ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ PERSONELLERİNİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK DÜZEYLERİNİN ÖLÇÜLMESİ Tülin Filik 1 Demet Ünalan 2 Özcan Özyurt 3 Hatice Uysal 4 Murat Borlu5 ÖZET Amaç: Bu çalışmada; Erciyes Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi sağlık çalışanlarının örgütsel bağlılık düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Materyal-metod: Tanımlayıcı tipteki bu çalışmada; Nisan - Mayıs 2014 tarihleri arasında, Erciyes Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezinde çalışan 322 hemşire, 85 teknisyen/tekniker, 119 sekreter ve 174 destek personelini olmak üzere toplam 700 çalışana anket uygulanmıştır. Sağlık çalışanlarının örgütsel bağlılıklarını belirlemek amacıyla Mowday, Steers ve Porter (1979) tarafından geliştirilen örgütsel bağlılık ölçeği kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde, iki grubun karşılaştırılmasında bağımsız gruplarda student t testi, ikiden fazla grubun karşılaştırılmasında varyans analizi kullanılmıştır. Değerlendirmelerde anlamlılık düzeyi p< 0.05 kabul edilmiştir. Bulgular: Çalışmamızda, cinsiyetle örgütsel bağlılık arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Erkek çalışanların örgütsel bağlılık puan ortalaması anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Eğitim durumu ile örgütsel bağlılık puan ortalamaları arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Lise mezunlarının örgütsel bağlılık puan ortalamaları önlisans ve lisans mezunlarının puan ortalamalarından anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Hemşirelerin örgütsel bağlılık puan ortalamaları diğer meslek gruplarına göre anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. Yaş ve meslekte çalışma süresi ile örgütsel bağlılık arasında pozitif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur (p<0.05). Sonuç ve öneriler: Erkek çalışanların, lise mezunlarının örgütsel bağlılık puan ortalamaları yüksek, hemşirelerin ise düşük bulunmuştur. Yaş ve meslekte çalışma süresi ile örgütsel bağlılık arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu ortaya konmuştur. Anahtar Kelimeler: Örgütsel bağlılık, hastane, sağlık çalışanı Erciyes Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi, Uzman, Müdür Yrd. [email protected]. GSM:533 352 65 46 Erciyes Üniversitesi Halil Bayraktar SHYO, Doç.Dr. [email protected]. 3 Erciyes Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi, Uzman, Başmüdür [email protected]. 4 Erciyes Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi, Başhemşire Yrd. [email protected]. 5 Erciyes Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi, Prof.Dr. Başhekim Yrd. [email protected]. 1 2 ABSTRACT Aim: In this study; it is aimed to determine the organizational loyalty levels of the staff working at Erciyes University Health Implementation and Research Centre. Material-method: In this descriptive type study; between April and May 2014 ,a questinnaire is applied to 322 nurses, 85 technician/technicer , 119 secretaries and 174 supporting staff which makes total 700 staff who are all working at Erciyes University Health Implementation and Research Centre. To determine the organizational loyalty levels of these health employees ’ , ‘ organizational loyalty scale’ developed by Mowday, Steers and Porter( 1979) is used. In statistical analysis of the datas ‘student t test ‘ is used for the comparison of two independent groups and , ‘variance analysis’ is used for the comparison of more than two groups.The significance level is accepted as p<0.05 in the assesments. Findings: In our study we found that there is a significant relation between sex and organizational loyalty. It is found that the average