Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ ÀÒßÒ-èí Ìèíñê ãðóïóíóí ùÿìñÿäðëÿðèíè ãÿáóë åäèá Êðåìë Ñàðàéûíäà ÌÄÁÌÈ-íèí éóáèëåéè ìöíàñèáÿòèëÿ òÿíòÿíÿëè ýåúÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ îêòéàáðûí 15-äÿ ÀÒßÒ-èí Ìèíñê ãðóïóíóí ùÿìñÿäðëÿðè Èãîð Ïîïîâó (Ðóñèéà), Ïéåð Àíäðéþíö (Ôðàíñà), ÀÒßÒ-èí ùàçûðêû ñÿäðèíèí õöñóñè íöìàéÿíäÿñè Àíæè Êàñïøèêè âÿ Äåâèä Ñàëâîíó (ÀÁØ-äàí îëàí ùÿìñÿäðèí êþìÿê÷èñè) ãÿáóë åäèá. Ýþðöøäÿ Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí íèçàìà ñàëûíìàñû öçðÿ äàíûøûãëàðûí ùàçûðêû âÿçèééÿòè âÿ ïåðñïåêòèâëÿðè èëÿ áàüëû ìÿñÿëÿëÿð ìöçàêèðÿ åäèëèá. Õÿáÿð âåðäèéèìèç êèìè, Ðóñèéàíûí ÿí íöôóçëó àëè ìÿêòÿáëÿðèíäÿí áèðè - Ìîñêâà Äþâëÿò Áåéíÿëõàëã Ìöíàñèáÿòëÿð Èíñòèòóòó (Óíèâåðñèòåòè) (ÌÄÁÌÈ) 70 èëëèê éóáèëåéèíè ãåéä åäèð. Áóíóíëà ÿëàãÿäàð, Ìîñêâàäà ÌÄÁÌÈ ìÿçóíëàðûíûí ÛÛ Áåéíÿëõàëã Ôîðóìó êå÷èðèëèá. Óíèâåðñèòåòèí éóáèëåéèíÿ ùÿñð îëóíìóø òÿäáèðäÿ äöíéàíûí 50-äÿí ÷îõ þëêÿñèíäÿí ìèíäÿí éóõàðû ìÿçóí - òàíûíìûø äþâëÿò âÿ èúòèìàè õàäèìëÿð, ýþðêÿìëè èø àäàìëàðû, àêàäåìèê äàèðÿëÿðèí íöìàéÿíäÿëÿðè áèð àðàéà ýÿëèáëÿð. ÌÄÁÌÈ-íèí ýþðêÿìëè ìÿçóíëàðûíäàí áèðè äÿ... Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû Àçÿðáàéúàíû ìöñòÿãèëëèê éîëóíäà èíêèøàô åòäèðìÿéÿ ãàäèð áèð ïàðòèéàäûð Áàõ ñÿh. 2 Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéè Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí ìèëëè ñÿðâÿòèäèð Ãÿçåò 1993-úö èëèí àïðåë àéûíäàí íÿøð îëóíóð. 16 îêòéàáð 2014-úö èë, úöìÿ àõøàìû / ¹ 187 (4346). Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí îðãàíû. Ãèéìÿòè 40 ãÿïèê Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Òàúèêèñòàíà ðÿñìè ñÿôÿðÿ ýåäèá Ïðåçèäåíòèí èø ýöíö Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Çûü ýþëöíöí åêîëîæè âÿçèééÿòèíèí éàõøûëàøäûðûëìàñû èëÿ áàüëû òÿäáèðëÿð ùàããûíäà Ñÿðÿíúàì èìçàëàéûá. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Áàêû Îëèìïèéà Ñòàäèîíóíäà òèêèíòè èøëÿðèíèí ýåäèøè èëÿ òàíûø îëóá Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ âÿ Àâðîïà Îéóíëàðû öçðÿ Òÿøêèëàò Êîìèòÿñèíèí ñÿäðè Ìåùðèáàí õàíûì ßëèéåâà îêòéàáðûí 15-äÿ Áàêû Îëèìïèéà Ñòàäèîíóíäà òèêèíòè èøëÿðèíèí ýåäèøè èëÿ òàíûø îëóáëàð. Þëêÿìèçäÿ èäìàíà ýþñòÿðèëÿí éöêñÿê äþâëÿò ãàéüûñû íÿòèúÿñèíäÿ äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ îëäóüó êèìè, ñîí èëëÿð áó ñàùÿäÿ äÿ ñöðÿòëè èíêèøàôà íàèë îëóíóá. Àðòûã Àçÿðáàéúàí äöíéàäà èäìàí þëêÿñè êèìè òàíûíûð. Áèðèíúè Àâðîïà Îéóíëàðû êèìè ìþòÿáÿð èäìàí òÿäáèðèíèí þëêÿìèçäÿ êå÷èðèëìÿñè èëÿ áàüëû ãÿðàðûí ãÿáóë åäèëìÿñè áóíóí äàùà áèð ÿéàíè ýþñòÿðèúèñèäèð. Èëê Àâðîïà Îéóíëàðûíà ùàçûðëûã èøëÿðèíè... Áàõ ñÿh. 2 Äàüëûã Ãàðàáàüà äàèð ìöùöì ìÿíáÿëÿðÿ ÿñàñëàíàí ôóíäàìåíòàë åëìè ÿñÿð ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ îêòéàáðûí 15-äÿ Òàúèêèñòàí Ðåñïóá- ëèêàñûíà ðÿñìè ñÿôÿðÿ ýåäèá. Àçÿðáàéúàíûí âÿ Òàúèêèñòàíûí äþâëÿò áàéðàãëàðûíûí äàëüàëàíäûüû Äöøÿíáÿ Áåéíÿëõàëã Ùàâà Ëèìàíûíäà Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòèíèí øÿðÿôèíÿ ôÿõðè ãàðîâóë äÿñòÿñè äöçöëöá. Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûíû Òàúèêèñòàíûí éöêñÿê âÿçèôÿëè äþâëÿò âÿ ùþêóìÿò íöìàéÿíäÿëÿðè ãàðøûëàéûáëàð. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòè Àäìèíèñòðàñèéàñûíûí ðÿùáÿðè, àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí “ØÿðãÃÿðá” íÿøðèééàò åâèíäÿ éåíèúÿ ÷àïäàí ÷ûõìûø... Áàõ ñÿh. 3 Àçÿðáàéúàíûí Ôÿëÿñòèíÿ âåðäèéè äÿñòÿéè âÿ ýþñòÿðäèéè éàðäûìû éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèðèê, áóíà ýþðÿ ìèííÿòäàðûã. Áèç Àçÿðáàéúàí èëÿ ìöõòÿëèô... Áó ýöí äöíéà ÊÈÂ-è Ñóðèéàíûí Êîáàíè øÿùÿðèíèí ÈØÈÄ òåððîð òÿøêèëàòû òÿðÿôèíäÿí èøüàë îëóíóá-îëóíìàéàúàüûíà äàèð ïðîãíîçëàðà ýåíèø éåð âåðèð. Ùÿòòà ñèéàñÿò÷èëÿð âÿ àíàëèòèêëÿð áåëÿ áóíóíëà áàüëû ìöçàêèðÿëÿð àïàðûð. Àíúàã ñóðèéàëûëàðûí éàøàäûüû ôÿëàêÿòëÿðèí ãàðøûñûíûí àëûíìàñû ö÷öí ðåàë àääûìëàð àòûëìûð. Áó ìþâãåíè äîüðó ùåñàá åòìÿê ìöìêöí äåéèë. ×öíêè ïðîñåñëÿðèí ýåäèøàòû áöòöí äöíéàíûí òÿùëöêÿéÿ ñöðöêëÿíäèéèíè ýþñòÿðèð. Õöñóñèëÿ, Èñëàì þëêÿëÿðèíèí äþâëÿò÷èëèéè ö÷öí ìöðÿêêÿá âÿçèééÿò éàðàíà áèëÿð. Ùÿëÿëèê èñÿ Éàõûí Øÿðã õàëãëàðû áèð-áèðèíè èòòèùàì åäèð, áèð ñûðà äþâëÿòëÿðäÿ èüòèøàø éàðàòìàüà úÿùä åäèðëÿð. Ãÿðá èñÿ ìöøàùèäÿ åäèð, “íÿéèñÿ þéðÿíèð”. Áóíëàðûí ôîíóíäà ÈØÈÄ ìöñÿëìàí úÿìèééÿòëÿðè ö÷öí éåíè “õàîñ ìöùÿððèêè” êèìè ýþðöíöð âÿ óçóí èëëÿðäèð äàâàì åäÿí ïðîñåñèí éàëíûç áèð ìÿðùÿëÿñèäèð. Áóíäàí ñîíðà íÿëÿð ýÿëèð? Èíäè ëîêàë õàðàêòåðëè ýåîñèéàñè ùàäèñÿíèí ãëîáàë òÿñèðÿ ìàëèê îëäóüóíó ùÿð êÿñ åòèðàô åäèð. Ëàêèí áóíóí ñÿáÿáëÿðè öçÿðèíäÿ ùå÷ äÿ ùàìû äöøöíìöð. Î úöìëÿäÿí, ãëîáàë ýåîñèéàñè îéóí÷óëàðûí ðåýèîíàë ýåîñèéàñè äèíàìèêàéà... Áàõ ñÿh. 6 Äöíéàíûí ýÿíú àëèì âÿ ìöòÿõÿññèñëÿðè Áàêûäà áèð àðàéà ýÿëèáëÿð Ðèéàä ÿë-Ìàëèêè: Àçÿðáàéúàíûí Ôÿëÿñòèíÿ âåðäèéè äÿñòÿéè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèðèê Áàõ ñÿh. 2 Îêòéàáðûí 15-äÿ Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí (ÀÌÅÀ) áèíàñûíäà ýÿíú àëèì âÿ ìöòÿõÿññèñëÿðèí “Ôóíäàìåíòàë âÿ òÿòáèãè åëìëÿðèí (Éåð, òåõíèêà âÿ êèìéà... Áàõ ñÿh. 3 Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” êèòàáû åðìÿíè ñàõòàêàðëûüûíà òóòàðëû úàâàáäûð ÈØÈÄ àíòè-Èñëàìè ýöú êèìè: ñîíóí áàøëàíüûúû? Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ: Âèúäàíëû òàðèõ÷èëÿð åðìÿíèëÿðèí õðèñòèàíëûüû áèðèíúè ãÿáóë åòìèø õàëã øþùðÿòèíè þç àäëàðûíà ÷ûõìàëàðûíà èìêàí âåðìÿçëÿð Ñîí èêè ÿñðäÿ õàëãûìûçà ãàðøû åðìÿíè ìèëëÿò÷èëÿðè òÿðÿôèíäÿí ìöõòÿëèô âàõòëàðäà ìÿãñÿäéþíëö øÿêèëäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí òåððîð, åòíèê òÿìèçëÿìÿ, ñîéãûðûìû ñèéàñÿòè Àçÿðáàéúàí òàðèõèíèí ôàúèÿëÿðëÿ ìöøàéèÿò îëóíàí ÷îõ àüðûëû ìÿðùÿëÿëÿðèíè òÿøêèë åäèð... Îêòéàáðûí 15-äÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Äþâëÿò Èäàðÿ÷èëèê Àêàäåìèéàñûíäà (ÄÈÀ) Ïðåçèäåíò Àäìèíèñòðàñèéàñûíûí ðÿùáÿðè, àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí Ìîñêâàäà ðóñ äèëèíäÿ íÿøð îëóíìóø “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” êèòàáûíûí ìöçàêèðÿñè êå÷èðèëèá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, òÿäáèðäÿ ÄÈÀ-íûí ðåêòîðó, àêàäåìèê Óðõàí ßëÿêáÿðîâ Àçÿðáàéúàíûí Äàüëûã Ãàðàáàü ðåýèîíóíóí òàðèõèíÿ ùÿñð îëóíàí... Áàõ ñÿh. 3 Äèíè àáèäÿëÿðäÿ òàðèõèí èçëÿðè – Áÿðäÿ Èìàìçàäÿñè Àçÿðáàéúàí èëÿ Ôÿëÿñòèí àðàñûíäà ÿëàãÿëÿð ìöçàêèðÿ åäèëèá Îêòéàáðûí 15-äÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Áàø íàçèðè Àðòóð Ðàñèçàäÿ Áàêûäà ðÿñìè ñÿôÿðäÿ îëàí Ôÿëÿñòèí Äþâëÿòèíèí õàðèúè èøëÿð íàçèðè Ðèéàä ÿë-Ìàëèêè èëÿ ýþðöøöá. Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí ìÿòáóàò õèäìÿòèíäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, ýþðöøäÿ ñîí èëëÿð äöíéà áèðëèéèíÿ ñöðÿòëÿ èíòåãðàñèéà åäÿí... Áàõ ñÿh. 2 Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñè íÿòèúÿñèíäÿ ãà÷ãûí âÿ ìÿúáóðè êþ÷êöíÿ ÷åâðèëìèø èíñàíëàðûí ïðîáëåìëÿðè ìöçàêèðÿ åäèëèá Áàõ ñÿh. 4 Îêòéàáðûí 15-äÿ Áàø íàçèðèí ìöàâèíè, Ãà÷ãûíëàðûí âÿ Ìÿúáóðè Êþ÷êöíëÿðèí Èøëÿðè öçðÿ Äþâëÿò Êîìèòÿñèíèí ñÿäðè... Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Áèëèê Ôîíäóíóí ðåàëëàøäûðäûüû “Äèíè àáèäÿëÿðäÿ òàðèõèí èçëÿðè” ëàéèùÿñè Áÿðäÿ Èìàìçàäÿñèíäÿí áàøëàéûá, êîìïëåêñèí òàðèõè àðàøäûðûëûá, èëê äÿôÿ îëàðàã äàø êèòàáÿëÿð âÿ ãÿáèðöñòö éàçûëàð îõóíóá âÿ òÿðúöìÿ îëóíóá... Áàõ ñÿh. 2 Ìöáàðèç Ãóðáàíëû: Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû ñå÷êèëÿðÿ ùÿìèøÿ ùàçûð îëàí ïàðòèéàäûð Áàõ ñÿh. 4 “Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû ñå÷êèëÿðÿ ùÿìèøÿ ùàçûð îëàí ïàðòèéàäûð. Ïàðòèéàìûçûí áöòþâëöêäÿ ñå÷êè èëÿ áàüëû ôÿàëèééÿòè ùÿìèøÿ ìöñáÿò íÿòèúÿëÿð âåðèá... Áàõ ñÿh. 4 2 www.yeniazerbaycan.com 16 îêòéàáð 2014-úö èë, úöìÿ àõøàìû / ¹ 187 (4346) Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Áàêû Îëèìïèéà Ñòàäèîíóíäà òèêèíòè èøëÿðèíèí ýåäèøè èëÿ òàíûø îëóá êÿçèíäÿ ñàõëàéûðëàð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ âÿ õàíûìû Ìåùðèáàí ßëèéåâà ìöõòÿëèô èäìàí éàðûøëàðûíûí êå÷èðèëìÿñè ö÷öí íÿçÿðäÿ òóòóëàí Áàêû Îëèìïèéà Ñòàäèîíóíäà èíøààò èøëÿðèíèí ýåäèøè èëÿ ìöòÿìàäè îëàðàã ìàðàãëàíûð, èøëÿðèí âàõòûíäà âÿ éöêñÿê êåéôèééÿòëÿ ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè èëÿ áàüëû ìöâàôèã òàïøûðûã âÿ òþâñèéÿëÿðèíè âåðèðëÿð. Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû âÿ õàíûìû Áàêû Îëèìïèéà Ñòàäèîíóíäà àéðû-àéðû èíøààò ñàùÿëÿðèíè ýÿçèáëÿð, ýþðöëÿí èøëÿðëÿ éåðèíäÿúÿ òàíûø îëóáëàð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâÿ þòÿí ìöääÿòäÿ ýþðöëÿí èøëÿð áàðÿäÿ ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèëèá. Òèêèíòè èøëÿðèíèí ýåäèøè èëÿ òàíûø îëàí äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû ìöâàôèã òàïøûðûã âÿ òþâñèéÿëÿðèíè âåðèá. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ âÿ Àâðîïà Îéóíëàðû öçðÿ Òÿøêèëàò Êîìèòÿñèíèí ñÿäðè Ìåùðèáàí õàíûì ßëèéåâà îêòéàáðûí 15-äÿ Áàêû Îëèìïèéà Ñòàäèîíóíäà òèêèíòè èøëÿðèíèí ýåäèøè èëÿ òàíûø îëóáëàð. Þëêÿìèçäÿ èäìàíà ýþñòÿðèëÿí éöêñÿê äþâëÿò ãàéüûñû íÿòèúÿñèíäÿ äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ îëäóüó êèìè, ñîí èëëÿð áó ñàùÿäÿ äÿ ñöðÿòëè èíêèøàôà íàèë îëóíóá. Àðòûã Àçÿðáàéúàí äöíéàäà èäìàí þëêÿñè êèìè òàíûíûð. Áèðèíúè Àâðîïà Îéóíëàðû êèìè ìþòÿáÿð èäìàí òÿäáèðèíèí þëêÿìèçäÿ êå÷èðèëìÿñè èëÿ áàüëû ãÿðàðûí ãÿáóë åäèëìÿñè áóíóí äàùà áèð ÿéàíè ýþñòÿðèúèñèäèð. Èëê Àâðîïà Îéóíëàðûíà ùàçûðëûã èøëÿðèíè äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû âÿ Àçÿðáàéúàíûí áèðèíúè õàíûìû äàèì äèããÿò ìÿð- Êðåìë Ñàðàéûíäà ÌÄÁÌÈ-íèí éóáèëåéè ìöíàñèáÿòèëÿ òÿíòÿíÿëè ýåúÿ ëÿéàãÿòëÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèðëÿð. Âëàäèìèð Ïóòèí äåéèá: “Ñèç ôóíäàìåíòàë âÿ äÿðèí áèëèêëÿðÿ ìÿùç óíèâåðñèòåò äèâàðëàðû àðàñûíäà éèéÿëÿíìèñèíèç. Áó äà ÿí ìöðÿêêÿá äàíûøûãëàðû ñÿìÿðÿëè àïàðìàüà âÿ ùÿìèøÿ çèðâÿäÿ îëìàüà èìêàí âåðèð”. Óíèâåðñèòåòèí ðåêòîðó Àíàòîëè Òîðêóíîâ âóðüóëàéûá êè, Ôîðóì 2013-úö èëäÿ Áàêûäà áàøëàíàí ÿíÿíÿíèí äàâàìûäûð. Î âàõò Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Õÿáÿð âåðäèéèìèç êèìè, Ðóñèéàíûí ÿí íöôóçëó àëè ìÿêòÿáëÿðèíäÿí áèðè Ìîñêâà Äþâëÿò Áåéíÿëõàëã Ìöíàñèáÿòëÿð Èíñòèòóòó (Óíèâåðñèòåòè) (ÌÄÁÌÈ) 70 èëëèê éóáèëåéèíè ãåéä åäèð. Áóíóíëà ÿëàãÿäàð, Ìîñêâàäà ÌÄÁÌÈ ìÿçóíëàðûíûí ÛÛ Áåéíÿëõàëã Ôîðóìó êå÷èðèëèá. Óíèâåðñèòåòèí éóáèëåéèíÿ ùÿñð îëóíìóø òÿäáèðäÿ äöíéàíûí 50-äÿí ÷îõ þëêÿñèíäÿí ìèíäÿí éóõàðû ìÿçóí - òàíûíìûø äþâëÿò âÿ èúòèìàè õàäèìëÿð, ýþðêÿìëè èø àäàìëàðû, àêàäåìèê äàèðÿëÿðèí íöìàéÿíäÿëÿðè áèð àðàéà ýÿëèáëÿð. ÌÄÁÌÈ-íèí ýþðêÿìëè ìÿçóíëàðûíäàí áèðè äÿ Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâäèð. Îêòéàáðûí 14-äÿ Êðåìë Ñàðàéûíäà áó àäëû-ñàíëû àëè ìÿêòÿáèí éóáèëåéè ìöíàñèáÿòèëÿ êîíñåðò îëóá. Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí âèòñåïðåçèäåíòè, ÌÄÁÌÈ-íèí Àçÿðáàéúàí Ìÿçóíëàðû Àññîñèàñèéàñûíûí ñÿäðè Ëåéëà ßëèéåâà òÿäáèðäÿ èøòèðàê åäèá. Àçÿðáàéúàíûí Ðóñèéàäàêû ñÿôèðè Ïîëàä Áöëáöëîüëó, Àçÿðáàéúàíûí ÌÄÁÌÈ ìÿçóíëàðûíäàí èáàðÿò ìþòÿáÿð íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè äÿ Êðåìë Ñàðàéûíäà îëóá. Òÿáðèê íèòãè èëÿ Ôîðóì èøòèðàê÷ûëàðûíà ìöðàúèÿò åäÿí Ðóñèéà Ïðåçèäåíòè Âëàäèìèð Ïóòèí âóðüóëàéûá êè, äöíéàäà ìöíàãèøÿ ïîòåíñèàëûíûí àðòäûüû, êþùíÿ çèääèééÿòëÿðèí êÿñêèíëÿøäèéè, éåíè áþùðàíëàðûí éàðàíäûüû áèð âàõòäà ÌÄÁÌÈ ìÿçóíëàðû áó àëè òÿùñèë îúàüûíäà þéðÿòäèêëÿðè êèìè, þç èøèíè ìöêÿììÿë áèëÿðÿê, ñàâàäëû, ñÿìÿðÿëè âÿ îíóí ìÿçóíëàðû èñÿ òÿêúÿ äèïëîìàòèéàäà äåéèë, ùÿì äÿ ùóìàíèòàð åëìëÿð, áèçíåñ, æóðíàëèñòèêà âÿ ùÿòòà êÿøôèééàò ñàùÿëÿðèíäÿ ìöâÿôôÿãèééÿò ãàçàíûðëàð. Ìîñêâàéà ñÿôÿð åäÿí õàðèúè ñèéàñÿò÷èëÿðèí ÷îõó óíèâåðñèòåòäÿ ÷ûõûø åòìÿê ôöðñÿòèíè ÿëäÿí âåðìèð. ÌÄÁÌÈ-äÿ äöíéàíûí ùÿð ùàíñû äèýÿð àëè ìÿêòÿáèíäÿí äàùà ÷îõ - 54 äèë òÿäðèñ îëóíóð”. Ðÿñìè ùèññÿäÿí ñîíðà Ðóñèéà âÿ ôèíäÿí ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ëàéèùÿëÿð, î úöìëÿäÿí “Äèíè àáèäÿëÿðäÿ òàðèõèí èçëÿðè” ëàéèùÿñè ùàããûíäà ìÿëóìàò âåðèá. Áèëäèðèëèá êè, ëàéèùÿ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí ÿðàçèñèíäÿ éåðëÿøÿí ìÿñúèä, çèéàðÿòýàù, êèëñÿ, ñèíàãîã âÿ ìÿáÿäëÿðäÿ òàðèõè-åëìè òÿäãèãàòëàð àïàðûëàúàã, àáèäÿëÿð ùÿðòÿðÿôëè þéðÿíèëÿúÿê, Àçÿðáàéúàí òàðèõè ö÷öí ôàéäàëû ìÿãàìëàð öçÿ ÷ûõàðûëàúàã, åùòèéàú îëäóãäà ìöÿééÿí áÿðïà èøëÿðè ùÿéàòà êå÷èðèëÿúÿê. Ëàéèùÿíèí ÿñàñ ìÿãñÿäè Àçÿðáàéúàíäà âÿ Ãàôãàçûí äèýÿð áþëýÿëÿðèíäÿ éàøàéàí ÿùàëèíèí ìààðèôëÿíäèðèëìÿñè, çèéàðÿòýàùëàð áàðÿäÿ äöçýöí åëìè, òàðèõè, äèíè áèëèêëÿðèí âåðèëìÿñè, ìèëëè-äèíè äÿéÿðëÿðèìèçèí ãîðóíóá ñàõëàíìàñû âÿ ýÿëÿúÿê íÿñèëëÿðÿ þòöðöëìÿñèäèð. Êîíôðàíñäà Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí (ÀÌÅÀ) Òàðèõ Èíñòèòóòóíóí Ãàðàáàü òàðèõè øþáÿñèíèí ìö- Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ îêòéàáðûí 15-äÿ Ôÿëÿñòèí Äþâëÿòèíèí õàðèúè èøëÿð íàçèðè Ðèéàä ÿëÌàëèêèíèí áàø÷ûëûã åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíè ãÿáóë åäèá. Ôÿëÿñòèíèí õàðèúè èøëÿð íàçèðè Ðèéàä ÿëÌàëèêè Ïðåçèäåíò Ìàùìóä Àááàñûí ñàëàìëàðûíû äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû Èëùàì ßëèéåâÿ ÷àòäûðûá. Î, Àçÿðáàéúàíûí Ôÿëÿñòèíÿ âåðäèéè äÿñòÿéèí âÿ ýþñòÿðèëÿí ùóìàíèòàð éàðäûìûí þëêÿñèíäÿ éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèëäèéèíè äåéèá. Ðèéàä ÿë-Ìàëèêè Àçÿðáàéúàíûí ÁÌÒ Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñûíà ñÿäðëèéè äþâðöíäÿ, îíäàí ÿââÿë âÿ ñîíðà áó äÿñòÿéè äàèì ùèññ åòäèêëÿðèíè ìÿìíóíëóãëà ãåéä åäèá. Èëùàì ßëèéåâèí òÿøÿááöñö èëÿ ÌÄÁÌÈ ìÿçóíëàðûíûí áèðèíúè Ôîðóìó êå÷èðèëèá. Ðåêòîð Ôîðóì èøòèðàê÷ûëàðûíà óíèâåðñèòåòèí ñîí èëëÿðäÿ ãàçàíäûüû óüóðëàðäàí - éåíè ìöàñèð òÿäðèñ êîðïóñóíóí à÷ûëìàñûíäàí, éåíè ôàêöëòÿ âÿ êàôåäðàëàðûí éàðàäûëìàñûíäàí, ÌÄÁÌÈ Ìÿçóíëàðû Àññîñèàñèéàñûíûí âÿ Èíêèøàô Ôîíäóíóí ôÿàëèééÿòèíèí ìîäåðíëÿøäèðèëìÿñèíäÿí ñþç à÷ûá. À.Òîðêóíîâ äåéèá: “Ùàçûðäà ÌÄÁÌÈ óíèâåðñèòåò ñòàòóñó äàøûéûð, õàðèúè åñòðàäà óëäóçëàðûíûí èøòèðàêû èëÿ ãàëà-êîíñåðò îëóá. ÌÄÁÌÈ-íèí éàðàäûëìàñû âÿ èíêèøàôû òàðèõèíè ÿêñ åòäèðÿí ôèëì íöìàéèø åòäèðèëèá. Ðóñèéà Ôåäåðàñèéàñû Ôåäåðàñèéà Øóðàñûíûí ñÿäðè Âàëåíòèíà Ìàòâèéåíêî, Ìîñêâà Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíèí ðåêòîðó Âèêòîð Ñàäîâíè÷è âÿ Ðóñèéàíûí äèýÿð òàíûíìûø ñèéàñè âÿ èúòèìàè õàäèìëÿðè òÿíòÿíÿëè ýåúÿíèí ãîíàãëàðû àðàñûíäà îëóáëàð. äèðè Ãàñûì Ùàúûéåâ “Áÿðäÿ Àçÿðáàéúàí òàðèõèíäÿ”, ÀÌÅÀ-íûí ßëéàçìàëàð Èíñòèòóòóíóí øþáÿ ìöäèðè Ìþùñöí Íàüûñîéëó “Áÿðäÿ Èìàìçàäÿñè êîìïëåêñèíèí äàø âÿ ãÿáèðöñòö éàçûëàðû”, Áÿðäÿ øÿùÿð Úöìÿ ìÿñúèäèíèí àõóíäó ùàúû Ðàìàçàí Ùöñåéíîâ “Áÿðäÿ Èìàìçàäÿñè-äèíè âÿ ìÿíÿâè èðñèìèçèí éàäèýàðûäûð”, “Ôÿðèä-èíøààò” ôèðìàñûíûí äèðåêòîðó Ñöáùàí Ùÿñÿíîâ “Áÿðäÿ Èìàìçàäÿñè áó ýöí âÿ ñàáàù” ìþâçóëàðûíäà ìÿðóçÿëÿð åäèáëÿð. Ìÿðóçÿ âÿ ÷ûõûøëàðäà Áÿðäÿíèí ãÿäèì òàðèõè, ýþðêÿìëè øÿõñèééÿòëÿðèíäÿí, àáèäÿëÿðèíäÿí, Áÿðäÿ Èìàìçàäÿñè êîìïëåêñèíèí òèêèëìÿñèíäÿí, äàø âÿ ãÿáèðöñòö éàçûëàðûíäàí äàíûøûëûá, “Äèíè àáèäÿëÿðäÿ òàðèõèí èçëÿðè” ëàéèùÿñèíèí ÿùÿìèééÿòè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèëèá. Áèëäèðèëèá êè, Àçÿðáàéúàíäàêû äèíè àáèäÿëÿðèí àðàñûíäà þëêÿìèçèí ìöõòÿëèô áþëýÿëÿðèíäÿêè èìàìçàäÿëÿð õöñóñè éåð òóòóð. Áÿðäÿ Èìàìçàäÿñèíäÿ ÂÛÛÛ ÿñðäÿ éàøàìûø áåøèíúè èìàì Ìÿùÿììÿä Áàüûðûí ãûç íÿâÿñè Èñìàéûë äÿôí îëóíóá. Èìàìçàäÿ àáèäÿñè - òöðáÿñè ÕÛÛ ÿñðäÿ Èáðàùèì àäëû áèð òàúèð òÿðÿôèíäÿí èíøà åäèëèá. Äèýÿð áèð ìÿëóìàòà ýþðÿ, Èìàìçàäÿ 1322-úè èëäÿ ßùìÿä èáí ßééóá ÿë-Ùàôèç òÿðÿôèíäÿí èíøà åäèëèá. 1868-úè èëäÿ èñÿ Èìàìçàäÿ òöðáÿñèíèí 4 ìèíàðÿñè øóøàëû ìåìàð Êÿðáàëàéè Ñÿôèõàí Ãàðàáàüè òÿðÿôèíäÿí áÿðïà îëóíóá. Èìàìçàäÿíèí ùÿéÿòèíäÿ Áÿðäÿíèí áèð ñûðà íöôóçëó øÿõñëÿðè äÿôí åäèëèá. Áóíó 55-ÿ ãÿäÿð äàø âÿ ãÿáèðöñòö éàçû ñöáóò åäèð. Éàçûëàðûí ùàìûñû ÿðÿá ÿëèôáàñûíäà, ÿðÿá, ôàðñ, áÿçèëÿðè èñÿ Àçÿðáàéúàí äèëèíäÿäèð. Êîíôðàíñäà ÷ûõûø åäÿí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ìèëëÿòëÿðàðàñû, ìóëòèêóëòèðàëèçì âÿ äèíè ìÿñÿëÿëÿð öçðÿ Äþâëÿò ìöøàâèðè, àêàäåìèê Êàìàë Àáäóëëàéåâ äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûíûí Ôÿðìàíû èëÿ áèð íå÷ÿ àé ÿââÿë éàðàäûëàí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Áèëèê Ôîíäóíóí ÿñàñ ìÿãñÿäè âÿ ôÿàëèééÿòèíäÿí, “Äèíè àáèäÿëÿðäÿ òàðèõèí èçëÿðè” ëàéèùÿñèíèí ÿùÿìèééÿòèíäÿí äàíûøûá âÿ áÿðäÿëèëÿðè ëàéèùÿäÿ ôÿàë èøòèðàê åòìÿéÿ ÷àüûðûá. Êîíôðàíñäà ìþâçó ÿòðàôûíäà ìöçàêèðÿëÿð àïàðûëûá, èøòèðàê÷ûëàðû ìàðàãëàíäûðàí ñóàëëàð àêàäåìèê Êàìàë Àáäóëëàéåâ òÿðÿôèíäÿí úàâàáëàíäûðûëûá. Êîíôðàíñäàí ñîíðà èøòèðàê÷ûëàð Áÿðäÿ Èìàìçàäÿñè, “Òîðïàããàëà” âÿ “Áÿðäÿ ãàëàñû”íäà àïàðûëàí áÿðïà èøëÿðè èëÿ òàíûø îëóáëàð. Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ôÿëÿñòèí Äþâëÿòèíèí Ïðåçèäåíòè Ìàùìóä Àááàñûí þëêÿìèçÿ óüóðëó ñÿôÿðèíè ìÿìíóíëóãëà õàòûðëàéûá. Þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà äîñòëóã ÿëàãÿëÿðèíèí éàõøû òàðèõÿ ìàëèê îëäóüóíó âóðüóëàéàí äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûüûí âÿ ãàðøûëûãëû äÿñòÿéèí áóíäàí ñîíðà äà äàâàì åòäèðèëÿúÿéèíÿ ÿìèíëèéèíè èôàäÿ åäèá. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Ïðåçèäåíò Ìàùìóä Àááàñûí ñàëàìëàðûíà ýþðÿ ìèííÿòäàðëûüûíû áèëäèðèá, Îíóí äà ñàëàìëàðûíû Ôÿëÿñòèí Äþâëÿòèíèí áàø÷ûñûíà ÷àòäûðìàüû õàùèø åäèá. Àçÿðáàéúàí èëÿ Ôÿëÿñòèí àðàñûíäà ÿëàãÿëÿð ìöçàêèðÿ åäèëèá Îêòéàáðûí 15-äÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Áàø íàçèðè Àðòóð Ðàñèçàäÿ Áàêûäà ðÿñìè ñÿôÿðäÿ îëàí Ôÿëÿñòèí Äþâëÿòèíèí õàðèúè èøëÿð íàçèðè Ðèéàä ÿë-Ìàëèêè èëÿ ýþðöøöá. Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí ìÿòáóàò õèäìÿòèíäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, ýþðöøäÿ ñîí èëëÿð äöíéà áèðëèéèíÿ ñöðÿòëÿ èíòåãðàñèéà åäÿí Àçÿðáàéúàíûí èãòèñàäè óüóðëàðû Äèíè àáèäÿëÿðäÿ òàðèõèí èçëÿðè – Áÿðäÿ Èìàìçàäÿñè Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Áèëèê Ôîíäóíóí ðåàëëàøäûðäûüû “Äèíè àáèäÿëÿðäÿ òàðèõèí èçëÿðè” ëàéèùÿñè Áÿðäÿ Èìàìçàäÿñèíäÿí áàøëàéûá, êîìïëåêñèí òàðèõè àðàøäûðûëûá, èëê äÿôÿ îëàðàã äàø êèòàáÿëÿð âÿ ãÿáèðöñòö éàçûëàð îõóíóá âÿ òÿðúöìÿ îëóíóá. Áó áàðÿäÿ îêòéàáðûí 15-äÿ Áÿðäÿ øÿùÿðèíäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Áèëèê Ôîíäóíóí âÿ Áÿðäÿ ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí áèðýÿ òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ “Äèíè àáèäÿëÿðäÿ òàðèõèí èçëÿðè - Áÿðäÿ Èìàìçàäÿñè” ìþâçóñóíäà åëìè-ïðàêòèê êîíôðàíñäà ìÿëóìàò âåðèëèá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, êîíôðàíñ èøòèðàê÷ûëàðû ÿââÿëúÿ Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí àáèäÿñè þíöíÿ òÿð ýöë÷è÷ÿê äÿñòÿëÿðè ãîéàðàã õàòèðÿñèíè åùòèðàìëà éàä åäèáëÿð, Ùåéäÿð ßëèéåâ Ìÿðêÿçèíäÿ Óëó þíäÿðèí ùÿéàò âÿ ôÿàëèééÿòèíè ÿêñ åòäèðÿí åêñïîíàò âÿ øÿêèëëÿðÿ áàõûáëàð. Êîíôðàíñûí à÷ûëûøûíäà ÷ûõûø åäÿí Áÿðäÿ ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû, òàðèõ åëìëÿðè íàìèçÿäè Âèäàäè Èñàéåâ Áèëèê Ôîíäóíóí “Äèíè àáèäÿëÿðäÿ òàðèõèí èçëÿðè” ëàéèùÿñèíÿ Áÿðäÿ Èìàìçàäÿñèíäÿí áàøëàíìàñûíà âÿ áåëÿ éöêñÿê ñÿâèééÿëè åëìè-ïðàêòèê êîíôðàíñûí êå÷èðèëìÿñèíÿ ýþðÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ìèëëÿòëÿðàðàñû, ìóëòèêóëòóðàëèçì âÿ äèíè ìÿñÿëÿëÿð öçðÿ Äþâëÿò ìöøàâèðè, àêàäåìèê Êàìàë Àáäóëëàéåâÿ òÿøÿêêöðöíö áèëäèðèá. