Türk Halk Hikayelerinde İmtihan Motifi Üzerine Bir İnceleme

ÖZET
Geçmişten günümüze üzerinde pek çok araştırmanın yapıldığı halk hikâyeleri, sözlü
edebiyatın önemli estetik yaratılarından birisidir. Estetik bir yaratı olmanın yanında halk hikâyeleri,
kültürel değerleri içinde barındıran bir ansiklopedi vazifesi görür. Yazılı ve sözlü gelenekteki en canlı
ve renkli yaratılar olarak değerlendirilen halk hikâyelerinde yer alan imtihan motiflerinin tespit
edildiği bu çalışma, bu alanda yapılan diğer çalışmalar gibi, Türk halk kültürü araştırmalarına hizmet
edecektir. Türk Halk Hikâyelerinde İmtihan Motifi Üzerine Bir İnceleme adlı çalışma özet, önsöz, giriş,
sonuç ve kaynakçanın dışında iki bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın “Giriş” bölümünde; halk
hikâyesi nedir, halk hikâyelerinin genel özellikleri, halk hikâyelerinin yapısı, halk hikâyelerinin
kaynakları, halk hikâyelerinin tasnifi, halk hikâyeleri üzerine yapılan çalışmalar, halk hikâyelerinin
anlatmaya dayalı türlerle ilişkisi ve halk hikâyelerini inceleme metotları konuları hakkında kısa bilgiler
verilmiştir. Çalışmanın “Motif Kavramı Üzerine” adını taşıyan birinci bölümünde, motif terimi ile ilgili
genel bilgi verildikten sonra, Stith Thompson’un belirlediği ve Motif Indeks Of Folk Literature adlı
eserinde yer verdiği motif ana başlıkları sıralanmıştır. “Türk Halk Hikâyelerinde İmtihan Motifi” adını
taşıyan ikinci bölüm, kendi içerisinde altı kısma ayrılmıştır. Öncelikle hikâyelerde tespit edilen sabır
imtihanı ile alakalı motifler verilmiştir. İkinci olarak Hak âşığı imtihanı ile ilgili tespit edilen motifler,
üçüncü olarak tanıma imtihanı motifleri, dördüncü olarak evlilik imtihanı motifleri, beşinci olarak
hüner imtihanı motifleri ve son olarak cinsiyet belirleme imtihanı ile ilgili motifler çalışmada yer
almıştır. Verilen her imtihan motifinden sonra, o imtihanla ilgili kısa bir değerlendirmeye yer
verilmiştir. İmtihan motiflerinin tespiti, daha önceden belirlenen yetmiş halk hikâyesi ve bunların
varyantları üzerinde yapılmıştır. “Sonuç” adını taşıyan bölümde incelemeyi bütünüyle ele alan bir
değerlendirme yapılmıştır. Kaynaklar bölümünde, incelemeye konu olan bütün yazılı kaynaklar
alfabetik sıra ile verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Türk kültürü, halk hikâyeleri, motif, imtihan
ABSTRACT
From past to present, there are a great number of research on folk tales that are one of the
important aesthetic creation of the oral literature. Beside to being an aesthetic creation, folk tales
officiate encyclopedia which nestle cultural meaning. On this studying, test motifs that take part in
folk tales to be evaluated as the most lively and colorful creations in written and oral tradition, have
been determined and this studying is going to attend to searching of Turkish folk culture like the
other studying had been done at this area. A Study on Exem Motif in Turkish Folk Stories afoot two
chapters apart from abstract, preface, entry and bibliography. In the chapter of entry, short
informations has been given about what is the folk tales, general features of folk tales, form of folk
tales, sources of folk tales, classification of folk tales, the studies on folk tales, relation between folk
tales and types depend on representation and methods of observation folk tales. In the first chapter
called on the concept of motif main titles of motif, which had been ranked in the work called by Stith
Thompson has been compiled after general information about term of motif had been given. The
second chapter called The test motif in the turkish folk tales has been separated to six parts. Firstly
motifs about patience test that had been determined in tales, has been given. Secondly determined
motifs about test of god lover, thirdly motifs of identification test, fourthly marriage test motifs,
fifthly skill test motifs and the last motifs about gender determination tests have took part at the
studying. After given every test motif, a short evaluation about that motif has been ranked.
Determination of test motifs have been done on seventy folk tales defined before and their varient.
Examine the whole section dealing with the nameof the result is presented. All written sources about
this studying has been given alphabetically at he part of bibliography.
Keywords
Turkish culture, folk tales, motif, test

Download Report