Ankara İlinde İlkokul 1. Sınıf Öğrencilerinde Gözde Kırma Kusurları

ANKARA İLİ’NDE
İLKOKUL 1. SINIF ÖĞRENCİLERİNDE
GÖZDE KIRMA KUSURLARI
SIKLIĞININ TESPİT EDİLMESİ
ARAŞTIRMASI
ANKARA
ARALIK 2013
Telif hakkı sahibi:
©Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, 2014
Tüm hakları Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğüne
aittir. Kaynak gösterilmeksizin alıntı yapılamaz. Alıntı yapıldığında kaynak gösterimi:
dokümanın ismi, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı, http:// adresi,
erişim tarihi” belirtilmesi şeklinde olmalıdır. 5846 sayılı yasa gereği Sağlık Araştırmaları
Genel Müdürlüğünün onayı olmaksızın tamamen veya kısmen çoğaltılamaz.
ISBN : 978-975-590-481-8
T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No : 933
Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü Yayın No : SB-SAG-2014/3
ii
SAĞLIK BAKANLIĞI
SAĞLIK ARAŞTIRMALARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
PROJE EKİBİ
PROJE YÖNETİCİSİ
Prof. Dr. Uğur DİLMEN
Sağlık Araştırmaları Genel Müdürü
PROJE KOORDİNATÖRÜ
Uz. Dr. Banu AYAR
Araştırma ve Sağlık Sistemleri Daire Başkanı
PROJE YÜRÜTÜCÜLERİ
Uz. Dr. Bekir KAPLAN
Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü
Araştırma ve Sağlık Sistemleri Daire Başkanlığı
Esra ÇİFTÇİ
Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü
Araştırma ve Sağlık Sistemleri Daire Başkanlığı
PROJEDE ÇALIŞANLAR
Uz. Dr. Tolga BİÇER
Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma
Hastanesi, Göz Kliniği
Uz. Dr. Mutlu ACAR
Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma
Hastanesi, Göz Kliniği
iii
ÖNSÖZ
Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü ülkemizin sağlık politikalarının belirlenmesi,
izlenmesi, değerlendirilmesi, ülkenin sağlık düzeyinin yükseltilmesi ve sağlık hizmetlerinin
geliştirilmesine yönelik ihtiyaç duyulan alanlarda araştırmalar yapmak veya yaptırmakla ve
araştırma
sonuçlarının
ulusal
veya
uluslararası
düzeyde
yayımlanmasını
sağlamakla
görevlendirilmiştir.
Görme insan algısının en önemli ögelerinden biridir. Ülkemize ait okul çağı çocuklarında
kırma kusuru sıklığı ile ilgili geniş tarama çalışmalarında önemli eksiklikler bulunmaktadır.
Görmenin önemi dikkate alınarak bu alanda Genel Müdürlüğümüzün yaptığı çalışmalardan biri
de “Ankara ilinde İlkokul 1.sınıf öğrencilerinde Gözde Kırma Kusurları Sıklığının Tespit
Edilmesi Araştırması‘’dır. Bu araştırma da Ankara İlinde 2013-2014 öğretim yılında ilkokula
başlayan öğrencilerde yapılmıştır.
Sık görülen sağlık problemlerinin toplumumuz açısından durumunun ortaya konması ve
iyileştirici tedbirlerin alınması verilecek halk sağlığı hizmetlerinin kalitesini artıran en önemli
etkenlerden biridir. Görme bozuklukları çocukluk çağında en sık rastlanan dördüncü sağlık
problemidir. Çocukluk çağında görmede herhangi bir nedenle azalma görme tembelliğine neden
olur ve bu 8-9 yaşına kadar tedavi edilebilir. Tedavi edilmediği takdirde algıda azalma ile birlikte
okul başarısında düşmeye neden olabilmektedir. Çocukların sağlık ve eğitim düzeylerinin düşük
olması tüm toplumu ve dolayısıyla ülkemizin geleceğini etkileyecektir.
Görme bozukluğu olan bir çocuk nadiren gözünün yeterince görmediğinden yakınabilir.
Aile ise genellikle gözle görülebilen şaşılık veya gözde kayma gibi bir bozukluk olduğunda
doktora başvururlar. Bu nedenle çocukluk çağında yapılan göz taramaları görme bozukluklarını
ortaya çıkarmak ve ileri yaşlarda tedavisi mümkün olmayan görme tembelliği sıklığını azaltmak
için kullanılan en önemli yöntemlerden biridir.
Genel Müdürlüğümüzün yürüttüğü bu araştırma ülkemizde bu konuda kısmı bir
boşluğu doldururken 6 yaş gurubu çocuklara ait görme kusurlarının ortaya konması açısından
önem arz etmektedir.
Prof. Dr. Uğur DİLMEN
Sağlık Araştırmaları Genel Müdürü
iv
TEŞEKKÜR
Ankara İli İlkokul 1. Sınıf Öğrencilerinde Gözde Kırma Kusuru Sıklığı
Araştırması’nın gerçekleştirilmesi ve yayın haline getirilme sürecine değerli
katkılarından dolayı;
Sağlık Bakanı Sayın Uz. Dr. Mehmet Müezzinoğlu, Sağlık Bakanlığı Müsteşarı
Sayın Prof. Dr. Nihat Tosun, Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Sayın Dr. Yasin
Erkoç, Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Sayın Dr. Zafer Çukurova’ya,
Araştırmanın saha uygulaması için izin veren T.C. Milli Eğitim Bakanlığı
Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü ve Ankara İl Milli Eğitim
Müdürlüğü’ne,
Çalışma sırasında yardım ve desteklerini esirgemeyen tüm okullara,
öğrencilere ve ailelerine teşekkür ederiz.
Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü
v
YÖNETİCİ ÖZETİ
Ankara İli’nde İlkokul 1.Sınıf Öğrencilerinde Gözde Kırma Kusurları
Sıklığının Tespit Edilmesi Araştırması
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü (SAGEM) ülkenin sağlık
sorunlarının tanımlanması, nedenlerinin bulunması ve bu nedenlere yönelik çözüm önerileri
sunarak sağlığın korunması, iyileştirilmesi ve geliştirilmesine yönelik araştırma faaliyetleri
kapsamında, 18 Eylül – 30 Kasım 2013 tarihleri arasında Ankara İlinin 9 İlçesinde, 18 İlkokulda
1.Sınıf Öğrencilerinde Gözde Kırma Kusurlarının Yaygınlığının Saptanmasına yönelik bir
araştırma gerçekleştirilmiştir.
Araştırmada göz muayeneleri Ekim ayında, yaklaşık 4 haftalık zaman dilimi içinde
yürütülmüştür. Araştırma kapsamında örneklemde yer alan birinci sınıf öğrencilerine göz
muayenesi yapılmıştır. Analizler 1513 öğrenci üzerinden yapılmıştır. Öğrencilerin %51,3’ü erkek,
%48,7’si kızdır.
Göz muayenesi yapılan öğrencilerin %87,8’inde kırma kusuruna rastlanmazken,
%12,2’sinde en az bir kırma kusuruna rastlanmıştır. Araştırmada muayene edilen erkek
çocukların %11,4’ünde (n: 83), kız çocukların da %13’ünde kırma kusuru tespit edilmiştir.
Araştırmada muayene edilen çocukların kardeşlerinin %84,2’sinde (n: 1075) kırma kusuru
bulunmamaktadır. Kırma kusuru bulunan (%15,8) kardeşlerin %42,3’ü (n:84) miyoptur.
Öğrencilerin annelerinin %26,7’si kendisinde kırma kusuru olduğunu, %16,7’si gözlük
kullandığını belirtmiştir. Öğrencilerin babalarının ise %23,4’ü kırma kendisinde kırma kusuru
bulunduğunu ve %17,9’u gözlük kullandığını belirtmiştir. Öğrencinin kardeşlerinden %84,2’sinin
herhangi birinde kırma kusuru olmadığı, buna karşılık %15,8’inde ise bulunduğu belirtilmiştir.
Velilerin %77,7’si öğrenciyi okul öncesinde göz muayenesine götürdüğünü, buna karşılık
öğrencilerin son bir yılda görme bozukluğu nedeniyle muayene yapılma sıklığı %11,3’tür.
Annesinde kırma kusuru bulunan çocuklarda kırma kusuru bulunma sıklığı %16 iken
annesinde kırma kusuru bulunmayan öğrencilerin %11,2’sinde kırma kusuru tespit edilmiştir.
Annesi gözlük kullanan öğrencilerde Kırma Kusuru tespit sıklığı (%15,9), annesi gözlük
kullanmayan öğrencilerde Kırma Kusuru tespit sıklığından (%11,4) daha yüksektir.
Kardeşlerden herhangi birinde görme bozukluğu olmayan öğrencilerde kırma kusuru
tespit sıklığı %11,3 iken, kardeşlerden herhangi birinde görme bozukluğu olan öğrencilerde
kırma kusuru tespit sıklığı %19’dur.
Öğrencilerden okul öncesi göz muayenesi olanlardan %9,8’inde Kırma Kusuru tespit
edilmiş iken, olmayanlardan %20,6’sında Kırma Kusuru tespit edilmiştir. Son 1 yılda göz
muayenesi yaptırılan çocukların %33,4’ünde kırma kusuru tespit edilmiştir. Götürülmeyenlerde
bu sıklık %9,6’dır.
vi
İçindekiler
YÖNETİCİ ÖZETİ ............................................................................................................................... vi
İçindekiler ........................................................................................................................................ vii
Tablolar ........................................................................................................................................... viii
Grafikler ............................................................................................................................................ ix
Ekler ................................................................................................................................................. x
1.
GİRİŞ VE GENEL BİLGİLER .......................................................................................................1
2.
AMAÇ .............................................................................................................................................3
3.
GEREÇ VE YÖNTEM ...................................................................................................................4
4.
BULGULAR....................................................................................................................................8
5.
SONUÇ VE ÖNERİLER ..............................................................................................................28
6.
KAYNAKÇA ................................................................................................................................31
EKLER .................................................................................................................................................322
vii
Tablolar
Tablo 1. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Yaş ve Cinsiyetlerinin Dağılımı (Ankara,
Ekim 2013) ..............................................................................................................................................8
Tablo 2. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Boy ve Vücut Ağırlıklarının Dağılımı
(Ankara, Ekim 2013) ..............................................................................................................................9
Tablo 3. Tarama Yapılan Okulların Türü ve Yer Aldıkları İlçelerin Dağılımı (Ankara, Ekim
2013).......................................................................................................................................................10
Tablo 4. Anketi Dolduran Kişinin Muayene Edilen Çocuğa Yakınlığı (Ankara, Ekim 2013) ...11
Tablo 5. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Bazı Sağlık Öykülerinin Dağılımı (Ankara,
Ekim 2013) ............................................................................................................................................12
Tablo 6. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Ailelerine Ait Bazı Özelliklerin Dağılımı
(Ankara, Ekim 2013) ............................................................................................................................13
Tablo 7. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Anne ve Babalarının Yaş ve Öğrenim
Durumlarının Dağılımı (Ankara, Ekim 2013) ..................................................................................14
Tablo 8. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Anne ve Babalarında Var Olan Görme
Bozukluklarının Dağılımı (Ankara, Ekim 2013)..............................................................................16
Tablo 9. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Kardeşlerinde Var Olan Görme
Bozukluklarının Dağılımı (Ankara, Ekim 2013)..............................................................................18
Tablo 10. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Okula Başlamadan Önce ve Son 1 Yılda
