Sayı : 2014 / 208 Konu: Doğalgaz Denetimleri 15 Eylül 2014 Değerli Üyemiz, Bilindiği üzere, Başkent Doğalgaz A.Ş. tarafından doğalgaz tesisatlarınızı istenilen standartlara uygun duruma getirmek üzere, Derneğimiz üyelerine 22 Ağustos 2014 tarihine kadar süre verilmişti. Üyelerimizden Derneğimize gelen süre uzatımı talepleri doğrultusunda Başkent Doğalgaz A.Ş. yetkilileri ile temasa geçilmiş ve Şirket Yetkilileri sözkonusu sürenin 15 Ekim 2014 tarihine kadar uzatıldığını ifade etmişlerdir. Bu çerçevede, doğalgaz tesisatlarınızın 15 Ekim 2014 tarihine kadar tarafınızdan belirlenecek yetkili firmalarca projelendirilmesi ve standartlara uygun hale getirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, Başkent Doğalgaz A.Ş.’den Derneğimizin girişimleriyle temin edilen “Endüstriyel Periyodik Kontrol İçtesisat Teknik Tadilat Talimatı” denetimler sırasında yardımcı olması amacıyla ilişikte sunulmuştur. Bilgilerinizi rica eder, çalışmalarınızda başarılar dilerim. Saygılarımla Seçim AYDIN Başkan Ek: Endüstriyel Periyodik Kontrol İçtesisat Teknik Tadilat Talimatı Dr. Mediha Eldem Sokak No: 33 / 5 Kızılay – ANKARA/TÜRKİYE Tel : (0.312) 4303548 Fax : (0.312) 4303541 e-mail : [email protected] web : www.atid.org.tr ENDÜSTRİYEL PERİYODİK KONTROL İÇTESİSAT TEKNİK TADİLAT TALİMATI 1. AMAÇ Periyodik kontroller sonucunda karşılaşılan mevcut aboneliği bulunan adreslerin genel iç tesisat durumlarının düzenlenmesinin sağlamaktır. 2. KAPSAM Periyodik kontroller sonucunda teknik tadilat projesi gerektiren iç tesisatları kapsamaktadır. 3. TANIMLAR İç Tesisat: Basınç düşürme ölçüm istasyonu veya servis kutusu/servis vanası çıkışından itibaren sayaç hariç, müşteri tarafından yaptırılan ve mülkiyeti müşteriye ait olan boru hattı ve teçhizatı ile tüketim cihazları, atık gaz çıkış borusu, baca ve havalandırma sistemini içeren tesisatı tanımlar. Sertifikalı İç Tesisat Firması: Dağıtım şirketi tarafından EPDK mevzuatlarına uygun iç tesisat yapma konusunda sertifikalandırılmış gerçek ya da tüzel kişi. 4. UYGULAMA Teknik Tadilat Projesi gereken hususlar:  Mevcut proje dışı cihaz ilavesi var ise,  Cihazların konumu değiştirilmiş ise,  Mevcut cihazlar yenileri ile değiştirilmiş ise, Teknik Tadilat Projesi gerekmeyen hususlar:  Havalandırmalar yeterli değil ise,  Gaz alarm cihazları yok ise,  Tesisatta topraklama yok ise, TALİMAT İT.TL.01 Yayın Tarihi:02.12.2013 Revizyon Tarihi: 25.06.2014 Revizyon Numarası:01 A) SAYAÇ Sayacın montaj şeklini kapsar.  Kullanım basıncı 21mbar olan durumlarda sayaç montaj şekli aşağıdaki gibi olacaktır. regülatör selenoid vana test nipeli küresel vana manometre sayaç  Kullanım basıncı 300mbar olan durumlarda sayaç montaj şekli aşağıdaki gibi olacaktır. regülatör selenoid vana basınç test nipeli fleks küresel vana thermowell manometre sayaç TALİMAT İT.TL.01 Yayın Tarihi:02.12.2013 Revizyon Tarihi: 25.06.2014 Revizyon Numarası:01  Rotary sayaç montaj şekli aşağıdaki gibi olacaktır. 