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Áèëèê Ôîíäóíóí èúðà÷û äèðåêòîðó Îãòàé Ñÿìÿäîâ Ôîíä òÿðÿ- Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ôÿëÿñòèí Äþâëÿòèíèí õàðèúè èøëÿð íàçèðèíèí áàø÷ûëûã åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíè ãÿáóë åäèá ôîíóíäà Àçÿðáàéúàí-Ôÿëÿñòèí èãòèñàäè ÿëàãÿëÿðèíèí èìêàíëàðûíà òîõóíóëóá. Ôÿëÿñòèí äþâëÿòèíèí Àçÿðáàéúàíëà ÿëàãÿëÿðÿ áþéöê ìàðàã ýþñòÿðäèéè íÿçÿðÿ àëûíàðàã, ãàðøûëûãëû ôàéäàëû ÿìÿêäàøëûüûí ñòèìóëëàøäûðûëìàñû ö÷öí èëê íþâáÿäÿ èøýöçàð äàèðÿëÿð àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí ôÿàëëàøäûðûëìàñûíûí âàúèáëèéè ãåéä îëóíóá. Ìöàñèð äöíéàäà ðåýèîíàë ìöíàãèøÿëÿðäÿí äàíûøàðêÿí, òÿðÿôëÿð àíàëîæè ïðîáëåìëÿðèí áåéíÿëõàëã ùöãóã íîðìàëàðû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ, ñÿðùÿäëÿðèí òîõóíóëìàçëûüû âÿ ÿðàçè áöòþâëöéö ïðèíñèïëÿðè ÿñàñûíäà ùÿëëèíèí çÿðóðè îëäóüóíó âóðüóëàéûáëàð. Ýþðöøäÿ ãàðøûëûãëû ìàðàã äîüóðàí äèýÿð ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà äà ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá. Àçÿðáàéúàí âÿ ×åõèéà àðàñûíäà ìþùêÿì ñèéàñè, èãòèñàäè, ìÿäÿíè ÿëàãÿëÿð âàð Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè Îãòàé ßñÿäîâ îêòéàáðûí 15-äÿ ×åõèéà ïàðëàìåíòèíèí Äåïóòàòëàð Ïàëàòàñû ñÿäðèíèí ìöàâèíè Âîéòåõ Ôèëèïèí áàø÷ûëûã åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè èëÿ ýþðöøöíäÿ þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà ìþùêÿì ñèéàñè, èãòèñàäè, ìÿäÿíè ÿëàãÿëÿðèí îëäóüóíó ñþéëÿéèá. Îãòàé ßñÿäîâ äåéèá êè, ÿëàãÿëÿðèìèçèí äàùà äà èíêèøàô åòäèðèëìÿñè ö÷öí éàõøû ïîòåíñèàë âàð. Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè ïàðëàìåíòëÿðàðàñû ÿëàãÿëÿðèí èêèòÿðÿôëè ìöíàñèáÿòëÿðèìèçèí äàùà äà ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèíäÿ îéíàäûüû ðîëó ãåéä åäèá. Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíÿ òîõóíàí Îãòàé ßñÿäîâ 20 èëäÿí àðòûãäûð äàâàì åäÿí áó ìöíàãèøÿíèí ùÿëÿ äÿ þç ÿäàëÿòëè ùÿëëèíè òàï- ìàäûüûíû äèããÿòÿ ÷àòäûðûá. Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè ðÿñìè Ïðàãàíûí áó ìÿñÿëÿäÿ Àçÿðáàéúàíûí ùàãëû ìþâãåéèíè äÿñòÿêëÿäèéèíÿ, 2013-úö èëäÿ ×åõèéà ïàðëàìåíòèíèí Äåïóòàòëàð Ïàëàòàñûíûí Õîúàëû ñîéãûðûìû èëÿ áàüëû ñÿíÿä ãÿáóë åòäèéèíÿ ýþðÿ òÿøÿêêöðöíö áèëäèðèá. Äåïóòàòëàð Ïàëàòàñû ñÿäðèíèí ìöàâèíè Âîéòåõ Ôèëèï äåéèá êè, ñîí äþâðëÿð þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà ìöíàñèáÿòëÿð ùÿãèãÿòÿí äÿ èíêèøàô åäèð. Î, òèúàðè ÿëàãÿëÿðèí äàùà äà ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèíèí âàúèáëèéèíè ãåéä åäèá. Â.Ôèëèï Àçÿðáàéúàíà ñÿôÿðè çàìàíû êå÷èðäèéè ýþðöøëÿðèí ïàðëàìåíòëÿðàðàñû ÿëàãÿëÿðèí äàùà äà ìþùêÿìëÿíìÿñèíÿ òþùôÿ âåðÿúÿéèíÿ ÿìèíëèéèíè áèëäèðèá. Ðèéàä ÿë-Ìàëèêè: Àçÿðáàéúàíûí Ôÿëÿñòèíÿ âåðäèéè äÿñòÿéè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèðèê Àçÿðáàéúàíûí Ôÿëÿñòèíÿ âåðäèéè äÿñòÿéè âÿ ýþñòÿðäèéè éàðäûìû éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèðèê, áóíà ýþðÿ ìèííÿòäàðûã. Áèç Àçÿðáàéúàí èëÿ ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðäÿ ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàôûíà áþéöê þíÿì âåðèðèê. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, áó ñþçëÿðè Ôÿëÿñòèíèí õàðèúè èøëÿð íàçèðè Ðèéàä ÿë-Ìàëèêè îêòéàáðûí 15-äÿ Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè Îãòàé ßñÿäîâ èëÿ ýþðöøöíäÿ ñþéëÿéèá. Ôÿëÿñòèíèí Àçÿðáàéúàíûí äÿñòÿéèíè ùÿð çàìàí ùèññ åòäèéèíè äåéÿí íàçèð Áàêûéà ñÿôÿðè çàìàíû ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðäÿ èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿðèí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè èëÿ áàüëû ñÿìÿðÿëè ìöçàêèðÿëÿðèí àïàðûëäûüûíû áèëäèðèá. Îãòàé ßñÿäîâ Àçÿðáàéúàí âÿ Ôÿëÿñòèí àðàñûíäà ÿíÿíÿâè äîñòëóã ÿëàãÿëÿðèíèí ìþâúóä îëäóüóíó äåéèá. Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè Àçÿðáàéúàíûí áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðäà Ôÿëÿñòèíè ùÿð çàìàí äÿñòÿêëÿäèéèíè, áó äÿñòÿéèí äàâàì åäÿúÿéèíè ñþéëÿéèá. Ñÿäð ùóìàíèòàð âÿ ñîñèàë ñàùÿëÿðäÿ ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàôû ö÷öí áþéöê ïîòåíñèàëûí îëäóüóíó äèããÿòÿ ÷àòäûðûá, áó èñòèãàìÿòäÿ èøëÿðèí ýþðöëÿúÿéèíÿ ÿìèíëèéèíè áèëäèðèá. Îãòàé ßñÿäîâ, ùÿì÷èíèí âóðüóëàéûá êè, Àçÿðáàéúàí âÿ Ôÿëÿñòèí Õàðèúè Èøëÿð íàçèðëèêëÿðè àðàñûíäà îêòéàáðûí 15-äÿ èìçàëàíìûø Àíëàøìà Ìåìîðàíäóìó ÿìÿêäàøëûüûí äÿðèíëÿøìÿñèíÿ òþùôÿ âåðÿúÿê. 3 www.yeniazerbaycan.com 16 îêòéàáð 2014-úö èë, úöìÿ àõøàìû / ¹ 187 (4346) Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ: Âèúäàíëû òàðèõ÷èëÿð åðìÿíèëÿðèí õðèñòèàíëûüû îõóíìóø òàðèõ” êèòàáû åðìÿíè ñàõòàêàðëûüûíà òóòàðëû úàâàáäûð áèðèíúè ãÿáóë åòìèø õàëã øþùðÿòèíè þç àäëàðûíà ÷ûõìàëàðûíà èìêàí âåðìÿçëÿð Îêòéàáðûí 15-äÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Äþâëÿò Èäàðÿ÷èëèê Àêàäåìèéàñûíäà (ÄÈÀ) Ïðåçèäåíò Àäìèíèñòðàñèéàñûíûí ðÿùáÿðè, àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí Ìîñêâàäà ðóñ äèëèíäÿ íÿøð îëóíìóø “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” êèòàáûíûí ìöçàêèðÿñè êå÷èðèëèá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, òÿäáèðäÿ ÄÈÀíûí ðåêòîðó, àêàäåìèê Óðõàí ßëÿêáÿðîâ Àçÿðáàéúàíûí Äàüëûã Ãàðàáàü ðåýèîíóíóí òàðèõèíÿ ùÿñð îëóíàí êèòàáûí ìÿçèééÿòëÿðèíäÿí äàíûøûá. Áèëäèðèëèá êè, àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí áó êèòàáû òàðèõèìèçè ñàõòàëàøäûðìàüà ÷àëûøàí åðìÿíè ìöÿëëèôëÿðÿ òóòàðëû úàâàáäûð. ×öíêè ìîíîãðàôèéàäà Äàüëûã Ãàðàáàüûí òàðèõè ÷îõ ñàéäà èëêèí ìÿíáÿëÿð âÿ åëìè ÿäÿáèééàò ÿñàñûíäà òÿãäèì åäèëèð. ßñÿðèí ðóñ äèëèíäÿ ÷àï îëóíìàñû Àçÿðáàéúàí ùÿãèãÿòëÿðèíèí äàùà ýåíèø èúòèìàèééÿòÿ ÷àòäûðûëìàñûíäà áþéöê ðîë îéíàéàúàã. Àêàäåìèê Ó.ßëÿêáÿðîâ òÿêçèáîëóíìàç ôàêòëàðà èñòèíàäÿí Äàüëûã Ãàðàáàüûí ÿí ãÿäèì äþâðëÿðäÿí Àçÿðáàéúàíûí àéðûëìàç òÿðêèá ùèññÿñè âÿ õàëãûìûçà ìÿõñóñ îëìàñû áàðÿäÿ òàðèõè ùÿãèãÿòëÿðè ÿêñ åòäèðÿí áåëÿ âàúèá ÿñÿðèí éàçûëìàñûíà ýþðÿ àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâÿ ÄÈÀ-íûí êîëëåêòèâè àäûíäàí ìèííÿòäàðëûüûíû áèëäèðèá. Ðåêòîð ÿñÿðèí Äþâëÿò Èäàðÿ÷èëèê Àêàäåìèéàñûíäà äàùà äÿðèíäÿí þéðÿíèëìÿñèíèí âÿ Àçÿðáàéúàí äèëèíÿ òÿðúöìÿ åäèëÿðÿê äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéè ñàùÿñèíäÿ ùàçûðëàíàí ýÿíú êàäðëàðûí òÿäðèñ ïðîãðàìëàðûíäà éåð àëìàñûíûí âàúèáëèéèíè âóðüóëàéûá. Òÿäáèðäÿ Ìèëëè Ìÿúëèñèí Ñîñèàë-ñèéàñÿò êîìèòÿñèíèí ñÿäðè Ùàäû Ðÿúÿáëè, äåïóòàòëàð Àéäûí Ìèðçÿçàäÿ, Åëìàí Ìÿììÿäîâ ÷ûõûø åäÿðÿê àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí Ìîñêâàäà ðóñ äèëèíäÿ íÿøð îëóíàí “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” àäëû éåíè ÿñÿðèíè òàðèõ÷èëÿð, ïîëèòîëîãëàð, åêñïåðòëÿð âÿ òÿäãèãàò÷ûëàð ö÷öí ìöùöì ìÿíáÿ, ùÿì÷èíèí Àçÿðáàéúàí åëìèíÿ äÿéÿðëè òþùôÿ êèìè ñÿúèééÿëÿíäèðèáëÿð. Íàòèãëÿð ÿñÿðäÿ òàðèõè ñÿíÿäëÿð ÿñàñûíäà òÿêçèáåäèëìÿç ôàêòëàðûí, Äàüëûã Ãàðàáàü ïðîáëåìèíèí ìåéäàíà ýÿëäèéè òàðèõè øÿðàèòèí åëìè èçàùûíûí âåðèëäèéèíè, èëêèí ìÿíáÿëÿðÿ ÿñàñëàíàðàã ÿñë ùÿãèãÿòëÿðèí ðóñäèëëè îõóúóéà òÿãäèì åäèëäèéèíè, òàðèõè-ôÿëñÿôè úÿùÿòäÿí åëìè öìóìèëÿøäèðìÿëÿðèí àïàðûëäûüûíû õöñóñè ãåéä åäèáëÿð. Ìöçàêèðÿäÿ ÄÈÀ-íûí áèðèíúè ïðîðåêòîðó, ïðîôåññîð ßëèêðàì Àáäóëëàéåâ, òàðèõ êàôåäðàñûíûí ìöäèðè, äîñåíò Ôèðäîâñèééÿ ßùìÿäîâà, ïðîôåññîð Ùÿââà Ìÿììÿäîâà, ÄÈÀ-íûí Ñèéàñè Àðàøäûðìàëàð Èíñòèòóòóíóí äèðåêòîðó, ïðîôåññîð Åëìàí Íÿñèðîâ, “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Äàüëûã Ãàðàáàü Áþëýÿñèíèí Àçÿðáàéúàíëû Èúìàñû” Èúòèìàè Áèðëèéèíèí öçâö, Ãàðàáàü Àðàøäûðìàëàð Ìÿðêÿçèíèí ðÿùáÿðè, àêàäåìèéàíûí äîñåíòè Åë÷èí ßùìÿäîâ âÿ áàøãàëàðû ÷ûõûø åäÿðÿê àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí éåíè êèòàáûíûí ÿùÿìèééÿòèíäÿí äàíûøûáëàð. Íàòèãëÿð àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” êèòàáûíûí èíäèéÿäÿê áó ìþâçóäà éàçûëìûø ÿñÿðëÿð àðàñûíäà ìöùöì éåð òóòäóüóíó õöñóñè ãåéä åäèáëÿð. Çÿíýèí òàðèõè ôàêòëàðà ñþéêÿíÿí ìöùöì åëìè-íÿçÿðè öìóìèëÿøäèðìÿëÿðèí éåð àëäûüû êèòàáûí àëè ìÿêòÿáëÿðäÿ òÿäðèñèíèí âàúèáëèéè âóðüóëàíûá. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòè Àäìèíèñòðàñèéàñûíûí ðÿùáÿðè, àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí “Øÿðã-Ãÿðá” íÿøðèééàò åâèíäÿ éåíèúÿ ÷àïäàí ÷ûõìûø “Åðìÿíèëÿðèí ìèô éàðàäûúûëûüû òàðèõäÿ èëê õðèñòèàí äþâëÿòè êîíòåêñòèíäÿ” êèòàáû Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí “Òàðèõ ùÿìèøÿ ùÿð øåéè þç éåðèíÿ ãîéóð” ñþçëÿðè èëÿ à÷ûëûð. Êèòàáûí ÿââÿëèíäÿ ìöÿëëèô “ìèô” àíëàéûøûíû, ìèôëÿðèí ñîñèàë ìàùèééÿòèíè ÿòðàôëû èçàù åäèð, áó ìþâçóéà ùÿñð îëóíìóø ôóíäàìåíòàë ôÿëñÿôè ÿñÿðëÿðèí À.Ëîñåâ âÿ Ä.×èæåâñêè êèìè ìöÿëëèôëÿðèíèí ôèêèðëÿðèíäÿí ñèòàòëàð ýÿòèðèð. Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ éàçûð: “Ìèôëÿð àëÿìè ïðàêòèêè òÿúðöáÿ ìÿíòèãèíÿ òàáå îëìóð. Ìÿùç áó ñÿáÿáäÿí ìèôëÿðÿ ÷îõ âàõò åòíîñóí ìÿíøÿéèíè èçàù åòìÿê ö÷öí ìöðàúèÿò îëóíóð. Áó, ìèôîëîæè òÿôÿêêöðöí òàðèõè öìóìèëÿøäèðìÿëÿðÿ ýÿëèøèíèí íÿòèúÿñèäèð. Öìóìèëÿøäèðèúè òÿôÿêêöðöí ñîíðàêû èíêèøàôû èëÿ ÿëàãÿäàð îëàðàã ìèôîëîæè øöóðóí àðòûã áàøãà ïèëëÿñè éàðàíûð. ×îõ âàõò î, åòíîñó éàðàòìûø “âàùèä àòà” äåéèëÿí âàðëûã ùàããûíäà òÿñÿââöðëÿð äÿðÿúÿñèíÿ ÷àòûð”. Ìöÿëëèô ãåéä åäèð êè, ìèôëÿðèí ìöõòÿëèô àñïåêòëÿðèíè, î úöìëÿäÿí îíóí ôÿëñÿôÿñèíè þéðÿíÿí úèääè áèð åëì - ìèôîëîýèéà åëìè ìþâúóääóð, ëàêèí ìèôîëîýèéà èëÿ éàíàøû, “ìèôîëîæèëÿøäèðìÿ” äÿ âàðäûð. Ìèôîëîæèëÿøäèðìÿíè, éÿíè, õàëãûí éàðàòäûüû ìèôëÿðè ñèéàñè òåõíîëîãëàðûí âÿ ñèéàñÿòáàçëàðûí åôôåêòèâ àëÿòè îëàí ñöíè ìèôîëîæèëÿøäèðìÿäÿí ôÿðãëÿíäèðìÿê ëàçûìäûð. Åðìÿíè Àïîñòîë êèëñÿñè, åðìÿíè äèàñ- ïîðó, ñèéàñè åëèòà, èäåîëîãëàð âÿ “òàðèõ÷èëÿð” áèðëèêäÿ äöíéà åðìÿíèëÿðèíè ìèôëÿð àëÿìèíäÿ ñàõëàìàãäà äàâàì åäèð. Àêàäåìèê áóíëàðû íÿçÿðÿ àëàðàã, ìþòÿáÿð ìÿíáÿëÿðäÿí, î úöìëÿäÿí åðêÿí õðèñòèàíëûüûí òàðèõèíäÿí, ùàáåëÿ åðìÿíè ìÿíáÿëÿðèíäÿí ýÿòèðèëÿí òÿêçèáåäèëìÿç òàðèõè äÿëèëëÿð ÿñàñûíäà ñöáóò åäèð êè, åðìÿíèëÿðèí õðèñòèàíëûüû äþâëÿò ñÿâèééÿñèíäÿ áèðèíúè îëàðàã ãÿáóë åòìÿëÿðè áàðÿäÿ äåäèêëÿðè óéäóðìàäàí áàøãà áèð øåé äåéèëäèð. Òàðèõ÷èëÿð ÷îõäàí åéíè ôèêðÿ ýÿëèáëÿð êè, õðèñòèàíëûüà öç òóòàí èëê ìîíàðõ àðàìèäèëëè Îñðîéåíàíûí ùþêìäàðû, åðàìûçäàí ÿââÿë 4-úö èëäÿí áèçèì åðàíûí 7-úè èëèíÿ ãÿäÿð, ñîíðà èñÿ áèçèì åðàíûí 1350-úè èëëÿðèíäÿ ùàêèìèééÿòäÿ îëìóø Åäåññà ÷àðû  Àáãàðäûð. Êèòàáäà áó ÷àðëûüûí áöòöí ùþêìäàðëàðûíûí ñèéàùûñû õðîíîëîæè àðäûúûëëûãëà âåðèëèá. Îñðîéåíàíûí õðèñòèàíëûüû áèðèíúè îëàðàã ãÿáóë åòìÿñèíè Ñ.Ìîôôåò, Ó.Ñìèò, Àðòóð ÌàêÃèôôåðò, Ñàìóåë ×åòùàì, Úåéìñ Ùàñòèíã âÿ áèð ÷îõ áàøãàëàðû òÿñäèã åäèðëÿð. Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí êèòàáûíäà áó òàðèõ÷è âÿ èëàùèééàò÷ûëàðûí ôèêèðëÿðèíäÿí èãòèáàñ- ëàð ýÿòèðèëèð. Ìÿñÿëÿí, êèòàáäà àëìàí òàðèõ÷èñè âÿ èëàùèééàò÷ûñû Àäîëô ôîí Ùàðíàêûí àøàüûäàêû ñþçëÿðè ñèòàò ýÿòèðèëèð: “...Øöáùÿ éîõäóð êè, õðèñòèàíëûã ùÿëÿ 190-úû èëÿ ãÿäÿð áöòöí Åäåññàäà (Îñðîéåíàíûí ïàéòàõòû) âÿ îíà áèòèøèê âèëàéÿòëÿðäÿ ôÿàë éàéûëûðäû âÿ êèëñÿíè (éÿíè, õðèñòèàíëûüû) ÷àð ñàðàéû äà (201-úè èëäÿí àç ñîíðà âÿ áÿëêÿ äàùà ÿââÿë) ãÿáóë åòìèøäè”. Êèòàáäà òàðèõ÷è Ú.Ñåãàëûí áó ôèêðèíÿ äÿ èñòèíàä åäèëèð: “ÛÛÛ ÿñðèí ÿââÿëèíäÿ Åäåññàíûí ÿñàñ ìÿùÿëëÿñèíäÿ êèëñÿ âàðäû, ùÿð÷ÿíä, îëà áèëñèí êè, ÿùàëèíèí ÿêñÿðèééÿòè ùÿëÿ áöòïÿðÿñò îëàðàã ãàëûðäû. Ëàêèí áèð ÿñðäÿí ñîíðà õðèñòèàíëûã áó øÿùÿðäÿ íÿèíêè ùàêèì åòèãàäà ÷åâðèëäè, ùÿòòà Èíúèëèí éàéûëìàñû òàðèõè õðèñòèàí äöíéàñûíäà ÷îõ ïîïóëéàð îëäó. Åäåññà õðèñòèàíëûüû ðÿñìè äèí êèìè ãÿáóë åòìèø èëê ÷àðëûã ñàéûëûð”. Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ îíó äà ñöáóò åäèð êè, åðìÿíèëÿð òÿðÿôèíäÿí “þçÿëëÿøäèðèëìèø” Ñàíàòðóê âÿ Û Òèðèäàò ÿñëèíäÿ, ìÿíøÿ åòèáàðèëÿ ñþçöí ìöàñèð àíëàìûíäà åðìÿíè îëìàéûáëàð. Öñòÿëèê, Ñàíàòðóê òàðèõÿ õðèñòèàíëûüûí ãàòû äöøìÿíè êèìè äöøöá. Ìöÿëëèôèí ôèêðèíúÿ, åðìÿíè òÿáëèüàò÷ûëàðûí áó ñàùÿäÿ ìÿëóìàòû îëìàéàí èíñàíëàðû ãèñìÿí ÷àøäûðìàüà íàèë îëìàëàðû áóíóíëà áàüëûäûð êè, àðàìèäèëëè åäåññàëëûëàð àññèìèëéàñèéàéà óüðàéàðàã òàðèõ ñÿùíÿñèíè òÿðê åäèáëÿð. Ñîíäà àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ áó ãÿíàÿòÿ ýÿëèð êè, âèúäàíëû òàðèõ÷èëÿð åðìÿíèëÿðèí õðèñòèàíëûüû áèðèíúè ãÿáóë åòìèø õàëã øþùðÿòèíè þç àäëàðûíà ÷ûõìàëàðûíà èìêàí âåðìÿçëÿð. Äàüëûã Ãàðàáàüà äàèð ìöùöì ìÿíáÿëÿðÿ ÿñàñëàíàí ôóíäàìåíòàë åëìè ÿñÿð Àðàøäûðìàëàð Ìÿðêÿçèíèí ìöäèðè Åë÷èí ßùìÿäîâóí ÀçÿðÒÀú-à òÿãäèì åòäèéè éàçûäà àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” ÿñÿðèíèí ÿùÿìèééÿòèíäÿí âÿ ìÿçèééÿòëÿðèíäÿí áÿùñ îëóíóð. Ñîí èêè ÿñðäÿ õàëãûìûçà ãàðøû åðìÿíè ìèëëÿò÷èëÿðè òÿðÿôèíäÿí ìöõòÿëèô âàõòëàðäà ìÿãñÿäéþíëö øÿêèëäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí òåððîð, åòíèê òÿìèçëÿìÿ, ñîéãûðûìû ñèéàñÿòè Àçÿðáàéúàí òàðèõèíèí ôàúèÿëÿðëÿ ìöøàéèÿò îëóíàí ÷îõ àüðûëû ìÿðùÿëÿëÿðèíè òÿøêèë åäèð. Áó ìèëëÿò÷è ñèéàñÿòèí ÿñàñ ìÿãñÿäè àçÿðáàéúàíëûëàðû òàðèõè òîðïàãëàðûíäàí ÷ûõàðìàãëà ÿçÿëè Àçÿðáàéúàí ÿðàçèëÿðèíäÿ åðìÿíèëÿðèí óéäóðäóãëàðû “áþéöê Åðìÿíèñòàí” äþâëÿòè éàðàòìàã îëóá. ÕÛÕ ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿí áàøëàéàðàã Àçÿðáàéúàíûí Ãàðàáàü áþëýÿñèíèí äàüëûã ùèññÿñèíÿ Èðàíäàí âÿ Òöðêèéÿäÿí ÷îõëó ñàéäà åðìÿíè ÿùàëèñèíèí êþ÷öðöëìÿñè íÿòèúÿñèíäÿ îíëàðûí áó áþëýÿäÿ ñöíè ñóðÿòäÿ ÷îõàëäûëìàñû ñîíðàäàí Åðìÿíèñòàíûí Àçÿðáàéúàíà ãàðøû ÿðàçè èääèàëàðûíûí áàø ãàëäûðìàñû èëÿ íÿòèúÿëÿíèá. Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí Ìîñêâàäà íÿøð îëóíàí “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” êèòàáûíäà òàðèõè ñÿíÿäëÿð ÿñàñûíäà ìöíàãèøÿíèí éàðàíìà ñÿáÿáëÿðè, ùàáåëÿ Äàüëûã Ãàðàáàüûí ùÿìèí ÿðàçèäÿêè Àçÿðáàéúàí äþâëÿòëÿðèíÿ ìÿíñóá îëìàñûíû äÿãèã ôàêòëàðëà à÷ûá ýþñòÿðÿí ìöõòÿëèô òàðèõè ìÿíáÿëÿð þçöíöí òàì ÿêñèíè òàïûá. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Äþâëÿò Èäàðÿ÷èëèê Àêàäåìèéàñûíûí áåéíÿëõàëã ìöíàñèáÿòëÿð âÿ õàðèúè ñèéàñÿò êàôåäðàñûíûí äîñåíòè, “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Äàüëûã Ãàðàáàü Áþëýÿñèíèí Àçÿðáàéúàíëû Èúìàñû” Èúòèìàè Áèðëèéèíèí Ãàðàáàü Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí Ìîñêâàäà íÿøð îëóíàí “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” ìîíîãðàôèéàñûíûí èëê ôÿñèëëÿðèíäÿ åðìÿíè (ùàé) åòíîñóíóí Êè÷èê Àñèéà ÿðàçèñèíÿ, ñîíðàëàð èñÿ Úÿíóáè Ãàôãàçà ýÿëìÿ îëìàñû åëìè úÿùÿòäÿí ÿñàñëàíäûðûëûð. ßñÿðäÿ ãÿäèì âÿ îðòà ÿñðëÿð äþâðöíÿ àèä ÷îõñàéëû ìÿíáÿëÿð, ùàáåëÿ éåíè âÿ ìöàñèð äþâðöí ñÿíÿäëÿðè ÿñàñûíäà Úÿíóáè Ãàôãàçûí ùÿãèãè òàðèõè, åðìÿíè åòíîñóíóí èíäèêè âÿçèééÿòäÿ áó ÿðàçèéÿ éàëíûç ÕÛÕ ÿñðèí ÿââÿëèíäÿ ýÿëìÿñè ýþñòÿðèëèð. Àêàäåìèê ôàêòëàðëà ñöáóò åäèð êè, ÿñðëÿð áîéó Àëáàí êèëñÿñè èëÿ ìöáàðèçÿ àïàðàí åðìÿíè êèëñÿñè îíó ïëàíëû øÿêèëäÿ þçöíÿ òàáå åòìÿéÿ, ñîíðà èñÿ òàìàìèëÿ þç è÷èíäÿ ÿðèòìÿéÿ ÷àëûøûá. Àíòèê ìÿíáÿëÿðÿ, “òàðèõèí àòàñû” Ùåðîäîòà, îíëàðëà ãÿäèì Ðîìà, éóíàí, åðìÿíè, Ñóðèéà, ðóñ, èíýèëèñ äèëëÿðèíäÿêè âÿ äèýÿð äèëëÿðäÿêè èëê ìÿõÿçëÿðÿ, åëìè ÿäÿáèééàòà èñòèíàä åäÿí ìöÿëëèô åðìÿíèëÿðèí Àñèéà ãèòÿñèíèí äÿ éåðëè ÿùàëèñè îëìàäûüûíû, îíëàðûí Êè÷èê Àñèéàéà êèììåðëÿðèí òÿçéèãè èëÿ Áàëêàí éàðûìàäàñûíäàí êþ÷öá ýÿëäèêëÿðèíè òÿêçèáîëóíìàç äÿëèëëÿðëÿ ñöáóòà éåòèðèð. Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ ìöõòÿëèô äèëëÿðäÿ îëàí èëê ìÿíáÿëÿðÿ, î úöìëÿäÿí åðìÿíè ìÿíáÿëÿðèíÿ âÿ åðìÿíè òàðèõ÷èëÿðèíèí ÿñÿðëÿðèíäÿêè ÷îõñàéëû ôàêòëàðà ÿñàñëàíàðàã áÿäíàì ãîíøóëàðûìûçûí ýóéà Úÿíóáè Ãàôãàçûí “àáîðèýåí ÿùàëèñè” îëìàñû áàðÿäÿêè ñàõòà óéäóðìàëàðûíû åëìè äÿëèëëÿðëÿ èôøà åäèð. ×îõ äöçýöí îëàðàã áåëÿ áèð ÿñàñëû íÿòèúÿéÿ ýÿëèð êè, åðìÿíèëÿð áþéöê äþâëÿòëÿðèí Úÿíóáè Ãàôãàçäà ìþùêÿìëÿíìÿê óüðóíäà àïàðäûãëàðû ìöáàðèçÿíèí ýåäèøèíäÿ ÷àð Ðóñèéàñû òÿðÿôèíäÿí áèð àëÿò îëàðàã Úÿíóáè Ãàôãàçà, î úöìëÿäÿí Øèìàëè Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðûíà êþ÷öðöëöáëÿð. ßñÿðäÿ ãåéä åäèëèð êè, åðìÿíèëÿðèí êþ÷öðöëìÿñèíèí ÿñàñ èñòèãàìÿòëÿðèíäÿí áèðè ìÿùç ìöùöì ñòðàòåæè ÿùÿìèééÿò êÿñá åäÿí Ãàðàáàü ÿðàçèñè îëóá. ×àðèçì òÿðÿôèíäÿí õöñóñè äèããÿò éåòèðèëÿí, ñòðàòåæè áàõûìäàí ìöùöì ÿùÿìèééÿòÿ ìàëèê îëàí Àçÿðáàéúàíûí Ãàðàáàü áþë- ýÿñèíèí äàüëûã ùèññÿñèíÿ Èðàíäàí âÿ Òöðêèéÿäÿí ÷îõëó ñàéäà åðìÿíè ÿùàëèñèíèí êþ÷öðöëìÿñèíÿ ÕÛÕ ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ áàøëàíûëûá. Áó äþâðäÿ ðåýèîíóí çÿíýèí òÿáèè ñÿðâÿòëÿðè öçÿðèíäÿ íÿçàðÿòè ÿëÿ êå÷èðìÿê èñòÿéÿí ÷àð Ðóñèéàñû ÕÂÛÛÛ ÿñðèí ñîíó - ÕÛÕ ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ Òöðêèéÿ âÿ Èðàíà ãàðøû ìöùàðèáÿ àïàðàðêÿí “åðìÿíè àìèëè”íäÿí ñèéàñè àëÿò êèìè èñòèôàäÿ åòìÿêëÿ, ÿùàëèíèí åðìÿíèëÿøäèðèëìÿñè ñèéàñÿòèíè äÿ ùÿéàòà êå÷èðèá. Ìöÿëëèô ýþñòÿðèð êè, Ãàðàáàüûí äàüëûã ùèññÿñèíäÿ åðìÿíè ÿùàëèñèíèí õåéëè äÿðÿúÿäÿ ÷îõàëäûëìàñû ÕÛÕ ÿñðèí 20-úè èëëÿðèíäÿ, õöñóñèëÿ Úÿíóáè Ãàôãàçûí ÷àð Ðóñèéàñû òÿðÿôèíäÿí èøüàë åäèëìÿñèíäÿí ñîíðà áàø âåðèá. 1804-1813-úö, 18261828-úè èëëÿð Ðóñèéà-Èðàí âÿ 1828-1829úó èëëÿð Ðóñèéà-Òöðêèéÿ ìöùàðèáÿëÿðèíèí ýåäèøèíäÿ, ùÿì÷èíèí ñîíðàëàð åðìÿíèëÿðèí Èðàí âÿ Òöðêèéÿäÿí êöòëÿâè ñóðÿòäÿ Úÿíóáè Ãàôãàçà, î úöìëÿäÿí Ãàðàáàüà êþ÷öðöëìÿñè íÿòèúÿñèíäÿ áóðàäà îíëàðûí ñàéû èëáÿèë àðòìàüà áàøëàéûá. Ìîíîãðàôèéàäà Ãàðàáàü ÿùàëèñèíèí ñàéû âÿ åòíèê òÿðêèáè ùàããûíäà ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðÿí ìöùöì ñÿíÿä - ÷àð ìÿìóðëàðû òÿðÿôèíäÿí òÿðòèá åäèëÿí “Ãàðàáàü ÿéàëÿòèíèí òÿñâèðè”íÿ èñòèíàäëà áèëäèðèëèð êè, 1823-úö èëäÿ Ãàðàáàü ÿéàëÿòèíäÿ 20 ìèí 95 àèëÿ, î úöìëÿäÿí 15 ìèí 729 àçÿðáàéúàíëû âÿ 4 ìèí 366 åðìÿíè àèëÿñè îëóá. Éÿíè, ùÿëÿ 1823-úö èëÿ ãÿäÿð Ãàðàáàüà êþ÷öðöëÿí åðìÿíèëÿðèí ùåñàáûíà ÿéàëÿòäÿ îíëàðûí ñàéû àðòûá 4 ìèí 366-éà ÷àòìûøäû. Åéíè çàìàíäà, ìöÿëëèô ÿñÿðäÿ Ãàðàáàüûí äàüëûã ùèññÿñèíäÿ åðìÿíè ÿùàëèñèíèí õåéëè äÿðÿúÿäÿ ÷îõàëäûëìàñûíûí ÕÛÕ ÿñðèí 20-úè èëëÿðèíäÿ, õöñóñèëÿ Úÿíóáè Ãàôãàçûí ÷àð Ðóñèéàñû òÿðÿôèíäÿí èøüàë åäèëìÿñèíäÿí ñîíðà áàø âåðäèéèíè ìöùöì òàðèõè ìÿíáÿëÿðÿ ÿñàñëàíàðàã äèããÿòÿ ÷àòäûðûð. Ìöÿëëèô ðóñ òàðèõ÷èñè âÿ åòíîãðàôû Í.