Görme Bozukluğu Nedeniyle Muayene Yapılma Durumu (Ankara, Ekim 2013) .....................19
Tablo 11. Araştırmada Muayene Edilen Çocuklarda Var Olan Görme Bozukluklarının
Dağılımı (Ankara, Ekim 2013) ...........................................................................................................20
Tablo 12. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Yaş ve Cinsiyetlerine Göre Gözde Kırma
Kusuru Olma Durumunun Değerlendirilmesi (Ankara, Ekim 2013) ..........................................21
Tablo 13. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Boy ve Vücut Ağırlıklarına Göre Gözde
Kırma Kusuru Olma Durumunun Değerlendirilmesi (Ankara, Ekim 2013) .............................22
Tablo 14. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Kronik Hastalığı Olma ve Kafa Travması
Geçirme Durumlarına Göre Gözde Kırma Kusuru Sıklığı (Ankara, Ekim 2013) ......................23
Tablo 15. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Anne ve Baba Yaşlarına Göre Gözde
Kırma Kusuru Sıklığı (Ankara, Ekim 2013) .....................................................................................24
Tablo 16. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Ailesinde Görme Bozukluğu Olma
Durumuna Göre Gözde Kırma Kusuru Sıklığı (Ankara, Ekim 2013) ..........................................25
Tablo 17. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Okula Başlamadan Önce ve Son 1 Yılda
Görme Bozukluğu Nedeniyle Muayene Yapılma Durumuna Göre Gözde Kırma Kusuru
Sıklığı (Ankara, Ekim 2013)................................................................................................................27
viii
Grafikler
Grafik 1a. Çocukların Yaş Dağılımı ...................................................................................................... ….8
Grafik 1b. Çocukların Cinsiyet Dağılımı ................................................................................................... 8
Grafik 2a. Çocukların Boy Dağılımı ........................................................................................................... 9
Grafik 2b. Çocukların Ağırlık Dağılımı ..................................................................................................... 9
Grafik 3a. Tarama Yapılan Okulların Türü ............................................................................................ 10
Grafik 3b. Okulların Yer Aldıkları İl.eler ............................................................................................ …10
Grafik 4. Anketi Dolduran Kişinin Muayene Edilen Çocuğa Yakınlığı (Ankara, Ekim 2013) ........ 11
Grafik 5a. Kronik Hastalığı Var mı? ........................................................................................................ 12
Grafik 5b. Kafa Travması Geçirdi mi? ..................................................................................................... 12
Grafik 6a. Aile Kaç Kişiden Oluşuyor? ................................................................................................... 13
Grafik 6b. Başka Kardeş Sayısı ................................................................................................................. 13
Grafik 7a. Çocukların Annelerinin Yaşları.............................................................................................. 15
Grafik 7b. Çocukların Babalarının Yaşları .............................................................................................. 15
Grafik 7c Çocukların Annelerinin Öğrenim Durumu ........................................................................... 15
Grafik 7d. Çocukların Babalarının Öğrenim Durumu .......................................................................... 15
Grafik 8a. Anne Kırma Kusuru ................................................................................................................ 17
Grafik 8b. Baba Kırma Kusuru ................................................................................................................. 17
Grafik 8c. Kırma KusuruTürü (Anne) ..................................................................................................... 17
Grafik 8d. Kırma KusuruTürü (Baba)...................................................................................................... 17
Grafik 8e. Anne Gözlük Kullanma........................................................................................................... 17
Grafik 8f. Baba Gözlük Kullanma ............................................................................................................ 17
Grafik 9a. Kardeşlerde Kırma Kusuru..................................................................................................... 18
Grafik 9b. Kardeşlerin Kırma Kusuru Türü ........................................................................................... 18
Grafik 10a. Okula Başlamadan Önce Görme Bozukluğu Nedeniyle Muayene Yapılma Sıklığı ..... 19
Grafik 10b. Son 1 Yılda Görme Bozukluğu Nedeniyle Muayene Yapılma Sıklığı ............................ 19
Grafik 11. Araştırmada Muayene Edilen Çocuklarda Var Olan Görme Bozukluklarının Dağılımı20
Grafik 12. Yaşa Göre Kırma Kusuru Bulunma Sıklığı ........................................................................... 21
Grafik 13a. Boylara Göre Kırma Kusuru Sıklığı ..................................................................................... 22
Grafik 13b. Vücut Ağırlıklarına Göre Gözde Kırma Kusuru Olma Sıklığı ........................................ 22
Grafik 14a. Kronik Hastalığı Olma Ve Kırma Kusuru Bulunma Sıklıkları ........................................ 23
Grafik 14b. Kafa Travması Geçirme Durumlarına Göre Gözde Kırma Kusuru Sıklığı .................... 23
Grafik 15a. Çocukların Anne Yaşlarına Göre Gözde Kırma Kusuru Sıklığı ...................................... 24
Grafik 15b. Çocukların Baba Yaşlarına Göre Gözde Kırma Kusuru Sıklığı ....................................... 24
Grafik 16a. Annesinde kırma kusuru bulunan çocuklarda kırma kusuru bulunma sıklığı ............ 26
Grafik 16b. Babasında kırma kusuru bulunan çocuklarda kırma kusuru bulunma sıklığı ............. 26
Grafik 16c. Kardeşinde kırma kusuru bulunan çocuklarda kırma kusuru bulunma sıklığı ........... 26
Grafik 17a. Okula Başlamadan Önce Göz Muayenesi Yaptırılmayan Çocuklarda Kırma Kusuru 27
Grafik 17b. Son 1 Yılda Görme Bozukluğu Nedeniyle Muayene Yapılma Durumuna Göre Gözde
Kırma Kusuru ............................................................................................................................................. 27
ix
Ekler
Ek 1. Ankara İli İlkokul 1.Sınıf Öğrencileri Örneklem Listesi
Ek 2. Seçilen 18 İlkokulun İlçelere Dağılım Haritası
Ek 3. Araştırma İş Akış Planı
Ek 4. Araştırma Saha Uygulama Programı
Ek 5. Veli Onam Ve Anket Soru Formu
Ek 6. Göz Muayene Medikal Bulgu Formu
Ek 7. Okullara Göre Muayene Zaman Çizelgesi
Ek 8. Muayene Edilen Ve Edilemeyen Kız Ve Erkek Öğrencilerin Okullara Göre Sayılarını
Gösteren Tablo
Ek 9. Örneklem Hatası Ve Güven Aralığı Tablosu
x
1. GİRİŞ VE GENEL BİLGİLER
Görme, insan algısının en önemli öğelerinden biridir. Çocukluk çağında görmede
herhangi bir nedenle azalma ambliyopiye neden olmaktadır. Bu nedenle çocukluk çağındaki
göz taramaları görmeyi tehdit eden hastalıkların saptanması açısından çok önemlidir. Çünkü
ambliyopi tedavisinin en etkin olduğu dönem 8-9 yaşına kadar olan dönemdir (1).
Gözde kırma kusurunun bulunmama haline "emetropi" denir ve bu durumda
uzaktaki bir nesneden göze paralel olarak gelen ışınlar retina (gözün ağ tabakası) üzerinde
odaklanır. Kırma kusurunun olduğu hale ise "ametropi" denir. Kırma kusurları 3 başlık
altında incelenir (2):
1. Miyopi: Gözün görüntüyü retinanın önüne düşürmesidir. Çoğunlukla göz optik
sisteme göre büyük yapılıdır, nadiren optik sistemin kırma gücü fazladır. Bu nedenle paralel
gelen ışınlar retina önünde, vitreus içinde birleşir. Bundan sonra ayrılan ışınlar retina
önünde keskin olmayan bir görüntü oluşturur. Işınların gidişini ters yöne doğru izlersek
retinadan kalkan ışınlar kornea önünde sonlu bir uzaklıkta birleşirler; göz ne kadar uzun ise
ışınlar gözün o kadar yakınında birleşir. Bu nokta miyop bir gözün net olarak görebileceği en
uzak noktadır. Bu noktadan uzak olan her şey retinada dağılma daireleriyle bir görüntü
yapacaktır. Hasta uzaktaki cisimleri net göremez.
2.
Hipermetropi:
Gözün
görüntüyü
retinanın
arkasına
düşürmesi
halidir.
Hipermetrop bireyler yakını net olarak göremezler. Çok defa göz optik sisteme göre küçük
yapılıdır (aksiyel hipermetropi), seyrek olarak ise kırma gücü azdır (kırma hipermetropisi).
3.
Astigmatizm:
Lensin
bütün
meridyenleri
normalde
eşit
çaplıdır.
Bu
meridyenlerden herhangi birinin farklı çapta olması görüntünün net olarak retina üzerine
düşürülmesine engel olur. Bu optik sistemde odak noktası yoktur, bir odak düzeyi vardır.
Astigmat bir gözle ne uzak ne de yakındaki cisimler net olarak görülemez. Çünkü birbirine
dikey iki normal kesitin odak uzaklığı tamamen değişiktir ve diğer normal kesitlerde de
ışınların bir noktada birleşmesi olanaksızdır. İki normal kesit arasındaki refraksiyon farkı
astigmatizma derecesini gösterir.
Görme bozuklukları çocukluk çağında en sık rastlanan dördüncü sağlık problemidir
ve göz taramaları bu durumu ortaya çıkarmak için başvurulan en önemli yöntemdir (3).
Görme bozukluğu olan bir çocuk nadiren bir gözünün yeterince görmediğinden yakınabilir.
Aile ise dış görünüş olarak doğal görünen gözün muayenesini genellikle aklına getirmez.
Ancak şaşılık veya kayma varsa, belirgin bir kapak ve/veya ön segment bozukluğu göze
çarpıyorsa doktora gitme gereksinimi duyabilir. Görsel uyarı normal görmenin gelişmesi
1
açısından son derece önemlidir. Normal görme gelişmesinde, beynin her iki gözden eş
zamanlı olarak odaklanmış net bir görüntü alması gerekmektedir (3).
Çocuklara üç-dört yaşlarında görme keskinliği taraması yapmak gerekmektedir
çünkü bu evrelerde saptanacak miyopi, hipermetropi, astigmatizma gibi kırma kusurları;
görme yollarının gelişmesinde duraklamaya ve ambliyopiye neden olabilir. Ambliyopi ise
algıda ve binoküler görmede azalmaya, okul başarısında ise düşmeye neden olabilmektedir
(1).
Bu çalışmanın amacı, Ankara İli’nde ilkokul birinci sınıf öğrencilerinde gözde kırma
kusurları sıklığını tespit etmek ve kırma kusuru ile ilişkili olabilecek faktörleri saptamaktır.
Kırma kusurlarının prevalansı ile ilgili geniş serili çalışmalar ülkemizde yeterince
bulunmamaktadır. Ülkemizde kırma kusuru sorunlarının okul çağında belirlenmesi,
toplumumuza ait refraksiyon özelliklerinin belirlenmesinde önemli bir aşamadır. Bu
taramayla kırma kusurlarının 6 yaş grubunda prevalansı araştırılmıştır. Ayrıca kırma
kusurlarıyla
ilişkili
olabilecek
faktörlerin
bu
yaş
grubunda
değerlendirilmesi
planlanmaktadır. Söz konusu faktörlerden belirgin ilişkisi saptananların daha sonra detaylı
çalışmalarla neden sonuç ilişkileri araştırılarak, koruyucu sağlık hizmetleri açısından
alınması mümkün önlemler değerlendirilebilecektir. Kırma kusurlarının özellikle görmenin
