AraştIrmacI Öğretmen Bİlİm DanIşmanlIğI Semİnerİ

ARAŞTIRMACI ÖGRETMEN
BİLİM DANIŞMANLIGI
SEMİNERİ
3-7 Şubat 2014
Yrd. Doç. Dr. İsmail Marulcu
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci








Kapak Sayfasi
Öz yada Kısa Özet
Giriş
Literatür (Alanyazın) Taraması
Method
Tartışma
Ekler
Referanslar
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Kapak Sayfası
 Genellikle başlık, isminiz, çalıştıgınız kurum, destek
istenen miktar, proje önerisi oldugunu belirtir bir
ifade içermelidir.
Öz veya Kısa Özet
 Projede çözmeye odaklandıgınız problemden,
problemin öneminden, nasıl çözmeyi
planladıgınızdan bahsedilmeli ve okuyucuya
önerinin tümü hakkında kısa bir özet sunulmalıdır
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Giriş
 Konu ve amaç
 Problemin tanımı
 Şu anki durum
 Çözüme olan ihtiyaç
 Çözümden saglanacak faydalar
 Önerilen çözüm yada çözümlerin özeti
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Giriş
 Proje önerisine genel bakış
 Proje hedefini belirtirken: Bu projede …..
araştırmayı, belirlemeyi, dizayn etmeyi , … vb
ifadeler kullanılabilir.
 Proje hedefine ulaşmak için yapılacak özel
etkinliklerden, görevlerden kısaca bahsedilmeli
 Proje sonunda ortaya çıkacak çözüm, model,
prototip, ürün, çizim, vb. Belirtilmeli
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Literatür Tarama
 İlgili literatürün bir taraması şeklinde olmalı
 Etkili ve kişisel olmayan bir biçimde yazılmalı,
 Ana bilimsel konulara odaklanmalı,
 Literatür ile önerilen proje arası nasıl bir bag var
kısa ve öz şekilde açıklanmalı
 Literatürdeki
çalışmalar bu konuda ne diyor?
 Literatürde ne tür boşluklar var?
 Mevcut çalışma literatürdeki hangi eksikligi giderecek?
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Literatür Tarama
 Referanslar için APA (American Physcology
Association) stili kullanılmalı,
Metin İçi Alıntı Stilleri
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Alıntı Çeşidi
Metindeki İlk Alıntı
Tekrar Alıntılar
Parantez içi Alıntı
Parantez içi Tekrar
Alıntılar
Tek yazarlı çalışma Walker (2007)
Walker (2007)
(Walker, 2007)
(Walker, 2007)
İki yazarlı çalışma Walker ve Allen (2004)
Walker ve Allen (2004)
(Walker & Allen 2004)
(Walker & Allen 2004)
Üç yazarlı çalışma Bradley, Ramirez, and
Bradley et al. (1999)
(Bradley, Ramirez, & Soo, (Bradley et al., 1999)
1999)
Bradley, Ramirez, Soo,
and Walsh (2006)
Bradley et al. (1999)
(Bradley, Ramirez, Soo,
& Walsh, 2006)
(Bradley et al., 1999)
Beş yazarlı çalışma Walker, Allen, Bradley,
Walker et al. (2008)
(Walker, Allen, Bradley,
Ramirez, & Soo, 2008)
(Walker et al., 2008)
Soo (1999)
Dört yazarlı
çalışma
Ramirez, and Soo (2008)
Altı ve daha fazla
yazarlı çalışma
Wasserstein et al. (2005) Wasserstein et al. (2005) (Wasserstein et al., 2005) (Wasserstein et al., 2005)
National Institute of
Yazar olarak
kısaltma ile ifade Mental Health (NIMH,
edilebilen gruplar 2003)
NIMH (2003)
(National Institute of
Mental Health [NIMH],
2003)
NIMH (2003)
University of Pittsburg
Yazar olarak
kısaltma ile ifade (2005)
edilmeyen gruplar
University of Pittsburg
(2005)
(University of Pittsburg, (University of Pittsburg,
2005)
2005)
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Literatür Tarama
 Başka bir kaynak aldıgımız fikir ya da bilgiyi kendi
cümlelerimizle anlatırsak mutlaka refere etmeliyiz.
 Aynen alıntı yapıyorsak (40 kelimeye kadar) tırnak
içinde ve sayfa numarası vererek refere etmeliyiz.
 40 kelimeden fazla aynen alıntı yapmışsak ayrı bir
paragraf olarak ve girintileri normal metinden
fazla yaparak vermeliyiz.
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Yazar ve Tarih Metinde Verilmiş
1989’da yazılan bir makalede Walker, Bohr’un
kullandıgı en etkili metaforları incelemiştir.
Yazar metinde yok
Kullanılan metaforlar arasında Bohr en çok güneş
sistemine atıfta bulunmuştur (Walker, 1989).
Yazar metinde verilmiş
Walker (1989) Bohr’un atomu açıklamak için metaforları
kullanmaktaki yetenegine işaret etmiştir.
Yazar adıyla direkt alıntı
Walker (1989) Bohr’un atomu açıklamak için “aynı güneş
sistemi gibi atomun merkezinde bir çekirdek ve onun
etrafında dönen elektronlar vardır” (p. 14) şeklindeki
metaforunu açıklamıştır.
Yazar adı olmadan direkt alıntı
Bohr “aynı güneş sistemi gibi atomun merkezinde bir
çekirdek ve onun etrafında dönen elektronlar [oldugunu]”
açıklamıştır (Walker, 1989, p. 14).
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Metot
 Metot kısmı birden fazla altbaşlıktan oluşabilir
 Katılımcılar





Katılımcıların tanımlanması,
nasıl seçilecegi,
kaç kişi olacagı,
deney ve kontrol grubu var mı? vb.
İşleyiş



