TEZ YAZIMINDA SIKÇA YAPILAN HATALAR ve DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR “BİR ALANDA BİLGİ SAHİBİ OLMAK İÇİN TEZ YAZILMAZ” Aşağıdaki notlar, bilimsel bir disiplin içerisinde ifade edilmiş olmayıp, pratikte, daha önceki YL öğrencilerimizin karşılaştığı sıkıntılar ve bu vesile not ettikleri hususlardır: 1) Tezin başlığı çok uzun olmamalı, konuyu en iyi ifade edebilecek özgün bir başlık tercih edilmelidir. 2) Tez konusu seçildikten sonra (hatta karar aşamasında) ilk yapılacak şey literatür taramasıdır. Sonra konuya ilişkin verilerin toplanması ve analizinin yapılması, buna göre çalışmanın içeriğine ve çalışmanın içindekiler bölümüne karar verilmesi iyi olur. 3) Literatür taraması çok iyi yapılmalı, mevcut bilgiler iyi analiz edilmeli ve literatürdeki hangi boşluğu dolduracağı irdelenmelidir: TEZ’im hangi boşluğu dolduracak, bilim dünyasına katkısı ne olacak? 4) Tez konusu özgün olmalı, yeni bir yöntem geliştirmeli veya mevcut bir yöntemi yeni bir alana uygulamalıdır. 5) Giriş bölümü, kuramsal bir çerçevede neyin, neden, nasıl araştırıldığını ve neye ulaşılmaya çalışıldığının belirtildiği iki veya iki buçuk sayfa uzunluğunda olmalıdır. 6) Bilim “arının balı” gibi olmalıdır. Yani nasıl ki ulaşılabilen bütün çiçeklerden çiçek tozlarını topluyoruz. AMA bu tozları yığın halinde istiflemek, bal yapmış olduğumuz anlamına gelmiyor; o özleri hazmedip, özümseyip ORTAYA KENDİ MAMULÜMÜZ OLAN ŞEYİ çıkartmamız bekleniyor. Tezde de öyle, kaynaklardaki bilgileri alt alta dizmek yetmez: Biz ne bulduk ne söylüyoruz? 7) Her cümle ilk defa bizzat kendimiz tarafından kuruluyor ve yazılıyor olmalı. ASLA HAZIR TEK BİR CÜMLEYİ DAHİ “aynen” ALMIYORUZ. Eğer almamız gerekiyorsa “ “ içerisinde yazıyoruz ve MUTLAKA dipnotunu veriyoruz. 8) Aynen almasak da, manasını veya fikrini yansıtsak, bu kez “ “ içerisine almamız gerekmiyor. Ama burada da MUTLAKA dipnotunu belirtiyoruz. Çünkü o bilgi veya fikir bize ait değil. 9) Tezin adı ile herhangi bir bölümün başlığı veya bir bölümün başlığı ile alt başlığı aynı olmamalıdır. 10) Türk Dil Kurumu yazım ve imla kılavuzu ilkelerine göre, noktalama işaretlerine uyarak ve anlatım bozukluğu içermeyen cümleler kurulmalıdır. 11) Cümlenin anlamları birbirinden kopuk olmamalı, aynı ifadeler defalarca tekrarlanmamalı ve paragraflar anlamlı bir bütün oluşturacak şekilde sıralanmalıdır. 12) Dipnot verme kurallarına uyulmalı, tabloların kaynak veya açıklamaları, sayfa altına dipnot olarak verilmelidir. 13) Tabloların büyüklüğü sayfanın üçte birini geçmemeli, buradaki veriler kolaylıkla anlaşılacak biçimde açıklamalarıyla birlikte verilmelidir. 14) Tablo ile ilgili açıklama ve yorumlar tablodan önce verilmelidir. 15) Metin içinde kısaltma yaparken, kısaltılan ifadeyi ilk defa tam olarak yazıp, kısaltma parantez içinde gösterilmeli ve bütün KISALTMALAR liste halinde tezin başında verilmelidir. 16) Atıf yapılan mevzuatın kaynağı, resmi gazete tarihi ve sayısı belirtilerek dipnot olarak verilmelidir. 17) Konu anlatılırken cümleler birden kesilmemeli, anlam bütünlüğü sağlamak için bağlayıcı cümlelerle uygun biçimde tamamlanmalıdır. 18) Tablo ve grafiklerdeki veriler kıyas, yorum ve bilimsel analizler yapılabilecek biçimde istatistiksel hesaplamalar yapılmış olarak verilmelidir. 