objektif olarak değerlendirmeye başlanabildiği 6 yaş grubunda saptanması, ileri yaşta
tedavisi mümkün olmayan ambliyopi prevalansının azaltılmasında önemli bir adımdır.
2
2. AMAÇ
Yakın Dönem Amaçlar
-
İlkokul birinci sınıf öğrencilerinde gözde kırma kusuru sıklığını tespit etmek
-
Cinsiyetlere göre gözde kırma kusurları sıklığı arasında fark olup olmadığını
değerlendirmek
-
Ailede kırma kusuru olmasına göre çocuklarda kırma kusuru sıklığını tespit etmek
Orta Dönem Amaçlar
-
Görme bozukluğu tespit edilen çocukların ailelerine bilgi vererek çocukların görme
bozukluklarının tedavi edilmesini sağlamak
-
Ailelerin görme bozukluğu konusunda farkındalığını artırmak
Uzak Dönem Amaçlar
-
İlgili kurum ve kuruluşlar ile görüşerek ilkokula başlamadan önce öğrencilerin görme
muayenesinin zorunlu rutin muayenelere eklenmesini sağlamak.
-
İleride bu konuda yapılacak çalışmalara katkı sağlamak.
3
3. GEREÇ VE YÖNTEM
Araştırma yeri: Araştırma, Ankara İli’nde yer alan 15’i devlet 3’ü özel olmak üzere 18
ilkokulda yapılmıştır.
Araştırmanın evreni: Ankara İli’nde 2013-2014 yılında ilkokula başlayan öğrenciler
araştırmanın evrenini oluşturmaktadır.
Araştırmanın tipi: Kesitsel tipte bir epidemiyolojik araştırmadır.
Araştırmanın Örneklemi: Ankara İli’nde ilkokul 1. Sınıf öğrencileri arasında gözde
Kırma Kusurları Sıklığının Tespit Edilmesi araştırması kapsamında cinsiyet bazında
Ankara tahmini üretmek için küme örneklemesi kullanılmıştır. Milli Eğitim Bakanlığı’ndan
alınan 2012-2013 öğretim yılı bilgilerine göre Ankara’da araştırma kapsamında 817 okulda
toplam 101130 öğrenci bulunmaktadır. Çalışmada zihinsel, görme ve işitme engelli
öğrencilerin eğitim gördüğü Özel eğitim ve Uygulama Merkezi kapsamındaki okullar ile
öğrenci sayısı 10’un altında olan okullar kapsam dışı bırakılmıştır. Tahmin düzeyleri ve
%20 cevapsızlık hızı dikkate alınarak örnek hacmi 2655 olarak hesaplanmıştır. Hesaplanan
örnek hacmine göre 18 okul seçilmiş, seçilen okullardaki tüm birinci sınıf öğrencileri
araştırma kapsamına alınması planlanmıştır. Örnek seçimi sonucunda yaklaşık 2776
öğrenciye ulaşılacağı varsayılmıştır. Örnek hacmi hesaplanmasında aşağıdaki formül
kullanılmıştır.
n
t 2 pq
* deff * h *CH
d2
n= toplam örnek büyüklüğü
t = 0,95 anlamlılık düzeyinde t tablosundaki değer (1,96)
  kabul edilebilecek hata olasılığı (0,05)
p= belli özelliğe sahip olayın görülme sıklığı (0,10)
q= 1-p
d  mutlak
duyarlık miktarı (0,025)
Deff= Desen etkisi (2 olarak alınmıştır)
h= Tabaka sayısı (2 olarak alınmıştır)
CH= Cevapsızlık Hızı (1,20)
4
Ağırlıklandırma: Araştırma kapsamında bir okulun örnekleme çıkma olasılığı (F1) ve her bir
okulda cinsiyet bazında cevapsızlık hızları bulunarak ağırlıklandırma işlemi yapılmıştır. Bu
raporda verilen yüzdelerin tamamı ağırlıklı yüzdeler olup, belli başlı yüzdelere ait standart
hata tablosu (Ek 9) araştırmanın sonunda yer almaktadır. Ağırlıklandırma işleminde
kullanılan cevapsızlık hızı, aşağıdaki formüle göre hesaplanmıştır.
Tamamlanmış soru kâğıdı
Rh= –––––––––––––––––––––––––––
Örneğe seçilen birey sayısı
Rh= h okulundaki cevaplama hızı
Araştırmada örneklemde yer alan okulların birinci sınıflarına kayıtlı öğrencilerin
tamamına ulaşılması hedeflenmiştir. Bu amaçla okullarla iletişime geçilmiş güncel öğrenci
listeleri temin edilerek 2031 adet veli onam formu öğretmenleri aracılığı ile ailelere iletilmek
üzere öğrencilere ulaştırılmıştır. Dağıtılan 2031 formun 1647’si geri dönmüştür. Veli onamı
ile geri dönüşü yapılan formlar baz alınarak göz muayenesi gerçekleştirilmiştir. Geri dönüşü
olan formlardan bazıları eksik veri nedeniyle analize dahil edilememiştir. Temizlenen 1513
adet form analizlere dahil edilmiştir. Elde edilen örnek büyüklüğünün 1513 olması
nedeniyle, örnek büyüklüğü sadece Ankara genelinde prevelans vermeye müsait olup alt
kırılım düzeylerinde prevelans verememektedir.
Veri kaynakları: Veri toplamak üzere, Ankara İli’nde 18 ilkokulda 1. Sınıfa yeni
başlayan öğrencilerin ailelerinin doldurması için bir anket formu oluşturulmuştur (EK-1).
Ankette sosyodemografik özellikler ve görme bozuklukları ile ilgili toplam 22 soru
mevcuttur.
İş Akış Planı: Araştırma kapsamında, göz muayenelerinden 1 hafta önce, öğrenci
velilerine anket ve göz muayenesi için onam formu gönderilmiştir. Bir hafta sonra ailesinden
onam alınan çocuklara göz muayenesi yapılmıştır. Muayenede 2 göz doktoru ve yardımcı
personel görev almıştır. 6 metre uzaktan Snellen eşeline göre görmeler alınmış, tam
göremeyen çocukların otorefraktokeratometrik değerleri ölçülmüş, ön ve arka segment
muayeneleri yapılmıştır. Gerekli kişilerde ise muayene için midriyatik damla olan
tropikamid %0,5 damla muayene için kullanılmıştır. Muayenede anormallik saptanan
çocuklar göz hekimlerine yönlendirilmiştir. Muayene sırasındaki refraksiyon parametreleri
ve saptanan anormallikler kaydedilmiştir.
Ön deneme: Anketin ön denemesi Eylül 2013 tarihinde 50 kişide yapılmıştır.
5
Verilerin analizi: İstatistiksel analizler, IBM SPSS for Windows version 21.0
kullanılarak yapılmıştır. Yukarıda belirtilen ağırlıklara ve cevapsızlık hızına göre
düzeltmeler complex samples modulü kullanılarak örnekleme yöntemine uygun analizler
yapılmıştır. Standart hataların hesaplanmasında SPSS Complex Samples örneklem tasarımı
WR seçeneği ile yapılmıştır. Örneklemlerden elde edilen değerlerle beklenen değer,
beklenen sıklık ve bu sıklığa ilişkin standart hata, güven aralıkları hesaplanmış,
değişkenlere ilişkin desen etkileri belirlenmiştir (EK-9).
Tablolarda verilen yüzdelerin tamamı ağırlıklı yüzdeler olup, sayıların tamamı da ham
sayılar üzerinden verilmiştir.
İzinler ve Etik konular: Araştırmaya başlamadan önce TC Milli Eğitim Bakanlığı
Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü’nden gerekli yazılı izin alınmıştır.
Anketin uygulanacağı öğrencilerin ailelerinden yazılı onam alınmıştır. Araştırma için
Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı Eğitim ve Araştırma Hastanesi Etik Kurulundan 18/2012
sayı ile onay alınmıştır.
Araştırma bitiminde öğrenci öğretmenleri ve ailelerine görme bozukluğu olan
öğrenciler için bilgilendirme yapılmış, bu öğrencilerin muayene edilmek üzere göz
doktorlarına gerekli yönlendirmeleri yapılmıştır.
6
7
NİHAİ RAPORUN İDARECE ONAYI
NİHAİ RAPOR
TASLAK NİHAİ RAPORUN İDARECE ONAYI
TASLAK NİHAİ RAPOR
ANKET TEMİZLEME KODLAMA VE VERİLERİN SPSS
ORTALAMINDA GİRİLMESİ; VERİ ANALİZLERİNİN YAPILMASI
ÖNGÖRÜLEN 9 İLÇEDE YERLEŞİK 18 İLKOKUL'DA YAKLAŞIK
3000 İLKOKUL 1.SINIF ÖĞRENCİSİNİN SAGEM UZMAN
DOKTORLARINA REFAKATEN GÖZ TARAMALARINA YÖNELİK
SAHA ÇALIŞMASININ GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
BAŞLANGIÇ RAPORUNUN İDARECE ONAYI
ÖNGÖRÜLEN 9 İLÇEDE YERLEŞİK 18 İLKOKUL'U ZİYARETLE
YAKLAŞIK 3000 VELİYE ULAŞTIRILMAK ÜZERE ONAM
FORMLARI VE SORU FORMLARININ DAĞITILMASI VE
DOLDURULMUŞ FORMLARIN TOPLANMASI
BAŞLANGIÇ RAPORU
SAHA ARAŞTIRMA EKİBİNİN OLUŞTURULMASI, ARAÇ VE
CİHAZLARIN TEMİNİ; PİLOT İLKOKUL ZİYARETLERİYLE 50
KİŞİLİK ÖN DENEME ÇALIŞMASININ GERÇEKLEŞTİRİLMESİ VE
SAGEM ONAYI İLE SORU FORMLARININ SONLANDIRILMASI
SÖZLEŞME İMZALANMASI; OKUL LİSTELERİNİN ALINMASI
SAGEM YETKİLİLERİ İLE KOORDİNASYON TOPLANTISI; 18
OKUL'A MUHATAP YAŞ İMZALI BAKANLIK/SAGEM RESMİ
YAZILARININ ALINMASI
İŞ KALEMLERİ
Sözleşme Tarihi: 17/09/2013
SAGEM "Ankara'da İlkokul 1.Sınıf Öğrencileri
Arasında Gözde Kırma Kusurlarının ve İlişkili
Faktörlerin Saptanması Araştırması"
EKİM
KASIM
ARALIK
TATİL GÜNLERİ
OCAK - 2014
ÇALIŞMA GÜNLERİ
1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta
EYLUL
ARAŞTIRMA UYGULAMA TERMİN PROGRAMI
4. BULGULAR
Tablo 1. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Yaş ve Cinsiyetlerinin Dağılımı
(Ankara, Ekim 2013)
Özellik
Yaş (Ay) (n: 1254)
≤60
61-72
73-84
≥85
Yüzde
Sayı
1,3
50,9
46,3
1,5
17
635
583
19
Ortalama±SHata: 72,6±0,2 En Küçük: 53, En Büyük: 96
Cinsiyet
Erkek
Kız
Toplam
51,3
48,7
100,0
759
754
1513
Araştırmada muayene edilen çocukların %50,9’unun yaşları (n:635) 61-72 ay arasında olup,
%51,3’ü (n: 759) erkektir (Tablo 1).
1,5
1,3
≤60
61-72
46,3
50,9
73-84
Erkek
48,7
51,3
Kız
≥85
Grafik 1a. Çocukların Yaş Dağılımı
Grafik 1b. Çocukların Cinsiyet Dağılımı
8
Tablo 2. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Boy ve Vücut Ağırlıklarının Dağılımı
(Ankara, Ekim 2013)
Özellik
Boy (Cm) (n: 961)
≤110
111-120
≥121
Yüzde
Sayı
21,5
54,4
24,0
210
520
231
Ortalama±SHata: 116,6±0,8 En Küçük: 80, En Büyük: 160
Vücut Ağırlığı (kg) (n: 1308)
≤19
20-24
≥25
25,0
50,5
24,5
327
661
320
Ortalama±SHata: 22,1±0,18, En Küçük: 14, En Büyük: 39
Araştırmada muayene edilen çocukların %54,4’nün (n:520) boyları 111-120cm arasında olup,
%50,5’nin (n: 661) vücut ağırlığı 20-24kg’dir (Tablo 2).
24
21,5
25
24,5
≤110
≤19
111-120
20-24
≥121
≥25
54,4
Grafik 2a. Çocukların Boy Dağılımı
50,5
Grafik 2b. Çocukların Vücut Ağırlıklarının
Dağılımı
9
Tablo 3. Tarama Yapılan Okulların Türü ve Yer Aldıkları İlçelerin Dağılımı (Ankara,
Ekim 2013)
Özellik
Okul Türü
Devlet Okulu
Özel Okul
Okulun Bulunduğu İlçe
Çankaya
Pursaklar
Etimesgut
Yenimahalle
Altındağ
Çubuk
Polatlı
Gölbaşı
Keçiören
Mamak
Toplam
Yüzde
Sayı
95,5
4,5
1447
66
21,8
20,6
14,9
9,8
8,7
7,1
6,9
5,1
2,6
2,5
100,0
330
312
226
148
131
107
105
77
39
38
1513
Araştırmada muayene edilen çocukların %95,5’i (n:1447) Devlet Okullarında eğitim
görmekte olup, %21,8’i (n: 330) Çankaya İlçesindedir (Tablo 3).
%
25 21,8
4,5
20,6
20
15
Devlet Okulu
Özel Okul
95,5
Grafik 3a. Tarama Yapılan Okulların Türü
10
5
14,9
9,8 8,7
7,1 6,9
5,1
2,6 2,5
0
Grafik 3b. Okulların Yer Aldıkları İlçeler
10
Tablo 4. Anketi Dolduran Kişilerin Muayene Edilen Çocuğa Yakınlığı (Ankara, Ekim
2013)
Özellik
Anketi Dolduran Kişi
Anne
Baba
Anne ve Baba
Diğer
Belirtilmemiş
Toplam
Yüzde
Sayı
69,9
24,7
1,6
2,3
1,4
100,0
1059
371
25
35
23
1513
Araştırmada ailelere dağıtılan formların %69,9’u (n:1059) çocukların anneleri tarafından
doldurulmuştur (Tablo 4).
1,6
2,3 1,4
Anne
Baba
24,7
Anne ve Baba
69,9
Diğer
Belirtilmemiş
Grafik 4. Anketi Dolduran Kişilerin Muayene
Edilen Çocuğa Yakınlığı (Ankara, Ekim 2013)
11
Tablo 5. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Bazı Sağlık Öykülerinin Dağılımı
(Ankara, Ekim 2013)
Özellik
Her Hangi Bir Kronik Hastalığı Olma (n: 1477)
Evet
Hayır
Kafa Travması Geçirme (n: 1430)
Evet
Hayır
Düzenli İlaç Kullanma (n: 1482)
Evet
Hayır
Yüzde
Sayı
10,8
89,2
159
1318
10,2
89,8
146
1284
4,9
95,1
72
1410
Araştırmada muayene edilen çocukların %89,2’sinin (n:1318) kronik hastalığı
bulunmamakta, %89,8’i (n:1284) kafa travması geçirmemiş ve %95,1’i düzenli olarak ilaç
kullanmamaktadır (Tablo 5).
10,8
10,2
Evet
Evet
Hayır
Hayır
89,2
Grafik 5a. Kronik Hastalık Dağılımı
89,8
Grafik 5b. Kafa Travması Geçirme
12
Tablo 6. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Ailelerine Ait Bazı Özelliklerin
Dağılımı (Ankara, Ekim 2013)
Özellik
Ailede Yaşayan Birey Sayısı (n:1485)
2
3
4
5
6
7
8
9
Başka Kardeş Sayısı (n:1484)
0
1
2
3
4
5
6
7
Ailenin Ekonomik Durumu (n:1429)
Çok İyi
İyi
Orta
Kötü
Çok Kötü
Yüzde
Sayı
0,7
14,9
50,9
24,2
6,1
2,2
0,7
0,3
11
223
755
357
91
33
11
4
22,7
52,6
18,9
4,3
1,1
0,3
0,1
0,1
340
778
279
64
16
4
2
1
0,6
22,0
70,5
5,9
1,0
9
315
1007
85
13
