2. HAFTA İŞLETME NEDİR Malzeme, işçilik, bilgi, para gibi üretim kaynaklarını (girdileri) kullanarak faydalı mamul veya hizmetler üreten iş birimleridir. İşletmeler kar elde etmek, sosyal fayda sağlamak gibi farklı amaçlara ulaşabilmek adına, insan, makine, malzeme, bilgi ve para gibi farklı kaynakları kullanarak ürün ya da hizmet üreten organizasyonlardır. 1 İşletmelerin Amacı İşletmelerin hayatta kalabilmesi için en öncelikli amacı kardır. İstihdam, sosyal fayda gibi amaçlarda söz konusudur. mek mek zorundadır. Bu mücadelede sürekli olarak maliyetlerini minimize ederken, teslim şartlarını iyileştirmeli ve ürün ve hizmet kalitelerini yükseltmeleridirler. İŞLETME ÇEŞİTLERİ =Karma, özel kamu işletmeleri İŞLETME FONKSİYONLARI YÖNETİM üretim ,pazarlama ,satınalma,ar-ge , insan kaynakları ,finansman muhasebe İşletme Yönetimi in amaçlarına en kısa sürede, kolay ve ekonomik yoldan ulaşması için, işletmenin kaynaklarının doğru şekilde yönetilmesidir. Bu amaçların gerçekleştirilmesi adına dört ana yönetim fonksiyonunun icra edilir. YÖNETİM Planlama, Organizasyon, sevk ve idare, koordinasyon, denetim kontrol Günümüz Müşteri Özellikleri ve memnuniyetlerini anında sadece ürünü aldığı firma ile değil tüm dünya ile paylaşıyor. İşletmelerin Ortalama Ömürleri Çokuluslu şirketlerin ortalama ömrü 40-50 yıl bu Avrupa ve Japonyada 12,5 yıl Türkiye’de 12 yıl. İMKB’de işlem gören şirketlerin %70’i son 30 yılda kurulmuş. Endüstri Mühendisliği Tanımı 1948 yılında ABD'nde kurulan Amerikan Endüstri Mühendisleri Enstitüsü'nün (AIIE) 1960'lı yılların başlarında yaptığı Endüstri Mühendisliğinin tanımı : "Endüstri Mühendisliği, işgücü, malzeme, makina, teçhizat ve enerji kaynaklarından oluşan bütünleşik sistemlerin tasarımı, geliştirilmesi ve kurulması ile ilgilidir.Söz konusu bütünleşik sistemlerden elde edilecek sonuçları tahmin etmek, belirlemek ve değerlendirmek için matematik, fizik ve sosyal bilimlerdeki bilgi ve becerileri mühendislik analiz ve tasarımındaki ilke ve yöntemler ile birleştirerek kullanır." Endüstri Mühendisliği Tarihçesi İngiltere'de Adam Smith isimli bir ekonomist tarafından yazılan ve 1776 yılında yayınlanan "The Wealth of Nations" adlı kitabı gösterilebilir. Adam Smith endüstri devrimi öncesi "İş Bölümü", yani bir ürünün üretimi ile ilgili farklı özelliklerdeki işlerin birbirlerinden ayrılarak farklı kişiler tarafından yapılması ile verimliliğin artacağı fikrini ortaya atmıştır. Endüstri Mühendisliğinin temelleri 1750 ve 1850 yılları arasında özellikle iş bölümü kavramı ile atılmıştır 1750 yılına kadar aynı kişi işi plânlar. Malzeme, takım ve tertibatını seçer ve temin eder, işlemini ve kontrolünü yapardı. 