HEMŞİRE LİDERLİ “SAĞLIK İÇİN BESLENME VE FİZİKSEL AKTİVİTE PROGRAMI”NIN ÇOCUKLARIN BESLENME VE FİZİKSEL AKTİVİTE DÜZEYLERİNE ETKİSİ Ayşe Meydanlıoğlu, Ayşe Ergün GİRİŞ Sağlıkla ilgili davranış örüntüleri çocukluk ve ergenlik dönemlerinde kurulmaya başlar. Bu nedenle; çocukluk çağından itibaren sağlıklı beslenme ve düzenli fiziksel aktivite alışkanlığı kazandırmak, bireysel sağlığının korunması ve ileride karşılaşılacak sağlık risklerinin azalması için önemlidir. AMAÇ GEREÇ VE YÖNTEM Bu çalışmanın amacı, hemşire liderliğinde yürütülen “Sağlık İçin Beslenme ve Fiziksel Aktivite Programı”nın (SİBFAP) okul çocuklarının beslenme ve fiziksel aktivite davranışı ile öz-yeterlikleri üzerine etkisini belirlemektir. Bu çalışma ön test - son test kontrol gruplu yarı deneysel bir çalışma olarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma Ekim 2011-Haziran 2012 tarihleri arasında iki ilköğretim okulunda 4.sınıfa devam eden, toplam 114 öğrenci ile yapılmıştır. Okullardan biri girişim (n=64), diğeri kontrol grubu (n=50) olarak belirlenmiştir. Girişim grubundaki öğrencilere toplam 6 haftada 12 ders eğitim verilmiştir. Veriler Çocuklara Ait Tanıtıcı Soru Formu, Beslenme Davranış Ölçeği (BDÖ), Çocuk Beslenme Öz-yeterlik Ölçeği (BÖÖ), Çocuk Fiziksel Aktivite Anketi (ÇFAA) ve Fiziksel Aktivite Öz-yeterlik Ölçeği (FAÖÖ) ile toplanmıştır. Verilerin analizinde ki-kare testi, t testi ve MannWhitney U testi, Wilcoxon eş testi kullanılmıştır. BULGULAR Şekil 1. Girişim (n=50) Grubundaki Öğrencilerin Ölçek Ortanca Puanlarının Zamana Göre Değişimi Tablo 2. Girişim (n=64) ve Kontrol (n=50) Grubunun BDÖ ve ÇFAA Puan Ortancalarının Karşılaştırması ZAMAN ÖLÇEK Ön-test Son test İzlem Median (min-max) Median (min- Median (min-max) GRUP SONUÇ VE ÖNERİLER max) BDÖ ÇFAA Girişim 6 (-10 - 14) 10 (-6 -14) 6.5 (-4 - 14) Kontrol 4 (-6 - 14) 4 (-6 - 14) 4 (-7 - 14) İstatistik z=-1.86 z=-5.14 z=-2.30 p=0.062 p=0.000 p=0.021 Girişim 3.0 (1.8 - 4.7) 3.5 (2.1 - 4.7) 3.8 (2.0 - 4.9) Kontrol 2.9 (1.3 - 4.4) 2.8 (1.8 - 4.5) 3.1 (2.1 - 4.8) İstatistik z=-1.23 z=-4.56 z=-2.94 p=0.218 p=0.000 p=0.003 BDÖ: Beslenme Davranış Ölçeği ÇFAA: Çocuk Fiziksel Aktivite Anketi: BÖÖ: Çocuk Beslenme Öz-yeterlik Ölçeği FAÖÖ: Fiziksel Aktivite Öz-yeterlik Ölçeği Tablo 1. Girişim Grubunun (n=64) Ölçek Puan Ortancalarının Zamana Göre Karşılaştırılması ZAMAN Ölçek Ön-test Median (min-max) Son test Median (min-max) İzlem Median (min-max) İstatistik 2 BDÖ 6 (-10 - 14) 10 (-6 - 14) 6.5 (-4 - 14) 36.84*** BÖÖ 8 (-6 - 15) 11 (-5 - 15) 10 (-2 - 15) 26.23*** ÖLÇEK ÇFAA 3.1 (1.8 - 4.7) 3.5 (2.1 - 3.8 (2.0 - 4.7) 4.9) Tablo 3. Girişim (n=64) ve Kontrol (n=50) Grubunun BÖÖ ve FAÖÖ Puan Ortancalarının Farklarının Karşılaştırması Ön-test Son test İzlem Son test/ Ön test İzlem/Son test Median (min-max) Median (min-max) Median (min-max) Median Median Girişim 8 (-6 - 15) 11 (-5 - 15) 10 (-2 - 15) +3 -1 Kontrol 4 (-6 - 15) 5 (-9 - 15) 7 (-6 - 15) +1.5 +2 z=-3.519 z=-5.708 z=-2.368 p=0.000 p=0.000 p=0.018 z=-1.880 p=0.060 z=-3.648 p=0.000 Girişim 3 (-3 - 5) 4 (-4 - 5) 5 (-5 - 5) +1 0 Kontrol 1 (-2 - 5) 3 (-3 - 5) 4 (-3 - 5) +1 0 z=-2.466 z=-2.746 p=0.014 p=0.006 z=-2.737 p=0.006 z=-0.385 p=0.700 z=-0.461 p=0.645 Grup BÖÖ İstatistik 37.90*** FAÖÖ FAÖÖ 3 (-3 - 5) BDÖ: Beslenme Davranış Ölçeği BÖÖ: Çocuk Beslenme Öz-yeterlik Ölçeği ÇFAA: Çocuk Fiziksel Aktivite Anketi FAÖÖ: Fiziksel Aktivite Öz-yeterlik Ölçeği 4 (-4 - 5) 5 (-5 - 5) 26.81*** 2= Friedman Testi ***p<0.001 İstatistik BÖÖ: Çocuk Beslenme Öz-yeterlik Ölçeği FAÖÖ: Fiziksel Aktivite Öz-yeterlik Ölçeği z=Mann-Whitney U test Son test ve izlem dönemi sonuçları; SİBFAP’ın çocukların beslenme ve fiziksel aktivite davranışını geliştirmede etkili olduğunu, ancak beslenme ve fiziksel aktivite özyeterlilik üzerinde ise etkili olmadığını göstermiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda; programın hemşire ve öğretmenler tarafından kullanılması, özyeterliğin farklı ölçüm araçları ile test edilmesi, öz-yeterliği arttırmak için programa çeşitli girişimlerin eklenmesi, okul yönetimi, öğretmenler, okul kantini ve ailelerle işbirliğinin güçlendirilmesi önerilmektedir.
© Copyright 2024 Paperzz