Formları dolduran ailelerin 50,9’u (n:755) dört kişiden oluşmakta, %52,6’sı (n:778) iki çocuklu
olup, %70,5’i (n:1007) ekonomik durumunu orta olarak belirtmiştir (Tablo 6).
%
%
60
60
52,6
50,9
50
50
40
40
30
30
24,2
20
22,7
18,9
20
14,9
6,1
10
0,7
2,2
10
0,7
4,3
0,3
0
1,1
0,3
4
5
0
2
3
4
5
6
7
8
Grafik 6a. Ailedeki Birey Sayısı
9
Yok
1
2
3
Grafik 6b. Başka Kardeş Sayısı
13
Tablo 7. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Anne ve Babalarının Yaş ve Öğrenim
Durumlarının Dağılımı (Ankara, Ekim 2013)
Özellik
Yaş (Yıl)
≤24
25-29
30-34
35-39
40-44
≥45
Öğrenim Durumu
Okuryazar değil
Sadece okuryazar
İlkokul mezunu
Ortaokul/ilköğretim mezunu
Lise mezunu
Üniversite Mezunu
Anne
Baba
Yüzde
Sayı
Yüzde
Sayı
4,1
36,6
25,2
20,7
11,0
2,4
59
531
363
299
158
34
12,2
27,0
32,0
18,2
10,6
176
384
459
256
149
1,6
1,2
28,2
22,6
27,8
18,6
23
17
410
327
401
268
0,6
0,3
20,7
18,0
36,2
24,2
8
5
299
261
520
348
Araştırmada muayene edilen çocukların annelerinin %36,6’sının (n:531) yaşları 25-29 yaş
aralığında, babalarının %32’sinin (n:459) yaşları 30-34 yaş aralığındadır. Annelerinin %28,2’si
(n:410) ilkokul mezunu ve babalarının %36,2’si (n:520) lise mezunudur (Tablo 7).
14
2,4 4,1
11
10,6
≤24
12,2
25-29
25-29
36,6
20,7
30-34
30-34
18,2
27
35-39
40-44
40-44
Grafik 7a. Çocukların Annelerinin Yaşları
1,6
≥45
≥45
25,2
1,2
18,6
28,2
32
Grafik 7b. Çocukların Babalarının Yaşları
Okuryazar değil
Sadece
okuryazar
Okuryazar değil
0,6 0,3
24,2
20,7
İlkokul mezunu
27,8
22,6
Ortaokul/ilköğr
etim mezunu
Lise mezunu
Grafik 7c. Çocukların Annelerinin
Öğrenim Durumu
35-39
Sadece
okuryazar
İlkokul mezunu
18
36,2
Ortaokul/ilköğr
etim mezunu
Lise mezunu
Grafik 7d. Çocukların Babalarının
Öğrenim Durumu
15
Tablo 8. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Anne ve Babalarında Var Olan Görme
Bozukluklarının Dağılımı (Ankara, Ekim 2013)
Özellik
Anne
Baba
Görme Bozukluğu
Yüzde
Sayı
Yüzde
Sayı
Hayır
73,3
1054
76,6
1087
Evet
26,7
382
23,4
332
Görme Bozukluğu Türü
Yüzde*
Sayı
Yüzde*
Sayı
Miyop
68,4
262
60,1
200
Hipermetrop
12,5
47
22,2
74
Astigmat
32,3
123
26,2
87
Gözlük Kullanma
Yüzde
Sayı
Yüzde
Sayı
Evet
16,7
239
17,9
258
Hayır
83,3
1198
82,1
1170
*Yüzdeler görme bozukluğu olan ebeveynler üzerinden verilmiş olup, bir kişide birden farklı görme
bozukluğu olabileceğinden %100’ü geçebilmektedir.
Araştırmada muayene edilen çocukların annelerinin %73,3’ünde (n:1054), babalarının
%76,6’sında (n:1087) kırma kusuru bulunmamaktadır. Kırma kusuru bulunan annelerin
(%26,7) %68,4’ü (n:262), babaların (%23,4) %60,1’i miyoptur. Annelerin %83,3’ü (n:1198),
babaların %82,1’i (n:1170) gözlük kullanmamaktadır (Tablo 8).
16
23,4
26,7
Hayır
Hayır
Evet
Evet
73,3
76,6
Grafik 8a. Anne Kırma Kusuru
32,3
Grafik 8b. Baba Kırma Kusuru
26,2
Miyop
Miyop
Hipermetrop
68,4
Astigmat
Hipermetrop
22,2
60,1
Astigmat
12,5
Grafik 8c. Kırma Kusura Türü (Anne)
Grafik 8d. Kırma Kusuru Türü (Baba)
16,7
17,9
Evet
Evet
Hayır
Hayır
83,3
Grafik 8e. Anne Gözlük Kullanma
82,1
Grafik 8f. Baba Gözlük Kullanma
17
Tablo 9. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Kardeşlerinde Var Olan Görme
Bozukluklarının Dağılımı (Ankara, Ekim 2013)
Görme Bozukluğu (n:1279)
Yüzde
Sayı
Hayır
84,2
1075
Evet
15,8
204
Görme Bozukluğu Türü
Yüzde*
Sayı
Miyop
42,3
84
Hipermetrop
28,2
58
Astigmat
20,3
41
Diğer
9,2
19
*Yüzdeler görme bozukluğu olan kardeşler üzerinden verilmiş olup, bir kişide birden farklı görme
bozukluğu olabileceğinden %100’ü geçebilmektedir.
Araştırmada muayene edilen çocukların kardeşlerinin %84,2’sinde (n:1075) kırma kusuru
bulunmamaktadır. Kırma kusuru bulunan (%15,8) kardeşlerin %42,3’ü (n:84) miyoptur
(Tablo 9).
15,8
9,2
Miyop
Hayır
42,3
20,3
Evet
84,2
Grafik 9a. Kardeşlerde Kırma Kusuru
Hipermetrop
Astigmat
28,2
Diğer
Grafik 9b. Kardeşlerin Kırma Kusuru Türü
18
Tablo 10. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Okula Başlamadan Önce ve Son 1
Yılda Görme Bozukluğu Nedeniyle Muayene Yapılma Durumu (Ankara, Ekim 2013)
Özellik
Okula Başlamadan Önce Göz Muayenesi Yapılma (n:1449)
Evet
Hayır
Hatırlamıyor
Son 1 Yılda Görme Bozukluğu Nedeniyle Muayene Yapılma
(n: 1450)
Evet
Hayır
Yüzde
Sayı
77,7
21,2
1,1
1128
305
16
11,3
88,7
161
1289
Araştırmada muayene edilen çocukların okula başlamadan önce göz muayenesi yapılma
sıklığı %77,7 (n:1128) ve son 1 yılda görme bozukluğu nedeniyle muayene yapılma sıklığı
%11,3’tür (n:161) (Tablo 10).
1,1
11,3
21,2
Evet
Evet
Hayır
77,7
Hayır
Hatırlamıyor
88,7
Grafik 10a. Okula Başlamadan Önce
Görme Bozukluğu Nedeniyle Muayene
Yapılma Sıklığı
Grafik 10b. Son 1 Yılda Görme Bozukluğu
Nedeniyle Muayene Yapılma Sıklığı
19
Tablo 11. Araştırmada Muayene Edilen Çocuklarda Var Olan Görme Bozukluklarının
Dağılımı (Ankara, Ekim 2013)
Görme Bozukluğu
Hayır
Evet
Görme Bozukluğu Türü
Hipermetrop-Astigmat
Miyop-Astigmat
Karışık (Mixed) Astigmat
Hipermetrop-Astigmat-Karışık Astigmat
Hipermetrop
Miyop
Astigmat (Miyopik)
Astigmat (Hipermetropik)-Karışık Astigmat
Astigmat (Hipermetropik)
Miyop Astigmat-Karışık astigmat
Total
Yüzde
87,8
12,2
Yüzde*
51,9
17,9
15,4
3,2
2,7
2,5
2,5
2,2
1,3
0,6
100,0
Sayı
1333
180
Sayı
92
34
28
6
5
4
4
4
2
1
180
Araştırmada muayene edilen ve kırma kusuru tespit edilen 180 (%12,2) çocuğun %51,9’unun
(n:92) kırma kusuru Hipermetrop-Astigmat olarak tespit edilmiştir (Tablo 11).
2,5
2,7
2,2
1,3
0,6
2,5
Hipermetrop-Astigmat
3,2
Miyop-Astigmat
15,4
51,9
17,9
Karışık (Mixed) Astigmat
Hipermetrop-AstigmatKarışık Astigmat
Grafik 11. Araştırmada Muayene Edilen Çocuklarda Var Olan Görme
Bozukluklarının Dağılımı
20
Tablo 12. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Yaş ve Cinsiyetlerine Göre Gözde
Kırma Kusuru Olma Durumunun Değerlendirilmesi (Ankara, Ekim 2013)
Özellik
Kırma Kusuru
Var
Cinsiyet
Erkek
Kız
Yaş (Ay)
≤60
61-72
73-84
≥85
Yok
Yüzde
11,4
13,0
Sayı
83
97
Yüzde
88,6
87,0
Sayı
676
657
5,2
10,7
12,9
10,1
1
65
74
2
94,8
89,3
87,1
89,9
16
570
509
17
Araştırmada muayene edilen erkek çocukların %11,4’ünde (n: 83), kız çocukların da
%13’ünde kırma kusuru tespit edilmiştir. Araştırmada muayene edilen çocuklardan en fazla
(%12,9; n:74) kırma kusuru bulunan yaş aralığı 73-84 ay yaş aralığındadır (Tablo 12).
5,2
10,1
≤60
61-72
10,7
73-84
≥85
12,9
Grafik 12. Yaşa Göre Kırma Kusuru Bulunma Sıklığı
21
Tablo 13. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Boy ve Vücut Ağırlıklarına Göre
Gözde Kırma Kusuru Olma Durumunun Değerlendirilmesi (Ankara, Ekim 2013)
Özellik
Kırma Kusuru
Var
Boy (cm)
≤110
111-120
≥121
Vücut Ağırlığı (Kg)
≤19
20-24
≥25
Yok
Yüzde
8,6
11,7
15,2
Sayı
18
60
34
Yüzde
91,4
88,3
84,8
Sayı
192
460
197
9,6
13,5
13,4
31
87
41
90,4
86,5
86,6
296
574
279
Kırma kusurunun en fazla tespit edildiği (%15,2; n:34) boy aralığı 121 cm ve üzeridir. Kırma
kusurunun en fazla tespit edildiği (%13,5; n:87) ağırlık aralığı 20-24 kg aralığıdır (Tablo 13).
9,6
8,6
≤110
15,2
13,4
≤19
111-120
20-24
≥121
≥25
11,7
Grafik 13a. Boylara Göre Kırma Kusuru
Sıklığı
13,5
Grafik 13b. Vücut Ağırlıklarına Göre
Gözde Kırma Kusuru Olma Sıklığı
22
Tablo 14. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Kronik Hastalığı Olma ve Kafa
Travması Geçirme Durumlarına Göre Gözde Kırma Kusuru Sıklığı (Ankara, Ekim 2013)
Özellik
Kırma Kusuru
Var
Kronik Hastalık
Evet
Hayır
Kafa Travması Geçirme
Evet
Hayır
Yok
Yüzde
16,2
11,6
Sayı
25
149
Yüzde
83,8
88,4
Sayı
134
1169
12,7
7,6
159
11
87,3
92,4
1125
135
Araştırmada muayene edilen çocukların kronik hastalığı bulunanlarda kırma kusuru
bulunma sıklığı (%16,2; n:25) kronik hastalığı bulunmayanlardaki kırma kusuru bulunma
sıklığından (%11,6; n:149) daha yüksektir. Aynı şekilde daha önce kafa travması geçirmiş
olanlarda kırma kusuru bulunma sıklığı (%12,7; n:159) geçirmemiş olanlardan daha fazladır
(Tablo 14).
7,6
11,6
Evet
16,2
Evet
Hayır
Grafik 14a. Kronik Hastalığı Olma Ve
Kırma Kusuru Bulunma Sıklıkları
Hayır
12,7
Grafik 14b. Kafa Travması Geçirme
Durumlarına Göre Gözde Kırma Kusuru
Sıklığı
23
Tablo 15. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Anne ve Baba Yaşlarına Göre Gözde
Kırma Kusuru Sıklığı (Ankara, Ekim 2013)
Özellik
Kırma Kusuru
Var
Anne Yaşı
≤24
25-29
30-34
35-39
40-44
≥45
Baba Yaşı
≤24
25-29
30-34
35-39
40-44
≥45
Yok
Yüzde
11,4
10,6
11,6
14,4
16,9
15,3
Sayı
7
55
41
42
25
5
Yüzde
88,6
89,4
88,4
85,6
83,1
84,7
Sayı
52
476
322
257
133
29
7,2
11,8
12,5
12,4
12,4
18,3
13
44
56
31
31
26
92,8
88,2
87,5
87,6
87,6
81,7
163
340
403
225
225
123
Anneleri 40-44 yaş aralığında bulunan çocuklarda kırma kusuru bulunma sıklığı %16,9 ile
diğerlerinden daha fazladır. Babaları 45 yaşın üzerinde olan çocuklarda kırma kusuru
bulunma sıklığı %18,3 ile diğerlerinden daha fazladır (Tablo 15).
11,4
15,3
7,2
≤24
18,3
25-29
10,6
30-34
35-39
16,9
11,6
14,4
≤24
11,8
12,4
12,5
12,4
25-29
30-34
35-39
40-44
40-44
≥45
≥45
Grafik 15a. Çocukların Anne Yaşlarına
Göre Gözde Kırma Kusuru Sıklığı
Grafik 15b. Çocukların Baba Yaşlarına Göre
Gözde Kırma Kusuru Sıklığı
24
Tablo 16. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Ailesinde Görme Bozukluğu Olma
Durumuna Göre Gözde Kırma Kusuru Sıklığı (Ankara, Ekim 2013)
Görme Bozukluğu Olan Kişi
Kırma Kusuru
Var
Annede Görme Bozukluğu
Var
Yok
Babada Görme Bozukluğu
Var
Yok
Kardeşinde Görme Bozukluğu
Var
Yok
Yok
Yüzde
16,0
11,2
Sayı
60
114
Yüzde
84,0
88,8
Sayı
322
940
14,1
11,8
44
127
85,9
88,2
288
960
19,0
11,3
37
119
81,0
88,7
167
956
Annesinde kırma kusuru bulunan çocuklarda kırma kusuru bulunma sıklığı (%16),
annesinde kırma kusuru bulunmayanlardan daha yüksektir. Benzer şekilde babasında
kusuru bulunan çocuklarda kırma kusuru bulunma sıklığı (%14,1), babasında kırma kusuru
bulunmayanlardan daha yüksektir. Kardeşinde kırma kusuru bulunan çocuklarda kırma
kusuru bulunma sıklığı (%19), kardeşinde kırma kusuru bulunmayanlardan daha yüksektir
(Tablo 16).
25
11,2
11,8
Var
16
14,1
Var
Yok
Yok
Grafik 16a. Annesinde kırma kusuru
bulunan çocuklarda kırma kusuru bulunma
sıklığı
Grafik 16b. Babasında kırma kusuru
bulunan çocuklarda kırma kusuru bulunma
sıklığı
11,3
Var
19
Yok
Grafik 16c. Kardeşinde kırma kusuru bulunan
çocuklarda kırma kusuru bulunma sıklığı
26
Tablo 17. Araştırmada Muayene Edilen Çocukların Okula Başlamadan Önce ve Son 1
Yılda Görme Bozukluğu Nedeniyle Muayene Yapılma Durumuna Göre Gözde Kırma
Kusuru Sıklığı (Ankara, Ekim 2013)
Muayene Zamanı
Kırma Kusuru
Var
Okula Başlamadan Önce
Evet
Hayır
Son 1 Yılda
Evet
Hayır
Yok
Yüzde
9,8
20,6
Sayı
108
62
Yüzde
90,2
79,4
Sayı
1020
243
33,4
9,6
53
121
66,6
90,4
108
1168
Okula başlamadan önce göz muayenesi yaptırılmayan çocukların %20,6’sında (n:62) kırma
kusuru tespit edilmiştir. Buna karşılık son 1 yılda göz muayenesi yaptırılan çocukların
%33,4’ünde kırma kusuru tespit edilmiştir. (Tablo 17)
9,6
9,8
Evet
Evet
20,6
Hayır
Grafik 17a. Okula Başlamadan Önce Göz
Muayenesi Yaptırılmayan Çocuklarda
Kırma Kusuru
33,4
Hayır
Grafik 17b. Son 1 Yılda Görme Bozukluğu
Nedeniyle Muayene Yapılma Durumuna
Göre Gözde Kırma Kusuru
27
5. SONUÇ VE ÖNERİLER
Ankara İli’nde İlkokul 1.Sınıf Öğrencilerinde Gözde Kırma Kusurları Sıklığının Tespit
Edilmesi Araştırması neticesinde çıkarılan sonuçlar konuya ilişkin yaptığımız uluslararası
literatür araştırmasıyla karşılaştırmalı olarak aşağıda değerlendirilmiştir:

Öğrencilerin yaş ortalaması 72,67 ay (min-max: 53-96) olup görme keskinliğinin
nispeten güvenilir değerlendirilebildiği bu yaş grubunda birçok hasta grubunda
ambliyopi (Göz Tembelliği) tedavisi için de uygun başlangıç yaşı söz konudur (4).

Öğrencilerin önemli bir kısmında ciddi bir hastalık bildirilmemiştir (%89,2). Ancak
%10,8 kadarında süregelen hastalık olduğu belirtilmiştir. Öğrencilerin %10,2’sinde
kafa travması öyküsü bulunmaktadır. Öğrencilerin %95,1’inde düzenli ilaç kullanma
öyküsü bulunmamaktadır.

Öğrencilerin yaklaşık %75,1’inin aile büyüklüğü 4-5 kişiden oluşmaktadır.

Ailelerin %70,5’i ekonomik durumunu orta, %22’si iyi olarak belirtmiştir. Bu ailelerde
ortalama anne yaşı 32,62 (min-max: 22-69)’dir. Annelerin %28,2’si ilkokul, %22,6’sı
ortaokul, %27,8’i lise, %18,6’si üniversite mezunudur.
Annelerin %73,3’ü kırma
kusuru olmadığını belirtirken, %26,7’sinde görme kusuru olduğu belirtilmiştir.
Gözlük kullanan anne sıklığıysa %16,7’dir.