Í.Øàâðîâà èñòèíàä åäÿðÿê ýþñòÿðèð êè, Ãàðàáàüûí äàüëûã ùèññÿñèíÿ ÿââÿëúÿ ðÿñìÿí 124 ìèí, äàùà ñîíðà èñÿ ãåéðèðÿñìè îëàðàã õåéëè åðìÿíè êþ÷öðöëöá. Öìóìèééÿòëÿ, 1828-1830-úó èëëÿð ÿðçèíäÿ Ãàðàáàüûí äàüëûã ùèññÿñèíäÿ 200 ìèí åðìÿíè éåðëÿøäèðèëèá. Í.Í.Øàâðîâóí áó ôèêèðëÿðè ðóñäèëëè îõóúóëàðà áèð äàùà õàòûðëàäûëûð: “1828-1830-úó èëëÿð ìöùàðèáÿñè ãóðòàðäûãäàí ñîíðà áèç 40 ìèíäÿí ÷îõ Èðàí âÿ 84 ìèí Òöðêèéÿ åðìÿíèñè êþ÷öðöá, îíëàðû äåìÿê îëàð êè, åðìÿíèëÿð éàøàìàéàí Éåëèçàâåòïîë âÿ Èðÿâàí ãóáåðíèéàëàðûíäà, Òèôëèñ âÿ áàøãà ãÿçàëàðûí ÿí éàõøû äþâëÿò òîðïàãëàðûíäà éåðëÿøäèðäèê. Îíëàðûí ìÿñêóíëàøìàñû ö÷öí 200.000 äåñéàòèíäÿí ÷îõ õÿçèíÿ òîðïàüû àéðûëìûø âÿ îíëàð ö÷öí ìöñÿëìàíëàðäàí 2 ìèëéîí ìàíàòëûãäàí ÷îõ õöñóñè ñàùèáêàð òîðïàüû ñàòûí àëûíìûøäû. Ùÿìèí åðìÿíèëÿð Éåëèçàâåòïîë ãóáåðíèéàñûíûí äàüëûã ùèññÿñè (Ãàðàáàüûí äàüëûã ùèññÿñè íÿçÿðäÿ òóòóëóð - Ð.Ì.) âÿ Ýþé÷ÿ (Ñåâàí - Ð.Ì.) ýþëöíöí ñàùèëëÿðèíäÿ ìÿñêóíëàøäûðûëäûëàð”. Áó ôàêò êþ÷öðöëÿí åðìÿíèëÿðèí ÿñàñÿí åðìÿíèëÿð éàøàìàéàí âÿ éà àç åðìÿíè éàøàéàí ÿðàçèëÿðäÿ éåðëÿøäèðèëäèéèíè áèð äàùà ñöáóò åäèð. Ùÿì÷èíèí ìÿëóì îëóð êè, ÕÛÕ ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíÿ, õöñóñèëÿ Òöðêìÿí÷àé ìöãàâèëÿñèíÿ ãÿäÿð Àçÿðáàéúàíûí Éåëèçàâåòïîë âÿ Èðÿâàí ãóáåðíèéàëàðûíäà åðìÿíèëÿðèí ñàéû ùÿääèíäÿí àðòûã àç îëóá. Ìöÿëëèô éàçûð êè, 1828-1829-úó èëëÿðäÿ Îñìàíëû èìïåðèéàñûíäàí äà åðìÿíèëÿðèí éåíèúÿ èøüàë îëóíìóø Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðûíà êþ÷öðöëìÿñèíÿ áàøëàíûëäû. Éÿíè, áó êþ÷öðöëìÿ ïðîñåñèíèí äàâàìû îëàðàã Ðóñèéà-Òöðêèéÿ ìöùàðèáÿñè èëëÿðèíäÿ äÿ Òöðêèéÿäÿí Úÿíóáè Ãàôãàçà äàùà 90 ìèí åðìÿíè êþ÷öðöëìöøäö. 1908-úè èëäÿ Ãàôãàçäà åðìÿíèëÿðèí ñàéû 1 ìèëéîí 300 ìèí íÿôÿðÿ ÷àòñà äà, îíëàðûí 1 ìèëéîí íÿôÿðè äèéàðûí êþêëö ñàêèíëÿðè äåéèëäè, ÷àð Ðóñèéàñû òÿðÿôèíäÿí êþ÷öðöëÿíëÿð èäè. Àêàäåìèê äèããÿòè áåëÿ áèð ìöùöì ìÿãàìà úÿëá åäèð êè, ÕÛÕ ÿñðèí áèðèíúè éàðûñûíäàí áàøëàéàðàã åðìÿíèëÿðèí êþ÷öðöëäöêëÿðè Àçÿðáàéúàí ÿðàçèëÿðèíäÿ äåìîãðàôèê âÿçèééÿòäÿ äÿéèøèêëèêëÿð áàø âåðèð, íÿòèúÿäÿ Äàüëûã Ãàðàáàüäà âÿ Àçÿðáàéúàíûí áÿçè ìàùàëëàðûíäà, åëÿúÿ äÿ òàðèõè Àçÿðáàéúàí ÿðàçèñè îëàí èíäèêè Åðìÿíèñòàí Ðåñïóáëèêàñûíäà åðìÿíèëÿð ñàéúà öñòöíëöê òÿøêèë åòìÿéÿ áàøëàéûðäûëàð. Ìöÿëëèô ÿñÿðèíäÿ åðìÿíè ìèëëÿò÷èëÿðèíèí ÕÛÕ ÿñðèí ñîíóíäà - 1885-úè èëäÿ Ìàðñåëäÿ “Àðìåíàêàí”, 1887-úè èëäÿ Úåíåâðÿäÿ “Ãûí÷àã”, 1890-úû èëäÿ èñÿ Òèôëèñäÿ “Äàøíàêñöòéóí” ïàðòèéàëàðûíû éàðàòäûãëàðûíû âÿ áóíäàí ñîíðà “áþéöê Åðìÿíèñòàí” éàðàòìàã èääèàëàðûíûí éåíè ìÿðùÿëÿéÿ ãÿäÿì ãîéäóüóíó âóðüóëàéûð. Ãåéä åäèëèð êè, ÕÕ ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ åðìÿíè ìèëëÿò÷èëÿðè “Äàøíàêñöòéóí” ïàðòèéàñûíûí ïðîãðàìûíäà ãàðøûéà ãîéóëàí “áþéöê Åðìÿíèñòàí” èäåéàñûíû ðåàëëàøäûðìàã èñòèãàìÿòèíäÿ þç ôÿàëèééÿòëÿðèíè ýåíèøëÿíäèðÿðÿê àçÿðáàéúàíëûëàðû ïëàíëû ñóðÿòäÿ äîüìà éóðäëàðûíäàí ãîâìàãëà åòíèê òÿìèçëÿìÿ âÿ ñîéãûðûìû ñèéàñÿòèíè ùÿéàòà êå÷èðìÿéÿ áàøëàäûëàð. Àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâ ìîíîãðàôèéàíûí “Éåíè Úÿíóáè Ãàôãàç” àäëû ôÿñëèíäÿ ÕÕ ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ åðìÿíèëÿðèí àçÿðáàéúàíëûëàðà ãàðøû åòíèê òÿìèçëÿìÿ âÿ ñîéãûðûìû ñèéàñÿòèíäÿí áÿùñ åäÿðÿê ýþñòÿðèð êè, 1917-úè èëäÿ Ðóñèéàäà áàø âåðÿí ôåâðàë âÿ îêòéàáð ùàäèñÿëÿðèíäÿí ñîíðà “Äàøíàêñöòéóí” ïàðòèéàñû äàùà ýåíèø ôÿàëèééÿòÿ êå÷äè. Ëåíèíèí ùèìàéÿñè àëòûíäà Øàóìéàí Áàêû Êîììóíàñûíûí ðÿùáÿðè îëäó âÿ îíóí áàø÷ûëûüû èëÿ 1918-úè èëèí ìàðòûíäà åðìÿíèëÿð òÿðÿôèíäÿí äèíú àçÿðáàéúàíëûëàðà ãàðøû ýåíèø ìèãéàñëû ñîéãûðûìû òþðÿäèëäè. Òÿêúÿ Áàêûäà 12 ìèí äèíú àçÿðáàéúàíëû õöñóñè àìàíñûçëûãëà ãÿòëÿ éåòèðèëäè. ßñÿðèí íþâáÿòè ôÿñëèíäÿ ìöÿëëèô Àçÿðáàéúàíûí Ãàðàáàü áþëýÿñèíèí äàüëûã ùèññÿñèíÿ ÕÛÕ ÿñðäÿ êþ÷öðöëÿí åðìÿíèëÿðÿ 1923-úö èë èéóëóí 7-äÿ ìóõòàð âèëàéÿò ñòàòóñó âåðèëìÿñèíèí ùöãóã áàõûìûíäàí ãåéðè-ãàíóíè àääûì îëäóüóíó ÿñàñëàíäûðûð. Áåëÿ áèð íÿòèúÿéÿ ýÿëèð êè, áó ùàäèñÿ òÿêúÿ Àçÿðáàéúàíûí èíçèáàòè-ÿðàçè áþëýöñöíöí ïîçóëìàñû äåéèë, ùÿì äÿ åðìÿíèëÿðèí þëêÿìèçÿ ãàðøû ýÿëÿúÿê ÿðàçè èääèàëàðû ö÷öí áèð âàñèòÿ îëäó. Ìîíîãðàôèéàäà ãåéä åäèëèð êè, ñîâåò äþâðöíäÿ Àçÿðáàéúàíûí Ãàðàáàü áþëýÿñèíèí äàüëûã ùèññÿñèíäÿ éàøàéàí åðìÿíè èúìàñû áöòöí ñèéàñè, èãòèñàäè, ñîñèàë âÿ ìÿäÿíè ìÿñÿëÿëÿðè ÿùàòÿ åäÿí ìóõòàðèééÿòÿ ìàëèê îëñà äà, Åðìÿíèñòàí þç ÿðàçè èääèàëàðûíû áèð íå÷ÿ äÿôÿ îðòàéà àòìûø, àíúàã èñòÿéèíÿ íàèë îëà áèëìÿìèøäè. Áóíóíëà áåëÿ, ÑÑÐÈ Íàçèðëÿð Ñîâåòèíèí “Åðìÿíèñòàí ÑÑÐ-äÿí êîëõîç÷ó âÿ äèýÿð àçÿðáàéúàíëû ÿùàëèíèí Àçÿðáàéúàí ÑÑÐ-èí Êöð-Àðàç îâàëûüûíà êþ÷öðöëìÿñè ùàããûíäà” ãÿðàðûíà ÿñàñÿí, 1948-1953úö èëëÿðäÿ àçÿðáàéúàíëûëàðûí òàðèõè òîðïàãëàðûíäàí, õöñóñèëÿ äÿ Èðÿâàí âÿ îíóí ÿòðàô ðàéîíëàðûíäàí êöòëÿâè øÿêèëäÿ äåïîðòàñèéà îëóíìàñû íÿòèúÿñèíäÿ 150 ìèíÿ éàõûí ñîéäàøûìûç çîðàêûëûãëà Àçÿðáàéúàíûí àðàí ðàéîíëàðûíà êþ÷öðöëäö âÿ áóíóíëà äà Åðìÿíèñòàíûí ìîíîåòíèê ðåñïóáëèêàéà ÷åâðèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ äàùà áèð àääûì àòûëäû. ßñÿðäÿ òàðèõè ñÿíÿäëÿð ÿñàñûíäà òÿêçèáåäèëìÿç ôàêòëàð îðòàéà ãîéóëóð, Äàüëûã Ãàðàáàü ïðîáëåìèíèí ìåéäàíà ýÿëäèéè òàðèõè øÿðàèòèí åëìè èçàùû âåðèëèð. Àêàäåìèê Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí àðòûã ìöùàðèáÿéÿ ÷åâðèëäèéè áèð ìÿãàìäà áåéíÿëõàëã åðìÿíè òåððîð òÿøêèëàòëàðûíûí áó èøäÿ èøòèðàêûíà äà äèããÿòè úÿëá åäèá. Ìöÿëëèô áàø âåðÿí ñîíðàêû ùàäèñÿëÿðè òÿùëèë åäÿðÿê ÄÃÌÂ-íèí ñîñèàë-èãòèñàäè ýåðèëèéè áàðÿäÿ åðìÿíè ñèéàñÿò÷èëÿðè âÿ îíëàðûí ìÿðêÿçäÿêè ùèìàéÿäàðëàðûíûí èðÿëè ñöðäöêëÿðè ñàõòà òåçèñèí éàëíûç áÿùàíÿ, ÿñàñ ìÿãñÿäèí èñÿ Åðìÿíèñòàíûí Àçÿðáàéúàíà ãàðøû ÿðàçè èääèàñû îëäóüóíó ÿñÿðäÿ ôàêòëàðëà ñöáóòà éåòèðèá. Áóíóíëà éàíàøû, 20 Éàíâàð ôàúèÿñèíÿ, åðìÿíèëÿð òÿðÿôèíäÿí àçÿðáàéúàíëûëàðà ãàðøû ùÿéàòà êå÷èðèëÿí Ñóìãàéûò ùàäèñÿëÿðèíÿ äÿ äèããÿòè úÿëá åäÿðÿê, ñîâåò ðÿùáÿðëèéèíèí ÷îõ úèääè âÿ áàüûøëàíûëìàç ñÿùâëÿðèíè, åðìÿíèïÿðÿñò ñèéàñÿòèíè à÷ûá ýþñòÿðèá. ßñÿðäÿ 1990-úû èëèí ñîíó1991-úè èëèí ÿââÿëëÿðèíäÿ âÿçèééÿòèí ýåòäèêúÿ êÿñêèíëÿøìÿñèíèí, ÄÃÌ âÿ Àçÿðáàéúàíûí Åðìÿíèñòàí èëÿ ùÿìñÿðùÿä áþëýÿëÿðèíäÿ åðìÿíè òÿúàâöçöíöí äàùà ýåíèø ìèãéàñ àëìàñûíûí ñÿáÿáëÿðè ýåíèø òÿùëèë åäèëèá. ßñÿðèí “Ãàðàêÿíääÿí Õîúàëûéà” àäëû ôÿñëèíäÿ 1991-úè èëèí ñîíó - 1992-úè èëèí ÿââÿëëÿðèíäÿí áàøëàéàðàã Åðìÿíèñòàí îðäóñó òÿðÿôèíäÿí áèð-áèðèíèí àðäûíúà Éóõàðû Ãàðàáàüäà àçÿðáàéúàíëûëàð éà- øàéàí ñîíóíúó éàøàéûø ìÿíòÿãÿëÿðèíèí äÿ èøüàëû ÿêñèíè òàïûá. Áó ùàäèñÿëÿðäÿ ÿñàñ äèããÿò åðìÿíè òåððîð òÿøêèëàòëàðûíûí, åëÿúÿ äÿ Õàíêÿíäèäÿ éåðëÿøÿí êå÷ìèø ÑÑÐÈ-íèí 366-úû ìîòîàòûúû àëàéû ùÿðá÷èëÿðèíèí âÿ àüûð òåõíèêàñûíûí èøòèðàêû èëÿ Õîúàâÿíä ðàéîíóíóí Ãàðàäàüëû êÿíäèíäÿ âÿ Õîúàëû øÿùÿðèíäÿ òþðÿòäèêëÿðè ñîéãûðûìûíà éþíÿëäèëèá. Áóíóíëà éàíàøû, ÿñÿðäÿ Åðìÿíèñòàíûí äèàñïîðóí èøòèðàêû èëÿ Äàüëûã Ãàðàáàü ÿòðàôûíäà ìöíàãèøÿíè íåúÿ ãûçûøäûðìàñû, “áþéöê Åðìÿíèñòàí” èäåéàñûíû þí ïëàíà ÷ÿêìÿñè âÿ ñèéàñè èôëàñà óüðàìàñû äà ìöôÿññÿë àðàøäûðûëûð. Êèòàáûí àéðû-àéðû ôÿñèëëÿðè ìöíàãèøÿíèí ùöãóãè áàçàñûíà ùÿñð åäèëèá. Áó ôÿñèëëÿðäÿ Äàüëûã Ãàðàáàü ÿðàçèëÿðèíèí àéðûëìàñûíûí ÿñàññûç âÿ ãåéðè-ãàíóíè îëìàñû ñöáóò åäèëèð. Ùÿì÷èíèí ÀÒßÒ-èí Ìèíñê ãðóïóíóí ùèìàéÿñè àëòûíäà äàíûøûãëàð ïðîñåñè äÿ íÿçÿðäÿí êå÷èðèëèð. Ìöÿëëèô áèëäèðèð êè, òîðïàãëàðûíà òÿúàâöç îëàíäàí ñîíðà äà Àçÿðáàéúàí áöòöí âàñèòÿ÷èëèê ìèññèéàëàðûíäàí èìòèíà åòìÿéÿðÿê, ïðîáëåìèí ÀÒßÒ ïðèíñèïëÿðè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùÿëëèíÿ ðàçûëûã âåðèá. Åéíè çàìàíäà, ìöíàãèøÿíèí äèíú âàñèòÿëÿðëÿ íèçàìà ñàëûíìàñû ö÷öí éàðàäûëìûø Ìèíñê ãðóïó ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ àïàðûëàí äàíûøûãëàðäà Åðìÿíèñòàíûí ãåéðè-êîíñòðóêòèâ ìþâãå òóòìàñû èëÿ éàíàøû, ãðóïóí öçâö îëàí áþéöê äþâëÿòëÿðèí ìþâãåéèíäÿ äÿ éåêäèë ôèêðèí îëìàìàñûíûí ñöëù ïðîñåñèíèí íÿòèúÿñèç ãàëìàñûíà ñÿáÿá îëäóüó ýþñòÿðèëèð. ßñÿðäÿ Åðìÿíèñòàíûí äöøäöéö áóýöíêö àúûíàúàãëû âÿçèééÿòèí èëêèí ñÿáÿáëÿðè äÿ à÷ûëûá ýþñòÿðèëèð. Ìîíîãðàôèéàíûí ðóñ äèëèíäÿ ÷àï îëóíìàñû îõóúó àóäèòîðèéàñûíûí ýåíèøëÿíìÿñè áàõûìûíäàí õöñóñè ÿùÿìèééÿò êÿñá åäèð. Áåëÿ êè, ðóñäèëëè îõóúóéà òÿãäèì åäèëÿí áó êèòàá Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ùÿëëèíäÿ ìöùöì ðîë îéíàéàí, åëÿúÿ äÿ ÀÒßÒ-í Ìèíñê ãðóïóíóí ùÿìñÿäðè îëàí áèð þëêÿíèí ïàéòàõòûíäà èøûã öçö ýþðöá. Áó äà, ùå÷ øöáùÿñèç, ðóñäèëëè îõóúóëàðäà Ãàðàáàü ùÿãèãÿòëÿðè ùàããûíäà îáéåêòèâ ðÿéèí éàðàíìàñûíäà ìöÿééÿí ðîë îéíàéà áèëÿð. Öìóìèëèêäÿ, ÿñÿðäÿ Äàüëûã Ãàðàáàüûí òàðèõè Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñè êîíòåêñòèíäÿ êîìïëåêñ øÿêèëäÿ, çÿíýèí ìÿíáÿëÿð ÿñàñûíäà ìöôÿññÿë àðàøäûðûëûá. Ìîíîãðàôèéà åëìè-íÿçÿðè âÿ ôÿëñÿôè öìóìèëÿøäèðìÿëÿð áàõûìûíäàí äà Àçÿðáàéúàí åëìèíèí áþéöê íàèëèééÿòèäèð. Åéíè çàìàíäà, àêàäåìèê Ðàìèç Ìåùäèéåâèí “Äàüëûã Ãàðàáàü: ìÿõÿçëÿðäÿí îõóíìóø òàðèõ” êèòàáû òàðèõøöíàñëûüûìûçà ìöùöì òþùôÿ îëìàãëà éàíàøû, Àçÿðáàéúàí ùÿãèãÿòëÿðèíèí äöíéà èúòèìàèééÿòèíÿ ÷àòäûðûëìàñû íþãòåéè-íÿçÿðèíäÿí äÿ ìöùöì ÿùÿìèééÿò êÿñá åäÿí ÿñÿðäèð. Áó áàõûìäàí, ìîíîãðàôèéàíûí ìöõòÿëèô äèëëÿðÿ òÿðúöìÿ åäèëìÿñè ÷îõ çÿðóðèäèð. 4 www.yeniazerbaycan.com 16 îêòéàáð 2014-úö èë, úöìÿ àõøàìû / ¹ 187 (4346) Äöíéàíûí ýÿíú àëèì âÿ ìöòÿõÿññèñëÿðè Áàêûäà áèð àðàéà ýÿëèáëÿð Îêòéàáðûí 15-äÿ Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí (ÀÌÅÀ) áèíàñûíäà ýÿíú àëèì âÿ ìöòÿõÿññèñëÿðèí “Ôóíäàìåíòàë âÿ òÿòáèãè åëìëÿðèí (Éåð, òåõíèêà âÿ êèìéà åëìëÿðè) àêòóàë ïðîáëåìëÿðèíèí ùÿëëèíäÿ ìóëòèäèññèïëèíàð éàíàøìàíûí ðîëó” ìþâçóñóíäà áèðèíúè Áåéíÿëõàëã åëìè êîíôðàíñû þç èøèíÿ áàøëàéûá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, Íåôò÷èëÿð Ýöíöíÿ âÿ “ßñðèí ìöãàâèëÿñè”íèí 20 èëëèéèíÿ ùÿñð îëóíàí òÿäáèð ÀÌÅÀ-íûí, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Äþâëÿò Íåôò Øèðêÿòèíèí (ÀÐÄÍØ) áèðýÿ òÿøÿááöñö âÿ äÿñòÿéè, àêàäåìèéàíûí Ýÿíú Àëèì âÿ Ìöòÿõÿññèñëÿð Øóðàñûíûí òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ ðåàëëàøäûðûëûá. Òÿäáèðäÿ ÀÌÅÀ-íûí ïðåçèäåíòè, àêàäåìèê Àêèô ßëèçàäÿ ÷ûõûø åäÿðÿê ìöàñèð Àçÿðáàéúàí åëìèíèí èíêèøàôûíäà ýÿíú àëèìëÿðèí ðîëóíó õöñóñèëÿ âóðüóëàéûá, îíëàðûí èíêèøàôû áàõûìûíäàí áåéíÿëõàëã êîíôðàíñûí ìöùöì ÿùÿìèééÿò êÿñá åòäèéèíè áèëäèðèá. Àêàäåìèê Àêèô ßëèçàäÿ Àçÿðáàéúàí åëìèíèí èíêèøàôûíäà âÿ äöíéà åëìèíÿ èíòåãðàñèéàñûíäà ýÿíú àëèìëÿðèí ðîëóíäàí, àêàäåìèéàäà îíëàð ö÷öí éàðàäûëìûø øÿðàèòäÿí, ýÿíú àëèìëÿðèí ñîñèàë ïðîáëåìëÿðèíèí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ ýþðöëÿí âÿ ýþðöëÿúÿê èøëÿðäÿí äàíûøûá. Ãåéä åäèëèá êè, áöòöí ñàùÿëÿðäÿ ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäÿí Àçÿðáàéúàíäà êå÷èðèëÿí áåéíÿëõàëã òÿäáèðëÿð äöíéà èúòèìàèééÿòèíèí äèããÿòèíè þëêÿìèçÿ úÿëá åòìÿêäÿäèð. Êîíôðàíñäà 30-äàí ÷îõ ÌÄÁ, Àâðîïà þëêÿëÿðèíäÿí íöìàéÿíäÿëÿðèí èøòèðàê åòäèéèíè äèããÿòÿ ÷àòäûðàí àêàäåìèê áèëäèðèá êè, áó áåéíÿëõàëã òÿäáèð âàñèòÿñèëÿ ýÿíú àëèìëÿðèìèç õàðèúè ùÿìêàðëàðû èëÿ áèðýÿ ôÿíëÿðàðàñû åëìëÿðèí ãîâøàüûíäà ÿëäÿ åòäèêëÿðè åëìè íÿòèúÿëÿðè áèðýÿ ìöçàêèðÿ åòìÿê èìêàíû ãàçàíàúàãëàð. Àçÿðáàéúàí ýÿíúëèéèíèí ïîòåíñèàëûíäàí éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ èñòèôàäÿ îëóíìàñûíûí âàúèáëèéèíè õöñóñèëÿ ãåéä åäÿí À.ßëèçàäÿ áó ñàùÿäÿ þëêÿìèçäÿ âÿ àêàäåìèéàäà ýþðöëÿí èøëÿðäÿí ÿòðàôëû ñþç à÷ûá. Äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûá êè, ÀÌÅÀ-äà ïðèîðèòåò èñòèãàìÿòëÿðäÿí áèðè ýÿíú àëèìëÿðèìèçèí èíêèøàôûíû òÿìèí åòìÿêäèð. Àêèô ßëèçàäÿ äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû Èëùàì ßëèéåâèí ìöâàôèã Ñÿðÿíúàìëàðûíà ÿñàñÿí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Åëìèí Èíêèøàôû Ôîíäóíóí âÿ ÀÐÄÍØ-èí Åëì Ôîíäóíóí éàðàäûëìàñûíû ýÿíú àëèì âÿ ìöòÿõÿññèñëÿðèìèçèí åëìè èíòåëëåêòóàë ñÿâèééÿñèíèí èíêèøàôû áàõûìûíäàí ìöùöì ÿùÿìèééÿò êÿñá åòäèéèíè áèëäèðèá. Íÿçÿðÿ ÷àòäûðûëûá êè, “Àçÿðáàéúàí 2020: ýÿëÿúÿéÿ áàõûø” Èíêèøàô Êîíñåïñèéàñûíäà èíòåëëåêòóàë ñÿðâÿòèí ãîðóíìàñû èøèíäÿ ýÿíúëèéèí öçÿðèíÿ áþéöê âÿçèôÿëÿð ãîéóëóð. Áó âÿçèôÿëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ýÿíúëÿðèí èííîâàòèâ ôÿàëëûüûíûí éöêñÿëäèëìÿñèíè òÿëÿá åäèð. Òÿäáèðäÿ Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû, àêàäåìèê Àáåë Ìÿùÿððÿìîâ, ÀÌÅÀ-íûí Ýÿíú Àëèì âÿ Ìöòÿõÿññèñëÿð Øóðàñûíûí ñÿäðè Ôàìèí Ñàëìàíîâ, Ðóñèéà âÿ Òöðêèéÿ Åëìëÿð àêàäåìèéàëàðûíûí ýÿíú àëèìëÿð øóðàëàðûíûí ñÿäðëÿðè Àíäðåé Êîòåëíèêîâ, Éóñèô Áàðàí ÷ûõûø åäÿðÿê ýÿíú àëèì âÿ ìöòÿõÿññèñëÿðèí åëìè èíòåëëåêòóàë ñÿâèééÿëÿðèíèí èíêèøàôûíäà áåéíÿëõàëã òÿäáèðèí ÿùÿìèééÿòèíäÿí, ÷îõ àêòóàë ìþâçó ñå÷èìèíäÿí ñþùáÿò à÷ûá, êîíôðàíñûí èøèíÿ óüóðëàð àðçóëàéûáëàð. Íàòèãëÿð òÿäáèðèí éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ òÿøêèëèíÿ ýþðÿ ìèííÿòäàðëûãëàðûíû áèëäèðèáëÿð. Îêòéàáðûí 16-äÿê äàâàì åäÿúÿê êîíôðàíñ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ òåõíèêà, Éåð âÿ êèìéà åëìëÿðè öçðÿ ìóëòèäèññèïëèíàð õàðàêòåðëè 10 åëìè èñòèãàìÿòè þçöíäÿ áèðëÿøäèðÿí 4 ñåññèéàäà 300-ÿ éàõûí ìÿðóçÿ äèíëÿíèëÿúÿê. Òÿäáèðäÿ Ðóñèéà, Òöðêèéÿ, Ðóìûíèéà, ÀÁØ, Áþéöê Áðèòàíèéà, Ïîëøà, Ïàêèñòàí, Ìèñèð, Èðàí, Ýöðúöñòàí âÿ áàøãà þëêÿëÿðäÿí íöìàéÿíäÿ èøòèðàê åäèð. Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñû ðÿéàñÿò ùåéÿòèíèí íþâáÿòè èúëàñû Îêòéàáðûí 15-äÿ Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñû (ÀÌÅÀ) ðÿéàñÿò ùåéÿòèíèí íþâáÿòè èúëàñû îëóá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, èúëàñû ÀÌÅÀ-íûí ïðåçèäåíòè, àêàäåìèê Àêèô ßëèçàäÿ à÷àðàã èøòèðàê÷ûëàðû ýöíäÿëèêäÿ äóðàí ìÿñÿëÿëÿðëÿ òàíûø åäèá âÿ èëê îëàðàã Úîüðàôèéà Èíñòèòóòóíóí èãëèì äÿéèøìÿëÿðè ñàùÿñèíäÿ àïàðäûüû òÿäãèãàòëàðûí íÿòèúÿëÿðèíäÿí ñþç à÷ûá. Áèëäèðèá êè, èãëèìäÿ ãëîáàë ìèãéàñäà áàø âåðÿí äÿéèøìÿëÿð ñîí äþâðöí ÿí áþéöê òÿáèè ôÿëàêÿòëÿðèíäÿíäèð. Äöíéà àëèìëÿðè ñÿéëÿðèíè ïðîáëåìèí ùÿëëè èñòèãàìÿòèíäÿ êþêëÿéèáëÿð. Àçÿðáàéúàí òÿäãèãàò÷ûëàðû äà áó èøÿ ìöùöì íÿòèúÿëÿðëÿ þç òþùôÿëÿðèíè âåðìÿêäÿäèð. Ñîíðà ÀÌÅÀ-íûí Úîüðàôèéà Èíñòèòóòóíóí äèðåêòîðó, àêàäåìèê Ðàìèç Ìÿììÿäîâ ñþçöýåäÿí íÿòèúÿëÿðÿ äàèð “Èãëèì äÿéèøìÿëÿðè, îíëàðûí Õÿçÿð äÿíèçè åêîñèñòåìèíÿ òÿñèðè” ìþâçóñóíäà åëìè ìÿðóçÿ èëÿ ÷ûõûø åäèá. Áèëäèðèá êè, àëèìëÿðèí ýÿëÿúÿêäÿ ùàâà øÿðàèòèíèí äàùà åêñòðåìàë îëàúàüû, ãûñà âÿ ñîéóã ãûø àéëàðûíûí èñòè àéëàðëà ÿâÿçëÿíÿúÿéè, ìþâñöìëÿðäÿ ñóòêà ÿðçèíäÿ ùÿäñèç èñòè âÿ øàõòàëàðûí áèð-áèðèíè ÿâÿç åäÿúÿéè èëÿ áàüëû ïðîãíîçëàðû þçöíö äîüðóëòìàãäàäûð. Áó åëì ìö- ÿññèñÿñèíäÿêè òÿäãèãàòëàðûí íÿòèúÿëÿðèíÿ ýþðÿ, 1880-2010-úó èëëÿðäÿ þëêÿ ÿðàçèñèíäÿ òåìïåðàòóðóí äÿéèøìÿñè ìöõòÿëèô ðåýèîíëàðäà 0,2-äÿí 0Ú-éÿ ãÿäÿð òÿøêèë åäèð âÿ ñîí 40 èë ÿí èñòè äþâð êèìè ãèéìÿòëÿíäèðèëèð. Ýÿäÿáÿé, Íàõ÷ûâàí, Ëÿíêÿðàí, Øóøà âÿ Àüñòàôàäà ñîí 105 èë ÿðçèíäÿ éàüûíòûíûí ìèãäàðû àçàëûá. Èãëèì äÿéèøìÿëÿðè Õÿçÿð äÿíèçèíèí åêîñèñòåìèíÿ úèääè òÿñèð ýþñòÿðèð. Ìÿðóçÿéÿ äàèð ìöçàêèðÿ âÿ ñóàë-úàâàáëàðäàí ñîíðà ðÿéàñÿò ùåéÿòèíèí ãÿðàðû èëÿ òÿäãèãàòëàðûí ìöâàôèã åëìè-òÿäãèãàò ìöÿññèñÿëÿðè èëÿ ÿìÿêäàøëûã ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè òþâñèéÿ îëóíóá. Èúëàñäà ÕÕ ÿñðäÿ àçÿðáàéúàíëûëàðûí ñîéãûðûìû âÿ äåïîðòàñèéàñûíà äàèð åëìè òÿäãèãàò èøëÿðèíè äàùà äà ýåíèøëÿíäèð- ìÿê, ÿäÿáè ÿñÿðëÿð âÿ ñÿíÿäëèáÿäèè ôèëìëÿð ùàçûðëàìàã ìÿãñÿäèëÿ ÀÌÅÀ-äà êîìèññèéà âÿ “Àçÿðáàéúàíëûëàðà ãàðøû ñîéãûðûìû òàðèõè” ìóçåéèíèí éàðàäûëìàñû ùàããûíäà äà ãÿðàð ãÿáóë îëóíóá. Ñÿíÿääÿ Ãàôãàçøöíàñëûã Èíñòèòóòóíóí éàðàäûëìàñû èëÿ áàüëû ìöâàôèã ãàéäàäà âÿñàòÿò ãàëäûðûëìàñû ãåéä îëóíóð. Ùÿì÷èíèí ÀÌÅÀíûí Èäàðÿåòìÿ Ñèñòåìëÿðè Èíñòèòóòóíóí “Êèáåðíåòèêà” Õöñóñè Êîíñòðóêòîð Áöðîñóíóí ðÿéàñÿò ùåéÿòèíèí òÿðêèáèíÿ êå÷èðèëìÿñè äÿ ãÿðàðà àëûíûá. Ýþðêÿìëè ôèçèêëÿð - ßìÿêäàð Åëì Õàäèìè, àêàäåìèê Ìàãñóä ßëèéåâ 90, àêàäåìèê Òÿééàð Úÿôÿðîâ èñÿ 75 èëëèê éóáèëåéëÿðè èëÿ ÿëàãÿäàð ÀÌÅÀ-íûí ôÿõðè ôÿðìàíû èëÿ òÿëòèô åäèëèáëÿð. Ñîíäà ÀÌÅÀ-íûí Åëì Òàðèõè Èíñòèòóòóíóí äèðåêòîðó âÿçèôÿñèíèí èúðàñû òàðèõ öçðÿ åëìëÿð äîêòîðó Ìÿðéÿì Ñåéèäáÿéëèéÿ ùÿâàëÿ åäèëèá. Òèáá öçðÿ ôÿëñÿôÿ äîêòîðó Ëåéëà Èìàíîâà Ìÿðêÿçè Åëìè Êèòàáõàíàíûí, ôèçèêàðèéàçèééàò öçðÿ ôÿëñÿôÿ äîêòîðó Éóñèô Øöêöðëö ÀÌÅÀ-íûí Øÿêè Ðåýèîíàë Åëìè Ìÿðêÿçèíèí äèðåêòîðó òÿéèí îëóíóáëàð. Ñîíðà åëìè-òÿøêèëàòè âÿ êàäð ìÿñÿëÿëÿðè ìöçàêèðÿ îëóíóá. Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñè íÿòèúÿñèíäÿ ãà÷ãûí âÿ ìÿúáóðè êþ÷êöíÿ ÷åâðèëìèø èíñàíëàðûí ïðîáëåìëÿðè ìöçàêèðÿ åäèëèá Îêòéàáðûí 15-äÿ Áàø íàçèðèí ìöàâèíè, Ãà÷ãûíëàðûí âÿ Ìÿúáóðè Êþ÷êöíëÿðèí Èøëÿðè öçðÿ Äþâëÿò Êîìèòÿñèíèí ñÿäðè, Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Éàðäûì öçðÿ Ðåñïóáëèêà Êîìèññèéàñûíûí ñÿäðè ßëè Ùÿñÿíîâ ÀÁØ-ûí þëêÿìèçäÿêè ñÿôèðëèéèíèí ìöâÿããÿòè èøëÿð âÿêèëè Äåðåê Ùîãàí âÿ Áåéíÿëõàëã Èíêèøàô Àýåíòëèéèíèí (ÓÑÀÈÄ) Áàêûäàêû íöìàéÿíäÿëèéèíèí ðÿùáÿðè õàíûì Áðóê Àéøàì èëÿ ýþðöøöá. Ãà÷ãûíëàðûí âÿ Ìÿúáóðè Êþ÷êöíëÿðèí Èøëÿðè öçðÿ Äþâëÿò Êîìèòÿñèíäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, Àçÿðáàéúàíäà ùÿéàòà êå÷èðèëÿúÿê ùóìàíèòàð ëàéèùÿëÿð âÿ ýÿëÿúÿê ïëàíëàðëà ÿëàãÿäàð êå÷èðèëÿí ýþðöøäÿ Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñè âÿ áó ìöíàãèøÿ íÿòèúÿñèíäÿ ãà÷ãûí âÿ ìÿúáóðè êþ÷êöíÿ ÷åâðèëìèø èíñàíëàðûí ïðîáëåìëÿðè, îíëàðûí ùÿéàò øÿðàèòèíèí éàõøûëàøäûðûëìàñûíà äàèð ìöçàêèðÿëÿð àïàðûëûá. Áàø íàçèðèí ìöàâèíè þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäàêû ÿìÿêäàøëûüûí áöòöí ñàùÿëÿð öçðÿ éàõøû ÿñàñëàð öçÿðèíäÿ ãóðóëäóüóíó, ÿëàãÿëÿðèí éåíè èíêèøàô ìÿðùÿëÿñèíÿ ãÿäÿì ãîéäóüóíó äèããÿòÿ ÷àòäûðûá. ßëè Ùÿñÿíîâ Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñè íÿòèúÿñèíäÿ äîüìà îúàãëàðûíäàí äèäÿðýèí ñàëûíìûø ñîéäàøëàðûìûçà èñòÿð ÀÁØûí þëêÿìèçäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí áåéíÿëõàëã ùóìàíèòàð âÿ èíêèøàô òÿøêèëàòëàðûíûí, èñòÿðñÿ äÿ Áèðëÿøìèø Øòàòëàðûí Áàêûäàêû ñÿôèðëèéèíèí ýþñòÿðäèéè ùóìàíèòàð éàðäûìëàðà, ùÿéàòà êå÷èðäèêëÿðè ùóìàíèòàð âÿ èíêèøàô ëàéèùÿëÿðèíÿ ýþðÿ òÿøÿêêöðöíö áèë- äèðèá, áó ñàùÿäÿêè ÿìÿêäàøëûüûí áþéöê þíÿì äàøûäûüûíû âóðüóëàéûá. ÀÁØ-ûí þëêÿìèçäÿêè ñÿôèðëèéèíèí ìöõòÿëèô âàõòëàðäà Áàêûäàêû éàòàãõàíàäà, Ìöøôèãàáàä ãÿñÿáÿñèíäÿ âÿ Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ éåíè ñàëûíìûø ãÿñÿáÿäÿ ìÿñêóíëàøàí ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿðèí ùÿéàò øÿðàèòè èëÿ éåðèíäÿ òàíûø îëäóüóíó, ñÿôèðëèê òÿðÿôèíäÿí ìöõòÿëèô ëàéèùÿëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëäèéèíè ìèííÿòäàðëûãëà õàòûðëàäàí ßëè Ùÿñÿíîâ ãîíàãëàðà ýÿëÿúÿê ôÿàëèééÿòëÿðèíäÿ óüóðëàð àðçóëàéûá. ÀÁØ-ûí Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ùÿëëèíÿ, àçÿðáàéúàíëû ãà÷ãûí âÿ ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿðèí ùÿéàò øÿðàèòèíèí éàõøûëàøäûðûëìàñûíà, Ìöáàðèç Ãóðáàíëû: Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû ñå÷êèëÿðÿ ùÿìèøÿ ùàçûð îëàí ïàðòèéàäûð “Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû ñå÷êèëÿðÿ ùÿìèøÿ ùàçûð îëàí ïàðòèéàäûð. Ïàðòèéàìûçûí áöòþâëöêäÿ ñå÷êè èëÿ áàüëû ôÿàëèééÿòè ùÿìèøÿ ìöñáÿò íÿòèúÿëÿð âåðèá. Éåðëè ñòðóêòóðëàðûìûç äà ñå÷êè ùàçûðëûüû èëÿ áàüëû ìöòÿìàäè îëàðàã ôÿàëèééÿò ýþñòÿðìÿêäÿäèð. Ìÿøùóð áèð äåéèì âàð êè, “ñå÷êè êàìïàíèéàñûíà ñå÷êè áèòÿí ýöíöí ñÿùÿðèñè áàøëàìàã ëàçûìäûð”. Éÿíè áó ïðîñåñäÿ ñå÷êèäÿí ñå÷êèéÿ äåéèë, äàèì ñå÷êè ùàçûðëûüû èëÿ áàüëû èøëÿð ýþðöëìÿëèäèð”. Áó ôèêèðëÿðè éàï.