ATMOSFER-TOPRAK-BİTKİ-İLİŞKİLERİ ÇALIŞMA GRUBU Prof. Dr. Mahmut ÇETİN Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü, Balcalı, Adana [email protected] TUHK YÜRÜTME KURULU TOPLANTISI VE ÇALIŞTAYI DSİ Etlik Eğitim Tesisleri, 10-11 Şubat 2014 1 TÜRKİYE ULUSAL HİDROLOJİ KOMİSYONU TUHK BAŞKANI: Dr. BÜLENT SELEK Atmosf er- Toprak- Bitki İlişkileri Çalışma Prof. Dr. Mahmut ÇETİN M. Sait TAHMİSCİOĞLU Başkan Başkan Yardımcısı Çukurova Üni. Ziraat Fakültesi DSİ Genel Müd. Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi ????? Üniversite Sekretaryası ?????? Dr. Nefise GEDİKOĞLU DSİ Sekretaryası DSİ Genel Müd. Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi/Uluslararası Hidroloji Dr. Hakan AKSU Üye DSİ Genel Müd. Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi/Uluslararası Hidroloji Pelin COŞAR Üye DSİ Genel Müd. Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi/Uluslararası Hidroloji İbrahim BİROĞLU Üye DSİ Genel Müd. Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi/Erozyon ve Rusubat Murat ÇAVUŞOĞLU Üye Mehmet YILDIZ Üye Çiğdem ERDAL Üye Bilal BEKTAŞOĞLU Dr.Filiz MALKOÇ Aydın BALI Mustafa ARSLAN Mustafa DİREN Deniz Döne ALANTOR Gül Ateş Merve Yalçınkaya Üye Üye Üye Üye Üye Üye Üye Üye DSİ Genel Müd. Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi/Erozyon ve Rusubat DSİ Genel Müd. Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi/Toprak Drenaj DSİ Genel Müd. Jeo. Tek. Hizmetler ve Yeraltısuları Dairesi Başkanlığı DSİ Genel Müd. İşletme ve Bakım Dairesi DSİ Genel Müd. İşletme ve Bakım Dairesi DSİ Genel Müd. İşletme ve Bakım Dairesi DSİ Genel Müd. İşletme ve Bakım Dairesi DSİ Genel Müd. İşletme ve Bakım Dairesi DSİ Genel Müd. İşletme ve Bakım Dairesi DSİ 19. Bölge Müd. (Sivas) DSİ 19. Bölge Müd. (Sivas) 2 Çalıştayın ana hedefi, hidroloji bilim alanındaki uygulamaları gerçekleştiren kurumların karşılaştığı sorunlara uygulanabilir çözümler üreten projelerin TUHK bünyesinde gerçekleştirilmesidir. İLGİLİ KURUMLAR • • • • • • Üniversiteler DSİ Genel Müdürlüğü ve Bölge Müdürlükleri Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Orman Genel Müdürlüğü DMİ Genel Müdürlüğü Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı) • İl Özel İdareleri Kırsal Kalkınma Daire Başkanlığı • Tarım Reformu Genel Müd. Tarla İçi Gel. Hiz. D. Bşk. 3 MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER • TUHK Çalışma Gruplarının Tanıtımı ve Üye Sayısının Arttırılması  http://kulturteknik2014.nku.edu.tr 4 MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM) • TUHK Çalışma Gruplarının Tanıtımı ve Üye Sayısının Arttırılması Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı) Toprak ve Su Kaynakları Araştırmaları Daire Başkanlığı Program Değerlendirme Toplantıları kapsamında • İklim Değişikliği ve Havza, • Tarımsal Sulama ve Arazi Islahı, • Toprak ve Bitki Besleme 16-22 Şubat 2014 tarihleri arasında Antalya’da toplantısı var. 5 MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM) • Çalışma Grubu İlgi Alanında Uygulamaya Dönük Konular Toprak-Drenaj Konuları Sulama ve drenaj projelerinde, drenaj kanallarının boyutlandırılması • Yüzey akış tahmin tekniklerinin gözden geçirilmesi: o Yeni gelişmeler? İhtiyaçlar? Olası Araştırma Öncelikleri? • Standart süreli yağış-frekans atlasının güncellenmesi: o Havza bazında noktasal çalışmalar o Havza bazında alansal (haritalama) çalışmalar 6 MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM) FAO Modifiye Penman-Monteith Yöntemi Havza Bazında CBS Ortamında Yapılması Gereken Çalışmalar •Minimum, maksimum ve ortalama sıcaklıkların •Net radyasyonun •Rüzgar hızlarının •Oransal nem Zaman periyodu? • Günlük, 10’ar günlük, aylık dönemlik  Ortalama değerlermi?  