Burada yapılacak uygulamalardan bahsedilmelidir.
Yapılacak uygulamanın tanımlanması,
eger bir ölçek geliştirilecekse açıklanması, varolan bir ölçek
kullanılacaksa nasıl kullanılacagı ve nasıl degerlendirilecegi, vb.
açıklanmalıdır.
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Metot
 Hipotez (veya çözüm aranan soruya cevap):
 Burada

neyi test ettigimizi söyleyebiliriz.
Vari Analizi:
 Hipotezimizi
test etmenek için elde edilen verileri analiz
ederken hangi teknikleri kullanacagımızı tartışırız.
 Bu verinin hipotezimizi destekledigini nasıl
anlayacagımızı açıklarız.
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Tartışma (ve/veya Egitsel Sonuçlar)
 Bu kısımda önerilen çalışmayı bir perspektife
oturtmamız gerekiyor.
 Eger varsa çalışmanın egitsel sonuçlarını
tartışmalıyız.
 Genellikle tüm çalışmayı ile genel çerçevenin
baglantısının kurulması iyi olacaktır.
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Referanslar
 Burada APA formatında ve alfabetik liste şeklinde
metinde alıntı yaptıgımız kaynakları vermeliyiz.
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Süreli Yayına ĠliĢkin Genel Form
Yazarın Soyadı, Adının Baş Harfi. (Tarih). Makalenin adı. Derginin Adı.
Cilt(sayı).Sayfa Nu.
Tek yazarlı, bir dergide makale
ÖRNEK
 Boz, H. (2001). Kitle iletişim araçları ve suskunluk sarmalı. Ankara Üniversitesi
Egitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32(1-2), 41-48.

Bekerian, D. A. (1993). In search of the typical eyewitness. American
Psychologist, 48(5),574-576.
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Bir dergide üç ya da dört yazarlı, makale
ÖRNEK:
 Borman, W. C., Hanson, M. A., Oppler, S. H., Pulakos, E. D.,
and White, L. A. (1993, May).The people in organization.
Organizational Management, 41, 21-30.
Altı ya da daha çok yazarlı, bir dergide makale
ÖRNEK:
 Kahraman R. C., Borman, C., Hanımgil, M., Özler, H., Perçin,
D., ve Sergen, L. (1993). Kroner kalp rahatsızlıgının
belirlenmesinde rol oynayan faktörler. Saglık Psikolojisi,12(2),
301-307.
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Baskıda olan makale
ÖRNEK:
 Zekeriya, M., ve Kermenek, S. C. (Baskıda). Suçlu
davranışların kalıtsal kökenleri kar mıdır?Çocuk Psikolojisi,
17, 24-31.
Yıllık olarak yayımlanan süreli yayın
ÖRNEK:
 Fiske, S.T. (1993). Social cognition and social perception.
Annual Review of Psychology, 44,155-194.
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Kitap Örnekleri


Bursalıoglu, Z. (2003). Egitim yönetiminde teori ve uygulama. (7. basım).
Ankara: Pegem AYayıncılık.
Mitchell, T. R. and Larson, J. R. (1987). People in organizations (Third
edition). New York:Mc Graw-Hill.
Kurumun yazarı ve yayımcısı oldugu kitap

Devlet Planlama Teskilatı. (2005). Ekonomik ve Sosyal Göstergeler
(1950-2004). Ankara, Devlet Planlama Teskilatı.
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Bir editör (veya editörler) tarafından hazırlanmıs kitap

Sayılan F. ve Yıldız, A. (Editörler). (2006). Yasam Boyu Ögrenme.
Ankara: A.Ü. Egitim Bilimleri Enstitüsü ve Pegem A Yayıncılık.
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci




Editörler tarafından yayına hazırlanmıĢ bir kitapta bir makale ya da
bölüm
Bjork, R.A. (1989). An adaptive mechanism in human memory. In H. L.
Roediger and F. I.M. Craik (Eds.), Varieties of memory and consciousness
(pp.309-330). Hillsdale, NJ:Erlbaum.
Gülmez, Mesut. (2006). Kesintisiz insan hakları ögretimi ve egitimi., F.
Sayılan ve A. Yıldız.(Editörler). Yaşam boyu ögrenme. İkinci Baskı. Ankara.
Egitim Bilimleri Enstitüsü ve Pegem A Yayıncılık, ss. 84-105.
Editör varsa editörden önce, yoksa kitabın adından önce “In” kelimesi
yazılır(İngilizce bir eser için).
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Bir sempozyumda sunulan yayımlanmamıĢ bir çalıĢma


Johnson, R. S. (1991, January). Early data on trauma symptom. Paper
presented at the First International Congress of Medicine, San Diego, CA.
Köklü, N. (1996, 25-27 Kasım). Üniversite ögrencilerinin istatistik kaygı
puanlarına etki eden faktörler. Devlet İstatistik Enstitüsü Araştırma
Sempozyumunda sunuldu, Ankara.
Doktora ya da yüksek lisans tezleri
Üniversiteden elde edilen ve “Dissertation Abstracts International
(DAI)”da özetlenen doktora tezi

Ross, D. F. (1990). Unconscious transference (Doctoral dissertation,
Cornell University,1990). Dissertation Abstracts International, 54, 25055.
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
YayımlanmamıĢ doktora tezi

Öztürk, S. (2004). Türkiye’de üniversite özerkliginin mali, akademik ve
yönetsel boyutlarıyla kamu ve vakıf üniversiteleri için betimlenmesi,
Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Egitim Bilimleri
Enstitüsü, Ankara
YayımlanmamıĢ yüksek lisans tezi


Almedia, D. M. (1990). Fathers’ participation in family work. Unpublished
master’s thesis,University of Victoria, Canada.
Kara, E. (1996). Ögretmenlerin statü düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Egitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
KAYNAKÇA

Gazi Üniversitesi Egitim Bilimleri Enstitüsü. Tez Yazım Kılavuzu. 24 Nisan 2010 tarihinde
http://www.egtbil.gazi.edu.tr/egitimbilimleri/Formlar/tezyazimklavuzu.pdf siteden
alınmıştır.


