BİLİM ve İNSAN VAKFI ELMALILI HAMDİ YAZIR KUR’AN AKADEMİSİ KUR’ÂN-I KERÎM EĞİTİM ve ÖĞRETİM PROGRAMLARI TASHÎH-İ HURÛF DERSLERİ AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ Hazırlayan : Yrd. Doç. Dr. Fatih Çollak 1 1. Hafta : 19/20 Eylül 2014 Cuma/Cumartesi Ders : Açıklamalı Sûre Meâlleri Sûre : Meryem Âyetler : 1-15 2 I) SÛRENİN 1-15. ÂYETLERİYLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER : 1. Meryem sûresinin ilk on beş âyetinde Hz. Zekeriyyâ ile oğlu Hz. Yahya’nın kıssasından bahsedilir. İsrâiloğullarına gönderilen peygamberlerden olan Hz. Zekeriyyâ Kudüs ve çevresinde peygamberlik yapmıştır1. Kendisine müstakil bir kitap verilmemiş, Hz. Mûsâ’nın şeriatiyle amel etmiştir. Kaynaklarda Hz. Meryem’in teyzesinin kocası ve Beyt-i Makdis’in reisi olduğu, Tevrat nüshalarını yazarak çoğalttığı bildirilmektedir2. 2. Hz. Zekeriyyâ Beyt-i Makdis’te Hz. Meryem’in bakımını üstlenmiştir3. Hz. Meryem’in mâbedde kimin himayesinde kalacağı hususunda İmrân ailesi arasında kura çekilince kura Hz. Zekeriyyâ’ya çıkar. Rivâyete göre Hz. Meryem’in korunmasını üstlendikten sonra Hz. Zekeriyyâ mâbedde Hz. Meryem’e tahsis ettiği dua odasına (mihrab) her çıkışında onun yanında taze meyveler bulur. Bazı rivâyetlere göre taze meyvelerden maksat onun kışın yaz meyvelerini, yazın da kış meyvelerini bulmasıdır. 3. Hz. Meryem’e Allah tarafından meyveler ihsan edildiği bilgisine yer verilen rivâyetlerde bu durumun Hz. Zekeriyyâ’yı, 1 2 3 Çakan, İsmail L., Solmaz, N. Mehmed, Kur’ân-ı Kerîm’e Göre Peygamberler ve Tevhid Mücâdelesi, s. 239. Heyet, Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, III, s.588. Bilgi için bkz., Âl-i İmrân, 3/37-41. Âl-i İmrân, 37. 3 Allah’ın tıpkı Hz. Meryem’e mevsim dışı meyveler ihsan etmesi gibi yaşlanmış bedenlerinde bir çocuk üretebileceği düşüncesine sevkettiği ve bunun için Allah’a dua ettiği belirtilir4. 4. Hz. Zekeriyyâ’nın asıl mesleği marangozluktur5. Duâsı makbul sâlih bir insan olan6 Hz. Zekeriyyâ tıpkı oğlu Hz. Yahya gibi şehid edilmiştir7. 5. Sûrenin ilk bölümlerinde Allah’ın Hz. Zekeriyyâ’ya olan rahmeti, Hz. Zekeriyyâ’nın ilerlemiş yaşına rağmen kendisine vâris olacak bir evlât istemesi ve Hz. Yahyâ’nın mûcizevî bir doğumla dünyaya gelişi anlatılır8. 6. Hz. Yahyâ’nın doğum kıssasının Hz. Îsâ’nın doğumuyla ilgili bölümden önce anlatılması, Hz. Îsâ’nın doğumunun benzeri ilâhî bir mûcizenin daha önce meydana geldiğini vurgulama amacı taşımaktadır9. 4 5 6 7 8 9 Geniş bilgi için bkz., Aydın, Mahmut, “Zekeriyyâ”, DİA, XLIV, 210-211. Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 296; Müslim, “Fezâil”, 169. Kur’ân-ı Kerîm’e Göre Peygamberler ve Tevhid Mücâdelesi, s. 239. “Zekeriyyâ”, DİA, XLIV, 211. Yaşaroğlu, M. Kâmil, “Meryem Sûresi”, DİA, XXIX, 242. Ay. 4 II- ÂYETLERİN AÇIKLAMALI MEÂLİ : ﴾1﴿ ص ۤ ۤك ٰهٰي ۤع 1. “Kâf, Hâ, Yâ, Ayn, Sâd” ِ ِذ ْكر ر ْْح ﴾2﴿ ك َعْب َدهُ َزَك ِريَّا َ ِّت َرب ََُ 2. “Senin Rabbinin kulu Zekeriyyâ’ya rahmetinin anlatımı”. Ey Muhammed! Bu âyetler senin rabbinin, kulu Zekeriyyâ’ya olan rahmetinin; lutuf ve ihsanının, bağış ve ikrâmının anlatımıdır, onların yâdına dairdir. ﴾3﴿ ا ْذ نَادٰى َربَّهُ نِ َداۤءً َخ ِفيًّا 3. “Vaktiyle o, rabbine gizli bir seslenişle seslenmişti”. Vaktiyle Hz. Zekeriyya rabbine içten içe, yürekten niyâz etmişti; tâ içinden gelen bir sesle şöyle yalvarıp yakarmıştı : ِ ِّ ال ر ﴾4﴿ ب َش ِقيًّا ِّ ك َر َّ ب ا ّن َوَه َن الْ َعظْ ُم ِم ّن َوا ْشتَ َع َل َ ِس َشْيبًا َوَلْ اَ ُك ْن بِ ُد َعاۤئ َ َ َق ُ ْالرا 4. “Demişti ki : Rabbim ! Şüphesiz benden kemik zayıfladı ve baş bembeyaz alev aldı. Ve sana yaptığım duada da ey rabbim, hiç bedbaht olmadım”. 5 Şöyle demişti : Ey Rabbim ! Benim kemiklerim zayıfladı, saçım sakalım ağardı; iyice yaşlandım artık, gücüm-kuvvetim kalmadı. Ama ey rabbim ! Şu zamana kadar sana ettiğim dualarda asla mahrum kalmadım, her ne için yalvarıp yakardıysam eli boş hiç dönmedim. ِ ِ ِ واِن ِخ ْفت الْمو ِ ﴾5﴿ ك َولِيًّا َ ْب ِل ِم ْن لَ ُدن َّ ْ اِل م ْن َوَراۤئي َوَكانَت ْامَراَيت َعاقًرا فَ َه َ ََ ُ 5. “Doğrusu ben, ardımdan akrabamdan ötürü endişe duymaktayım. Ve karım da kısırdır. Bana katından bir halef ihsan eyle!” Doğrusu ben öldükten sonra yerime geçecek, mirasçım olacak yakınlarımın isyankâr olup kötü işler yapmasından kaygı duymaktayım. Hayırlı bir evlâdım olsun isterdim ama ne yazık ki karım kısırdır. Ey Rabbim! Katından benim yerime geçecek bir halef/oğul (temiz bir nesil10) ihsan eyle! Ey rabbim ! Kuşkusuz duâyı işiten11 ve geride kalanların en hayırlısı sensin. Ne olur beni yalnız (çocuksuz) bırakma!12 ِ ِ ُ ي ِرثُن وي ِر ﴾6﴿ ب َر ِضيًّا ِّ اج َع ْلهُ َر ْ وب َو َ ث م ْن اٰل يَ ْع ُق ََ َ 6. “Ki hem bana hem Yâkub hânedânına mirasçı olacak. Ve ey rabbim, onu râzı olunmuş kıl !” Ki o, hem benim mânevî mirasıma (peygamberlik ve ilim) halef hem Hz. Yâkub’un soyu olan İsrâiloğulları’nın misysonuna, 10 11 12 Bkz., Âl-i İmrân 3/38. Âl-i İmrân 3/38. Enbiyâ, 21/89. 