Belirli olasılık düzeyleri için mi? • Hangi olasılıklar? Bitki gelişim katsayıları (Kc) Alan bazında bitkilere göre haritalanması 7 MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM) Türkiye Ortalama Yağış Haritasının Güncellenmesi •Noktasal Bazda İstasyonların Ortalama Yağışları •Yağış Serilerinin Çarpık Olması Durumunda Ortalama Ne Oranda Temsili Bir Değerdir? Mod, Medyan, Ortalama? • Olasılıklı Ortalama Yağış Kullanılması Gerekirmi? • En Uygun Haritalama Tekniği? 8 MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM) Toprak-Drenaj Konuları • o o o o Eğimli arazilerin sulu tarıma açılması %12 Eğim bir üst sınırmı dır? Bu sınır ne olmalıdır? Bitki ve sulama yöntemi seçimde tek başına yeterlimi dir? Erozyonu önleyici tedbirlerle eğim sınırı nereye kadar zorlanabilir ? o Model araştırmaları nasıl yapılabilir? Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü ile işbirliği yapılarak bu soruna bir çare bulunablir mi? 9 MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM) İklim Değişikliği Bağlamında Küçük Havzalarda Tarımsal Amaçlı Su Hasadı oGöletlerin hidrolojik tasarımında/kapasitelendirilmesinde MTURC Yöntemi Yöntemin gerektirdiği Güncellenmesi Havza Katsayılarının ÖZER, Z., 1990. Su Yapılarının Projelendirilmesinde Hidrolojik ve Hidrolik Esaslar, Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü ANKARA. Ali Demir Keskiner Farkli Olasılıklı Yağış ve Sıcaklıkların CBS Ortamında Haritalanmasında Uygun Yöntem Belirlenmesi ve M. Turc Yüzey Akiş Haritasinin Geliştirilmesi: Seyhan Havzası Örneği, Ç. Ü. FBE, Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı Adana, 2008. 10 MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM) Kuraklık Analizleri ve Kuraklık Eylem Planları oTarımsal drenaj havzalarında meteorolojik ve tarımsal kuraklık analizlerinin yapılması, oKuraklığa hassas ya da eğilimli alanların belirlenerek su kaynakları yönetim planlarının buna uygun hale getirilmesi İsmail Hakkı FidanDoğu Akdeniz Bölgesinde Standardize Yağış İndeksi (SYİ) İle Kuraklık Analizi ve Markov Zinciri Yöntemini Kullanarak Kurak Olma Olasılıklarının Belirlenmesi, Ç. Ü. FBE, Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı Adana, 2011. 11 MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM) Sulama Şebekelerinin İşletilmesi ve Tarımda Su Kullanımı  İşletmelerde Taban Suyu İzleme Çalışmaları oSulama Birliklerin Teknik altyapılarının Geliştirilmesi oBilinçlendirilmesi, oTaban Suyu İzleme Ağının Güncellenmesi  Sulama Şebekelerinde Havza Yaklaşımıyla Su Bütçesi Ögelerinin Saptanması o Şebekeye alınan suların ölçülmesi, o Drenajla tahliye olan suların ölçülmesi o Sulama ve drenaj sularında su kalitesi parametrelerinin izlenmesi 12 •Çalışma alanındaki mevcut 99 adet taban suyu (TS) gözlem kuyusunun; 18’inin tahrip, 39 adedinin gözlem yapmaya uygun noktalarda olmadığı belirlenmiştir. •TS gözlem kuyu sayısı 107’ye tamamlanmış ve koordinatları GPS ile belirlenmiştir. 13 14 Taban Suyu Derinliğinin Yersel ve Zamansal Değişimi (DEVAM) Zaman Ortalama taban suyu derinliği ve standart hatası (cm) TS derinliği (cm) <50 50-100 100-150 150< Alansal dağılım (%) Mayıs 06 149±8 1.1 7.5 40.3 51.2 Temmuz 06 116±7 5.7 26.7 49.4 18.2 Eylül 06 140±6 0.7 9.8 52.4 37.1 Eklenik alan (%) Taban suyu derinliği (m) ≤ 0 20 40 60 80 100 0.0 0.5 1.0 1.5 Mayıs 2.0 Temmuz Eylül 2.5 15 Sulama Şebekelerinde Havza Yaklaşımıyla Su Bütçesi Ögelerinin Saptanması 16 Kara Deniz Ankara E ge De niz i Antalya YS0 Adana Akdeniz L7 L6 YS2 AKARSU Sulama Birliği Sulama Alanı L8 L2 L9 L3 L4 L5 17 Akım gözlem istasyonları tesisi L6 18 Akım gözlem istasyonları tesisi L2 L3 L4 19 AKARSU SULAMA ALANINDA SULAMA SİSTEMİ YÖNETİM PARAMETELERİ Sulama randımanı (DIE)1 = [(ETc - Pef) / I]×100 Su kullanım etkinliği (WUE) = [ETc / (I + P)] ×100 Drenaj fraksiyonu (DF) = [Q / (I+P)] ×100 20.1 28.7 56.0 1 Sözkonusu dönem için yağışın tamamının etkin olduğu kabul edilmiştir. 20 21 İLGİNİZE TEŞEKKÜRLER 22