1850 yılından sonraki en önemli gelişme, 1856-1915 yılları arasında yaşayan ve çoğunlukla Endüstri Mühendisliğinin kurucusu olarak kabul edilen Frederick Winslow Taylor isimli Amerikalı ile olmuştur. Taylor fabrikada bizzat çalışan, sürekli gözlem ve analiz yapan, düşündüklerini uygulayan ve geliştiren bir mühendisdir. Endüstri Mühendislerinin Çalışma Alanları Üretim= beyaz eşya, otomotiv, tekstil … Hizmet= enerji, sağlık ,eğitim, ulaştırma… Endüstri Mühendisliğinin İşletmedeki Görevleri Endüstri mühendisleri genel olarak malzeme, işgücü, makina, teçhizat, enerji ve bilgiden oluşan üretim sistemlerini. erimli (kaynaklarını verimli kullanan) ve fireli çalıştıracak şekilde tasarım, plânlama, uygulama ve kontrol fonksiyonlarını gerçekleştirirler. Endüstri Mühendisinin Farklı Alanlardaki Görevleri Üretim Alanları, Üretim Planlama ve Kontrol, Malzeme Yönetimi, Yatırımlar, Bakım Yönetimi, Mali İşler Yönetimi, Pazarlama ve Satış, Tasarım, İnsan Kaynakları ve Personel Yönetimi, Bilgi İşlem ile İlgili Görevleri EĞİTİMİ Endüstri Mühendisliği ve atölye sevk ve idaresineait ilk dersler 1901 yılında Kansas Üniversitesi’nde Hugo Diemer tarafından verilmiştir. Ülkemizde ilk dersler 1958 yılında itü Makina Fakültesi “İşletme Opsiyonu”içinde verilmeğe başlanıldı. İlk EM programı 1969 yılında ODTÜ Mühendislik Fakültesine bağlı olarak Endüstri Mühendisliği ve yine aynı yıl İTÜ Makina Fakültesine bağlı olarak Sanayi Mühendisliği adı ile uygulanmaya başlamıştır. 3. HAFTA Yöneylem Araştırması Yöneylem Araştırması eski ismiyle Harekat Araştırması bir "Sorun Çözme" (problem solving) ve "Karar Verme Bilimi" (decision science) olarak değerlendirilir. Yöneylem Araştırması Tarihçesi rinin çözümünde, hava savunma ve kontrol sisteminin kurulmasında kullanılmıştır. Sonrasında başta ABD ordusu olmak üzere pek çok askeri problemin çözümünde kullanılan YA zamanla problem çözmeye yönelik bir alan olarak gelişmiştir. 6 da Genel Kurmayda Harekat Araştırması Grubu kurulmuş ve ilk uygulamalar gerçekleştirilmiştir. 1961 yılında ilk olarak Prof.Dr.İlhami Karayalçın tarafından verilen Harekat Araştırması daha sonrasında Yöneylem Araştırması adıyla okutulmaya devam etmiştir. 2. Yöneylem Araştırması Yaklaşımı Adım 1•Problemin Tanımlanması 2•Model Geliştirme 3•Modelin Çözümü 4•Modelin Doğrulanması 5•Modelin Uygulanması 3. Model Kavramı ve Matematiksel Modeller küçük temsilidir. tanımlanır ve temsili oluşturulur. 5. Doğrusal Programlamada Modelin Kurulması 1. Karar Değişkenlerinin Belirlenmesi Bir problemde/sistemde farklı değerler alabilen ve problemin çözümünde hangi değerin daha uygun olacağı araştırılan bilinmeyendir (farklı ürünlere ait üretim adetleri, farklı makinelerin kullanım süreleri vb.) Örnek 1 XYZ Kişisel Bakım Ürünleri firması A ve B olmak üzere iki farklı şampuan üretmektedir. Bir A şampuanının maliyeti 1 TL. , bir adet B şampuanının maliyeti ise 1,5 TL. dir. Bu ürünlerin satış fiyatları ise sırasıyla 2 TL ve 3 TL dir. Müşteri talebine göre, firma, gelecek hafta için en az 600 adet A ve en az 400 adet B ürünü üretmelidir. Her iki şampuanda da kullanılan hammaddelerden birisinin tedariğinde sorun yaşanmaktadır ve bu hammaddeden depoda sadece 5000 gr bulunmaktadır. A şampuanının bir adedinde bu hammaddeden 2 gr., B şampuanında ise bu hammaddeden 4 gr bulunmaktadır. XYZ firmasına, ürettiği ürünlerin toplam karını maksimize etmek için A ve B ürünlerinden kaçar adet üretmesi gerektiği konusunda yardımcı olunuz. Örnek 1. Çözümü Karar Değişkenleri X1 …. A Şampuanı haftalık üretim adedi X2 …. B Şampuanı haftalık üretim adedi Maks Z = 1 