Babalar ise ortalama 36,84 (min-max: 25-69) yaşındadır. Bunların %20,7’si ilkokul,
%18’i ortaokul, %36,2’si lise, %24,2’si üniversite mezunudur. Babaların %76,6’sında
görme kusuru bulunmamaktadır ve %17,9’u gözlük kullanmaktadır.

Kardeşlerin %15,8’inde kırma kusuru bulunmaktadır.

Öğrencilerin %77,7’si okul öncesi göz muayenesi olduğunu belirtirken, %21,2’si göz
muayenesi olmadığını belirtmektedir.

Son bir yılda göz bozukluğu şüphesiyle %11,3 öğrenci muayene yaptırmışken,
%88,7’si yaptırmamıştır.

Olguların kırma kusurları açısından dağılımı incelendiğinde; öğrencilerin
%12,2’sinde refraksiyon kusuru saptanmıştır. Çin’de benzer yaş grubunda (5) yapılan
bir tarama çalışmasında da 2480 çocukta %2,5 miyopi, %20 hipermetropi, %6-11
astigmatizma saptanmıştır (6). Bu çalışmada sikloplejik muayene için kullanılan ilaç
dozu ve miktarının yüksek tutulması nedeniyle hipermetropi yüzdesinin daha
gerçekçi bir biçimde yüksek bulunduğu belirtilmektedir. Hipermetrop ve
hipermetrop astigmatlar beraber değerlendirildiğinde (%54,6) diğer kırma
kusurlarına göre nispeten daha yüksek sıklıkta olduğu izlenmektedir. Kore’de 19
yaşında erkekler üzerinde yapılan 2805 vakalık bir çalışmada miyopi ve yüksek
28
miyopi prevalansı %83,3 ve %6,8 olarak bildirilmiştir (5). Yüksek miyopinin kırsal
kesimde kente göre düşük olduğu da aynı çalışmada belirtilmiştir. Danimarka’da 813 yaş okul çağı çocuklarında yapılan bir çalışmada miyopi prevalansı %12,8 olarak
bildirilmiştir (7).

Vücut ağırlığı 20-24 kg aralığında olan öğrencilerin %13,5’inde kırma kusuru
saptanmıştır. Vücut ağırlığı 19’un altında olan öğrencilerin ise %9,6’sında kırma
kusuru saptanmıştır. Kore’de 19 yaşında erkek olguların değerlendirildiği bir
taramada miyopik refraktif kusurun kilo ve boyla ilişkisi olmadığı, akademik
başarıyla ilişkili olduğu belirtilmiştir (8). Hindistan’da 9024 gözün değerlendirildiği
bir çalışmada korneal refraktik gücün, artan yaş, düşük eğitim düzeyi, düşük ağırlık,
miyopik refraktif kusur ile ilişkili olduğu saptanmıştır (9). Bu konuda İngiltere’de
yapılan prospektif bir çalışmada 2487 olgu doğumdan itibaren takip edilmiş, erken
biyolojik, sosyal, yaşam şekli,
yapılmış.
büyüme paterni gibi faktörlerin değerlendirilmesi
Miyopinin düşük doğum ağırlığı, yüksek anne doğum yaşı, babanın
yüksek meslek sosyal statüsü, gebelikte annenin sigara kullanması, yakın çalışma,
uzun boy, yüksek öğretim başarısı ile ilişkili olduğu gösterilmiştir (10). Miyopinin
başka bir belirtisi olan göz aksial aks uzunluğunun değerlendirildiği Hindistan’da
yapılan bir çalışmada aksial uzunluğun artan yaş, uzun boy, yüksek vücut kitle
indeksi, yüksek eğitim düzeyi ile ilişkili olduğu bildirilmiştir (9). Danimarka’da
yapılan bir taramada vücut kitle indeksi ve boyla kırma kusuru arasında ilişki
saptanmamıştır. Görüldüğü üzere bu konuda aynı toplumda değişik yaş gruplarında
değişik sonuçlar izlenmektedir (7). Bu araştırmada önemli bir kısıtlama da ağırlık ve
boy verilerinin ankete dayalı olması aynı cihazla yapılmış olmamasıdır.

Muayene edilen öğrencinin bilinen ve süregelen bir hastalığın varlığı, daha önce
geçirilmiş kafa travması, düzenli ilaç kullanma öyküsü, ailede kırma kusuru
mevcudiyeti, ailenin ekonomik durumu, anne yaşı ile kırma kusuru arasında bir
ilişki görülmemektedir. Sadece künt travma hastalarının toplandığı ülkemizde
yapılan bir çalışmada travmayla korneal astigmatizmanın dolayısıyla kırma
kusurunun artabileceği gösterilmiştir (11). Çalışılan grup daha homojen sık travma
izlenen bir grup olmadığı için bu konuda anlamlı bir netice çıkmayabilir.

Annesinde kırma kusuru olan öğrencilerde kırma kusuru daha fazla bulunmaktadır.
Annesinde kırma kusuru olan öğrencilerin %16’sında, annesinde kırma kusuru
olmayanlarınsa %11,2’sinde kırma kusuru saptanmıştır.
Annesi gözlük kullanan
öğrencilerin kırma kusuru daha fazla bulunmaktadır.
Annesi gözlük kullanan
öğrencilerde görme kusuru sıklığı (%15,9), annesi gözlük kullanmayan öğrencilerde
29
görme kusuru tespit sıklığından (%11,4) daha yüksektir. Kardeşlerden birinde kırma
kusuru bulunan öğrencilerde kırma kusuru daha fazla bulunmaktadır. Umman’da
yapılan
bir tarama çalışmasında ebeveynlerde ve kardeşte kırma kusuru
mevcudiyeti, yüksek boy, kilo, ve vücut kitle indeksinin miyoplarda daha fazla
olduğu saptanmıştır (12).

