REHBERUK YAYıNLARı Dıı(SI NO: 8 ISTANBUL TICARET ODASı TORK DıŞıNDA FIRMAlARıNCA YURT 60RO ~ ŞUBE AÇıLMASıNA IUŞKIN IŞLEMLER VE YARARlı BilGILER l etıınbu l - 1978 REHBERLIK YAYıNLARı D I Z I S I N O : 6 ISTANBUL TICARET O D A S ı Türk firmalarınca yurt dışında büro ve şube açılmasına ilişkin işlemler ve yararlı bilgiler İstanbul — 1978 HÜSNÜTABİAT MATBAASI İSTANBUL-1978 içiNDEJ.[tLBR ÖNSÖZ ........................................................ ~ •••• '"i' •••• i BİRİNCİ BÖLÜM ÜLKEMİz MEVZUATI AÇısıNDAN BÜRO VEYA ŞUBE AÇMA tŞ~İ ......................................................... V 1. MÜRACAAT YERİ .......................................... 7 2. İzİN ALMA ZORUNLULUGU .............................. 8 3. İSTENEN BİLGİ VE BELGELER ........................ 10 A- Yurt dı§ında büro veya temsilcilik açmak iste yen firmaların müracaat dilekçelerinde verilecek bilgiler. .......................................... 10 B - Yurt dı§ında belgeler için istenen bilgi ve ..... .... ....... .. .......... .............. ... 11 ortaklık 4. YURD DıŞıNDA KAZANILAN DÖVİZLERİN YURDA GETİRİLME ZORUNLULUGU ......................... 13 İKİNCİ BÖLÜM çEşİTLİ ÜLKE MEVZUATI AÇıSıNDAN BÜRO VEYA ŞUBE AÇMA iŞLEMLERİ ................................. 14 1. AVUSTURYA 4. B. ALMANYA 3. BEl.ıçİKA " 4. ÇEKOSLAVAKYA 5. İNGİLTERE 6. İTALYA 7. IRAK 8. KUVEYT 9. LİBYA 10. LÜBNAN ............................................. ............................................. ............................................. ............................................. ................................................ 14 13 18 22 23 ................................................ 27 ................................................ 28 ................................................ 29 ................................................ 30 ................................................ 31 ö N s ü Z Son yıllarda Türk firmalarının başta B. Almanya olmak üzere Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde şube ve irtibat bürosu açma taleplerinin arttığı görülmektedir. Bu oluşumda büyük ölçüde, Türk firmalarının dışa açılma, yeni pazarlar bulma, dış satış gelirlerini yükseltme, yabancı ülkelerde bulunan Türk işçilerinin ihtiyaçlarını ye rinde karşılama ve alıcıya daha yakın olma gibi eğilimleri rol oynamıştır. Bu broşürde Türkiye'de yerleştik gerçek veya tü zel kişi firmaların yurt dışında büro veya temsilcilik açma taleplerinin incelenebilmesi için Türkiye'de ve büro veya şubenin kurulacağı yabancı bazı ülkelerde gerekli forma liteler, aranan şartlar, istenen belgeler hakkında bilgi ve rilmeye çalışılmıştır. Genellikle iş adamlarımızın büro ve şube açma konusunda ilgi gösterdikleri ülkeler, broşürde ele alınmıştır. Yayınımızın üyelerimize yararlı olmasını diler, Bro şürün hazırlanmasında emeği geçen, Etüd ve Araştırma Şubesi elemanlarından İsmail TOPRAKSEVEN'e teşekkür ederim. Genel Kâtip — BIRINCI B Ö L Ü M — Ö L K E M ı Z M E V Z U A T ı A Ç ı S ı N D A N BÖRO VEYA Ş U B E A Ç M A IŞLEMLERI 1. M Ü R A C A A T YERI : Yabancı ülkelerde büro veya temsilcilik açmaya ilişkin talepler Ticaret Bakanlığınm 14.11.1972 tarih ve 41/411-30036 sayılı tamimi gereğince Kasım 1976'ya dek, Odalara yapılmakta, Odalar da görüşleri ile birlikte talep leri Ticaret ve Maliye Bakanlıklarına bildirmekte idi. Mali ye Bakanlığı büro açma talebinin döviz tahsisi işlemlerini, Ticaret Bakanlığı ise bu taleplerin ülke ekonomisine olan yararlarını saptayarak karara varmaktaydı. Ancak, Ticaret Bakanlığının 16 Kasım 1976 tarihli bir emrinde bundan böyle, bu tür müracaatların firmanın bağlı bulunduğu Oda kanalı ile ilgili Bakanlıklara yapılma sı yerine, doğrudan doğruya firma tarafından Maliye Ba kanlığına yapılacağı, müracaatların 17 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Karan gereğince anılan Bakanlıkça in~ celenerek sonuca bağlanacağı ifade edilmiştir. Böylece bundan böyle büro açma ile ilgili talepler, doğrudan Maliye Bakanlığına yapılacak, bu yeni değişikli^ ğe göre Odaların görevi büro ve şube açma taleplerine ilişkin görüş istendiğinde Bakanlıklara, Müşavirliklere bil gi ve mütalâa vermek olacaktır. 