TABİBİN NEFSİN HALLERİNİ ARAŞTIRMASININ GEREKLİLİĞİ VE AŞKIN BİR HASTALIK OLDUĞUNA DAİR Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla Yardımı (ancak) O’ndan dileriz 5 Şeyh Ebû Saî’d Ubeydullah bin Cibrîl bin Bahtişû’nun kendisine sorulan meselelerin ve şüphelerin çözümü, tabiplerin nefisle ilgili (psikolojik) durumları ve aşkın bir hastalık olduğunu dikkate alması gerektiğine dair risalesi. Risale beş fasıldan oluşmaktadır. Birinci Fasıl: Giriş İkinci Fasıl: Bağlanılacak ve Yakın Olunacak Âlim Üçüncü Fasıl: Mantık İlimleriyle Uğraşan Birinin Tabiplerle İçli Dışlı Olup Tıp Sanatı Pratiğinde Tecrübe Kazanmadıkça Tıp Kitaplarını Öğrenemeyeceğine Dair. 10 15 Dördüncü Fasıl: Tabibin, Nefsin Hallerini Araştırmaması Gerektiğini İddia Edenle Tartışma ve Bu Araştırmanın Gerekliliğinin Açıklaması. Beşinci Fasıl: 20 Aşkın Bir Hastalık Olduğunu İnkâr Edene Cevap, Bu Hastalığın Mahiyetinin Açıklanması, Aşkın Bedensel Hastalıklardan Olduğunun İspatının Gerekliliği Ve Bu Hastalığa Özgü Tedavi Yöntemleri. Birinci Fasıl Giriş Şeyh Ebu Said İbn Cibril şöyle dedi: 5 10 Seçkin beyefendiler, muhterem kardeşler, dürüst talebeler! Allah, her iki cihanda da ömrünüzü bahtiyarlıkla uzatsın, mal mülk ve refahınızı daim kılsın ve sizi her iki cihanda da selamete ulaştırsın. Hicri 429’da (miladi 1037-1038) Basra’da tıp sanatının yetkinliğini, tabibin erdemli ve yetkin bir filozof olduğunu inkâr eden biriyle yaptığınız yoğun tartışmalarınızın bilgisi bana ulaştı. Bu kişi, Yüce Galen’in konuyla ilgili söylediklerine itibar etmemektedir.1 Malumunuz üzere Galen bu konuda “Erdemli Tabip, Filozoftur” isimli başlı başına bir kitap kaleme almıştır. 15 O kişinin nefsin özelliklerinin gerçekliğini inkâr ettiği, tabibin bu konuyu araştırmasının gerekli olmadığı yönünde söyledikleri ve aşkın bir hastalık olduğunu iddia edip buna çare bulmaya çalışana karşı çıktığı bilgisi de bize ulaştı. 3 Tıp Sanatı ve Nefsin Halleri Birinci Fasıl Aranızda, -Allah mutluluğunuzu daim kılsın-, öncekilere ve çağdaşlarımıza, -Allah cümlesinin ruhlarını arındırsın- dayandırdığım delillerden şüphe edenler bulunabilir. 5 10 15 Yukarıdaki bilgileri bana ulaştıran kişi bu konuda ne düşündüğümü ortaya koymamı, muhalifin hedefi meselesinde olduğu gibi özellikle aşk konusunu kaleme almamı, bunu yaparken inkârcının delillerini de göz önünde bulundurmamı istedi. Ayrıca mütekaddiminden meşhurların sözlerinden delil getirmemi ve günümüzde yaşayanlardan, özellikle aşktan bahseden bazılarının sözlerini özet bir şekilde zikretmemi istedi. Bunu kabul ettim ancak, -Allah gücünüzü daim kılsın-, sizden yazdığım şeyler üzerinde düşünmenizi ve bu konuda ortaya koyduğum hususları tekrar tekrar incelemenizi istirham ediyorum. Eğer birinin kafasına bir şey takılırsa erdem ehlinin yaptığı gibi bana bildirsin ya da bir yanlışa denk gelirse beni uyarsın. Allah merhamet etsin de sayenizde belalardan korunayım. İkinci Fasıl Bağlanılacak ve Yakın Olunacak Âlim Yazar şöyle diyor: 5 10 15 Allah size mutluluk versin, bildiğiniz üzere insanların en erdemlileri ilimle uğraşanlardır. İlimlerin en üstünü ise ortaya koyduğu bilgi değerli olandır. Âlimlerden ihtisaslaşanlar ise ilmin kanunlarının gereğine inanan, gerçeği amaç edinen, kesin bilgiye ulaşmak isteyen, zevki terk etmeyi yeğleyen ve amacı doğruluk olandır. Bu özelliklere sahip olan birinin iyiliği herkesedir, ebedi olarak onunladır ve dinleyicilerine fayda sağlayacağı muhakkaktır. Saçma sapan görüşleri olan ise cafcaflı konuşup şaşırtıcı ve aldatıcı kelimeler kullanır. Onun hevesi sahte bir övgüdür. Hakkı ve doğru olanı inkâr, onun alışkanlığı olmuştur. O kişi yanına sokulan kişiye zarar verir ve onunla rekabet edenin ruhunu hasta eder. Bazen de nefislerine yerleştirdiği ve kitaplarda ifade ettiği bozuk fikirlerle sebep olduğu zarar yaygın laşır. Bunu nefsi için soylu olanı istediğinden 5 Tıp Sanatı ve Nefsin Halleri İkinci Fasıl değil de övülmek istediğinden, şöhret hevesinden ve her türlü hürmet görme arzusundan dolayı yapmaktadır. 