Purdue Online Writing Lab.General APA Guidelines. 24 Nisan 2010 tarihinde
http://owl.english.purdue.edu/owl/resource/560/01/ siten alınmıştır.
Emine Akkaş Baysal, APA Stili Tez Yazım Kuralları, 21 Ocak 2013 tarihinde
www.egitim.aku.edu.tr/apa.ppt sitesinden alınmıştır.
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Bütçe
 Burada çalışmayı yapabilmek için nelere ihtiyacınız
olacak (makine teçhizat, (sarf)malzeme, araç-gereç,
insan kaynakları, seyehat, hizmet alımı, .. vb. )
listelenir.
 Bazı projeler alınmasını yapılmasını istedigimiz
harcamalar için proforma ya da fiyat teklifi
isteyebilir.
Bilimsel Proje Hazırlama Süreci
Ekler (Gerekirse)
 Burada genellikle proje önerisine koyamadıgımız ek
bilgiler yer alır.
 Fotograf, detay yada teknik bilgi, kullanılcak olan
ölçek, .. vb gibi..
ARAŞTIRMACI ÖGRETMEN
BİLİM DANIŞMANLIGI
SEMİNERİ
28 Ocak 1 Şubat 2013
Yrd. Doç. Dr. İsmail Marulcu
TÜBİTAK PROJELERİ

Akademik Destekler
 Doktora

Bilim ve Toplum Programları
 Yüksek

derecesine sahip olmak gerekiyor
Lisans derecesine sahip olmak gerekiyor
Bilimsel Etkinlikler (2229)
 Yürütücü
– Ögretim üyesi ya da enaz 10 yıl deneyimli
araştırmacı
 Egitici - Doktora dereceli
TÜBİTAK PROJELERİ

Akademik Destekler











1001 - Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Pr.
1002 - Hızlı Destek Programı
1003 - Öncelikli Alanlar Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı
1007 - Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini D.P.
1008 - Patent Başvurusu Teşvik ve Destekleme Programı
1010 - Evrensel Araştırmacı (EVRENA) Programı
1011 - Uluslararası Bilimsel Araştırma Projelerine Katılma Programı
(UBAP)
1301 - Bilimsel ve Tekn. İşblg. Agları ve Platf. Kurma Girişimi Proj.
(İŞBAP)
1505 - Üniversite-Sanayi İşbirligi Destek Programı
1513 - Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme Programı
3501 - Ulusal Genç Araştırmacı Kariyer Geliştirme Programı (Kariyer
Prg)
TÜBİTAK PROJELERİ

Bilim ve Toplum Programları
 4003
- Bilim Merkezi Kurulması Destek Programı
 4004
- Doga Egitimi ve Bilim Okulları
 4005 - Bilim ve Toplum Yenilikçi Egitim Uygulamaları
 En
az tezli yüksek lisans derecesine sahip olmak,
 Bir üniversitede veya kamu kurum/kuruluşunda tam zamanlı
personel kadrosunda olmak,
 Başvuru esnasında, “Bilim ve Toplum Projelerinde
Uygulanacak İdari ve Mali Esaslar”da belirtilen idari
görevlerde aslen veya vekâleten bulunmamaktır.
TÜBİTAK PROJELERİ

Bilimsel Etkinlikler
 2217
- Lisansüstü Yaz Okulu ve Benzeri Diger Etkinlikleri
D. P. (lisansüstü ögrenci, araştırmacı ve uzmanlara)
 2223 - Yurt İçi Bilimsel Etkinlikleri Destekleme Programı
(kongre, kolokyum, sempozyum)
 2229 - Lisans ve Lisans Öncesi, Ögrt. ve Ögrc. Yönelik
Bilimsel Etk. D. P. (ögretim üyesi veya 10 yıl deneyim)
 2234 - Bilimsel İşbirligine Yönelik Etkinlikleri Destekleme
Programı
 2237 - Proje Egitimi Etkinliklerini Destekleme Programı
(ögretim üyeleri)
TÜBİTAK ORTAÖgRETİM ARAŞTIRMA
PROJELERİ YARIŞMASI



Projelerin degerlendirilmesinde göz önüne alınacak
en önemli kıstas, projeye kaynak olan fikrin proje
sahibi ögrenci/ögrencilerden çıkmış olmasıdır.
Projeler okulda farklı derslerde ögretilen yetenek ve
bilgileri tek bir fonksiyonel faaliyet içinde
bütünleştirir.
Proje çalışması ögrenciye maddi ve manevi yarar
saglar. Ögrenci, maddi imkan sahibi olur, ödül
kazanır; üniversiteye girişte ek puan saglar ve rakip
ögrencilerin bir adım önünde olur.
TÜBİTAK ORTAÖgRETİM ARAŞTIRMA
PROJELERİ YARIŞMASI

Proje tamamlandıgı anda içinde okuma, yazma,
gramer, matematik, istatistik, etik, mantık, kritik
düşünce, bilgisayar, programlama, grafik çizme,
bilimsel yöntem, teknik veya özel alanları kendi
kendine ögrenme, (seçildigi takdirde) jüri önünde
savunma ve halka açık anlatım gibi unsurları
barındırır.
TÜBİTAK ORTAÖgRETİM ARAŞTIRMA
PROJELERİ YARIŞMASI

Proje ön degerlendirmesinde jüri üyeleri;
-
Sorunu tanımlamadaki ve soruna yaklaşımdaki
orjinallik ile yaratıcılık,
 - Proje planının hazırlanışı
 - Sorun ile projede uygulanan materyal ve yöntemlerin
uygunlugu
 - Sorun tasarımında ve incelenmesindeki beceri, dikkat
ve özen,
TÜBİTAK ORTAÖgRETİM ARAŞTIRMA
PROJELERİ YARIŞMASI