2. IZIN ALMA ZORUNLULUĞU : Türk Parası Kıymetini Koruma hakkında 17 sayılı karara ilişkin seri IV. No.3 Görünmeyen Muameleler Teb liğinin B-2/d maddesine göre; Türkiye'de yerleşik gerçek ve tüzel kişiler tarafından hariçte acentelik, mümessillik, distribütörlük gibi hizmetler sağlanması ve hariçte büro ve acentalık tesisi, dövizle ilgili hususlar bakımından Ma liye Bakanlığı Hazine Genel Müdürlüğünün önceden müsa adesine bağlıdır, önceden İzin alınmadan döviz tahsisi ve transferi yapılmamaktadır. Maliye Bakanlığımızca yerine getirilen taleplere ilişkin transferler, anılan bakanlığın tali matı ile Merkez Bankasınca yapılmaktadır. Bu konudaki müracaatlar Maliye Bakanlığı Hazine Genel Müdürlüğü ve M.Lİ.T. (Milletlerarası İktisadi İşbirliği Teşkilâtı) Genel Sekreterliğine yapılır. Maliye Bakanlığı, işin mahiyetine göre ilgili Bakan lıkların ve meslekî teşekküllerin mütalâasını alabilmekte dir. Büro ve acentabk tesisi için ençok iki yıl süre üe döviz tahsis edilir. İlgili firmalar gelir veya kurumlar ver gisi beyannamelerinin tevdi süresi içinde, büro ve acentaların faaliyetleri ile ilgili tafsilâtlı bir raporu Maliye Ba kanlığına sunmakla mükelleftirler. Bu raporlara verilen dö vizlerin sarf mahali ve belgelerinin iliştirilmesi şarttır. Alman raporlara ve yaptırılacak tetkiklere göre Maliye Bakanlığı döviz tahsis süresini temdid edebilmek tedir. Diğer taraftan, Türkiye'de mukim gerçek ve tüzel kişiler hariçte şirket kurmak veya şube açmak için aynî ve ya nakdî sermayenin transferini talep ettikleri takdirde; bu talepleri, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 17 Sayılı Kararın 40 ncı ve aynı karara ilişkin Seri: V No: 3 Sermaye Hareketleri tebliğinin 31 nci maddelerine göre, ilgili Bakanlık ve Kuruluşların mütalâası alınarak. Maliye Bakanlığının teklifi üzerine, Bakanlar Kurulundan istihsal olunacak kararname ile mümkün bulunmaktadır. (*) (*) Türkiye'den harice sermaye ihracı bolüm ana başiığmda TPKK mevzuatma llışkm 17 Sayılı Kararın 40 ncı maddesi aynen aşağıdaki gibidir. Madde 40 — Türkiye'de mukim gerçek ve tüzel kişilerin hariç te iş yapmak veya ticarî hir ortaklığa katılmak için harice aynî sermaye^ işletme malzemesi ihracına müsaade veya döviz tahsis ta lepleri^ ilgili Bakanlıkların mütalâası ve Maliye Bakanlığının tek lifi üzerine Bakanlar Kurulunca karara bağlanabilir. Ancak, bir yatırım mahiyetinde olmamak kaydiyle, hariçte büro, acentalık ve şube tesisi ile ilgili talepler, ilgili Bakanlıkların mütalâası almm^ak kaydiyle Maliye Bakanlığınca tetkik ve intaç edilir, TPKK mevzuatı hakkında 17 sayılı karara ilişkin Seri: V No: 3 Sermaye Hareketlen tebliğinin 31. maddesi ise aşağıda belirtilen hükmü getirmiştir. Madde 31 — Türkiye'de mukim gerdek ve tüzel kişilerin ha riçte iş yapmak veya ticari bir ortaklığa katılmak için harice aym sermaye, işletme mulzemesi ihracına veya döviz tahsisine müteallik talepleri, ilgili Bakanlıkların mütalâası ve Maliye Bakanlığının tek lifi üzerine Bakanlar Kurulunca karara bağlanır. Bu konudaki müracaatlar işin mahiyeti belirtilmek ve ge^ rekli belgeler eklenmek suretiyle ilgili Bakanlığa yapiltr, 3. İSTENEN BİLGİ VE BELGELER : A — Yurd dışmda büro veya temsilcilik açmak isteyen firmalar Maliye Bakanlliğına sunacakları müracaat dilekçelerinde, aşağıda betirtilen hususlar hakkında bilgi vereceklerdir: a) Firmanın ismi, b) Kuruluş tarihi, 0) Ticaret siciline kayıt tarih ve numarası, d) ödenmiş sermayesi, e) Şahıs firması ise sahibinin adı ve soyadı, f) Firma ortaklık ise adi ve Kollektif ortaklarda bütün ortakların, komandit ortaklıklarda ortak ların ad ve soyadları ile kâr/zarara katılma oranlan, limited, anonim ve kooperatif ortak lıklarda yöneticilerin ad ve soyadları, g) Son beş yıllık kâr/zarar miktarı, h) Firmanın son beş yılda yapmış olduğu ihraca tın, yıllar itibariyle tutarı, Firmanın yurt dışında daha önce açılmış büro veya temsilcilikleri varsa, bunların yeri, ve rilmiş müsaadenin tarihi ve sayısı, son beş yılda bunlara tahsis edilen dövizler, 1) i) Yurd dışında yeni açılacak büronun veya tem silciliğin