score of organizational loyalty of male staff is significantly high.We also found that there is a significant relation bertween education level and average score of organizational loyalty .The averege score of organizational levels of high school graduates is significantly higher than the average organizational level scores of associate and undergradute graduates.It has been seen that the averege organizational loyalty level scores of nurses have been the lowest when compared with other health employees.A positive significant relation is found between organizational loyalty and age and working period of the staff(p<0.05). Result and suggestions: Average organizational loyalty scores of male staff and high school graduates are found high, whereas nurses’ are low. A positive significant relation is found between organizational loyalty and age and working period of the staff. Keywords: Organizational loyalty, hospital, health employee 2 GİRİŞ Tedavi, bakım, eğitim ve araştırma fonksiyonu olan yataklı tedavi kurumlarında, sağlık hizmetlerinin en iyi şekilde sunulabilmesi için sağlık personellerinin kurumun bir parçası olmaktan memnun olmaları, kendilerini kuruma ait hissetmeleri ve kurumdan ayrılma planları yapmamaları gerekmektedir (Duygulu, 2007:69). Örgütsel bağlılık, çalışanların örgütsel süreçleri benimsemeleridir. Özellikle, iş ahlakı, iletişim, güven, saygı, katılım, paylaşım, iş devamlılığına, politika ve stratejilere, takım çalışmasına, örgütsel vatandaşlık davranışı gibi örgütsel süreçlere olan sadakat duyguları onların örgüte olan bağlılıklarını göstermektedir (Demirel, 2009:116). Örgütsel bağlılık kavramı, bir örgütün bireyden beklediği formal ve normatif beklentilerin ötesinde, bireyin örgüt çıkarlarını kendi çıkarlarından üstün görmesi, örgütün amaç ve değerler sistemiyle özdeşleşmesi” şeklinde tanımlanabilir (Bayram, 2005:128). “Bağlı işgören, ne olursa olsun örgütte kalan, işine düzenli devam eden, tam bir iş gününü ve daha fazlasını kullanan, işletmenin yatırımlarını koruyan ve örgütün amaç ve vizyonunu paylaşandır (Meyer ve Allen, 1990:3). Örgütsel bağlılığın yüksek olduğu örgütlerde, iş performansı, iş tatmini, bilgi paylaşımı, örgütsel güven, işe devamlılık, kaynakların etkin kullanılması, örgütsel vatandaşlık davranışı gibi hususların oranı da yüksektir (Demirel, 2009:116). Mowday, Steers ve Porter (1979:225) örgütsel bağlılığı, bireyin davranışları aracılığıyla faaliyetlerine ve örgüte olan ilgisini güçlendiren inançlarına bağlanması şeklinde tanımlayarak, davranışsal bağlılık ve tutumsal bağlılık olarak iki boyutta sınıflandırmıştır. Örgütlerin önemli amaçlarından birisi, örgütüne bağlı çalışanlar yaratmaktır. Böylece örgütler, sahip oldukları en önemli varlık olan insan gücünden maksimum derecede verim alma fırsatını bulacaklardır (Cengiz, 2001). Örgütsel bağlılık özellikle insan gücünün ağırlıkta olarak kullanıldığı sağlık sektöründe büyük bir öneme sahiptir. Hastane hizmetlerinin verimli, düşük maliyetle ve kaliteli olarak verilmesinde, hastanedeki tüm meslek grupları sorumludur (Coşkuner ve Yertutan 2009:4). Örgütsel bağlılıkta, örgütün çalışanların sorunlarıyla ilgilenmesinin önemli yeri vardır. Örgütsel yapı içerisinde iletişim kanallarının iyi olması, doğru insan kaynakları politikaları, 3 sosyal etkinlikler, kariyer olanakları, örgüt içi adalet gibi unsurların, çalışanın bağlılığını artırmaya yönelik olumlu etki yapması beklenmektedir (Gündoğan 2009:7). Bu çalışmada Erciyes Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi sağlık çalışanlarının örgütsel bağlılık düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Tanımlayıcı tipteki bu çalışma; Nisan - Mayıs 2014 tarihleri