DOĞRUDAN FAALİYET DESTEĞİ Konusu İstanbul 2034 Kentsel Gelişim Senaryolarının Oluşturulması Gerekçesi 2014-2023 İstanbul Bölge Planı, “Yaratıcı ve Özgür İnsanlarıyla, Yenilik ve Kültür Kenti Özgün İstanbul”u 2023 İstanbul Vizyonu olarak belirlemiş ve bu vizyonun hayata geçirilmesi için 3 gelişme ekseni ortaya koymuştur: 1) Küresel ekonomide söz sahibi, yüksek katma değer üreten, yenilikçi ve yaratıcı ekonomi, 2) Adil paylaşan, kapsayıcı ve öğrenen toplum ve 3) Keyifle yaşanan, sürdürülebilir ve özgün kentsel mekanlar. İstanbul’un mekânsal gelişimine yönelik stratejiler “Keyifle Yaşanan, Sürdürülebilir ve Özgün Kentsel Mekanlar” kapsamında ele alınmıştır. Bu doğrultuda sürdürülebilir bir kentsel gelişmenin ve akıllı büyümenin sağlanması, kentsel fonksiyonların dağılımında mekanın etkin kullanılması amaçlanmaktadır. İstanbul’da kentin orman alanları ve su havzalarına yayılması, kentin doğal taşıma kapasitesini zorlamakta, kent içi fonksiyonel ilişkileri olumsuz etkilemektedir. Ayrıca tek merkezli gelişen İstanbul’da, Anadolu ve Avrupa Yakaları arasında fonksiyonların dengesiz gelişimi de kentte yaşam kalitesini düşürmektedir. Kentin büyüme eğilimlerinin İstanbul’un taşıma kapasitesi (nüfus, kaynaklar, ekolojik büyüme sınırları vb.) doğrultusunda yönlendirilmesi ve kentsel fonksiyonların mekânsal dağılımında ve yer seçiminde merkezi alanlardaki baskının azaltılması, çok merkezli ve bölge içinde dengeli bir gelişme modelinin geliştirilmesi gerekmektedir. Kentsel büyüme yapısının ve süreçlerinin anlaşılması, kent dokusundaki değişimin yönü ve hızının tahminlerin ötesinde, bilimsel bir yaklaşımla tespit edilmesi kentle ilgili temel araştırma konularından birisidir. İstanbul’un büyüme biçimi, arazi kullanımındaki değişim süreci, kentsel yayılma ve kentsel sistem yapısını anlamak ve kent geleceğinin olası gelişimini coğrafi bilgi sistemleri aracılığıyla tahmin etmek kentsel politikaların geliştirilmesine altlık sağlanması, kentsel büyümenin izlenmesi ve yönetilmesi açısından önemlidir. Geleceğe yönelik belirsizlikleri yönetmek ve planlama sürecini verimli hale getirmek amacıyla kullanılan senaryo yaklaşımına, İstanbul’un arazi kullanımı, ulaşımı ve ekonomik gelişimi arasındaki olası ilişki alternatiflerinin oluşturulması için ihtiyaç duyulmaktadır. 1 Kapsamı* İstanbul’un kentsel büyüme dinamiklerinin anlaşılması ve kentin mekânsal formda nasıl değişeceğini ortaya koymak için yapılacak bu çalışmada; farklı yaklaşımları ortaya koyan en az üç kentsel büyüme senaryosu oluşturulması hedeflenmektedir. Çalışmanın aşağıdaki konularda değerlendirmeler içermesi beklenmektedir:  İstanbul’un kentsel değişiminin geçmiş tarihsel dönemlere göre ortaya konması ve karşılaştırma yapılması  Kentsel büyümeyi etkileyen temel analizlerin oluşturulması (Örn: Arazi Kullanımı, Ulaşım sistemleri analizi vb.)  Kentin gelişimini etkileyen trendlerin ve genel faktörlerin belirlenmesi  Gelecek hedeflerinin ve belirsizliklerin ortaya konması  Geleceğe dair alternatif senaryolarının oluşturulması  Kentsel büyüme modelinin en az üç senaryo ile simülasyonu  Kentsel büyüme model senaryosunun performansını değerlendirecek göstergelerin belirlenmesi  Senaryo olası etkilerinin değerlendirilmesi Yöntemi* Masabaşı Çalışması: Bu çalışma ile kentsel büyümenin mevcut durumuna dair bir çerçeve çizilmesi beklenmektedir. - Arazi Kullanım Değişim Analizi: Kentsel alanın arazi kullanım tiplerini belirlemek üzere, İstanbul’un gelişimini yönlendiren en az üç farklı tarihsel döneme ait hava fotoğrafları veya uydu görüntüleri üzerinden, arazi kullanım tipleri oluşturulmalı ve sayısallaşmış haritaların CBS tabanlı bir yazılım içerisine aktarılarak değişim haritaları meydana getirilmelidir. Elde Edilen Bulguların Katılımlı Bir Süreç ile Değerlendirilmesi: Büyümenin önündeki fırsat ve tehditlerin, güçlü ve zayıf yönlerin, gelişme potansiyelinin değerlendirilmesi, alternatif senaryoların oluşturulması ve modelin kurgulanması amacıyla konuya farklı sektörlerden katkı sağlayacak ilgili uzman paydaşların içerisinde yer alacağı atölye, çalıştay, odak grup toplantısı vb. katılımlı bir sürecin hayata geçirilmesi, masa başı çalışma ile ortaya konan çerçeve ve elde edilen verilerin değerlendirilmesi beklenmektedir. 