___________ εκείσζε: Δ δσγξαθηά ηνπ εμσθχιινπ είλαη ηνπ Γηαπσλέδνπ δσγξάθνπ Γηανζίηζη Ώνπάθνπα. Γ Η Α Ν Ν Ζ Τ Φ Α Ν Σ Ζ ΜΤΣΗΚΟΗ ΣΖ ΑΝ Α Σ Ο Λ Ζ * (νύθη, Ηλδνί, Σαό, Εελ) 2 ΜΤΣΕΚΟΕ ΣΔ ΏΝΏΣΟΛΔ* ____________ * Σν βηβιίν απηό θπθινθόξεζε πξώηε θνξά κε ην ¼ ησλ ζεκεξηλώλ θεηκέλσλ, από ηηο εθδόζεηο ΚΔΓΡΟ ην 1982. Ύζηεξα θπθινθόξεζε κε δηπιάζηα ύιε από ηηο εθδόζεηο ΔΡΑΣΩ (1989). Σξίηε έθδνζε πιήξεο από ηηο εθδόζεηο ΓΔΛΦΗΝΗ (1995) θαη ηέηαξηε έθδνζε πιήξεο από ηηο εθδόζεηο ΠΑΣΑΚΖ (2000). ήκεξα πεξλά ζε ειεθηξνληθή έθδνζε. Ζ ρξεζηκνπνίεζε νιόθιεξνπ ηνπ βηβιίνπ ή κέξνπο ηνπ (απ’ όπνηαδήπνηε έθδνζε) απαγνξεύεηαη ρσξίο ηελ πξνεγνύκελε άδεηα ηνπ ζπγγξαθέα. Κη απηό θπξίσο, γηα λα πξνθπιαρηνύλ ηα «κπζηηθά»* ηνπ βηβιίνπ (γλσζηά κόλν ζηνλ ζπγγξαθέα) θαη ε αηζζεηηθή ηνπ βηβιίνπ, ηελ νπνία νη πεξηζζόηεξνη αδπλαηνύλ λα αληηιεθζνύλ. *Ώο ζεκεησζεί φηη ήδε, ζην παξειζφλ, θάπνηνο αλζνιφγεζε κέξνο ησλ θεηκέλσλ ηνπ βηβιίνπ, ρσξίο ηελ άδεηά κνπ θαη κε αλαθέξνληαο νχηε ην βηβιίν, νχηε η’ φλνκά κνπ. Ώγλνψληαο ή παξαβιέπνληαο φηη, ππάξρνπλ θείκελα ηνπ βηβιίνπ απηνχ, πνπ παξνπζηάδνληαη απφ κέλα σο πνηήκαηα, ελψ δελ ππάξρνπλ σο πνηήκαηα, νχηε ζην πξσηφηππν, νχηε ζε θάπνηαλ άιιε γιψζζα. Αειαδή, παίξλνληαο ην πνίεκα ηνπ ηάδε Κηλέδνπ, κε αλαγθάδεη λα ηνπ πσ, «δείμε κνπ ην πξσηφηππν ηνπ πνηήκαηνο ή, δείμε κνχ ην κε κνξθή πνηήκαηνο ζε θάπνηα γιψζζα. Κη αθνχ δελ βξίζθεηο πνπζελά έλα ηέηνην πνίεκα, πεο κνπ ηίλνο είλαη; Βγψ πλεπκαηηθά θηλνχκελνο, δελ βάδσ θάησ απφ ην πνίεκα η’ φλνκά κνπ αιιά ην φλνκα εθείλνπ πνπ κνπ έδσζε ηελ ηδέα. κσο εζχ κε πνην δηθαίσκα νλνκάδεηο πνίεκα ηνπ ηάδε Κηλέδνπ, θάηη πνπ δελ ππάξρεη πνπζελά σο πνίεκα, παξά κφλν ζην βηβιίν κνπ; Κη αλ εγψ έρσ βάιεη εθεί έλα εληειψο δηθφ κνπ πνίεκα (θαη σο ηδέα θαη σο κνξθή) πνπ ην απνδίδσ ζε θάπνηνλ Κηλέδν, γηαηί έηζη κνπ αξέζεη, πνχ ην μέξεηο εζχ;». 