ilk kuruluş giderleri ile yıllık kira, personel ve genel giderlerini ayn ayrı göster mek suretiyle talep edilen toplam döviz mik tarı, k) Yurd dışında büro veya temsilcilik açılması nın nedenleri, sağlıyacağı faydalan, elde edil mesi muhtemel döviz gelirleri tahminlerini kapsayan bir inceleme, 1) Talebin tetkikinde faydalı görülecek diğer hu suslar. B — Türkiye'de mukim ö^rçek ve tüzei kîşilterin, hariçte iş yapmak veya ticari bir ortaklığa katılmak içiln ha rice aynı sermaye, işletme malzemesi ihracına veya dö viz tahsisine müteallik talepleri hakkında Maliye Bakanlı ğına başvurma dilekçelerine eklenecek bilgiler işe aşağıda gösterilmiştir: ta) Talep Sahibinin : — Gerçek kişilerde — Tüzel kişilerde — — İşi Gelir (Kurumlar) Vergisi mükellefi olup olma dığı, mükellef ise bağlı olduğu Vergi Dairesi île son beş yılda beyan ettiği matrahlar ve ödediği vergiler. Ticaret Siciline kayıtlı olup olmadığı, kayıtlı İse kayıt tarih ve numarası. Bir meslek teşekkülüne kayıtlı olup olmadığı; kayıtlı ise bu teşekkülün adı ve kayıt numara sı. — — : Adı soyadı, tabiiyeti, adresi. : unvanı, adresi, yönetici lerin ad ve soyadlan. — Varsa son beş yılda yapmış olduğu ihracatın veya döviz kazandırıcı faaliyetin cinsi ve yıl lar itibariyle dökümü. b) Yapılacak iş şahsi firma olarak ise : — — — c) yönetilecek Yapılacak işin mahiyeti ve nerede yapilacağı. İşin yapılacağı yabancı ülkede böyle bir iş yapmak için yerine getirilmesi gerekli forma liteler. Talep sahibinin bu formalitelere başlayıp baş lamadığı, başlamışsa hangi safhada olduğu. Yapılacak iş, kurulacak bir ortaklığa katılma şeklînde gerçekleştirilecek İse kurulması dü şünülen ortaklığın, — Türk Ticaret Kanununda tekabül ettiği ortaklık çeşidi — Merkezi — Sermayesi —' Ortakları ve sermaye katılma oranları — Uğraşı konusu — Kurulacağı ülkede, kuruluş için yerine geti rilmesi gerekli formaliteler — Bu formaliteye başlanıp başlanmadığı, başlanmışsa hangi safhada olunduğu. d) Talebin tetkikinde faydalı görülecek diğer unsorliar. Ayrıca bu dilekçeye aşağıdaki belge ler eklenmelidir. — — 4. Yurd dışında Şirket kurulmasının nedenler, sağlıyacağı faydalan, elde edilmesi muhteme döviz gelirleri tahminlerini kapsıyan bir ince leme, Son iki yıla ait bilanço ve kâr/zarar cetveli. YURD DIŞINDA KAZANILAN DÖVİZLERİN YUF! DA GETİRİLME ZORUNLULUĞU : Türkiye'de muki'm gerçek ve tüzel kişiler, yurd d şında bulunan büro ve şubeleri vasıtasiyle elde ettikle, dövizleri Türkiye'ye getirmeye mecburdurlar. Diğer bir deyişle, bu dövizler mecburî olan dövizlerdir. yurda getirilmee Söz konusu dövizler, getirilmediği takdirde, ilgil leri hakkında 1567 sayılı Türk Parası Kıymetini Korum hakkındaki Kanun ve bu Kanuna ilişkin karar ve tebliğler^ TTiuhalefetten ötürü haklarında takibata geçilir. Bu bakımdan, yurda getirilmesi zorunlu olan dövir lerin, büro ve şubelerin kira, personel ve umumî masraflc rmda kullanılması bir nevi döviz tahsisi olduğundan, yun dışında büro açmak isteyen firmalar, büronun kira, persc nel ve umumî masraflarını karşılamak üzere bu gibi mar rafları hariçteki döviz kazançlarından karşılayabilmele için TPKK hakkında 17 sayılı kararın 4 ncü ve bu karar ilişkin seri IV No: 3 tebliğinin B-2/d maddesi hükümlerin ^ göre önceden Maliye Bakanlığından izin almak zorundc dır. IKINCI B Ö L Ü M ÇEŞITLI ÜLKELER M E V Z U A T L A R ! A Ç ı S ı N D A N B Ü R O V E Y A Ş U B E A Ç M A IŞLEMLERI 1 — AVUSTURYA Avusturya'da, Türkiye'de yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin şirket kurmaları veya büro ve temsilcilik açmalart için aşağıdaki işlemlerin yapılması gerekmektedir. Ancak, şirket şeklindeki kuruluşlarda, şirket yöneticisinin Avus turyalı olması zorunlu olup, ortaklar firmada çalışamazlar. A —* Gerçek Kişiler ve Şahıs Şirketleri <^ Avusturya'da şirket cilik açmak isteyen yabancı ları ilk olarak Avusturya Millî Nationalbank), Avusturya'ya almak zorundadırlar. kurmak veya büro ve temsil gerçek kişilerle şahıs firma Bankasından (österreıchısche döviz getirebilmeleri için izin Döviz getirme izni alan kişi ve firmaların, bilaha re, mahallî idarî mercilere (Bezirksverwaltungsbehorde) baş