Böbrek Hastalıklarından Korunma Dr. Taner Baştürk Şişli Hamidiye Etfal Eğitim Araştırma Hastanesi Böbrek Hastalığı Sessiz Bir Hastalıktır! - Önemli bir halk sağlığı sorunudur. - Zamanında fark edildiği zaman önlenebilen veya hiç olmazsa geciktirilebilen bir hastalık, -Ancak, farkındalığı ve erken tanı olasılığı düşük, Farkındalığı ve Erken Tanı Olasılığı Düşük. Neden ? *Bir sorunu olmayan birey doktora gitmiyor. *Ucuz ve basit testlerle gerçekleştirilen taramalarla hastalıkları daha erken teşhis etmek mümkün olabiliyor. Şikayetsiz olmak hastalığın olmadığı anlamına gelmiyor. %1.6 % 98.4 TÜRKİYEDE HER 6-7 ERİŞKİNDEN BİRİ KRONİK BÖBREK HASTASI Diyabet (Şeker Hastalığı): Böbrek Hastalığının en sık nedenidir. - Yeni diyalize başlayan hastaların yaklaşık üçte birinin nedenidir. - Her şeker hastasında böbrek hastalığı olmaz. -Tip 1 DM’lilerin yaklaşık %30-40, -Tip 2 DM’lilerin ise yaklaşık % 10-20 rastlanır. Diyabetiklerde Farkındalık ve İlaç Kullanım Oranları Düşük. 45 yaş üzerinde şeker taraması yapılmalı ve sonuçlar normal çıkarsa tarama en azından üç yılda bir tekrarlanmalıdır. Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon) Kontrol Edilebilir Hastalıktır ! - Dünyadaki önlenebilir ölüm nedenleri arasında ilk sırada, - Türkiye’de her üç kişiden biri hipertansif, - Dört hipertansif hastanın birinde böbrek hasarı vardır. Hipertansiyon, böbrek hastalığının en sık 2. nedenidir. Hipertansiflerde Farkındalık, İlaç Kullanım ve Konrol Oranları Düşük. 40 yaşın üstünde düzenli tansiyon kontrolü yaptırınız. Dikkat! Sizde bu hastalık olabilir! • Türkiye’de DM, HT ve KBH’nın farkındalığının düşük olması, -hastalığın geç tanı almasına, -tedavide geç kalınmasına neden olmaktadır. TANIDA GEÇ KALMAYIN! Böbrek Hastalıklarından Korunma Yolları 1.Tarama testiyle böbrek hastalığının erken evrede saptanması. Kimler KBH Yönünden Taranmalıdır ? • Genel populasyonda tarama yapılması ? • Yüksek risk grubundaki kişilere yapılmalıdır. -Diyabetikler (Şeker hastalığı) -Hipertansifler -Obezler -Yaşlılar (60 yaşın üzerinde olmak), -Sigara alışkanlığı olanlar, -Ailesel böbrek hastalığı olanlar, -Otoimmun hastalığı olanlar (FMF,Behçet, Lupus,..), -Potansiyel olarak nefrotoksik ilaç kullananlar. Tarama Testleri 1. Serum kreatinin yılda bir ölçülerek eGFR hesaplanmalıdır. 2. Mikroalbuminüri : *Diyabet süresi ≥5 yıl olan tip 1 diyabetiklerde, *Tüm tip 2 diyabetiklerde yılda bir ölçülmelidir Maliyet : 10 ¨ Bir seanslık diyaliz ücreti : 145 ¨ • KAN ŞEKERİ VE KAN BASINCI KONTROLÜ PROTEİNÜRİNİN AZALTILMASINDA ETKİLİDİR. PROTEİNÜRİ – BÖBREK YETERSİZLİĞİ İLİŞKİSİ Bazal Proteinüri (gram/gün) <1.0 1-3 >3.0 0 -1 -2 -3 -4 -5 -6 -7 -8 -9 -10 *MDRD: Modification of Diet in Renal Disease Peterson et al: Ann Intern Med 123:745-762, 1995 Böbrek Hastalıklarından Korunma Yolları 2. YETERLİ MİKTARDA SIVI TÜKETİN. Böbrek sağlığı için günde kaç litre su içmem gerekir? • Böbrek sağlığı için günlük “şu kadar su içilmelidir” demek mümkün değildir. • Su ihtiyacımız günlük aktivitelerimize ve bulunduğumuz ortamın sıcaklığına göre değişkenlik göstermektedir. • Böbrek sağlığı için önemli olan “susuz” kalınmamasıdır. Su kaybının çok olduğu durumlarda (aşırı terleme, ishal vb) daha fazla su içilmesi gerektiğini hatırlamak önemlidir. NE ÇOK NE AZ, YETERLİ SIVI ALIN • Böbrek yetmezliği olan hastaların susadıkça su içmelerinin yeterlidir… • Çok