3 ΔΜΒΕΧΔ Σ’ ΟΠΕΘΟΦΤΛΛΟ: κσο γηαηί ιέγνληαη κπζηηθνί; ρη βέβαηα γηαηί θξχβνπλ θάηη, αιιά γηαηί απηφ πνπ νη ίδηνη είλαη δελ δηδάζθεηαη: Αε κπνξείο λα πεξηγξάςεηο ή λα δηδάμεηο ζε θάπνηνλ ηε γεχζε ηνπ θεξαζηνχ· πξέπεη ν ίδηνο λα δαγθψζεη ην θεξάζη. Μπζηηθφ είλαη, φρη απηφ πνπ θπιάγεηαη θξπθφ, αιιά ην απφ ηε θχζε ηνπ ακεηάδνην. Ο κπζηηθφο πεγαίλεη ηφζν καθξπά πνπ θηάλεη θάπνηε εθεί πνπ μεθίλεζε. Αηαλχεη ην ρψξν ηεο ζχγρηζεο, ησλ δνγκάησλ θαη ησλ ζεσξηψλ θαη θηάλεη ζην θελφ, ή ζσζηφηεξα, ζηνλ ρανηηθφ ρψξν, πνπ βξίζθεηαη κεηά απφ ην ηέινο θαη πξηλ απφ ηελ αξρή. Σν θηάζηκν ζηνλ ρανηηθφ ρψξν είλαη «έλαο ζάλαηνο ελ δσή», είλαη ε απνπξνζθφιιεζε απφ ην θάζε ηη. Σψξα έρεη πεζάλεη ζε φια θαη γη' απηφ κπνξεί λα γελλεζεί καδί κε φια. Σψξα πνπ δελ αλήθεη πνπζελά, αλήθεη παληνχ. Αε βξίζθεηαη πηα ζηε ζέζε ή ζηελ αληίζεζε· είλαη ε ζέζε θαη ε αληίζεζε. Αελ είλαη έλαο θηιφ-ζνθνο, αιιά έλαο ζνθφο. Αελ ςάρλεη γηα ην λφεκα ηεο δσήο, αιιά δεη, είλαη απηφο ν ίδηνο ε δσή. 4 Σ’ όλα ανεξαιρέτως τα όντα 5 «Πνύ είλαη ε ζνθία πνπ ηε ράζακε ζηε γλώζε; Πνύ είλαη ε γλώζε πνπ ηε ράζακε ζηηο πιεξνθνξίεο;» Σ. . Έιηνη «Σν θιεηδί ηνπ ζεζαπξνύ βξίζθεηαη θάησ από ηε γιώζζα ηνπ πνηεηή». Νηδάκη «γαίε κελ γαξ γαίαλ νπώπακελ, ύδαηη δ’ ύδσξ αηζέξη δ’ αηζέξα δίνλ, αηάξ ππξί ππξ αΐδεινλ, ζηνξγήλ δε ζηνξγή, λείθνο δε ηε λείθετ ιπγξώ». Βκπεδνθιήο 6 Ο Τ Φ Η 7 «ην «λνκα ηνπ Ώιιάρ», θαιιηγξάθεκα ηνπ Σδαιίι Ραζνχιη. 8 ΔΗΑΓΧΓΖ Γηα εηζαγσγή ζηνπο ζνχθη*, δε βξίζθσ ηίπνηε πην θαηάιιειν απφ ηα ιφγηα ηνπ θίινπ κνπ αιίθ. Λέεη ινηπφλ ν αιίθ: «Ο ζνύθη κπνξεί λα είλαη ζαλ ηνλ Κίληξ, ηνλ Πξάζηλν, πνπ ηαμηδεύεη ζ’ όιε ηε γε, κε δηάθνξεο κεηακθηέζεηο θαη κέζα άγλσζηα ζε ζέλα. Μπνξεί ηε κηα κέξα λα βόζθεη πξόβαηα θαη ηελ άιιε λα πίλεη από ρξπζή θνύπα δίπια ζην βαζηιηά. Αλ είλαη δάζθαιόο ζνπ ζα ζ’ σθειήζεη κε ηε θσηεηλόηεηά ηνπ, είηε ην θαηαιάβεηο απηό εθείλν ηνλ θαηξό είηε όρη. Όηαλ ηνλ ζπλαληάο δξα επάλσ ζνπ, είηε ην ζπλεηδεηνπνηείο είηε όρη. Όηαλ ιέεη ή θάλεη θάηη κπνξεί λα ζνπ θαίλεηαη αζπλεπέο