îðý.àç ñàéòûíà à÷ûãëàìàñûíäà Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) Èúðà êàòèáèíèí ìöàâèíè Ìöáàðèç Ãóðáàíëû äåéèá. Ì.Ãóðáàíëû áèëäèðèá êè, ÉÀÏ ñå÷êè ìÿñÿëÿëÿðèíäÿ þëêÿäÿêè èñòÿíèëÿí ñèéàñè ïàðòéàëàðäàí ìöãàéèñÿåäèëìÿç äÿðÿúÿäÿ áþéöê òÿúðöáÿéÿ ìàëèêäèð. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, ÉÀÏ-ûí ñå÷êè òàêòèêàñûíûí ÿí ìöùöì õöñóñèééÿòëÿðèíäÿí áèðè îäóð êè, áó òàêòèêàäà ìöàñèðëèê þíÿìëè éåðëÿðäÿí áèðèíè òóòóð. Áåëÿ êè, ìöàñèð äöíéàäà àéðû-àéðû þëêÿëÿðèí ñå÷êè òÿúðöáÿñè þéðÿíèëèð âÿ ùÿìèí òÿúðöáÿäÿí ñÿìÿðÿëè èñòèôàäÿ îëóíóð. “Áèç þòÿí èë þëêÿäÿ úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ êå÷èðèëÿí ñå÷êè êàìïàíèéàñûíäà èøòèðàê åòäèê. Ïàðòèéàìûçûí ëèäåðè þòÿí èëèí îêòéàáðûíäà êå÷èðèëÿí ïðåçèäåíò ñå÷êèëÿðèíäÿ õàëãûí áþéöê äÿñòÿéèíè ãàçàíäû. Òÿáèè êè, áó êàìïàíèéàäàí ñîíðà ãàðøûìûçäà áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíÿ ùàçûðëûã äàéàíûðäû, íþâáÿòè èëäÿ èñÿ ïàðëàìåíò ñå÷êèëÿðè êå÷èðèëÿúÿê. Áÿçè ñèéàñè òÿøêèëàòëàð èñÿ ñå÷êè ùàçûðëûüûíû ìÿùäóä ÷ÿð÷èâÿäÿ ùÿéàòà êå÷èðäèêëÿðè ö÷öí óüóðñóçëóüà äö÷àð îëóðëàð. Áóíó äà þðò-áàñäûð åòìÿê ö÷öí ìöõòÿëèô óéäóðìàëàðû ýöíäÿìÿ ýÿòèðèðëÿð” - äåéÿ, ÉÀÏ Èúðà êàòèáèíèí ìöàâèíè âóðüóëàéûá. Ì.Ãóðáàíëû ãåéä åäèá êè, ÉÀÏ-ûí ýöúö ðàñèéà ïðîñåñèíèí ñöðÿòëÿíìÿñèíÿ ìöùöì òþùôÿëÿð âåðäèéèíè áèëäèðèá. Àçÿðáàéúàíäà åëì ñèéàñÿòèíèí ÿñàñëàðûíäàí âÿ áó èñòèãàìÿòäÿ ÿëäÿ åäèëÿí íàèëèééÿòëÿðäÿí áÿùñ åäÿí ðåêòîð äèããÿòÿ ÷àòäûðûá êè, ÀçÌÈÓ èëÿ Ðóñèéà Ôåäåðàñèéàñû àðàñûí- äàêû ÷îõøàõÿëè ìöíàñèáÿòëÿðäÿ åëì, òÿùñèë ìÿñÿëÿëÿðè õöñóñè éåð òóòóð. Àëè òÿùñèë ìöÿññèñÿëÿðè àðàñûíäàêû ÿìÿêäàøëûã ÿëàãÿëÿðèíèí, òÿúðöáÿ ìöáàäèëÿñèíèí áó ïðîñåñÿ ôóíäàìåíòàë òþùôÿëÿð âåðäèéèíè äåéÿí Ý.Ìÿììÿäîâà áó ÿëàãÿëÿðèí ýÿëÿúÿêäÿ óüóðëà äàâàì âÿ èíêèøàô åòäèðèëÿúÿéèíÿ öìèäâàð îëäóüóíó áèëäèðèá. Äàùà ñîíðà ÀçÌÈÓ èëÿ Ðîñòîâ Äþâëÿò Èíøààò Óíèâåðñèòåòè, Íîâîñèáèðñê Äþâëÿò Ìåìàðëûã-Èíúÿñÿíÿò Àêàäåìèéàñû, Ìîñêâà Ìåìàðëûã Èíñòèòóòó, Óôà Äþâëÿò Íåôò Òåõíèêè Óíèâåðñèòåòè, Êóáàí Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòè âÿ Íîâîñèáèðñê Äþâëÿò Ìåìàðëûã Èíøààò Óíèâåðñèòåòè àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûã ìöãàâèëÿëÿðè èìçàëàíûá. ÍÓÐËÀÍ “Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíäà èøòèðàêûì ìÿíèì ö÷öí ãöðóðâåðèúè ùàäèñÿäèð” “Äþðäöíúö Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíäà èøòèðàêûì ìÿíèì ö÷öí ãöðóðâåðèúè ùàäèñÿäèð”. Áó ñþçëÿðè Ôîðóìóí èøòèðàê÷ûñû, Éóíàí Ãàäûí Æóðíàëèñòëÿðè Àâðîïà Øÿáÿêÿ- ñèíèí ïðåçèäåíòè õàíûì Åèðèíè Íèêîëîïîóëîó ÀçÿðÒÀú-à ìöñàùèáÿñèíäÿ ñþéëÿéèá. Å.Íèêîëîïîóëîó äåéèá: “Áó ñåâèíúèí ìÿíèì ö÷öí èêè ñÿáÿáè âàð. Áèðèíúèñè, ùå÷ âàõò ÿëàãÿ ãóðìàäûüûì þëêÿëÿðäÿí - Ãàçàõûñòàí, Åñòîíèéà, Ýöðúöñòàí, Èðàí âÿ Ãûðüûçûñòàíäàí îëàí çèéàëûëàðëà áèð àðàéà ýÿëäèì. Ìÿí óçóí ìöääÿòäèð êè, ñÿéàùÿò åäèðÿì, àììà áó, ùÿãèãÿòÿí äÿ, ìÿíèì ö÷öí éåíè áèð äöíéà èäè. Ôîðóìäà ôèçèêà, èãòèñàäèééàò, êèìéà, òèáá ñàùÿëÿðèíäÿ 13 Íîáåë ìöêàôàòû ëàóðåàòëàðûíû, äèýÿð íöôóçëó èíñàíëàðû áèð àðàäà ýþðìÿê ìÿíèì ö÷öí áþéöê ôöðñÿò èäè. Ìÿí ùÿòòà èãòèñàäèééàò öçðÿ Íîáåë ìöêàôàòû ëàóðåàòëàðûíäàí Éóíàíûñòàíäà áàø âåðìèø èã- òèñàäè áþùðàí áàðÿäÿ ìöñàùèáÿ àëäûì. Ìÿíèì ö÷öí ãöðóðâåðèúè àìèëëÿðäÿí èêèíúèñè èñÿ Ôîðóìóí ÿùÿìèééÿòèäèð. Äöíéàíûí òàíûíìûø æóðíàëèñòëÿðèíè, ñÿíÿò, åëì àäàìëàðûíû, çèéàëûëàðûíû áèð àðàäà ýþðìÿê, áèçèì ÷îõ âàúèá èäåéàíûí àðàøäûðûëìàñû, áöòöí ïëàíåòèí áèëèê ìÿðêÿçèíèí îðòàñûíäà îëìàüûìû ùèññ åòäèðäè”. Å.Íèêîëîïîóëîó äàùà ñîíðà äåéèá: “Áàêû ìÿíèì ÷îõ õîøóìà ýÿëäè. Áèðèíúè äÿôÿ èäè êè, È÷ÿðèøÿùÿðè çèéàðÿò åäèðäèì. ×îõ èñòÿðäèì êè, áó ýþçÿë øÿùÿðè áèð äÿ ýþðöì. Öìèä åäèðÿì êè, òåçëèêëÿ áóðàéà ãàéûäàúàüàì. Éÿãèí êè, áó, 2015-úè èëäÿ Áàêûäà êå÷èðèëÿúÿê áèðèíúè Àâðîïà Îéóíëàðû çàìàíû îëàúàãäûð”. Öìóììèëëè ëèäåðèìèç Ùåéäÿð ßëèéåâèí èäåéàëàðûíûí äàøûéûúûñû îëìàñûíäàäûð, áó èäåéàëàð âÿ îíóí ìöÿééÿí åòäèéè ïðèíñèïëÿð éàëíûç ïàðòèéàìûçà äåéèë, õàëãûìûçà õàñ îëàí èäåéàëàðäûð. Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí ýöúöíö, ùÿì÷èíèí, Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ êèìè ëèäåðèíèí îëìàñû èëÿ ÿëàãÿëÿíäèðÿí Ì.Ãóðáàíëûíûí ôèêðèíúÿ, ÉÀÏûí ïåøÿêàð êàäð ïîòåíñèàëû äà áó ìÿñÿëÿäÿ úèääè ðîë îéíàéûð. Àçÿðáàéúàíäà ýöúëö äþâëÿò÷èëèê ïðèíñèïëÿðèíèí ìþâúóä îëäóüóíó ãåéä åäÿí ÉÀÏ Èúðà êàòèáèíèí ìöàâèíè äåéèá êè, áó ïðèíñèïëÿðÿ ñþéêÿíÿí ïàðòèéàìûçûí ñå÷êèëÿðäÿ óüóð ãàçàíìàñû òÿáèèäèð. “Áèëèðñèíèç êè, ïàðòèéà ðÿùáÿðëèéè òÿðÿôèíäÿí áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíÿ ùàçûðëûãëà áàüëû ìöâàôèã òàïøûðûãëàð âåðèëèá. Ãàíóíâåðèúèëèéÿ óéüóí îëàðàã ñå÷êè ùàçûðëûüû èøëÿðè äàâàì åòìÿêäÿäèð. Ñå÷êèëÿðäÿ ýÿíúëÿðèí âÿ ãàäûíëàðûí íàìèçÿäëèéèíÿ öñòöíëöê âåðèëìÿñè íÿçÿðäÿ òóòóëóð. Áöòþâëöêäÿ, ÉÀÏ-í Èúðà Êàòèáëèéè, Èäàðÿ Ùåéÿòè âÿ Ñèéàñè Øóðàñû ìöÿééÿí åäèëìèø âÿçèôÿëÿðè éåðèíÿ éåòèðìÿê ö÷öí áöòöí ñÿéëÿðèíè ñÿôÿðáÿð åäèá. Áèç áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíäÿ áþéöê óüóð ãàçàíàúàüûìûçà èíàíûðûã” - äåéÿ, Ì.Ãóðáàíëû âóðüóëàéûá. Àçÿðáàéúàíäà äèíëÿðàðàñû ìöíàñèáÿòëÿð éöêñÿê ñÿâèééÿäÿäèð ÀçÌÈÓ èëÿ Ðóñèéà Ôåäåðàñèéàñûíûí áèð ñûðà àëè ìÿêòÿáëÿðè àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûã ìöãàâèëÿëÿðè èìçàëàíûá Àçÿðáàéúàí Ìåìàðëûã âÿ Èíøààò Óíèâåðñèòåòè (ÀçÌÈÓ) âÿ Àçÿðáàéúàí Ìåìàðëàð Èòòèôàãûíûí òÿøÿááöñö èëÿ Áàêûäà êå÷èðèëÿí ìåìàðëûã âÿ äèçàéí öçðÿ áóðàõûëûø èøëÿðèíèí ÕÕÛÛÛ áåéíÿëõàëã áàõûø ìöñàáèãÿñè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ áèð ñûðà òÿäáèðëÿð ðåàëëàøäûðûëûá. Áó êîíòåêñòäÿ 15 îêòéàáð òàðèõèíäÿ Ðóñèéà Ôåäåðàñèéàñûíûí áèð ñûðà àëè ìÿêòÿáëÿðè èëÿ ÿìÿêäàøëûã ìöãàâèëÿëÿðè èìçàëàíûá. Èìçàëàíìà ìÿðàñèìèíäÿí þíúÿ ÷ûõûø åäÿí ÀçÌÈÓ-íóí ðåêòîðó, ïðîôåññîð, ìèëëÿò âÿêèëè Ýöë÷þùðÿ Ìÿììÿäîâà ðÿùáÿðëèê åòäèéè àëè òÿùñèë ìöÿññèñÿñèíèí áåéíÿëõàëã ÿëàãÿëÿðèíäÿí áÿùñ åäèá, áó èñòèãàìÿòäÿ áåéíÿëõàëã ÿìÿêäàøëûã ÿëàãÿëÿðèíèí åëì âÿ òÿùñèëèí èíêèøàôûíà, åëìè èíòåã- îíëàðûí äîüìà îúàãëàðûíà ãàéòàðûëìàñûíà ùÿð çàìàí õöñóñè äèããÿò âåðäèéèíè äåéÿí Äåðåê Ùîãàí Àçÿðáàéúàíäà ýåäÿí ñöðÿòëè èãòèñàäè èíêèøàôû, Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí ãûñà ìöääÿòäÿ áåéíÿëõàëã àëÿìäÿ áþéöê íöôóç ñàùèáè îëìàñûíû, ãà÷ãûíëàðûí âÿ ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿðèí ñîñèàë øÿðàèòèíèí éàõøûëàøäûðûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ ýþðöëÿí èøëÿðè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèá. Ýþðöøäÿ, ùÿì÷èíèí Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ùÿëëè èñòèãàìÿòèíäÿ ùàçûðêû âÿçèééÿò, áó ìöíàãèøÿ íÿòèúÿñèíäÿ ñîéäàøëàðûìûçûí ïðîáëåìëÿðèíèí ùÿëëè èëÿ áàüëû ãàðøûäà äóðàí âÿçèôÿëÿð, åëÿúÿ äÿ ãàðøûëûãëû ìàðàã äîüóðàí äèýÿð ìÿñÿëÿëÿð ìöçàêèðÿ îëóíóá. Ñÿóäèééÿ ßðÿáèñòàíûíûí Àçÿðáàéúàíäàêû ñÿôèðè Ìóñàèä áèí Èáðàùèì áèí Àáäóëëàù ßë-Ñÿëèì Äèíè Ãóðóìëàðëà Èø öçðÿ Äþâëÿò Êîìèòÿñèíèí ñÿäðè Ìöáàðèç Ãóðáàíëû èëÿ ýþðöøöíäÿ þëêÿìèçäÿ äèíëÿð âÿ ìÿçùÿáëÿð àðàñûíäàêû ìöíàñè- áÿòëÿðèí éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ îëäóüóíó äåéèá. Êîìèòÿäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, ñÿôèð äèíè ðàäèêàëèçì ìåéèëëÿðèíèí ýåòäèêúÿ äàùà ÷îõ ýöúëÿíäèéè ìöàñèð äöíéàìûçäà åêñòðåìèñò ãðóïëàðà ãàðøû áèðýÿ ìöáàðèçÿ àïàðûëìàñûíûí, áóíóíëà áàüëû òÿúðöáÿ ìöáàäèëÿñèíèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíèí çÿðóðèëèéèíè íÿçÿðÿ ÷àòäûðûá. Ìöáàðèç Ãóðáàíëû áóèëêè Ùÿúú çèéàðÿòèíèí óüóðëó òÿøêèëèíÿ, ùàáåëÿ Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñè èëÿ áàüëû Àçÿðáàéúàíûí ùàãëû ìþâãåéèíè äÿñòÿêëÿäèéèíÿ ýþðÿ Ñÿóäèééÿ ßðÿáèñòàíû ùþêóìÿòèíÿ ìèííÿòäàðëûüûíû áèëäèðèá. Ðàäèêàë âÿ åêñòðåìèñò ãðóïëàðûí Èñëàì äèíè èëÿ ùå÷ áèð ÿëàãÿñèíèí îëìàäûüûíû ãåéä åäÿí ñÿäð ùàçûðäà Èñëàì þëêÿëÿðè àðàñûíäà áåëÿ ãðóïëàøìàëàðà ÿí àç àçÿðáàéúàíëûëàðûí ãîøóëäóüóíó âóðüóëàéûá. Ì.Ãóðáàíëû äèíè ìààðèôëÿíäèðìÿíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíèí, ðàäèêàë ãðóïëàðûí ýÿëèð ìÿíáÿëÿðèíèí ãàðøûñûíûí àëûíìàñûíûí âÿ îíëàðà ãàðøû ñÿðò ùöãóãè-èíçèáàòè òÿäáèðëÿðèí ýþðöëìÿñèíèí ðàäèêàëèçìëÿ ìöáàðèçÿäÿ ìöùöì åëåìåíòëÿð îëäóüóíó ñþéëÿéèá. Ýþðöøäÿ, ùÿì÷èíèí ãàðøûëûãëû ÿìÿêäàøëûüûí ïåðñïåêòèâëÿðè âÿ ýÿëÿúÿêäÿ áèðýÿ ëàéèùÿëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ìÿñÿëÿëÿðè ìöçàêèðÿ åäèëèá. Àçÿðáàéúàí âÿ Ôÿëÿñòèí Õàðèúè Èøëÿð íàçèðëèêëÿðè àðàñûíäà Àíëàøìà Ìåìîðàíäóìó èìçàëàíûá Îêòéàáðûí 15-äÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû âÿ Ôÿëÿñòèí Äþâëÿòè Õàðèúè Èøëÿð íàçèðëèêëÿðè àðàñûíäà ìÿñëÿùÿòëÿøìÿëÿð ùàããûíäà Àíëàøìà Ìåìîðàíäóìó èìçàëàíûá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, ñÿíÿä Àçÿðáàéúàíûí õàðèúè èøëÿð íàçèðè Åëìàð Ìÿììÿäéàðîâóí ôÿëÿñòèíëè ùÿìêàðû Ðèéàä ÿë-Ìàëèêè èëÿ ýþðöøöíäÿ èìçàëàíûá. Ýþðöøäÿí ñîíðà êå÷èðèëÿí áèðýÿ ìÿòáóàò êîíôðàíñûíäà Å.Ìÿììÿäéàðîâ ñÿíÿäÿ ÿñàñÿí ìÿñëÿùÿòëÿøìÿëÿðèí èëäÿ áèð äÿôÿ Áàêûäà, áèð äÿôÿ Ðàìàëëàäà êå÷èðèëÿúÿéèíè äåéèá. Å.Ìÿììÿäéàðîâ ýþðöøäÿ Àçÿðáàéúàí èëÿ Ôÿëÿñòèí àðàñûíäà ñîñèàë ñàùÿäÿ, õöñóñèëÿ òÿùñèë ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûüûí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè èëÿ áàüëû ìöçàêèðÿëÿðèí àïàðûëäûüûíû áèëäèðèá. Íàçèð Àçÿðáàéúàíûí Ôÿëÿñòèíÿ ùóìà- íèòàð éàðäûìûíûí âÿ áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ äÿñòÿéèíèí áóíäàí ñîíðà äà äàâàì åòäèðèëÿúÿéèí ñþéëÿéèá. Ðèéàä ÿë-Ìàëèêè Ôÿëÿñòèíèí Àçÿðáàéúàí èëÿ ÿìÿêäàøëûüû äàùà äà ýåíèøëÿíäèðìÿêäÿ ìàðàãëû îëäóüóíó áèëäèðèá. Î, àçÿðáàéúàíëû ùÿìêàðû èëÿ ýþðöøäÿ ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðäÿ ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè áàðÿäÿ ðàçûëûüà ýÿëèíäèéèíè ñþéëÿéèá. Íàçèð Ôÿëÿñòèíÿ ýþñòÿðäèéè ùóìàíèòàð éàðäûìà âÿ áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ âåðäèéè äÿñòÿéÿ ýþðÿ Àçÿðáàéúàí ùþêóìÿòèíÿ òÿøÿêêöðöíö áèëäèðèá. 5 www.yeniazerbaycan.com 16 îêòéàáð 2014-úö èë, úöìÿ àõøàìû / ¹ 187 (4346) Êàìàë Àáäóëëàéåâ: Áó ýöí Àçÿðáàéúàíäà ìóëòèêóëòóðàë òÿùëöêÿñèçëèéèí òÿìèí åäèëìÿñè ö÷öí ÷îõ áþéöê èø ýþðöëöð êå÷èðèëìÿñèíèí âàúèáëèéèíè âóðüóëàéûáëàð. Øÿùÿð âÿ ðàéîíëàðäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí ìÿðêÿçè úöìÿ ìÿñúèäëÿðèíÿ, äèíè ñèòàéèø îúàãëàðûíà áàø ÷ÿêÿí äþâëÿò ìöøàâèðè éåðëè äèíè èúìà öçâëÿðè âÿ àüñàããàëëàðëà ñÿìèìè ñþùáÿòëÿð àïàðûá. Ìöçàêèðÿëÿð çàìàíû éàä äèíè-èäåîëîæè òÿñèðëÿðÿ, òÿôðèãÿ÷è òÿðèãÿò âÿ úÿðÿéàíëàðà ãàðøû ìöáàðèçÿíèí çÿðóðèëèéè âóðüóëàíûá, çÿíýèí ìóëòèêóëòóðàë ÿíÿíÿëÿðèí ãîðóíóá ñàõëàíìàñû âÿ èíêèøàôû, àçÿðáàéúàí÷ûëûã èäåîëîýèéàñûíûí òÿáëèüè âÿ òÿøâèãè èñòèãàìÿòèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí äþâëÿò ñèéàñÿòèíèí ìàùèééÿòè ÿòðàôëû øÿêèëäÿ èçàù åäèëèá. Õöñóñÿí ýÿíú íÿñëèí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ìèëëÿòëÿðàðàñû, ìóëòèêóëòóðàëèçì âÿ äèíè ìÿñÿëÿëÿð öçðÿ äþâëÿò ìöøàâèðè Êàìàë Àáäóëëàéåâ Øèðâàí øÿùÿðèíäÿ, Èìèøëè, Ñààòëû, Ñàáèðàáàä ðàéîíëàðûíäà çèéàëûëàð, äèíè èúìàëàðûí öçâëÿðè âÿ ìèëëè àçëûãëàðûí íöìàéÿíäÿëÿðè èëÿ ÷îõñàéëû ýþðöøëÿð êå÷èðèá. Äþâëÿò ìöøàâèðè áó øÿùÿð âÿ ðàéîíëàðäà Öìóììèëëè ëèäåðèí àáèäÿñèíè çèéàðÿò åäèá, Ùåéäÿð ßëèéåâ ìÿðêÿçëÿðèíäÿ èúòèìàèééÿò íöìàéÿíäÿëÿðè âÿ çèéàëûëàðëà ýþðöøÿðÿê þëêÿ ùÿéàòûíûí àêòóàë ìÿñÿëÿëÿðè áàðÿäÿ ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûá. ßñàñ äèããÿòè Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ñèéàñè ÿãèäÿéÿ ÷åâèðäèéè âÿ Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí áóýöíêö èíêèøàôûíûí èäåîëîæè äàéàüû îëàí àçÿðáàéúàí÷ûëûã ìÿôêóðÿñèíÿ éþíÿëäÿí äþâëÿò ìöøàâèðè Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí ùÿéàòà êå÷èðäèéè ìöñòÿãèë äàõèëè âÿ õàðèúè ñèéàñÿòèí, äþâëÿò-äèí ìöíàñèáÿòëÿðèíèí ïðèîðèòåò èñòèãàìÿòëÿðè, åéíè çàìàíäà, þëêÿäÿ èúòèìàè-ñèéàñè ñàáèòëèéèí âÿ ùÿðòÿðÿôëè èíêèøàôûí òÿìèíàòû, ìèëëè ìÿíÿâè äÿéÿðëÿðèí ãîðóíìàñû, ÿùàëèíèí ðèôàù ùàëûíûí éöêñÿëäèëìÿñè ñàùÿñèíäÿ ýþðöëÿí àðäûúûë âÿ ìÿãñÿäéþíëö ôÿàëèééÿò ùàããûíäà äàíûøûá. Áèëäèðèëèá êè, äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûíûí ôÿðìàíëàðû èëÿ áèð íå÷ÿ àé ÿââÿë éàðàäûëàí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Áèëèê Ôîíäóíóí âÿ Áàêû Áåéíÿëõàëã Ìóëòèêóëòóðàëèçì Ìÿðêÿçèíèí ÿñàñ ìÿãñÿäè ÿùàëèíèí ìöõòÿëèô òÿáÿãÿëÿðè àðàñûíäà ìààðèôëÿíäèðìÿ èøè àïàðìàã, ìöàñèð ÷àüûðûøëàðû èíñàíëàðà ÷àòäûðìàã, þëêÿìèçäÿ éàøàéàí áöòöí õàëãëàðûí íöìàéÿíäÿëÿðèíèí ñàùèá îëäóãëàðû åòíèê-ìÿäÿíè äÿéÿðëÿðèí ãîðóíìàñûíû òÿìèí åòìÿêäèð. Äþâëÿò ìöøàâèðè Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Áèëèê Ôîíäóíóí ñîí áèð àéäà ùÿéàòà êå÷èðäèéè ëàéèùÿëÿðèí èúòèìàèééÿò òÿðÿôèíäÿí éöêñÿê äÿéÿðëÿíäèðèëäèéèíè âÿ áó ëàéèùÿëÿðèí ÷îõ ýþçÿë íÿòèúÿëÿð âåðäèéèíè äèããÿòÿ ÷àòäûðûá. Ýþðöøëÿðäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Áèëèê Ôîíäóíóí ëàéèùÿëÿðèíäÿ áèðáàøà èøòèðàê åäÿí ðàéîí èúòèìàèééÿòèíèí íöìàéÿíäÿëÿðè áó òÿäáèðëÿðèí äàâàìëû øÿêèëäÿ “Èíòåëëåêòóàë Äàâîñ”, éàõóä áèð äàùà Û Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìó ùàããûíäà Ñèðð äåéèë êè, ñÿìÿðÿëè õàðèúè ñèéàñÿò êóðñóíà ìàëèê îëàí, ãëîáàë ìèãéàñäà åòèáàðëû òÿðÿôäàø êèìè òàíûíàí Àçÿðáàéúàí ùÿì äÿ áåéíÿëõàëã äèàëîã âÿ ÿìÿêäàøëûã ìÿêàíûäûð. Þëêÿìèçäÿ ÿí ìþòÿáÿð áåéíÿëõàëã òÿäáèðëÿðèí êå÷èðèëìÿñè, ãëîáàë ÿùÿìèééÿòëè òàëåéöêëö ìÿñÿëÿëÿðèí àêòèâ ìöçàêèðÿéÿ ÷ûõàðûëìàñû âÿ äèýÿð áó êèìè íöìóíÿëÿð, åéíè çàìàíäà, Áàêûíûí ìÿäÿíèééÿòëÿðàðàñû äèàëîãóí ïàéòàõòûíà ÷åâðèëìÿñèíè ýþñòÿðèð. Ùóìàíèòàð Ôîðóì àêòóàë ùóìàíèòàð ÿìÿêäàøëûã ìÿñÿëÿëÿðèíèí ìöçàêèðÿ åäèëäèéè íöôóçëó ïëàòôîðìà êèìè ìèëëè ìÿíÿâè äÿéÿðëÿð âÿ Âÿòÿíÿ ñÿäàãÿò ðóùóíäà òÿðáèéÿ îëóíìàñûíäà äèí õàäèìëÿðèíèí öçÿðèíÿ äöøÿí âÿçèôÿëÿðëÿ áàüëû ìöçàêèðÿëÿð àïàðûëûá. Áóíäàí ÿëàâÿ, Ê.Àáäóëëàéåâ Ñààòëû ðàéîíóíóí Ôÿòÿëèêÿíä, Ñàáèðàáàä ðàéîíóíóí Áóëàãëû êÿíäëÿðèíäÿ éûüúàì éàøàéàí àõûñõà òöðêëÿðè èëÿ äÿ ýþðöøöá, çèéàëûëàð âÿ äèíäàðëàðëà þëêÿìèçäÿêè òîëåðàíò âÿ ìóëòèêóëòóðàë ìöùèòëÿ áàüëû ñþùáÿò åäèá, ñàêèíëÿðèí ôèêèðëÿðèíè äèíëÿéèá. Ñÿôÿð òÿÿññöðàòëàðûíû ÀçÿðÒÀú èëÿ áþëöøÿí äþâëÿò ìöøàâèðè Ê.Àáäóëëàéåâ äåéèá: “Ñÿôÿð åòäèéèì ùÿð áèð ðàéîíóí ÿí óúãàð íþãòÿëÿðèíäÿ áåëÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí àïàðäûüû ìÿãñÿäéþíëö ñèéàñÿòèí óüóðëó íÿòèúÿëÿðèíè ýþðìÿê áó þëêÿíèí âÿòÿíäàøû êèìè ìÿíè ÷îõ ãöðóðëàíäûðûð. Èíñàíëàðûí äþâëÿòèìèçÿ âÿ äþâëÿò÷èëèéèìèçÿ, þëêÿ ðÿùáÿðèíÿ îëàí èíàìû âÿ áàüëûëûüû äåéÿðäèì êè, Àçÿðáàéúàíûí äàâàìëû èíêèøàôûíûí ÿñàñ ãàðàíòûäûð. Àçÿðáàéúàí äþâëÿòè þç âÿòÿíäàøëàðûíûí ùÿéàò, ÿðçàã, åíåðæè, èíôîðìàñèéà òÿùëöêÿñèçëèéèíè ÿí éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ òÿìèí åäèá. Áó ýöí èñÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ ãÿòèééÿòëÿ çÿíýèí åòíèê âÿ äèíè ìöõòÿëèôëèéÿ ìàëèê îëàí Àçÿðáàéúàíûí ìóëòèêóëòóðàë òÿùëöêÿñèçëèéèíè òÿìèí åòìÿê ìÿãñÿäè èëÿ ÷îõ áþéöê èø àïàðûð. Áó, ñîí äÿðÿúÿ ëàçûìëû âÿ íÿúèá èøäÿ åòíèê âÿ äèíè ìöõòÿëèôëèéèíäÿí àñûëû îëìàéàðàã ùÿð áèð âÿòÿíäàøûìûç Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòèíèí äÿñòÿê÷èñè âÿ äàéàüûäûð”. Áó áàõûìäàí, áèð ìöääÿò þíúÿ êå÷èðèëÿí Û Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìó äåéèëÿíëÿðè òÿñäèã åäÿí ÿéàíè íöìóíÿ êèìè ÷ûõûø åòäè. Öìóìèééÿòëÿ, Ôîðóìäà 60-äàí ÷îõ þëêÿäÿí ìèíÿ éàõûí ãîíàüûí, î úöìëÿäÿí, íöôóçëó àëèìëÿðèí, Íîáåë ìöêàôàò÷ûëàðûíûí, ÷îõñàéëû éöêñÿê ðÿñìè øÿõñëÿðèí èøòèðàê åòìÿñè òÿäáèðèí ÿùÿìèééÿòèíäÿí âÿ ìèãéàñûíäàí õÿáÿð âåðèð. Áó ùÿì äÿ îíó ýþñòÿðèð êè, Àçÿðáàéúàí ìÿäÿíèééÿòëÿðàðàñû äèàëîãóí ìÿðêÿçè, ùÿì÷èíèí, ùóìàíèòàð ìÿñÿëÿëÿðèí ìöçàêèðÿ îëóíäóüó ìÿêàí êèìè þç ðîëóíó âÿ ÿùÿìèééÿòèíè òÿñäèãëÿìÿêäÿäèð. Áóíóíëà éàíàøû, äöíéàéà òîëåðàíòëûã êîíòåêñòèíäÿ éåíè ìîäåë áÿõø åäÿí, ìÿäÿíèééÿòëÿð, ñèâèëèçàñèéàëàð âÿ êîíôåññèéàëàð àðàñûíäà çÿíýèí ÿìÿêäàøëûã ÿíÿíÿëÿðè îëàí Àçÿðáàéúàí áåëÿ ôîðìàòäà òÿäáèðëÿðèí êå÷èðèëìÿñè ö÷öí èäåàë ìÿêàíäûð. Áó ìþòÿáÿð òÿäáèðäÿ ìöçàêèðÿ îëóíàí ìÿñÿëÿëÿð, èôàäÿ åäèëÿí íÿòèúÿ âÿ ãÿíàÿòëÿð ýþñòÿðäè êè, Ùóìàíèòàð Ôîðóì ÕÕÛ ÿñðäÿ áÿøÿðèééÿòèí ãàðøûñûíäà äóðàí ãëîáàë ÷àüûðûøëàðà úàâàá àõòàðìàã, ùóìàíèòàð ÿìÿêäàøëûãëà áàüëû ÿí ìöùöì ìÿñÿëÿëÿðÿ äàèð ýåíèø ñïåêòðëè äèàëîãëàð, ôèêèð ìöáàäèëÿëÿðè âÿ ìöçàêèðÿëÿð àïàðìàã ö÷öí áåéíÿëõàëã ìèãéàñäà íö- òè, òîëåðàíòëûã âÿ ìóëòèêóëòóðàëèçì èäåéàñû òÿáëèü åòìÿñè Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí òîëåðàíòëûüûí âÿ ìóëòèêóëòóðàëèçì ñèéàñÿòèíèí ãîðóíóá ñàõëàíûëìàñûíà, äöíéàäà áó ñèéàñÿòèí áóíäàí ñîíðà äà ìþùòÿøÿì ìöàñèð âÿ ýöúëö Àçÿðáàéúàí ìîäåëè íöìóíÿñèíäÿ èíêèøàô âÿ òÿáëèü åòäèðèëìÿñèíÿ éþíÿëÿí ñòðàòåýèéàñûíûí ÿêñèäèð”. ôóçëó åëìè-ñèéàñè ïëàòôîðìàäûð. Åéíè çàìàíäà, áó Ôîðóì àêòóàë ùóìàíèòàð ÿìÿêäàøëûã ìÿñÿëÿëÿðèíèí ìöçàêèðÿ åäèëäèéè íöôóçëó áèð ìÿêàíäûð. Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìó äöíéàíûí èíòåëëåêòóàë åëèòàñû ö÷öí ðåàë ìÿêàíäûð Òÿñàäöôè äåéèë êè, Û Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìó “èíòåëëåêòóàë Äàâîñ” êèìè õàðàêòåðèçÿ åäèëäè. Ìÿñÿëÿí, “Èñðàèëèí ñÿñè” ðàäèîñòàíñèéàñûíûí äàèìè øÿðù÷èñè, áåéíÿëõàëã ìöíàñèáÿòëÿð ñàùÿñèíäÿ åêñïåðò Àðéå Ãóò Ôîðóìóí ÿùÿìèééÿòèíè äÿéÿðëÿíäèðÿðÿê äåéèá êè, ÷îõ ÿùÿìèééÿòëè áåéíÿëõàëã òÿäáèð îëàí Áàêû Ùóìàíèòàð Ôîðóìó äöíéàíûí èíòåëëåêòóàë åëèòàñû ö÷öí ùÿãèãè âÿ ðåàë ìÿêàíäûð. Áóðàäà ñèéàñÿò÷èëÿð, êå÷ìèø äþâëÿò áàø÷ûëàðû, ìÿäÿíèééÿò õàäèìëÿðè âÿ âÿòÿíäàø úÿìèééÿòèíèí íöìàéÿíäÿëÿðè ýþðöøöðëÿð: “Ùàçûðäà íÿçÿðèééÿäÿí òóòìóø ùóìàíèñò òÿúðöáÿéÿ ãÿäÿð ìóëòèêóëòóðàëèçìèí ìöãàéèñÿëè òÿäãèãè, ìÿäÿíèééÿòëÿðàðàñû âÿ ñèâèëèçàñèéàëàðàðàñû äèàëîã øÿðàèòèíäÿ ÕÕÛ ÿñð æóðíàëèñòèêàñûíûí ïðîáëåìëÿðè, ñàáèò èíêèøàô ö÷öí çÿðóðè îëàí èíñàí ïîòåíñèàëûíûí ôîðìàëàøìàñû, ñàáèò èíêèøàô âÿ åêîëîæè ñèâèëèçàñèéà, ïðèîðèòåòëÿðèí äÿéèøìÿñè - éåíè óíèâåðñàëëûüûí ôîðìàëàøìàñû âÿ òîëåðàíòëûüûí ìöñòÿãèë ìÿíÿâè äÿéÿð êèìè þíÿ ÷ÿêèëìÿñè, èíôîðìàñèéà ìÿêàíûíûí ãëîáàëëàøìàñû øÿðàèòèíäÿ àêòóàë ìåäèà ìÿñÿëÿëÿðè êèìè äöíéà úÿìèééÿòèíèí ìöùöì ïðîáëåìëÿðèíè ìöçàêèðÿ åòìÿê ö÷öí 70 þëêÿíèí ñèéàñè, åëìè, èíòåëëåêòóàë âÿ áèçíåñ åëèòàñû íöìàéÿíäÿëÿðèíèí ýþðöøìÿñè ö÷öí äöíéà ñÿâèééÿëè åëÿ áèð èíòåëëåêòóàë ìÿêàí, ÿñëèíäÿ, éîõäóð”. Àçÿðáàéúàí: áåéíÿëõàëã äèàëîã âÿ ÿìÿêäàøëûã ìÿðêÿçè Äèýÿð òÿðÿôäÿí, Û Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíóí íÿòèúÿëÿðè áèð äàùà áóíó ýþñòÿðäè êè, Àçÿðáàéúàíûí èíêèøàôû îíó ñèéàñè, èãòèñàäè âÿ ìÿäÿíè úÿùÿòäÿí íÿèíêè ðåýèîíàë, ùÿòòà ãëîáàë ìÿðêÿçÿ ÷åâèðìÿêäÿäèð. Áó, îíóí ýþñòÿðèúèñèäèð êè, Àçÿðáàéúàí äöíéà ìèãéàñûíäà éöêñÿê íöôóçà âÿ áþéöê ùþðìÿòÿ ìàëèê îëàí áèð äþâëÿòäèð. Þëêÿìèç áåéíÿëõàëã áèðëèéèí ìöñòÿãèë âÿ òàìùöãóãëó ñóáéåêòè êèìè þç ìèëëè ìÿíàôåëÿðèíè ãàðøûëûãëû ùþðìÿò ïðèíñèïè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðèð. Áó èñÿ Àçÿðáàéúàíûí ìöñòÿãèë èíêèøàôûíû òÿìèí åòìÿêëÿ éàíàøû, þëêÿìèçÿ îëàí åòèìàäû äàùà äà àðòûðûð. Éåðè ýÿëìèøêÿí, Àðéå Ãóò îíó äà äèããÿòÿ ÷àòäûðûá êè, Àçÿðáàéúàíûí ïàéòàõòû, ôöñóíêàðëûüû èëÿ ýþç îõøàéàí Áàêû áåéíÿëõàëã ùóìàíèòàð ÿìÿêäàøëûã ö÷öí áåéíÿëõàëã ìÿêàíà, “èíòåëëåêòóàë Äàâîñà” ÷åâðèëèð: “Àçÿðáàéúàí ðÿùáÿðëèéèíèí ñèéàñÿ- Àçÿðáàéúàíûí òÿúðöáÿñè ìóëòèêóëòóðàëèçìèí òÿáëèüè ö÷öí ìöñáÿò íöìóíÿäèð Ôîðóì ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ÿêñ îëóíàí ìöùöì ðåàëëûãëàðäàí áèðè äÿ ìóëòèêóëòóðàëèçìèí Àçÿðáàéúàíäà ùÿéàò òÿðçè îëìàñûäûð. Öìóìèééÿòëÿ, Àçÿðáàéúàíäà ìóëòèêóëòóðàëèçì ìÿñÿëÿñè õöñóñè àêòóàëëûã êÿñá åäèð, ÷öíêè þëêÿìèçèí òÿúðöáÿñè ìóëòèêóëòóðàëèçìèí òÿáëèüè ö÷öí ìöñáÿò íöìóíÿ ãèñìèíäÿ ÷ûõûø åäèð. Õöñóñè îëàðàã ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, Àçÿðáàéúàí ìöõòÿëèô õàëãëàðûí íöìàéÿíäÿëÿðèíèí éàíàøû, ñöëù âÿ òÿùëöêÿñèçëèê øÿðàèòèíäÿ éàøàäûüû èäåàë âÿ àðçóîëóíàí ìÿìëÿêÿò êèìè äÿéÿðëÿíäèðèëìÿêäÿäèð. Øöáùÿñèç, áóíóí ôîíóíäà þëêÿìèçèí òèìñàëûíäà, ñþçöí ÿñë ìÿíàñûíäà, ìóëòèêóëòóðàëèçìèí òÿíòÿíÿñè âÿ íöìóíÿñè ìöøàùèäÿ åäèëìÿêäÿäèð. Ìÿùç Àçÿðáàéúàíûí òÿúðöáÿñè, ìóëòèêóëòóðàëèçìèí òÿáëèüè ö÷öí ìöñáÿò íöìóíÿ îëìàñû ùÿì àéðû-àéðû åêñïåðòëÿð òÿðÿôèíäÿí âóðüóëàíûð, ùÿì äÿ áó ìÿñÿëÿ áåéíÿëõàëã ìÿòáóàòäà þçöíÿ ýåíèø éåð òàïûð. Íÿòèúÿ åòèáàðèëÿ, áåéíÿëõàëã èúòèìàèééÿò ùàãëû îëàðàã Û Áàêû Áåéíÿëõàëã Ùóìàíèòàð Ôîðóìóíóí íÿòèúÿëÿðèíè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðäè. Èøòèðàê÷ûëàð Ôîðóì ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ êå÷èðèëÿí “äÿéèðìè ìàñà”ëàðäà ãëîáàë ÿùÿìèééÿòëè ìÿñÿëÿëÿðÿ äàèð ìöùöì ìöçàêèðÿëÿðèí àïàðûëäûüûíû ãåéä åäÿðÿê îðàäà èôàäÿ åäèëÿí íÿòèúÿëÿðèí áöòöí áÿøÿðèééÿò ö÷öí àêòóàë îëäóüóíó äèããÿòÿ ÷àòäûðäûëàð. Áèð ñþçëÿ, Ôîðóì þç ñÿìÿðÿëè âÿ ÿùÿìèééÿòëè íÿòèúÿëÿðè èëÿ éàääà ãàëäû. Íóðëàí ÃßËßÍÄßÐËÈ “Àçÿðáàéúàí 2020: ýÿëÿúÿéÿ áàõûø” Èíêèøàô Êîíñåïñèéàñû Àçÿðáàéúàíûí ñöðÿòëè èíêèøàôûíûí àéäûí ïðîãíîçëàøäûðûëìûø ìÿíçÿðÿñèäèð Ìèëëè Ìÿúëèñèí Èãòèñàäè ñèéàñÿò êîìèòÿñèíèí öçâö, èãòèñàä åëìëÿðè äîêòîðó Àéàç Îðóúîâ www.yaï.org.az ñàéòûíà ìöñàùèáÿ âåðèá: - Àéàç ìöÿëëèì, áó ýöíëÿðäÿ Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí 2014-úö èëèí äîããóç àéûíûí ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôûíûí éåêóíëàðûíà âÿ ãàðøûäà äóðàí âÿçèôÿëÿðÿ ùÿñð îëóíìóø èúëàñû êå÷èðèëäè. Äþâëÿò áàø÷ûñû Èëùàì ßëèéåâèí ðÿãÿìëÿðÿ ñþéêÿíÿðÿê äèããÿòÿ ÷àòäûðäûüû óüóðëàð áèð ðåàëëûüû îðòàéà ãîéäó êè, úàðè èë äÿ þëêÿìèç ö÷öí óüóðëó ìÿðùÿëÿ êèìè òàðèõÿ äöøÿúÿê. Óüóðëàðà éîë à÷àí àìèëëÿðè íåúÿ øÿðù åäÿðäèíèç? - Þíúÿ èíêàðîëóíìàç áèð ôàêòû ãåéä åòìÿê èñòÿðäèì êè, Àçÿðáàéúàí ÿëâåðèøëè áèçíåñ ìöùèòè îëàí èñëàùàòëàð þëêÿñèäèð. Ìþùòÿðÿì Ïðåçèäåíòèìèç Èëùàì ßëèéåâ Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí 2014-úö èëèí äîããóç àéûíûí ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôûíûí éåêóíëàðûíà âÿ ãàðøûäà äóðàí âÿçèôÿëÿðÿ ùÿñð îëóíìóø èúëàñûíäà äà áó ðåàëëûüû áèð äàùà ôàêòëàð ÿñàñûíäà äèããÿòÿ ÷àòäûðäû. Áèëäèðèëäè êè, äîããóç àéûí íÿòèúÿëÿðè îíó ýþñòÿðèð êè, áó èë äÿ òàðèõäÿ óüóðëó èë êèìè ãàëàúàã. Áó äà òÿáèèäèð. ×öíêè ñîí èëëÿðäÿ àïàðûëàí èñëàùàòëàð, èðÿëè ñöðöëÿí òÿøÿááöñëÿð þëêÿìèçèí äèíàìèê èíêèøàôûíû òÿìèí åäèá. Òÿêúÿ úàðè èëèí äîããóç àéûíûí ñîñèàë-èãòèñàäè ýþñòÿðèúèëÿðèíÿ äèããÿò éåòèðÿê. Öìóìè äàõèëè ìÿùñóë 2,5 ôàèç, ãåéðè-íåôò ñåêòîðó 6 ôàèç àðòûá. Þëêÿ èãòèñàäèééàòûíà 19 ìèëéàðä äîëëàð ñÿðìàéÿ ãîéóëóá. Âàëéóòà åùòèéàòëàðûìûç 53 ìèëéàðä äîëëàð òÿøêèë åäèð. Úàðè èëèí þòÿí äþâðöíäÿ éöç ìèíäÿí àðòûã éåíè èø éåðè à÷ûëûá êè, îíëàðäàí 80 ìèíè äàèìè èø éåðèäèð. Èøñèçëèéèí ñÿâèééÿñè 5, éîõñóëëóüóí ñÿâèééÿñè 5,3 ôàèç òÿøêèë åäèð. ßùàëèíèí ïóë ýÿëèðëÿðè úàðè èëèí þòÿí äþâðöíäÿ 5,4 ôàèç àðòûá. Äþâëÿò ïðîãðàìëàðûíûí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè èëÿ þëêÿäÿ ÿñàñëû èñëàùàòëàðûí àïàðûëìàñû, ÿí ìöùöì èíôðàñòðóêòóð ëàéèùÿëÿðèíèí òÿòáèãè íÿòèúÿñèíäÿ þçÿë áþëìÿíèí ôîðìàëàøäûðûëìàñû âÿ òÿêìèëëÿøäèðèëÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ êîìïëåêñ òÿäáèðëÿðèí ùÿëëè èëÿ ÿùÿìèééÿòëè óüóðëàð ãàçàíûëûá. Îí èëäÿ ÖÄÌ-è 3 äÿôÿäÿí ÷îõ àðòàí þëêÿ èãòèñàäèééàòûíäà 85 ôàèç ïàéà ñàùèá ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíóí úàðè èëèí þòÿí äþâðöíäÿ 6 ôàèç èíêèøàôû éàðàäûëàí áèçíåñ ìöùèòèíèí, øÿôôàôëûüûí òÿñäèãè, äþâëÿòèí èø àäàìëàðûíà äÿñòÿéèíèí èôàäÿñèäèð. Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí 2014-úö èëèí äîããóç àéûíûí ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôûíûí éåêóíëàðûíà âÿ ãàðøûäà äóðàí âÿçèôÿëÿðÿ ùÿñð îëóíìóø èúëàñûíäà à÷ûãëàíàí ðÿãÿìëÿð ñåâèíäèðèúè îëìàãëà éàíàøû, äöøöíöëìöø ñèéàñÿòèí óüóðó âÿ òÿíòÿíÿñèäèð. Èñëàùàòëàðûí ìÿíòèãè íÿòèúÿñè êèìè äÿéÿðëÿíäèðèëÿí èíêèøàôûìûçû ñòàòèñòèê ðÿãÿìëÿðëÿ à÷ûãëàéàí úÿíàá Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí âóðüóëàäûüû êèìè, áó äþâðö ÿùàòÿ åäÿí èãòèñàäè ýþñòÿðèúèëÿðèìèç ÷îõ ìöñáÿòäèð. - Èúëàñäà áó ôèêèð õöñóñè âóðüóëàíäû êè, èãòèñàäèééàòûí øàõÿëÿíäèðèëìÿñè ãàðøûäàêû èëëÿðäÿ äÿ ïðèîðèòåò ìÿñÿëÿ îëàúàã... - Òÿáèè êè, äèíàìèê èíêèøàô ìÿðùÿëÿñèíäÿ îëàí Àçÿðáàéúàíûí ÿñàñ ùÿäÿôè ÷îõøàõÿëè, ñÿìÿðÿëè âÿ èííîâàñèéàéþíöìëö èãòèñàäèééàòûí ôîðìàëàøäûðûëìàñû, øàõÿëÿíäèðèëìÿñè, ÿùàëèíèí ðèôàùûíûí áåéíÿëõàëã ñòàíäàðòëàðà óéüóí ñÿâèééÿéÿ ÷àòäûðûëìàñûäûð. Ïëàíëû èãòèñàäèééàòû ÿâÿç åäÿí áàçàð èãòèñàäèééàòû èíñòèòóòëàðûíûí éàðàäûëìàñû âÿ ñàùèáêàð òÿøÿááöñêàðëûüûíà ñþéêÿíÿí ìöàñèð ìîäåëèí áÿðãÿðàð îëìàñû, ñîñèàë èíôðàñòðóêòóðóí òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè þëêÿìèçèí ýÿëÿúÿê èíêèøàôû ö÷öí ýåíèø èìêàíëàð à÷ûá. Àïàðûëàí äöçýöí ñèéàñÿò íÿòèúÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàíäà ìàêðîèãòèñàäè ñàáèòëèéÿ, äèíàìèê èãòèñàäè àðòûìà íàèë îëóíóá, éîõñóëëóüóí àçàëäûëìàñûíäà âÿ ÿùàëèíèí ñîñèàë ðèôàùûíûí éöêñÿëäèëìÿñèíäÿ úèääè óüóðëàð ãàçàíûëûá. Ãÿáóë åäèëÿí Äþâëÿò ïðîãðàìëàðû áó ìÿãñÿäëÿðÿ éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ íàèë îëìàüà éîë à÷ûð. Ðåýèîíàë èíêèøàô ïðîãðàìëàðûíûí óüóðëó íÿòèúÿëÿðè ýþç ãàáàüûíäàäûð. Àðòûã ðåýèîíëàðûí ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôûíà äàèð ö÷öíúö Äþâëÿò Ïðîãðàìûíûí èúðàñûíà áàøëàíûëûá. Ìþùòÿðÿì Ïðåçèäåíòèìèç Èëùàì ßëèéåâ áó ÿìèíëèéè èôàäÿ åäèð êè, ö÷öíúö ïðîãðàì äà óüóðëó áàøà ÷àòàúàã âÿ ùÿëëè âàúèá ìÿñÿëÿëÿð þç ùÿëëèíè òàïàúàã. Óüóðëó íÿòèúÿëÿð Àçÿðáàéúàíûí äöíéàéà þçöíöí èíêèøàô ìîäåëèíè òÿãäèì åòäèéèíè äåìÿéÿ ÿñàñ âåðèð âÿ ãûñà çàìàí êÿñèéèíäÿ þëêÿìèçäÿ ñþçöí, ÿñë ìÿíàñûíäà, èíãèëàáè éåíèëÿøìÿéÿ âÿ òÿðÿããèéÿ íàèë îëóíóá. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí âóðüóëàäûüû êèìè, 2013-2020-úè èëëÿðè ÿùàòÿ åäÿúÿê áó ìÿðùÿëÿäÿ Àçÿðáàéúàíûí ùÿäÿôè èíêèøàô åòìèø þëêÿëÿðëÿ åéíè ñûðàäà àääûìëàìàã, ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíóí ùÿðòÿðÿôëè èíêèøàôûíà íàèë îëìàãäûð. Ðåýèîíäà ëèäåðëèê ñÿâèééÿñèíÿ éöêñÿëÿðÿê áåéíÿëõàëã ìþâãåëÿðèíè äàùà äà ýöúëÿíäèðÿí, åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéè ñàùÿñèíäÿ ùÿëëåäèúè ñþç ñàùèáè îëàí, Àñèéà âÿ Àâðîïà àðàñûíäà ñòðàòåæè íÿãëèééàò äÿùëèçèíÿ ÷åâðèëÿí Àçÿðáàéúàíäà àïàðûëàí èñëàùàòëàð óüóðëà íÿòèúÿëÿíèð. Éàõûí 10 èë ö÷öí ìöÿééÿí åäèëìèø ïðèîðèòåò èñÿ Àçÿðáàéúàíûí ìèëëè èãòèñàäèééàòûíû äöíéà èãòèñàäè ñèñòåìèíèí àéðûëìàç òÿðêèáèíÿ ÷åâèðìÿêäèð. Áóíóí ö÷öí ìþùêÿì òÿìÿë ôîðìàëàøûá. Ýþðöíäöéö êèìè, áöòöí ñàùÿëÿð öçðÿ ãÿáóë åäèëìèø ïðîãðàìëàð ùÿéàòà êå÷èðèëèð âÿ Àçÿðáàéúàíäà àðòûã éåíè ìÿðùÿëÿäÿ êÿìèééÿò äÿéèøèêëèêëÿðèíäÿí êåéôèééÿò äÿéèøèêëèêëÿðèíÿ êå÷èä áàøëàéûá. Äþâëÿò ïðîãðàìëàðû, “Àçÿðáàéúàí 2020: ýÿëÿúÿéÿ áàõûø” Èíêèøàô Êîíñåïñèéàñû áó éåíè ìÿðùÿëÿíèí àéäûí ïðîãíîçëàøäûðûëìûø ìÿíçÿðÿñèíè îðòàéà ãîéóð. Èãòèñàäèééàòûí øàõÿëÿíäèðèëìÿñè âÿ ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíóí ýöúëÿíäèðèëìÿñè ùåñàáûíà äàâàìëû âÿ ñàáèò èãòèñàäè èíêèøàôà íàèë îëóíìàñû, ÖÄÌ-èí âÿ äþâëÿò áöäúÿñèíèí ôîðìàëàøìàñûíäà òÿáèè åùòèéàòëàð àìèëèíèí àçàëäûëìàñû, áöòöí áþëýÿëÿðèí ñîñèàë-èãòèñàäè âÿçèééÿòèíèí ìöàñèð òÿëÿáëÿð ñÿâèééÿñèíÿ ÷àòäûðûëìàñû, þëêÿ èãòèñàäèééàòûíûí ðÿãàáÿò ãàáèëèééÿòëèëèéèíèí éöêñÿëäèëìÿñè âÿ ìèëëè ìÿùñóëëàðûí äöíéà áàçàðëàðûíà èõðàú èìêàíëàðûíûí àðòûðûëìàñû, ÿùàëèíèí åòèáàðëû ñîñèàë ìöäàôèÿñèíèí òÿøêèëè âÿ ìàääè-ìÿíÿâè ðèôàù ùàëûíûí äóðìàäàí éàõøûëàøäûðûëìàñû, éîõñóëëóã ñÿâèééÿñèíèí âÿ èøñèçëèéèí ìèíèìóìà åíäèðèëìÿñè, îðòà òÿáÿãÿíèí ùÿð âàñèòÿ èëÿ ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè âÿ úÿìèééÿò ùÿéàòûíäà ðîëóíóí àðòûðûëìàñû áàøëûúà ïåðñïåêòèâëÿðäÿíäèð. - ÕÕÛ ÿñðèí ÷àüûðûøû îëàí áàçàð èãòèñàäèééàòû ñèñòåìèíäÿ ñàüëàì ðÿ- ãàáÿòèí òÿìèí åäèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ àòûëàí àääûìëàðà íÿçÿð éåòèðìÿíèçè èñòÿðäèê... - Áó ôàêòû ãåéä åòìÿê èñòÿðäèì êè, 1993-úö èëäÿí áàøëàéàðàã ùÿéàòà êå÷èðèëÿí èñëàùàòëàð 2000-úè èëëÿðäÿ äàùà äà ñöðÿòëÿíäè, èñòèãàìÿòëÿðè êèìè úîüðàôèéàñû äà ýåíèøëÿíäè. Ñîâåò äþâðöíäÿí ìèðàñ ãàëìûø èíçèáàòè àìèðëèê öñóë-èäàðÿñè éåíè ðÿãàáÿò ìöíàñèáÿòëÿðè - áàçàð èãòèñàäèééàòû èëÿ ÿâÿç îëóíäó. Àçÿðáàéúàíûí çÿíýèí êàðáîùèäðîýåí åùòèéàòëàðûíûí õàëãûí ìÿíàôåéè íàìèíÿ èñòèôàäÿñè ö÷öí èìêàíëàðû àðòûðàí “ßñðèí ìöãàâèëÿñè”íèí èìçàëàíìàñû èëÿ èíâåñòèñèéà ìöùèòèíèí éàðàäûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ þíÿìëè àääûìëàð àòûëäû. Äöíéàíûí ÿí èðè íåôò øèðêÿòëÿðèíèí Àçÿðáàéúàíëà ÿìÿêäàøëûãäà ìàðàãëû îëìàñû, íåôò ìöãàâèëÿñèíèí èìçàëàíìàñû þëêÿìèçèí òÿáèè ðåñóðñëàðûíûí ýåíèø øÿêèëäÿ ùàñèëàòûíà âÿ èõðàúûíà èìêàí éàðàòìàãëà ðåñïóáëèêà èãòèñàäèééàòûíûí ñòðàòåæè ïðèîðèòåòëÿðèíè ìöÿééÿíëÿøäèðäè. Íÿçÿðäÿ òóòóëäóüó ìöääÿòäÿ áàøà ÷àòäûðûëàí Áàêû-Òáèëèñè-Úåéùàí íåôò, Áàêû-Òáèëèñèßðçóðóì ãàç êÿìÿðëÿðèíèí èñòèôàäÿéÿ âåðèëìÿñè èëÿ àðòàí íåôò ýÿëèðëÿðèíèí áàçàð èãòèñàäèééàòûíûí ÿñàñ òÿëÿá âÿ øÿðòëÿðèíäÿí îëàí ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíà éþíÿëäèëìÿñè èëÿ þçÿë áþëìÿíèí èíêèøàôû òÿìèí îëóíäó. Áèð ìöùöì àääûìû äà ãåéä åòìÿê èñòÿðäèì êè, “ßñðèí ìöãàâèëÿñè”íèí 20 èëëèéèíäÿ “Úÿíóá” ãàç äÿùëèçèíèí òÿìÿëèíèí ãîéóëìàñû Àçÿðáàéúàíûí Àâðîïàíûí åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèíàòûíäà ðîëóíó äàùà äà àðòûðàúàã. Åòèáàðëû òÿðÿôäàø îëàí þëêÿìèç íåôò-ãàç ñàùÿñèíäÿ ãëîáàë ÿùÿìèééÿò äàøûäûüû ö÷öí õàðèúè áàçàðëàðà ÷ûõûø èìêàíëàðû äà àðòûð. Ãëîáàë ëàéèùÿëÿðèí ùÿëëèíäÿ èãòèñàäè, ñèéàñè ýöúö àðòàí Àçÿðáàéúàíûí ìàëèééÿ ðåñóðñëàðû ÷îõàëäûãúà äöíéà ìàëèééÿ áàçàðûíäà èøòèðàêû äà àêòóàëëàøûð. Àðòûã ðåñïóáëèêàìûçäà áöòöí èñòèãàìÿòëÿð öçðÿ ùÿëëè âàúèá ïðîãðàìëàð äàõèëè èìêàíëàð ùåñàáûíà ùÿéàòà êå÷èðèëèð. Äþâëÿò áöäúÿñè 25 ìèëéàðä, âàëéóòà åùòèéàòëàðû 53 ìèëéàðä äîëëàðû þòÿí ðåñïóáëèêàìûçäà ïîòåíñèàë âÿ ðåñóðñëàðäàí ñÿìÿðÿëè èñòèôàäÿéÿ õöñóñè äèããÿòëÿ éàíàøûëûð. “Öìóìèééÿòëÿ ýÿëÿúÿêäÿ áþéöê âàëéóòà åùòèéàòëàðûìûçûí èäàðÿ åäèëìÿñè âÿ þëêÿ ìàðàãëàðûíà äàùà ÷îõ äèããÿò ýþñòÿðèëìÿñè èøèíäÿ ÷åâèê ñèéàñÿò àïàðûëìàëûäûð”, - ñþéëÿéÿí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí áèëäèðäèéè êèìè, Àçÿðáàéúàíûí àðòûã äîíîð þëêÿ êèìè ñÿð- ìàéÿ éàòûðìàã èìêàíëàðû èñòÿíèëÿí ñÿâèééÿäÿäèð. Áó ñàäàëàíàí óüóðëàð ãàçàíäûüûìûç íàèëèééÿòëÿðèí éàëíûç êè÷èê áèð ùèññÿñèäèð. Ãëîáàëëàøìà äþâðöíäÿ Àçÿðáàéúàíûí ãàðøûñûíäà äóðàí ÿñàñ âÿçèôÿ äöíéà þëêÿëÿðèíèí èíêèøàô ïðîñåñèíäÿ èøòèðàê åòìÿê, ÿíÿíÿâè èãòèñàäèééàòäàí “áèëèê èãòèñàäèééàòû”íà êå÷èäèí ÿñàñëàðûíû ãîéìàãäûð. - Àéàç ìöÿëëèì, Àçÿðáàéúàíûí äöíéà èãòèñàäè áèðëèéèíäÿ íöôóçóíóí àðòìàñûíû íåúÿ äÿéÿðëÿíäèðèðñèíèç? - Èãòèñàäè èíêèøàô äèíàìèêàñûíà ýþðÿ Àçÿðáàéúàíû äöíéà èãòèñàäèééàòûíûí àéðûëìàç ïàð÷àñû àäëàíäûðàí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí âóðüóëàäûüû êèìè, ìþòÿáÿð áåéíÿëõàëã ìàëèééÿ ãóðóìëàðû þç ïðîãíîçëàðûíû ìöÿééÿí åäÿðêÿí, Àçÿðáàéúàíûí áóíäàí ñîíðàêû óçóí èëëÿð ÿðçèíäÿ óüóðëó èíêèøàôûíû ãåéä åäèðëÿð. Ìþùòÿðÿì Ïðåçèäåíòèìèç áèëäèðèð: “Áèçèì èñëàùàòëàðûìûç, åéíè çàìàíäà, ìöõòÿëèô ãóðóìëàðûí ðåéòèíãëÿðèíäÿ äÿ þçöíö ýþñòÿðèð. Äöíéàíûí àïàðûúû ðåéòèíã àýåíòëèêëÿðè áèçèì êðåäèò ðåéòèíãëÿðèìèçè àðòûðûðëàð. Áó ýöí õàðèúè ìàëèééÿ áàçàðëàðûíäàí êðåäèò ðåñóðñëàðûíûí úÿëá åäèëìÿñè ö÷öí áèçäÿ ùå÷ áèð ïðîáëåì éîõäóð. ßêñèíÿ, áèç áó ìÿñÿëÿéÿ áèð ãÿäÿð òÿìêèíëÿ éàíàøûðûã. ×öíêè ùåñàá åäèðèê êè, äàùà ÷îõ äàõèëè èìêàíëàðäàí èñòèôàäÿ åòìÿëèéèê. Ùåñàá åäèðÿì êè, ýÿíú ìöñòÿãèë þëêÿ ö÷öí áó, ÷îõ áþéöê ýþñòÿðèúèäèð”. Äàâîñ Äöíéà Èãòèñàäè Ôîðóìóíóí íþâáÿòè “Äöíéà òèúàðÿòèíÿ úÿëá åäèëìÿ 2014” ùåñàáàòûíà ýþðÿ, þëêÿìèçèí èðÿëèëÿéÿðÿê 138 äþâëÿò àðàñûíäà 77-úè ïèëëÿäÿ éåðëÿøìÿñè þëêÿìèçäÿ éàðàíàí ñàüëàì áèçíåñ ìöùèòèíèí âÿ èíâåñòèñèéà úÿëáåäèúèëèéèíèí äàùà áèð òÿñäèãè èäè. “Äàõèëè áàçàðà ÷ûõûø”, “Ñÿðùÿääÿ èíçèáàòè èäàðÿåòìÿ”, “Èøýöçàð ìöùèò”, “ Íÿãëèééàò âÿ êîììóíàë èíôðàñòðóêòóð” êèìè äþðä ÿñàñäà òÿðòèá îëóíàí ùåñàáàòäà ãåéä îëóíäóüó êèìè Àçÿðáàéúàí áèð ÷îõ íîìèíàñèéàëàð öçðÿ èðÿëèëÿéèá. “Ñòàíäàðò & Ïîîðñ” êðåäèò ðåéòèíãëÿðè õèäìÿòèíèí Àçÿðáàéúàíûí óçóíìöääÿòëè âÿ ãûñàìöääÿòëè ñóâåðåí êðåäèò ðåéòèíãèíè “Ñàáèò” ïðîãíîçëà òÿñäèãëÿìÿñè äþâëÿòèí äöøöíöëìöø ñèéàñÿòèíèí, äèíàìèê èíêèøàôûí íÿòèúÿñèäèð. “Ñòàíäàðò & Ïîîðñ”óí ãèéìÿòëÿíäèðìÿ ïðèíñèïèíäÿ áó àìèë þëêÿ èãòèñàäèééàòûíûí öìóìè ìÿíçÿðÿñèíÿ òÿñèð åäÿí àìèë êè- ìè äÿéÿðëÿíäèðèëèð. Äöíéà Áàíêû âÿ Áåéíÿëõàëã Ìàëèééÿ Êîðïîðàñèéàñû òÿðÿôèíäÿí ùàçûðëàíàí “Äîèíý Áóñèíåññ” ùåñàáàòëàðûíäà Àçÿðáàéúàí ìþâãåéèíè éàõøûëàøäûðûá, Äöíéà Èãòèñàäè Ôîðóìóíóí “Ãëîáàë ðÿãàáÿòãàáèëèééÿòëèëèê ùåñàáàòû”íäà Ìöñòÿãèë Äþâëÿòëÿð Áèðëèéè âÿ ðåýèîí þëêÿëÿðè àðàñûíäà ëèäåð ìþâãåéèíÿ éöêñÿëèá. Èëëÿðäÿí áÿðèäèð êè, äöíéà òÿúðöáÿñèíäÿ àíàëîãó îëìàéàí “áèð ïÿíúÿðÿ” ñèñòåìèíèí òÿòáèãè èëÿ þëêÿäÿ áèçíåñ ìöùèòèíèí éàõøûëàøäûðûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ëàéèùÿëÿðèíèí ÿùÿìèééÿòèíÿ ýþðÿ èñëàùàò÷û þëêÿ êèìè åëàí îëóíàí Àçÿðáàéúàí áåéíÿëõàëã ñÿâèééÿäÿ äàùà áèð óüóð ãàçàíûá. Àçÿðáàéúàíäà ÿëâåðèøëè èíâåñòèñèéà âÿ áèçíåñ ìöùèòèíèí îëìàñû áåéíÿëõàëã ìèãéàñäà äà õöñóñèëÿ ãåéä åäèëèð âÿ àïàðûúû äöíéà òÿøêèëàòëàðûíûí ùàçûðëàäûãëàðû ùåñàáàòëàðäà áó àìèë äàèì þí ïëàíà ÷ÿêèëèð. Àçÿðáàéúàí áó ýöíëÿðäÿ à÷ûãëàíàí Äöíéà Èãòèñàäè Ôîðóìóíóí “Ãëîáàë ðÿãàáÿòãàáèëèééÿòëèëèê ùåñàáàòû 2014-2015” àäëû ùåñàáàòûíäà äàùà áèð ïèëëÿ èðÿëèëÿéÿðÿê 144 þëêÿ àðàñûíäà 38-úè éåðÿ éöêñÿëèá. Ùåñàáàòà ÿñàñÿí, áèçíåñèí ãåéäèééàòû ö÷öí ëàçûì îëàí ïðîñåäóðëàðûí ñàéûíà ýþðÿ Àçÿðáàéúàí 10-úó, áèçíåñèí ãåéäèééàòû ö÷öí òÿëÿá îëóíàí âàõòà ýþðÿ 36-úûäûð. ÖÄÌ-èí ùÿúìèíÿ ýþðÿ þëêÿìèç 70-úè ïèëëÿäÿ, èíôëéàñèéà ñÿâèééÿñèíÿ ýþðÿ áèðèíúè éåðäÿäèð. Ùåñàáàòäà, ùÿì÷èíèí, ãåéä åäèëèð êè, Àçÿðáàéúàí ìàêðîèãòèñàäè ñàáèòëèê ýþñòÿðèúèëÿðè öçðÿ 9-úó, áèçíåñÿ äÿñòÿê öçðÿ 80-úè, ÿìÿê áàçàðûíûí åôôåêòëèëèéè öçðÿ 33-úö, èíôðàñòðóêòóðóí èíêèøàôû öçðÿ 70-úè, àëè òÿùñèë öçðÿ 90-úû, ìàëèééÿ áàçàðûíûí èíêèøàôû öçðÿ 89-úóäóð. Ùàáåëÿ þëêÿìèç àâòîìîáèë éîëëàðûíûí êåéôèééÿòèíÿ ýþðÿ 69-úó, äÿìèðéîëó èíôðàñòðóêòóðóíóí êåéôèééÿòèíÿ ýþðÿ 37úè, ùàâà éîëëàðû èíôðàñòðóêòóðóíóí êåéôèééÿòè öçðÿ 44-úö éåðäÿ ãÿðàðëàøûá. Ðÿãàáÿòÿ äàâàìëûëûã èíäåêñèíÿ ýþðÿ Àçÿðáàéúàí àðòûã àëòû èëäèð êè, ÌÄÁ þëêÿëÿðè àðàñûíäà ëèäåðëèéèíè ãîðóéóð. Äöíéà Èãòèñàäè Ôîðóìóíóí à÷ûãëàíàí éåíè ùåñàáàòûíäà äà þëêÿìèçèí èíêèøàô äèíàìèêàñû áàøãà ðåñïóáëèêàëàðëà ìöãàéèñÿäÿ àéäûí ýþðöíöð. Ùåñàáàòäà ãåéä îëóíäóüó êèìè, ðÿãàáÿòÿ äàâàìëûëûã èíäåêñèíÿ ýþðÿ Ãàçàõûñòàí 50-úè, Ðóñèéà 51-úè, Ýöðúöñòàí 69-úó, Óêðàéíà 76-úû, Åðìÿíèñòàí èñÿ 85-úè éåðäÿäèð. Óüóðëó ñîñèàë-èãòèñàäè èñëàùàòëàð Àçÿðáàéúàíûí ãàðøûäàêû èëëÿðäÿ äÿ þç ëèäåðëèéèíè ãîðóéàúàüûíà ÿñàñ âåðèð. 