2 Kentsel Büyüme Modeli: Katılımcı süreç sonucunda ortaya konan senaryo bileşenleri, farklı tarihsel dönemlere ait görüntülerden elde edilen analizler ve diğer yönlendirici analizler kullanılarak, hücresel otomata tabanlı yöntemler, çok ajanlı sistemler, yapay sinir ağları vb. modelleme araçlarıyla çeşitli senaryolar geliştirilmeli ve geleceğe dair kentsel büyüme senaryo haritaları oluşturulmalıdır. Nihai Raporun Oluşturulması: Masa başı çalışması, verilerin analizleri ve katılımlı süreç sonucunda ortaya konan çıktıların ve çalışma kapsamı içerisinde belirtilen konu başlıklarını içeren değerlendirmelerin nihai rapor haline getirilmesi; raporun görsel tasarımının yapılması ve yayın haline getirilmesi beklenmektedir. Çalışma boyunca elde edilen tüm verilerin, üretilen haritaların ve analizlerin toplanacağı İstanbul kentsel büyüme modeli veri tabanının oluşturulması beklenmektedir. Beklenen Çıktılar*  Analizler, Haritalar  Nihai rapor  Yayın Başvuruda İstenilen Faaliyete Özel Belgeler Aşağıdaki belgelerin başvuru esnasında sağlanması gerekmektedir:  Literatür taraması: Faaliyeti gerçekleştirecek ekibin konuya hakim olduğunu ve faaliyetin başlamaya hazır olduğunu gösteren, araştırmaya esas konunun incelendiği ve sentezlendiği, birincil referanslar içeren sistematik bir literatür taraması  Yöntem: 1. Önerilen araştırma yönteminin, kullanılacak veri türleri ve veri kaynaklarının, veri toplama ve analiz yöntemlerinin, bilimsel referanslar içerecek şekilde, tüm aşamaları ve prosedürleriyle gerekçeli açıklaması, 2. Araştırmada kullanılacak tüm ölçme-değerlendirme araçlarının (anket, test, mülakat soru listesi, görüşme formu, vb.) kullanıma hazır veya çok az değişiklik gerektirecek taslak hali, 3. Kullanılacak veri kaynaklarının (görüşülecek kişi ve kurumlar, kullanılacak veri tabanları vb.) taslak listesi ve diğer destekleyici belgeler  Alt yüklenici: Eğer araştırma alt yüklenicilerden hizmet alımı yolu ile yapılıyorsa - İşin tarifi: Araştırmada alt yüklenicinin üstleneceği işler, rol ve sorumlulukları - Bütçe: Alt yüklenici detaylı bütçesi ve açıklamaları - Kilit personel: Alt yüklenicinin araştırmada kullanacağı kilit personelde aranacak nitelikler Yukarıda yer almayan ancak başvuruyu güçlendireceği düşünülen destekleyici belgeler ayrıca eklenebilir. 3 Nihai Teslimde İstenilen Faaliyete Özel Belgeler Faaliyet süresince ve sonrasında verilerin kaydedilmesi, korunması, bütünlüğü ve gizliliği araştırmacının sorumluluğundadır. Faaliyet boyunca üretilmiş ham, yarı-işlenmiş ve tamamen işlenmiş verilerin tümü metaveri ile birlikte faaliyetin bitimini takiben ajansa teslim edilecektir. Teslim edilen veri setlerinin, araştırmayı ve orijinal analizi tekrar etmek, eksik veya kusurlu bir uygulama ile ilgili soruların yanıtlamak, kayıtların doğruluğunu teyit etmek, müdahalelerin tarih ve yerini belgeleyebilmek, araştırmanın sonuçların bilimsel geçerliliğini ispat etmek gibi durumlarda gerekecek tüm veriyi içermesi gerekmektedir. Sahada kullanılmış olan doldurulmuş anket formları, gözlem formları, görüşme formları, süpervizyon formları, saha günlüğü gibi belgeler, elektronik ortama aktarıldıktan sonra metaverisini de içerecek şekilde dosyalanacak ve fiziksel olarak teslim edilecektir. CBS ortamında teslim edilen verilerde, topolojik hataların giderilmesi, önemli veri katmanlarının güncellenmesi, gereksiz tekrarlama ve veri katmanı sayısının artmaması için tek bir veri setinin oluşturulması gerekmektedir. Elektronik ortama aktarılmış olan ham veriler ile yarı-işlenmiş ve işlenmiş verilerin tümü bilgisayar ortamında CD/DVD olarak üç nüsha halinde teslim edilecektir (Ses kayıtları ve transkripsiyonları, araştırmaya katılanların demografik özellikleri, kullanılmış olan istatistiksel veriler, analiz için yapılan tüm hesaplamalar ve işlemler, tablo ve grafikler, şekil dosyaları vb). Kullanılan tüm kodlar metadata içerisinde ayrıntılı olarak açıklanmalıdır. Faaliyetin ara raporlarının, nihai raporunun ve çağrıda öngörülüyorsa faaliyet yayınının elektronik ortamda teslim edilen işlenmiş verilerin içerisinde yer alması, bununla birlikte basılı olarak üç nüsha halinde çoğaltılması ve teslim edilmesi gerekmektedir. Destek kapsamında oluşturulacak veri bankasının nihai teslimde yayına geçerek kullanıma açılmış olması gerekmektedir. *Asgari koşulları tanımlamaktadır. Faaliyetin gerektirdiği şekilde kapsam, yöntem ve faaliyet sonuçları genişletilebilir ve çeşitlendirilebilir. 4