ή αθαηαλόεην, όκσο έρεη ηελ ζεκαζία ηνπ. Απηόο δελ δεη κνλάρα ζηνλ δηθό ζνπ θόζκν. Μπνξεί λα ζε ζηελνρσξήζεη. Όκσο απηό ζα είλαη ζθόπηκν θη αλαγθαίν. Μπνξεί λα ζνπ θαλεί όηη αληαπνδίδεη ην θαιό κε θαθό ή ην θαθό κε θαιό, όκσο απηό πνύ πξαγκαηηθά θάλεη είλαη γλσζηό κόλν ζε ιίγνπο. Μπνξεί λ’ αθνύζεηο όηη πνιινί ηνλ κηζνύλ αιιά ζ’ αλαθαιύςεηο όηη ζηελ πξαγκαηηθόηεηα απηνί είλαη ειάρηζηνη. Δίλαη ηαπεηλόο θαη ζ’ αθήλεη λ’ αλαθαιύςεηο αβίαζηα απηό πνύ νθείιεηο λ’ αλαθαιύςεηο. Όηαλ ηνλ ζπλαληάο πξώηε θνξά, κπνξεί λα θαλεί όηη είλαη πνιύ δηαθνξεηηθόο από ζέλα. Γελ είλαη. Μπνξεί λα θαλεί όηη είλαη πνιύ όκνηνο κε ζέλα. Γελ είλαη». _____________________ * Ή νλνκαζία «ζνχθη» πξνέξρεηαη πηζαλφλ απφ ηελ αξαβηθή ιέμε «ζνχθ» (καιιί) ε νπνία ζπλδέζεθε κε ηνπο ζνχθη αθφηνπ ν κάιιηλνο ζθνχθνο απνηέιεζε ην εμσηεξηθφ ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ησλ ζνχθη. Ίζσο φκσο ε νλνκαζία «ζνχθη» (ην πην πηζαλφ), πξνέξρεηαη απφ ηελ ειιεληθή ιέμε «ζνθφο», αθνχ ε ζνθία είλαη ην εζσηεξηθφ ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ηνπ ζνχθη, θη αθνχ δελ είλαη ιίγεο νη αξαβηθέο ιέμεηο (θπξίσο νη ζρεηηδφκελεο κε ηηο επηζηήκεο θαη ηα γξάκκαηα) πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ ειιεληθή γιψζζα: Υαιθάο (θχθινο), πάηξα (πέηξα) θα’άκπα (θχβνο), αι ρεκεία (ε ρεκεία), ιφγα (γιψζζα, ιφγνο). Άιιεο νλνκαζίεο πνπ δίλνληαη ζηνλ ζνχθη είλαη εζσηεξηζηήο, γλψζηεο, θσηηζκέλνο, νηθείνο, θίινο, δεξβίζεο, εξαζηήο, πνηεηήο. Βμάιινπ, ην μεθίλεκα ηνπ Εζιάκ ζπκπίπηεη ζρεδφλ ρξνληθά κε ηε θπγή ησλ Βιιήλσλ ζνθψλ πξνο ηελ Πεξζία, φηαλ ν απηνθξάησξ Θενδφζηνο μεθίλεζε ηνλ κεγάιν ηνπ δησγκφ ελαληίνλ ησλ Βιιήλσλ. 