T.C. Maliye Bakanlığı MALİ SUÇLARI ARAŞTIRMA KURULU TSB-MASAK ÇALIŞTAYI 05.11.2014 Revza ERDOĞAN Maliye Uzmanı İÇERİK Mevzuatımızda Yapılan Değişiklikler (2014 değişiklikleri) Yükümlülük Denetimleri Şüpheli İşlem Bildirimleri Eğitim ve İç Denetim Faaliyeti Sonuçları Genel Değerlendirme MEVZUATIMIZDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER (2014 değişiklikleri)  5549 SAYILI KANUNDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER (18/6/2014-6545 sayılı Kanun)  MADDE 9/A: Elektronik tebligat  MADDE 13: Yükümlülük ihlâlinde idarî ceza  TEDBİRLER YÖNETMELİĞİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER (18/6/2014-6545 sayılı Kanun)      MADDE 11: Yurt dışında yerleşik tüzel kişilerde kimlik tespiti MADDE 16: Müteakip işlemlerde kimlik tespiti MADDE 17: Başkası hesabına hareket edenlerde kimlik tespiti MADDE 17/A: Gerçek faydalanıcının tanınması MADDE 26/A: Sıkılaştırılmış tedbirler  UYUM YÖNETMELİĞİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER (18/6/2014-6545 sayılı Kanun)  MADDE 13: Yüksek derecede riskli gruplara yönelik ilave tedbirler  13 SIRA NO.LU MASAK GENEL TEBLİĞİ (25.08.2014 tarih ve 29099 sayılı RG) MEVZUATIMIZDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER (2014 değişiklikleri)  MADDE 9/A: Elektronik tebligat (1) Bu Kanun ve 7/2/2013 tarihli ve 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanunun uygulanması kapsamında yapılacak tebligatlar, 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanununun 7/A maddesinde düzenlenen elektronik tebligata ilişkin usullere bağlı olmaksızın, elektronik ortamda tebliğ edilebilir ve tebligata elektronik ortamda cevap verilmesi istenebilir. Bu şekilde yapılan tebligatlar karşı tarafa ulaştığında tebliğ edilmiş sayılır. (2) Başkanlık, elektronik ortamda yapılacak tebligatla ilgili her türlü teknik altyapıyı kurmaya veya kurulmuş olanları kullanmaya, tebliğe elverişli elektronik adres kullanma ve cevapların elektronik ortamda verilmesi zorunluluğu getirmeye, elektronik ortamda tebliğ yapılacaklar ile elektronik ortamdaki tebligata ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir. MEVZUATIMIZDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER (2014 değişiklikleri)  MADDE 13: Yükümlülük ihlâlinde idarî ceza “ (2) (Mülga: 18/6/2014-6545/88 md.) “(4) Bu Kanunun 9/A maddesi gereğince getirilen elektronik tebligata ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmediği tespit edilen kişi, kurum veya kuruluşlara Başkanlık tarafından her bir tespit için on bin Türk lirası idari para cezası uygulanır. Bu şekilde bir yıl içinde uygulanacak idari para cezasının toplam tutarı iki yüz elli bin Türk lirasını geçemez.” “(5) Maddenin ilk üç fıkrası kapsamında uygulanacak idari para cezasının toplam tutarı; her bir yükümlülük için, ihlalin yapıldığı yıl itibarıyla, birinci fıkra kapsamında iki kat olarak uygulanacak yükümlüler için on milyon Türk Lirasını, bunlar dışında kalan yükümlüler için bir milyon Türk Lirasını aşamaz. Üst tutardan ceza uygulanan yükümlüler nezdinde takip eden yılda aynı neviden bir yükümlülük ihlali olması durumunda bu hadler iki kat olarak uygulanır. (6) Yükümlülüğün ihlal edildiği tarihten itibaren beş yıl geçtikten sonra idari para cezası verilemez.” YÜKÜMLÜLÜK DENETİMLERİ 5549 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatta yükümlülük denetimine ilişkin ayrıntılı düzenlemeler yapılmıştır. Yükümlülük denetimi;  Yükümlülüklere Uyum Denetimi  Yükümlülük İhlali İncelemeleri YÜKÜMLÜLÜK DENETİMLERİ YÜKÜMLÜLÜK DENETİMLERİ  Yükümlülüklere uyum denetimi münferiden veya bir denetim programı kapsamında yapılabilir.  