Ergenlik Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinoloji Kliniği Nelerden konuşacağız? • Ergenlik nedir? • Ergenlik sürecinde vücutta nasıl değişiklikler olur? • Üreme organları nelerdir ve nasıl çalışır? Ergenlik Bu konuda konuşulduğunda ne hissedilir? merak utanma tiksinme can sıkıcı rahat ilgi çekici Ergenlik nedir? • Çocuk bedeninin erişkin bedenine dönüşme sürecidir. Kızlar - yumurtlamaya başlar Erkekler – sperm üretmeye başlar Ergenlik nedir? • Bu hücreler yeni bir insan oluşumu için gereklidir. Vücutta nasıl değişikler olur? Ne zaman olur bu değişiklikler? • 8-17 yaş arasında • Ama birçok değişiklik birkaç yıl içinde gerçekleşir. • Bazı değişiklikler daha yavaş olup, yıllar içinde gelişir. • Kızlarda 8-12 yaş • Erkeklerde 9-13 yaş – ergenlik başlayabilir. • Bir yaş diğerinden daha iyi değildir? Kız ve erkeklerde ergenlik ilişkili değişikliler Kızlar • • • • • • • • • • • • Boyları uzar- kiloları artar Kalçalar genişler ve daha yuvarlak hatlar gelişir Yüzün şekli değişir Yağlı saç ve cilt- sivilceler Ses biraz toklaşır Koltuk altı ve genital kıllar Kol ve bacakta kıllar koyulaşır Meme ve meme ucu büyür Vücut daha fazla terler İç ve dış genital organlar büyür Duygu durumda dalgalanmalar Cinsel düşünceler ve hisler olabilir. Erkekler • • • • • • • • • • • • • Boyları uzar- kiloları artar Burun ve çene büyür Yüz uzar Daha kaslı bir vücut Yağlı saç ve cilt- sivilceler Vücut daha fazla terler Koltuk altı ve genital kıllar Sakal bıyık çıkar Kol, bacak ve göğüste kıllar artabilir Ses kalınlaşır Penis ve testisler büyür, skrotum değişir. Duygu durumda dalgalanmalar Cinsel düşünceler ve hisler olabilir ERKEK Ergenliğin ilk bulgusu Testis hacminin ≥ 4ml KIZ Ergenliğin ilk bulgusu Meme gelişimi Tanner Evre 2 Genital organlar - erkek Genital organlar Penis Skrotum Seminal Vezikül Prostat Testisler Vas Deferens Erkeklerde Cinsiyet olgunlaşma evreleri sınıflaması (Sex Maturity Stages) Pubik Kıllanma Penis Gelişimi Evre 1 Yok Preadölesan Evre 2 Seyrek, uzun, hafif Hafif büyüme pigmente Evre 3 Daha koyu, kıvrılmaya başlamış, miktarı artmış Evre 4 Erişkine benzer tipte fakat erişkin kadar değil, oldukça kıvrımlı Evre 5 Erişkin dağılımı gösteren, uyluk iç yüzüne yayılır Daha uzun Testis Preadölesan Genişlemiş skrotum, pembe, yapısı değişmekte Daha büyük Daha büyük; glans ve Daha büyük, skrotum genişlik boyutunda koyu artış. Erişkin boyutunda Erişkin boyutunda Spermatogenezis • Hormonlar testislerin büyümesine – daha fazla testosteron üretmelerine ve sperm üretmelerini sağlar. • Ergenlik sonrası dönemde günde 200.000 – 400.000 sperm üretilir. Ereksiyon ve ejekülasyon • Penis içine kan dolması sonucu penisin sertleşmesine ereksiyon denir. • Kasların semeni üretra ve penis dışında itmesine ejekülasyon denir. Ereksiyon ve ejekülasyon • Bu iki durum seks fizyolojisidir. • Bununla birlikte bazı çocuklarda gece semeninin penis dışına akması gözlenebilir. Genital organlar - kız Genital organlar Falopian tübler Overler Uterus Endometrium Serviks Vajina Kızlarda cinsiyet olgunlaşma evreleri sınıflaması (Sex Maturity Stages) Pubik Kıllanma Meme Gelişimi Evre 1 Yok Preadölesan Evre 2 Seyrek, hafif pigmente, düz, Meme ve papilla küçük bir tümsek gibi labia iç kenarında yükselmiştir. Areola çapı artmıştır. Evre 3 Daha koyu, kıvrılmaya Meme ve areola genişlemiş fakat başlamış, aralarındaki sınır belirgin değildir. miktarı artmış Evre 4 Oldukça kıvrımlı, miktar Areola ve papilla ikinci bir yükselti olarak çok fakat erişkin kadar oluşturur. değil Evre 5 Erişkin kadınsı üçgen Olgun, meme ucu belirginleşmiş, areola şeklinde, uyluk iç yüzüne memenin genel konturunun parçası yayılır halini almıştır. Menstürasyon-adet kanaması • Kızlar yüzbinlerce küçük yumurta ile doğarlar (ova) • Bu yumurta hücreleri immatürdür. • Ergenlikte hormonlar overlere yumurtaların olgunlaşma zamanı geldiğini bildirir. • Genellikle her menstureal dönemde bir yumurta olgunlaşır ve overlerden serbest kalır. Menstürasyon • Uterus iç duvarında (endometrium) kalınlaşma olur. • Endometriumda çok fazla ince kan damarı bulunur. • Endometrium fertilize olmuş yumurtanın korunması ve beslenmesi için farklılaşır. • Eğer yumurta sperm ile karşılaşmaz ve fertilize olmaz ise bu kalınlaşmış endometriyuma ihtiyaç kalmaz ve dökülür. • Buna periyot, adet kanması veya menstürasyon kanaması denir. Adet dönemi ile ilgili sorular • İlk adet kanaması ne zaman olur? Tam olarak zamanını söylemek mümkün değildir. Ortalama 12,5 yaş • Kanama süresi? 3 – 7 gün arası değişir. • Adet kanamaların sıklığı – ilk 2 yıl düzen adet kanmaları sıklıkla gözlenir, sonrasında genellikle 23-35 gün ara ile olur. Adet dönemi ile ilgili sorular • Ağrılı mıdır? – kanamanın kendisi ağrılı değildir fakat kanın dışarı atılması için uterusta kasılmalar rahatsızlık hissi ve kramplara neden olabilir. • Dışarıdan anlaşılabilir mi? – Kız kimseye söylemez ise hayır. Ped ve tamponlar • Kızlar vajinadan akan kan için pen veya tampon kullanırlar. Ergenlik çağındaki çocuklar için öneriler Günlük duş alınması Koltuk altına deodorant veya anti-perspirant kullanması Günlük yüz yıkamak akneler açısından faydalı olabilir. Dişlerin günde iki kez fırçalanması Yağlı saçlar için şampuan kullanması Dengeli bir diyet ile beslenmesi (özellikle Ca ve vit D) Bol bol egzersiz yapması. Soru ve katkılar lütfen Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Kliniği http://kisi.deu.edu.tr/ihsan.esen/
© Copyright 2024 Paperzz
