T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ EGE ORMANCLIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA BÜLTENİ ORMAN İŞLETMELERİNİN ETKİNLİK DÜZEYLERİNİN KLASİK VE BULANIK VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ (DENİZLİ, İZMİR VE MUĞLA ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ÖRNEĞİ) ARAŞTIRMANIN AMACI Araştırma, Ege Bölgesinde bulunan 26 orman işletme müdürlüğünün 2005–2007 yıllarına ait etkinlik düzeylerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ Orman işletme müdürlüklerinin etkinliği Charnes et al. (1978) tarafından önerilen ve girdiye yönelik olarak geliştirilen klasik ve bulanık veri zarflama analizi (VZA) ile değerlendirilmiştir. Bulanık VZA sonuçlarına göre elde edilen alt ve üst sınır etkinlik değerleri için minimax pişmanlık yaklaşımı ile maksimum etkinlik kaybı değerleri hesaplanarak, orman işletmeleri en iyiden en kötüye doğru sıralanmıştır. Bu amaçla, orman işletmelerinin büyüklüğünü, istihdamı, orman koruma ve orman yangınlarıyla mücadele durumlarını, odun üretimi miktarlarını, silvikültürel müdahalelerini, satış miktarlarını, gider ve gelirlerini dikkate alan 17 adet model oluşturulmuştur. Bu modellerde, 40 girdi ve 24 çıktı olmak üzere toplam 64 değişken saptanmıştır. Böylece, 17 adet klasik VZA modeli ve 102 adet bulanık VZA modeli ile etkinlik değerlendirmeleri gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, kullanlacak değişkenlerin saptanması amacıyla, orman işletmelerinde görev yapan 80 teknik personel ile anket çalışması yapılmıştır. Bu çalışmanın sonuçları doğrultusunda da modellerde kullanılacak değişkenler belirlenmiştir. SONUÇLAR ve ÖNERİLER Klasik Veri Zarflama Analizi Sonuçları Klasik VZA’da etkin olmayan orman işletmeleri için aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır : 17 klasik VZA modelinin 12’sinde Uşak Orman İşletmesi, 11’inde Denizli ve İzmir Orman işletmeleri, 10’unda Bayındır Orman İşletmesi ve dokuzunda Nazilli Orman İşletmesi, altısında Manisa Orman İşletmesi ve dördünde Çal Orman İşletmesi etkin değildir. Klasik VZA sonuçları genel olarak yorumlandığında ise Denizli, Uşak, Bayındır, İzmir ve Nazilli Orman İşletmeleri, 17 modelin en az % 53’ünde etkin bulunmamıştır. Bulanık Veri Zarflama Analizi Sonuçları Bulanık VZA’da alt sınır etkinliği kapsamında elde edilen sonuçlara göre orman işletmeleri genellikle etkin değildir. Buna karşılık, üst sınırlar dahilinde orman işletmeleri genel olarak etkindir. Üst sınır etkinliği kapsamında elde edilen sonuçlara göre toplam 10 orman işletmesi, yani Acıpayam, Çal, Denizli, Uşak, Bayındır, İzmir, Manisa, Nazilli, Yatağan ve Dalaman Orman İşletmeleri bazı modellerde etkin değildir. Bulanık VZA modellerinin üst etkinlik sınırında elde edilen sonuçlarına göre sırasıyla Uşak, Nazilli, Bayındır, Denizli, İzmir ve Dalaman Orman İşletmeleri en fazla etkinsizliğe sahiptir. Klasik VZA modellerinin sonuçlarında ise en fazla etkinsizlik sırasıyla Uşak, Denizli, İzmir, Bayındır ve Nazilli Orman İşletmelerindedir. Bu bağlamda, Dalaman Orman İşletmesi dışındaki klasik ve bulanık VZA sonuçları büyük ölçüde benzer olup iki yöntemde de en fazla etkinsizliği Uşak Orman