vurarak sanat icrasına yetki veren bir belge (Gewerbeschein) almaları gerekir. Bu belgenin teminini _ müteakip, 14_ mahalli Ticaret: Odasından, firmanın belirli bir büyüklüğe sahip gösterir bir «Bilirkişi Raporu» alınmalıdır. olduğunu B — Sermaye Şirketleri Şahıs şirketlerinde olduğu gibi, Sermaye şirketle ri de, ilk olarak Avusturya Milli Bankasından (österreichısche Nationalbank) döviz transferi için bir yetki belgesi almalıdırlar. Sermaye şirketlerinin ortaklık mukavelelerinin No ter huzurunda düzenlenmesi ve mahalli ticaret odalannc bu mukavelenin usulüne uygun şekilde düzenlenmiş oldu ğunun tasdik ettirilmesi gerekmektedir. Sermaye şirketlerinin bu işlemleri müteakiben, ti caret siciline gerekli tescil işlemini yaptırmaları ve ayrıcc mahalli idarî mercilerden (Bezirksverwaltungsbehorde, sanat icrasına yetki veren belge (Gewerbeschein) almalar; icap etmektedir. Bu arada, Avusturya'da açılacak şube ve burdo sürekli olarak çalışacak Türk uyrukluların, Avusturya poli sinden oturma müsaadesi ve çalışma müsaadesi almalar: 7orunludur. 2 — BATI ALMANYA F. Almanya'da, gerçek veya tüzel kişinin bir büro veya şube açması aşağıdaki formalitelere tabi bulunmak ladır, A — Tüzel Kîşîler F. Almanya'da bir Anonim Şirket şube açmak is tediği takdirde, sermayesinin asgari 100.000 DM karşılığı Türk lirası olması gerekmektedir. Şube açmak isteyen firmanın bir Limited Şirket olması halinde ise, sermayesinin asgari 20.000 DM karşılı ğı Türk lirası olması icap etmektedir. F. Almanyş'da tüzel kişilerin bir şube açması için aşağıdaki hususlar talep edilmektedir; a) Tüzel kişinin ilgili nizamnamenin (Gewerbe Ordnung) 12. maddesi gereğince, bulunduğu eyaletteki İktisat Bakanlığına başvurarak bir müsaade alması gerekmekte dir. b) Şube açmak için yapılan müracaatlarda, — Ticaret sicilinin tasdikli bir sureti, — Son üç yıllık faaliyet raporu, — Ana sermayesini tevsik eden noterden tas dikli bir yazı istenmektedir. c) Bu müracaat üzerine İktisat Bakanlığı, ilgili şehir deki Ticaret ve Sanayi Odası vasıtasıyla veya doğrudan doğruya Türkiye Büyükelçiliği veya Konsolosluğu nezdindeki Ticaret Müşavirliğine başvuraraic, F. Almanya'da şu be açmak isteyen Türk Firması hakkında bilgi istemekte dir. d) Ticaret Müşavir veya Ateşeliği, Firmanın Türkiye' de bağlı bulunduğu Ticaret veya Sanayi Odasına bir yazı göndererek, aşağıdaki hususlarda bilgi talep etmektedir. — Şirketin- kuruluşu — » sermayesi — > ortakları — > çalışma konusu — * ticari muamelatı — > ekonomik ve mali durumu, itibarı. e) Ticaret Müşavir veya Ateşeliği müracaatçının Tür kiye'de bağlı bulunduğu Odadan aldığı bilgileri gizlilik kaydı ile ya doğrudan doğruya F. Almanya'daki ilgiü Tica ret Odasına veya ilgili Oda kanalıyla İktisat Bakanlığına ulaŞjtırmaktadır. f) Eyalet İktisat Bakanlığı, alman bilgilere göre, Şube açmak isteyen firmanın malî durumu, itibari, borçları v.s. üzerinde inceleme yaparak bir karara varmaktadır. g) İzin alma işlemi tamamlandıktan sonra, olmayan bir şubenin tesis edilmesi halinde ilgili müracaatı kâfidir. (Meselâ Münih'te Staatliches fceamt) müstakil makama Gewer.^ h) Açılacak şubenin müstakil olması halinde ise caret siciline kaydolması gerekmektedir. ti Tam yetkili bir müdürün ve ayrı bir muhasebenin buünması halinde müstakil şube söz konusudur. B — Gerçek Kişiler a) Tüzel kişilerin şube açmasında olduğu gibi özel Kişilerin de ilgili Nizamnamenin (Gewerbeordnung) 12. Haddesine göre müsaade alması gerekmektedir. b) özel kişilerin ayrıca Yabancılar Polisinden (Auslenderamt) oturma ve çalışma müsaadesi almaları icabetmektedir. c) özel Kişilere F. Almanya'da şube açma mü saadesi verilirken, bunların iştigal konulan da, Alman Eko nomi Politikası bakımından da İncelenmekte ve karara bağ lanmaktadır. d) Diğer taraftan şube açmak isteyen özel kişi lerin F. Almanya ile sıkı ticarî ilişkiler kurmuş olmaları ge rekmektedir. e) Tüzel kişilerin şube açmalarında olduğu gibi Alman İktisat Bakanlığınca Ticaret Müşavirliği kanalı ile bilgi toplattırılmakta ve inceleme yapılmaktadır. Ancak özel kişilerin şube açması Tüzel kişilere nazaran güçlük arzetmektedir. 