6 www.yeniazerbaycan.com 16 îêòéàáð 2014-úö èë, úöìÿ àõøàìû / ¹ 187 (4346) ÉÀÏ Àáøåðîí ðàéîí òÿøêèëàòûíäà áÿëÿäèééÿ Âéåòíàì íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíèí öçâëÿðè Ãóáàäà îëóáëàð ñå÷êèëÿðèíÿ ùàçûðëûãëà áàüëû òÿäáèð êå÷èðèëèá Äöíÿí Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) Àáøåðîí ðàéîí òÿøêèëàòûíûí áèíàñûíäà ÉÀÏ Àáøåðîí ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð Øóðàñû “Áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíäÿ ãàäûíëàðûí ôÿàëëûüû” ìþâçóñóíäà òÿäáèð êå÷èðèá. Òÿäáèðè ýèðèø ñþçö èëÿ ÉÀÏ Àáøåðîí ðàéîí òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè Áèëìàí Âÿëèéåâ à÷àðàã ðàéîíäà ãàäûíëàðûí èúòèìàè èøëÿðäÿ ôÿàëëûüû, åëÿúÿ äÿ, áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíÿ ùàçûðëûã áàðÿäÿ äàíûøûá, ðàéîí ãàäûíëàðûíû áó ñå÷êèëÿðäÿ èñòÿð àêòèâ, èñòÿðñÿ äÿ ïàññèâ ñå÷êè ùöãóãóíóí ðåàëëàøäûðûëìàñû èøèíäÿ éàõûíäàí èøòèðàê åòìÿéÿ ñÿñëÿéèá. Íàòèã îíó äà âóðüóëàéûá êè, ÉÀÏ Àáøåðîí ðàéîí òÿøêèëàòû íþâáÿòè áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíäÿ äÿ ãàäûíëàðûí âÿ ýÿíúëÿðèí òÿìñèë÷èëèéèíÿ õöñóñè þíÿì âåðÿúÿê. Áÿëÿäèééÿ öçâëöéöíÿ íàìèçÿäëÿð èðÿëè ñöðöëÿðêÿí ÿí ôÿàë, ÿùàëè àðàñûíäà íöôóçó îëàí, èíòåëëåêòóàë úÿùÿòäÿí èíêèøàô åòìèø ãàäûíëàð âÿ ýÿíúëÿðÿ öñòöíëöê âåðèëÿúÿê. Äàùà ñîíðà ÉÀÏ Àáøåðîí ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ñÿäðè Òÿééóáÿ Ùöñåéíîâà âÿ ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòè áàø÷ûñûíûí ìöàâèíè Èðàäÿ Ýöëìÿììÿäîâà ÷ûõûø åäÿðÿê íþâáÿòè áÿëÿäèééÿ ñå÷êè- ëÿðèíäÿ äÿ ãÿëÿáÿ ãàçàíìàã ö÷öí ðàéîí òÿøêèëàòûíûí òÿøêèëàòè âÿ ùàçûðëûã èøëÿðè èëÿ ÿëàãÿäàð àòàúàüû àääûìëàð áàðÿäÿ äàíûøûáëàð. Áåëÿ êè, òÿñäèã åäèëìèø òÿäáèðëÿð ïëàíûíà ìöâàôèã îëàðàã, ìþâúóä ãàíóíâåðèúèëèê ÿñàñûíäà ñå÷êèëÿðÿ ñòàðò âåðèëäèêäÿí ñîíðà áöòöí ïðîñåäóð ãàéäàëàðûíà ÿìÿë åäèëÿúÿê. Àðòûã ñå÷êè ãÿðàðýàùû éàðàäûëûá, ìöøàùèäÿ÷è âÿ ìÿøâÿðÿò÷èëÿð, èìçà òîïëàéàí ÉÀÏ ôÿàëëàðû âÿ òÿøâèãàò ãðóïóíóí öçâëÿðè ìöÿééÿí åäèëèá. ×ûõûø÷ûëàð ÿìèí îëäóãëàðûíû áèëäèðèáëÿð êè, ïàðòèéà âÿ îíóí ðàéîí òÿøêèëàòû áó ñå÷êèëÿðäÿ äÿ óüóð ãàçàíàúàã. Âéåòíàì Êîììóíèñò Ïàðòèéàñû (ÂÊÏ) Ñèéàñè Áöðîñóíóí öçâö, ÂÊÏ Ìÿðêÿçè Êîìèòÿñèíèí Êàòèáëèéèíèí äàèìè öçâö Ëå Ùîíã Àíùûí áàø÷ûëûã åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè þëêÿìèçÿ ñÿôÿðè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ îêòéàáðûí 15-äÿ Ãóáàäà îëóá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, Ùåéäÿð ßëèéåâ ïàðêûíäà ìåùðèáàíëûãëà ãàðøûëàíàí ãîíàãëàð Ãóáà ðàéîíóíóí òàðèõè, ìÿäÿíèééÿòè, ÿùàëèñè ùàããûíäà ÿòðàôëû ìÿëóìàòëàíäûðûëûáëàð. Âéåòíàì íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè Ùåéäÿð ßëèéåâ Ìÿðêÿçè âÿ Ýÿíúëÿð Ìÿðêÿçè èëÿ òàíûøëûãäàí ñîíðà Ãóáà Ñîéãûðûìû Ìåìîðèàë Êîìïëåêñèíè âÿ ÿðàçèäÿêè êöòëÿâè ìÿçàðëûüû çèéàðÿò åäèá. Áóðàäà âéåòíàìëû ãîíàãëàðà åðìÿíèëÿðèí õàëãûìûçà ãàðøû òþðÿòäèêëÿðè ñîéãûðûìû ùàããûíäà ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèëèá. Äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûá êè, Ãóáà ñîéãûðûìû ìÿçàðëûüû 2007-úè èë àïðåëèí 1-äÿ ÿðàçèäÿ òîðïàã èøëÿðè ýþðöëÿðêÿí àøêàð åäèëèá. Áóíäàí ñîíðà Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí Àðõåîëîýèéà âÿ Åòíîã- ðàôèéà Èíñòèòóòóíóí ÿìÿêäàøëàðû òÿðÿôèíäÿí êöòëÿâè ìÿçàðëûãäà ýåíèø òÿäãèãàò èøëÿðè àïàðûëûá. Òÿäãèãàòëàð íÿòèúÿñèíäÿ ìÿçàðëûüûí 1918-úè èëäÿ åðìÿíèëÿðèí éåðëè äèíú ÿùàëèéÿ ãàðøû òþðÿòäèêëÿðè ñîéãûðûìû èëÿ áàüëû îëäóüó ìöÿééÿí åäèëèá. Ãóáà Ñîéãûðûìû Ìåìîðèàë Êîìïëåêñè Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí äÿñòÿéè èëÿ éàðàäûëûá âÿ 2013-úö èë ñåíòéàáðûí 18-äÿ à÷ûëûøû îëóá. Áèëäèðèëèá êè, êîìïëåêñäÿ ÕÕ ÿñðèí ÿâ- ÈØÈÄ àíòè-Èñëàìè ýöú êèìè: ñîíóí áàøëàíüûúû? ÉÀÏ Íèçàìè ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Øóðà èúëàñû êå÷èðèëèá Ñÿäàãÿò Âÿëèéåâà: Ðàéîí òÿøêèëàòûíûí ÿðàçè èëê ïàðòèéà òÿøêèëàòëàðûíûí ñàéû 148-ÿ, öçâëÿðèíèí ñàéû èñÿ 11035 íÿôÿðÿ ÷àòûá Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) Íèçàìè ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Øóðà èúëàñû êå÷èðèëèá. Èúëàñäà ÷ûõûø åäÿí ÉÀÏ Íèçàìè ðàéîí òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè, Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû Ñÿäàãÿò Âÿëèéåâà áèëäèðèá êè, àïàðûëìûø ñèéàñè èø âÿ èäåîëîæè òÿáëèüàò þç íÿòèúÿñèíè âåðèá: “Áåëÿ êè, áó èëèí 9 àéû ÿðçèíäÿ 7 éåíè ÿðàçè èëê ïàðòèéà òÿøêèëàòû éàðàäûëûá âÿ 401 íÿôÿð ïàðòèéàéà ãÿáóë åäèëèá. Áóíóíëà äà, ðàéîí òÿøêèëàòûíûí ÿðàçè èëê ïàðòèéà òÿøêèëàòëàðûíûí ñàéû 148-ÿ, öçâëÿðèíèí ñàéû èñÿ 11035 íÿôÿðÿ ÷àòûá. Ñåâèíäèðèúè ùàëäûð êè, éåíè ãÿáóë åäèëìèø ïàðòèéà öçâëÿðèíèí áþéöê ÿêñÿðèééÿòè äÿ ýÿíúëÿðäèð”. Ñÿäàãÿò Âÿëèéåâà âóðüóëàéûá êè, ñþçëÿ ÿìÿëèí áèðëèéè, ïàðòèéà öçâëÿðèíèí Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ èäåéàëàðûíà ñàäèãëèéè ÉÀÏ-ûí íöôóçóíó äàùà äà àðòûðûá, öìóìèëèêäÿ, îíóí áþëýÿíèí àïàðûúû ñèéàñè ãöââÿñè êèìè ìþâãåéèíè ìþùêÿìëÿíäèðèá. ×ûõûø åäÿí ÉÀÏ Íèçàìè ðàéîí òÿøêèëàòûíûí ñÿäð ìöàâèíè, ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòè áàø÷ûñûíûí ìöàâèíè Ýöëíàç Èñðàôèëîâà äåéèá êè, ïàðòèéà éàðàíäûüû ýöíäÿí îíóí Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí ìöÿééÿíëÿøäèðèëÿí âÿ óüóðëà ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ÿñàñ ïðîãðàìû Àçÿðáàé- úàíäà äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéèíèí ãîðóíóá ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñèíäÿí, ÿðàçè áöòþâëöéöíöí òÿìèí åäèëìÿñèíäÿí, äåìîêðàòèê, ùöãóãè, äöíéÿâè úÿìèééÿò ãóðóëìàñûíäàí, ÿìèí-àìàíëûã, èúòèìàè-ñèéàñè ñàáèòëèê, ìèëëè ùÿìðÿéëèê, ýöúëö ñîñèàëéþíöìëö èãòèñàäèééàò éàðàòìàãäàí èáàðÿò îëóá. Ìÿùç áóíà ýþðÿ äÿ, öìóìõàëã ïàðòèéàñûíà ÷åâðèëÿí, áó ýöí 630 ìèíäÿí ÷îõ öçâö îëàí ÉÀÏ þëêÿìèçèí âÿ ðåýèîíóí ÿí àïàðûúû ñèéàñè ãöââÿñèäèð. Èúëàñäà ðàéîí òÿøêèëàòûíûí úàðè èëèí 9 àéû ÿðçèíäÿ ýþðäöéö èøëÿðÿ äàèð ùåñàáàòû äèããÿòÿ ÷àòäûðàí ÉÀÏ Íèçàìè ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Àïàðàò ðÿùáÿðè Ðàìèë Âÿëèáÿéîâ áèëäèðèá êè, ïàðòèéàíûí Èúðà Êàòèáëèéèíèí òàïøûðûã âÿ òþâñèéÿëÿðèíÿ óéüóí îëàðàã, òÿøêèëàò úÿìèééÿòèìèçèí áöòöí ñîñèàë òÿáÿãÿëÿðèíè ÿùàòÿ åäÿí ÿùÿìèééÿòëè òÿäáèðëÿð êå÷èðèá, ëàéèùÿëÿð ðåàëëàøäûðûá. ÉÀÏ Íèçàìè ðàéîí òÿøêèëàòû Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí èäåéàëàðûíà ñàäèã ãàëàðàã, ñèéàñè-èäåîëîæè ìààðèôëÿíäèðìÿíè áèð àí äà îëñóí äàéàíäûðìàéûá, êöòëÿâè òÿäáèðëÿðëÿ îíóí òÿñèðèíè äàùà äà àðòûðûá. Ùåñàáàò ÿòðàôûíäà ÷ûõûø åäÿí ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Ýÿíúëÿð Áèðëèéèíèí ñÿäðè, ÉÀÏ Ýÿíúëÿð Áèðëèéè îôèñèíèí ðÿùáÿðè ßëè Ïÿíàùîâ, Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ñÿäðè Ñåâ- äà Àáäóëëàéåâà, Øóðà öçâö Íóðìÿììÿä Éàðûéåâ âÿ áàøãàëàðû áèëäèðèáëÿð êè, ÉÀÏ Íèçàìè ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Ãàäûíëàð Øóðàñû âÿ Ýÿíúëÿð Áèðëèéè þç ñûðàëàðûíû ìþùêÿìëÿíäèðìÿêëÿ ðàéîíóí èúòèìàè-ñèéàñè ùÿéàòûíäà ôÿàë èøòèðàê åäèðëÿð. Âóðüóëàíûá êè, ðåñïóáëèêàäà ãàäûíëàðûí âÿ ýÿíúëÿðèí ãÿðàð ãÿáóëåòìÿäÿ âÿ ùàêèìèééÿò îðãàíëàðûíäà èøòèðàêû ýåòäèêúÿ àðòìàãäàäûð. Îíëàð ùÿð èøäÿ îëäóüó êèìè, ãàðøûäàí ýÿëÿí áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíäÿ äÿ îðòàéà ãÿòèééÿòëè ìþâãå ãîéàúàã âÿ þëêÿìèçèí ýÿëÿúÿéè íàìèíÿ ÿùÿìèééÿòëè ãÿðàðëàð âåðÿúÿêëÿð. Ìöçàêèðÿëÿðäÿ ÷ûõûø åäÿíëÿð ñîí èëëÿðäÿ þëêÿìèçäÿ àïàðûëàí ãóðóúóëóã èøëÿðèíäÿí äàíûøûá, ïàðòèéàíûí Ñÿäðè, Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí âÿ Àçÿðáàéúàíûí áèðèíúè õàíûìû, Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí ïðåçèäåíòè, ÓÍÅÑÚÎ-íóí âÿ ÈÑÅÑÚÎ-íóí õîøìÿðàìëû ñÿôèðè, Ìèëëè Ìÿúëèñèí öçâö, Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû Ñÿäðèíèí ìöàâèíè Ìåùðèáàí ßëèéåâàíûí òÿøÿááöñö èëÿ êå÷èðèëÿí áåéíÿëõàëã òÿäáèðëÿðèí ÿùÿìèééÿòèíè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèáëÿð. Èúëàñûí ñîíóíäà ïàðòèéàéà éåíè ãÿáóë åäèëìèø áèð ãðóï ýÿíúÿ âÿñèãÿëÿð âÿ ïàðòèéàíûí èúòèìàè-ñèéàñè ôÿàëèééÿòèíäÿ ôÿðãëÿíÿí ôÿàëëàðà ôÿõðè ôÿðìàíëàð âåðèëèá. Ãàðàäàü ðàéîíóíäà 9 àéûí ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôûíûí éåêóíëàðû ìöçàêèðÿ åäèëèá Îêòéàáðûí 15-äÿ Ãàðàäàü ðàéîíóíóí 2014-úö èëèí 9 àéûíäà ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôûíûí éåêóíëàðû öçðÿ ùåñàáàò éûüûíúàüû êå÷èðèëèá. Ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû Ñöëåéìàí Ìèêàéûëîâ éûüûíúàãäà ÷ûõûø åäÿðÿê ðåñïóáëèêàìûçäà àïàðûëàí óüóðëó ñîñèàë-èãòèñàäè ñèéàñÿò íÿòèúÿñèíäÿ Áàêû øÿùÿðèíèí ÿí áþéöê ðàéîíó îëàí Ãàðàäàü ðàéîíóíóí äà ùÿðòÿðÿôëè èíêèøàôû ö÷öí áþéöê èøëÿð ýþðöëäöéöíö âÿ áó èøëÿðèí ùàçûðäà äà óüóðëà äàâàì åòäèðèëäèéèíè ñþéëÿéèá. Ñîíðà Èúðà Ùàêèìèééÿòè áàø÷ûñûíûí ìöàâèíè Åëíóð Ãóðáàíîâ ùåñàáàò ìÿðóçÿñè èëÿ ÷ûõûø åäÿðÿê áèëäèðèá êè, þòÿí 9 àéûí éåêóíëàðûíà ÿñàñÿí, ðàéîí öçðÿ ñÿíàéå ìÿùñóëóíóí öìóìè ùÿúìè 447 ìèëéîí ìàíàò, íÿãëèééàò ñåêòîðóíäà õèäìÿòëÿðèí ùÿúìè 8,7 ìèëéîí ìàíàò îëóá. Ñîñèàë-èãòèñàäè ñàùÿëÿðèí èíêèøàôû ö÷öí áöòöí ìàëèééÿ ìÿíáÿëÿðè ùåñàáûíà 403,7 ìèëéîí ìàíàò èíâåñòèñèéàäàí èñòèôàäÿ åäèëèá. Èãòèñàäèééàòûí àïàðûúû ñàùÿñèíè òÿøêèë åäÿí íåôò âÿ ãàç ñÿíàéåñè ìöÿññèñÿëÿðèíäÿ 430 ìèí òîí õàì íåôò âÿ 653,3 ìèëéîí êóáìåòð òÿáèè ãàç ùàñèë îëóíóá. Ïÿðàêÿíäÿ ÿìòÿÿ äþâðèééÿñè 1,4 ìèëéàðä ìàíàò, ÿùàëèéÿ ýþñòÿðèëÿí ïóëëó õèäìÿòëÿð èñÿ 84,7 ìèëéîí ìàíàò òÿøêèë åäèá. Þòÿí äþâð ÿðçèíäÿ ðàéîíäà îðòà àéëûã ÿìÿêùàããû 765 ìàíàò îëóá. Ùåñàáàò äþâðöíäÿ ÿùàëèíèí ìÿøüóëëóüóíóí àðòûðûëìàñû âÿ åùòèéàúû îëàí èøñèç âÿòÿíäàøëàðûí èõòèñàñûíà óéüóí èøëÿ òÿìèí åäèëìÿñè èñòèãàìÿòëÿðèíäÿ ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòè òÿðÿôèíäÿí áèð ñûðà ìÿãñÿäéþíëö èøëÿð ýþðöëöá. ßùàëèíèí âÿ ñîñèàë îáéåêòëÿðèí åíåðæè äàøûéûúûëàðû âÿ êîììóíàë õèäìÿòëÿðëÿ òÿìèíàòûíûí éàõøûëàøäûðûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ õåéëè èøëÿð ýþðöëöá. Ùÿì÷èíèí ýåíèø àáàäëûã, ãóðóúóëóã èøëÿðè ùÿéàòà êå÷èðèëèá. Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû Àüàëàð Âÿëèéåâ èúëàñäà ÷ûõûø åäÿðÿê 2014-úö èëèí úàðè äþâðö ÿðçèíäÿ ðåñïóáëèêàìûçûí ÿëäÿ åòäèéè óüóðëàð ùàããûíäà äàíûøûá. Ùåñàáàò éûüûíúàüûíûí èøòèðàê÷ûëàðû àäûíäàí Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâÿ ìöðàúèÿò ãÿáóë åäèëèá. âÿëëÿðèíäÿ Ãóáà øÿùÿðèíèí ìöõòÿëèô ÿðàçèëÿðèíèí ýþðöíòöëÿðè, î çàìàí áóðàäà àïàðûëàí òèêèíòè-ãóðóúóëóã èøëÿðè, ÿùàëèíèí ùÿéàò òÿðçè ùàããûíäà ôîòîëàð âàð. Êîìïëåêñäÿ ãóðàøäûðûëìûø ìîíèòîðäàêû õöñóñè õÿðèòÿäÿ åðìÿíèëÿðèí þòÿí ÿñðäÿ õàëãûìûçà ãàðøû ðåñïóáëèêàìûçûí ìöõòÿëèô áþëýÿëÿðèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðäèêëÿðè ñîéãûðûìû àêòëàðû áàðÿäÿ áèð íå÷ÿ äèëäÿ ìÿëóìàò ÿëäÿ åòìÿê ìöìêöíäöð. Íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíèí öçâëÿðè Ãóáà Ñîéãûðûìû Ìåìîðèàë Êîìïëåêñèíèí õàòèðÿ êèòàáûíà öðÿê ñþçëÿðèíè éàçûáëàð. Äàùà ñîíðà ãîíàãëàð øÿùÿðäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí “Ãÿäèì Ãóáà” õàë÷à÷ûëûã ìöÿññèñÿñèíäÿ õàë÷àëàðûí òîõóíìàñû ïðîñåñèíè èçëÿéèáëÿð. Áóðàäà îíëàðà Ãóáà õàë÷à÷ûëûã ìÿêòÿáè ùàããûíäà ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèëèá. Ãîíàãëàðà Ãóáà õàë÷àñû ùÿäèééÿ îëóíóá. Âéåòíàì íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíèí öçâëÿðè äàü éÿùóäèëÿðèíèí éûüúàì éàøàäûãëàðû Ãûðìûçû ãÿñÿáÿäÿ äÿ îëóáëàð. Áó ýöí äöíéà ÊÈÂ-è Ñóðèéàíûí Êîáàíè øÿùÿðèíèí ÈØÈÄ òåððîð òÿøêèëàòû òÿðÿôèíäÿí èøüàë îëóíóá-îëóíìàéàúàüûíà äàèð ïðîãíîçëàðà ýåíèø éåð âåðèð. Ùÿòòà ñèéàñÿò÷èëÿð âÿ àíàëèòèêëÿð áåëÿ áóíóíëà áàüëû ìöçàêèðÿëÿð àïàðûð. Àíúàã ñóðèéàëûëàðûí éàøàäûüû ôÿëàêÿòëÿðèí ãàðøûñûíûí àëûíìàñû ö÷öí ðåàë àääûìëàð àòûëìûð. Áó ìþâãåíè äîüðó ùåñàá åòìÿê ìöìêöí äåéèë. ×öíêè ïðîñåñëÿðèí ýåäèøàòû áöòöí äöíéàíûí òÿùëöêÿéÿ ñöðöêëÿíäèéèíè ýþñòÿðèð. Õöñóñèëÿ, Èñëàì þëêÿëÿðèíèí äþâëÿò÷èëèéè ö÷öí ìöðÿêêÿá âÿçèééÿò éàðàíà áèëÿð. Ùÿëÿëèê èñÿ Éàõûí Øÿðã õàëãëàðû áèð-áèðèíè èòòèùàì åäèð, áèð ñûðà äþâëÿòëÿðäÿ èüòèøàø éàðàòìàüà úÿùä åäèðëÿð. Ãÿðá èñÿ ìöøàùèäÿ åäèð, “íÿéèñÿ þéðÿíèð”. Áóíëàðûí ôîíóíäà ÈØÈÄ ìöñÿëìàí úÿìèééÿòëÿðè ö÷öí éåíè “õàîñ ìöùÿððèêè” êèìè ýþðöíöð âÿ óçóí èëëÿðäèð äàâàì åäÿí ïðîñåñèí éàëíûç áèð ìÿðùÿëÿñèäèð. Áóíäàí ñîíðà íÿëÿð ýÿëèð? Êîáàíè: áèð õàëãûí èçòèðàáëàðû âÿ ýåîñèéàñè îéóíëàð Èíäè ëîêàë õàðàêòåðëè ýåîñèéàñè ùàäèñÿíèí ãëîáàë òÿñèðÿ ìàëèê îëäóüóíó ùÿð êÿñ åòèðàô åäèð. Ëàêèí áóíóí ñÿáÿáëÿðè öçÿðèíäÿ ùå÷ äÿ ùàìû äöøöíìöð. Î úöìëÿäÿí, ãëîáàë ýåîñèéàñè îéóí÷óëàðûí ðåýèîíàë ýåîñèéàñè äèíàìèêàéà íåúÿ òÿñèð ýþñòÿðÿ áèëÿúÿéèíÿ àéäûíëûã ýÿòèðìÿê àñàí ìÿñÿëÿ äåéèë. Ù.Êèññèíúåð áó úöð ïðîáëåìëÿðè ðåàëèçìëÿ èäåàëèçìèí ãàðøûëûãëû ÿëàãÿñèíäÿ òÿãäèì åäèð. Äèýÿðëÿðè, öìóìèééÿòëÿ, “ñèâèëèçàñèéàëàðûí òîããóøìàñû” òåçèñèíèí þçöíö äîüðóëòìàäûüûíû âóðüóëàéûðëàð. Îíëàð ìöõòÿëèô ìÿäÿíèééÿòëÿðèí âÿ äèíëÿðèí äèàëîãóíóí çÿðóðèëèéèíè ãåéä åäèðëÿð. ßëáÿòòÿ, áóíëàð äöíéà ýåîñèéàñÿòèíäÿ þç éåðè âÿ ÿùÿìèééÿòè îëàí àìèëëÿðäÿíäèð. Áóíóíëà éàíàøû, åòèðàô åäèëìÿëèäèð êè, äåéèëÿíëÿð ðåàë ùÿéàòäà ìèëéîíëàðëà èíñàíûí èõòèëàôëàðäàí, òåððîðäàí âÿ çîðàêûëûãäàí ÿçèééÿò ÷ÿêìÿñèíèí ãàðøûñûíû àëìàã ö÷öí éåòÿðëè äåéèë. Òÿúðöáÿ áóíó ýþñòÿðèð. Ùàçûðäà Ñóðèéàíûí Êîáàíè (Àéí-ÿëßðÿá) øÿùÿðè ÿòðàôûíäà áàø âåðÿí ùàäèñÿëÿð äåéèëÿíëÿðè ñöáóò åäèð. Èëê áàõûøäàí ÈØÈÄ-èí Êîáàíèéÿ ùöúóì åòäèéèíÿ ýþðÿ, Òöðêèéÿäÿ êöðäëÿðèí åòèðàç àêñèéàëàðû êå÷èðìÿëÿðè âÿ áèð ñûðà ùàëëàðäà âàíäàëèçìÿ éîë âåðìÿëÿðè ãÿðèáÿ ýþðöíÿ áèëÿð. Îíëàð ãîíøó Ñóðèéàäà ìöùàðèáÿíèí ãóðáàíëàðû îëàí ñîéäàøëàðûíà éàðäûì òÿëÿá åäèðëÿð, ëàêèí þçëÿðè êèìëÿðèíñÿ þëöìöíÿ ñÿáÿá îëóðëàð. Áåëÿ ÷ûõûð êè, Òöðêèéÿ øÿùÿðëÿðèíèí êö÷ÿëÿðèíäÿ õàîñ éàðàäàíëàðûí ìÿãñÿäè ðåàëëûãäà Êîáàíèäÿ òåððîð ãóðáàíû îëàí êöðä õàëãû äåéèë. Áóðàäà áèð ýèçëè ñèéàñÿò âàð. Îíóí ìÿíáÿéè Âàøèíãòîíäóð, Áåðëèíäèð, Áðöññåëäèð, éàõóä Ìîñêâàäûð, áèëìèðèê. Ëàêèí îðòàäà éåíÿ äÿ ñàäÿ èíñàíëàðûí òàëåéèíè îéóíúàã êèìè ãûðûá àòàí áèð ýåäèø âàð. ÊÈ Àìåðèêàíûí ÈØÈÄ-ëÿ ìöáàðèçÿ ïëàíû ùàããûíäà èíôîðìàñèéàëàð éàéûá. Äåéèëèð êè, îíóí ö÷ ìÿðùÿëÿñè âàð êè, áóíëàð äà, áèðèíúèñè, ùàâàäàí çÿðáÿëÿðèí åíäèðèëìÿñè; èêèíúèñè, Èðàãäà ùþêóìÿòèí ôÿàëèééÿòèíèí ñàáèòëÿøìÿñèíäÿí ñîíðà èðàãëûëàðûí ùÿðáè úÿùÿòäÿí ùàçûðëàíìàñû âÿ ö÷öíúöñö, ÈØÈÄ-èí Ñóðèéàäàêû áàçàëàðûíûí ùÿðáè ÿìÿëèééàòëàð âàñèòÿñè èëÿ ìÿùâ åäèëìÿñèäèð. Áó ïðîñåñèí 3 èë (36 àé) ÷ÿêÿúÿéè ïðîãíîçëàøäûðûëûð (áàõ: Åðèú Ñúùìèòò, Ìèúùàåë Ð. Ýîðäîí, Ùåëåíå Úîîïåð. Äåñòðîéèíý ÛÑÛÑ Ìàé Òàêå Éåàðñ, Ó.Ñ. Îôôèúèàëñ Ñàé / “Òùå Íåw Éîðê Òèìåñ”, 7 ñåíòéàáð 2014). Áó ïëàíûí ôîíóíäà ñîí ýöíëÿð áèð èíôîðìàñèéàíûí ÊÈÂ-äÿ éàéûëìàñû ìàðàã äîüóðóá. Ãÿðá õöñóñè õèäìÿòëÿðè ÈØÈÄ òÿðÿôäÿí áèð ôðàíñûç ýåíåðàëûíûí äþéöøìÿñè âÿ òÿøêèëàòûí ìèíëÿðëÿ ïåøÿêàð ñèëàùëû öçâöíöí îëìàñûíäàí íàðàùàòäûðëàð. Áó ìÿëóìàòûí äÿãèãëèéèíÿ òÿìèíàò éîõäóð. Àíúàã áó, äöíéàíûí áþéöê äþâëÿòëÿðèíèí Éàõûí Øÿðãäÿ ìåéäàíà ýÿëìèø áèð òåððîð òÿøêèëàòûíà ãàðøû 3 èë ñàâàøìàüû ïëàíëàøäûðìàñû êîíòåêñòèíäÿ äöøöíäöðöúöäöð. Ùÿð áèð ùàëäà áåëÿ ýþðöíöð êè, áàøäà ÀÁØ îëìàãëà Ãÿðá ÈØÈÄ ìÿñÿëÿñèíäÿí áèð “ñèéàñè øîó” éàðàòìàã íèééÿòèíäÿäèð. Ùÿëÿëèê áó òåððîð òÿøêèëàòûíûí ãàðøûñûíû êÿñìÿê ö÷öí úèääè-ðåàë àääûì àòûëìûð. Ìÿíçÿðÿ èñÿ àøàüûäàêû êèìèäèð - ÈØÈÄ éåíè ÿðàçèëÿðè çÿáò åòäèêúÿ, ðåýèîí õàëãëàðû àðàñûíäà íèôàã äÿðèíëÿøèð. ×öíêè îíëàð áèð-áèðèíè ýöíàùëàíäûðûðëàð. Ùåñàá åäèðëÿð êè, ÈØÈÄ-èí ãàðøûñûíûí àëûíìàìàñû éåðëè äþâëÿòëÿðèí ïàññèâëèéèíèí íÿòèúÿñèäèð. Ðåàë îëàðàã áó òåððîð òÿøêèëàòûíû ðåýèîíà êèìëÿðèí ñûðûäûüû àéäûí äåéèë. Äåìÿëè, Éàõûí Øÿðã þëêÿëÿðèíäÿ ùÿìèí ìÿñÿëÿéÿ ýþðÿ õàîñ éàðàòìàüà ÷àëûøûðëàðñà, áó, áþéöê ýåîñèéàñè îéóíóí áèð ôðàãìåíòèäèð. Ùÿìèí ìöñòÿâèäÿ áèð ñóàë ìåéäàíà ýÿëèð - íÿéÿ ýþðÿ, ÈØÈÄ ìÿñÿëÿñèíè áÿùàíÿ åäÿðÿê Òöðêèéÿäÿ ãàðûøûãëûã ñàëìàã èñòÿéèðëÿð? Ìöñÿëìàí äþâëÿòëÿðèí ñûíàüû: ÈØÈÄ-äÿí ñîíðàêû òåððîð Áèð ãÿäÿð ÿââÿë Éàõûí Øÿðãèí áÿçè áþéöê äþâëÿòëÿðè âÿ Ãÿðá úàð ÷ÿêèðäèëÿð êè, Àíêàðàíûí ðåýèîíàë ñèéàñÿòè èôëàñà óüðàéûá, òöðêëÿð Ñóðèéàäàêû ùàäèñÿëÿðÿ òÿñèð åäÿ áèëìèð. Èíäè èñÿ îíëàð ùàìûëûãëà Òöðêèéÿíèí ãîíøó þëêÿäÿêè ñàâàøà ãàòûëìàñûíû âÿ îðàäà êèìëÿðèñÿ úÿçàëàíäûðìàñûíû òÿëÿá åäèðëÿð. Àíêàðà èñÿ Ñóðèéàäà êîàëèñèéà ýöúëÿðè òÿðÿôèíäÿí òàìïîí áþëýÿ éàðàäûëìàñûíû âÿ ùÿìèí þëêÿäÿ áöòþâëöêäÿ ñèéàñè ðåæèìèí äÿéèøèëìÿñèíè òÿëÿá åäèð. Áó, îáéåêòèâ âÿ ôàéäàëû ìþâãåäèð. ×öíêè ÈØÈÄ Ñóðèéà ö÷öí Á.ßñÿä èãòèäàðû èëÿ ìöáàðèçÿ ìöñòÿâèñèíäÿ éàðàäûëìûø òÿøêèëàòäûð. Ñóðèéàäà ñàáèòëèê òÿìèí åäèëìÿéèíúÿ, ñàüëàì äåìîêðàòèê ùàêèìèééÿò ôîðìàëàøäûðûëìàéûíúà éåíè-éåíè “èøèäëÿð” ìåéäàíà ýÿëÿúÿê. Áóíäà ìàðàãëû îëàí äàèðÿëÿðèí ìþâúóäëóüóíà øöáùÿ âàðìû? Ìàðàãëûäûð êè, Ðóñèéà ÈØÈÄ-ëÿ ìöáàðèçÿäÿ ÀÁØ-ûí òÿêëèô åòäèéè ôîðìàäà êîàëèñèéà éàðàòìàüû äîüðó ùåñàá åòìèð (×óðêèí: / , 10 ñåíòéàáð 2014). Ýþðöíöð, Âàøèíãòîíóí àòäûüû àääûìëàðûí àðõàñûíäà ýåîñèéàñè ìÿãàìëàðûí äàéàíäûüû ýöìàí åäèëèð. Êîíêðåò äåñÿê, ìÿñÿëÿ òåððîðëà ìöáàðèçÿ ïëàíëàðû èëÿ ìÿùäóäëàøìûð. Ùÿìèí àñïåêòäÿ Òöðêèéÿíèí ýöâÿíëè áþëýÿ éàðàòìàã òÿêëèôèíÿ ãÿòè áèð úàâàáûí âåðèëìÿìÿñè õåéëè äöøöíäöðöúöäöð. Ñîí ìÿëóìàòëàðà ýþðÿ, ÀÁØ âÿ Áþéöê Áðèòàíèéà ùÿìèí òÿêëèôëÿ áàüëû òÿðÿääöä åäèð, âÿçèééÿòè þéðÿíìÿéèí ëàçûì îëäóüóíó áèëäèðèðëÿð (áàõ: Òàìïîí áþýå þíåðèñèíå ÀÁÄ âå Èíýèëòåðåäåí éàíûò / ÙàáåðÒöðê, 8 îêòéàáð 2014). Íÿéè þéðÿíÿúÿêëÿð? Ãÿðáèí Èðàãäàêû ïåøìÿðýÿëÿðè ãîðóìàãëà áàüëû ãÿòè ìþâãåéè âàð. Íèéÿ åéíè èðàäÿ Ñóðèéàäàêû èíñàíëàðëà ÿëàãÿäàð íöìàéèø åòäèðèëìèð? Éàõóä, íÿéÿ ýþðÿ Ãÿðáäÿ Êîáàíèíèí ÈØÈÄ òÿðÿôèíäÿí çÿáò åäèëìÿñèíäÿ ìàðàãëûäûðëàð? Öñòÿëèê, Ú.Êåððè åéùàì åäèð êè, “áèç Òöðêèéÿíèí ÈØÈÄ-ÿ ãàðøû íÿ äÿðÿúÿäÿ ìöáàðèçÿ àïàðàúàüûíû äÿãèãëÿøäèðìÿñèíè ýþçëÿéèðèê” (áàõ: ÿââÿëêè ìÿíáÿéÿ). Äåìÿëè, àíòè-ÈØÈÄ êîàëèñèéàñûíäà âÿçèééÿò ùÿëÿëèê òàì àéäûí äåéèë. Òåððîð òÿøêèëàòû êöðäëÿð ö÷öí òàðèõè ÿùÿìèééÿòè îëàí áèð øÿùÿðè çÿáò åòìÿéÿ ÷îõ éàõûíäûð, Àìåðèêà èñÿ Àíêàðàäàí úàâàá ýþçëÿéèð! Ëàêèí ìÿíçÿðÿ áó ãÿäÿð äÿ ñàäÿ äåéèëìèø. ×öíêè Òöðêèéÿäÿ àðäûúûë øÿêèëäÿ èüòèøàøëàð òþðÿäÿíëÿð ïåéäà îëóá. Êîáàíè îëàéëàðû ôîíóíäà þëêÿäÿ ÷àõíàøìà éàðàòìàüà úÿùä åäèëèð. Òöðêèéÿ úÿìèééÿòèíè õàîñà ñöðöêëÿìÿêëÿ Êîáàíèäÿ êöðäëÿðèí âÿçèééÿòè éàõøûëàøàúàãìû? Áó àáñóðäó êöòëÿ ýþðÿ áèëìèð. Îíëàðû ñàäÿúÿ Òöðêèéÿ äþâëÿòèíÿ ãàðøû êîð-êîðàíÿ íèôðÿò ìàðàãëàíäûðûð. Êÿíàðäàêû “îéóí÷óëàð” èñÿ þç çàìàíëàðûíû ýþçëÿéèðëÿð. Ãÿðèáÿäèð êè, Éàõûí Øÿðãèí Ñÿóäèééÿ ßðÿáèñòàíû, Ãÿòÿð, Áèðëÿøìèø ßðÿá ßìèðëèêëÿðè âÿ Èðàí êèìè ìöñÿëìàí äþâëÿòëÿðè ñóñóðëàð. Èñðàèë èñÿ àäÿòè öçðÿ ïðîñåñëÿðÿ à÷ûã ðåàêñèéà âåðìèð. Òÿë-ßâèâ ìöùàðèáÿíèí ìöñÿëìàí þëêÿëÿðèí äàõèëèíÿ êå÷äèéèíÿ ÿìèíäèð. Áöòöí áóíëàðûí éàðàòäûüû éåêóí ýåîñèéàñè ìÿíçÿðÿ ìöñÿëìàí äþâëÿòëÿðè ö÷öí ùå÷ äÿ öðÿêà÷àí äåéèë. Áåëÿ òÿÿññöðàò éàðàíûð êè, ÈØÈÄ êþëýÿéÿ ÷ÿêèëìèø “ÿë-Ãàèäÿ”íèí îáðàçûäûð. Ùÿìèí êîíòåêñòäÿ áó òÿøêèëàò Èñëàì àëÿìèíäÿ òåððîð ìåõàíèçìèíèí éåíè äàøûéûúûñûäûð. Áèð ãÿäÿð ñîíðà ýóéà ÈØÈÄ-è àðàäàí ýþòöðÿ áèëÿðëÿð. Ëàêèí îíóí ÿâÿçèíÿ äàùà àìàíñûç áèð òÿøêèëàòûí ìåéäàíà àòûëìàñû åùòèìàëû äà èñòèñíà åäèëìèð. Áó ñÿáÿáäÿí íþâáÿòè ìÿðùÿëÿäÿ Éàõûí Øÿðã þëêÿëÿðè äàùà àüûð âÿçèééÿòëÿ öçëÿøÿ áèëÿðëÿð. Áèçúÿ, íÿòèúÿ áèðäèð - òåððîðëà ìöáàðèçÿäÿ Èñëàì äþâëÿòëÿðè þçëÿðè áèðëÿøìÿëèäèðëÿð. Îíëàð ÈØÈÄ-è àðàäàí ýþòöðìÿêëÿ éàíàøû, éåíè òåððîð ãàéíàãëàðûíûí äèð÷ÿëìÿñèíÿ èìêàí âåðìÿìÿëèäèðëÿð. ßêñ ùàëäà, òåððîð Èñëàì àëÿìèíèí áàøûíà áÿëà îëìàãäà äàâàì åäÿúÿê. Áó áàüëûëûãäà ÈØÈÄ ñîíóíúó äÿùøÿòëè ñèëàù äåéèë - î, ñîíóí áàøëàíüûúûäûð. Ùÿìèí ïðèçìàäàí Êîáàíè îëàéëàðûíà äèããÿò éåòèðäèêäÿ, êöðäëÿðèí áèð õàëã îëàðàã ÷îõ àüûð âÿçèééÿòÿ äöøäöêëÿðèíè ìöÿééÿí åòìÿê ìöìêöíäöð. Êÿíàðäàí îíëàðà äîñò êèìè ýþðöíÿíëÿð, ðåàëëûãäà ñîíó ýþðöíìÿéÿí ýåîñèéàñè èíòðèãàëàð ìåéäàíûíà àòûðëàð. Êîáàíè ÈØÈÄ-èí íÿçàðÿòèíÿ êå÷ñÿ, êöðäëÿð ÿðàçèúÿ ïàð÷àëàíìûø âÿçèééÿòÿ äöøöð. Åéíè çàìàíäà, áó òÿøêèëàò (ÈØÈÄ) Òöðêèéÿíèí ñÿðùÿäè áîéóíúà ñÿðáÿñò ôÿàëèééÿò ýþñòÿðìÿê èìêàíû ÿëäÿ åòìèø îëóð. Êîáàíè ìÿùç áóíëàðà ýþðÿ Ãÿðá ö÷öí þíÿìëèäèð (áàõ: Êîáàíè íåäåí áó êàäàð þíåìëè? / “Ðàäèêàë”, 8 îêòéàáð 2014). Éàõûí Øÿðãäÿ ñîí èëëÿð ìöøàùèäÿ åäèëÿí ýåîñèéàñè ùàäèñÿëÿðÿ õðîíîëîæè ìöñòÿâèäÿ íÿçÿð ñàëñàã, ýþðÿðèê êè, õàîñ òÿäðèúÿí Øÿðãÿ äîüðó èðÿëèëÿéèð. Ùàçûðäà Ñóðèéà, Èðàã âÿ Òöðêèéÿ “ö÷áóúàüû”íäà ñàâàø ýåäèð. Íþâáÿäÿ Èðàí, Ãàôãàç âÿ Ìÿðêÿçè Àñèéà îëà áèëÿð. Àðòûã áóíóí èëê ÿëàìÿòëÿðè þçöíö ýþñòÿðèð - Þçáÿêèñòàí âÿ ßôãàíûñòàíäàêû ðàäèêàë äèíè ãðóïëàð ÈØÈÄ-ÿ äÿñòÿê îëäóãëàðûíû áèëäèðèáëÿð. Îíëàð Éàõûí Øÿðãäÿ ìèññèéàëàðûíû áàøà ÷àòäûðäûãäàí ñîíðà ùàðàäà âÿ íåúÿ ïåéäà îëàúàãëàð? Áó ýöí áó ìÿãàìû íÿçÿðÿ àëìàäàí ÈØÈÄ-ëÿ ìöáàðèçÿ óüóðëó ñàéûëà áèëìÿç! Íåwòèìåñ.