İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ İŞ ETÜDÜ & ERGONOMİ Yrd.Doç.Dr.Tarık Küçükdeniz Bölüm 2: Verimlilik • Verimlilik 1 Bölüme Giriş İş etüdü ile ilgili tekniklere geçmeden önce verimlilik kavramından bahsetmek gereklidir. Zira iş etüdü çalışmalarının yapılmasında anahtar başarı faktörü verimliliktir. İş etüdü yapılacak işin seçiminde, yapılan çalışmalarının sonuçlarının değerlendirilmesinde verimlilik ölçümü esastır. 2 Verimlilik Çıktı Verimlilik= Girdi 3 Girdiler • İşgücü • Malzeme • Sermaye • Enerji 4 En Genel Haliyle Verimlilik Formülü Üretim Miktarı Verimlilik= Isgücü + Malzeme +Sermaye + Enerji 5 İşgücü Verimliliği Üretim Miktarı Üretimde Kullanılan Isgucu Saati 6 İşgücü Verimliliği Müsteri Sayısı Personel Sayısı 7 İşgücü Verimliliği Tasınan Miktar Kullanılan Isgucu Saati 8 İşgücü Verimliliği Onaylanan Urun Tasarimi Sayisi Tasarim Muhendisi Sayisi 9 İşgücü Verimliliği Katma Deger Toplam Isgucu Saati 10 İşgücü Verimliliği Satıslar Ödemeler 11 Malzeme Verimliliği Üretimden Cıkan Miktar Üretimde Kullanılan Miktar 12 Malzeme Verimliliği Uretim Miktarı Malzeme Maliyeti 13 Sermaye Verimliliği Üretim Miktarı Fabrika Alani 14 Sermaye Verimliliği Uretim Miktari Makine Sayısı 15 Sermaye Verimliliği Üretim Miktarı Stok Miktarı 16 Video • 'Verimlilik' Tanıtım Filmi: http://www.youtube.com/watch?v=RRCQhA_7RUg 17 Örnek Üç vardiya olarak çalışan bir konfeksiyon atölyesinin paketleme departmanında birinci vardiyada (8 saat) çalışan 20 işçi, çalıştıkları sürede 2400 adet gömlek paketlemektedir. Buradaki işgücü verimliliği nedir? 18 Çözüm Verimlilik= Çıktı 2400 gömlek = = 120 gomlek/ısci Girdi 20 isci Çıktı 2400 gömlek Verimlilik= = = 15 gomlek/saat Girdi 20 isci x 8 saat 19 Örnek İşletmenin ilgili departmana 2 yeni işçi aldığını ve bu durumda paketlenen gömlek miktarının 2600 adede çıktığını varsayalım. Bu durumda verimlilikte değişme olmuş mudur? 20 Çözüm Verimlilik= Çıktı 2600 gömlek = = 118 gomlek/ısci Girdi 22 isci 21 Örnek Birinci örnekteki 20 işçiden 10 tanesinin saat ücreti 6 TL, 5 tanesinin 5 TL, 3 tanesinin 6 TL ve 2 tanesinin de 11 TL olduğunu varsayalım. Bu durumda verimlilik nasıl hesaplanır? 22 Çözüm • 10 işçi * 6 TL * 8 saat = 480 TL • 5 işçi * 5 TL * 8 saat = 200 TL • 3 işçi * 6 TL * 8 saat = 144 TL • 2 işçi * 11 TL * 8 saat = 176 TL Toplam maliyet = 480 + 200 + 144 + 176 = 1000 TL. olacaktır. 2400 gömlek Verimlilik= = 2.4 gömlek/TL 1000 TL 23 Örnek İşe yeni başlayan 2 işçinin işçilik saat ücretinin 3 TL olduğunu varsayalım. Bu durumda, bir önceki örnek için verimlilik ne olur? Verimlilik= 2600 gömlek = 2.48 gömlek/TL 1048 TL 24 Verimlilik Artışı • Daha az girdi ile aynı çıktıyı elde etmek • Aynı miktarda girdi ile daha fazla çıktı elde etmek • Çıktıdaki artışın girdideki artıştan daha fazla olması • Girdideki azalışın, çıktıdaki azalıştan daha fazla olması • Girdiler azalırken, çıktıların artması 25 geli tirilmesidir. Teknik ve ara eleman yeti tirmede yenilikçi, deneyci ve ara tırıcı insan kaynaklarının yeti tirilmesi temel ilkemiz olmalıdır. Tablo 1.3’de üretkenlikte bazı dünya ülkeleri ile ülkemizin kıyaslanması verilmi tir. Verimlilik Kültürü Tablo 1.3: Üretkenlikte Bazı Dünya Ülkeleri ve Türkiye (2009 Yılı) Ülkeler/Bloklar Ki i Ba ına Gelir $ Çalı an Saat Ba ına Hasıla $ ABD 46. 581 57,4 G7 ülkeleri 39. 409 50,6 Almanya 36. 