3 ~ BELÇİKA Yabancıların, Belçika'da ticarî faaliyetlerde bulu nabilmesi İçin yerine getirilmesi gerekli formaliteler aşağı da belirtilmiştir. A — Bir Türk Firmasının Belçika'da Şirket Kurna Ve Şube Açması Belçika'da her ecnebi, kanunî bazı formaliteeri yerine getirmek kaydiyle, ticaret yapmak, şube açmak, şir ket kurmak ve yatırım yapmak imkânını haiz bulunmakta dır. Bunun için, bir Belçikalı ile ortak olmak veya Şirtet Şube idarecisinin Belçika'lı olması gibi mecburiyetlef bu lunmamaktadır. a) Anonim Şirket - Umîted Şirket ması Kurul Bir Anonim Şirket kurulması halinde, asgari 1.250. 000 B.F.'hk'^sermaye koyma mecburiyeti vardır. Limited Şirketler için ise, asgari 250.000 BF'lık bir sermaye gerekmekte olup, bu sermayenin. Noterce tesbit edilmiş olması şarttır. Her iki halde de, Ticaret Siciline kayıt mecburiye ti vardır. b) Şube Aç|ı(ması aa. SUCCURSALE Succursale, gerek idare ve gerekse hukukî bakım dan, tamamiyle Ana Şirkete bağlı bulunan Şube'dir. Bir Türk firmasının, şirketinin Belçika'da «Succur sale* açması halinde: — Ticaret Siciline kaydolunması, — Ana Şirketin statüsünün ve sene sonu kat'i hesap bilançosunun, succursale'ın açılışı sırasında, Bel çika Resmi Gazetesinde (Moniteur Belge) yayınlanması, gerekmektedir. bb. FILIALE Fillale, daha ziyade ekonomik yönden Ana Şirke te bağlı, fakat, gerek idare ve gerekse hukukî durumu iti bariyle, bir nevi muhtariyeti haiz bir İşletmedir. Succursale'la farkı buradan gelmektedir. Filiale, ana şirket tarafından kurulan yeni bir şir ket olabileceği gibi, diğer bir şirketin iştirakiyle de kuru labilir. — H Filiale'm Ticaret Sicilirie kaydı gerekmekte ise de, ana şirketin statüsünün ve bilançosunun Belçika Res mî Gazetesinde yayınlanması mecburiyeti bulunmamakta dır. c) Şirket veya Şube İdarecileri — Serbest Çalı şacak Ticaret Erbabı (CARTE PROFESSİONNELLE) alma Mecburi yeti Belçika'da ticari bir faaliyette bulunmak iste yen her yabancı, doğrudan doğruya Belçika mevzuatına tabi bulunmaktadır. Bu itibarla, bu şahıslar Orta Sınıflar Bakanlığın dan (Ministere des Classes Moyennes) bir <<Carte Professionelle» almak mecburiyetindedirier. (CARTE PROFESSİONNELLE) almak için formali teler aa. (Ministere des Classes Moyennesj'e müra caat : — Şahıs Türkiye'de ikamet ekmekte ise (talep yapıldığı sırada) Türkiye'nin Belçika'daki Büyükelç/liği ve ya Konsolosluğu, — Belçika'da ikamet etmekte ise, oturduğu yer Commune İdaresi, kanalı ile yapılır. bb. Talebe eklenecek bdgefer : — Son beş seneyi kapsayan İyi Hal Kâğıdi, — Yapnnak istediği iş hakkında etraflı izahat, — Talebi yapan şahsın ikâmetgâhı Türkiye'de ise ayrıca yetkili bir doktor tarafından verilmiş ve Türkiye'de ki Belçika Büyükelçiliği veya Konsolosluğunca tasdik edil miş, sâri bir hastalığı bulunmadığını ve sağlık durumunun, yapmak istediği işe elverişli olduğunu belirten, bir Sağlık Sertifikası. Bu talep üzerine, şahsın durumu, bahsi geÇen Ba kanlık tarafından tetkik edilip, karara bağlanmaktadır. Talepler, umumiyetle, belirli bir sakınca yoksa, kabul edilmekte ve tetkik süresi 1 ilâ 3 ay kadar sürmek tedir. Carte Professionnelle alındıktan sonra, Kart'da belirtilen faaliyet sahası değiştirilmek veya yeni ilâveler yapılmak istenirse. Bakanlığa, aynı şekilde, yeniden bir talep yapmak gerekmektedir. (CARTE PROFESSİONNELLE) gerektirmeyen ler : hal Bir Kraliyet kararnamesi, bazı durumlarda yaban cıları «Carte Professionnelle» almaktan muaf tutmuştur. Bu haller, ticarî faaliyetler yönünden, şunlardır; a) İş hayatında, faaliyetleri, kocasına yardımcı olmaktan ibaret kalan eşler, b) İkâmetgâhı ecnebi bir memlekette olup, iş se yahatleri dolayisiyle, bir veya daha fazla devreler zarfın- da Belçika'ya gelen iş adannları. (Belçika'da veya gümrük te, bir depo tesis etmiş olmamak kaydiyle.) Bu halde, Bel çika'da ikâmet süresi 6 ay içinde, toplam olarak 3 ayı ge çemez. Bu kategoriye, Belçika'da bulunan bir Şirketin günlük idaresiyle doğrudan doğruya meşgul olmayan, fa kat, bu şirketin Genel Kurulu veya idare Meclisi Toplan tılarına iştirak etmek üzere gelen iş adamları da dahildir. B — Belçika'da Yatırım Yapiılması Belçika'da, herhangi bir sahada yatırım yapılma sı, yabancı sermaye getirilmesi, hiçbir tahdide tâbi bulun mamaktadır. Bu mevzular için hususi bir Kanun veya Ka rarname de mevcut değildir. Yabancı bir şahıs, müessese, şirket, istediği anda ve istediği sahada, yukarıda (A) şıkkında açıklanan şart ları yerine getirmek kaydiyle, Belçika'da, tek başına bir yatırım yapabilir, yerli mevcut bir sermayeye iştirak ede bilir veya mevcut bir şirketi (yerli, yabancı) satın alabilir. Yabancı sermaye yatırım için bir müsaade alınma sı mecburiyeti olmadığı cihetle, İhracat Kaydı'nın aran ması da bahis konusu değildir. 