1. TEMA Her İnsan Değerlidir Neler Öğreneceğiz? 1. Ben İnsanım Her insanın değerli ve onurlu olduğunu, kendimizin ve başkalarının yaşamına ve onuruna saygı duymamız gerektiğini öğreneceğiz. 2. Her Birey Özeldir Kendi özelliklerimizi farketmenin önemini, her bireyin kendine has özelliklerinin bulunduğunu, kendimizin ve diğer insanların farklı özelliklere sahip olmasının doğal olduğunu, bu farklılıklara saygı duymamız gerektiğini öğreneceğiz. 3. Farklılıklarımızla Özeliz Kişisel özelliklerimizin ve farklılıklarımızın insanların birbirlerini tamamladıklarını ve topluma nasıl katkı yaptıklarını öğreneceğiz. 4. İnsan Değerlidir Kendimizden ve çevremizdeki kişilerden yola çıkarak her insanın özünde değerli olduğunu ve her insana değer vermemiz gerektiğini öğreneceğiz. 5. İnsani Değerler İnsani değerleri, insan olmanın gerektirdiği değerlere sahip olmanın ve onları içselleştirmenin insanlığın korunup geliştirilmesindeki önemini öğreneceğiz. 6. Zaman İçinde İnsan Hakları İnsanın varlığının ve onurunun korunmasında insan haklarının ve demokrasinin önemini öğreneceğiz. 1. BÖLÜM Ben İnsanım İnsan Neden Değerlidir? le benzemediğinden dolayı da her bir insan tek başına değerlidir. Bunun için George Herbert, “Her bir insan ‘ayrı bir dünya’dır.” demiştir. Değer; bir şeyin önemini belirlemeye yarayan soyut ölçü, bir şeyin değdiği karşılık ve kıymettir. İnsan, değerli bir varlık olduğundan bir takım haklara sahiptir. İnsanın değeri, onun varlıklar arasındaki özel konumundan kaynaklanır. İnsan, akıllı, dü şünebilen ve ilkeler oluşturabilen bir v arlıktır. Düşünme, anlama, bilme, konuşma, planlama, kültür oluşturma gibi sahip olduğu özelliklerin bütünü onu değerli yapar. Bu özellikler, onun onurunun kaynağıdır. İnsan onuru; kişinin kendine biçtiği değere göre başkalarından beklediği olumlu muamele beklentisidir. Resim Dizisi Aşağıda verilen özelliklerden, diğer canlıların yanında insanı değerli yapanların yanına (P) işareti koyunuz. © Zambak Yayınları Bu bakımdan başkalarına “bir insan” olarak muamele edenin, kendisi de insan olarak muamele görür. Etkinlik .. 1 1.Canlı olma 5.Hareket etme 2.Beslenme 6.Konuşabilme 3.Akıllı olma 7.Anlama 4.Bilgi üretme 8.Ölümlü olma İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdanla donatılmışlardır, birbirlerine kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar. Madde 1. İnsan, sadece “insan olduğu” için değerlidir. Ona bu değeri, insan olmanın dışındaki hiçbir özelliği sağlayamaz. Farklı yaşantılara sahip olarak her insan, tek olan bir bütünlüğe sahiptir. Başka bir insana kesinlik- 8 İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Birleşmiş Milletler’de okunuyor. 8. Sınıf >> 1. Tema Ben İnsanım İnsan haklarının içinde en önemli olanı “yaşama hakkı”dır. Yaşama hakkı olmadığında, diğer hakların var olmasının bir anlamı kalmamaktadır. İnsan hakları, insanın onurlu ve insana yakışır bir yaşam sürmesi için vazgeçilmez niteliğe sahiptir. Bilgi Penceresi © Zambak Yayınları İnsan, sahip olduğu değerden dolayı “insan hakları” olarak adlandırılan bazı haklara sahiptir. İnsan hakları, insanın insan olmaktan kaynaklanan özelliklerini, olanaklarını gerçekleştirmek ve geliştirmek için gerekli olan koşullardır. İnsan hakları, kişiye kendi özüne uygun yaşama imkanı sağlayan evrensel değerlerdir. İnsan, irade sahibi bir varlıktır ve yapacağı davranışları kendisi belirler. İyi ve doğru davranışlar yapmayı tercih edebildiği gibi kötü davranışlar sergilemeyi de tercih edebilir. Bu yönüyle başkalarının onurunu tehdit edebilir. Başkalarının onuruna saygı duyan insan, kendi onurunu da korumuş olur. Bu bakımdan insan hakları kişinin kendisi açısından da önemlidir. Etkinlik .. 