19) Bilimsel veriler kıyaslanırken neye göre kıyaslandığı açıkça belirtilmeli ve verilerin oransal (%) değerleri arasında kıyaslama yapılmalıdır. 20) Bir konu açıklanırken ifadeler ön yargı formatında olmamalı ve iddia niteliği taşıyan ifadeler sayısal verilerle desteklenmelidir. 21) Tezin yazım biçimi okuyan herkesin anlayacağı formatta, kısa ve net cümlelerle iddiaları destekleyici deliller belirtecek biçimde olmalıdır. 22) Değişik kaynaklardan yararlanırken akademik kurallara uyulmalıdır. Başka yazarların ifadeleri aynen alınıp atıf yapılamaz, ancak tırnak içinde alıntı olarak verilebilir. Herhangi bir bilgiden yararlanmak gerekirse kendi ifadelerimizle ve yorumumuzu yaparak yazar ve yararlandığımız ilgili bilgi için atıf yaparız. 23) Tezin bir bölümü veya bir paragrafın tamamı bir tek kaynaktan yararlanıp özetlenip, yorumlanıp altına tek kaynak dipnot olarak verilmemeli, birçok kaynak veya yazarın kendi ifadeleri ile desteklenmelidir. 24) Yazılan her bilginin kaynağı gösterilmeli ve kendi aralarında mukayese edilerek yeni bilgilere ulaşılmalıdır. 25) Her paragrafın sonunda dipnot olmaz. Bu durumda biz ne söylüyoruz? Bizim yorumumuz ne? sorusu ortaya çıkar. Ama paragraf içerisine serpiştirilmiş dipnotlar olabilir. Bazen öbür paragrafla örgü halinde ise paragraf sonunda da olabilir, ama esas yapılması beklenen şey her konunun girişinde ve sonunda kendimize ait olanı sergilemek, kendi ifadelerimizi kullanmaktır. 26) Tablolar, kendimize aitse, hangi kaynaklardan alıp, hangi mantık örgüsünde mukayese edilerek hazırlandığı belirtilmelidir. 27) Tespit, tespit, tespit …. ?Peki bu tespitlerin anlamı / yorumu, bizim değerlendirmemiz ne? Bunun cevabını da verebilmeliyiz. TENKİT ve TAHLİL. 28) Kazak örgüsü gibi, belli bir mantık bütününde konular birbirine eklemlenerek sürdürülmelidir. 29) Okuyucu zihninde belli bir istikamette ilerlerken, dönüp baştaki bir hususa tekrar taşınmamalıdır. (Bazen gerekliyse küçük hatırlatmalar yapılabilir.) 30) Kanaat belirttiğimiz yerlerde, bizi bu kanıya götüren verileri kaynaklı olarak belirtmeli ve irdelemeliyiz. ( Örnek: Yeni sistem sağlık hizmetlerini pahalılaştırmıştır diyorsak, bunu önceki ve sonraki dönem verileriyle, katkı paylarıyla vs. nesnel verilerle mukayese ederek, fikrimizi desteklemeliyiz.) 31) Dipnotlarda bilginin kaynağı verilir. Ama bundan başka, yukarıdaki metinde uzatmamak veya anlatım insicamını bozmamak için dipnotlarda açıklayıcı bilgiler ve ek mütalaalar da verilebilir. 32) Metinde hocanın düzeltmeleri yerine getirildiğinde, kâğıt üzerine “düzeltildi” anlamında bir işaret konulursa, tekrar kontrolde yararlı olur. 33) Bilgisayar çalışmalarınız yedekli olsun. 34) Tekrara düşmeden hafızayı taze tutmalıyız. (Bölümler arası geçişte.) Yani, bir sonraki bölüm, öncekiyle bütünlük taşımalıdır. 35) Kanaat niteliğinde şeyler değil, bunları bilimsel formatta desteklenmiş halde ifade etmeliyiz. Yani araştırma sonuçlarının tahlili neticesinde bilimsel olarak ispatlanabilen önerilerimizi ortaya koymalıyız. 36) Uzun cümle kurmak yerine, kısa, net ve anlamlı ifadeleri tercih etmeliyiz. 37) Tez çalışmamız bizim ve tez danışmanı hocamızın “bilimsel siciline” kaydolan önemli bir kazanımdır. Her zaman iftihar edebileceğimizi düşündüğümüz bir çalışma ortaya koymaya çalışmalıyız.