1 Vana 9 Flanþ Flanslar, ANSI 150-300-600 olacaktýr. Flanslar, kaynak boyunlu olacaktýr. DN 65'te hýz sýnýrlamasý ve basýnç kayýplarý dikkate alýnarak DN 50 diþli vana konulabilir. Servis vanasýndan sonraki kesme vanasý. Sayaç grubu sonrasý vana BAÞKENTGAZ tarafýndan istenilebilir. ROTARY SAYACLARA AIT BAGLANTI DETAYI 5 Konik filtre 4 Manometre ayni çapta ve terazide olacak Çift contalý olacaktýr. Musluklu manometre olacaktýr. 2D 1D baglantilar flansli olacak 7 Termometre 6 Thermowell DETAY-A D Akis yonu 45 DERECE Flanþ 9 2 1 Filtre-Regülatör 3 Küresel vana servis vanasindan sonraki sayaç vanasi Selenoid 8 Test nipeli 6 Thermowell 4 Manometre 5 Konik filtre -cift contali olacak- D 7 Termometre D/2 DN15 Thermowell, ana boru çapýna göre boy ölçüsü uygun olacak. Thermowell, baðlantý ölçüsü DN 15 olacak. DN 15 boru baðlantýsý Ana boruya kaynaklanacaktýr. Thermowell, yerinde montajlý olacak.  Türbin sayaç montaj şekli aşağıdaki gibi olacaktır. 1 Vana 9 Flanþ Flanslar, ANSI 150-300-600 olacaktýr. Flanslar, kaynak boyunlu olacaktýr. DN 65'te hýz sýnýrlamasý ve basýnç kayýplarý dikkate alýnarak DN 50 diþli vana konulabilir. Servis vanasýndan sonraki kesme vanasý. Sayaç grubu sonrasý vana BAÞKENTGAZ tarafýndan istenilebilir. TURBINLI SAYACLARA AIT BAGLANTI DETAYI ayni çapta ve terazide olacak baglantilar flansli olacak 5D 5 Akis düzenleyici 4 Manometre 2D 1D Çift contalý olacaktýr. Musluklu manometre olacaktýr. D Akis yonu 2 4 1 Filtre-Regülatör Manometre 3 Küresel vana 5 servis vanasindan sonraki sayaç vanasi Selenoid -cift contali olacakAkis düzenleyici Flanþ 9 8 6 Thermowell 7 Test nipeli Termometre 7 Termometre 6 Thermowell 45 DERECE D D/2 DN15 Thermowell, ana boru çapýna göre boy ölçüsü uygun olacak. Thermowell, baðlantý ölçüsü DN 15 olacak. DN 15 boru baðlantýsý Ana boruya kaynaklanacaktýr. Thermowell, yerinde montajlý olacak. TALİMAT İT.TL.01 Yayın Tarihi:02.12.2013 Revizyon Tarihi: 25.06.2014 Revizyon Numarası:01 B) DOĞALGAZ TESİSAT Doğalgaz tesisatı; boru bağlantıları, fittingsler, topraklama, gaz alarm cihazları, brülör, filtre, selenoid vana, regülatör vb. kapsar. Doğalgaz boru tesisatının değiştirilmesi gerekli hususlar;  İlk aktif aboneliği 15 yılın üzerinde olan yerler,  Toplam basınç kaybı hesabı kritik değerin üzerinde olan yerler, Doğalgaz boru tesisatının değişmemesi gerekli durumlarda bile; gaz alarm cihazları, selenoid vana, filtre, regülatör, esnek bağlantı fleksleri değiştirilecektir.        Kapalı hacimlerden geçen mevcut doğalgaz tesisatlarında mahale doğal havalandırma açılacak veya gaz alarm cihazı konulacaktır. Brülör TSE/CE belgeleri mevcut ve yetkili servisten kullanılabilir olduğuna dair teknik rapor olacaktır. DN 25 ve üzeri çaplar için bağlantı kaynaklı olacaktır. Tesisatta patent malzemeler kullanılmalıdır. Her cihazın bir kesme vanası olacaktır. Cihazlarının bağlantı parçaları esnek makaron kaplı fleks olmalıdır. Cihazların bulunduğu mahallerde en az 2 adet exproof gaz alarm cihazı olacak ve selenoid vana ile irtibatlı olacaktır. Doğalgaz tesisatı, İç Tesisat sertifikalı firmalar tarafından yapılmak zorundadır. C) HAVALANDIRMA Havalandırma; doğal havalandırma sistemi, mekanik havalandırma sistemi, davlumbazları vb. kapsar.      