2 Aşağıdaki kişilerin söylediklerini, insanların verilen özellikleri ile eşleştiriniz. Eşleştirme işlemini kişilerin yanındaki harfi, ilgili insan özelliğinin başındaki boşluğa yazarak yapınız. >> Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi 9 Test Ben İnsanım 1. Ha kutuplarda bir eskimo genci, 3. Farklı kültürlerde ve farklı toplumlarda, insan hakları yükselen bir değer olarak ortaya çıkmaktadır. İnsanlar renk, dil, din vb. Özellikler bakımından farklılıklar göstermektedirler. Renk- leri, dilleri, dinleri ve diğer özellikleri nedeniyle birbirlerinden farklı olan insanların haklara sa- hip olma konusunda ortak bir dayanakları vardır. O da, ............................................................ Ha Afrika’da garip bir zenci, Farketmez ne dili ne rengi, Madem ki insandır saygımız vardır. Bu dörtlükteki ifadelerden; I. İnsanların sınıflandığı, II. İnsana değer verildiği, Metindeki boşluk aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanmalıdır? III. İnsanın onuruna saygı duyulduğu sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir? A) aynı yerde yaşamalarıdır. A) Yalnız I. B) Yalnız II. B) insan olmalarıdır. C) I. ve II. D) II. ve III. C) toplum olarak var olmalarıdır. D) gelişmeye açık olmalarıdır. © Zambak Yayınları 2. Öğrenciler, “İnsan hak ve onurunun korunmadığı bir ülkede hangi sonuçlar ortaya çıkabilir?” Sorusunu cevaplamışlardır. Hangi öğrencinin cevabı yanlıştır? A) Oya B) Emre C) Aysu D) Çağan 10 4. Bu görsel, aşağıdaki sonuçların hangisine dayanak olamaz? A) İnsana hakettiği değer verilmemektedir. B) İnsanın varlığındaki çok yönlülüğün sınırları genişletilmektedir. C) İnsanın onuru hiçe sayılmaktadır. D) İnsan haklarının özündeki temel değerleryok sayılmaktadır. 8. Sınıf >> 2. BÖLÜM Her Birey Özeldir Kendimizi ne kadar tanıyoruz? Hiç oturup bizi başkalarından ayıran özelliklerimizi düşündük mü? İnsan, çok yönlü bir varlık olduğundan onu tek yönü ile ele almak eksik tanımaya neden olur. Örneğin, sadece biyolojik yönünü ele almak doğru sonuçlara ulaşılmasını engeller. Çünkü bu durumda fiziksel, zihinsel ve duygusal yönleri gözardı edilmiş olur. İnsanların her bakımdan tıpatıp aynı olmaları mümkün değildir. İnsanların birbirlerine benzeyen yönleri olduğu gibi, farklı yönleri de vardır. Etkinlik .. 1 Aşağıdaki özelliklerden size uyanları işaretleyiniz. Utangaç Sabırlı Gerçekçi Kararsız Nazik Şüpheci Huzursuz Sinirli Mutlu Hiç kimse başkalarına benzemez; her insan kendine özgüdür. İnsanların kendilerini tanımaları güçlü ve zayıf olduğu alanları bilerek hareket etmesi çok önemlidir. Güçlü ve zayıf yönlerinden yola çıkarak insanlarla olan ilişkilerinde kendini uygun biçimde ifade etmesi gereklidir. Eksikliklerini ve güçlü yönlerini bilen kişi bunları dikkate alarak başkaları ile daha sıcak ve yapıcı ilişkiler geliştirebilir. Böylece farklı yönlerini olumlu alanlarda kullanabilir. İnsanların farklılıklarının bir kısmı doğuştan gelir. İnsanların hepsi aynı ırksal kökene sahip olmazlar; farklı ırklara