Öğrencilerden okul öncesi göz muayenesi olanlardan %9,8’inde kırma kusuru tespit
edilmiş iken, olmayanlardan %20,6’sında kırma kusuru tespit edilmiştir. Son bir yılda
muayene olanların %33,4’ünde kırma kusuru tespit edilirken, %66,6’sında kırma
kusuru tespit edilmemiştir. Son 1 yılda muayene olmayanlarınsa %9,6’sında kırma
kusuru tespit edilmiştir.
Genel olarak sonuçları gözden geçirdiğimizde sevindirici bir bulgu toplamda tüm
kırma kusuru sıklıklarının diğer çalışmalara göre düşük (yaklaşık %12,2) saptanmasıdır.
Ülkemizde başka il ve bölgelerde genişleterek yapılacak bir tarama çalışması ve bazı basit
parametrelerin anket yerine boy, kilo gibi daha objektif yöntemlerle ölçülmesi ilişkili
faktörlerin daha sağlıklı değerlendirmemizi sağlayacaktır.
30
6. KAYNAKÇA
1- Kabataş EU, Kabataş N, Yabanoğlu N. Rize Devlet Hastanesi Göz Polikliniğine
Başvuran 6-15 Yaş Arası Çocuklarda Kırma Kusurlarının Biyometrik Değerler İle
İlişkisi. Ortadoğu Tıp Dergisi 2013; 5 (1): 25-28
2- Tezcan T, Altıntaş H, Sancak Ö, Tekin İ, Türeli D, Yüksel V, İkizler H, Marangoz S,
Özgün E, Yalçın EŞ. Kırma Kusurları, Şaşılık Ve Ambliyopi. Toplum Hekimliği
Bülteni 2000; 3
3- Ergin A. Kırıkkale Merkezi İlkokul Birinci Sınıflarda Göz Taraması Sonuçları. T Klin J
Med Sci. 2001; 21: 166-172
4- Repka MX, Wallace DK, Beck RW, Kraker RT, Birch EE, Cotter SA, Donahue S,
Everett DF, Hertle RW, Holmes JM, Quinn GE, Scheiman MM, Weakley DR. TwoYear Follow-Up Of A 6-Month Randomized Trial Of Atropine Vs Patching For
Treatment Of Moderate Amblyopia In Children. Arch. Ophthalmol. 2005; 123:
149e157
5- Lee JH, Jee D, Kwon JW, Lee WK. Prevalence and risk factors for myopia in a rural
Korean population. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2013 Aug 13;54(8):5466-71.
6- Lan W, Zhao F, Lin L, Li Z, Zeng J, Yang Z, Morgan IG. Refractive errors in 3-6 yearold chinese children: a very low prevalence of myopia? PLoS One. 2013 Oct
30;8(10):e78003.
7- Jacobsen N, Jensen H, Goldschmidt E. Prevalence of myopia in Danish conscripts.
Acta Ophthalmol Scand. 2007 Mar;85(2):165-70. PubMed PMID: 17305729
8- Jung SK, Lee JH, Kakizaki H, Jee D. Prevalence of myopia and its association with
body stature and educational level in 19-year-old male conscripts in seoul, South
Korea. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2012 Aug 15;53(9):5579-83.
9- Nangia V, Jonas JB, Sinha A, Matin A, Kulkarni M, Panda-Jonas S. Ocular axial length
and its associations in an adult population of central rural India: the Central India
Eye and Medical Study. Ophthalmology. 2010 Jul;117(7):1360-6
10- Rahi JS, Cumberland PM, Peckham CS. Myopia over the lifecourse: prevalence and
early life influences in the 1958 British birth cohort. Ophthalmology. 2011
May;118(5):797-804
11- Akinci A, Ileri D, Polat S, Can C, Zilelioglu O. Does blunt ocular trauma induce
corneal astigmatism? Cornea. 2007 Jun;26(5):539-42.
12- Ford GW, Rickards AL, Kitchen WH, Lissenden JV, Ryan MM, Keith CG. Very low
birthweight and normal birthweight infants. A comparison of continuing morbidity.
Med J Aust. 1986 Aug 4-18;145(3-4):125-8.
31
EKLER
32
EK 1
ANKARA İLİ İLKOKUL 1.SINIF ÖĞRENCİLERİ
ÖRNEKLEM LİSTESİ
GENEL
MÜDÜRLÜK
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
Temel Eğitim Genel
Müdürlüğü
TOPLAM
KURUM
TÜRÜ
KURUM
KODU
Özel Okul
99911122
Özel Okul
99950664
Özel Okul
99911163
İlkokul
709054
İlkokul
OKUL ADI
ÖZEL MELTEM İLKOKULU
YERLESI
M YERİ
İLÇE
SINIF
TOPLA
M
Şehir
Keçiören
1. Sınıf
26
Şehir
Çankaya
1. Sınıf
52
Şehir
Keçiören
1. Sınıf
64
Boztepe İlkokulu
Şehir
Çankaya
1. Sınıf
853380
Türk-İş Blokları İlkokulu
Şehir
Çankaya
İlkokul
707729
Mehmetçik İlkokulu
Şehir
İlkokul
977034
Gölbaşı İlkokulu
İlkokul
715383
İlkokul
ERKE
K
ŞUBE
SAYISI
AĞIRLIK
KIZ
AĞIRLIK
ERKEK
11
2
406,6737643
532,3819302
24
3
887,2882129
993,779603
35
29
3
1072,139924
1242,224504
85
43
42
5
1552,754373
1526,161533
1. Sınıf
85
51
34
3
1256,991635
1810,098563
Mamak
1. Sınıf
104
53
51
4
1885,487452
1881,08282
Şehir
Gölbaşı
1. Sınıf
109
55
54
4
1996,398479
1952,067077
Ayten-Şaban Diri İlkokulu
Şehir
Çankaya
1. Sınıf
112
61
51
3
1885,487452
2165,019849
709050
Bilgi İlkokulu
Şehir
Çankaya
1. Sınıf
156
81
75
7
2772,775665
2874,862423
İlkokul
710099
Türkan Yamantürk İlkokulu
Şehir
Çankaya
1. Sınıf
180
88
92
6
3401,271483
3123,307324
İlkokul
708537
Mehmet Gönenç İlkokulu
Şehir
Polatlı
1. Sınıf
180
91
89
5
3290,360456
3229,78371
İlkokul
710560
Yıldırım Beyazıt İlkokulu
Şehir
Altındağ
1. Sınıf
212
118
94
8
3475,212167
4188,071184
İlkokul
853489
Bekir Yılmaz İlkokulu
Şehir
Çubuk
1. Sınıf
216
118
98
8
3623,093536
4188,071184
İlkokul
725494
Turgut Özal İlkokulu
Şehir
Pursaklar
1. Sınıf
223
112
111
6
4103,707985
3975,118412
İlkokul
709286
Barbaros İlkokulu
Şehir
Yenimahalle
1. Sınıf
234
117
117
6
4325,530038
4152,579055
İlkokul
725474
Ayyıldız İlkokulu
Şehir
Pursaklar
1. Sınıf
246
141
105
7
3881,885932
5004,390144
İlkokul
710423
Layika Akbilek İlkokulu
Şehir
Etimesgut
1. Sınıf
461
237
224
8
8281,356654
8411,634497
İlkokul
733734
Susuz İlkokulu
Köy
Yenimahalle
1. Sınıf
31
17
14
2
517,5847909
603,3661875
2776
1433
1315
48616
51854
ÖZEL ÇANKAYA BİLİŞİM
İLKOKULU
ÖZEL AHMET YESEVİ
İLKOKULU
15
KIZ
33
34
EK-3
ARAŞTIRMA İŞ AKIŞ PLANI
Pilot Saha çalışması
Gerekli Araç, Gereç ve
Chazların Temini
Otorefraktokeratometre
Cihazının Tanıtım ve Eğitimi
ile Saha Formlarının
Revizyon ve
Sonlandırılmasına yönelik
Koordinasyon Toplantısı
Revize edilerek
Sonlandırılmış Saha
Formlarının İdare Tarafından
Onanması
TÜİK Örneklem Listesine
göre Ankara İlindeki 18
İlkokula Saha Formlarının
Dağıtılması
Formların Okullardan Geri
Toplanması ve
Başlangıç Raporu
Başlangıç Raporunun İdare
Tarafından Onanması
Okullarda Göz Muayaneleri
Taslak Nihai Rapor
Taslak Nihai Raporun İdare
Tarafından Onanması
Nihai Rapor
Nihai Raporun İdare
Tarafından Onanması
35
Ankara'da İlkokul 1.Sınıf Öğrencilerinde Gözde
Kırma Kusurları Sıklığının Tespit Edilmesi
Araştırması
ÇALIŞMA GÜNLERİ
ARAŞTIRMA SAHA UYGULAMA PROGRAMI
TATİL GÜNLERİ
Sözleşme Tarihi: 17/09/2013
İŞ KALEMLERİ
EK-4
EYLUL
EKİM
KASIM
ARALIK
OCAK - 2014
1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta
SÖZLEŞME İMZALANMASI; OKUL LİSTELERİNİN ALINMASI
SAGEM YETKİLİLERİ İLE KOORDİNASYON TOPLANTISI; 18
OKUL'A MUHATAP YAŞ İMZALI BAKANLIK/SAGEM RESMİ
YAZILARININ ALINMASI
SAHA ARAŞTIRMA EKİBİNİN OLUŞTURULMASI, ARAÇ VE
CİHAZLARIN TEMİNİ; PİLOT İLKOKUL ZİYARETLERİYLE 50
KİŞİLİK ÖN DENEME ÇALIŞMASININ GERÇEKLEŞTİRİLMESİ VE
SAGEM ONAYI İLE SORU FORMLARININ SONLANDIRILMASI
ÖNGÖRÜLEN 9 İLÇEDE YERLEŞİK 18 İLKOKUL'U ZİYARETLE
YAKLAŞIK 3000 VELİYE ULAŞTIRILMAK ÜZERE ONAM
FORMLARI VE SORU FORMLARININ DAĞITILMASI VE
DOLDURULMUŞ FORMLARIN TOPLANMASI
BAŞLANGIÇ RAPORU
BAŞLANGIÇ RAPORUNUN İDARECE ONAYI
ÖNGÖRÜLEN 9 İLÇEDE YERLEŞİK 18 İLKOKUL'DA YAKLAŞIK
3000 İLKOKUL 1.SINIF ÖĞRENCİSİNİN SAGEM UZMAN
DOKTORLARINA REFAKATEN GÖZ TARAMALARINA YÖNELİK
SAHA ÇALIŞMASININ GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
ANKET TEMİZLEME KODLAMA VE VERİLERİN SPSS
ORTALAMINDA GİRİLMESİ; VERİ ANALİZLERİNİN YAPILMASI
TASLAK NİHAİ RAPOR
TASLAK NİHAİ RAPORUN İDARECE ONAYI
NİHAİ RAPOR
NİHAİ RAPORUN İDARECE ONAYI
36
EK-5
VELİ ONAM VE ANKET SORU FORMU
SAGEM
Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü
GÖZ MUAYENESİ İÇİN BİLGİLENDİRİLMİŞ GÖNÜLLÜ OLUR FORMU
Görme bozukluğu (uzağı ya da yakını görememe, bulanık görme) çocuklarda en sık
görülen göz hastalıklarındandır. Kırma kusuru en sık rastlanılan ve görme keskinliğini
azaltan göz hastalığıdır. Pek çok göz problemi erken yaşlarda başladığından çocukların
gözlerinin belli zamanlarda kontrolden geçirilmeleri ve gözdeki kırma kusurlarının erken
yaşta tespit edilmesi gerekmektedir. Okul çağına gelmiş çocukların okula başlamadan önce
muayene edilmeleri, geç kalınmadan göz problemini tespit edebilmek ve okulda göz
problemlerine bağlı öğrenme güçlüğünü önlemek, ileride göz tembelliğini engellemek
açısından çok önemlidir. Eğer çocuğun gözünde kırma kusuru var ise net görüşün
sağlanması için mutlaka tedavi edilmelidir.
T.C. Sağlık Bakanlığı uzman göz doktorları tarafından “Ankara İlinde İlkokul 1.Sınıf
(Pilot Çalışma için 2. Sınıf) Öğrencilerinde Görme Bozukluğu Sıklığının Tespit Edilmesi
Araştırması” kapsamında çocuklarınıza okullarında ücretsiz göz muayenesi yapılacaktır.
Bazı çocuklarda göz muayenesinde gerekli görüldüğü durumlarda göz damlaları
kullanılmaktadır. Bu damlaların genellikle yan etkisi görülmemekle birlikte çok nadirde
olsa kısa süreli ateş, ağızda kuruma gibi geçici yan etkileri olabilmektedir. Bu damlalar
rutin göz muayenesinde kullanılmaktadır. Araştırmada çocuğunuzda her hangi bir görme
bozukluğu tespit edilirse size mutlaka geri bilgilendirme yapılacak olup çocuğunuzu
muayene ettirme konusunda yardımcı olunacaktır.
Araştırma kapsamında elde edilen veriler sadece bilimsel amaçlı kullanılacak olup
hiç kimse ile paylaşılmayacaktır. Tüm sorunlarınız ve anlamadığınız noktaların
aydınlatılması için T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü’nden bilgi
alabilirsiniz.
Veli Onamı:
Yukarıda anlatılan bilgileri okudum ve anladım.
Çocuğuma kendi okulunda uzman göz doktoru tarafından göz muayenesi
yapılmasına kendi rızamla izin veriyorum. Ek açıklamaya gerek duymadan, hiçbir