402 53,3 Avrupa Birli i (15 ülke) 34. 694 48,8 OECD (30 Ülke) 33. 697 43,4 spanya 32. 565 47,4 Türkiye 14. 469 28,2 Rusya 20. 409 20,5 Kaynak: OECD Veri Tabanı OECD ülkelerinde kişi başına gelir ve çalışılan saat başına hasıla Ülkemizde imalat sanayi hergeçen gün geli mektedir. sizli in azalması, yeni yatırımların yapılmasına ve imalat sanayinin geli mesine ba lıdır. Verimlilik artı ıyla daha fazla kar eden i letmeler 26 yeni yatırım alanlarına yönelecektir. TÜ K’in açıkladı ı 2011’in üçüncü çeyre ine ait imalat sanayi üretim ve istihdam verilerinden yapılan hesaplara göre Temmuz, A ustos ve Eylül aylarını kapsayan Verimlilik Kültürü 1980 yılından itibaren çalışma saati başına ekonomik çıktı miktarı 27 Örnek Bir oyuncak arabanın montajı 3 dakika sürmektedir. Bir işçi günde 200 adet oyuncak araba monte etmektedir. Günlük çalışma saat 480 dakika olduğuna göre işçilik saati açısında verimlilik nedir? 28 Çözüm Çıktı 600 dk. Verimlilik= = = 1.25 Girdi 480 dk. 29 Etkinlik Gerçeklesen Çıktı Etkinlik= Beklenen Cıktı 30 Grafik Gösterim Yıllık işgücü verimlilik oranları: İşgücü Verimliliği 30 25 20 15 10 5 0 2011 2012 2013 İşgücü Verimliliği 31 Örnek Üç çalışan haftada 600 sigorta poliçesi işlemi yapmaktadır. Haftada 5 gün, günde 8 saat çalışmaktadırlar. İşgücü verimliliği nedir? 32 Çözüm Police Sayisi 600 Isgucu Verimliligi = = = 5 police/saat Iscilik Saati 3x5x8 33 Örnek Bir grup işçi, her biri pazarında 10$’ a satılan bir üründen 400 adet üretmektedir. Muhasebe bölümü bu iş için gerçekleşen maliyetlerin iş gücü için 400$, malzeme için 1000$ ve genel giderler için 300$ olduğunu rapor etmiştir. Çok faktörlü verimliliği hesaplayınız. 34 Çözüm Çıktı Cok Faktörlü Verimlilik= Isgücü Maliyeti + Malzeme Maliyeti + Genel Giderler 400 adet x 10$/adet 4000$ Cok Faktörlü Verimlilik= = = 2.35 400$ +1000$ + 300$ 1700$ 35 Video Verimlilik Nasıl Sağlanır: http://www.youtube.com/watch?v=P-8wVqEKvyc Ofiste Verimlilik Nasıl Arttırılır: http://www.youtube.com/watch?v=F7zfdXc6qBk 36 Örnek Boehring Üniversitesinde öğrenci ücreti sömestr kredi saat başına 150$’dır. Devlet yardımı sömestr kredi saat başına 100$’dır. Tipik bir 3 kredilik ders için ortalama sınıf büyüklüğü 50 öğrencidir. Sınıf başına işçilik maliyeti 4000$’dır, sınıftaki her öğrenci başına malzeme maliyeti 20$ ve sınıf başına genel giderler 25000$’dır. • Bu ders süreci için çok faktörlü verimlilik oranı nedir? • Eğer eğitmenler, her biri 50 öğrencilik 3 kredilik 16 haftalık ders için haftada ortalama 14 saat çalışırlarsa işgücü verimlilik oranı ne olur? 37 Çözüm Cıktının Degeri=50ogrenci/sınıf x 3 kredi/ogrenci x (150$ ücret + 100$ burs)/kredi Cıktının Degeri=37500 $/sınıf Girdinin Degeri = Isgücü + Malzeme + Genel Giderler Girdinin Degeri = 4000$ +(20$/ögrenci x 50 ögrenci/sınııf + 25000$ Girdinin Degeri = 30000$/sı0ıf 38 Çözüm Çıktı 37500 Cok Faktörlü Verimlilik= = = 1.25 Girdi 30000 39 Çözüm Isgucu Verimliligi= 37500$/sınıf 37500$/sınıf = = 167,41 $/saat 14 saat/hafta x 16 hafta/sınıf 224saat/sınıf 40 Verimlilikte Matematiksel Modelleme Verimlilik problemleri, matematiksel modellemede kesirli programlama başlığı altında incelenir. Verimlilik çıktının girdiye oranı olarak ifade edildiğinde bu oranın maksimize edilmesi bir optimizasyon modelidir. Girdi fonksiyonu: f1 (x) = a0 + ax Çıktı fonksiyonu: f 2 (x) = b0 + bx Verimlilik: f 2 (x) b0 + bx f (x) = = f1 (x) a0 + ax 41 Örnek Bir firma A ve B olmak üzere iki model motosiklet üretmektedir. Fabrikanın sabit üretim gideri günlük 40 bin TL’dir. A tipi motosikletin birim başına işçilik, malzeme ve diğer üretim maliyetleri toplamı 10 bin TL’dir, B tipi motosikletin ise 15 bin TL’dir. A tipi motosikletin satış fiyatı 16 bin TL, B tipinin ise 28 bin TL’dir. Motosiklet üretimi için gerekli olan ve dışarıdaki bir tedarikçiden sağlanan önemli bir parçada tedarik sorunu vardır ve tedarikçi firma bu parçadan günlük en çok 180 adet sağlayabilmektedir. Bu parça, her bir A tipi motosiklette 2 adet ve her bir B tipi motosiklette ise 5 adet kullanılmaktadır. Benzer durumda olan bir diğer parçanın ise tedarikçisi günde en çok 150 adet parça sağlayabilmektedir. Bu parçadan ise A tipi motosiklette 4 adet, ve B tipinde 3 adet kullanılmaktadır. Sermaye verimliliği konusunda sıkıntı yaşayan firmanın en düşük maliyetle en yüksek gelir elde edeceği üretim miktarlarını bulunuz. 42 Örnek Natalie Attire modern giysiler üretmektedir. Belli bir hafta boyunca 52’si “düşük kaliteli” olmak üzere 132 parti üretmek için 360 saat çalışmıştır. Düşük kaliteli mallar Attire’nin Fabrika Outlet mağazasında her biri 90 $’a satılmıştır. Geri kalan 80 giysi her biri 200 $’dan perakende satılmıştır. Bu imalat sürecinin işgücü verimlilik oranı nedir? 43 Çözüm Cıktının Degeri=(52 defolu x 90 $/defolu) + (80 x 200 $) Cıktının Degeri=20680$ Iscilik Saati Girdisi=360 saat 20680$ Isgucu Verimliligi = = 57,44 $/saat 360 saat 44 Örnek Otomatik bir montaj hattı sürecinde CD çalarlar üretilmektedir. CD çalarların standart maliyeti birim başına 150 $ (iş gücü 30 $, malzeme 70 $ ve genel gider 50 $’dır). Satış fiyatı birim başına 300 $’dır. • Sadece malzeme maliyetlerinizi azaltarak çok faktörlü verimlilikte %10 artış sağlamak için bu maliyetler % kaç azaltılmalıdır? • Sadece işgücü maliyetlerini azaltarak çok faktörlü verimlilikte %10 artış sağlamak için bu maliyetler % kaç azaltılmalıdır? • Sadece genel giderleri azaltarak çok faktörlü verimlilikte %10 artış sağlamak için bu maliyetler % kaç azaltılmalıdır? 45 Çözüm 46 Çözüm Girdilerin maliyeti şu kadar azaltılmalıdır: ($150 − $136 ) = $14 . a. Malzeme maliyetlerinde $14 ‘lık azalma: $14 $70 = 20.00% b. İşçilik maliyetlerinde $14’lık azalma: $14 $30 = 46.67% c. Genel giderlerde $14’ lık azalma: $14/$50 = 28.00% ‘lik oranlara denk gelmektedir. 47 Önemli Terimlerin İngilizce Karşılıkları • Productivity • Efficiency • Effectiveness • Labour • Material • Input • Output • Wage 48 Linkler • Verimlilik Genel Müdürlüğü - http://vgm.sanayi.gov.tr • Verimlilik Proje Ödülleri http://vgm.sanayi.gov.tr/Pages.aspx?pageID=849&lng=tr 49 Video • Productivity, Quality, Profitability and the Role of Managers: http://education-portal.com/academy/lesson/productivity-qualityprofitability-and-the-role-of-managers.html#lesson 50 Bölüm Sonu Soruları Bir profesör, bir quiz’i 30 saniyede değerlendirebilmektedir. Bir dönem boyunca ortalama 30 öğrencilik 6 dersin her birinde 10’ar quiz yapmaktadır. Eğer profesörün saatlik ücreti 40 TL ise, üniversite için dönemlik toplam quiz değerlendirme işçilik maliyeti nedir? a. b. c. d. e. 60 TL 100 TL 600 TL 36000 TL 48000 TL 51 auzef.istanbul.edu.tr 52
© Copyright 2024 Paperzz