mensupturlar. Hiç kimse annesini, babasını, cinsiyetini, ırkını, saç ve göz rengini seçemez. Bunlar doğuştan kazanılan özelliklerdir. Bir kısmı da yetişme ve eğitim süreçlerinde sonradan kazanılır. Adı, soyadı, ailesinin sosyo-ekonomik durumu, boyu, kilosu, mesleği gibi özellikler buna örnektir. © Zambak Yayınları Duygulu Tüm insanlar zengin ya da hepsi yoksul olamazlar; bazıları zengin bazıları da yoksuldurlar. Bazı insanlar zihinsel olarak güçlüdür; okuldaki derslerde çok başarılı olabilir. Çok iyi satranç da oynayabilirler. Bazıları sanatsal alanlarda çok güçlüdür. Örneğin çok iyi resi m yapabilirler. Kimi spora yatkındır. Örneğin, çok iyi futbol oynayabilir, tenis oynayabilir. Bunlardan dolayı insan, kendisinin ve diğer insanların farklı özelliklere sahip olmasının doğal olduğunu bilmelidir. Rosa Parks, kendisi gibi Afrika kökenlilere yapılan ayrımcı uygulamaya karşı çıkarak insan hakları konusunda sembol olmuştur. İnsanları özel yapan, sahip oldukları bu farklı özellikleridir. İnsanlar kendilerine özgü bu yönleriyle başkalarının arasında öne çıkarlar. >> Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi 11 1. Tema Her Birey Özeldir İnsanlar yaşamda farkedilmek, öne çıkmak ve daha iyi yerlere gelmek için başkalarından farklı olmaya daha çok çaba harcamalıdır. Farklı özelliklerini bilerek, bunları ortaya çı kararak, geliştirerek ve kullanarak kendilerini gerçekleştirirler. Demokratik bir toplumda herkesin konumunun aynı olduğu kabul edilir. Farklılıklara hoşgörü ile yaklaşmak ve diyaloğu esas almak demokraside esastır. Toplum yaşamında ayrımcılık olmadan birlikte yaşayabilmek için önyargısız hareket edilmesi gereklidir. Toplumun üyesi olan demokratik vatandaşların; ¦ Herkesi farklılıklarıyla kabul eden, Halbuki sahip olunan farklılıklar ve diğer değişik özellikler, her bireyi özel ve saygı duyulması gereken bir kişi yapar. Bu farklılıklar ve değişik özellikler ayrımcı ve dışlayıcı davranışlara dayanak gösterilemez. İnsan hakları, demokrasi ve ahlaki ilkeler ayrımcı ve dışlayıcı davranışları kabul etmez. Bilgi Penceresi © Zambak Yayınları Bu sayede kendi benliklerini de korumuş olurlar. Bazı insanlar kendilerinde var olan özellikleri beğenmezler. Bundan dolayı kendi istediği özelliklere sahip başkalarına benzemeye çalışırlar. Kendi özelliklerini geliştirmek yerine başkaları gibi olmaya çalışan bu kişiler, özel olma değerini ve özgüvenlerini kaybederler. Çünkü kazanacakları değeri, başkalarının özelliklerine bağlarlar. Onlar gibi olduklarında değerli olacaklarına inanırlar. ¦ Herkesin aynı hak ve yükümlülüklere sahip olduğu düşüncesini benimseyerek ayrımcılığı reddeden, ¦ Kendi haklarının yanısıra diğer insanların haklarının korunmasında da aynı derecede duyarlılık gösteren, ¦ Kendini çok iyi biçimde tanıyarak eksik yönlerini geliştiren, güçlü yönlerini başkalarının haklarını ihlâl etmeden kullanabilen, ¦ Başkalarının özelliklerini benimseyerek onlar gibi olmaya çalışmak yerine, kendisi olabilen, ¦ Dünyadan ve toplumdan kopuk olmayan, gerektiğinde katılımcı yaklaşımlar sergileyen kişiler olmaları gerekir. Etkinlik .. 