arasında, Erciyes Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezinde çalışan hemşirelerin, teknisyen/teknikerlerin, sekreterlerin ve destek personelinin örgütsel bağlılık düzeyinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Erciyes Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Gevher Nesibe Hastanesi’nde çalışan 506 hemşire, 230 teknisyen/tekniker, 173 sekreter ve 316 destek personeli oluşturmaktadır. Çalışmamızda ½ basit tesadüfî örnekleme yöntemi ile toplamda 322 hemşire, 85 teknisyen/tekniker, 119 sekreter ve 174 destek personelini olmak üzere toplam 700 çalışana anket uygulanmıştır. Araştırmada sağlık çalışanlarının örgütsel bağlılıklarını belirlemek amacıyla Mowday, Steers ve Porter (1979) tarafından geliştirilen örgütsel bağlılık ile ilgili olarak 15 ifadeye yer verilen örgütsel bağlılık ölçeği kullanılmıştır. Ölçek, ifadelere katılımcıların ne derecede katıldığını belirlemek için 5’li Likert ölçeğidir. Buna göre ifadeler, “Hiç Katılmıyorum (1)”, “Çok Az Katılıyorum (2)”, “Biraz Katılıyorum (3)”, “Oldukça Katılıyorum (4)”, “Tamamen Katılıyorum (5)” olarak sıralandırılmıştır. Toplanan verilerin güvenilirlik testleri yapılmış ve Cronbah Alfa değeri 0,661 olarak tespit edilmiştir. Verilerin istatistiksel analizinde, bilgisayarda SPSS 17.0 paket programı kullanılmıştır. İki grubun karşılaştırılmasında bağımsız gruplarda student t testi, ikiden fazla grubun karşılaştırılmasında varyans analizi kullanılmıştır. Değerlendirmelerde anlamlılık düzeyi p< 0.05 kabul edilmiştir. BULGULAR VE TARTIŞMA Tablo 1. Çalışanlarının çeşitli değişkenlere göre örgütsel bağlılık düzeyleri n (%) X±SD İstatistiki değerlendirme 265 (38.1) 45.21±7.9 p<0.01 Örgütsel bağlılık Değişkenler Cinsiyet Erkek 4 Kadın 430 (61.9) 43.03±7.0 Evli 484 (69.7) 44.09±7.5 Bekar 210 (30.3) 43.38±7.4 Lise 149 (21.7) 46.31±8.2a Önlisans 165 (24.0) 45.41±7.6b 345 (50.1) 42.01±6.7 c 29 (4.2) 42.90±5.8 322 (46.0) 41.13±6.4a 85 (12.1) 45.93±7.0b Sekreter 119 (17.0) 43.11±9.0 b Destek personeli 174 (24.9) 47.07±7.7b Medeni durum 0.256 Eğitim durumu Lisans Lisansüstü p<0.01 Sağlık çalışanı Hemşire Teknisyen/tekniker p<0.01 Çalışmamızda, cinsiyetle örgütsel bağlılık arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Erkek çalışanların örgütsel bağlılık puan ortalaması anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (Tablo 1). Örgütsel bağlılıkta cinsiyet ilişkisi olduğuna yönelik araştırma sonuçları çelişkilidir. Kadınların erkeklerden daha az bağlı oldukları gösteren çalışmanın yanında (Güneş vd. 2009:494, İşcan ve Nakliyok 2004:196), örgüte bağlılık ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişki bulunmadığını ortaya koyan çalışma da mevcuttur (Coşkuner ve Yertutan 2009:10). Çalışmamızda kadınların örgütsel bağlılıklarının düşük çıkmasının nedeni, çoğunluğu kadın olan hemşire grubunun örgütsel bağlılık düzeylerinin düşük olmasından kaynaklanmaktadır. Çalışmamızda medeni durumla örgütsel bağlılık boyutları arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır (p>0.05). Farklı meslek gruplarında yapılan çalışmalarda da bizim araştırma bulgumuza benzer şekilde medeni durumla örgütsel bağlılık arasında ilişki bulmadıklarını belirtmişlerdir (Boylu 2007:65; Gündoğan 2009:91). Eğitim durumu ile örgütsel bağlılık puan ortalamaları arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Lise mezunlarının örgütsel bağlılık puan ortalamaları önlisans ve lisans mezunlarının puan ortalamalarından anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (Tablo 1). Eğitim durumu yükseldikçe bağlılık oranı düşmektedir. Lisans mezunlarının kendilerine güvenmeleri ve yeterli gördükleri için başka kurumlarda iş bulabileceklerine inanmış olmaları olabilir. Kamu çalışanlarının örgütsel bağlılığı