Proje ön degerlendirmesinde jüri üyeleri;
-
Sorunun tanımlanmasından çözümüne kadar
çalışmanın sürdürülmüş olması,
 - Sonuçların irdelenmesindeki sebep-neden ilişkisi ve
açıklık,
 - Raporun yazım kalitesi,
 - Yardım alınan kurum, kuruluşların ve kaynakların
referans verilmesi gibi hususlara önem vermektedir.
TÜBİTAK ORTAÖgRETİM ARAŞTIRMA
PROJELERİ YARIŞMASI




Proje çalışmalarınızda verilerinizi her zaman
çizelgeler şeklinde yazınız.
Verilerinizden grafikler çiziniz ve bu grafikler
yardımıyla büyüklükler arasındaki matematiksel
eşitlikleri bulmaya çalışınız.
Verilerinizi aynı anda hem çizelge hem de grafik
olarak sunmayınız.
Verilerinizin en iyi anlaşabilecegi biçimin hangisi
olacagını düşünüyorsanız onu sununuz.
TÜBİTAK ORTAÖgRETİM ARAŞTIRMA
PROJELERİ YARIŞMASI

Proje Özeti
 Deneyin
amacı
 Kullanılan yöntem ve işlemler
 Gözlemler/Veriler/Bulgular
 Sonuçlar
TÜBİTAK ORTAÖgRETİM ARAŞTIRMA
PROJELERİ YARIŞMASI

Bilimsel Araştırma Planı Nasıl Yazılır?
 Araştırma
Konusu
 Hipotez geliştirilmesi veya mühendislik hedefinin
belirlenmesi
 Kullanılacak yöntem ve süreçlerin tanımı
 Süreçler
 Veri
analizi
 Kaynaklar
TÜBİTAK ORTAÖgRETİM ARAŞTIRMA
PROJELERİ YARIŞMASI

Proje Raporu Nasıl Yazmalıdır?
 Proje
Adı
 Projenin Amacı
 Giriş
 Yöntem
 Sonuçlar ve Tartışma
 Kaynaklar
MEB – Bu Benim Eserim

Projeyi yapmaya başlarken
-
Konuyu seçin;
 - Konuyu inceleyin, araştırın;
 - Kendi araştıracagınız konuya karar verin;
 - Bir zaman çizelgesi hazırlayın;
 - Deneyleri planlayın;
 - Yardımcı ögretmeniniz ve danışmanınızla konuşun,
tartışın ve fikirlerini alın;
 - Deneyleri yapın projeyi tamamlayın;
 - Sonuçları inceleyin ve tartışın.
MEB – Bu Benim Eserim

Proje raporunun yazılımında dikkate alınması
gerekenler:
- Konu başlıgı,
 - İçerik listesi,
 - Giriş,
 - Deney,
 - Tartışma,
 - Sonuç,
 - Teşekkür,
 - Kaynakça.

AB PROJELERi




AB Çerçeve Programları sadece fon saglayan bir
program olarak algılanmamalıdır.
AB Çerçeve Programları Türkiye’nin katılabildigi
topluluk programlarından biridir ve programa katılan
33 ülke ve 53,2 milyar Euro’luk bütçesiyle dünyanın en
büyük sivil araştırma programıdır.
AB Çerçeve Programları 3-5 yıl sonrasının
teknolojilerinin geliştirildigi işbirligi mecralarının
oluşumunu destekler ve size teknolojik işbirligi
mecralarına giriş hakkı tanır.
AB Çerçeve Programları “Ar-Ge’nin Şampiyonlar
Ligi”’dir.
AB PROJELERi




AB Çerçeve Programları ileri teknolojiye ve yeni
pazarlara erişim ve sektördeki kilit oyuncularla işbirligi
fırsatı sunar.
Proje teklifleri aynı konuda çalışan kurum, kuruluş,
araştırma merkezi, üniversite ve KOBİ’lerle birlikte
oluşturulacak bir konsorsiyum ile çogunlukla AB
komisyonunun belirledigi konularda hazırlanır.
Proje teklifi “Elektronik Proje Teklifi Sunma Sistemi”
(Electronic Proposal Submission Service -EPSS) yoluyla
ve İngilizce olarak Avrupa Komisyonu’na sunulur.
Proje teklifleri Avrupa Komisyonu’nun bagımsız
hakemleri tarafından degerlendirilir.
AB PROJELERi




AB Çerçeve Programları’na sunulacak projenin, çalışma
programında belirtilen ilgili konu başlıgına uygun olması
gerekir.
Avrupa Komisyonu’ndan alınacak olan destek ön
ödemeli hibe destegidir ve yapılacak olan harcamalar
KDV’den muaftır.
AB Çerçeve Programları bilimsel ve teknolojik Ar-Ge
projelerine ve üniversite-sanayi işbirligine destek verir.
AB Çerçeve Programları’nın ulusal koordinasyonu görevi
TÜBİTAK AB Çerçeve Programları Ulusal Kordinasyon
Ofisi (UKO) tarafından yürütülmektedir.
AB PROJELERi

UKO’nun görevi, Türk araştırmacıların ve sanayi
kuruluşlarının, AB Çerçeve Programları’na
katılımını artırmak ve Avrupa Araştırma Alanı’nda
etkin rol almalarını saglamak için;
 Bilgilendirmek
 Yönlendirmek
 Farkındalık
Oluşturmak
 Egitmek
 Ortak
Bulmak
 Temsil Etmek
 Teşvik Etmek’tir.
AB PROJELERi