2 Aþaðýdakilerden, insanları birbirinden farklı kılan özellikleri işaretleyiniz. İnsanların sahip oldukları farklı özelliklerin yanısıra toplum hayatının gerektirdiği benzerlik taşıyan yanları da vardır. a Kilosu e Hobileri İnsanlar toplumsallaşma adı verilen süreçte birbirlerine benzer özellikler kazanırlar. İçerisinde birey olarak yaşayacakları toplum içerisinde nasıl davranmaları gerektiğini öğrenirler. Sonra bunları içselleştirerek davranışlarına yansıtırlar. Aynı gelenekleri, adetleri, örfleri benimseyerek benzer niteliklere sahip olurlar. b İnsan olması f Kişiliği c Rengi g Canlı olması d İlgileri h İnancı 12 8. Sınıf >> Test Her Birey Özeldir 1. 3. İnsan, tek boyutlu olarak değerlendirilemez. O bir canlıdır, ama bunun yanında başkaları ile birlikte yaşadığı için sosyal ve psikolojik niteliklere de sahiptir. Duyguları, kişiliği ve düşünme yetisi onun davranışlarını yönlendirir. Yaşadığı çevreyi gerektiğinde kendisine uydurabilecek şekilde alet yapma ve kullanabilme becerisine sahiptir. Suların önüne set çekerek barajlar kurabilir. Buradan elde ettiği enerjiyi hayatının her alanında kullanabilir. Metinden aşağıdaki sonuçların hangisi çıkarılamaz? A) İnsanlar, birbirlerine benzedikleri oranda değer ve anlam kazanırlar. B) İnsan, kendine özgü niteliklere sahiptir. C) İnsan, farklı nitelikleriyle bir bütünlük oluşturur. Öğretmenin sorduğu soruyu hangi öğrenci doğru cevaplamıştır? A) Cem B) Arzu C) Berk D) Olcay 2. İnsanların doğuştan getirdikleri özellikler, başla- rından geçen olaylar, aldıkları eğitim, içinde yaşadıkları toplumsal koşullar birbirinden farklıdır. Bunlar, insanların kendilerine özgü olmalarını sağlar. İnsanlar kendilerine uymayan, kendilerine farklı gelen her insanı kötü saymaktan vazgeçip hoşgörülü davranmalıdırlar. Bu metinde anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Her kişinin, başkalarıyla aynı özelliklere sahip olması gerektiği B) İnsanların kendi özelliklerini farketmelerinin önemsiz olduğu C) İnsanların farklı özelliklere sahip olmalarının doğal olduğu D) Kişisel özelliklerin ve farklılıkların birbirlerini tamamladıkları >> Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi © Zambak Yayınları D) İnsan, özelliklerini yaşamda yararlı olacak şekilde kullanabilir. 4. SORU İFADE 1. Gücünü, zayıflıklarını ve sınırlarını bilir. 2. Başkalarında beğendiği özellikleri taklit eder. 3. Başkalarının değerlendirmelerine aşırı önem verir. 4. Duygu, düşünce ve davranışlarını yönetebilir. İŞARET Yukarıdaki ifadelerin karşısındaki işaretler hangi sorunun cevaplandığını gösterir? A) İnsan hangi konuda güvensizdir? B) İnsanın değerini belirleyen nedir? C) Toplum hangi özellikleri dışlar? D) Kendini tanıyan insan ne yapar? 13 3. BÖLÜM Farklılıklarımızla Özeliz Etkinlik .. 1 Aşağıda geçen kelimelerle verilen anlamları eşleştiriniz. İş bölümü yetenek ihtiyaç kişilik Karşılanmadığında acı ve üzüntü, karşılandığında ise mutluluk veren eksiklik Toplumsal yapıda değişik işlerin değişik kişiler tarafından yapılması Resim Dizisi İnsanın duygu, tutum ve davranışlarının kalıplaşmış, alışkanlıklar bütünü © Zambak Yayınları â Toplum hayatı bir grup hayatıdır. Belirli amaçları ve görevleri olan üyelerinin birbirleriyle olan ilişkilerinden oluşan bir bütünlüktür. Toplumdaki hiç kimse bütün ihtiyaçlarını tek başına karşılayamaz. Bu yüzden toplum hayatı paylaşma ve iş bölümü yapmayı gerektirir. Bir kimsenin bir şeyi anlama veya yapabilme niteliği b c d â Toplumdaki insanlar sınırlı sayıda görevler yüklenebildiklerinden yaşamlarını devam ettirebilmek için toplumda diğer insanlara muhtaçtırlar. Kendi yaptıklarının dışında başka türlü hizmetlere de ihtiyaç duymaktadırlar. â Paylaşma ve iş bölümünde bireysel farklılıklar oluşturan özellikler belirleyici rol oynar. Akıl, zekâ, yetenek ve kişilik adı verilen bu özellikler bireylerin toplumda yapacakları görevleri de belirler. Kimi insan bir spor dalında, diğeri bir bilim dalında ya da başkası da bir sanat dalında başarılı olabilir. 