Dosya 2

07.11.2014
İlaçların Vücuttaki Etkisi
10.Sınıf
Meslek Esasları ve Tekniği
9.Hafta ( 10-14 / 11 / 2014 )
1.)İLAÇLARIN VÜCUTTAKİ ETKİSİ
2.) İLAÇLARIN VERİLİŞ YOLLARI VE ETKİSİNİ
DEĞİŞTİREN FAKTÖRLER
Slayt No : 13
1.2)) İLAÇLARIN
VÜCUTTAKİ
ETKİSİ
2
İlaçların Vücuttaki Etkisi
İlaçların Vücuttaki Etkisi
İlaçların etki mekanizmaları sistem, organ, doku, hücre
ve subselüler yapı düzeylerinde incelenebilir.
İLAÇLAR VÜCUDA GİRDİKTEN SONRA ;
a) Absorbsiyon (emilir ),
b) Dağılır,
c) Metabolize olur ( biyotransformasyon),
d) Atılır ( itrah—eliminasyon).
ADME = İlacın yazgısı
3
İlaçların Vücuttaki Etkisi
İlaçların Vücuttaki Etkisi
ADME
1.) Absorbsiyon : ( biyoyararlanım,,emilim)
..İlacın uygulama yerinden absorbe olma oranına
biyoyararlanım denir.
..Absorbsiyon hızı ve derecesi , uygulama yoluna
bağlıdır.
4
İlacın Vücuttaki Etkisi
İlaçların Absorbsiyon Hızlarını Etkileyen Faktörler :
1.)) Veriliş Yolu
2.)) İlacın Fiziki ve Kimyasal Özellikleri
3.)) İlacın Farmasötik Şekli
4.)) İlacın Yoğunluğu( konsantrasyonu)
5.)) İlacın Farmakolojik Özelliği
6.)) Absorbsiyon Yüzeyinin Genişliği
7.)) İlacın Uygulandığı Yerdeki Dokuların
Vaskülarizasyonu( damar yoğunluğu)
5
6
1
07.11.2014
İlaçların Vücuttaki Etkisi
İlaçların Vücuttaki Etkisi
2.)İlaçların
Vücutta
Dağılımı
7
İlaçların Vücuttaki Etkisi
..İlaçların vücutta dağılımı, ilacın geriye dönüşümlü
olarak kan dolaşımından hücreler arası alana veya
hücre içi sıvıya geçmesidir.
..İlaçların bir organda toplanmasına SEKESTRASYON
denir. Örneğin ; tetrasiklinler kemikte toplanır.
.. İlaçların dağılımı konusunda önemli bir durum da
REDİSTRİBÜSYON dur.( yeniden dağılım).
Örneğin ; genel anestezik gazlar ilk dakikalarda büyük
oranda beyinde toplanır. 3 saat sonra ise, vücuttaki
ilacın % 70 ‘i adipoz dokuya ( yağ dokusu) geçer.
..Gebelerde ilaçların çoğu plasentadan fötal dolaşıma
karışır.
9
İlaçların Vücuttaki Etkisi
.İlaçların vücutta enzimlerin etkisiyle kimyasal
değişikliğe uğramasına METABOLİZMA (
biyotransformasyon) denir. Bu olay sonucu ilaçlar daha
az etkili veya etkisiz hale gelirler.
..Karaciğer, vücuttaki enzimlerin miktar ve çeşitliliği
bakımından en zengin organdır.
11
8
İlaçların Vücuttaki Etkisi
3.) İlaçların Metabolizması
(Biyotransformasyon)
10
İlaçların Vücuttaki Etkisi
4.)) İlaçların Vücuttan İtrahı :
İlaç vücutta kimyasal değişikliklere uğrayarak
dışarı atılır. İlaçların vücuttan itrahının
büyük çoğunluğu böbrekler, karaciğer ve
akciğerlerde gerçekleşir. Daha az olan itrah
yolları tükürük, ter ve sütle atılmadır.
12
2
07.11.2014
İlaçların Vücuttaki Etkisi
İlaçların Vücuttan İtrahı
1.)) Böbreklerden Atılması ( renal itrah ),
2.)) Karaciğerden Safra İçine İtrahı,
3.)) Akciğerlerden İtrahı,
4.)) Diğer İtrah Yolları ( tükürük-gözyaşı-ter bezleri-sütvücut salgıları )
13
İlaçların Veriliş Yolları ve Etkisini
Değiştiren Faktörler
İlaçların Veriliş Yolları ve Etkisini
Değiştiren Faktörler
1.3)) İLAÇLARIN
VERİLİŞ YOLLARI
ve ETKİSİNİ
DEĞİŞTİREN
FAKTÖRLER
14
İlaçların Veriliş Yolları ve Etkisini
Değiştiren Faktörler
İLAÇ UYGULAMA YOLLARI
Lokal Etki : Hastaya verilen ilacın uygulandığı bölgede
gösterdiği etki.