Denetim Programı MASAK Başkanlığı tarafından yapılabileceği gibi MASAK Başkanlığının talebi üzerine ilgili denetim birimlerinin kendi mevzuatına göre yapacağı denetim programına 5549 sayılı Kanun kapsamındaki yükümlülüklere uyum denetiminin dahil edilmesi şeklinde de olabilir. YÜKÜMLÜLÜK DENETİMLERİ DAHA ÖNCEKİ DENETİMLER Sigorta ve emeklilik şirketlerine yönelik olarak;  2013 yılında 6 adet sigorta/emeklilik şirketi denetlenmiştir.  2014 yılında ise 6 adet sigorta/emeklilik şirketi, 5 adet acente denetlenmiştir. YÜKÜMLÜLÜK DENETİMLERİ 2014 YILI YÜKÜMLÜLÜKLERE UYUM DENETİMİ PROGRAMI Denetim Kapsamına Alınan Sigorta ve Emeklilik Şirketi/Acente Sayısı Eleştiri Konusu Yapılmayan Sigorta ve Emeklilik Şirketi/Acente Sayısı Eleştiri Konusu Yapılan Sigorta ve Emeklilik Şirketi /Acente Sayısı Sigorta ve Emeklilik Şirketi Acente Sigorta ve Emeklilik Şirketi Acente Sigorta ve Emeklilik Şirketi Acente 6 5 2 5 4 0 Denetim kapsamına alınan 6 adet sigorta ve emeklilik şirketlerinden;  3 adedine tespit edilen eksikliklerin giderilmesini teminen süre verilmiştir.  1 adedine ilişkin ise idari yaptırım kararı uygulanmıştır. YÜKÜMLÜLÜK DENETİMLERİ PLANLANAN DENETİMLER  2013 ve 2014 yılı denetimlerinde daha ziyade kimlik tespiti ve şüpheli işlem bildirimi yükümlülüklerine yönelik denetimler yapılmış olup toplamda 13 adet sigorta şirketi denetlenmiştir.  Genel görünüme bakıldığında, denetlenen şirket sayısının sigorta şirketleri sayısına oranla düşük olduğu düşünüldüğünden, önümüzdeki denetimlerde peyderpey tüm sektörün kimlik tespiti ve şüpheli işlem bildirimi yönünden denetlenmesi planlanmaktadır. YÜKÜMLÜLÜK DENETİMLERİ PLANLANAN DENETİMLER  Söz konusu denetimlerde sıralama belirlenirken risk bazlı çalışma yapılmaktadır. Bu bakımdan özellikle, Yükümlülerin gönderdiği,  ŞİB sayıları ve kaliteleri,  Eğitim ve iç denetim istatistikleri belirleyici rol oynamaktadır.  Öte yandan, yeni kurulan şirketlerin makul bir süre sonunda denetlenmesi planlanmaktadır. YÜKÜMLÜLÜK DENETİMLERİ PLANLANAN DENETİMLER  Son olarak, Sigorta ve Emeklilik Şirketleri acente ve aracılarının çalışma yapıları ve Mevzuatımız karşısında durumu farklılık arz ettiğinden, ilerleyen dönemde yapılacak denetimlerde, Yükümlü Genel Müdürlüğünün denetimi ile yetinilmeyecek, bu bakımdan Genel Müdürlük denetlenirken aynı kapsamda örneklem olarak seçilen işlemleri gerçekleştiren acente ve aracıların da denetlenmesi söz konusu olacaktır.  Böylece esasında, sigorta ve emeklilik şirketi ile acente/aracıların arasındaki ilişki ve süreçlere ilişkin tespit yapabilme fırsatı yakalanarak, yükümlü işlemlerinin, yükümlülükler yönünden bütüncül bir bakış açısıyla değerlendirilmesi sağlanmış olabilecektir. YÜKÜMLÜLÜK DENETİMLERİ Sigorta ve Emeklilik Şirketlerine kesilen idari para cezası tutarlarının yıllar itibariyle dağılımı; Yıllar 2011 2013 2014 Toplam Ceza Tutarı (TL) 1.292.284,00 10.973.207,00 8.230.647,00 Sigorta ve Emeklilik Şirketlerine Kesilen Ceza Tutarı (TL) 15.530,00 33.856,00 593.068,00 *31.10.2014 tarihli verilerdir. ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİMLERİ YILLAR TOPLAM ŞİB SAYISI SİGORTA VE EMEKLİLİK ŞİRKETLERİNDEN ALINAN ŞİB SAYISI ORAN (%) 2009 9.823 129 0,013 2010 10.251 148 0,014 2011 8.739 286 0,032 2012 15.318 569 0,037 2013 25.592 629 0,024 2014 28.790 571 0,019 *2014 yılı verileri 22.10.2014 tarihine kadar olan verilerdir. ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİMLERİ 30.000 25.000 Toplam ŞİB Sayıları 20.000 15.000 Sigorta ve Emeklilik Şirketlerinden Alınan ŞİB Sayıları 10.000 5.000 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİMLERİ YILLAR SİGORTA VE EMEKLİLİK ŞİRKETLERİNDEN ALINAN ŞİB SAYISI GÖNDEREN SİGORTA VE EMEKLİLİK ŞİRKETİ SAYISI 2009 129 24 2010 148 18 2011 286 27 2012 569 36 2013 629 34 2014 571 30 *2014 yılı verileri 22.10.2014 tarihine kadar olan verilerdir. ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİMLERİ 700 600 500 Sigorta ve Emeklilik Şirketlerinden Alınan ŞİB Sayıları 400 300 Gönderen Sigorta ve Emeklilik Şirketi Sayısı 200 100 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ŞÜPHELİ İŞLEM BİLDİRİMLERİ 5549 sayılı Kanunun 4/2 ve Tedbirler Yönetmeliğinin 29 uncu maddeleri gereğince; ‘Yükümlüler, Başkanlığa şüpheli işlem bildiriminde bulunulduğunu, yükümlülük denetimi ile görevlendirilen denetim elemanları ile yargılama sırasında mahkemeler dışında, işleme taraf olanlar dahil hiç kimseye açıklayamazlar.’ Aksi halde yaptırımı 5549 sayılı Kanunun 14 üncü maddesi gereğince; 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezasıdır. EĞİTİM VE İÇ DENETİM FAALİYETİ SONUÇLARI  Süresinde gönderilmemektedir.  Bilgiler eksik olarak gönderilmektedir.  Eğitim konularına ilişkin çok geniş başlıklara yer vermekle birlikte, eğitim süresi bu başlıklara yeterli gelmeyecek kadar kısa olabilmektedir. EĞİTİM VE İÇ DENETİM FAALİYETİ SONUÇLARI  Eğitimlerin tamamı uzaktan eğitim olarak verilmektedir.  Eğitimlerin tamamı yüzyüze eğitim olarak verilmektedir.  Şirketlerce acente/aracılarda çalışan kişilerin sayısını net olarak bildirilmemektedir. Bu durum, eğitim faaliyetlerinin yetersiz olduğu izlenimi uyandırmaktadır. EĞİTİM VE İÇ DENETİM FAALİYETİ SONUÇLARI  Çalışan sayıları her iki bildirimde de (eğitim ve iç denetim bildirimlerinde) farklı gönderilmektedir.  Şube/acente eğitimi önem arz etmektedir. Ancak şube/acente eğitimi yetersizdir.  Şube/acente denetiminin önem arz etmektedir. Ancak şube/acente denetimi yetersizdir. EĞİTİM VE İÇ DENETİM FAALİYETİ SONUÇLARI  Denetim süresine “sürekli” notu düşülmektedir. Bu durum denetim için gerçekçi değildir.  Denetimlerin daha ziyade sigortacılık mevzuatı kapsamında yapılan denetimlerle sınırlı kalıp kalmadığı, MASAK mevzuatı kapsamında denetim yapılıp yapılmadığı net değildir. İstatistik kapsamında gönderilecek verilerin MASAK mevzuatı kapsamında yapılan denetime ait olması gerekmektedir. GENEL DEĞERLENDİRME A. Sigorta ve emeklilik şirketleri acente/aracılarla çalıştıkları için, oluşturulan uyum programı ve uygulaması kapsamında acente/aracıları da kapsayacak tedbirler alınması önem arz etmektedir. Aksi halde Uyum programı oluşturulması ve bu kapsamda faaliyetlerin yürütülmesi süreci başarısız olacaktır. GENEL DEĞERLENDİRME B. Her ne kadar acenteler/aracılar tarafından yapılan işlemlerde, kimlik tespiti yükümlülüğü acente/aracı tarafından yerine getirilmekte ise de muhafaza yükümlülüğünün mevzuatta öngörülen usul ve esaslar çerçevesinde yerine getirilmesindeki nihai sorumluluk sigorta/emeklilik şirketine ait olduğundan, acenteler ve aracılarla bağın sağlam olması gerektiği hususu aşikardır. GENEL DEĞERLENDİRME C. Bireysel emeklilik sözleşmeleri bakımından mesafeli satışlarda “imza” örneğinin alınmaması yükümlüler açısından kolaylık sağlamaktadır. Öte yandan benzer bir düzenleme 25.4.2014 tarih ve 28982 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ‘Sigortacılık Kapsamında Değerlendirilecek Faaliyetlere Tüketici Lehine Yapılan Sigorta Sözleşmeleri İle Mesafeli Akdedilen Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Yönetmelikte’ de yer almaktadır. Mezkur Yönetmelikte mesafeli sözleşmenin; sözleşme taraflarınca karşı karşıya gelinmeksizin yazılı, görsel, telefon ve elektronik ortamda veya diğer iletişim araçları kullanılarak kurulan sözleşmeleri ifade ettiği, sigorta sözleşmelerinin, ister doğrudan ister sigorta acentesi vasıtasıyla olsun, tarafların bir araya gelmeksizin uzlaşmalarına imkân sağlayan her türlü iletişim araçları kullanılarak