14 a 8. Sınıf >> 1. Tema Farklılıklarımızla Özeliz Demokratik ve insancıl değerlerin dikkate alındığı, bireysel yeteneklerin geliştirildiği bir toplumda ilgilerine ve yeteneklerine göre farklı meslekleri yapan insanların herbiri, toplumdaki farklı bir ihtiyacın karşılanmasını sağlar. İnsanlar hastalandıklarında doktora ihtiyaç duyarlar. Yargı ile ilgili konularda bir hukukçuya danışmaları gerekir. Çünkü hukukla ilgili tüm bilgilere tek başlarına sahip olamazlar. Eğitimle ilgili konularda ise öğretmenlere ihtiyaç duyarlar. Günümüzdeki toplum ve iş hayatı eğitimle ilgili tüm ihtiyaçları tek başına karşılamaya engeldir. Etkinlik .. 2 Aşağıda verilen ifadeleri değerlendirerek yanlarında boşluğa D / Y olarak işaretleyiniz. 1 2 3 4 â Beceri ve yetenekleri farklı olan insanların toplumda farklı işleri yapmaları , toplum hayatında karşılaşılan sorunların üstesinden gelmeyi kolaylaştırır. Herkesin başkalarının bilgilerinden, deneyimlerinden ve yeteneklerinden yararlandığı bir iş bölümü ortamı oluşur. İş bölümü, toplum içinde düzeni ve istikrarı sağlayan bir dayanışma işlevine sahiptir. Farklılıklar, aynı toplumda yaşayan bireylerin birbirlerini tamamlamalarına ve hayatlarını kolaylaştırmalarına yardımcı olur. 6 7 © Zambak Yayınları â İnsanlar arasındaki dayanışma duygusu farklılıkların bu şekilde ihtiyaçları karşılaması ile meydana gelir. Bu sayede güç ve imkanlar, ihtiyaç sahiplerinin lehine kullanılabilir. Toplumda dayanışma arttıkça insanlar adalet, ahlâk, saygı ve sevgi gibi değerlerin yaşatılmasına daha çok katkıda bulunurlar. 5 Tüm insanlar aynı yeteneklere sahip değildir. İnsanların farklı işler yapmaları toplum hayatını kolaylaştırır. İnsanın ihtiyaçları tek başına karşılayabileceği kadar azdır. İnsanların birbirlerini tamamlamaları aynı işi yapmalarına bağlıdır. Kişi başarılı olduğu alanda topluma daha iyi katkı sağlayabilir. Farklı işleri yapan insanlar arasında dayanışma bozulur. Farklı özelliklere göre yapılan işlerin herbiri toplumun bir ihtiyacını karşılar. Tanrı insanları, yemek, içmek, evlenmek, meslek edinmek gibi çok şeylere muhtaç olarak yaratmıştır. Hiç kimse kendi başına bu ihtiyaçları karşılayamaz. Durum böyle olunca demircilik, marangozluk gibi çeşitli meslekleri yürütmek için çok insan gerekli olduğu gibi demircilik, marangozluk ve diğer bütün meslekler ve sanatlar da bir takım alet ve edevatla yapılabileceği için de ayrıca çok sayıda insana ihtiyaç vardır. Bu bakımdan insan (toplum) için gerekli olan bütün sanat kollarının yaşatılması ve bu işe yeterli miktarda insanın yönlendirilmesi lüzumludur. Toplum, çeşitli sanat kollarını yürüten insanlara muhtaç olduğuna göre, bu sanat kollarını yürüten çok sayıda insanların belli bir yere toplanmaları ve her birinin belli bir sanatla meşgul olmaları gerekir ki, toplumun bütün ihtiyacı görülmüş olsun. AHİ EVRAN Letaif-i Hikmet >> Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi 15
© Copyright 2024 Paperzz
