Çölyak Hastalığı Serolojik Tanısı DR. BURÇİN ŞENER HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ TIBBİ MİKROBİYOLOJİ AD 1 Glutene duyarlı enteropati Çölyak hastalığı Gluten-intoleransı 2 Çölyak hastalığı nedir? 2. yy „Koilia“ = karın hastalığı (Aretaeusvon Kappadozien; koilia = belly, abdomen) 1888 İlk kez çocuklarda sindirim bozukluğu olarak A. v. Kappadozien belirtilmiştir: „On the celiac affection“ (S. Gee) 1950 Buğday gluten = hastalığın tetikleyicisi (W. Dicke) Sprouw (= oral mukozada inflammasyon) Sprue 1957 3 Villüslerde atrofi (M. Shiner) Normal mukosa Villüslerde atrofi Çölyak Hastalığı - Tanımlanması Proksimal incebarsak mukozasının morfolojik hasarı - Villüslerde atrofi - Kript hiperplazisi T lenfosit aracılı enteropati ile malabsorbsiyon Otoimmün Hastalık (ekzojen tetikleyici + otoantijen) HLA-ilişkili bozukluk (genetik yatkınlık) - HLA-DQ2- ya da -DQ8-haplotip Ömür boyu gluten intoleransı:, glutensiz diyet ile histolojik ve klinik bulgularda hafifleme 4 Çölyak hastalığının çeşitli klinik belirtileri Yaralar 5 Karında şişkinlik Beslenme eksikliği Derm. herpetiformis Diş minesinde hasar Kısırlık, düşük Çomak parmaklar Osteoporoz Genetik yatkınlık HLA-Allel Çölyak Hastaları DQ2 85-95% 25-30% DQ8 5% 5-15% HLA DQ2/DQ8 çölyak hastalığı için oldukça yüksek NPV’ ye sahiptir HLA DQ2/DQ8 negatif ise Çölyak hastalığı için çok düşük risk 6 Sağlıklı Bireyler ESPGHAN-Kriterleri* *European Society of Pediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition Çölyak hastalığı Semptomlar: - İshal - Kilo kaybı - Cücelik - Sekonder Anemi Seroloji: - Anti-Gliadin - Anti-Endomisyum - Anti-tTG Histoloji: İnce barsak biyopsisi: - Lökosit infiltrasyonu - Kriptlerde hiperplazi - Villuslarda atrofi Glutensiz diyet ile normalleşir 7 Çölyak hastalığı: Buzdağı modeli Mukoza morfolojisi Genetik yatkınlık Aktif GSE (Prevalans: 0,09%) HLA DQ2 HLA DQ8 Mukozada lezyonlar Sessiz GSE Latent GSE (Prevalans: 0,2 - 1,1%) 8 Sağlıklı Bireyler Normal mukoza Çölyak Hastalığı Tipleri Rewers, Gastroenterol., 2005 Sessiz GSE Semptom Biyopsi + Antikor + Latent GSE Semptom -/? Glutensiz diyet - Biyopsi - (IEL kısmen ) Antikor +/- 9 Rewers, Gastroenterol., 2005 Glutenli diyet Aktif GSE Semptom + Biyopsi + Antikor + Antikor testi ne zaman düşünülmelidir? - Tipik semptomlar (örn. ishal, cücelik) - Non-gastrointestinal semptomlar (örn. Dermatitis herpetiformis) - Atipik semptomlar (örn. kısırlık, osteoporoz) - HLA-ilişkili hastalıklar (örn. DM 1, AIH, PBC, tiroid) - Genetik hastalıklar (örn. IgA eksikliği, Down sendromu) - Genetik markırlar (örn. HLA DQ2/DQ8, MICA, CTLA4 ) - Birinci derece akrabalarda çölyak hastalığı (risk 10x daha fazla!) 