4 — ÇEKOSLAVAKYA : Çekoslavakya, dünyanın bütün ülkeleri ile bilim sel, teknik, ticarî ve ekonomik ilişkilerini geliştirmek amaciyle, kendileri ile ticarette önemli playı bulunan kurumlara temsilcilik açma izni vermektedir. Sözkonusu temsilcilik izni verilmesinde sınaî — 22 — ku- ruluşlar veya bu kuruluşlara bağlı ticarî firmalar tercih edilmektedir. Müsaade belgesi Maliye Bakanhğmm onayı ile prensip olarak bir sene müddet için verilmekte, ancak yabancı kurumun izin belgesinin yürürlüğünün sona erme sinden en az bir ay önce uzatma talep edilebilmektedir. İzinle ilgili müracaatta, firmanın adı, merkezi, fa aliyet alanı, sermayesi, kanuni organları, yapmayı plânla dığı işlerin maliyeti, evvelce Çekoslavak partnerler ile ticari faaliyetinin hacmi konularının açıklanması gerek mektedir. Ayrıca müracaat formunda temsilcilikte Çek ve ya Türk olarak kaç kişi çalıştırılacağı, kullanılacak büro malzemesinin nevi ve miktarı belirtilmelidir. Müracaat formuna, firmanın kayıt sureti, temel ser mayesinin ve kanunî temsilcilerinin tasdikli belgeleri ekle nerek. Federal Dış Ticaret Bakanlığında, Yabancı Şubeler Dairesine gönderilmesi gerekecektir. Bu belge ve bilgile rin Çek veya Slovak dillerinde olması zorunludur. 5. İNGİLTERE : Yabancı Şirket ve firmaların BiHeşik Krallıkta iş yapabilmeleri ve çalışabilmeleri için üç yol mevcuttur. Bunlar ; (A) Yeni bir firma kurma, (B) Şube açma. (C) Ortaklık tesisidir. İngiltere'de yabancıların yapacakları direkt yatı rımlar konusu, İngiliz Kambiyo Rejimi kapsamına girmek tedir. Yabancıların İngiltere'de Şube açnnaları yönünden teknik olarak İngiltere Merkez Bankasının (Bank of Eng land) müsaadesine gerek yoksa da, yatırılacak sermayenin yüksek meblâğlara ulaşması ve yatırım kârlarının, ana pa ranın transferini gerektiren hususlarda veya alınacak kre diler için Bank of England'ın onayının alınması icap etmek tedir. Kurulacak Limited Şirketlerin hisse senetlerinin İngiltere'de ikâmet etmeyen kişilere intikali halinde de Bank of England'ın müsaadesine gerek vardır. Yukarıda belirtilen üç imkân ayrı ayrı aşağıda açık lanmaktadır. A — Yeni Bir Firma Kurma : İngiliz kanunlarına göre tacirler, ortaklıklar ve limited şirketler ticaret yapabilirler. İngiltere'de iş yapmak isteyen yabancı bir şirket önce bu şekillerin birini tercih edip, ona göre kurulmalıdır. İngiltere'de çok büyük bir ço ğunlukla, kurulan firmalar limited şirketlerdir. Birleşik Krallıkta kurulacak şirketerin ve aynı şe kilde yabancı bir şirketin Birleşik Krallıkta şube açması halinde. Şirketler Kayıt Bürolarına kaydolmaları mecburi yeti bulunmaktadır. Aynı şekilde bir şahsın kendi ismi dışında başka bir isim altında ticaretle iştigâl etmesi halinde de bu mec buriyet geçerlidir. Firmaların resmi olarak kaydı için aşa ğıda adresleri yazılı Şirketler Kayıt Bürolarına, gerekli formlar doldurularak, 50 Sterlinlik kayıt ücretini ödemek suretiye başvurmaları gerekmektedir. ingiltere ve Gailer Bölgesfode kurulacak için : firmalar The Registrar of Companies, Companies House, 55-71 City Road. London EC1Y IBB. İskoçya'da kurulacak firmalar için : The Registrar of Companies, Exchequer Chambers, Edinburgh EH2 2DJ. Kuzey irlanda'da kurulacak firmalar için : The Registrar of Companies of Commerce. Law Court Buildings, May Street, Belfast BT1 4JX. İngiltere'de genellikle şirket veya firma kurulması ile ilgi li formların doldurulması işlemi, (Solicitor) denilen avu katlar aracılığıyla yapılmaktadır. Şırketerin resmen kaydı için istenilen