su içmenin böbreklere bir yararı yoktur. Tuz yoğunluğunun azalmasına bağlı olarak bulantı-kusmahalsizlik gibi yakınmalara neden olarak, Böbrek yetmezliğinin daha da kötüleşmesine neden olabilir. Böbrek Hastalıklarından Korunma Yolları 3. TUZ TÜKETİMİNİ AZALTIN. Böbreklerin Düşmanı TUZ ! ÜLKEMİZDE GÜNDE 18 GRAM TUZ TÜKETİLİYOR. SAĞLIKLI OLMAK İÇİN GÜNDE EN FAZLA 5 GRAM (1 ÇAY KAŞIĞI) TUZ YETERLİDİR ! • Hipertansiyon, kalp ve böbrek hastalığı olan kişilerde bu miktar 2-3 gr ile sınırlı tutulmalıdır. Sadece Ekmekten Alınan Tuz 4.26 gr/gün 2013 yılı araştırma sonuçlarına göre; - Türkiye’de kişi başı günlük ekmek tüketimi 284 gr’dır. - 100 gr ekmekte tuz miktarı ortalama:1,5 gr Ekmekten günlük tahmini tuz alımı 4.26 gr’ dır. EKMEK TÜKETİMİNİZİ AZALTIN ! Aşırı Tuz Kullanımı Bir çok Sağlık Sorununa Neden Olabilir • • • • • • Yüksek tansiyon Mide kanseri Böbrek hastalıkları İnme Şişmanlık Kalp hastalığı Henüz Hasta Olmadan ! • Fazla tuz tüketimi, idrarla kalsiyum atımını arttırır. Kemiklerden kalsiyum kaybının artışı, osteoporoz ve kemiklerin kırılma riskini arttırır. Az tuz, çok yaşam! Doktorların bilgisi ve onayı olmadan diyet tuz kullanmayın !!! • Diyet tuzların sodyum klorür içeriği düşüktür, ancak potasyum klorür içeriği çok yüksektir. • Potasyumlu tuzlar kronik böbrek yetersizliği olan hastalarda öldürücü olabilir. Böbrek Hastalıklarından Korunma Yolları 4.İDEAL VÜCUT AĞIRLIĞINIZI KORUYUN. ŞİŞMAN MIYIM ? BEDEN KİTLE İNDEKSİ Şişmanlığı ölçmede yaygın olarak kullanılan ölçüttür. BKİ = Ağırlık (kg) Boy² (m) Örneğin: • Boy: 1.70 m • Kilo: 74 • BKİ = 74 = 25.60 1.70² BEDEN KİTLE İNDEKSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Beden Kitle İndeksine göre Diyabet sıklığı Beden Kitle İndeksi ve Hipertansiyon Sıklığı Obezite, Böbrek Hastalığı İçin Risk Faktörüdür. Obezite; DM ve HT gelişiminden bağımsız olarak böbrek hastalığı gelişimi ve ilerlemesi için risk faktörüdür. Obezite, Böbrek Yetmezliğini Tetikliyor. Vücut Kitle İndeksi ve GFR Azalması Risk Factors for Progression in Patients with Early-stage Chronic Kidney Disease in the Japanese Population. Inter Med 47: 1859-1864, 2008 Sadece %5-10’ luk bir kilo kaybı • Kan basıncını, • Kan şeker düzeyini, • Kandaki kolesterol ve trigliseritleri, • Proteinüri, riskini AZALTIR. Böbrek Hastalıklarından Korunma Yolları 5.DÜZENLİ EGSERSİZ YAPIN. Düzenli Egzersiz Yapalım. • kilo kaybını hızlandırır, • kan basıncı kontrolunü kolaylaştırır, • İnsülin hassasiyetini artırarak kan şekerini düşürür, • Kalp-damar hastalık riskinde azalma. Haftada 5-7 gün en az 30 dakika süren EGSERSİZ yapın. Diyabetik hastalar • Fiziksel aktiviteyi açken yapmayınız. En uygun zaman, yemek yenildikten sonraki 1-2 saattir. Egzersize başlamadan önceki ideal kan şekeri 120–180 mg/dL olmalıdır. • Yatmadan hemen önce egzersiz yapmayınız.. Böbrek Hastalıklarından Korunma Yolları 6.SİGARA KULLANMAYIN. SİGARA Kan basıncında artışa ve çarpıntıya, Mikroalbuminüri gelişimi ve ilerlemesine, Böbrek kan akım hızında azalmaya neden olur. Böbrek Hastalığı Kapıyı Çalmadan! • Sigara içilmesi, Böbrek yetersizliğinin ilerlemesini hızlandırıcı etki gösterir. Sigara içmeyi bırakalım ! Sağlıklı Yaşam İçin, 5 GRAM TUZ (1 ÇAY KAŞIĞI) 50 GRAM ŞEKER (13 ADET KÜP) YETERLİDİR ! Damak Tadını Bozmayan, Böbrek Sağlığını Bozar. DOĞRU, DENGELİ VE DÜZENLİ BESLENİN, SAĞLIKLI VE MUTLU KALIN…