İşletmesi almıştır. Hem bulanık, hem de klasik VZA’da etkin olmayan Uşak, Denizli, İzmir, Bayındır ve Nazilli Orman İşletmelerinin etkin olabilmesi için kullanılan girdi değişkenlerin ve üretilen çıktı değişkenlerin olması gereken düzeyleri yeniden yapılandırılmalıdır. Bu orman işletmeleri için değişkenlerin olması gereken düzeylerine yönelik aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır. Toplam alan miktarının Denizli’de % 2749, Uşak’da % 56-70, Bayındır’da % 11-55, İzmir’de % 15-44 ve Nazilli’de ise % 4-14 oranlarında, Orman alanı miktarının Denizli’de % 134, Uşak’da % 54-61, Bayındır’da % 11-44, İzmir’de % 26-41 ve Nazilli’de ise % 1-3 oranlarında, Toplam ağaç servetinin Denizli’de % 2045, Uşak’da % 12-41, Bayındır’da % 9-24, İzmir’de % 12-33 ve Nazilli’de ise % 12-29 oranlarında, Optimal üretim miktarının Denizli’de % 4-19, Uşak’da % 21-34, Bayındır’da % 9-31, İzmir’de % 1-15 ve Nazilli’de ise % 19-28 oranlarında, Toplam personel sayısının Denizli’de % 3-52, Uşak’da % 33-50, Bayındır’da % 2352, İzmir’de % 42-61 ve Nazilli’de ise % 18 oranlarında, Sorumluluk alanı nüfusunun Denizli’de % 63-89, Uşak’da % 36-66, Bayındır’da % 8-71, İzmir’de % 88-93 ve Nazilli’de ise % 22-52 oranlarında, Toplam orman yangını giderinin Denizli’de % 16-69, Uşak’da % 3-45, Bayındır’da % 38-56, İzmir’de % 45-57 ve Nazilli’de ise % 28-44 oranlarında, Üretilen toplam odun miktarının Denizli’de % 1-11, Uşak’da % 3-13, Bayındır’da % 3-12, İzmir’de % 1-15 ve Nazilli’de ise % 1-6 oranları oranlarında, Giderler genel toplamının Denizli’de % 29-46, Uşak’da % 5-14, Bayındır’da % 2-12, İzmir’de % 23-42 ve Nazilli’de ise % 1-3 oranlarında, azaltılması gerekmektedir. Yol yoğunluğunun Denizli’de % 14-45, Uşak’da % 62-337, Bayındır’da % 1-4, İzmir’de % 17-82 ve Nazilli’de ise % 98173 oranlarında, Silvikültür çalışması yapılan alan miktarının Uşak’da % 1-13, Bayındır’da % 1-15, İzmir’de % 1-10 oranlarında, Toplam odun satış miktarının Denizli’de % 1-13, İzmir’de % 1-5, Nazilli’de % 1-4 oranlarında, Brüt satışlar toplamının Uşak’da % 1, Bayındır’da % 5-24, İzmir’de % 1-13 ve Nazilli’de ise % 3-9 oranlarında, Dönem kârının Denizli’de % 107-141, Uşak’da % 1-69, Bayındır’da % 11-35, İzmir’de % 212-344 ve Nazilli’de ise % 66114 oranlarında arttırılması gerekmektedir. Orman işletmelerinin kontrolü altında olmayan veya kısa dönemde kontrol edilemeyen toplam alan, orman alanı, toplam ağaç serveti, sorumluluk alanı nüfusu değişkenlerini arttırma veya azaltma olanağı oldukça azdır. Bu nedenle Ege Bölgesindeki 26 orman işletmesi açısından toplam alan, orman alanı, toplam ağaç serveti, sorumluluk alanı nüfusu düzeyleri yeniden değerlendirilmelidir. Araştırma sonucuna göre, orman işletmelerinin yöneticileri, VZA tekniği ile saptanan sonuçları orman işletmelerinin yönetim, planlama ve uygulama çalışmalarının planlanmasında kullanabilir. Teknik Bülten No:48 Yayınlanma Yılı: 2010, Proje Lideri: Dr. İsmail ŞAFAK Adres: Ege Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Mustafa Kemal Bulvarı No:75, 35515 Zeytinalanı/Urla/İZMİR Tel: 232 7663495 Fax: 232 7663499 E-posta:[email protected], Web sitesi: www.efri.gov.tr
© Copyright 2024 Paperzz