9 ΟΜΏΡ ΥΏΓΕΏΜ* ____________________ * Οκάξ Υαγηάκ: Γελλήζεθε θαη έδεζε ζηε Νηζαπνχξ ην 12ν αηψλα. Φηιφζνθνο, αζηξνλφκνο, καζεκαηηθφο, πνηεηήο θαη δάζθαινο ζνχθη. Βίλαη γλσζηφο ζηε Αχζε απφ ηα Ρνπκπαγηάη πνπ θαηά ηε ΐηθησξηαλή Πεξίνδν κεηέθξαζε ζη’ αγγιηθά ν Έληνπαξλη Φηηδέξαιλη. Σα Ρνπκπαγηάη αγαπήζεθαλ θη επέδξαζαλ πνιχ ζηελ Βπξσπατθή πνίεζε θαη δηαλφεζε, φκσο, φπσο καο πιεξνθνξεί ν Ίληξηο αρ, ειάρηζηε ζρέζε έρνπλ κε ηελ πξαγκαηηθή πνίεζε ηνπ Υαγηάκ, πνπ γηα λα ηελ θαηαλνήζεη θαλείο θαη λα ηε κεηαθξάζεη πξέπεη λα είλαη βαζχο γλψζηεο ηφζν ηεο πεξζηθήο γιψζζαο φζν θαη ηνπ ζπκβνιηζκνχ ησλ ζνχθη. «Μηα ζσζηή κεηάθξαζε έγηλε ην 1941 απφ ηνλ νπάκη Γθνβίληα Σίζξα θαί εθδφζεθε κε ηνλ ηίηιν «Σν Νέθηαξ ηεο Υάξεο». Καλείο δελ έδσζε ζεκαζία ζ’ απηή ηελ εξγαζία. Έηζη ν πξαγκαηηθφο Υαγηάκ παξακέλεη άγλσζηνο ζηε Αχζε». Πάλησο, είηε έηζη ζπκβαίλεη, είηε αιιηψο, («ην πλεχκα φπνπ ζέιεη πλεη» θαη, φπσο ζέιεη πλεη) έλα πξάγκα δελ κπνξεί λα θξπθηεί: Πσο ν Υαγηάκ ήηαλ «γεξφ πνηήξη» θη έλαο ζνθφο πνπ βξηζθφηαλ πνιχ θνληά ζηνπο Έιιελεο πξνζσθξαηηθνχο. ΣΟ ΑΗΜΑ ΣΟΤ ΔΥΘΡΟΤ Πίλσ θξαζί. Κη αθνχσ λα ιέλε δεμηά θη αξηζηεξά: «Μελ πίλεηο, είλαη αληίζεην ζηελ πίζηε». Καη ηψξα πνπ γλσξίδσ εγψ πσο ην θξαζί είλαη αληίζεην ζηελ πίζηε ιέσ: «Μα ην Θεφ αθήζηε κε λα πίλσ ην αίκα ηνπ ερζξνχ κνπ είλαη δίθαην λα ην πίλσ». ΠΟΡΟΗ ΑΝ ΚΗ ΑΤΣΟΤ ην θειί θαη ζηε ζθήηε ζην κνλαζηήξη ή ζηε ζπλαγσγή άιινη θνβνχληαη ηελ θφιαζε άιινη νλεηξεχνληαη ηνλ παξάδεηζν. κσο θαλέλαο άλζξσπνο πνπ πξάγκαηη γλσξίδεη ηνπ Θενχ ηα κπζηηθά δελ έρεη ζπείξεη ζπφξνπο ζαλ θη απηνχο κεο ζηελ θαξδηά ηνπ. ΔΗΜΑΗ Δ θάζε θιίθα ιέεη γηα κέλα ηα δηθά ηεο· κα εγψ είκαη ν εαπηφο κνπ, είκαη αθξηβψο απηφ πνχ είκαη. 10 Τ ΠΟΤ ΚΡΑΣΑ ΜΑΕΗ ΜΟΤ ΣΟ ΠΟΣΖΡΗ Ώπηνί πνπ πέξαζαλ πξηλ απφ καο ζπκπφηε θνηκνχληαη ηψξα κεο ζηε ζθφλε ηεο πεξεθάληαο ηνπο. Πίλε θξαζί. Κη άθνπ απφ κέλα ηελ Ώιήζεηα: ιν απηφ πνχ είπαλ, ην θξαηνχκε, κεο ζηα ρέξηα καο, ζπκπφηε. ΑΝ Ο ΟΦΟ ΓΔΝ ΠΗΔΗ ΚΡΑΗ Ναη ην θξαζί απαγνξεχεηαη. Μα εμαξηάηαη απφ, ην πνηνο ην πίλεη, πφζν πίλεη, θαη κε πνηφλ. ηαλ απηνί νη φξνη ηεξεζνχλ, πεο κνπ ζη’ αιήζεηα αλ ν ζνθφο δελ πηεη θξαζί, πνηνο ζα ην πηεί; ΟΣΑΝ ΔΤΣΤΥΗΜΔΝΟΗ ΠΗΝΔΣΔ Φίινη ζαλ θάλεηε ζπκπφζην ηνλ Φίιν ζπκεζείηε. ηαλ επηπρηζκέλνη πίλεηε θη έξζεη ε ζεηξά κνπ γπξίζηε ην πνηήξη αλάπνδα. ΕΜΠΝ ΒΛ ΦΏΡΕΝΣ Ο ΑΗΧΝΗΟ ΟΤΦΗΜΟ Ώλέθαζελ, ζηνπ Φίινπ καο ηε κλήκε πίλακε θξαζί πξηλ ηε δεκηνπξγία ηνπ ακπειηνχ. 