6 peygamberliğin geride bıraktığı geleneğe ve ahlâka vâris olsun ve onların gittiği doğru yolu tâkip etsin13. Onu kendinden râzı olduğun, rızana erdirdiğin kullarından eyle! ﴾7﴿ اْسُهُ ََْي ٰٰي َلْ ََْن َع ْل لَهُ ِم ْن قَ ْب ُل َِْسيًّا ْ يَا َزَك ِريَّاۤ اِنَّا نُبَش ُِّرَك بِغُ ََلٍم 7. “Ey Zekeriyyâ ! Şüphesiz biz sana bir oğul müjdeliyoruz. İsmi Yahya’dır, ki biz bu adı daha önce kimseye vermedik”. Hz. Zekeriyyâ’nın duâsını kabul eden Allah (cc) melekler vasıtasıyla buyurdu ki : “ Ey Zekeriyyâ ! Şüphe yok ki biz sana Yahya adında bir oğlan çocuk müjdeliyoruz. Biz böyle bir ismi daha önce kimseye vermedik. ِ ِ ﴾8﴿ ت ِم َن الْ ِك َِب ِعتِيًّا َ َق ِّ ال َر ُ ب اَ ّّٰن يَ ُكو ُن ِل غُ ََلم َوَكانَت ْامَراَيت َعاقًرا َوقَ ْد بَلَ ْغ 8. “ Dedi ki Rabbim ! Benim için bir oğul nasıl olur ! Karım kısır ve ben de ihtiyarlıkta had safhaya ulaştım”. Hz. Zekeriyyâ dedi ki : Ey Rabbim ! Benim çocuğum nasıl olacak ? Karım kısır ve üstelik ben de ihtiyarlıktan ayakta duramayacak hale geldim, pîr-i fâni oldum. ِ َ َق ﴾9﴿ ك َشْيئًا َ َك ق ُ َك ِم ْن قَ ْب ُل َوَلْ ت َ ُك ُه َو َعلَ َّي َه ِِّّي َوقَ ْد َخلَ ْقت َ ُّال َرب َ ال َك ٰذل 9. “ Dedi ki : Evet, hal böyledir. Rabbin buyurdu ki : O benim için kolaydır. Nitekim bundan evvel sen hiçbir şey değilken seni ben yaratmıştım”. 13 Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, III, s.589. 7 Melek : “ Elbette orası öyle, dediğin doğrudur, ama Rabbin de buyuruyor ki : Bu iş (ihtiyar bir erkek ve kısır bir kadına çocuk takdir etmek) benim için pek kolaydır. Kaldı ki vaktiyle sen yoktun ve seni de ben var ettim” diye cevap verdi. ِّ َّ َ ُال اٰيَت ﴾11﴿ ث لَيَ ٍال َس ِويًّا َ َِل اٰيَةً ق َ َق ِّ ال َر َ َّاس ثَ ٰل ْ ب ۤ اج َع ْل َ ك اَّل تُ َكل َم الن 10. “Dedi ki, Rabbim ! Bana bir işaret göster. Buyurdu ki : İşaretin, sapasağlam olduğun halde üç gece insanlarla konuşamamandır”. Zekeriyyâ da dedi ki : “ Rabbim, öyleyse bana oğlum olacağına dair bir alâmet göster. Buyurdu ki : Senin alâmetin, üç gece insanlarla konuşamamandır (sükût orucu tutmandır); onlara üç gün müddetle işaretten başka bir şekilde söz söyleyememendir14. ِ فَ َخرج َع ٰلى قَوِمه ِمن الْ ِم ْحر ﴾11﴿ اب فَاَْو ٰح ۤى اِلَْي ِه ْم اَ ْن َسبِّ ُحوا بُكَْرًة َو َع ِشيًّا ََ َ ْ َ 11. “ Bunun üzerine o mâbetten ayrılıp halkının huzuruna çıktı, ‘sabah akşam tesbih edin’ diye onlara işarette bulundu”. Hz. Zekeriyyâ bu emri aldıktan sonra Beyt-i Makdis’te özel ibâdet ve duâlarını yaptığı hücresinden çıkıp halkının yanına geldi ve onlara ‘sabah akşam, her daim Allah’ı tesbih edin’ diye işaret verdi. ِ ِ ﴾12﴿ صبِيًّا ْ ُاب بُِق َّوةٍ َواٰتَْي نَاه َ ْم َ َيَا ََْي ٰٰي ُخذ الْكت َ اْلُك 12. “ Ey Yahya, Kitab’ı kuvvetle tut ! Biz ona çocuk yaşta hikmet verdik”. 14 Âl-i İmrân 3/41. 