konusunda yapılan bir çalışmada; lise mezunu 5 hemşirelerin kurumdan ayrılma konusunda çok az seçeneklerinin olduğunu, lisans mezunlarının ise kurumdan ayrılma konusunda ellerinde seçeneklerinin olduğunu düşündükleri bulunmuşlardır (Sevinç ve Şahin 2012:276). Örgütsel adalet ve bağlılık ilişkisinin araştırıldığı bir çalışmada; eğitim düzeyi değişkenine göre örgütsel bağlılık düzeyi en yüksek ilköğretim mezunu işgörenler olurken, en düşük bağlılığa sahip olanlar ise lisans mezunu işgörenler olduğu bildirilmiştir (Yazıcıoğlu ve Topaloğlu 2009:10). Çalışmamızda hemşirelerin örgütsel bağlılık puan ortalamaları diğer meslek gruplarına göre anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur (Tablo 1). Kurumda 657 sayılı kanunun 4/B maddesine göre sözleşmeli hemşire istihdam edilmektedir. Sözleşmeli personelin statü ve hakları, 4924 sayılı kanuna tabi sözleşmeli personelin statüsünden ve özlük haklarından farklıdır. Bu durum hemşire grubunun örgütsel bağlılık düzeylerinin düşük olmasının nedenlerinden biri olabilir. Meram Tıp Fakültesi Hastanesinde yapılan bir çalışmada, doktorların hemşirelere oranla kuruma daha bağlı oldukları bulunmuştur (Sevinç ve Şahin 2012:279). Sağlık çalışanlarının örgütsel bağlılığı konusunda yapılan bir çalışmada; hemşirelerin duygusal bağlılık ortalamaları, sağlık teknisyenleri ve tıbbi sekreterler için elde edilen ortalamalardan daha düşük bulduklarını bildirmişlerdir (Arbak ve Kesken 2005:138). Ülkemizde araştırma sonuçları hemşirelerin örgütlerine orta ya da düşük düzeyde bağlılık duyduklarını göstermektedir (Duygulu 2008:9, Benligiray 2011:28) Tablo 2. Çalışanların çeşitli özelliklerine göre örgütsel bağlılık düzeyi arasındaki ilişki Değişkenler Örgütsel bağlılık boyutları Yaş r= 0.100, p=0.009 Meslekte çalışma süresi r= 0.110, p=0.004 Kurumda çalışma süresi r= 0.047, p=0.226 Çalışanların çeşitli özelliklerine göre örgütsel bağlılık düzeyi arasındaki ilişki incelendiğinde; yaş ve meslekte çalışma süresi ile örgütsel bağlılık arasında pozitif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur (p<0.05) (Tablo 2). Coşkuner ve Yertutan’ın (2009) araştırmasında; 28 ve daha küçük yaş grubunun örgütsel bağlılık ortalaması, 41 yaş ve üstünün örgütsel bağlılık ortalamasından; bir yıldan daha az hizmet vermiş olanların örgütsel 6 bağlılık ortalaması, 1-3 yıl ile 7 yıl ve üstü hizmet vermiş olan çalışanların örgütsel bağlılık ortalamasından, mesleklerinde 1 yıldan az hizmet vermiş olanların örgütsel bağlılık ortalaması da, 1-5 yıl hizmet vermiş çalışanların örgütsel bağlılık ortalamasından daha düşük bulduklarını bildirmişlerdir. Örücü ve arkadaşlarının (2010) yaptığı bir araştırmada; çalışanların yaşının ve işletmede çalıştıkları sürenin iş tatminini etkilediği ve bununla birlikte örgütsel bağlılıkları konusunda da belirleyici faktör olduğu ortaya konmuştur. SONUÇ VE ÖNERİLER Erciyes Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi sağlık çalışanlarının örgütsel bağlılık düzeylerinin belirlenmesi amacıyla yaptığımız bu çalışmada; erkek çalışanlarda, lise mezunlarında örgütsel bağlılık puan ortalamalarının yüksek olduğu, hemşirelerin örgütsel bağlılık puan ortalamalarının düşük olduğu, yaş ve meslekte çalışma süresi ile örgütsel bağlılık arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu ortaya konmuştur. Hastanelerde hemşirelerin sundukları sağlık hizmetleri düşünüldüğünde, hemşirelerin örgütsel bağlılıklarının düşük olması, kaliteli hizmet sunumunda ve istenen performansı göstermede sorunlar ortaya çıkarabilecektir. Hemşirelerin örgütsel bağlılıklarını azaltan bazı günümüz koşulları çalışma sistemleri ve kurallar bulunmaktadır. Bu kurallardan bazıları kurumların da bu konuda hareket alanını oldukça