11 ΥΏΚΕΜ ΣΓΏΜΕ* _____________ * Ο Μνπιιάο Ννπξεληίλ Ώκπληαξαρκάλ (Κχξην Φσο ηεο Πίζηεο, Τπεξέηεο ηνπ Βιεήκνλα) ν νλνκαδφκελνο Υαθίκ Σδακί, γελλήζεθε ην 1414 ζην Υνξαζάλ θαη πέζαλε ην 1492 ζηε Υεξάη. νχθη, πνηεηήο, αγηνγξάθνο, ηαμηδεπηήο. Έγξαςε ην βηβιίν «Καηνηθία ηεο Άλνημεο» θη επίζεο «ην Ώιεμαλδξηλφ βηβιίν ηεο νθίαο». Θεσξεί ηνλ Πιάησλα, ηνλ Ππζαγφξα, ηνλ Εππνθξάηε θαη ηνλ Βξκή ηνλ Σξηζκέγηζην, κεγάινπο πξνδξφκνπο ζνχθη δηδαζθάινπο. Ο ΠΟΗΖΣΖ ΚΗ Ο ΓΗΑΣΡΟ Έλαο πνηεηήο πήγε ζ’ έλα γηαηξφ θαη ηνπ είπε: Βίκαη πνιχ άζρεκα, έρσ ηξνκεξά ζπκπηψκαηα, ζηελνρψξηα, ηαξαρή· ρέξηα, πφδηα, καιιηά, ππνθέξνπλ». Ο γηαηξφο ηνπ είπε: «Ώιεζεχεη φηη δελ έρεηο αθφκε απαγγείιιεη δεκφζηα ηελ ηειεπηαία ζνπ πνηεηηθή ζχλζεζε;» «Ναη, αιεζεχεη» απάληεζε ν πνηεηήο. «Πνιχ θαιά» είπε ν γηαηξφο, «θάζηζε ινηπφλ λα κνπ απαγγείιιεηο ηα ηειεπηαία ζνπ πνηήκαηα». Ο πνηεηήο απήγγεηιε ηα ηειεπηαία ηνπ πνηήκαηά ηνπ. Ο γηαηξφο ηνχ δήηεζε λα ηα απαγγείιεη μαλά θαη μαλά. Σέινο ηνπ είπε: «ηακάηα. Σψξα είζαη κηα ραξά. Ώπηφ πνπ θξαηνχζεο κέζα ζνπ επεξέαδε φιν ζνπ ην ζψκα. Σψξα πνπ ην έβγαιεο έμσ είζαη πάιη θαιά». Ο ΓΑΚΑΛΟ Ο θπβεξλήηεο είλαη ν βνζθφο θη ν ιαφο είλαη ην θνπάδη ηνπ. Πξέπεη λα ην βνεζά, λα κελ ην θαηαζηξέθεη, λα κελ ην εμνληψλεη. (Ώιιά) ππάξρεη ν βνζθφο γηα ην θνπάδη ή ην θνπάδη γηα ην βνζθφ; Ο ΕΖΣΗΑΝΟ Έλαο δεηηάλνο πήγε ζε κηα πφξηα δεηψληαο λα ηνπ δψζνπλ θάηη. Ο νηθνδεζπφηεο απάληεζε ιέγνληαο: «Λππάκαη αιιά δελ είλαη θαλείο κέζα». «Αε δήηεζα θαλέλαλ» είπε ν δεηηάλνο, «δεηάσ ηξνθή». Ζ ΑΓΑΠΖ πλήζσο ε αλζξψπηλε αγάπε είλαη ηθαλή λα πςψζεη ηνπο αλζξψπνπο ζηελ εκπεηξία ηεο ηέιεηαο αγάπεο. 12 Ζ ΔΝΟΣΖΣΑ Γίλεηαη ηέιεηα ε αγάπε φηαλ ππεξβεί ηνλ εαπηφ ηεο φηαλ απηή θη εθείλν πνπ αγαπηέηαη γίλνπλ έλα θηάλνληαο ζηελ Βλφηεηα ηεο Όπαξμεο. 