àç 7 www.yeniazerbaycan.com 16 îêòéàáð 2014-úö èë, úöìÿ àõøàìû / ¹ 187 (4346) Åðìÿíèñòàíûí Àâðàñèéà Èãòèñàäè Èòòèôàãûíà ãîøóëìàñû îíóí âàññàë þëêÿ ñòàòóñóíóí òÿñäèãèäèð Åðìÿíè ìÿíáÿëÿðè Åðìÿíèñòàíûí Àçÿðáàéúàí ãàðøûñûíäà àüûð äèïëîìàòèê ìÿüëóáèééÿòèíè åòèðàô åäèðëÿð Õÿáÿð âåðèëäèéè êèìè, îêòéàáðûí 10-äà Àâðàñèéà Èãòèñàäè Èòòèôàãûíûí (ÀÈÈ) éàðàäûëìàñû áàðÿäÿ ñàçèøè Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòè Ñåðæ Ñàðêèñéàíûí äà èìçàëàìàñû èøüàë÷û þëêÿäÿ áþéöê åòèðàçëàðà ñÿáÿá îëóá. Ñÿíÿäëÿðèí èìçàëàíäûüû ýöí ïàéòàõò Èðÿâàíäà êå÷èðèëÿí ìèòèíãÿ ìèíëÿðëÿ ñàêèí òîïëàøûá. “×è÷ÿêëÿíÿí Åðìÿíèñòàí”, Åðìÿíè ìèëëè êîíãðåñè âÿ “Èðñ” ïàðòèéàëàðûíûí èøòèðàê åòäèéè “Ïàðëàìåíò ö÷ëöéö” àäëàíàí ñèéàñè òÿøêèëàòëàð êöòëÿâè àêñèéà âàñèòÿñè èëÿ þëêÿäÿêè èãòèñàäè âÿçèééÿòÿ, Ñàðêèñéàí ùàêèìèééÿòèíèí ñèéàñÿòèíÿ âÿ Åðìÿíèñòàíûí Àâðàñèéà Èãòèñàäè Èòòèôàãûíà ãîøóëìàñûíà åòèðàçëàðûíû áèëäèðèáëÿð. Ýþðöíÿí îäóð êè, Åðìÿíèñòàíûí ÀÈÈ-éÿ ãîøóëìàñûíûí éàðàòäûüû èúòèìàè-ñèéàñè åòèðàç äàëüàñû áóíóíëà éåêóíëàøìàéàúàã. ×öíêè åðìÿíè ìèëëè êîíãðåñè, “Èðñ” âÿ “×è÷ÿêëÿíÿí Åðìÿíèñòàí” ïàðòèéàëàðûíûí íöìàéÿíäÿëÿðèíèí áèðýÿ éûüûíúàüûíäà Åðìÿíèñòàí ïàéòàõòûíäà íþâáÿòè ìèòèíãèí îêòéàáðûí 24-äÿ êå÷èðèëìÿñè ãÿðàðëàøäûðûëûá. Åðìÿíè ìèëëè êîíãðåñè ôðàêñèéàñûíûí ðÿùáÿðè Ëåâîí Çóðàá- éàí éåðëè ìåäèàéà ïëàíëàøäûðûëàí ìèòèíãèí “âàùèä ïðîãðàì âÿ éîë õÿðèòÿñè ìèòèíãè” îëàúàüûíû äåéèá. Áåëÿëèêëÿ, Åðìÿíèñòàíûí áó èëè äÿ êöòëÿâè åòèðàçëàðëà áàøà âóðàúàüûíû ýþçëÿìÿê îëàð. Èòòèôàãûí øÿðòëÿðèíèí 2015-úè èë éàíâàðûí 1-äÿí ðÿñìÿí èúðà îëóíàúàüûíû íÿçÿðÿ àëäûãäà, áóíóí ãàðøûäàí ýÿëÿí èëäÿ Åðìÿíèñòàí ö÷öí î ãÿäÿð äÿ ñòàáèë áàøëàíüûú âÿä åòìÿäèéèíè ñþéëÿìÿê îëàð. Éåðè ýÿëìèøêÿí, Åðìÿíèñòàíûí Àâðàñèéà Èãòèñàäè Èòòèôàãûíà ãîøóëìàñû òÿêúÿ áó þëêÿíèí ýåíèø èúòèìàèééÿòèíäÿ äåéèë, åêñïåðòëÿð ñÿâèééÿñèíäÿ äÿ íàðàçûëûã, íàðàùàòëûã âÿ èðîíèéà èëÿ ãàðøûëàíûð. ×öíêè áó Èòòèôàãà ãîøóëìàüûí Åðìÿíèñòàíà ùå÷ áèð èãòèñàäè ôàéäàñû îëìàéàúàüû, ÿêñèíÿ, áèð ÷îõ èäõàë ìÿùñóëëàðûíäà áàùàëàøìàéà ýÿòèðèá ÷ûõàðàúàüû èëê ýöíëÿðäÿí éàéûëàí íåãàòèâ ïðîãíîçëàð ñûðàñûíäàäûð. Äèýÿð òÿðÿôäÿí, Åðìÿíèñòàí ÀÈÈ-éÿ ãîøóëìàüûí ãàðøûëûüûíäà ìöÿééÿí ýöçÿøòëÿð ÿëäÿ åòìÿê èñòÿéèðäè. Ìÿñÿëÿí, þìðöíö áàøà âóðìóø Ìåòñàìîð Àòîì Åëåêòèê Ñòàíñèéàñûíûí éåíèëÿíìÿñèíÿ, äàüìÿäÿí ñÿíàéåñèíèí äèð÷ÿëäèëìÿñèíÿ ìàääè äÿñòÿê âÿ èíâåñòèñèéàëàðûí úÿëá îëóíìàñû áó þëêÿ ö÷öí ýÿëÿúÿéÿ äàèð ìöÿééÿí öìèäëÿð éàðàäà áèëÿðäè. Áóíäàí áàøãà, Åðìÿíèñòàí èøüàë åòäèéè Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðûíû äà þçö èëÿ áÿðàáÿð ÀÈÈ-ÿ äàõèë åòìÿêëÿ áþëýÿíèí Åðìÿíèñòàíà âÿ Èòòèôàãà èãòèñàäè èíòåãðàñèéàñûíà íàèë îëìàã, ýÿëÿúÿêäÿ èñÿ áóíó ñèéàñè ìöñòÿâèéÿ êå÷èðìÿê íèééÿòèíäÿ èäè. Ëàêèí ìÿëóì îëäóüó êèìè, Åðìÿíèñòàí ðÿùáÿðëèéèíèí ýþçëÿíòèëÿðè áàø òóòìàäû, áó þëêÿ ÀÈÈ-éÿ õöñóñè èìòèéàçëàðñûç ãÿáóë åäèëäè. Òÿáèè êè, Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòèíèí þëêÿñè ö÷öí ùå÷ áèð ïåðñïåêòèâ âÿä åòìÿéÿí, ÿâÿçèíäÿ, èøüàë÷û þëêÿíèí Àâðîïà Èòòèôàãû èëÿ ÿìÿêäàøëûüûíûí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèíÿ áþéöê ìàíåÿëÿð éàðàäàí áèð ìöãàâèëÿéÿ èìçà àòìàñû áó þëêÿíèí âàññàë ñòàòóñóíóí áèð äàùà òÿñäèãèíè òàïìàñûäûð. Åðìÿíèñòàíûí ÀÈÈ þëêÿëÿðèíèí ùå÷ áèðè èëÿ áèðáàøà ñÿðùÿäèíèí îëìàìàñû, Èòòèôàã þëêÿëÿðèíäÿí Ãàçàõûñòàí âÿ Áåëàðóñëà èãòèñàäè ÿëàãÿëÿðèíèí ñûôûð ùÿääèíäÿ îëìàñû äà Èòòèôàãà öçâëöéöí áó þëêÿéÿ ùå÷ áèð äèâèäåíä ýÿòèðìÿéÿúÿéèíè äåìÿéÿ ÿñàñ âåðèð. Èòòèôàãûí øÿðòëÿðèíÿ ÿñàñÿí, Äàüëûã Ãàðàáàüëà Åðìÿíèñòàí àðàñûíäà ýþìðöê ìÿíòÿãÿñèíèí ãóðóëìàñû î äåìÿêäèð êè, Åðìÿíèñòàíûí èøüàë åòäèéè Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðû ÀÈÈ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿí êÿíàðäàäûð. Áó èñÿ ýÿëÿúÿêäÿ Åðìÿíèñòàíûí äàùà áèð ìöìêöí áÿùàíÿñèíè ÿëèíäÿí àëìûø îëóð. Áåëÿ êè, Àçÿðáàéúàí þç ÿðàçèëÿðèíè àçàä åòìÿê ö÷öí ùÿðáè ÿìÿëèééàòëàð êå÷èðÿúÿéè òÿãäèðäÿ, Åðìÿíèñòàí áóíóí ÀÈÈ-éÿ çÿðáÿ âóðàúà- üûíû, Èòòèôàãà öçâ äþâëÿòëÿðèí èãòèñàäèééàòûíà ìÿíôè òÿñèð ýþñòÿðÿúÿéèíè èääèà åäÿ áèëìÿç. Ùÿìèí ÿðàçèëÿðèí Åðìÿíèñòàíà àèä îëìàìàñû ÀÈÈ-íèí ñÿíÿäëÿðè èëÿ áèð äàùà òÿñäèãèíè òàïäûüû ö÷öí èøüàë÷û þëêÿ Äàüëûã Ãàðàáàü âÿ éåääè ÿòðàô ðàéîíóí èøüàë- äàí àçàä åäèëìÿñè ö÷öí êå÷èðèëÿí ùÿðáè ÿìÿëèééàòëàðû þçöíÿ ãàðøû òÿùëöêÿ êèìè ãÿëÿìÿ âåðÿ âÿ áóíóíëà äà, Êîëëåêòèâ Òÿùëöêÿñèçëèê Ìöãàâèëÿñè Òÿøêèëàòûíäàí ùå÷ áèð êþìÿê óìà áèëìÿç. Áó ñÿáÿáäÿí äÿ åðìÿíèëÿðè ÿí ÷îõ íàðàùàò åäÿí ìÿñÿëÿ Åðìÿíèñòàíûí ãóðóìà ÁÌÒ òÿðÿôèíäÿí òàíûíàí ñÿðùÿäëÿðè äàõèëèíäÿ, éÿíè Äàüëûã Ãàðàáàü âÿ 7 ÿòðàô ðàéîíñóç ãÿáóë åäèëìÿñèäèð. Åðìÿíè åêñïåðòëÿð áóíó ùÿì ñèéàñè, ùÿì äÿ èãòèñàäè ìÿüëóáèééÿò, ýåðèéÿ àääûì êèìè ãèéìÿòëÿíäèðèðëÿð. Ìÿñÿëÿí, ñèéàñè øÿðù÷è Àêîï Áàäàëéàí áó ùàäèñÿíè “Åðìÿíèñòàíûí ñÿðùÿäëÿðè Ìèíñêäÿ ìöÿééÿí åäèëäè”, äåéÿ èçàù åäèá. Îíóí “Åðìÿíè ñåâäàëûëàðû”íûí íþâáÿòè öíâàíû “ÈØÈÄ” îëäó Âÿ éà êîðïîðàòèâ ñèéàñè ìàðàãëàð íàìèíÿ åêñòðåìèçì âÿ òåððîð ôÿëñÿôÿñè ÿñàñûíäà ùÿðÿêÿò åäÿí ðàäèêàë ìöõàëèôÿò éåíè “ùèìàéÿäàð” àõòàðûøûíäà... ßëè Êÿðèìëèíèí òèìñàëûíäà äàüûäûúû äöøÿðýÿíèí åêñòðåìèñòëÿðëÿ ÿìÿêäàøëûã òàðèõ÷ÿñè Ìöõòÿëèô äþíÿìëÿðäÿ àéðû-àéðû ãîíäàðìà ãóðóìëàð äàõèëèíäÿ “áèðëÿøäèêëÿðè”íè èääèà åäÿí, ëàêèí äàèì ãàðøûäóðìà ùàëûíäà îëàí ðàäèêàë ìöõàëèôÿò äöøÿðýÿñè áó ýöí äÿ ÿíÿíÿâè àúû òàëåéèíè éàøàéûð. ßñàñÿí ñå÷êèëÿð äþíÿìèíäÿ “ôÿàëëûã” ýþðöíòöñö éàðàäàí, èúòèìàè-ñèéàñè ïðîñåñëÿðäÿ “àêòèâ” òÿìñèë îëóíìàüà ÷àëûøàí ðàäèêàëëàð àíòè-Àçÿðáàéúàí äàèðÿëÿðèí òàïøûðûã âÿ äèðåêòèâëÿðèíè èúðà åòìÿêëÿ éàíàøû, ùÿð çàìàí þç àðàëàðûíäà êîðïîðàòèâ ìÿíàôå ñàâàøû àïàðûáëàð. Áó èñÿ “ìöòòÿôèã” îëäóãëàðûíû âÿ îðòàã ìÿõðÿúäÿ “áèðëÿøäèêëÿðè”íè èääèà åäÿí äàüûäûúû äöøÿðýÿ òÿìñèë÷èëÿðèíèí, ÿñëèíäÿ, “ìåùðèáàí äöøìÿí” ìþâãåéèíäÿ äóðäóãëàðûíû ýþñòÿðèá. Ðàäèêàëëàðûí ñèéàñè àìáèñèéàëàðû åêñòðåìèñò èäåéàëàðäàí ãàéíàãëàíûð Ðàäèêàë äöøÿðýÿíèí àíòèìèëëè âÿ ãîíäàðìà ãóðóìó îëàí “Ìèëëè øóðà”íûí 12 îêòéàáð òàðèõèíäÿ äöçÿíëÿäèéè ìèòèíã øîóñó áó ìÿãàìëàðû ÿêñ åòäèðìÿêëÿ éàíàøû, äèýÿð áèð ñûðà íöàíñëàðà äà àéäûíëûã ýÿòèðìèø îëäó. Áåëÿ êè, áèð äàùà àøêàð îëäó êè, ñèéàñè ñèñòåìèí àóòñàéäåðèíÿ ÷åâðèëÿí äàüûäûúû äöøÿðýÿ òÿìñèë÷èëÿðè õàëãûí åòèìàäûíû äîüðóëòìàäûãëàðûíäàí éåíÿ äÿ õàðèúè ãöââÿëÿðÿ öç òóòóðëàð. Ùÿòòà èø î éåðÿ ÷àòûá êè, áó öíñöðëÿð êîðïîðàòèâ ñèéàñè ìàðàãëàð íàìèíÿ åêñòðåìèçì âÿ òåððîð ôÿëñÿôÿñè ÿñàñûíäà ùÿðÿêÿò åäèðëÿð. Ùÿð ùàëäà, 12 îêòéàáð ìèòèíãèíäÿ “ÈØÈÄ” àäëàíàí òåððîð ãðóïëàøìàñûíûí áàéðàüûíûí ãàëäûðûëìàñû áóíóí ÿéàíè íöìóíÿñèäèð. Áó ùÿì äÿ îíó ýþñòÿðèð êè, ðàäèêàëëàðûí ñèéàñè àìáèñèéàëàðû åêñòðåìèñò èäåéàëàðäàí ãàéíàãëàíûð. Åðìÿíè ëîááèñèíèí òÿðÿôäàøëàðû ßñëèíäÿ, “Ìèëëè øóðà”äà úÿì îë- Ãîíäàðìà “Ìèëëè øóðà”íûí ìèòèíã øîóñóíäà “ÈØÈÄ” áàéðàüûíûí ãàëäûðûëìàñû òÿÿúúöáëö âÿ òÿñàäöôè äåéèë ìóø ðàäèêàë äöøÿðýÿ íöìàéÿíäÿëÿðèíèí áó úöð åêñòðåìèñò ìþâãåäÿí ÷ûõûø åòìÿëÿðè òÿÿúúöáëö äåéèë. Áóíäàí þíúÿ äÿôÿëÿðëÿ ìÿëóì îëóá êè, äàüûäûúû äöøÿðýÿ, õöñóñèëÿ äÿ ðàäèêàë ìöõàëèôÿò ïàðòèéàëàðûíûí òÿìñèë÷èëÿðè åðìÿíè ëîááèñèíè áàøëûúà òÿðÿôäàø êèìè ãÿáóë åäèá âÿ ÿí èôðàò äàøíàêëàðäàí áåëÿ àðòûã åðìÿíèëèê åäèðëÿð. Ìÿùç áó ùàë ñîíóíúó ìèòèíã øîóñóíäà äà ìöøàùèäÿ îëóíäó. Äàùà äÿãèã äåñÿê, ìèòèíãèí ýåäèøè, ñÿñëÿíäèðèëÿí ôèêèðëÿð îíó ýþñòÿðäè êè, áó àêñèéà äà åðìÿíèëÿðèí ñèôàðèøè èëÿ òÿøêèë åäèëèá. Ìèòèíã ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ åðìÿíèëÿðèí ñàäèã äîñòó îëàí, ùÿì÷èíèí, åðìÿíèìÿíøÿëè Ëåéëà Éóíóñîâà-Áàðñåãéàíà âÿ Àðèô ÉóíóñîâÁàðñåãéàíà “àçàäëûã” øöàðëàðûíûí ñÿñëÿíäèðèëìÿñè ðàäèêàë ìöõàëèôÿò äöøÿðýÿñèíè åðìÿíè ëîááèñèíèí àëÿòè ãèñìèíäÿ ÷ûõûø åòäèéèíè íþâáÿòè äÿôÿ òÿñäèãëÿäè. Ýþðöíÿí îäóð êè, åðìÿíè ëîááèñè òÿðÿôèíäÿí ðàäèêàë ìöõàëèôÿòÿ âåðèëÿí íþâáÿòè äèðåêòèâ ìÿùç Áàðñåãéàíëàð àèëÿñèíèí ìöäàôèÿ åäèëìÿñèäèð. Áåëÿëèêëÿ, îíëàðûí ÿñë ìÿãñÿäè Àçÿðáàéúàíäà èíñàí ùöãóãëàðûíûí ìöäàôèÿñè ìÿñÿëÿëÿðèíÿ éàðäûì ýþñòÿðìÿê âÿ éà êîíñòðóêòèâ ñèéàñè ôÿàëèééÿò ýþñòÿðìÿê äåéèë, ÿêñèíÿ, ìþâúóä àçàäëûãëàðäàí ñóè-èñòèôàäÿ åäÿðÿê Àçÿðáàéúàíûí áóýöíêö óüóðëàðûíà êþëýÿ ñàëìàãäûð. Õöñóñèëÿ äÿ Àçÿðáàéúàíûí ìöñáÿò áåéíÿëõàëã èìèúèíÿ ãàðøû éþíÿëìèø, åðìÿíèëÿð âÿ Åðìÿíèñòàíûí ìàðàãëàðûíà õèäìÿò åäÿí ôèêèðëÿðèí ñÿñëÿíäèðèëìÿñè - ìþâãåéèí îðòàéà ãîéóëìàñû áöòöí ìÿòëÿáëÿðäÿí õÿáÿð âåðèð... Äîëàéûñûéëà, ðàäèêàë ìöõàëèôÿòèí “åðìÿíè ñåâäàëûëàðû”íûí íþâáÿòè öíâàíû “ÈØÈÄ” îëäó. Áó, ÿñëèíäÿ, îíëàðûí éåíè “ùèìàéÿäàð” àõòàðûøûíäà îëäóüóíó òÿçàùöð åòäèðÿí áèð ðåàëëûãäûð. ßñëèíäÿ, áó ýöí ãîíäàðìà “Ìèëëè øóðà”íû þç ñèéàñè ìîíîïîëèéàñûíà àëìàüà ÷àëûøàí ßëè Êÿðèìëèíèí òèìñàëûíäà “ÈØÈÄ” ìÿñÿëÿñèíäÿí þíúÿ äÿ áó úöð åêñòðåìèñò ìþâãå ñÿðýèëÿíèá. Áàøãà ñþçëÿ, ñèðð äåéèë êè, ÀÕÚÏ ñÿäðèíèí àíòèìèëëè ñÿúèééÿ äàøûéàí êîðïîðàòèâ ìàðàãëàð ÿñàñûíäà ÿìÿêäàøëûã åòäèéè ãðóïëàðäàí áèðè äÿ èôðàò áàõûøëàðà âÿ äàüûäûúû ÿìÿëëÿðÿ ñàùèá îëàí ðàäèêàë, åêñòðåìèñò ãöââÿëÿðäèð. Áó øÿõñèí èëëåãàë ñèëàùëû áèðëÿøìÿëÿð âÿ òåððîðèñò ãðóïëàøìàëàðëà ñûõ ÿìÿêäàøëûã åòìÿñè ôàêòû áèð äàùà ñöáóò åäèð êè, ßëè Êÿðèìëè ðàäèêàë, åêñòðåìèñò ãöââÿëÿðèí éàðäûìûíäàí èñòèôàäÿ åòìÿêëÿ úÿìèééÿòäÿ èäåîëîæè ìöñòÿâèäÿ ïàðàäîêñàë ñèòóàñèéà éàðàòìàüà ÷àëûøàí öíñöðëÿðäÿíäèð âÿ úÿìèééÿòèí ïàð÷àëàíìàñû, õàîòèê äóðóìóí éàðàíìàñû, ìþùêÿì òÿìÿëëÿðÿ ñþéêÿíÿí èúòèìàè-ñèéàñè ñàáèòëèéèí ïîçóëìàñû áó øÿõñèí ìàðàüûíäàäûð. Äèýÿð òÿðÿôäÿí, ÊÈÂ-äÿ äÿ ãåéä îëóíäóüó êèìè, “Ìàùìóä÷ó”ëàð âÿ “Ñöëåéìàí÷û”ëàð êèìè òÿðèãÿòëÿðëÿ ýèçëè àíëàøìàëàð èìçàëàéàí, ùÿì÷èíèí, îíëàðûí òÿáëèüè ö÷öí õöñóñè úàíôÿøàíëûã ýþñòÿðÿí ßëè Êÿðèìëè “ìÿãñÿä âàñèòÿéÿ ùàãã ãàçàíäûðûð” ïðèíñèïèíè ÿñàñ òóòìàãëà úÿìèééÿòäÿ ñîñèàë ãðóïëàð àðàñûíäà àíòàãîíèñò ÿëàãÿëÿðèí éàðàíìàñû íàìèíÿ ùå÷ áèð õÿéàíÿòêàð ÿìÿëäÿí ÷ÿêèíìèð. Åëÿúÿ äÿ, ðàäèêàë äöøÿðýÿíèí äèýÿð íöìàéÿíäÿëÿðè åêñòðåìèñò ãðóïëàøìàëàðû áàøëûúà òÿðÿôäàø, ùèìàéÿäàð êèìè ãÿáóë åäèðëÿð. Íÿòèúÿ åòèáàðèëÿ, áöòöí áó ìÿñÿëÿëÿð êîíòåêñòèíäÿ ãîíäàðìà “Ìèëëè øóðà”íûí ìèòèíã øîóñóíäà “ÈØÈÄ” áàéðàüûíûí ãàëäûðûëìàñû òÿÿúúöáëö âÿ òÿñàäöôè äåéèë. ÍÓÐËÀÍ ñþçëÿðèíÿ ÿñàñÿí, Äàüëûã Ãàðàáàüûí ÀÈÈ-éÿ äàõèë åäèëèá-åäèëìÿìÿñè ìÿñÿëÿñè áèðáàøà îëàðàã Àçÿðáàéúàíëà Èòòèôàãûí àïàðûúû öçâëÿðè àðàñûíäàêû ìöçàêèðÿëÿðëÿ ìöÿééÿí åäèëèá, Åðìÿíèñòàí èñÿ áó ïðîñåñäÿí òàìàìèëÿ êÿíàðäà ãàëûá. “Ëðàýèð.àì” ñàéòûíûí áàø ðåäàêòîðó Àéêàçí Ãàãðèéàí èñÿ ìÿãàëÿñèíäÿ áó þëêÿíèí ÀÈÈ-éÿ ãîøóëìàñûíû Åðìÿíèñòàíûí ìöñòÿãèë õàðèúè ñèéàñÿòäÿí ìÿùðóì îëìàñû êèìè ãèéìÿòëÿíäèðèá: “Äîüðóñó, ñîí áèð íå÷ÿ èëäÿ Åðìÿíèñòàí õàðèúè ñèéàñÿò éöðöòìÿéèá, èíäè èñÿ áó, Àâðàñèéà ñàçèøè èëÿ ãÿòè øÿêèëäÿ òÿñäèãëÿíèá”. Ñèéàñè òÿùëèë÷è Ìóñà Ìèêàåëéàí äà åðìÿíè ìåäèàñûíäà þëêÿñèíèí Àâðàñèéà Èãòèñàäè Èòòèôàãûíà äàõèë îëìàñûíû òÿíãèä åäÿí éàçûéëà ÷ûõûø åäèá. “Ñöðÿòëÿ ó÷óðóìà äîüðó” áàøëûãëû éàçûäà Ìèêàåëéàí Åðìÿíèñòàíûí ôàêòèêè îëàðàã Ðóñèéàíûí òàì íÿçàðÿòèíÿ êå÷ìÿñèíèí éåêóíëàøäûüû ãÿíàÿòèíäÿäèð: “10 îêòéàáð åòèðàçëàðûíäàí ñîíðà Åðìÿíèñòàíäà ýåäÿí ìöçàêèðÿëÿðèí ÷îõó ùàêèìèééÿòèí èñòåôàñûíûí ëàáöäëöéö ùàãäàäûð. Ùàçûðêû âÿçèééÿòäÿí ÷ûõûø êèìè èëê íþâáÿäÿ, Ñåðæ Ñàðêèñéàíûí èñòåôàñû ëàçûìäûð. Àíúàã ëåýèòèì ùàêèìèééÿòèí áÿðïàñûíäàí ñîíðà Åðìÿíèñòàíû ÷óõóðäàí ÷ûõàðìàã îëàð”. Ìöÿëëèôèí ôèêðèíúÿ, ùàêèìèééÿòèí èñòåôàñû Åðìÿíèñòàíûí ìöñòÿãèëëèéèíèí ýåðè ãàéòàðûëìàñû ö÷öí èëêèí øÿðòäèð. Àíúàã Åðìÿíèñòàíûí ýÿëÿúÿéèíèí íåúÿ îëàúàüû ùàãäà äÿãèã ôèêèðëÿð éîõäóð. Ôÿëàêÿò ñÿâèééÿñèíäÿ îëàí ïðîñåñ àðòûã ùþêóìÿòèí íÿ- çàðÿòèíäÿí ÷ûõûá. Åðìÿíèñòàí òàìàìèëÿ õàðèúè ãöââÿëÿðèí ñÿëàùèééÿòèíÿ âåðèëèá. “Áó ñöðÿòëÿ áèç ó÷óðóìóí äèáèíÿ ýåäèðèê”, äåéÿ éàçûäà ãåéä îëóíóð. Åðìÿíèñòàíûí ÀÈÈ-éÿ äàõèë îëìàñû èëÿ áàüëû åðìÿíè ìåäèàñûíäà éåð àëàí ìÿãàëÿëÿðèí, ìöñàùèáÿëÿðèí ÿêñÿðèééÿòèíè áèðëÿøäèðÿí îðòàã úÿùÿòëÿðäÿí áèðè Åðìÿíèñòàí ðÿùáÿðëèéèíèí àüûð äèïëîìàòèê ìÿüëóáèééÿòèíèí åòèðàôûäûð. Ìÿëóìäóð êè, Àçÿðáàéúàí ÿðàçèñèíèí 20 ôàèçèíèí èøüàëûíû äàâàì åòäèðÿí Åðìÿíèñòàíà ãàðøû äèïëîìàòèê òÿçéèãëÿðè ýåòäèêúÿ äàùà äà ýöúëÿíäèðìÿêäÿäèð. Àçÿðáàéúàíûí ðåýèîíäàêû àïàðûúû ðîëó âÿ íöôóçó ñàéÿñèíäÿ Åðìÿíèñòàí áþëýÿäÿêè ìöùöì ñèéàñè, èãòèñàäè ÿìÿêäàøëûãäàí, ãëîáàë ÿùÿìèééÿòëè ëàéèùÿëÿðäÿí êÿíàðäà ãàëûá. Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòèíèí Àâðàñèéà Èãòèñàäè Èòòèôàãûíû éàðàäàí þëêÿëÿðÿ ìöðàúèÿòèíèí íÿòèúÿñèíäÿ Äàüëûã Ãàðàáàüûí íÿ Åðìÿíèñòàíëà áèðýÿ, íÿ äÿ àéðû øÿêèëäÿ ÀÈÈ-éÿ ãÿáóë åäèëìÿìÿñè èñÿ þëêÿìèçèí èøüàë÷û Åðìÿíèñòàí öçÿðèíäÿ íþâáÿòè ÿçèúè äèïëîìàòèê ãÿëÿáÿñè îëäó. Áóíóíëà Àçÿðáàéúàí ðåýèîíàë îéóí÷ó êèìè äèêòÿ åäÿí òÿðÿôëÿðäÿí áèðè îëäóüóíó íþâáÿòè äÿôÿ òÿñäèã åòäè. Àðòûã øöáùÿ éîõäóð êè, Àçÿðáàéúàí ÌÄÁ ìÿêàíûíäàêû ìöíàñèáÿòëÿðè ìöÿééÿí åäÿí þëêÿëÿðäÿí áèðèäèð. ßëäÿ îëóíàí äèïëîìàòèê óüóðëàð èñÿ Àçÿðáàéúàíûí áó ìþâãåéèíäÿí ÿðàçè áöòþâëöéöíöí áÿðïàñû éþíöíäÿ ìÿùàðÿòëÿ èñòèôàäÿ åòäèéèíè ýþñòÿðèð. Åðìÿíèñòàí èúòèìàèééÿòè äÿ òÿäðèúÿí àíëàéûð êè, èøüàë ñèéàñÿòèíè äàâàì åòäèðÿúÿéè âÿ áåëÿëèêëÿ äÿ, Àçÿðáàéúàíëà ÿìÿêäàøëûã, ôÿàë ðåýèîíàë èíòåãðàñèéà èìêàíëàðûíäàí êÿíàðäà ãàëàúàüû ìöääÿòäÿ Åðìÿíèñòàí ö÷öí ó÷óðóìà éóâàðëàíìàã âÿ ìÿùâÿ äîüðó ñöðöêëÿíìÿê ãà÷ûëìàçäûð. Ùöëéà ÌßÌÌßÄËÈ Ñîíóíúó áèàáûð÷û “ìèòèíã”äÿí ñîíðà “Ìèëëè øóðà” ùÿëÿ äÿ þçöíö òÿøêèëàò ùåñàá åäèð? Ìÿëóì îëäóüó êèìè, ìöõàëèôÿòèí ðàäèêàë ãàíàäûíûí òîïëàøäûüû “Ìèëëè øóðà” îêòéàáðûí 12-äÿ þçöíö áèð äàùà ýöëöø ùÿäÿôèíÿ ÷åâèðäè. Áåëÿ êè, ùÿìèí ýöí “ìþùòÿøÿì ìèòèíã” êå÷èðÿúÿéèíè åëàí åäÿí âÿ áó ìÿãñÿäëÿ þç òÿñèð äàèðÿñèíäÿ îëàí ìÿòáóàò îðãàíëàðûíäà ÷àüûðûøëàð ñÿñëÿíäèðÿí ãîíäàðìà “Ìèëëè øóðà” ðÿùáÿðëÿðè íÿòèßëáÿòòÿ êè, áó ìþâçó âàõúÿäÿ ôèàñêîéà óüðàäûëàð. Àêñèòàøûðû îëàðàã ýöíäÿìÿ ýÿëèð éàäà áèð íå÷ÿ éöç íÿôÿðèí Âÿ éà ðàäèêàë äöøÿðýÿíèí âÿ ðàäèêàëëàðûí “Ìèëëè øóèøòèðàêû áèð äàùà ñöáóò åòäè êè, “Ìèëëè øóðà”äà òÿìñèë ðà”ñûíûí þëêÿíèí èúòèìàèþçöíöòÿñäèã úÿùäëÿðè îëóíàí ìöõàëèôÿòèí ùå÷ áèð ñèéàñè ùÿéàòûíà çÿððÿ ãÿôèàñêîéà óüðàäû ñîñèàë áàçàñû, åëåêòîðàòû äÿð äÿ òÿñèð ýþñòÿðìÿäèéè éîõäóð, áó ãóðóìäà àèëÿ, ãîäÿôÿëÿðëÿ âóðüóëàíûá. ×öíêè íÿ ùóì-ÿãðÿáà ãðóïó òÿìñèë îëóíóð. Åéíè çàãîíäàðìà ãóðóìóí ñÿäðè Úÿìèë Ùÿñÿìàíäà, áó àêñèéà ðàäèêàë, äàüûäûúû ìöõàíîâ, íÿ äÿ ÀÕÚÏ ñÿäðè ßëè Êÿðèìëè úÿìèéëèôÿòèí òÿáëèü åòäèéè “ìöõàëèôÿòèí áèðëèéè” èäåéÿòäÿ ùå÷ áèð íöôóç ñàùèáè äåéèë. Ùàëáóêè, éàñûíûí ñàáóí êþïöéö îëäóüóíó, “Ìèëëè îíëàð þçëÿðèíè ìöõàëèôÿò äöøÿðýÿñèíèí øóðà” ôóíêñèîíåðëÿðè àðàñûíäà ùþêì ñöðÿí ÿñàñ “ñèìàëàðû” âÿ “Ìèëëè øóðà”íûí “ëèäåðëÿúèääè çèääèééÿòëÿð âÿ ôèêèð àéðûëûüûíû òàì ÷ûëðè” ùåñàá åäèðëÿð. Àììà ðåàëëûã îíäàí ïàãëûüû èëÿ íöìàéèø åòäèðäè. èáàðÿòäèð êè, òÿøêèëàòäà þçëÿðèíäÿí âÿ ãîâÒÿÿññöô äîüóðàí äèýÿð ìÿãàì îíäàí ëóãëàðûíäàí áàøãà ùå÷ êèì ãàëìàéûá. Áåèáàðÿòäèð êè, ðàäèêàëëàð ùÿëÿ äÿ åòèê äàâðàëÿ îëàí ùàëäà, ãîíäàðìà “Ìèëëè øóðà”íû ñèíûø ãàéäàëàðûíà ÿìÿë åòìÿéè þéðÿíìÿéèáéàñè úÿùÿòäÿí “äèðè” òÿøêèëàò ùåñàá åòìÿê ëÿð. Áåëÿ êè, àêñèéàäà åòèêàäàí êÿíàð øöîëàðìû? ßñëà, éîõ. Áóðàäà àòàëàðûí ýþçÿë àðëàð äà ñÿñëÿíäèðèëäè. ìÿñÿëè éàäà äöøöð: “Óòàíìàñàí, îéíàÁåëÿëèêëÿ, 12 îêòéàáð ìèòèíãè ñöáóò åòìàüà íÿ âàð êè..”. äè êè, ðàäèêàëëàðûí òîïëàøäûüû “Ìèëëè øóðà” Ýþðÿñÿí, ñèéàñè ñÿùíÿäÿí ñèëèíìèø ðàùÿãèãÿòÿí þëöäöð. Éÿíè, îíëàð áó àêñèéàíû äèêàëëàð ìþâñöìè îëàðàã èëäÿ áèð-èêè äÿôÿ êå÷èðìÿêëÿ þçëÿðèíèí “äèðè” îëäóãëàðûíû íöàêñèéà êå÷èðìÿêëÿ âÿ îðàéà úÿìè 200300 àäàì òîïëàìàãëà þçëÿðèíè “ñèéàñè ìàéèø åòäèðìÿéÿ ÷àëûøñàëàð äà, ñþçöýåýöú” ùåñàá åäèðëÿðñÿ, áóíà íÿ àä âåðìÿê äÿí “ìèòèíã” ùÿìèí èñòÿéè àëò-öñò åòäè. Ðàîëàð? ßí éàõøû ùàëäà, áó èääèàíû îðòàéà äèêàëëàð íÿ åòñÿëÿð äÿ, ñèéàñè úÿùÿòäÿí þëö ãîéàíëàð ïñèõèàòðà ìöðàúèÿò åòìÿëèäèðëÿð. îëäóãëàðûíû èíêàð åòìÿê èãòèäàðûíäà äåéèë×öíêè áóíó éàëíûç ÿãëè ïðîáëåìëÿðè îëàíëàð ëÿð. 12 îêòéàáð àêñèéàñû èëÿ áàüëû ìÿòáóàòèääèà åäÿ áèëÿð. Ãîíäàðìà “Ìèëëè øóðà” áèðäà “Ìèëëè øóðà”íûí àäûíûí ùàëëàíìàñû èñÿ äÿôÿëèê àíëàìàëûäð êè, î, ñèéàñè þëöäöð âÿ ðàäèêàëëàðû “ðóùëàíäûðìàìàëûäûð”. ×öíêè þëöëÿð èñÿ ùå÷ çàìàí äèðèëìèð. Áó äöøÿðÊÈÂ-ëÿðäÿ äÿðú îëóíàí éàçûëàðûí ìöòëÿã ýÿíèí éàðàòäûüû ÿââÿëêè òÿøêèëàòëàðûí àãèÿêñÿðèééÿòè “Ìèëëè øóðà”íûí úèääè áèð òÿøêèáÿòè äÿ áóíó äåìÿéÿ ÿñàñ âåðèð. ëàò îëìàñû èëÿ äåéèë, îíóí ëàü îáéåêòè îëìàñû èëÿ áàüëûäûð. Íàðäàð ÁÀÉÐÀÌËÛ http://www.yeniazerbaycan.com Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéè Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí ìèëëè ñÿðâÿòèäèð Ìÿãàëÿ ÊÈÂÄÔ-íèí ìàëèééÿ äÿñòÿéè èëÿ “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí äöíéà áèðëèéèíÿ èíòåãðàñèéàñû, ðåýèîí þëêÿëÿðè âÿ äèýÿð äþâëÿòëÿðëÿ, áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðëà ÿìÿêäàøëûüûí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè” èñòèãàìÿòè öçðÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ëàéèùÿ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùàçûðëàíìûøäûð Àçÿðáàéúàí-×åõèéà ÿëàãÿëÿðè èíòåíñèâ èíêèøàô åäèð Îêòéàáðûí 14-äÿ ×åõèéà ïàðëàìåíòèíèí Äåïóòàòëàð Ïàëàòàñû ñÿäðèíèí ìöàâèíè Âîéòåõ Ôèëèïèí áàø÷ûëûã åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè Ìèëëè Ìÿúëèñèí Àãðàð ñèéàñÿò êîìèòÿñèíèí öçâëÿðè èëÿ ýþðöøöá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, êîìèòÿ ñÿäðè Åëäàð Èáðàùèìîâ þëêÿìèçäÿ êÿíä òÿñÿððöôàòû ñàùÿñèíèí èíêèøàôûíäàí, àïàðûëàí èñëàùàòëàðäàí, äþâëÿòèí áó ñàùÿéÿ ýþñòÿðäèéè äèããÿò âÿ ãàéüûäàí äàíûøûá. Áèëäèðèëèá êè, Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ÿñàñûíû ãîéäóüó àãðàð ñèéàñÿò ùàçûðäà Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí óüóðëà äàâàì åòäèðèëèð. Äþâëÿò áàø÷ûñûíûí áó ñàùÿéÿ ýþñòÿðäèéè äèããÿò âÿ ãàéüûíûí íÿòèúÿñèäèð êè, êÿíä òÿñÿððöôàòû äèíàìèê èíêèøàô åäèð. Êîìèòÿ ñÿäðè âóðüóëàéûá êè, èêè þëêÿ àðàñûíäà òèúàðÿò äþâðèééÿñèíèí àðòûðûëìàñû ö÷öí ýåíèø èìêàíëàð ìþâúóääóð. Âîéòåõ Ôèëèï Àçÿðáàéúàí èëÿ ×åõèéà àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí áèð ÷îõ ñàùÿëÿðäÿ, î úöìëÿäÿí àãðàð ñàùÿäÿ èíòåíñèâ èíêèøàô åòäèðèëìÿñèíèí âàúèáëèéèíè âóðüóëàéûá âÿ áóíóí ö÷öí áþéöê ïîòåíñèàëûí îëäóüóíó ñþéëÿéèá. Ýþðöøäÿ ãàðøûëûãëû ìàðàã äîüóðàí äèýÿð ìÿñÿëÿëÿð áàðÿäÿ ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá. Áó ìÿãàìäà âóðüóëàìàã ëàçûìäûð êè, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû èëÿ ×åõèéà Ðåñïóáëèêàñû àðàñûíäàêû ÿëàãÿëÿð êèôàéÿò ãÿäÿð çÿíýèí èíêèøàô éîëó êå÷èá. Áåëÿ êè, ×åõèéà Àçÿðáàéúàíûí ìöñòÿãèëëèéèíè 1992-úè èë 8 éàíâàð òàðèõèíäÿ òàíûéûá. Þëêÿëÿð àðàñûíäà äèïëîìàòèê ìöíàñèáÿòëÿð 1993-úö èë éàíâàðûí 29-äà ãóðóëóá. Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Ìÿúëèñè 2005-úè èë 11 ìàðò òàðèõèíäÿ þëêÿìèçèí ×åõèéàäà ñÿôèðëèéèíèí òÿñèñ îëóíìàñûíà äàèð ãàíóí ãÿáóë åäèá. Àçÿðáàéúàíûí áó þëêÿäÿêè ñÿôèðëèéèíèí à÷ûëûø ìÿðàñèìè 2007-úè èë àâãóñòóí 15-äÿ áàø òóòóá. ×åõèéàíûí þëêÿìèçäÿêè ñÿôèðëèéè èñÿ 2009-úó èë äåêàáðûí 1-äÿ òÿñèñ åäèëèá. Àçÿðáàéúàí èëÿ ×åõèéà àðàñûíäà éöêñÿê ñÿâèééÿëè ãàðøûëûãëû ñÿôÿðëÿð ìöòÿìàäè õàðàêòåð äàøûéûð. 2002-úè èëèí íîéàáðûíäà Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ÍÀÒÎ-íóí Ïðàãàäàêû Ñàììèòèíäÿ èøòèðàê åòìÿê ìÿãñÿäèëÿ ×åõèéàéà èëê ñÿôÿðè ýåð÷ÿêëÿøèá. 2009-úó èëèí ìàéûíäà Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ “Øÿðã Òÿðÿôäàøëûüû” âÿ åíåðæè ñàììèòëÿðèíäÿ èøòèðàê åòìÿê ö÷öí áó þëêÿéÿ èøýöçàð ñÿôÿð åäèá. Áóíäàí èêè èë ñîíðà ×åõèéà Ðåñïóáëèêàñûíûí î çàìàíêû Ïðåçèäåíòè Âàòñëàâ Êëàóñóí þëêÿìèçÿ ðÿñìè ñÿôÿðè ýåð÷ÿêëÿøèá. 2012-úè èëèí àïðåë àéûíäà èñÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí ×åõèéàéà íþâáÿòè ñÿôÿðè áàø òóòóá. Ùþêóìÿò áàø÷ûëàðû ñÿâèééÿñèíäÿ èñÿ 2009-úó èë ×åõèéàíûí Áàø íàçèðèíèí þëêÿìèçÿ èøýöçàð ñÿôÿðè ýåð÷ÿêëÿøèá. Èêè þëêÿ ÿëàãÿëÿðèíèí èíêèøàôûíà òÿêàí âåðÿí ýþðöøëÿðäÿí áèðè 2012-úè èëäÿ Ïðàãàäà äþâëÿò áàø÷ûëàðû ñÿâèééÿñèíäÿ êå÷èðèëÿí ýþðöø îëóá. Ýþðöø ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ñòàíäàðòëàøäûðìà, Ìåòðîëîýèéà âÿ Ïàòåíò öçðÿ Äþâëÿò Êîìèòÿñè âÿ ×åõèéà Ðåñïóáëèêàñûíûí Òåõíèêè Ñòàíäàðòëàøäûðìà, Ìåòðîëîýèéà âÿ Äþâëÿò Ñûíàãëàðû öçðÿ Èäàðÿñè àðàñûíäà ñòàíäàðòëàøäûðìà, ìåòðîëîýèéà âÿ óéüóíëóüóí ãèéìÿòëÿíäèðèëìÿñè ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûã ùàããûíäà Àíëàøìà Ìåìîðàíäóìó”íó Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ñòàíäàðòëàøäûðìà, Ìåòðîëîýèéà âÿ Ïàòåíò öçðÿ Äþâëÿò Êîìèòÿñèíèí ñÿäðè Ðàìèç Ùÿñÿíîâ âÿ ×åõèéà Ðåñïóáëèêàñû Òåõíèêè Ñòàíäàðòëàøäûðìà, Ìåòðîëîýèéà âÿ Äþâëÿò Ñûíàãëàðû öçðÿ Èäàðÿñèíèí ïðåçèäåíòè Ìèëàí Ùîëå÷åê, “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ùþêóìÿòè âÿ ×åõèéà Ðåñïóáëèêàñû Ùþêóìÿòè àðàñûíäà ìÿõôè ìÿëóìàòûí ìöáàäèëÿñè âÿ ãàðøûëûãëû ìöùàôèçÿñè ùàããûíäà Ñàçèø”è Àçÿðáàéúàíûí ×åõèéàäàêû ñÿôèðè Òàùèð Òàüûçàäÿ âÿ ×åõèéàíûí Àçÿðáàéúàíäàêû ñÿôèðè Ðàäåê Ìàòóëà, “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû âÿ ×åõèéà Ðåñïóáëèêàñû àðàñûíäà ñÿðìàéÿëÿðèí òÿøâèãè âÿ ãàðøûëûãëû ãîðóíìàñû ùàããûíäà Ñàçèø”è Àçÿðáàéúàíûí ×åõèéàäàêû ñÿôèðè Òàùèð Òàüûçàäÿ âÿ ×åõèéàíûí Àçÿðáàéúàíäàêû ñÿôèðè Ðàäåê Ìàòóëà èìçàëàéûáëàð. Àçÿðáàéúàí-×åõèéà ñÿíÿäëÿðèíèí èìçàëàíìàñû ìÿðàñèìèíäÿí ñîíðà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí âÿ ×åõèéà Ðåñïóáëèêàñûíûí î çàìàíêû Ïðåçèäåíòè Âàòñëàâ Êëàóñóí áèðýÿ ìÿòáóàò êîíôðàíñû îëóá. Äþâëÿò áàø÷ûëàðûíûí áÿéàíàòëàðû ýþñòÿðèá êè, èêè þëêÿ àðàñûíäàêû ìöíàñèáÿòëÿð áèð ÷îõ ñàùÿëÿðäÿ èíòåíñèâ èíêèøàô åäèð. Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí Ïðàãàéà ñÿôÿðèíèí ÿëàãÿëÿðèí áóíäàí ñîíðà äà èíêèøàôûíà òÿêàí âåðÿúÿéèíÿ Èêè þëêÿ àðàñûíäàêû ÿìÿêäàøëûã áèð ÷îõ ñàùÿëÿðè ÿùàòÿ åäèð ÿìèíëèéèíè èôàäÿ åäÿí ×åõèéà Ïðåçèäåíòè Âàòñëàâ Êëàóñ äåéèá êè, þëêÿñè Àçÿðáàéúàíûí Àâðîïà ìÿêàíûíà èíòåãðàñèéà ïëàíëàðûíû àëãûøëàéûð. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, õöñóñèëÿ äÿ Àâðîïà èëÿ ìöíàñèáÿòëÿðäÿ, Àçÿðáàéúàíûí Àâðîïà Èòòèôàãû èëÿ ÿëàãÿëÿðèíäÿ ×åõèéà áóíäàí ñîíðà äà äÿñòÿéèíè âåðÿúÿê. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ èñÿ áèëäèðèá êè, 2011-úè èëäÿ ×åõèéà Ïðåçèäåíòèíèí Àçÿðáàéúàíà ñÿôÿðè âÿ ñÿôÿð çàìàíû àïàðûëàí äàíûøûãëàð, ÿëäÿ åäèëìèø ðàçûëàøìàëàð áóýöíêö ñöðÿòëè èíêèøàôû ìöÿééÿí åäèá: “Ìÿí áó ýöí ñþùáÿò ÿñíàñûíäà ãåéä åòäèì êè, áèç ×åõèéà øèðêÿòëÿðèíè Àçÿðáàéúàíäà ýþðìÿê èñòÿéèðèê âÿ îíëàðûí óüóðëó ôÿàëèééÿòè èñòÿð èíâåñòîð, èñòÿð êîíòðàêò÷û êèìè ôÿàëèééÿòè ö÷öí ëàçûì îëàí øÿðàèòè éàðàòìàüà ùàçûðûã. Àçÿðáàéúàíäà ÷îõñàéëû èíôðàñòðóêòóð ëàéèùÿëÿðè èúðà åäèëèð âÿ ×åõèéà øèðêÿòëÿðèíèí ÷îõ ýþçÿë èø òÿúðöáÿñè, ÷îõ ýþçÿë íöôóçó âàðäûð âÿ áèç îíëàðû òÿðÿôäàøëàðûìûç àðàñûíäà ýþðìÿê èñòÿéèðèê. ßìèíÿì êè, áó ñÿôÿðèí ýþçÿë íÿòèúÿëÿðèíäÿí áèðè äÿ ìÿùç áó îëàúàãäûð”. Áåéíÿëõàëã àëÿìäÿ Àçÿðáàéúàí åëìèíèí àðòàí íöôóçóíóí éåíè òÿñäèãè Åéíè çàìàíäà, èêè þëêÿíèí ñèéàñè ÿëàãÿëÿðè ÷îõ ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäèð. Éöêñÿê ñÿâèééÿëè ãàðøûëûãëû ñÿôÿðëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè áóíóí ÿéàíè ñöáóòóäóð. Òèúàðÿò äþâðèééÿñè ùÿð èë áþéöê ùÿúìäÿ àðòûð. Áó äà èãòèñàäè ñàùÿäÿêè óüóðëó ÿìÿêäàøëûãäàí õÿáÿð âåðèð. ×åõèéàíûí èäõàë åòäèéè íåôòèí 25 ôàèçè Àçÿðáàéúàí íåôòèäèð. Áó, î äåìÿêäèð êè, èêè þëêÿ àðàñûíäà ñûõ åíåðæè òÿðÿôäàøëûüû ìþâúóääóð. Ùÿì÷èíèí, Àçÿðáàéúàí èëÿ ×åõèéà àðàñûíäà èìçàëàíàí ñÿíÿäëÿðèí áèð ãèñìè ìÿäÿíèééÿò âÿ òóðèçì ñåêòîðóíó ÿùàòÿ åäèð âÿ áåëÿëèêëÿ, ùóìàíèòàð ñàùÿäÿêè ÿìÿêäàøëûüà äà áþéöê äèããÿò ýþñòÿðèëèð. Àçÿðáàéúàí ö÷öí þëêÿëÿðëÿ ìöíàñèáÿòäÿ ÿí âàúèá ìÿñÿëÿëÿðäÿí áèðè ùÿìèí äþâëÿòëÿðèí Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñè èëÿ áàüëû ìþâãåéèäèð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâëÿ ×åõèéàíûí êå÷ìèø Ïðåçèäåíòè Âàòñëàâ Êëàóñóí ñþçöýåäÿí ìÿòáóàò êîíôðàíñûíäà áó ìÿñÿëÿ èëÿ áàüëû ñóàëà úàâàáûíäà ×åõèéàíûí äþâëÿò áàø÷ûñû áó ìÿñÿëÿíèí èêè þëêÿ ìöíàñèáÿòëÿðèíäÿ äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ îëäóüóíó áèëäèðèá: “Ìÿí Àçÿðáàéúàíûí ìþâãåéèíè éàõøû “Åõúåëñèîð Ùîòåë Áàêó” ùîòåëèíèí “Àóðà” ñàüëàìëûã ìÿðêÿçèíäÿ “À÷ûã ãàïû” ýöíö êå÷èðèëèá Ùÿòòà áó òðåíàæîðëàðûí áÿçèëÿðèíäÿ ìÿøã åäÿðêÿí äàðûõìàìàã ö÷öí 30-äàí àðòûã éåðëè âÿ õàðèúè òåëåâèçèéà êàíàëëàðûíû èçëÿìÿê âÿ èíòåðíåòÿ äàõèë îëìàã ìöìêöíäöð. Ùÿì÷èíèí, èäìàí çàëûíäà óçóíëóüó 120 ìåòð îëàí äàèðÿâè ãà÷ûø çîëàüû, òåííèñ âÿ àåðîáèêà îòàãëàðû ìþâúóääóð. Ìÿðêÿçäÿ òåííèñ ùÿâÿñêàðëàðû ùÿì ñòîëöñòö, ùÿì äÿ à÷ûã ùàâàäà òåííèñ îéíàéà áèëÿðëÿð. “Àóðà” ñàüëàìëûã ìÿðêÿçèíäÿ áîêñ âÿ ôèòíåñ äÿðñëÿðè äÿ êå÷èðèëèð. Ïåøÿêàð ìÿøã÷èëÿð àåðîáèêà, êàëëàíåòèêà, éîãà, ïèëàòîñ, áîêñ, ñòî- Àêàäåìèê Ðàôàåë Ùöñåéíîâ Îêñôîðä Àêàäåìèéà Èòòèôàãûíûí öçâö ñå÷èëèá Àâðîïà âÿ äöíéàíûí àïàðûúû åëì âÿ òÿùñèë ìÿðêÿçëÿðèíäÿí îëàí Îêñôîðä øÿùÿðèíäÿ “Åëì âÿ òÿùñèë. Èíêèøàôûí èííîâàòèâ ìîäåëëÿðè” ìþâçóñóíäà áåéíÿëõàëã êîíôðàíñ âÿ Îêñôîðä Àêàäåìèéà Èòòèôàãûíûí òÿñèñ éûüûíúàüû êå÷èðèëèá. Áó íöôóçëó áåéíÿëõàëã òÿäáèðëÿðäÿ þëêÿìèçè ÀÌÅÀ-íûí Íèçàìè Ýÿíúÿâè àäûíà Ìèëëè Àçÿðáàéúàí ßäÿáèééàòû Ìóçåéèíèí äèðåêòîðó, àêàäåìèê Ðàôàåë Ùöñåéíîâ òÿìñèë åäèá. Áþéöê Áðèòàíèéàíûí áèð ñûðà àïàðûúû óíèâåðñèòåò âÿ åëìè-òÿäãèãàò ìöÿññèñÿëÿðèíèí, ÀÁØ, Êàíàäà, Èòàëèéà, Ùèíäèñòàí, Ðóñèéà, Òöðêèéÿ, Èñïàíèéà, Ðóìûíèéà, Áîëãàðûñòàí, Ñëîâàêèéà âÿ äèýÿð þëêÿëÿðèí åëì âÿ òÿùñèë ñàùÿñèíäÿ ÷àëûøàí àïàðûúû ìöòÿõÿññèñëÿðèíèí ãàòûëäûãëàðû êîíôðàíñäà 50-éÿ éàõûí ìÿðóçÿëÿð äèíëÿíèëèá. Ãàëäûðûëàí ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà ýåíèø ôèêèð ìöáàäèëÿëÿðè àïàðûëûá. Ñîí èëëÿðäÿ Àâðîïà Øóðàñûíäà òÿùñèë ïðîáëåìëÿðè èëÿ ÿëàãÿäàð áèð íå÷ÿ ìöùöì ìÿðóçÿëÿð ùàçûðëàìûø àêàäåìèê Ðàôàåë Ùöñåéíîâ êîíôðàíñäà áþéöê ìàðàãëà ãàðøûëàíàí “Àâðîïàäà åëì âÿ òÿùñèëèí èíòåãðàñèéàñûíûí ïðîáëåìëÿðè âÿ ïåðñïåêòèâëÿðè” ìþâçóñóíäà ìÿðóçÿ èëÿ ÷ûõûø åäèá. Åëì âÿ òÿùñèë ëèäåðëÿðèíèí çèðâÿ òîïëàíòûñû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ òÿøêèë îëóíìóø êîíôðàíñ ÿñíàñûíäà Îêñôîðä Àêàäåìèéà Èòòèôàãûíûí òÿñèñ åäèëìÿñè èëÿ ÿëàãÿäàð ìåìîðàíäóìóí èìçàëàíìàñû ìÿðàñèìè êå÷èðèëèá. Ìåìîðàíäóìó èìçàëàìàüà äÿâÿò åäèëÿíëÿðäÿí áèðè äÿ àçÿðáàéúàíëû àëèì Ðàôàåë Ùöñåéíîâ îëóá. ßââÿëëÿð Àâðîïà Ðåêòîðëàð Êëóáó êèìè ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí áåéíÿëõàëã ãóðóì ìåìîðàíäóìóí èìçàëàíìàñû âÿ ñàììèòäÿ òÿñäèãèíäÿí ñîíðà ÷ÿð÷èâÿëÿðèíè âÿ òÿðêèáèíè ýåíèøëÿíäèðÿðÿê Îêñôîðä Àêàäåìèéà Èòòèôàãûíà ÷åâðèëèá. Åëì âÿ Òÿùñèë Ëèäåðëÿðè Êëóáóíóí ïðåçèäåíòè, ïðîôåññîð Ïîë Áðèãñ âÿ Àâðîïà Áèçíåñ Àññàìáëåéàñûíûí ïðåçèäåíòè, ïðîñåññîð Úîí Íåòòèíã òÿíòÿíÿëè ìÿðàñèìäÿ ÷ûõûø åäÿðÿê àêàäåìèê Ðàôàåë Ùöñåéíîâóí åëìè ôÿàëèééÿòè ùàããûíäà éöêñÿê ôèêèðëÿð ñþéëÿéèá, îíóí éåíè òÿñèñ åäèëÿí àêàäåìèéàíûí öçâö ñå÷èëìÿñèíè òÿêëèô åäèáëÿð. Îêñôîðä Àêàäåìèéà Èòòèôàãûíà öçâ ãÿáóë åäèëÿí àçÿðáàéúàíëû àëèìÿ àêàäåìèéàíûí ñåðòèôèêàòû, äþø íèøàíû âÿ àêàäåìèéà öçâöíÿ ìÿõñóñ õöñóñè ôÿðäè ìþùöð òÿãäèì åäèëèá. Àêàäåìèê Ðàôàåë Ùöñåéíîâ, åéíè çàìàíäà, Îêñôîðä Àêàäåìèéà Èòòèôàãûíûí õàðèúè äèëëÿð âÿ ôèëîëîýèéà, ùÿì÷èíèí ôÿëñÿôÿ âÿ äèí êîìèòÿëÿðè öçðÿ åêñïåðòëÿð ãðóïóíà äàõèë åäèëèá. Ùÿìèí ñàùÿëÿð öçðÿ ýÿëÿúÿêäÿ àêàäåìèéàéà éåíè öçâëÿðèí ãÿáóëó âÿ àéðû-àéðû òÿäãèãàòëàðûí äÿéÿðëÿíäèðèëìÿñè áó êîìèòÿéÿ äàõèë îëàí åêñïåðòëÿð òÿðÿôèíäÿí ýåð÷ÿêëÿøäèðèëÿúÿêäèð. Àêàäåìèê Ðàôàåë Ùöñåéíîâóí áåëÿ áèð íöôóçëó áåéíÿëõàëã ãóðóìà öçâ ñå÷èëìÿñè Àçÿðáàéúàí åëìè âÿ àëèìèíèí äöíéàäà àðòàí íöôóçóíóí äàùà áèð òÿñäèãèäèð. 2015-úè èëèí äþâëÿò áöäúÿñèíÿ Äþâëÿò Íåôò Ôîíäóíäàí òðàíñôåðòëÿð àðòàúàã Ýÿëÿí èë Äþâëÿò Íåôò Ôîíäóíäàí äþâëÿò áöäúÿñèíÿ 10388 ìèëéîí ìàíàò òðàíñôåðò åäèëÿúÿê. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, áó áàðÿäÿ ìÿëóìàò Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ìàëèééÿ Íàçèðëèéèíèí ðÿñìè èíòåðíåò ñÿùèôÿñèíäÿ éåðëÿøäèðèëÿí 2015-úè èëèí Òÿñèñ÷è Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû Áàø ðåäàêòîð: Ùèêìÿò ÁÀÁÀÎÜËÓ äþâëÿò âÿ èúìàë áöäúÿëÿðèíèí ëàéèùÿëÿðèíèí òÿãäèìàòûíäà éåð àëûá. Ìÿëóìàòäà áèëäèðèëèð êè, 2015-úè èëäÿ Äþâëÿò Íåôò Ôîíäóíäàí äþâëÿò áöäúÿñèíÿ íÿçÿðäÿ òóòóëàí òðàíñôåðòëÿð úàðè èëèí ïðîãíîçóíà íèñáÿòÿí 1051 ìèëéîí ìàíàò âÿ éà 11,3 ôàèç ÷îõäóð. www.yeniazerbaycan.com ìàèë@yeniazerbaycan.úîì Öíâàí: Áàêû - AZ-1000, Öçåéèð Ùàúûáÿéîâ - 66 Òåëåôîíëàð: 498-78-03, 498-82-21 498-81-24, 498-19-84 àíëàéûðàì. Òÿáèè êè, ìÿí äÿ òàì âÿ ãÿòè îëàðàã ùå÷ úöð ðàçûëàøà áèëìÿçäèì êè, þëêÿìèí áèð ùèññÿñè èøüàë àëòûíäà îëñóí. Àììà ÿôñóñëàð îëñóí êè, áó âÿçèééÿòèí ìÿùç íèçàìëàíìàñû èëÿ áàüëû ìÿíèì ùÿð ùàíñû áèð õöñóñè, ìþúöçÿëè ùÿëë âàðèàíòûì éîõäóð, òÿêëèô åäÿ áèëìÿðÿì”. ×åõèéà Àâðîïà Èòòèôàãûíà öçâ þëêÿ îëàðàã Àçÿðáàéúàíûí ãóðóìëà ÿëàãÿëÿðèíè äÿñòÿêëÿéèð. Áó áàðÿäÿ êå÷ìèø Ïðåçèäåíò Âàòñëàâ Êëàóñ áÿéàí åäèá êè, Àâðîïà Èòòèôàãûíûí “Øÿðã Òÿðÿôäàøëûüû” Ïðîãðàìû ìöñáÿò áèð ëàéèùÿäèð âÿ þëêÿñè ùÿìèí ëàéèùÿíèí éàðàäûúûëàðûíäàí áèðèäèð. Åéíè çàìàíäà, ×åõèéà òÿðÿôè Àçÿðáàéúàíûí ùÿìèí ïðîãðàì ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ èøòèðàêûíû ýåíèø øÿêèëäÿ ìöçàêèðÿ åäèá âÿ Àçÿðáàéúàíëà àïàðûëàí ÿìÿêäàøëûüà ìöñáÿò éàíàøûð. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, þëêÿñè Àçÿðáàéúàíûí áó ñàùÿäÿ ìþâãåéèíè áèëèð âÿ áó òÿðÿôäàøëûã Àçÿðáàéúàíûí ìþâãåéè, ìàðàãëàðû èëÿ äÿ öñò-öñòÿ äöøöð. Âàòñëàâ Êëàóñ Àçÿðáàéúàíûí áó èñòèãàìÿòäÿ ãÿòè àääûìëàðûíû ñîíàäÿê äàâàì åòäèðÿúÿéèíÿ ÿìèíëèéèíè èôàäÿ åäèá. Èêè þëêÿíèí èãòèñàäè ÿëàãÿëÿðèíèí èíêèøàôû ö÷öí äÿ ýåíèø èìêàíëàð ìþâúóääóð. Õàòûðëàäàã êè, 2013-úö èëèí ñåíòéàáðûíäà ×åõèéà-Àçÿðáàéúàí Òèúàðÿò Ïàëàòàñû, ×åõèéàíûí þëêÿìèçäÿêè ñÿôèðëèéè âÿ ×åõèéà Òèúàðÿò Ïàëàòàñûíûí òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ ùÿð èêè þëêÿíèí èø àäàìëàðûíûí ýþðöøö òÿøêèë îëóíóá. Òÿäáèðèí êå÷èðèëìÿñèíäÿ ìÿãñÿä íåôò-ãàç, òèêèíòè, ìöùÿíäèñëèê âÿ èñòåùñàëàò, ìàøûíãàéûðìà, òåêñòèë, ïÿðàêÿíäÿ òèúàðÿò, áàíê÷ûëûã, ìàëèééÿ, ñûüîðòà âÿ äèýÿð ñåêòîðëàð öçðÿ áèçíåñ ôÿàëèééÿòè èëÿ ìÿøüóë îëàí ×åõèéà âÿ Àçÿðáàéúàí øèðêÿòëÿðèíèí, èø àäàìëàðûíûí áèð àðàéà ýÿëìÿñè âÿ ÿìÿêäàøëûã èìêàíëàðûíûí áèðýÿ ìöçàêèðÿ åäèëìÿñèíÿ øÿðàèò éàðàòìàãäûð. Òÿäáèðäÿ ÷ûõûø åäÿí ñÿôèð Ðàäåê Ìàòóëà Àçÿðáàéúàíûí ñöðÿòëÿ ìöàñèðëÿøäèéèíè âóðüóëàéàðàã áèëäèðèá êè, ñîí èëëÿðäÿ áó èñòèãàìÿòäÿ áþéöê èðÿëèëÿéèø ÿëäÿ åäèëèá. Áàêû áþéöê òèêèíòè ìåéäàí÷àñûíà ÷åâðèëèá, ðåýèîíëàðäà äà áèð ÷îõ èíôðàñòðóêòóð ëàéèùÿëÿðè ùÿéàòà êå÷èðèëèð. Áóðàäà ÷åõ øèðêÿòëÿðè ö÷öí áþéöê èìêàíëàð ìþâúóääóð. Î ãåéä åäèá êè, ×åõèéà âÿ Àçÿðáàéúàí äîñò þëêÿëÿðäèð, ùÿì÷èíèí, Îêòéàáðûí 14-äÿ “Åõúåëñèîð Ùîòåë Áàêó”íóí “Àóðà” ñàüëàìëûã ìÿðêÿçèíäÿ æóðíàëèñòëÿð âÿ èúòèìàèééÿò íöìàéÿíäÿëÿðè ö÷öí “À÷ûã ãàïû” ýöíö êå÷èðèëèá. Òÿäáèð çàìàíû éîãà, àåðîáèêà âÿ êàëëàíåòèêà öçðÿ íöìóíÿâè ÷ûõûøëàð òÿãäèì åäèëèá. Òàíûòûì åêñêóðñèéàñûíûí ýåäèøèíäÿ ãîíàãëàð “Àóðà” ñàüëàìëûã ìÿðêÿçèíäÿ ãóðàøäûðûëìûø èäìàí àâàäàíëûãëàðû èëÿ ÿòðàôëû òàíûø îëóáëàð. Ñîíðà “Àóðà” ñàüëàìëûã ìÿðêÿçèíèí êàëëàíåòèêà öçðÿ ìÿøã÷èñè Íàèëÿ ×àí÷àëàøâèëëè èäìàí äÿðñëÿðèíäÿí áèð ñûðà ùÿðÿêÿòëÿð íöìàéèø åòäèðèá. Áóíäàí áàøãà, èøòèðàê÷ûëàðà ìÿøã÷èíèí ìÿñëÿùÿòëÿðè èëÿ ìÿøüÿëÿëÿðäÿ èøòèðàê åòìÿê èìêàíû âåðèëèá. “Àóðà” ñàüëàìëûã ìÿðêÿçèíèí ìåíåúåðè Øàùèí Ãÿäèìîâ ñàüëàìëûã ìÿðêÿçèíèí êèøèëÿð âÿ ãàäûíëàð ö÷öí íÿçÿðäÿ òóòóëìóø àéðû-àéðû çàëëàðûíäà êå÷èðèëÿí ìÿøüÿëÿëÿð ùàããûíäà ÿòðàôëû äàíûøûá. Î ãåéä åäèá êè, ìÿøã÷èëÿðäÿí èáàðÿò ïåøÿêàð êîìàíäà ùÿð êÿñ ö÷öí ôÿðäè îëàðàã ìÿøã ïðîãðàìû èøëÿéèá ùàçûðëàìàüà êþìÿê åäèð. Ñàüëàìëûã ìÿðêÿçèíÿ èäìàí çàëû, öçýö÷öëöê ùîâóçëàðû âÿ ñàóíà äàõèëäèð. Áóðàäà Àìåðèêàíûí “Òåúùíîýéì” ôèðìàñûíûí ìöõòÿëèô íþâ ìöàñèð èäìàí àâàäàíëûãëàðû èäìàíñåâÿðëÿðèí èñòèôàäÿñèíäÿäèð. Çàëäà ñèíÿ, êöðÿê, ãîë, àéàã âÿ ñ. ö÷öí íÿçÿðäÿ òóòóëìóø òðåíàæîðëàðûí, ìöõòÿëèô àüûðëûãäà ÷ÿêè äàøëàðûíûí êþìÿéè èëÿ áÿäÿíäÿ îëàí àðòûã ÷ÿêèíè àçàëòìàã âÿ öðÿê ÿçÿëÿëÿðèíè ìþùêÿìëÿíäèðìÿê ìöìêöíäöð. Èndeks: 67100 Lisenziya: N-B-317 Òèðàæ: 6074 “Êàïèòàë Áàíê”ûí Íÿðèìàíîâ ðàéîí ôèëèàëû ù/ù - 33080019443900419109 êîä - 200093 ÂÞÅÍ - 1500486601 ëöñòö òåííèñ, ñêâîø âÿ áþéöê òåííèñ ìÿøãëÿðè àïàðûðëàð. Àåðîáèêà ìÿøãëÿðè ðÿãñ, àääûì âÿ òîïëà êå÷èðèëèð. Öìóìèééÿòëÿ, 15-65 éàø àðàñû îëàíëàð “Àóðà” ñàüëàìëûã ìÿðêÿçèíäÿ ìÿøã åäÿðÿê äèíúÿëÿ áèëÿðëÿð. Ñàäÿúÿ, ùÿìèí ìÿðêÿçÿ ýÿëèá öçâ îëìàã ëàçûìäûð. Öçâëöê êàðòû ÿëäÿ åòäèêäÿí ñîíðà ìÿðêÿçèí õèäìÿòëÿðèíäÿí èñòèôàäÿ åòìÿê îëàð. “Àóðà” ñàüëàìëûã ìÿðêÿçèíèí ãàäûíëàð ö÷öí õöñóñè òÿêëèôè ùÿôòÿè÷è ñÿùÿð ñààò 10:00-äàí àõøàì ñààò 17:00-à ãÿäÿð îëàí âàõòû ÿùàòÿ åäèð. Òÿêëèôÿ ôèòíåñ ìÿðêÿçèíäÿí, à÷ûã âÿ ãàïàëû ùîâóçäàí, ñàóíà, áóõàð âÿ úàêêóçèäÿí, à÷ûã ùàâàäà òåííèñ âÿ ñêâîø çàëëàðûíäàí èñòèôàäÿ äàõèëäèð. Ãàäûíëàð ö÷öí áèð àéëûã àáóíÿ 175 ÀÇÍ, 6 àéëûã àáóíÿ 750 ÀÇÍ âÿ 1 èëëèê àáóíÿ 1175 ÀÇÍ òÿøêèë åäèð. “Åõúåëñèîð Ùîòåë Áàêó” ùîòåëèíÿ 496 78 02 òåëåôîí íþìðÿñèíÿ çÿíý åäÿðÿê ýåíèø ìÿëóìàò àëìàã ìöìêöíäöð. áèð ÷îõ ñàùÿëÿðäÿ ýöúëö òÿðÿôäàøäûðëàð. ×åõèéà Òèúàðÿò Ïàëàòàñûíûí ëàéèùÿëÿð öçðÿ äèðåêòîðó Êðèñòèíà Ëåèíåðîâà ïàëàòàíûí ýþðäöéö èøëÿð, ùàáåëÿ ×åõèéà òÿðÿôäÿí òÿäáèðäÿ èøòèðàê åäÿí íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè áàðÿäÿ ìÿëóìàò âåðèá. ×åõèéà-Àçÿðáàéúàí Òèúàðÿò Ïàëàòàñûíûí ïðåçèäåíòè âÿ “Áàêåð Òèëëé” Àçÿðáàéúàí øèðêÿòèíèí òÿðÿôäàøû Ñàìèð Âÿëèéåâ ðÿùáÿðè îëäóüó ãóðóì ùàããûíäà ìÿëóìàò âåðÿðÿê äåéèá: “×åõèéà-Àçÿðáàéúàí Òèúàðÿò Ïàëàòàñû áó èëèí ÿââÿëèíäÿ òÿñèñ åäèëìèøäèð. Ìèññèéàìûç Àçÿðáàéúàí âÿ ×åõèéà ðåñïóáëèêàëàðûíûí èø àäàìëàðû, áèçíåñ ãóðóìëàðû âÿ øèðêÿòëÿðè àðàñûíäà ñàüëàì, äàâàìëû ÿìÿêäàøëûã ÿëàãÿëÿðèíèí éàðàäûëìàñûíà âÿ èíêèøàôûíà äÿñòÿê ýþñòÿðìÿêäèð”. Ñ.Âÿëèéåâ ÿìèí îëäóüóíó áèëäèðèá êè, áó ýþðöø ùÿð èêè òÿðÿô ö÷öí ôàéäàëû îëàúàã, ×åõèéà âÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäà èøýöçàð ìöíàñèáÿòëÿðèí èíêèøàôûíà ìöñáÿò òÿñèð ýþñòÿðÿúÿê âÿ ýÿëÿúÿêäÿ ÿëàãÿëÿðèí äàùà äà äÿðèíëÿøìÿñèíÿ çÿìèí éàðàäàúàãäûð. Ãåéä åäÿê êè, ×åõèéàíûí òèúàðÿò òÿðÿôäàøëàðû àðàñûíäà Àçÿðáàéúàí áþéöê ïîòåíñèàëà ìàëèêäèð. Èëëèê 1,7 ìèëéàðä ÀÁØ äîëëàðû ìÿáëÿüèíäÿ òèúàðÿò äþâðèééÿñè Àçÿðáàéúàíû áó þëêÿíèí èõðàú ñòðàòåýèéàñûíäà ìàðàãëû þëêÿéÿ ÷åâèðèá. Àðòûã ÷îõñàéëû èêèòÿðÿôëè ëàéèùÿëÿð ùÿéàòà êå÷èðèëèð âÿ áèð ÷îõ éåíè ëàéèùÿëÿðëÿ áàüëû ìöçàêèðÿëÿð àïàðûëûð. ×åõèéà ùþêóìÿòèíè âÿ èø àäàìëàðûíû Àçÿðáàéúàíëà ÿìÿêäàøëûüà ñþâã åäÿí âàúèá ñÿáÿáëÿðäÿí áèðè Àçÿðáàéúàí èãòèñàäèééàòûíûí éöêñÿê ñöðÿòëÿ èíêèøàô åòìÿñèäèð. Áèð äàùà âóðüóëàìàã éåðèíÿ äöøÿð êè, Àçÿðáàéúàíëà ×åõèéà èêèòÿðÿôëè ìöíàñèáÿòëÿðëÿ éàíàøû, Àâðîïà ìÿñÿëÿëÿðè, õöñóñèëÿ “Øÿðã Òÿðÿôäàøëûüû” ñàùÿñèíäÿ ãàðøûëûãëû-ôàéäàëû ÿìÿêäàøëûã àïàðìàã ïîòåíñèàëûíà ìàëèêäèðëÿð. Öìóìèééÿòëÿ, èêè þëêÿ ðÿñìèëÿðèíèí ãàðøûëûãëû ñÿôÿðëÿðèíèí èíòåíñèâëèéèíèí àðòìàñû ÿëàãÿëÿðÿ äèíàìèêëèê ýÿòèðèá. Èêè þëêÿ àðàñûíäà ìöõòÿëèô ñàùÿëÿð öçðÿ 20-äÿê ñÿíÿä èìçàëàíûá. Àçÿðáàéúàí èëÿ ×åõèéà åìàë ñÿíàéåñè, èíôðàñòðóêòóð, òèááè àâàäàíëûã âÿ ìöäàôèÿ ñÿíàéåñè ñàùÿëÿðèíäÿ äÿ ÿìÿêäàøëûüû äÿðèíëÿøäèðìÿê íèééÿòèíäÿäèð. Ïÿðâèç ÑÀÄÀÉÎÜËÓ “Íàð Ìîáèëå” “Áàêû-2015” Àâðîïà Îéóíëàðûíûí Êþíöëëöëÿð ïðîãðàìûíû äÿñòÿêëÿäè Ýÿëÿí èë Áàêûäà êå÷èðèëÿúÿê èëê Àâðîïà Îéóíëàðû ÿðçèíäÿ àëè ãîíàãëàð âÿ àòëåòëÿðèí ãàðøûëàíìàñû, èäìàí òÿäáèðëÿðèíäÿ ÿìÿêäàøëàð âÿ éà êöòëÿâè èíôîðìàñèéà âàñèòÿëÿðèíèí íöìàéÿíäÿëÿðèíÿ ùÿð úöð äÿñòÿéèí ýþñòÿðèëìÿñè ìÿãñÿäèëÿ êþíöëëöëÿð èøÿ úÿëá îëóíàúàã. “Íàð Ìîáèëå” ìîáèë îïåðàòîðó äà êþíöëëöëÿðèí èøÿ ýþòöðöëìÿñè ïðîñåñèíè àñàíëàøäûðìàã ö÷öí þëêÿ ÿðàçèñèíäÿêè ñàòûø ìÿðêÿçëÿðèíäÿ ýåíèø ðåêëàì êàìïàíèéàñûíà ñòàðò âåðìÿéÿ ùàçûðëàøûð. Åéíè çàìàíäà, “Íàð Ìîáèëå” 12000 êþíöëëö ö÷öí õöñóñè ìîáèë ïðîãðàìûíû òÿòáèã åäÿúÿê. Áó ïðîãðàì âàñèòÿñè èëÿ êþíöëëöëÿð Àâðîïà Îéóíëàðû ùàããûíäà ÿí ñîí õÿáÿðëÿðè ÿëäÿ åòìÿêëÿ éàíàøû, þç ôóíêñèéàëàðû áàðÿäÿ äÿ îïåðàòèâ ìÿëóìàòëàð àëàúàãëàð. Àçåðôîí ÌÌÚ-íèí (“Íàð Ìîáèëå” òèúàðÿò íèøàíû) áàø èúðà÷û äèðåêòîðó Êåíò Ìàêíèëè Àâðîïà Îéóíëàðûíûí ÿëàìÿòäàð òÿäáèð îëàúàüûíû õöñóñè ãåéä åäÿðÿê, Êþíöëëöëÿð ïðîãðàìû ÿñàñûíäà òÿðÿôäàøëûã åòìÿêëÿ, “Áàêû-2015”è äÿñòÿêëÿìÿêäÿí ãöðóð äóéäóãëàðûíû ñþéëÿéèá: “Òÿêìèë òåõíèêè èìêàíëàðûìûç âÿ Àçÿðáàéúàí ýÿíúëÿðè èëÿ ýöúëö ÿëàãÿëÿðèìèç ñàéÿñèíäÿ, êþíöëëöëÿð ùÿðÿêàòûíûí èíêèøàôûíà äÿñòÿê âåðìÿê âÿ þëêÿ ö÷öí ìöñáÿò ÿáÿäè ìèðàñ ãîéìàãëà äöçýöí ìþâãå ñå÷ìèøèê”. “Áàêû-2015” Êþíöëëöëÿð ïðîãðàìû Àçÿðáàéúàíäàêû ýÿíúëÿðÿ áèðèíúè Àâðîïà Îéóíëàðûíûí à÷ûëûø ìÿðàñèìèíäÿ éàõûíäàí èøòèðàê åòìÿê ö÷öí áþéöê èìêàí éàðàäûð. Êþíöëëöëÿðèí úÿëá îëóíìàñû âÿ òÿëèìàòëàíäûðûëìàñûíà ùÿðòÿðÿôëè éàðäûì÷û îëàí “Íàð Ìîáèëå” ìîáèë îïåðàòîðóíóí ôÿàëèééÿòè îëäóãúà òÿãäèðÿëàéèãäèð. Áèç Àâðîïà Îéóíëàðûíà ãÿäÿð ãàëìûø ýöíëÿðè ñàéäûãúà, îíëàðûí Àçÿðáàéúàíûí ýÿíú èíñàíëàðû èëÿ áàüëàíòû ãóðìàã áàúàðûüûíûí íÿ äÿðÿúÿäÿ þíÿìëè îëäóüó þç òÿñäèãèíè òàïûð”, - äåéÿ “Áàêû-2015”èí áàø ÿìÿëèééàò äèðåêòîðó Ñàéìîí Êëåãã âóðüóëàéûá. Øèðêÿòäÿí âåðèëÿí ìÿëóìàòäà, ùÿì÷èíèí, ãåéä îëóíóð êè, ìîáèë îïåðàòîð ùÿð áèð êþíöëëöíö “Íàð” êàðòû âÿ þäÿíèøñèç áàëàíñëà òÿìèí åäÿúÿê. Èíôîðìàñèéà ìÿíáÿëÿðèìèç: “ÀçÿðÒÀú”, “ÀÏÀ”, “Àçàäèíôîðì”, “ÀññÀ-Èðàäÿ”, “ÑÈÀ” Ãÿçåò “Éåíè Àçÿðáàécàí”ûí áèëýèñàéàð ìÿðêÿçèíäÿ éûüûëûá, ñÿùèôÿëÿíèá âÿ “Àçÿðáàéúàí” íÿøðèééàòûíäà îôñåò öñóëó èëÿ ÷àï åäèëèá. Ñÿëèì ËÎÜÌÀÍÎÜËÓ Ãÿçåò 1993-úö èëèí àïðåë àéûíäàí íÿøð îëóíóð Áóðàõûëûøà ìÿñóë: Çàùèä ÈËÙÀÌÎÜËÓ
© Copyright 2024 Paperzz