belgeler şunlardır : form ve a — Firmanın tasdikli statü veya iştigâl sahalarını (memorandum of articles) gösterir belgenin örneği; eğer bu belge İngilizce değilse, tasdikli tercümesinin örneği gereklidir. Bu bilgiler 1 F numaralı Form çerçevesinde ve rilmelidir. b — Firmanın müdürlerini ve çalışanlarını göstenr belge; Bu bilgiler 2F Numaralı Form şeklinde verilecektir c — Büyük Britanya'da yaşayan ve firma adma firmaya gönderilecek yazı ve tebligatları almaya yetkili kişinin veya kişilerin isim ve adresleri ilgili Form No: 3 F'de gösterilmelidir. Ayrıca herhangi bir kişi veya firmanın değişik bir isimle ticaret yapabilmesi için, bu ismi aşağıda adı ve ad^ resi yazılı isim kayıt bürosuna kaydettirmesi gereklidir. Registrar of Business Names, Companies House, 55-71 City Road, LONDON EC1Y IBB B. Şube Açma : Yabancı bir firmanın kendi adı ile Birleşik Krallık ta bir Şube açması için pek fazla formalite gerekmemek tedir, önce şube kurulmaKta ve kuruluşundan itibaren bir ay içinde yukarıda adı ve adresleri yazılı ilgili Şirketler Kayıt Bürolarına müracaat edilmektedir. Bu müracaatlarda Şirketin kuruluş belge ve dokü manlarının İngilizce tasdikli örnekleri, Şirketin müdürleri ve diğer yetkililerinin isimleri ve Birleşik Krallıkta yaşa yan ve firma adına gelecek yazı ve ^ tebligatları almaya yetkili kişi ve kişilerin isim ve adreslerinin bildirilmesi lâ zımdır. Şube açma formaliteleri basit gibi görünürse de bir avukatın (Solicitor) yardımı ile bu işleri yapmanın ye rinde olacağı tavsiye edilmektedir. C. Ortakhk Hissesi Tesisi : Birleşik Krallıkta yaşamıyanların ortaklık kurma ları için hisse nisbetleri ne olursa olsun, İngiltere Merkez Bankasından ön izin almalan gerekmektedir. Yapılacak müracaatta ortakların adresleri, her bir ortağın ilgi dere cesi ve yapılacak işin mahiyeti hakkında bilgi verilmelidir. Ancak, Kambiyo mevzuatı uyarınca bu şekilde ortaklık ku rulması yönünden bazı güçlükler bulunmaktadır. 6 — İTALYA Türk şirketlerinin, İtalya'da şube ve büro açabil meleri için gerekli formaliteler aşağıda gösterilmiştir : a — Türk firmalarının İtalya'da ticarî büro ve şu be açmaları İtalyan Dışişleri Bakanlığınca verilecek çalış ma vizesine tabidir. Anılan vizenin verilebilmesr için, ifgililerin Türk savcılarından alacakları iyi durum belgesi ile ülkemizdeki italya Başkonsolosluğuna başvurmaları ve gerekli belgele ri doldurmaları icap etmektedir. b — Şirket mukavelesinin, İtalyanca tercümesi nin ülkemizdeki İtalyan Büyükelçiliği veya Konsolosluğuna tasdik ettirilmesi gerekmektedir, c — Ayrıca İtalyanca olarak İtalyan Büyükelçiliği veya Konsolosluğunca tasdik edilen, İtalya'da ticarî faa liyette bulunulacağına ilişkin dilekçe düzenlenmelidir. d — Yukarıda anılan belgelerle birlikte Italya'daki ilgili mahalli ticaret Odasına baş vurularak kayıt form ları (Modulo Unıco Dı Iscrızıone) doldurulmalıdır. 7 — IRAK : 1957 senesinde yayınlanan 31 sayılı Ticaret Şir ketler Kanununun 291. naaddesi uyarınca, Irak'ta büro ve ya temsilcilik açabilmek için Irak Ticaret Bakanlığınca istenen bilgi ve belgeler aşağıda belirtilmiştir : a — Şirketin, kuruluş statüsünün veya şirket ol duğunu gösterir bir sertifikanın veya şirketi kuran muka velenin tasdikli bir kopyası, b — Şirketin merkebinin tam adresi veya adresle rinin listesi, c — Şirketin dünyadaki kollarının veya şubeleri nin tam listesi, d — Şirketin Yönetim Kurulu üyelerinin işim lis tesi, e — Irak'taki şubeyi yönetmeye yetkili ve Irak'ta ikamet eden kişilerin isimleri ve tasdikli vekâletnameleri ile birlikte adresleri, f — Irak'ta tescil edilecek şubenin tam adresleri nin listesi, g — İsrail boykotu ile ilgili maddeler ve ilkelere uyulacağına ilişkin taahhütname, Bu taahhütname metni şöyledir. «Yeminli ve yazılı ifade; — Şirketimizin İsrail'de bir şubesi yoktur. — İsrail'de doğrudan veya şirket namına yönetilen bir mon taj fabrikası bulunmamaktadır. — Şirketimizin, İsrail'de Orta Doğuyu kapsayan bir genel acentası veya merkez bürosu yoktur. — Şirketimizin İsrail'de isminin kullanılmasına izin vermiyo ruz. — İsrail şirketlerine veya fabrikalarına ortak değiliz. — İsrail