Alt-üst havalandırmalar mümkün olduğunca zıt cephelere yerleştirilmelidir. Alt havalandırma kanalı, açık yanmalı cihazların yanma rejimini etkilememesi için yeterli uzaklığa yerleştirilmelidir. Mekanik havalandırmada, çalışmadan sistem devreye girmeyecek şekilde kontrol sistemi olacak. (selenoid irtibatlı) Atmosferik mutfak cihazları için davlumbaz sistemi olacaktır. Doğal havalandırma hesabı; doğrudan dışarı açılan menfezler için yeterli kesit alanı aşağıdaki eşitliğe göre hesaplanmalıdır. Burada; SA: Alt havalandırma net kesit alanı (cm2) F: Menfezin geometrisine bağlı olarak aşağıdaki şartlara göre değişir. F=1: Dikdörtgen (uzun kenarı, kısa kenarının 1,5 katından fazla olmayan), F=1,1: Dikdörtgen (uzun kenarı, kısa kenarının 5 katına kadar olan), F=1,25: Dikdörtgen (uzun kenarı, kısa kenarının 10 katına kadar olan), TALİMAT İT.TL.01 Yayın Tarihi:02.12.2013 Revizyon Tarihi: 25.06.2014 Revizyon Numarası:01 F=1: Dairesel, F=1,2: Izgaralı, a: Menfezin ızgara katsayısı (ızgarasız olduğunda a=1,ızgaralı olduğunda a=1,2) ∑ Qbr: Toplam anma ısı gücü (kW) D) CİHAZ Cihazların kullanılması durumunu kapsar.  Mevzuatta standardı var, cihaz CE-TSE belgesi mevcut ise; İlgili teknik servis periyodik bakım raporları ve CE-TSE belgeleri proje dosyasına eklenecek. İlgili teknik servis cihazın periyodik bakımlarının yapıldığına ve cihazın kullanılabilir olduğuna dair rapor verecek.  Mevzuatta standardı var, cihaz CE-TSE belgesi mevcut değil ise;   Mevzuatta standardı olduğu halde CE-TSE belgesi bulunmayan mevcut cihazlar yenilenecek. Mevcut Endüstriyel Mutfak Cihazlarının cihazlarının tadilat yapılarak kullanılması için aşağıdaki Tablo-1’de belirtilen şartlar sağlanacaktır. CİHAZLAR Fırınlar ALEV KONTROL CİHAZI EVET SICAKLIK TERMOSTADI EVET Set Üstü Ocak EVET İSTEĞE BAĞLI Grill, Tost Makinası, Müstakil Ocak Kızartma Sacı EVET İSTEĞE BAĞLI EVET İSTEĞE BAĞLI Benmari EVET İSTEĞE BAĞLI Fritöz EVET EVET Tablo-1: TS EN 203 kapsamında belirtilen emniyet kuralları Burada cihaz tadilat esnasında kullanılan cihazlar TSE belgeli olacaktır. Akredite periyodik muayene kuruluşu uygunluk raporu verecektir.  Mevzuatta standardı olmayan, cihaz CE-TSE belgesi mevcut değil ise; Cihaz CE-TSE belgesi (mevzuatta standardı olmayan) mevcut değil ise; (taş fırın, kara fırın, pide-lahmacun fırın ve atmosferik brülör yakma sistemi) akredite belgelendirme kuruluşu cihaza uygunluk belgelendirmesi (cihazlara tek olarak Uygunluk Belgesi düzenlenecek) ve yakma sistemine uygunluk belgesi verecek. TALİMAT İT.TL.01 Yayın Tarihi:02.12.2013 Revizyon Tarihi: 25.06.2014 Revizyon Numarası:01 TAŞ FIRIN (fırın için akredite kuruluş uygunluk raporu-brülör CE belgeli) • Fırın izolasyonları sağlanmış şekilde olmalıdır. • Yanma hücresi; köşeleri mümkün olduğu kadar yuvarlatılarak gaz birikmesi önlenmeli, ortamdan hava alması engellenerek sızdırmaz yapılmalıdır. • Brülör; yanma hücresine flanş yardımı ile sabitlenmeli, sızdırmazlık