Avrupa Birligi Bakanlıgı
 http://www.abgs.gov.tr/

Ulusal Ajans
 http://www.ua.gov.tr/

Kalkınma Bakanlıgı
 http://www.dpt.gov.tr/Kalkinma.portal
AB PROJELERi

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıgı
 http://ikg.gov.tr/web/

Merkezı Finans ve İhale Birimi
 www.cfcu.gov.tr/

Milli Egitim Bakanlıgı
 www.meb.gov.tr
BIRLIGI VE DIŞ İLIŞKILER GENEL MÜDÜRLÜGÜ
 http://digm.meb.gov.tr/
 AVRUPA
AB PROJELERi

http://www.ua.gov.tr/programlar/iyi-uygulama%C3%B6rnekleri
ARAŞTIRMACI ÖGRETMEN
BİLİM DANIŞMANLIGI
SEMİNERİ
28 Ocak 1 Şubat 2013
Yrd. Doç. Dr. İsmail Marulcu
ALTERNATİF ÖLÇME DEGERLENDİRME
YÖNTEMLERİ

Başarının kanıtı olarak neyi alacagınızı bile
bilmiyorsanız, birisine “başarılıdır” damgasını
vurmak oldukça şüpheli bir davranıştır... “
R. F. Mager
Ölçme Nedir?


Ölçme, bireylerin ya da nesnelerin belirli özelliklere
sahip olup olmadıgının, sahipse sahip oluş derecesinin
belirlenerek sonuçların sembollerle ya da sayılarla
ifade edilmesidir. Bir başka deyişle niteliklerin
nicelleştirilmesi işlemidir.
Ölçme, bir betimleme (tanımlama) işlemidir.
Degerlendirme Nedir?


Ölçme sonuçlarını bir ölçütle kıyaslayarak ölçülen
nitelik hakkında bir karara varma sürecidir.
Degerlendirme bir yargılama işlemidir ve ölçme
sonucunun bir ölçütle karşılaştırılmasına dayanır
Degerlendirme Nedir?




Öğrencilerin neyi bildiğini, anladığını ve ne
yapabildiğini keşfetmeye yardımcı olur.
Öğrencilerin gelişim düzeylerini gösterir.
Gelecekteki öğrenme sürecini planlamaya
yardımcı olur.
Belli bir dönemde öğrencilerin ulaşması beklenen
standartları değerlendirme imkânı verir.
Degerlendirme Nedir?



Öğrencilerin nasıl daha iyi öğrenebileceği ve
daha iyi yapabileceğini betimlemeye yardım
eder.
Değerlendirme sonuçlarının paylaşılması
öğretmene, öğrencinin kendisine ve velilere
öğrencinin öğrenme süreci hakkında bilgi sağlar.
Ölçme ve değerlendirme öğrenmeden ayrılamaz
öğrenmenin bir parçasıdır !!
Degerlendirme Nedir?



Öğretim programlarında kullanılan yöntemler ve
yaklaşımların yeterliliğini ölçerken öğretmene
yardımcı olur.
Öğrencilerin anlamakta güçlük çektiği alanları,
zayıf yönlerini ve bilgi boşluklarını tespit etmede
önemli bir rol oynar.
Öğretmenin, öğrencilerin öğrenmesini geliştirecek
yaklaşımlar ve öğrenme-öğretme süreçlerini
tasarlamasına yardım eder.
Geleneksel Ölçme Araçları





Çoktan Seçmeli Testler
Dogru-Yanlış Testleri
Tamamlamalı Testler
Eşleştirmeli Testler
Yazılı Testler
 Uzun
cevaplı testler
 Kısa cevaplı testler

Sözlü testler
Alternatif Ölçme Araçları










Proje Ödevleri
Performans Ödevleri
Ögrenci Ürün Dosyaları
Akran ve özdegerlendirme
Anektot Kayıtları
Görüşme
Dereceleme Ölçekleri
Sözlü sunum
Segileme
Gözlemler
Alternatif Ölçme Araçları






Kavram haritaları
Zihin haritaları
Yapılandırılmış grid
Tanılayıcı dallanmış ağaç (doğru-yanlış soruları)
Drama
Dereceli puanlama araçları (rubric)
Neden Alternatif Ölçme Araçları





Daha derin ve anlamlı bilgiyi ölçmesi
Öğrenme ürünü kadar öğrenme sürecine
odaklanması,
Öğrenmeyi motive etmesi,
Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor beceriler ölçülebilir
Problem çözme ve bilimsel süreç becerilerinin
kullanılması ve geliştirilmesine olanak verir,
Yapılandırmacı Yaklaşım ve Ölçme





Sadece öğretimin sonunda değil, öğretimin her
aşamasında sürekli ölçme ve değerlendirme
etkinlikleri gerçekleştirme
Not vermenin yanı sıra etkili ve zamanında geri
bildirime ağırlık verme
Tek yöntemle ölçüm yerine çok yöntemle ölçüm
yapma
Ne kadar öğrenildiğini tespit etmenin yanı sıra
nasıl öğrenildiğini de belirleme
Rekabet yerine iş birliğini destekleme
Yapılandırmacı Yaklaşım ve Ölçme





Değerlendirme uzun süreli olmalı
Değerlendirme birçok beceriyi kapsamalı
Birçok beceri farklı ölçme araçları kullanılarak
değerlendirilmeli
Hem bireysel hem de grup değerlendirmeleri
yapılmalı
Değerlendirmede hem ürüne hem de sürece
odaklanmalı
Performans Degerlendirme



Performans değerlendirme gözlenebilen bir
performans veya somut bir ürünle
sonuçlanmalıdır.
Gerçek yaşama benzer problemler yoluyla bilgi
ve becerilerini göstermesini gerektirir.
Açık uçlu sorular ya da performans görevleri
performans değerlendirme çalışmalarının iyi
örnekleridir.
Performans Degerlendirme

Performans ödevlerinin güvenirliği açısından
öğrencinin ödevi yaparken konuya ilişkin
kazanımlarını gözlemleyebilmek için ödevin belirli
aşamaları sınıf ortamında gerçekleştirilir ya da
yapmış olduğu çalışmayı öğretmeniyle ve
arkadaşlarıyla paylaşması sağlanır.
Performans Degerlendirme Örnekleri