13 ΏΏΝΣΕ ΣΟΤ ΕΡΏΓ* _______________ * εΎρεο ααληί ηνπ ηξάδ (1184-1291). Ήηαλ πεξηπιαλψκελνο δεξβίζεο· ηνλ ζπλέιαβαλ νη ζηαπξνθφξνη θαη ηνλ ππνρξέσζαλ λ’ αλνίγεη ηάθξνπο. ηαλ ειεπζεξψζεθε επηζθέθηεθε ηα θέληξα κάζεζεο ζηελ Ώλαηνιή. πνχδαζε ζηε ΐαγδάηε θαη ήηαλ κέινο ηνπ ζνχθηθνπ ηάγκαηνο ησλ Ναθζηκπεληί. Έγξαςε πνίεζε θαη ηζηνξίεο. Έξγα ηνπ: Γθηνπιηζηάλ (Ρνδφθεπνο) θαη Μπνπζηάλ (Μπνζηάλη, Οπσξψλαο). ΓΔΡΒΗΖΓΔ ΚΑΗ ΒΑΗΛΗΑΓΔ Αέθα δεξβίζεδεο κπνξνχλ λα θνηκεζνχλ θάησ απφ κηα θνπβέξηα· φκσο δπν βαζηιηάδεο δελ κπνξνχλ λα βαζηιεχνπλ ζε κηα ρψξα. Έλαο επζεβήο άλζξσπνο κπνξεί λα θάεη ην κηζφ ςσκί ηνπ θαη λα δψζεη ην άιιν κηζφ ζηνπο δεξβίζεδεο. κσο έλαο βαζηιηάο, αλ θη έρεη έλα βαζίιεην ζέιεη λα θπξηεχζεη ηνλ θφζκν. Ο ΒΑΗΛΗΑ ΚΗ Ο ΓΔΡΒΗΖ Έλαο άλζξσπνο νλεηξεχηεθε πσο έλαο βαζηιηάο πήγε ζηνλ παξάδεηζν θαη πσο έλαο δεξβίζεο πήγε ζηελ θφιαζε. «Πψο είλαη δπλαηφ απηφ;» κνλνιφγεζε. Σφηε κηα θσλή αθνχζηεθε λα ιέεη: «Ο βαζηιηάο πήγε ζηνλ παξάδεηζν, επεηδή ζεβάζηεθε ηνπο δεξβίζεδεο· ν δεξβίζεο πήγε ζηελ θφιαζε, επεηδή ζπκβηβάζηεθε κε ηνπο βαζηιηάδεο». Ζ ΚΑΣΑΥΣΖΖ ΣΟΤ ΚΟΜΟΤ Δ θαηάρηεζε ηνπ θφζκνπ απ’ άθξε ζ’ άθξε, αμίδεη ιηγφηεξν απφ κηα ζηαγφλα αίκα πάλσ ζηε γε. Ο ΚΛΔΦΣΖ ΚΑΗ Ζ ΚΟΤΒΔΡΣΑ Έλαο θιέθηεο κπήθε ζην ζπίηη ελφο ζνχθη θαη δε βξήθε ηίπνηε. Καζψο έθεπγε, ν ζνχθη ηνχ πέηαμε ηε κνλαδηθή θνπβέξηα πνπ κέζα ηεο θνηκψηαλ. Γηα λα κε θχγεη ν θιέθηεο κ’ άδεηα ρέξηα. Ζ ΠΡΟΔΤΥΖ ΣΟΤ ΑΑΝΣΗ Κάκε απηφ πνπ εζχ πηζηεχεηο άμην γηα κέλα Κη φρη απηφ πνπ εγψ πηζηεχσ άμην γηα κέλα. ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΔ ΚΑΗ ΓΝΧΖ ζν θη αλ κειεηάο, αλ δελ πξάηηεηο, δε κπνξείο λα γλσξίζεηο. Έλαο γάηδαξνο θνξησκέλνο βηβιία δελ ζεκαίλεη πσο είλαη δηαλννχκελνο ή ζνθφο. 