TL* X1 + 1,5 TL * X2 X1 ≥ 600 adet (talep kısıtı) X2 ≥ 400 adet (talep kısıtı)) 2 X1 + 4 X2 ≤ 5000 (hammadde kısıtı) X1 ≥ 0, X2 ≥ 0 (Negatif olmama kısıtı) A =1X2 MİN 600 B=1.5X3 MİN 400 Örnek 2 Modern, Klasik ve Lüx olmak üzere üç farklı yemek odası üretilmekte ve ürünler mobilyacılara satılmaktadır. Bu yemek odası takımlarının toptan satış fiyatları ise sırasıyla 1000 TL, 1300 TL ve 1800 TL dir. Yemek odası takımlarının maliyetleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Yemek Odası Tipiİşçilik Maliyeti (TL) Malzeme Maliyeti (TL) Modern 200 300 Klasik 400 300 Lüx 500 600 Modern yemek odası takımı üretiminde 4 saat işlem ve 2 saat montaj, Klasik yemek odası takımında 5 saat işlem ve 2 saat montaj, Lüx yemek odasında ise 6 saat işlem ve 3 saat montaj süresine ihtiyaç duyulmaktadır. Haftanın 6 günü açık olan atölyede tüm işleri gerçekleştirebilen 4 işçi günde 10 saat çalışabilmektedir. Atölyede montaj işlemi sadece Cuma ve Cumartesi günleri yapılmakta ve montaj öncesi tüm işçiler iki gün içinde montaj öncesi 4 saat montaja hazırlık yapmaktadır. Buna göre, bu atölyede karı maksimize edebilmek (en büyüklemek) için bir hafta içinde farklı yemek odası tiplerinden kaçar adet üretilmelidir? Örnek 2. Çözümü X1 …. Modern Yemek Odası Takımı haftalık üretim adedi X2 … Klasik Yemek Odası Takımı haftalık üretim adedi X3…. Lüx Yemek Odası Takımı haftalık üretim adedi Maks Z = 500X1 + 600X2+700X3 4X1+5X2+6X3 ≤ 160 saat (4 işçi* 4 gün* 10 saat) işlem zamanı-kapasitesi kısıtı 2X1+2X2+3X3 ≤ 48 saat (4 işçi* 2 gün* 10 saat –4 işçi* 2gün*4 saat) montaj zamanı kapasitesi kısıtı X1 ≥ 0, X2 ≥ 0 X3≥ 0 (Negatif olmama kısıtı) Örnek 3 Bir işletmede tecrübeli ve az tecrübeli olmak üzere iki farklı seviyede denetleme-kontrol elemanı bulunmaktadır. Bu firmada bir gün boyunca (8 saat içinde) en az 1800 parçanın kontrolü arzu edilmektedir. 1.seviye denetleme elemanı, 25 parçayı %98 güvenle 1 saatte denetlerken, 2.seviye denetleme elamanı ise aynı süre içinde 15 parçayı %95 güvenle kontrol edebilmektedir. 1.denetçinin (tecrübeli denetçi) ücreti $4/saat iken, 2. denetçinin ( tecrübesiz) ücreti ise $3/saat tir. Denetçiler tarafından her zaman yapılan hataların her biri, firmaya $2 maliyet getirmektedir. Firma denetleme işi için 1.kalite denetçiden 8 kişi, 2.kalite denetçiden ise 10 kişi bulabilme şansına sahiptir. Bu bilgiler ışığı altında, firma denetleme maliyetlerini minimize etmek amacı ile EN UYGUN SAYIDA denetçi atamayı planlayacak olan modeli DP tekniği ile kurunuz. Örnek 3. Çözümü arar Değişkenleri X1 …. 1. derece (tecrübeli) Denetçi Sayısı X2 …. 2.derece (az tecrübeli) Denetçi sayısı X1 ≤ 8 (1.derece denetçi sayısı kısıtı) X2 ≤ 10 (2.derece denetçi sayısı kısıtı) 8(25) X1 + 8 (15)X2 ≥ 1800 denetlenecek en az parça kısıtı (Denetleme sırasında,denetçilere ödenen para ve denetleme hatalarının maliyeti) $4 + $2 (25)(0.02) = $5 / saat 1.derece denetçiler için $3+ $2 (15)(0.05) = $4.5 /saat 2.derece denetçiler için Ödenmesi gereken miktar. 1.Denetçinin 1 günlük maliyeti 5*8 = $40 2.Denetçinin 1 günlük maliyeti (4.5)*8=$36 dır. Min Z = 40 X1 + 36 X2
© Copyright 2024 Paperzz