Bir konu hakkında yazı yazma (makale, anı vb. )
Sergi oluşturma,
Aynı grafikleri farklı ölçülerde çizme,
Bir tarzdaki grafiği başka tarza dönüştürme,
Bir yolculuk için verilen zaman ve bütçe
sınırlamalarıyla bir yolcu rehberi geliştirme,
Bilimsel gözlemlerini tablo oluşturarak belirtme,
Bilimsel bir olayı sözel ve görsel olarak
betimleme,
Performans Degerlendirme Örnekleri






Bir konuyla ilgili afiş, poster, broşür vb. hazırlama
Bir oyun, piyes vb. yazma ve sergileme
Herhangi bir şey için bir sınıflama şeması
geliştirme, kategorileri açıklama ve doğruluğunu
savunma
Deney yapma
Bir ev planı çizme
Tüketici tercihlerine ilişkin bir oylama yapıp
sonuçları grafikle ifade etme ve sonuçları tartışma
Mülakatlar


Performans değerlendirme amacıyla yarı
yapılandırılmış mülakatlardan sıklıkla
faydalanılmaktadır.
Yarı yapılandırılmış mülakatlar; insanların neyi ve
neden öyle düşündüklerini belirlemek amacıyla
hazırlanmış sorulardan oluşur. Bu sorular mülakat
sırasında değiştirilebilir veya geliştirilebilir.
Gözlemler



İnsanların ne düşündüğü ve niçin öyle düşündüklerine
dair bilgiler mülakat verileriyle ortaya koyulmaktadır.
Fakat olayların gerçek ortamlarında gözlemlenmeleri
gözlemlerle sağlanmaktadır (Çepni, 2007).
Gözlem insanların göstermiş oldukları davranışların
sıklıklarına bakılarak, davranışın gösterildiği doğal
ortamda gözlemlenmesine verilen addır.
Anekdotlar; bir kimsenin söylediklerinin ve yaptıklarının
ifade edilip tanımlanmasıdır. Olay tanımlanır ve bulunduğu
ortam içerisinde değerlendirilir (Payne,2003).

ANEKTOD KAYDI
Tarih:


Yer:

Gözlemcinin Adı:
Gözlem Süresi:

Gözlemin Amacı:








Yapılan Etkinlik:
Gözlenen Olay:
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
Yorumlar:
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
Öneriler
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
Kontrol listeleri: Özel davranışların gözlenip gözlenmediğini
belirlemek amacıyla kullanılan yazılı listelere kontrol listeleri adı
verilmektedir.
Gözlemlenen Özellikler
Öğrencinin yapmış olduğu projeler dosya içerisinde
bulunmaktadır.
Dosya içerisinde öğrencinin öz değerlendirmesini içeren
yorumlar bulunmaktadır.
Dosya içerisinde bulunacak çalışmaların neler olduğunu
içeren bilgiler dosya kapağında bulunmaktadır.
Dosyanın tertip ve düzen içinde hazırlandığı
görülmektedir.
Öğrenci ödevleri eksiksiz bir şekilde dosya içerisinde
bulunmaktadır.
EVET
HAYIR
Dereceli Puanlama Anahtarı (Rubric)

Dereceli puanlama anahtarı, performansı tanımlayan ölçütleri
içeren puanlama rehberidir. Herhangi bir çalışmanın
puanlanması için geliştirilmiş ölçütleri içeren bir araçtır. En
faydalı dereceli puanlama anahtarı öğretmenlerin kendi
yaptıklarıdır.
Rubrikler


Öğrenciden beklenen performansın tanımlarının
farklı parçalara bölünmesiyle oluşturulan ölçeklerdir
(Sezer,2006). Rubrikler Analitik, holistik ve her
ikisinin karışımı şeklinde hazırlanabilirler.
Analitik rubrikler daha çok sürecin değerlendirilmesi
üzerine odaklanırken, holistik rubrikler daha çok
ürünün değerlendirilmesi üzerine odaklanırlar.
Örnek


Sizce bir ampulün parlaklığını değiştirebilmek amacıyla
kullanabileceğimiz farklı yollar var mı dır?
Aşağıda verilen malzemeleri kullanarak en parlak şekilde ışık
verebilecek bir devreyi oluşturmam isteniyor bu
malzemelerden hangisini kullanabilirim? Bu sorumu çözmem
de bana yardımcı olur musunuz?
Malzemeler


Pil(1,5 V),Ampul(1,5 V),Duy, Bağlantı kabloları,100 cm
uzunluğunda ve aynı kesit alanına sahip nikel ve bakır tel,
seçilen telin cinsine bağlı olarak kalınlığı aynı, uzunlukları
farklı miktarlar, seçilen telin cinsi aynı kalmak şartı ile
uzunlukları aynı, kesit alanları farklı miktarlar
Bu etkinlik için 4 kişilik guruplar oluşturunuz.
Holistik puanlama rubriği
Sonuç
4 PUAN
3 PUAN
2 PUAN
1 PUAN
Ampulün en
parlak
yanabilmesi
için gerekli
olan devre
düzeneğini
doğru olarak
tasarlamıştır.
Ampulün en
parlak
yanabilmesi için
gerekli olan devre
düzeneğini
tasarlamada etkili
tüm etkenleri
içine alan bir
devre
tasarlayamamıştır
Ampulün en
parlak
yanabilmesi
için gerekli
olan devre
düzeneğini
oluşturmada
bazı
yanlışlıklar
yapmıştır.
Ampulün en
parlak
yanabilmesi
için gerekli
olan devre
düzeneğini
yanlış bir
şekilde
tasarlamıştır.
(Şenel, T., 2008. Fen Ve Teknoloji Öğretmenleri İçin Alternatif Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerine Yönelik Bir Hizmet İçi
Eğitim Programının Etkililiğinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü)
Holistik rubrik kullanılarak
hazırlanan SBS sorusu

