Klinik başvuru Doğurganlık çağındaki kadınlarda en sık karşılaşılan

Endokrin Algoritmler (2014)
Editörler : Prof Candeğer Yılmaz, Prof Füsun Saygılı, Prof Gökhan Özgen, Doç Şevki Çetinkalp, Doç Mehmet Erdoğan. Prof Taylan Kabalak
Konu editörü : Prof. Dr. Okan Bülent Yıldız
POLİKİSTİK OVER SENDROMU TANI ALGORİTMİ
Klinik başvuru
Doğurganlık çağındaki kadınlarda en sık karşılaşılan endokrin problem
Adet düzensizliği, yüzde ve vücutta tüylenme artışı, fertilite problemleri, kilo fazlalığı, prediyabet veya erken tip 2 diyabet, özgeçmişte
gestasyonel diyabet öyküsü, birinci derece yakınlarda polikistik over sendromu (PKOS) öyküsü
PKOS?
Hiperandrojenizm
Klinik: Hirşutizm (mFG skoru > 6) 1
Biyokimyasal: Serum androjen
düzeylerinde yükseklik 2
Oligo-anovulasyon
Menstruel siklus sürelerinin 21
günden kısa ya da 35 günden uzun
olması 3
Polikistik over morfolojisi (PKO)
Overde 2-9 mm çaplı 12’den fazla
follikül ve/veya over hacmi > 10 ml 4
PKOS tanısı koymadan önce dışlanması gereken durumlar
Tiroid disfonksiyonu – Serum TSH ölçümü
Hiperprolaktinemi – Serum prolaktin düzeyi ölçümü
Non-klasik konjenital adrenal hiperplazi – Erken folliküler faz 17-OHP ölçümü ve gerekirse ACTH uyarı testi
Primer over yetmezliği – Serum FSH ölçümü
Androjen salgılayan tümörler – Hızlı başlangıçlı semptomlar, virilizasyon bulguları
Cushing sendromu – Klinik semptomlar bulunması durumunda 24 saatlik idrarda kortizol ölçümü ya da düşük doz
deksametazon supresyon testi
Akromegali – Klinik semptomlar bulunması durumunda serum IGF-1 ölçümü ve GH supresyon testi
PKOS tanısının koyulması
NIH kriterleri: Hiperandrojenizm + oligo-anovulasyon
Rotterdam Kriterleri: Hiperandrojenizm, oligo-anovulasyon, PKO (3 kriterden 2’si)
AE-PCOS Society kriterleri: Hiperandrojenizm + (oligo-anovulasyon veya PKO)
1 Hirşutizm
şüphesi olan kadınlarda kıllanma tipinin ve gelişiminin görsel olarak değerlendirilmesinde modifiye FerrimanGallwey (mFG) hirşutizm skorlama sistemi kullanılır. Bu sistemde vücutta dokuz farklı bölge (üst dudak, çene, göğüs, üst ve
alt sırt bölgeleri, üst ve alt abdomen, kol, ve uyluk) terminal kıllanma durumuna göre 0-4 arasında skorlandırılır. Terminal kıl
bulunmaması 0 olarak, aşırı yoğun terminal kıllanma ise 4 olarak değerlendirilir. Toplam skorun 6 veya daha fazla olması
hirşutizm olarak tanımlanır.
2 Biyokimyasal
hiperandrojenizmin belirlenmesinde total testosteron ölçümü ve SHBG ile birlikte serbest androjen indeksi
ölçümü kullanılabilir. Direkt olarak serbest testosteron ölçümü sağlayan ticari kitler güvenilir değildir. Hastaların bir kısmında
testosteron dışında diğer androjenlerde izole yükseklik saptanabilir.
3 Bazı
hastalarda menstruel siklus aralıkları düzenli iken de oligo-ovulasyon bulunabilir. Bu durumda mid-luteal faz
progestorn ölçümü tanıda yardımcıdır
4 Ultrasonografik
geçerlidir
olarak PKO tanısında kullanılan eşik değerler overlerde bir kist ya da dominant follikül olmadığı durumda