Sistemik Etki : Uygulanan ilacın genel kan dolaşımına
karışıp, yaygın etki göstermesi.
15
İlaçların Veriliş Yolları ve Etkisini
Değiştiren Faktörler
Lokal İlaç Uygulama Yolları
1.)) Epidermal ( cilt üzerine uygulama ) :
En sık kullanılan lokal uygulama yoludur.
Merhem, pomad, krem, losyon, pudra ve solüsyon
şekillerdeki ilaçların cilt yüzeyine
sürülerek uygulanır. En geçirgen bölgeler skrotum,
mastoid, koltuk altı ve saçlı deridir.
17
16
İlaçların Veriliş Yolları ve Etkisini
Değiştiren Faktörler
2.))İntrakutan (cilt içine): Deri testleri için 0,1 ml’den
fazla olmayan sıvı ilacın cilt içine enjekte edilmesidir.
3.))Ağız içine (bukkal) verilmesi:
Ağız boşluğundaki yangı, iltihaplanma durumlarında
ilacın ağız mukozasından emilmesidir. Örnek: gargara,
pastil bu yolla kullanılır.
4.))İntratekal: Enjeksiyonla subaraknoid mesafedeki
BOS içine ilaç verilmesidir.
5.)) Gastrointestinal : Ağızdan mide veya barsaklarda
lokal etki için
18
3
07.11.2014
İlaçların Veriliş Yolları ve Etkisini
Değiştiren Faktörler
İlaçların Veriliş Yolları ve Etkisini
Değiştiren Faktörler
6.))İntrauterin; uterus kavitesine, myometriyuma veya
serviks dokusu veya kanalı içine,
7.)) İntranazal; burun boşluğu içine,
8.)) İntrakardiak; acil durumlarda kalp boşluklarına
veya myokard içine,
9.))İntraartiküler; eklem içine,
10.)) İntralezyonel; lezyon içine ilaç uygulanan yollardır.
19
20
İlaçların Veriliş Yolları ve Etkisini
Değiştiren Faktörler
Sistemik İlaç Uygulama Yolları
1.))Enteral ilaç uygulamada : İlaçlar mide-bağırsak
kanalına oral, sublingual ve rektal
yollardan verilir. En sık kullanılan sistemik ilaç
uygulama yolu olan oral uygulama bazı
durumlarda lokal etki elde etmek için kullanılabilir,
örneğin antasid, laksatif ve purgatif
ilaçlar, ya da ince bağırsakta fosfat bağlayan bazı
kalsiyum tuzları lokal etkileri için oral kullanılır.
İlaçların Veriliş Yolları ve Etkisini
Değiştiren Faktörler
İlaçların enteral yolla verilmesinin uygun olmadığı
durumlarda veya çabuk etki etmesinin istendiği
durumlarda ilacın damar yada doku içine enjeksiyon
yolu ile uygulanması tercih edilir.
2.)) Enjeksiyon yolu ile ilaç;
İntravenöz (İ.V.) ven içine,
İntramüsküler (İ.M.) kas içine,
Subkütan (S.C.) cilt altına steril enjektör ve iğne ile
verilir.
21
22
İlaçların Veriliş Yolları ve Etkisini
Değiştiren Faktörler
3.)) İnhalasyon yoluyla ilaç uygulamada; gaz veya
buhar halindeki lipofilik (yağda
çözünen) ilaçlar soluma suretiyle alveol membranını
aşıp genel kan dolaşımına geçer. Gaz ve
uçucu sıvı anestezikler bu yolla verilir.
4.)) Transdermal yolla ilaç uygulama : ilacın özel bir
farmasötik şekil içinde ciltten absorbe
edilerek dolaşıma girmesini sağlamak amacıyla cilt
üzerine uygulanmasıdır (nitrogliserin,
testosteron, estradiol, fentanil).
23
İlaçların Veriliş Yolları ve Etkisini
Değiştiren Faktörler
Transdermal
İlaç
inhalasyon ilaç
24
4
07.11.2014
İlaçların Veriliş Yolları ve Etkisini
Değiştiren Faktörler
Cilt altı enj.
Subcutan enj.
İlaçların Veriliş Yolları ve Etkisini
Değiştiren Faktörler
IM ENJ.
IV ENJ.
ubcutan enj.
25
26
İlaçların Veriliş Yolları ve Etkisini
Değiştiren Faktörler
İLAÇLARIN ETKİSİNİ DEĞİŞTİREN FAKTÖRLER
1.)) İlacın veriliş yolu ve şekli
2.)) İlacın veriliş zamanı
3.)) Vücut ağırlığı
4.)) Yaş
5.)) Cinsiyet
6.)) Genetik faktörler
7.)) Eliminasyon organlarının hastalıkları
8.)) Tolerans
9.)) Diğer ilaçların vücutta bulunması
27
İlaçların Veriliş Yolları ve Etkisini
Değiştiren Faktörler
HAZIRLAYAN
HARİKA
ATA
28
5