BITCOIN Bitcoin, hiçbir merkez bankasının ya da merkezi bir otoritenin kontrolünde olmayan ve gittikçe popüler hale gelen sanal bir “para birimidir”. Kullanım alanı gittikçe büyüyen bu sanal para biriminin şimdilik en büyük taliplileri ise uyuşturucu satıcıları ve kaçakçılardır. Diğer taraftan, ödeme aracı olarak Bitcoin kabul eden firmaların ve alış-veriş sitelerinin sayısı ise gittikçe artmaktadır. Merkez Bankalarının tekellerinde bulundurdukları para birimlerine tehdit olan Bitcoin’e karşı nasıl tepki verecekleri merak konusudur. Federal Reserve Bank başkanı Ben Bernanke, senatoya yönelik yaptığı bir konuşmasında Bitcoin’i gelecekte kullanılma potansiyeli olan bir para birimi olarak tanımlamıştır. Almanya ise Bitcoin’i bir e-para birimi veya yabancı bir para olarak değil fakat ‘Alman bankacılık kurallarına tâbi bir finansal araç, bir çeşit ‘özel para’” olarak kabul etmiştir. Bu şekilde sadece bir “hesap birimi” olarak düşünülen Bitcoin ülke içinde ticari amaçlı kullanılabilecek ve vergiye tâbi olacaktır. Popülerlik kazanmasının en önemli sebebi, Bitcoin kullanıcılarının hesaplarında ne kadar para olduğunun, bu parayı nerede harcadıklarının takip edilemez şekilde tasarlanmış olmasıdır. Böylece Bitcoin hesaplarına el konulması ya da açılmış olan hesapların dondurulması gibi bir risk söz konusu değildir. Bir otorite tarafından denetlenemez olması her türlü yasa dışı para transferine aracılık etmesini sağlamakta, diğer taraftan da, kullanıcıların yurt dışına para transferinde karşılaştıkları yüksek komisyon ücretlerinden kurtulmasına olanak sağlamaktadır. Bu “dâhiyane küresel para birimi” fikrinin mucidi kabul edilen Satoshi Nakamoto’nun izine ise 2010 yılından beri rastlanamamaktadır. Bu ismin büyük olasılıkla Bitcoin’i yaratan kişi veya kişilerin takma adı olduğu düşünülmektedir. Bitcoin’i kullanıcı için zararlı görüp, bunu yasaklayan ülkelerin başında Çin gelmektedir. AB Bankacılık Otoritesi (EBA) de yakın zamanda yaptığı bir duyuruda, tüketicilerin Bitcoin ile ödeme yaptıklarında herhangi bir kanun tarafından korunmadıklarını bilmeleri gerektiğini vurgulamış, bu enstrümanın çoğunlukla kanun dışı işlemlerde kullanılması sebebiyle kanun koyucunun Bitcoin alışveriş platformlarını kapatabileceği konusunda tüketicileri uyarmıştır. Ancak, bu “para biriminin” kullanımının kurallarla düzenlenebileceği hususunda kapıyı açık bırakmıştır. Türkiye’de ise Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) Bitcoin’i mevcut yapısı itibariyle elektronik para birimi olarak değerlendirmediğini bildirip, kullanıcılara benzer uyarılarda bulunmuştur. Para alışverişinin gizliliği ve hesaplardaki paranın güvenliği 500 adet süper bilgisayarın kriptolamasıyla kontrol edilmektedir. Kullanıcılar herhangi bir aracı olmadan paralarını istedikleri kurum veya kişilere doğrudan gönderebilmekten memnun olmalılar ki, bir Bitcoin’in değeri yıl içinde 1000 doları geçmiştir (Grf. 1). Bitcoin ile işlem yapmak gayet basittir. Tek yapılması gereken kişisel bilgisayarınıza internetten ilgili yazılımı indirip yüklemektir. Sistem bilgisayarda 8 GB’lik bir alan kullanmakta olup, yükleme ve kurulum işlemi sonuçlandığında kullanıcı sanal bir cüzdan sahibi olmaktadır. Kullanıcılar isterlerse 1 Bitcoin’in 100 milyonda biri kadar büyüklükte Bitcoin satın alabilmektedirler, yani 0,00000001 Bitcoinlik işlem yapabilirler. Her elektronik ortamda olduğu gibi burada da sanal cüzdanın çalınması mümkündür, bu yüzden güçlü bir şifreleme ve korunaklı bir bilgisayar şarttır. Grafik 1. Bitcoin Fiyatı (ABD Doları/Bitcoin) Merrill Lynch’in tahminlerine göre Bitcoin’in toplam online alışverişlerdeki payı yakın zamanda yüzde 10 gibi bir rakama ulaşabilecektir. JP Morgan Chase de Bitcoin’e çok benzer bir sistemle çalışan yeni bir sanal para birimi için Amerika Birleşik Devletleri’ne patent başvurusunda bulunmuş ve başvurusunda da bu yeni sistemin online ödemelerde kredi ve banka kartlarına karşı güçlü bir alternatif olabileceğini savunmuştur. Bitcoin’in fiyatlaması aynı altında olduğu gibi subjektiftir. Ancak altın yüzyıllardır değerli bir maden algısını korumayı ispatladığı için gelecekte de değerini koruyacağı düşünülebilir. Bitcoin’in ise sadece 2009’dan itibaren piyasada olmasına rağmen, kısa sürede değerinin 1000 doları aşması, bir balon oluştuğuna dair algıyı artırmaktadır. Özellikle de 2013 yılında insanların dikkatini çekmeyi başarmıştır (Grf. 2). Balon oluşmuş olması, Bitcoin’in bir geleceği olmayacağı anlamına gelmese de, acaba altının veya benzerlerinin yerini alabilir mi sorusunu da beraberinde getirmektedir. Neticede altın gibi bir değerli maden ya da dolar gibi arkasında hükümetin durduğu bir “hard currency” olmadığından gelecekte ne kadar benimseneceğini zaman gösterecektir. 100 80 60 40 20 0 2011-01-02… 2011-02-20… 2011-04-10… 2011-05-29… 2011-07-17… 2011-09-04… 2011-10-23… 2011-12-11… 2012-01-29… 2012-03-18… 2012-05-06… 2012-06-24… 2012-08-12… 2012-09-30… 2012-11-18… 2013-01-06… 2013-02-24… 2013-04-14… 2013-06-02… 2013-07-21… 2013-09-08… 2013-10-27… Grafik 2. Bitcoin’in İnternette Aranma Sıklığı Kaynak: Economist Kaynak: Google Trends