ve izolasyonu sağlanmalıdır. Brülörün alevi yanma hücresine uygun oluşturulmalıdır. • Brülör hava emiş ağzı açık olmalıdır. • Temizleme kapağı izolasyonlu olmalı ve sabitlenmelidir. • Fırın atık gaz çıkışı ağzından atık gaz klapesi kapalı iken brülör çalışmamalı, limit swich (sınır şalteri) konulmalı ve brülör panosu ile irtibatlanmalıdır. Atık gaz klapesi kapalı iken brülör çalışmamalıdır. • Fırın baca çapı hesaplamasında Pw = 0Pa, baca gazı sıcaklığı ise 100-200 ºC alınmalıdır. • Gaz tüketim debisi hesaplaması için, brülör maximum değeri alınacaktır. • Fırın üzerinde rahatlıkla görülebilen bir noktada “Fırın Kullanma Talimatı” bulunmalıdır. • Elektrik tesisatı yanmaz kablo olacaktır. Bağlantılar işletme şartlarına uygun olacaktır. • Brülörün otomatik kumanda ve kontrolü için fırın yanma hücresinden ters köşeye ayar termostatı konulacaktır. Brülör ile seri bağlanacaktır. BRULÖR GAZ KONTROL HATTI 1- Küresel Vana 2- Filtre 3- Kompansatör 4- Multiblok a- Basınç regülatörü b- Minimum basınç prosestatı c- Maxsimum basınç prosestatı d- Emniyet selenoid vanası e- Çalışma selenoid vanası 5- Brulör TALİMAT İT.TL.01 Yayın Tarihi:02.12.2013 Revizyon Tarihi: 25.06.2014 Revizyon Numarası:01 KARA FIRIN ve PİDE-LAHMACUN FIRINI (fırın ve atmosferik brülör sistemi için akredite kuruluş uygunluk raporu) • Kara fırın ve Pide-Lahmacun fırını kapaklarında kapasiteye orantılı havalandırma kanalları olmak zorundadır. • Brülör, fırına rijit biçimde bağlanabilecek bir konstrüksiyona sahip olmalı ve kapak plakası kalınlığı minimum 10mm olmalıdır. • Yanma odası üzerinde alev gözetleme camı bulunmalı, alevin teşekkülü ve biçimi buradan tam olarak izlenebilmelidir. • Brülör; fırın içi sıcaklığa ve neme dayanıklı malzemelerden imal edilmeli ve fırın içi sıcaklığın korunabilmesi için gerekli tedbirlerin alınması tavsiye edilir. • Elektrik tesisatında ve otomatik kontrol panosunda bulunacak sesli ve ışıklı ikazlar muntazam yerleştirilmeli, kolay görülebilir ve anlaşılır olmalıdır. • Sistem; sürekli açık bir pilot alevle veya alev kaybolması durumunda devreye giren bir elektronik ateşleme sistemi ile ateşlenmelidir. • Ateşleme komutu verilmeden sistemde alev oluşmuş ise alevi algılayıp devreyi kapatacak otomatik kontrol sistemi bulunmalıdır. • İşletme konumunda herhangi bir sebeple alev kaybolması durumunda sistem otomatik olarak gazı kesip arıza konumuna geçmelidir. • Sistemde minimum ve maximum sıcaklık ayarı yapılabilen ve sisteme kumanda edebilen bir termostat bulunmalıdır. Fırın içi sıcaklık sürekli olarak kontrol edilebilmeli ve sıcaklık ölçümü fırın yanma haznesinin ters köşesinden yapılmalıdır. Fırının aşırı ısınmasını önlemek amacıyla fırın içerisindeki sıcaklığın maximum 320°C ‘ye çıkması durumunda, brülör devre dışı kalmalıdır. • Kullanılacak her brülör bek sistemi için kesme vanası konmalıdır. • Primer hava fırın dışından sağlanacaktır. • Sistemin otomatik çalışmasını sağlayacak nitelikte selenoid valf kullanılmalıdır. • Kara fırınlarda ve pide lahmacun fırınlarında Pw = 10Pa, baca gazı