şirketlerine müşavirlik veya ekspertiz hizmetlerinde bulunmuyoruz. — İsrail'i biz veya firmamız iktisaden boykot etmiş değiliz ancak İsrail'le herhangi bir ilişkimiz yoktur.» ğ — Aşağıdaki örneğe uygun olarak, ticari mü badelenin mümkün olacağını belirten resmen tasdikli bir belge sunulması zorunludur. «Benzer mahiyette Irak Şirketlerinin ülkemizde şube açmala rının ve Irak uyruklu kişilerin bu şubeleri yönetmeye yetkili olduklarının ülkemiz kanunlarına uygun olduğunu beyan ederiz.» Bu belgenin şirketlerin ve firmaların tescili ile il gili yetkili br kuruluş tarafından verilmesi ve resmî makam larca olağan şekilde tasdik edilmesi gerekmektedir. h — Şirket, ilgili yetkili kaynaktan Irak'ta hükü metle ilgili bir kontratı varsa bunu belirten bir belge su nacaktır. i — Şubenin tescili ile ilgili başvuru, Irak'lı bir avukat (tescil ajanı) tarafından, kendisine şirketçe verilen ve şirket namına hareket etmeye yetkili kılan vekâletna menin bir sureti ile biriikte Irak Ticaret Siciline yapılma lıdır. Yukarda bahsi geçen bütün belgelerin, ilgili resmî kaynaklarca tasdik olunmuş Arapça tercümeleriyle biriik te verilmesi gerekmektedir. 8 — KUVEYT : Kuveyt'te yabancıların kendi ad ve hesaplarına büro veya şube açmaları yasaktır. Yabancılar ancak Ku veytli ortakları veya mümasilleri vasıtasiyle büro veya şu be açabilirler. Talep sahibi, bürosunun tescili için Ticaret Bakan lığına müracaat etmek zorundadır. Tescil talepleri, müra caat tarihinden itibaren 15 gün içinde mezkûr Bakanlık tarafından incelenir ve talepleri uygun görülenlere yetki belgesi verilir. Uygun görülen müracaatlar hakkındaki ay rıntılı bilgi anılan Bakanlık tarafından Resmi Gazete'de ya yınlanır. Ticaret Bakanlığı, büro açılmasına İlişkin talepleri sebepleri belirtmek kaydiyle reddedebilir. Talebi reddedi lenler, isterlerse bir ay içinde mahkemeye başvurabilirler. 9 — LIBYA : Libya'da kamu kuruluşları ile yapılacak işler dışın da, sürekli ya da geçici ihracat, taşıma ve benzeri konular da büro veya şube açılmasına izin verilmemektedir. Yabancıların Libya'da büro ve şube açabilmeleri için Libya kamu kuruluşları ile sözleşme yapmaları gerek mektedir. Bu sözleşme inşaat, montaj, müşavirlik, servis vs. konularını içerebilir. örneğin, yabancı bir inşaat firması ihale ya da pazarlık yoluyla bir işin yapımını üzerine alabilir. Bununla ilgili devlet kurumu ile sözleşme imzaladıktan sonra yaban cı firma Libya'da büro açabilir. 10 LÜBNAN : Türk vatandaşı ve tüzel kişiler ile yabancı uyruk lu gerçek ve tüzel kişilerin Lübnan'da ticarî ve sanayi ala nında veya herhangi bir İş dalında faaliyette bulunabilme si için aşağıdaki şartlar aranmaktadır: a — İlk önce, yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişinin, Lübnan Millî Ekonomi Bakanlığına dilekçe vererek, ön müsaade alması, b — ö n müsaade alındıktan sonra, israil Boykot Dairesine İsrail menşeli malların ticaretiyle iştigal etmiyeceğine dair taahhütte bulunması, o — Milli Ekonomi Bakanlığından yukarıdaki, mü saade ve taahhüt alındıktan sonra. Sosyal İşler ve İş Ba kanlığına müracaatla, çalışma belgesi müsaadesinin temi ni, d — Sosyal işler ve İş Bakanlığından izni alınabilmesini temlnen de; Çalışma — 50.000 dolar tutarındaki bir teminatın mevcu diyetinin yetkili Bankalar tarafından tevsik ve daimî suret te garanti edilmesi, — Kurulacak Şirket veya Ticarethanenin, Lübnan Ticaret Mahkemesinde, ticarî sicil kaydının yaptırılması, — Yabancı Firmanın memleketinden getirteceği, herbir şahısa mukabil 3 adet Lübnan'iıyı is.tihdam edece ğini, taahhüt etmesi, (Lübnanlıların işe başlayış tarihleri nin, Sosyal İşler Bakanlığı ve İşçiler Derneğine bildiril mesi zorunludur.) — Sağlık ve Yardım Cemiyetlerine kaydettirile cek Lübnanlıların hak ve hukukları ile menfaatlarının ko runacağının deruhte edileceğini, Sosyal İşler Bakanlığı ile mezkûr Cemiyetler nezdinde garantileri gerekmektedir. Yabancı gerçek ve tüzel kişilerin Lübnan'lı bir fir ma veya bir şirketle müştereken (Sermayenin % 51'inin Lübnan'lıya ait olması şartiyle) çalıştıklan takdirde, yuka rıda kaydedilmiş bulunan mükellefiyetlerden muaf tutul maktadır.