2009 yılı 8. SBS sınıf sorusu
Analitik puanlama rubriği
3 PUAN
2 PUAN
1 PUAN
ĠÇERĠ
K
*Ampulün parlaklığının
iletkenin cinsine bağlı olarak
değiĢtiğini iyi Ģekilde kavradı.
*Ampulün parlaklığının telin
kalınlığına bağlı olarak
değiĢtiğini iyi Ģekilde kavradı.
*Ampulün parlaklığının telin
uzunluğuna bağlı olarak
değiĢtiğini iyi Ģekilde kavradı.
*Ampulün en parlak
yanabilmesi için hangi telin
cinsi, kalınlığı ve uzunluğunu
doğru söylediler.
*Ampulün parlaklığının iletkenin
cinsine bağlı olarak değiĢtiğini
kavradı.
*Ampulün parlaklığının telin
kalınlığına bağlı olarak
değiĢtiğini kavradı.
*Ampulün parlaklığının telin
uzunluğuna bağlı olarak
değiĢtiğini kavradı.
*Ampulün en parlak yanabilmesi
için hangi telin seçilmesi
gerektiğini söylediler fakat telin
uzunluğu ve kesiti ile ilgili yanlıĢ
cevap verdiler.
*Ampulün parlaklığının iletkenin cinsine
bağlı olarak değiĢtiğini ve aralarında nasıl
bir iliĢki olduğunu iliĢkilendiremedi.
*Ampulün parlaklığının telin kalınlığına
bağlı olarak değiĢtiğini ve aralarında nasıl
bir iliĢki olduğunu iliĢkilendiremedi.
*Ampulün parlaklığının telin uzunluğuna
bağlı olarak değiĢtiğini ve aralarında nasıl
bir iliĢki olduğunu iliĢkilendiremedi.
*Ampulün en parlak yanabilmesi için
yanlıĢ teli söylediler ve telin uzunluğu ve
kesit alanı ile yanlıĢ iliĢkilendirmede
bulundular.
DEVR
E
ġEMA
SINI
ÇĠZEB
ĠLME
*Ampulün en parlak
*
Ampulün
en
parlak
yanabilmesi için gerekli olan
devre Ģeklini iyi bir Ģekilde
çizemedi Çizilen devrede de
eksiklik ve yanlıĢlıklar var.
* Ampulün en parlak yanabilmesi için
gerekli olan devre Ģeklini doğru olarak
çizemedi.
ĠġBĠR
LĠĞĠ
*Öğrencilerin hepsi sorunun
çözümünde eĢit sorumluluklar
aldı iĢbirliği içinde çalıĢtı.
*Öğrencilerden bazılarını
sorumluluktan kaçtıkları ve
istekli olmadıkları görüldü
*Gurup bireylerinin birlikte
ZAMA
NLAM
A
*Verilen süre Ġçerisinde(20 dk)
doğru çözüm bulundu ve devre
Ģeması düzgün bir Ģekilde
oluĢturuldu.
*Verilen süre Ġçerisinde(20 dk)
doğru çözümü bulundu fakat
devre Ģemasını oluĢturmada
eksiklikler meydana geldi.
*Verilen süre Ġçerisinde(20 dk) doğru
yanabilmesi için gerekli olan
devre Ģeklini en iyi Ģekilde çizdi.
çalıĢmadıkları ve isteksiz oldukları
görüldü
sonuç bulunamadı ve devre düzeneği
oluĢturulamadı..
Portfolyo
Portfolyo, öğrencilerin dönem veya yıl boyunca
yaptıkları çalışmaların belli standartlara göre
organize edilmiş sistemli, amaçlı, anlamlı bir
koleksiyonudur.
Üç ana bölümden oluşur:
 Özgeçmiş: Bu kısım öğrencinin ortaya koyduğu
çalışmaların hangi aşamalardan geçtiğini yansıtır.
 Ürünler: Bu bölüm portfolyo içinde öğrenci
tarafından konulan tüm çalışmaları kapsar.
 Yansıtma: Bu bölümde öğrenci yaptığı
çalışmaların bir ölçüde muhakemesini yapmak
amacı ile kendisi ile ilgili görüşlerini yansıtır.

Portfolyo
Portfolyo, öğrencilerin dönem veya yıl boyunca
yaptıkları çalışmaların belli standartlara göre
organize edilmiş sistemli, amaçlı, anlamlı bir
koleksiyonudur.
Üç ana bölümden oluşur:
 Özgeçmiş: Bu kısım öğrencinin ortaya koyduğu
çalışmaların hangi aşamalardan geçtiğini yansıtır.
 Ürünler: Bu bölüm portfolyo içinde öğrenci
tarafından konulan tüm çalışmaları kapsar.
 Yansıtma: Bu bölümde öğrenci yaptığı
çalışmaların bir ölçüde muhakemesini yapmak
amacı ile kendisi ile ilgili görüşlerini yansıtır.