baskı altında kalmadan ve bilinçli olarak bu formu imzalıyorum:
Göz muayenesinin yapılmasına izin veriyorum.
TARİH :…/…/2013
Çocuğun Adı-Soyadı
: ….………………………
Çocuğun Velisinin Adı Soyadı: ………………………….
İmzası:…………..
(Yakınlığı:……………………..)
37
Yukarıda ismi yazılı çocuk velisine göz muayenesi hakkında yeterli ve tatmin edici
açıklamalar yapılmıştır. Veli, muayeneye yönelik yeterince aydınlatıldığına dair
kendi rızası ile bu formu imzalayarak onaylamıştır.
TARİH :…/…/2013
Doktorun Adı Soyadı
:…..………………………..
İmzası:…………….
ANKARA İLİNDE İLKOKUL 1.SINIF ÖĞRENCİLERİNDE GÖZ
BOZUKLULUĞU SIKLIĞININ TESPİT EDİLMESİ ARAŞTIRMASI ANKET
FORMU
Anket no:
Okulun Bulunduğu İlçe: _____________________________
Okulun Türü:
Devlet Okulu
Özel Okul
Kurum Kodu:
Okulun Adı:
Tarih: …/…./2013
BU KISIM VELİ TARAFINDAN DOLDURULACAKTIR
(Lütfen tükenmez kalem kullanınız)
SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLER
1. Anketi dolduran kişinin muayene edilecek çocuğa yakınlığı nedir?
Anne
Baba
Diğer (Belirtiniz:………………..)
2. Muayene edilecek çocuğun yaşını ay olarak yazınız: …………. Ay
3. Muayene edilecek çocuğun cinsiyeti:
Erkek
Kız
4. Muayene edilecek çocuğun boyu: ………. Cm
5. Muayene edilecek çocuğun vücut ağırlığı: …………….. kg
6. Muayene edilecek çocuğun bilinen ve süregelen (kronik) her hangi bir hastalığı var mı?
Evet (Lütfen belirtiniz: ……………………………………………………………)
Hayır
7.
Çocuğunuz hiç kafa travması (çarpma,yaralanma,darbe ve benzeri) geçirdi mi?
Hayır
Evet
Hatırlamıyorum
8. Çocuğunuzun halen düzenli olarak kullanmakta olduğu ilaç var mı?
Evet (Lütfen belirtiniz: ……………………………………………………………)
Hayır
9.
Aileniz kaç kişidir? Yazınız: ………… kişi
38
10. Ekonomik durumunuzu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Çok İyi
İyi
Orta
Kötü
Çok Kötü
Cevap vermek istemiyorum
11. Muayene olacak çocuğunuzdan başka çocuğunuz var mı?
Evet (Lütfen sayısını yazınız:……)
Hayır
BUNDAN SONRAKİ SORULARI YANITLARKEN LÜTFEN MUAYENESİ YAPILACAK
ÇOCUĞA GÖRE YANITLAYINIZ
12. Annesinin yaşını yazınız:………………..
13. Annesinin öğrenim durumu nedir?
Okur yazar değil
Sadece okur yazar
Ortaokul/ilköğretim mezunu
İlkokul mezunu
Lise mezunu
Üniversite
Mezunu
14. Annesinde her hangi bir görme bozukluğu var mı? (Birden fazla seçeneği
işaretleyebilirsiniz)
Hayır yok
Evet, uzağı net göremiyor (Miyop)
Evet, yakını net göremiyor (Hipermetrop)
Evet, bulanık görüyor (Astigmatizm)
Diğer
(Yazınız):
………..…………
15. Annesi gözlük kullanıyor mu?
Evet
Hayır
16. Babasının yaşını yazınız:………………..
17. Babasının öğrenim durumu nedir?
Okur yazar değil
Sadece okur yazar
Ortaokul/ilköğretim mezunu
İlkokul mezunu
Lise mezunu
Üniversite
Mezunu
18. Babasında her hangi bir görme bozukluğu var mı? (Birden fazla seçeneği
işaretleyebilirsiniz)
Hayır yok
Evet, uzağı net göremiyor (Miyop)
Evet, yakını net göremiyor (Hipermetrop)
Evet, bulanık görüyor (Astigmatizm)
Diğer
(Yazınız):
………..…………
19. Babası gözlük kullanıyor mu?
Evet
Hayır
39
20. Kardeşlerinden her hangi birinde görme bozukluğu var mı? (Birden fazla seçeneği
işaretleyebilirsiniz)
Hayır
Evet, yakını net göremeyen kardeşi var (Hipermetrop)
Evet, uzağı net göremeyen kardeşi var (Miyop)
Evet, bulanık gören kardeşi var (Astigmatizm)
Diğer (Yazınız):…………………………….…
21. Çocuğunuzu okula başlamadan önce göz muayenesi yaptırdınız mı?
Hayır
Evet
Hatırlamıyorum
22. Çocuğunuza son 1 yıl içinde görme bozukluğu şüphesiyle göz muayenesi yaptırdınız
mı?
Hayır
Evet
Araştırmamıza Katıldığınız İçin Çok Teşekkür Ederiz…
40
EK-6
Göz Muayene Medikal Bulgu Formu
Ad-Soyad
Sağ göz
görme
Sol göz
görme
Sağ göz
refraksiyon
Sikloplejisiz
Spheric
Sikloplejili
Cylindiric
Axial
Spheric
Cylindiric
Axial
Cylindiric
Axial
değerleri
Sol göz
refraksiyon
Sikloplejisiz
Spheric
Sikloplejili
Cylindiric
Axial
Spheric
değerleri
Sağ göz
Sikloplejisiz
keratometri
Sikloplejili
mm
D
mm
D
değerleri
Sol göz
Sikloplejisiz
keratometri
Sikloplejili
mm
D
mm
D
değerleri
TANI:
1.Emetropi
□
2.Miyopi □
5.Hipermetrop-Astigmat
3.Hipermetropi □ 4.Miyop-Astigmat □
□
6.Astigmat (Miyopik) □
7 Astigmat (Hipermetropik) □
Dr.Tolga BİÇER □
8. Mixed Astigmat □
Tarih
Dr.Mutlu ACAR □
…../…/2013
41
Okullara Göre Muayene Zaman Çizelgesi
Sıra No
1. Gün
2. Gün
Çalışma Günü
Sıralaması
30 Eylul 2013
Pazartesi
Mehmet Gönenç
ilk.
4. Gün
Layika Akbilek İlk.
2 Ekim 2013
Çarşamba
Türkan Yamantürk
İlk
Layika Akbilek İlk.
3 Ekim 2013
Perşembe
Ayten Şaban Diri
İlk.
Layika Akbilek İlk.
5. Gün
6. Gün
Gölbaşı
Etimesgut
Hoşdere/
Çankaya
Etimesgut
Beysukent
Etimesgut
4 Ekim 2013 Cuma
Türkan Yamantürk Hoşdere/Ç
ankaya
İlk
Yenimahall
e
Barbaros İlk.
7 Ekim 2013
Pazartesi
Balgat/
Özel Çankaya
Çankaya
Bilişim İlk
Balgat
Türk-iş Blokları İlk /Çankaya
Yenimahall
e
Suzuz İlk.
Mehmetçik İlk
7. Gün
Polatlı
Öğrenci
Sayısı
Ders
Saatleri
142
08.30 18.00
Muay
Muay
ene
ene Göz Doktoru
Başla
Bitiş
ngıç
10:00 17:00 Dr.Tolga BİÇER
1 Ekim 2013 Salı
Gölbaşı İlk.
3. Gün
İlçe / Semt
EK-7
Mamak
125
340
130
340
80
340
130
160
30
68
18
61
08.30 14.30
13.00 18.00
08.30 14.30
13.00 18.00
08.30 14.20
13.00 18.00
08.30 14.30
12.50 17.55
09.00 16.00
09.00 14.30
13.00 18.00
12.30 17.30
09:00 13:00 Dr.Tolga BİÇER
14:00 18:00 Dr.Tolga BİÇER
09:00 12:30 Dr.Tolga BİÇER
13:30 18:00 Dr.Tolga BİÇER
09:00 12:00 Dr.Tolga BİÇER
13:00 17:00 Dr.Tolga BİÇER
09:00 13:00 Dr.Tolga BİÇER
13:30 18:00 Dr.Tolga BİÇER
Dr.Mutlu
09:00 10:00 ACAR
Dr.Mutlu
10:30 12:00 ACAR
Dr.Mutlu
13:00 14:15 ACAR
Dr.Mutlu
15:00 17:30 ACAR
8 Ekim 2013 Salı
42
Bilgi İlk
8. Gün
Yıldırım Beyazıt
9 Ekim 2013
Çarşamba
Özel Meltem İlk.
Özel Ahmet Yesevi
İlkokulu
9. Gün
Ayyıldız İlk
10 Ekim 2013
Perşembe
Boztepe İlk
10.
Gün
Ayyıldız İlk
21 Ekim 2013
Pazartesi
Bekir Yılmaz İlk (*)
11.
Gün
12.
Gün
13.
Gün
22 Ekim 2013 Salı
Turgut Özal
İlkokulu
23 Ekim 2013
Çarşamba
Bekir Yılmaz İlk
(**)
Turgut Özal
İlkokulu
25 Ekim 2013 Cuma
Özel Çankaya
Bilişim İlk (***)
Sokollu/
Dikmen
Çubuk
Keçiören
Keçiören
Pursaklar
Türközü
/Çankaya
Pursaklar
Çubuk
Pursaklar
Çubuk
Pursaklar
Balgat/
Çankaya
08.30 14.10
13.10 18.00
Dr.Mutlu
09:00 12:30 ACAR
Dr.Mutlu
13:45 18:00 ACAR
09.00 16.00
09.00 15.40
13.00 18.10
Dr.Mutlu
09:30 10:30 ACAR
Dr.Mutlu
11:00 12:30 ACAR
Dr.Mutlu
14:00 18:00 ACAR
240
09.00 14.30
13.00 18.10
Dr.Mutlu
09:00 12:00 ACAR
Dr.Mutlu
13:30 17:00 ACAR
140
12.45 17.40
13:00 17:30 Dr.Tolga BİÇER
220
13.30 18.30
13:45 18:00 Dr.Tolga BİÇER
100
180
20
40
240
81
220
12.45 17.40
13.30 18.30
30
09.00 16.00
140
13:00 14:30 Dr.Tolga BİÇER
15:00 16:00 Dr.Tolga BİÇER
09:00 11:00 Dr.Tolga BİÇER
* Öğretmen raporlu olduğu için bir sınıf yerinde bulunamadı.
** 21.10.2013 Tarihinde gidilip muayene edilemeyen öğrencilerin
muayenesi için tekrar gidildi.
*** Pilot çalışma yapılan 2. sınıflar muayene edildi.
43
Muayene Edilen ve Edilmeyen Kız ve Erkek Öğrencilerin Okullara Göre Sayılarını Gösteren Tablo
(1)
(2)
Örnek
Okul
Okul
Kodu
No
1
853489
Bekir Yılmaz İlkokulu
(4)
Okuldaki
Şube
Sayısı
5
(3)
Okul Adı
2
9991122
Özel Meltem İlkokulu
2
3
99950664
Özel Çankaya Bilişim İlkokulu
2
4
5
733757
710423
Susuz İlkokulu
Layıka Akbilek İlkokulu
1
8
6
708537
Mehmet Gönenç İlkokulu
4
7
725474
Ayyıldız İlkokulu
6
(5)
Şube
A
B
C
D
E
A
B
A
B
A
A
B
C
D
E
F
G
H
A
B
C
D
A
B
C
(6)
Örnek Şubedeki
Toplam Kız
Öğrenci Sayısı
14
12
13
16
15
5
5
3
5
8
18
18
18
17
17
18
14
19
17
17
21
13
16
15
15
(7)
Örnek Şubedeki
Toplam Erkek
Öğrenci Sayısı
12
11
14
7
10
5
5
11
12
10
19
20
21
19
21
16
22
22
18
19
20
20
18
17
16
(8)
Örnek Şubedeki
Uygulama Yapılan
Kız Öğrenci Sayısı
13
9
11
13
14
5
5
2
4
7
17
13
12
9
17
15
11
16
15
12
8
11
12
12
10
EK-8
(9)
Örnek Şubedeki
Uygulama Yapılan
Erkek Öğrenci Sayısı
12
6
14
7
9
2
4
9
12
9
15
15
14
12
20
11
17
12
16
11
15
16
16
13
9
44
8
725494
Turgut Özal İlkokulu
6
9
710099
Türkan Yamantürk İlkokulu
5
10
709286
Barbaros İlkokulu
7
11
240816
Özel Ahmet Yesevi İlkokulu
2
12
709054
Boztepe İlkokulu
4
13
353380
Türk-İş Blokları İlkokulu
3
14
707729
Mehmetçik İlkokulu
3
D
E
F
A
B
C
D
E
F
A
B
C
D
E
A
B
C
D
E
F
G
A
B
A
B
C
D
A
B
C
A
12
19
16
17
13
15
17
18
12
12
16
15
14
15
11
15
16
14
15
7
12
7
14
7
6
9
6
13
8
10
9
21
23
18
18
21
17
17
17
20
14
14
13
13
14
15
11
10
22
11
15
13
11
7
10
7
8
11
10
11
10
10
11
9
15
13
13
10
11
16
9
9
12
12
10
10
8
12
11
11
13
6
10
1
11
3
5
5
2
8
5
8
6
12
15
16
16
18
9
15
15
17
10
10
12
8
8
10
7
8
7
6
11
12
5
6
6
3
6
5
10
6
6
2
45
15
977034
Gölbaşı İlkokulu
5
16
709050
Bilgi ilkolkulu
5
17
708634
Yıldırım Beyazıt İlkokulu
7
18
715383
Ayten-Şaban Diri İlkokulu
2
B
C
A
B
C
D
E
A
B
C
D
E
A
B
C
D
E
F
G
A
B
9
7
12
10
12
18
10
7
12
11
10
14
10
11
13
13
12
11
12
12
20
11
11
8
10
12
6
13
10
8
16
6
12
11
13
10
10
9
10
9
16
18
8
5
9
6
10
14
9
5
9
7
9
12
6
11
9
12
9
11
12
9
14
8
9
5
3
9
3
9
8
6
10
4
11
6
12
8
10
8
8
9
12
8
985
1046
754
759
Toplam Kız ve Erkek
Öğrenci Sayısı
1513
46
EK-9
Örneklem Hatası ve Güven Aralığı Tablosu
Tablo 19 : Görme Bozukluklarına Ait Örnekleme Hataları ve Güven Aralıkları
Değer Standart
Sayı
Desen
Göreli Güven Aralıkları
R
Hata (SE) Ağırlıks Etkisi
Hata
R-2SE
R+2SE
Değişkenler
ız
(DEFT) (SE/R)
(N)
Kırma Kusuru
12,2
2,5
180
8,6
0,201
8,0
18,2
Erkeklerde Kırma
11,4
3,2
83
8,0
0,282
6,3
19,8
Kusuru
Erkeklerde Kırma
13,0
3,7
97
9,1
0,285
7,2
22,6
Kusuru
Annede Kırma
26,7
1,4
382
1,4
0,052
24,0
29,6
Kusuru
Babada Kırma
23,4
1,5
332
1,7
0,063
20,5
26,5
Kusuru
Kardeşte Kırma
15,8
1,0
204
0,9
0,061
13,9
17,8
Kusuru
47

Download Report