol Üç Yolculuk, Mart Matbaacılık Sanatları Ltd.İstanbul. DAYIOĞLU, Gülten,(2005), Hindistan’a Yolculuk ve Nepal Gezisi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. GABRİEL, Hannelore (1999), Jevelery of Nepal, Thames and Hudson Ltd London. ÖZBAĞI, Tevhide, (2001), Geleneksel Türk Takıları, Türkiye, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara. ÜLGER, Nihal, (1997), Ankara İli Beypazarı İlçesi Kuyumculuğunda Günümüzde Üretilen Gümüş Bilezik Örnekleri ve Yeni Tasarımlar, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). 1024
© Copyright 2024 Paperzz