5 10 15 20 25 30 İnsanlar kendilerini, sahip olduklarını, kafa dengi olanları ve kendilerine uyum sağlayanları sevmeye yatkındırlar. Bazen biri hocasını, arkadaşını, kendisiyle oturanı, inancını paylaşanı, aynı topluluktan olanı veya ona sahip olanın kitabını taklit edebilir. Belli bir amaçla veya hevesine yenik düştüğü için bir hata bulabilir. Bunu kendi görüşünün doğru (hak) olduğunu zannettiğinden ya da hocasına karşı duyduğu öfkesinden veya kıskançlığından dolayı yapar. Böylece gerçek karşısında direnir ve imkânsıza yönelir. Gençler onu görür, duyar ve ondan ilim talep eder, onun eteğine yapışıp onunla fikir alışverişinde bulunur. Böylece nefislerini anlamsız (muhal) olanla beslerler ve buna alışırlar. Özellikle onlardan biri öğrendiği bu şeylerden dolayı dünyalık bir menfaate ulaştığında onu bu durumdan çekip çıkarmak zordur. Onun geçersiz (butlan) ve bozuk olduğunun farkına varınca da elde ettiği fayda dolayısıyla onu bırakmaz ve bu düşünceleri sürdürmek için her yolu dener, herkese de bunu tavsiye eder. Bundan dolayı zarar büyük olur, araya belirsizlikler girer, şüphe meydana gelir ve hak da batıla sevk eden nifaka döner. Durumu böyle olan birinden kaçmak, onunla karşılaşmaktan ve bir araya gelmekten sakınmak en doğrusudur. Böyle yapmak, özellikle insanların ve yakınlarının iç içe olduğu sanatı kendine mal eden ve bununla fayda sağlayıp zarara sebep olan kişi söz konusu olduğunda daha da uygundur. Dolayısıyla tabibin hile ve düzenbazlıktan, kendisine başvurup içini açan kişiyi kandırmak için süslü laflarla 6 5 Tıp Sanatı ve Nefsin Halleri İkinci Fasıl olmayacak şeyi vaat etmekten kaçınması, aksine eylem sahibi bir tabip olmayı tercih etmesi gerekir. Galen ve diğerleri sözde doktorlardan sakınmakta ve onları ayıplamaktadırlar. Bildiğiniz gibi ilahi kitaplar ikiyüzlüleri ve onlara benzeyenleri terk etmeyi emretmektedir. Üçüncü Fasıl Mantık İlimleriyle Uğraşan Birinin Tabiplerle Yakın İlişki İçerisinde Olup Tıp Sanatı Pratiğinde Tecrübe Kazanmadıkça Tıp Kitaplarını Öğrenemeyeceğine Dair 5 10 15 Sözümü inkâr edene gelince, bu kişiye göre insanların en zekisi ve en akıllısı olsa da mantık ilimleri ve felsefe disiplinleriyle uğraşan birinin tıp kitaplarını öğrenmesi mümkün değildir. Buna dayanak olarak onun teoriye fazla dalmasını, genel konularla uğraşmasını, temel konuları özet geçip ikincil konuları ayrıntılandırmasını ve kesin bilgiyi (burhan) ana hatlarıyla ortaya koymasını göstermektedir. Bunu söyleyen kişinin bilmesi gerekir ki her sanata özel isimler (terimler), belirlenmiş anlamlar ve bir öğretim yöntemi vardır. Bu öğretim yöntemini teslimiyetle öğrenir, bunu onlardan başka kimse bilmez ve anlamaz. Bu özellikle tabipler için söz konusudur. Bu en açık haliyle onların durumunda ortaya çıkar. Çünkü uğraştıkları konular, sadece uygulamaya dayalı tecrübeyle anlaşılabilecek ve öğrenciye açıklaması, sanatın dallarını 8 Tıp Sanatı ve Nefsin Halleri Üçüncü Fasıl karşılıklı olarak öğrenme ve uygulama yoluyla aktarılabilecek konulardır. Bu ve başka durumlardan dolayı yabancı biri istese de onlardan biri olamaz. 5 10 15 20 25 Eflatun, ilimler ve eğitimle ilgili olarak tıp sanatının özel alanlarını bir rehber ve öğretmen olmadan anlayamayacağımızı ifade etmiştir. Galen, Hipokrat ve Eflatun’un İlkeleri Üzerine’nin sekizinci makalesinde Eflatun’un unsurlar, karışımlar, yıllar ve zamanlar hakkındaki görüşünü ve Hipokrat’ın her bölüm ve her açıklamada beliren görüş tanımını aktardıktan sonra okuyucusuna ifadelerimizin doğruluğunu ortaya koyan deliller getirmekte ve aktardıklarımıza dayanak sunmaktadır. Şunlar (ilgili) bölümün olduğu gibi aktarımıdır. Galen şöyle diyor: “Bu, Eflatun’un öğretimde tercih ettiği sıralama ve düzendir. O halde sıralama ve düzeni takip etmek ve kanunun gerekliliği, tabipten çok filozof içindir. Fakat o bu gibi konuları tam olarak araştıramayabilir. Çünkü bu gibi konularda tecrübeye ihtiyaç duyulur. O ise tıp uygulamalarında pratik kazanmış biri değildir. Bundan dolayı hakikat üzere bilmediği şeyleri aktarmayı üstlenmiş olmasından dolayı onu çokça övüp takdir etmeliyiz.” Bu sözleri, Hipokrat’ın meslek açısından bir çok konuda Eflatun’dan daha tecrübeli olduğunu açıkladığı başka konular takip etmiştir. Bunları Eflatun
© Copyright 2024 Paperzz