kısıtlamaktadır. Çalışmayı yaptığımız kurumun üçüncü basamak bir sağlık kuruluşu olması, ağır hastalara ve sürekli yoğun hizmet verme zorunluluğu, hemşirelerin her atama döneminde başka kurumlara geçme arzusunu artırmakta bu da kuruma olan bağlılık duygusunu azaltmaktadır. Sağlık yöneticilerinin, hemşirelerin örgütsel bağlılığını artırıcı önlemleri hızla alması veya bu bağlılığı azaltıcı faktörleri gidermesi gerekmektedir. Sağlık Hizmetlerinde Kurumun ulaşmak istediği hedefler doğrultusunda hemşirelerin etkinliği ve verimliliği konusunda gerekli adımların atılması gerekmektedir. 7 KAYNAKLAR Allen N.J., Meyer J.P., (1990). “The Measurement and Antecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization”, Journal of occupational and organizational psychology, 63:1-8. Arbak, Yasemin – Kesken, Jülide. (2005) “Örgütsel Bağlılık Sağlık Hizmetlerinde Sürekli Gelişim İçin Davranışsal Yaklaşım” Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları Yayın No:09, 1.Baskı, İzmir, 138 Bayram, Levent, (2005). “Yönetimde Yeni Bir Paradigma: “Örgütsel Bağlılık”, Sayıştay Dergisi, 59:128. Benligiray, Serap – Sönmez, Harun, (2011), Hemşirelerin Mesleki Bağlılıkları ile Diğer Bağlılık Formları Arasındaki İlişki: Örgüte Bağlılık, İşe Bağlılık ve Aileye Bağlılık. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 28-40. Boylu, Yasin – Pelit, Elbeyli – Güçer, Evren (2007), “Akademisyenlerin Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma” Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44:65. Cengiz, Aytül A. (2001); Kişisel Özelliklerin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri ve Eskişehir' de Sağlık Personeli Üzerine Bir Uygulama, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Coşkuner Selda – Yertutan, Canan, (2009), “Kurum Ev İdaresi Alanında Çalışanların Örgütsel Bağlılıklarının İncelenmesi” H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27:1-18. Demirel, Yavuz, (2009) “Örgütsel Bağlılık ve Üretkenlik Karşıtı Davranışlar Arasındaki İlişkiye Kavramsal Yaklaşım” Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8:115-132. Duygulu, Sergül - Abaan, Süheyla (2007), “Örgütsel Bağlılık: Çalışanların Kurumda Kalma ya da Kurumdan Ayrılma Kararının Bir Belirleyicisi” Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi,61-73. 8 Duygulu, Sergül- Korkmaz, Fatoş (2008), Hemşirelerin Örgüte Bağlılığı, İş Doyumları ve İşten Ayrılma Nedenleri C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12:9-20. Gündoğan, Tamer, (2009), “Örgütsel Bağlılık: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Uygulaması” Uzmanlık Yeterlilik Tezi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü Ankara. Güneş İlkay – Bayraktaroğlu, Serkan - Özen Kutanis, Rana, (2009), “Çalışanların Örgütsel Bağlılık ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki: Bir Devlet Üniversitesi Örneği” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14:481-497. İşcan, Ö.Faruk - Naktiyok Alılhan, (2004), “Çalışanların Örgütsel Bağdaşımlarının Belirleyicileri” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 59:181-201. Mowday R.T., Steers R.M., Porter L.W., (1979), “The Measurement of Organizational Commitment”, Journal of Vocational Behavior, 14:224-247. Örücü, Edip – Kılıç, Recep - Şimşir Sinem (2010), “Organizasyonlarda İş Tatmini Uygulamaları Ve Örgütsel Bağlılığa Etkisi Üzerine Bir Araştırma” Akademik Fener Dergisi, 13:12. Sevinç, İsmail – Şahin, Ali, (2012), Kamu Çalışanlarının Örgütsel Bağlılığı: Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Maliye Dergisi,162: 279. Yazıcıoğlu, İrfan - Topaloğlu, I.Gökçe, (2009), Örgütsel Adalet ve Bağlılık İlişkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 1:3-16. 9
© Copyright 2024 Paperzz