10 nach Hill et al., J Pediatr Gastrenterol Nutr 2005: Guideline for the Diagnosis and Treatment of Celiac Disease in Children: Recommendations of the North American Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition Tarama? Genel tarama ? Başarılı terapi Risk gruplarında tarama ? Problem: diyete bağlılık (semptom yoksa motivasyon düşük) 11 akut çölyak GFD nin 3 ay sonrası Çölyak Hastalığı - (Oto)antikorlar Çölyak hastalığında ilk antikor (1958) IIFT (1983) 12 AntiEndomysium Çölyak hastalığında spesifik antikorlar (2004) AntiGliadin (nGli) AntitTG Daha az spesifik Diyet kontrolü Çocuklarda (2-4 yaş) ELISA (1997) AntiGliadin (dGli) Oldukça spesifik Tanısal Oldukça spesifik Deamide gliadine karşı antikor Tanısal Endomisyuma (EMA) karşı antikorlar Primat özofagus 13 Primat barsak Primat karaciğer Endomisyum / Gliadin Primat özofagus 14 Primat incebarsak Gliadin EUROIMMUN Primat karaciğer EmA IIFT ve Anti-tTG ELISAnın karşılaştırması 15 EmA (IgA) IIFT titre n negatif 218 Anti-tTG (IgA) ELISA pos. 0 1:10 78 69 1:32 42 42 1:100 60 60 1:320 17 17 IIFT ye göre ELISA nın duyarlılığı: titre >1:10 : IIFT ye göre ELISA nın spesifikliği: 95% 100% 100% Çölyak hastalığının serolojisi: Tanı ile ilişkisi Ig sınıfı Anti-endomisyum/tTG Anti-gliadin antikorları antikorları Duyarlılık Özgüllük Duyarlılık Özgüllük IgA 90-100% 95-100% 30-100% 80-95% IgG* 10-100% 50-100% 70-100% 50-95% Oldukça özgül Tanıda 16 Daha az özgül Diyet kontrolü Çocuklarda (2-4 yaş) *selektif IgA eksikliği ve çölyak hastalığı olan olgularda durum: IgA (-), IgG yüksek titre (+) Gliadinin antijenik epitopları CH hastaları 17 Hastalık kontrolleri Anti-GAF-3X ve Anti-tTG karşılaştırma: CH hastalarında korelasyon Anti-GAF(3X)-ELISA 18 Anti-tTGELISA CH Hasta sayısı IgA IgG IgA (toplam: 137) + + + 117 - + + 10 - - + 3 - + - 2 - - - 5 Anti-GAF-3X ve Anti-tTG karşılaştırma: Kontrol hastalarında korelasyon Anti-GAF(3X)-ELISA 19 Anti-tTGELISA Kontrollerin sayısı IgA IgG IgA (toplam: 115) + + + 2 - + + 1 + + - 2 + - - 4 - - - 106 20 21 IgA anti-tTG testi bir IgG-anti-dGli testi ile kombine uygulanırsa, >%99 özgüllükle tanı konan çölyak hastalarının oranı %84.5’i aşmaktadır. Sonuç (1) Anti-GAF-3X anti-nGliadin’ den daha yüksek duyarlılık ve özgüllük gösterir Çocuk ve yetişkinlerde karşılaştırılabilir prevalans IgA-anti-Gliadin ve IgA-anti-tTG tedavi takibinde aynı yetenektedir IgG-anti-GAF-3X, IgA-anti-GAF-3X’ den daha kusursuzdur IgA-anti-tTG ile karşılaştırılabilir doğruluk IgA-eksikliği olan CH hastalarının, serolojik tespitinde en uygun parametredir 22 Sonuç (2) IgG-anti-GAF-3X + IgA-anti-tTG Her iki antikorun paralel tespiti serolojik doğru tanı oranını arttırır IgG-anti-GAF-3X Paralel tespit, biyopsi alınmadan, daha + 23 fazla hastada güvenilir bir sonuç sağlar IgA-anti-tTG (ÇH beklenilen ya da ÇH beklenmeyen) IIFT-Endomisyum + IIFT-anti-GAF-3X Gliadin GAF-3X ve endomisyumun IgA ve IgG her ikisinin paralel olarak saptanmasını mümkün kılar Serolojik tanı için strateji Şüpheli çölyak hastalığı (semptomlar, risk altındaki kişiler) IIFT: Anti-endomysium + Anti-gliadin (GAF) (IgA + IgG) ELISA: Minimum: Anti-tTG (IgA) + Anti-Gliadin (GAF) (IgG) Optimum: Anti-tTG (IgA+IgG) ve Anti-Gliadin (GAF) (IgA+IgG) 24 ÇH olası değil Barsak biyopsisi ÖZET • Anti Endomisyum IIFT • Anti Endomisyum + Gliadin (GAF) IIFT • Anti-Tissue Transglutaminase Elisa • Anti Gliadin (GAF) Elisa • HLA DQ2/DQ8 Microarray / PCR 25 • Tanı • Diyet kontrol • Risk değerlendirmesi
© Copyright 2024 Paperzz