akdedilebileceği hususları düzenlenmiştir. Bu bakımdan, “imza aranmama” hususunun esasında sigortacılık sözleşmelerinin akdi sırasında da uygulanması yönünde bir düzenleme gerekmektedir. Ancak şu anki MASAK mevzuatı kapsamında, bireysel emeklilik sözleşmeleri dışındaki sigortacılık sözleşmelerinde imza örneği alınması zorunlu olup, bu hususun eksikliği idari para cezası yaptırımını gerektirmektedir. GENEL DEĞERLENDİRME Kısacası; • 19.11.2013 tarih ve 28826 sayılı Resmi Gezete’de yayımlanan 10 Sıra No’lu Genel Tebliğ’de “Emeklilik sözleşmesinin mesafeli satış kapsamında çağrı merkezi vasıtasıyla düzenlenmesi halinde, imza örneği aranmamakla birlikte bu sözleşmelerin onaylanmasında hizmet riski ile Yönetmeliğin 20 nci maddesinde yer alan tedbirler göz önünde bulundurulur.” hükmü gereğince bireysel emeklilik sözleşmeleri bakımından mesafeli satışlarda “imza” örneğinin alınması yönündeki zorunluluk ortadan kaldırılmıştır. • Ancak her ne kadar 25.04.2014 tarih ve 28982 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan "Sigortacılık Kapsamında Değerlendirilecek Faaliyetlere Tüketici Lehine Yapılan Sigorta Sözleşmeleri İle Mesafeli Akdedilen Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Yönetmelikte"de sigortacılık sözleşmelerine ilişkin mesafeli satışlarda kolaylık sağlansa da, MASAK mevzuatı kapsamında mevcut aşamada herhangi bir yeni düzenleme olmadığından imza örneğinin alınması zorunludur. GENEL DEĞERLENDİRME D. Uyum görevlisi atanan yükümlülerin şube, acente, temsilci ve ticari vekilleri ile benzeri bağlı birimlerinin şüpheli işlem bildirim yükümlülüğü de uyum görevlisi vasıtasıyla yerine getirileceğinden, sigorta/emeklilik şirketi ile acente/aracı arasındaki iletişim problemleri büyük bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bakımdan anılan hususun denetimlerde dikkate alınacağı da düşünülerek, Yükümlülerce sigorta/emeklilik şirketi ile acente/aracı arasındaki iletişim problemlerinin çözülmesi ve şüpheli işlem bildirimi kapsamında gerekli tedbirlerin alınması gereklidir. GENEL DEĞERLENDİRME E. Benzer şekilde, sigorta şirketi merkezinde görev yapan uyum görevlisinin etkin bir biçimde şüpheli işlem bildirimine yönelik olarak izleme ve kontrol faaliyetleri yürütmesi de şüpheli işlem bildirimi yükümlülüğünde başarı için önemli bir bileşendir. Ancak, sigortalama/bireysel emeklilik işleminin ya da tazminat ödeme işleminin büyük oranda acente/aracı tarafından yerine getirildiği durumlarda, sigorta şirketinin; müşteriyle yüz yüze gelmemesi, dolaylı olarak tanıması, müşteri iş ve işlemleri hakkında yeterli bilgi edinmede yetersiz kalabilmesi gibi nedenlerle, şüpheli işlem bildirimi yükümlülüğü bakımından etkinlik sorunu ortaya çıkabilecektir. Bu bakımdan, şüpheli işlem bildirimi yükümlülüğünün etkin bir biçimde yerine getirilmesi amacıyla, sigorta ve emeklilik şirketleri açısından ek önlemlerin alınması önem arz etmektedir. GENEL DEĞERLENDİRME F. Uyum görevlisi olarak atananların iletişim bilgilerinde eksiklikler söz konusu olmaktadır. Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanunun Uygulanmasına İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Malvarlığının dondurulması kararlarının icrası (Madde 14) Başkanlık malvarlığının dondurulması kararlarını; …. d) Gerekli gördüğü ilgili gerçek ve tüzel kişiler ile kamu kurum ve kuruluşlarına, faks, elektronik posta veya web servis gibi teknik iletişim araçlarının kullanılması suretiyle derhal bildirir. Söz konusu kararlar bildirimin alınması ile birlikte derhal uygulanır. Bu kapsamda, uyum görevlisi olarak atanan kişinin güncel kurumsal iletişim bilgilerinin Başkanlığa bildirilmesi önem arz etmektedir!!! TEŞEKKÜRLER Revza ERDOĞAN Maliye Uzmanı