sıcaklığı ise 200ºC alınmalıdır. • Fırın üzerinde rahatlıkla görülebilen bir noktada “Fırın Kullanma Talimatı” bulunmalıdır. • Elektrik tesisatı yanmaz kablo olacaktır. Bağlantılar işletme şartlarına uygun olacaktır. • Atmosferik brülör, TS 11391 standardı askari şartları sağlanacaktır. • Her bir brülör bekinin gaz tüketimi, o bek de kullanılan enjektörün kesit alanına göre hesaplanacaktır. Q  0 ,0 1 4 4 A  K  Q: Gaz debisi (Nm3/h) A: Enjektör deliği kesit alanı (mm2) K: Enjektör şekil ve uzunluğa göre boşaltma faktörü (0,85) P: Gaz basıncı (mmSS), 21mbar = 210 mmSS, ρ: Bağıl gaz yoğunluğu (havaya göre) = 0,67 Enjektör çapı 4mm olan bekin; 21mbar basınçta kapasitesi 2,72m3/h P ρ Burada cihaz tadilat esnasında kullanılan cihazlar TSE belgeli olacaktır. Akredite periyodik muayene kuruluşu uygunluk raporu verecektir. Taş fırın, Kara fırın ve Pide Lahmacun fırınları davlumbaz altı çalıştırılmayacak, çelik baca ile kullanılması zorunludur. TALİMAT İT.TL.01 Yayın Tarihi:02.12.2013 Revizyon Tarihi: 25.06.2014 Revizyon Numarası:01 E) BACA Bacaların kullanılması durumunu kapsar.  Baca mevcut (güncel standartlarda yapılmış ise); Yetkili baca firması teknik rapor sunacak veya (çap kontrolü, sızdırmazlık ve mukavemet kontrolü sağlanmış olacak) akredite muayene kuruluşu teknik uygunluk raporu verecek.  Yapılacak tüm yeni bacalar TSE 1856-1/2 standardına sahip firmalar tarafından yapılacaktır. (Çelik 316L, Seramik, Kompozit malzeme)  Baca mevcut (eski standartlara göre yapılmış) (malzemesi 304,316,316L) yetkili baca firması teknik rapor sunacak veya (çap kontrolü, sızdırmazlık ve mukavemet kontrolü sağlanmış olacak) akredite muayene kuruluşu teknik uygunluk raporu verecek. Dikey bacanın değişmemesi gerekli durumlarda da; duman kanalı yalıtımlı olarak değiştirilecektir.        Buhar, aspiratör ve davlumbaz bacaları cihaz bacalarına bağlanmayacaktır. Duman kanalları yalıtımlı (taş yünü, cam yünü) olmalıdır. Duman kanalları yükselen eğimle bağlanmalı, kısa ve fazla sapma olmamalıdır. Baca üzerinde atık gaz akışına engel olabilecek kapak, klape, fan vb. hiçbir aparat bulunmamalıdır. Baca mahal dışında ise, çift cidarlı olacaktır. Her cihaz ayrı bir bacaya bağlanacaktır. Hesaplamalar TS 11389 EN 13384-1 hesaplama metotları ile N tasarımla çap seçimi yapılmalıdır. TALİMAT İT.TL.01 Yayın Tarihi:02.12.2013 Revizyon Tarihi: 25.06.2014 Revizyon Numarası:01 5. YAYIN VE REVİZYON DETAYLARI Yayın Tarihi Revizyon Tarihi Revizyon Maddesi Revizyon Sayfası Revizyon Numarası Revizyon Detayı 25.06.2014 - - 01 Genel Değişiklik 02.12.2013 HAZIRLAYAN KONTROL EDEN ONAYLAYAN Adem AYDOĞAN Makine Mühendisi Mustafa COŞKUN Makine Mühendisi Hilal ERGÜN Makine Mühendisi Tahir Yılmaz ÖZTÜRK Makine Mühendisi Sadık DIRAVACI Makine Mühendisi Hasan Hüseyin LALE Makine Mühendisi Gökhan YILDIZ Makine Mühendisi Ömer ÖZDEMİR Makine Mühendisi Bayram KAHYA Makine Mühendisi Halil SAYKAL Makine Mühendisi Serhat ÜSTÜN Makine Mühendisi TALİMAT İT.TL.01 Yayın Tarihi:02.12.2013 Revizyon Tarihi: 25.06.2014 Revizyon Numarası:01