ÖĞRENCĠ ÜRÜN DOSYASI( PORTFOLYO) DEĞERLENDĠRME FORMU
Öğrencinin Adı ve Soyadı: ...........................................................
Sınıf: ..............
Yönerge: Aşağıdaki her bir ölçütün ne düzeyde yeterli olduğunu göz önüne alarak
dosyayı değerlendiriniz.
ÖLÇÜTLER
1
2
Dereceler
3
4
5
1. Çalışmaların tam olması
2. Çalışmalardaki çeşitlilik
3. Toplam çalışmalardan yeterli miktarda içermesi
4. Çalışmaların amaçları karşılaması
5. Çalışmaların amaca uygunluğu
6. Çalışmaların doğruluğu
7. Dosyanın düzenliliği
8. Harcanan çabaları gösterme
9. Kaliteliliği gösterme
10. Yaratıcılığı gösterme
11. Çalışmaların seçiminde risk alma
12. Öğrencinin gelişimini gösterme
13. Kendini değerlendirme
YORUMLAR / ÖNERĠLER:
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
........................................................................................................... .................
............................................................................................................................
ARAŞTIRMACI ÖGRETMEN
BİLİM DANIŞMANLIGI
SEMİNERİ
28 Ocak 1 Şubat 2013
Yrd. Doç. Dr. İsmail Marulcu
ALTERNATİF ÖLÇME DEgERLENDİRME
YÖNTEMİ OLARAK PROJE




Verilen proje konuları öğrencilerin düzeyine uygun
ve yerel imkânlara göre yapılabilecek nitelikte
olmalıdır.
Grup halinde yapılacak projelerde grupların,
öğrencilerin cinsiyet, başarı durumu vb. özellikleri
bakımından heterojen olmasına dikkat edilmelidir.
Grup çalışmalarında grup üyelerinin görev
dağılımı projenin her aşaması için net olarak
yapılmalıdır. Görev dağılımı grup üyeleri
tarafından yapılarak öğretmenin onayı alınır.
Projenin her aşamasında görevlerin yapılıp
yapılmadığı aşamanın bitiminde öğretmen
tarafından kontrol edilir ve grup üyelerine geri
bildirim verilir.
Performans Görevi ve Projeler
Performans Görevleri
Projeler
1. Kısa süreli çalışmalardır
(görevin ağırlığına göre
tavsiye 1 hafta ay, 1 ay vb.
olabilir) .
2. Her zaman ortada bir problem
durumu olmaz. Öğrencilerin
dersle ilgili temel beceri ve
kazanımlarına hitap etmelidir
(yaratıcılık, araştırma ve
gerekirse eleştirel vb. düşünme
becerilerinin kullanılması
gerekir).
3. Yapılandırılmış çalışmalardır.
4. Yönergesi açıklanmaktadır.
5. Bireysel ya da grup çalışması
olarak yapılabilir.
1. Uzun Süreli Çalışmalardır
(Projenin ağırlığına göre 2 Ay,
4 Ay vb. olabilir) .
2. Ortada Bir Problem Durumu
Vardır ve Bilimsel Süreç
Basamaklarına Uygun Olarak
Hazırlanır (Yaratıcılık,
Araştırma ve Gerekirse
Eleştirel Düşünme Becerilerinin
Kullanılması Gerekir).
3. Yapılandırılmış çalışmalardır.
4. Yönergesi açıklanmaktadır.
5. Bireysel ya da Grup Çalışması
Olarak Yapılabilir.
Performans Görevi ve Projeler
Performans Görevleri
Projeler
6. Dönem içerisinde
öğrenci/öğrenciler her dersten
en az bir performans görevi
hazırlarlar.
7. Görevin konusunu ve içeriğini
öğretmen belirler gerekirse
öğrenci çalışmak istediği
konuda görev alabilir.
8. Değerlendirme aracının
hazırlanmasında öğrencilerin
görüşleri alınabilir.
9. Değerlendirme ölçeği
öğrenciye performans görevi
ile öğrenciye verilmelidir.
6. Yıl içerisinde
öğrenci/öğrenciler
belirledikleri en az bir
dersten proje hazırlarlar.
7. Proje konusunu öğrencinin
kendisi belirler öğretmen bu
noktada alternatifler sunabilir.
8. Değerlendirme aracının
hazırlanmasında öğrencilerin
görüşleri alınmalıdır.
9. Değerlendirme ölçeği
(dereceli puanlama anahtarı)
öğrenciye proje ile verilir.
10.Projeler teslim edildikleri
dönem içerisinde
değerlendirmeye alınır.
ARAŞTIRMACI ÖGRETMEN
BİLİM DANIŞMANLIGI
SEMİNERİ
28 Ocak 1 Şubat 2013
Yrd. Doç. Dr. İsmail Marulcu
EYLEM ARAŞTIRMASI- Çıkış Noktaları
Öğretmen ve idareciler en iyi kendi
belirledikleri problemlerle ilgili çalışırlar.
 Öğretmen ve idareciler kendi çalışmalarını
incelemek ve değerlendirmek konusunda
cesaretlendirildiğinde daha etkili olurlar ve
çalışma şekillerdini değiştirmeyi düşünürler.

EYLEM ARAŞTIRMASI
Öğretmen ve idareciler birbiriyle
yardımlaşarak işbirliği içinde çalışırlar.
 Meslektaşlarıyla çalışmak öğretmen ve
idarecilerin profesyonel gelişimlerini destekler.

(Watts, 1985, p. 118)
EYLEM ARAŞTIRMASI




Eylem araştırması öğretmen tarafından yapılan
disiplinli bir araştırmadır.
Öğretmenin bulunduğu ortamda yapılır.
Öğretmenler sorular sorarak, veri toplayarak ve
kararlar alarak bulundukları ortamı değiştirirler
Değişen ortam yeni sorular sormaya yenş
problemlerle ilgilenmeye sevk eder
EYLEM ARAŞTIRMASI


Öğretmenler tek başlarına eylem araştırması
yapabildikleri gibi grup oluşturarak da ortak
birproblem konusunda beraber çalışabilirler
İdarecilerle ve akademisyenlerle ortak çalışabilirler
Eylem Araştırması Çeşitleri




Tek bir öğretmen --- kendi uygulamalarıyla ilgili
bir problem
Bir grup öğretmen --- öğretmenlerin bir çoğunu
ilgilendiren ortak bir problem (ör: bir sınıfın
problemleri)
Okul çapında --- Bir okula ait genel problemler
Sistem çapında --- Bir eğitim sisteminin genel
problemleri
NİTEL VERİ ANALİZİ