8 Hz. Yahya’ya herhangi bir kitap indirilmemiş, ancak Hz. Mûsâ’ya indirilmiş olan Tevrat’ı iyi anlayıp onunla amel etmesi emredilmiştir15. Yüce Allah ona şöyle demiştir : Ey Yahya! Tevrat’a sımsıkı sarıl, ve onun hükümleriyle amel et ! Hz. Yahya’ya daha küçük bir çocukken hikmet verdik, kendisine sımsıkı sarılması emredilen Kitab’ı kavrama, dînî hükümleri anlama yeteneği bahşettik16. ﴾13﴿ َو َحنَانًا ِم ْن لَ ُدنَّا َوَزٰكوًة َوَكا َن تَِقيًّا 13. “ Katımızdan ona kalp yumuşaklığı ve günahlardan arınmışlık lutfettik”. O, çok takvâ sahibi idi”. Hz. Zekeriyyâ’yı insanlara karşı şefkatli ve merhametli, günahlardan arınmış temiz bir fıtratta yarattık. O Allah’tan sakınan, O’nun emir ve yasakları konusunda duyarlı, dinine bağlı bir insandı17. ِ وب ًّرا بِوالِ َدي ِه وَل ي ُكن جبَّارا ع ﴾14﴿ صيًّا َ ً َ ْ َ ْ َ ْ َ ََ 14. “ Ve ana-babasına iyi davranan biriydi; isyânkâr bir zorba değildi”. Ana-babasına itaatkâr, onlara saygıda kusur etmeyen hayırlı bir evlât idi. İnsanların hukukunu gözeten, zorbalık ve isyankârlık gibi kötü vasıflardan uzak bir insandı. 15 16 17 Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, III, s.591. A.y. A.g.e., III, s. 592. 9 ِ ِ ﴾15﴿ ث َحيًّا ُ وت َويَ ْوَم يُْب َع ُ َُو َس ََلم َعلَْيه يَ ْوَم ُول َد َويَ ْوَم ََي 15. “ Hem doğduğu günde, hem öleceği günde hem de öldükten sonra dirileceği günde de ona selâm olsun ! “ Doğduğu gün de, öleceği gün de ve diri olarak kabrinden kaldırılacağı gün de Hz. Zekeriyyâ’ya selâm olsun ! III- KIRAAT FARKLILIKLARI : Sûrenin ilk bölümünde (1-15. Âyetler) mevcut ferş18 karakterli kıraat farklılıkları şunlardır : 1. ِ ِ ْ ي ِرثِْن وي ِر: Ebû Amr, Kisâî. وب َ ث من آل يَ ْع ُق ََ َ 2. نَْب ُش ُرَك: Hamze. 3. عُتِيِّا: Nâfi’, İbn Kesir, Ebû Amr, İbn Âmir, Ebû Bekir Şu’be, Ebû Ca’fer, Ya’kûb, Halefü’l-Âşir. 4. 18 اك َ َ َوقَ ْد َخلَ ْقن: Hamze, Kis Her sûrede farklı şekillerde (hareke, harf, fiil kalıbı, müfred-cemi’, hazf-isbât vb. ihtilâflar halinde) tezâhür eden kıraat ihtilâfı. 10 IV- KAYNAKLAR : 1. Âyet-i kerîmelerin meâlleri Elmalılı Hamdi Yazır’ın Kur’ân-ı Kerîm ve Meâl-i Şerif’i ile Hasan Basri Çantay’ın Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm adlı eserlerinden istifade edilmek suretiyle tarafımızdan yapılmıştır. 2. Çakan, İsmail L., Solmaz, N. Mehmed, Kur’ân-ı Kerîm’e Göre Peygamberler ve Tevhid Mücâdelesi. 3. Heyet, Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. 4. Aydın, Mahmut, “Zekeriyyâ”, DİA. 5. Ahmed b. Hanbel, Müsned; 6. Müslim, Sünen. 7. Yaşaroğlu, M. Kâmil, “Meryem Sûresi”, DİA. 8. Abdulfettâh Pâlevî, Zübdetü’l-irfân 9. Muhammed Emîn, Umdetü’l-hallân fî îzâh-i Zübdeti’l-irfân 11
© Copyright 2024 Paperzz