14 ΜΑΡΓΑΡΗΣΑΡΗΑ ΚΑΗ ΚΟΝΖ Ώλ ην καξγαξηηάξη πέζεη κεο ζηε ιάζπε θαη πάιη ζα ’ρεη αμία. Ώλ ε ζθφλε αλέβεη ζηνλ νπξαλφ θαη πάιη δε ζα ’ρεη αμία. Ζ ΚΗΒΧΣΟ ηαλ ν Νψε είλαη θαπεηάληνο, ηη θνβάζαη; Ζ ΟΜΗΛΗΑ Ο άλζξσπνο πνπ φιν κηιά πνηέ δε θηάλεη, κέρξη ηα βάζε ηεο αλζξψπηλεο θαξδηάο. ΣΟ ΑΓΟΝΟ ΓΔΝΣΡΟ Καλέλαο δελ πεηξνβνιά η’ άγνλν δέληξν. ΜΑΘΖΖ Ώπ’ φζνπο έκαζαλ ηελ ηέρλε ηνπ ηνμφηε απφ κέλα θαλέλαο ηνπο δελ ήηαλ πνπ λα κελ κε θάλεη ζηφρν ηνπ ζην ηέινο. ΣΟ ΣΡΑΓΟΤΓΗ ΣΟΤ ΓΔΡΒΗΖ ΣΖΝ ΔΡΖΜΟ Αε γίλνκαη ζε κηα θακήια βάξνο νχηε θαη κεηαθέξσ κηα θακήια· δελ θπβεξλάσ θη νχηε θπβεξληέκαη. Αελ έρσ αλεζπρία γηα ην παξφλ, ην παξειζφλ ή θαη ην κέιινλ. Ώλαπλέσ ζηα γεκάηα, ζηα γεκάηα δσ ηε δσή. Ο ΓΡΟΜΟ Φνβάκαη πσο δε ζα θηάζεηο ζηε Μέθθα Ννκάδα. Γηαηί ν δξφκνο πνχ ηξαβάο πάεη ζην Σνπξθεζηάλ. 15 ΝΏΡΒΝΣΕΝ ΥΟΣΓΏ* ______________________ * Μπζηθφο ιατθφο ήξσαο ηνπ Εζιακηθνχ θφζκνπ πνπ έρεη ηελ θαηαγσγή ηνπ ζηνπο Πέξζεο θαη Άξαβεο κπζηηθνχο. Ο Μνπιιά Ναζξεληίλ (Ναζξεληίλ Υφηδαο ή απιψο Υφηδαο) ππήξμε ήξσαο δηαθφξσλ θσκηθψλ ηζηνξηψλ πνπ ηηο δεκηνχξγεζαλ νη ζνχθη. Σηο ηζηνξίεο απηέο ηηο ρξεζηκνπνηνχζαλ νη ζνχθη (ζπλήζσο πξηλ απφ θάπνηα νκηιία) φρη ηφζν γηα λα πξνθαιέζνπλ ην γέιην, φζν γηα λα δηψμνπλ ηηο πξνθαηαιήςεηο θαη λα βάινπλ κ’ επράξηζην ηξφπν ηξηθινπνδηά ζηε ζηελή ινγηθή, ε νπνία κφιηο αλαηξαπεί, αθήλεη ην ρψξν ειεχζεξν λα θπθινθνξήζνπλ ζην λνπ νη αλψηαηεο αιήζεηεο. Ο ΥΟΣΕΑ ΣΟ ΠΑΗΓΗ ΚΑΗ ΣΟ ΓΑΨΓΟΤΡΗ Έλα πξσί ν Ναζξεληίλ πήγε ζην ζηαχιν, ζακάξσζε ην γατδνχξη ηνπ, μχπλεζε θαη ην γην ηνπ, ηνλ έβαιε θαβάια θαη μεθίλεζαλ γηα ην ρσξάθη. ην πξψην θαθελείν κφιηο ηνπο αληίθξηζαλ άξρηζαλ θσλαρηά ηηο επηθξίζεηο. «α δε ληξέπεηαη ην παιηφπαηδν» έιεγαλ, «έρεη ηνλ παηέξα ηνπ λα πεγαίλεη πεδφο θη απηφ κηα ραξά παηδί πάεη θαβάια θνπλψληαο ηα πφδηα ηνπ». Σ’ αθνπζ’ ν Υφηδαο θαη ιέεη ζην γην ηνπ: «Καηέβα εζπ βξε παηδί κνπ λα κπσ εγψ θαβάια». Καηέβεθε ην παηδί, κπήθε θαβάια ν παηέξαο θαη ζπλέρηζαλ ην δξφκν ηνπο γηα ην ρσξάθη. ην δεχηεξν θαθελείν άξρηζαλ θαη πάιη ηηο επηθξίζεηο. «Κνίηαμε παηέξαο, απηφο θαβάια θαη ην παηδάθη κε ηα πφδηα, ζα δε ληξέπεηαη ν πιηφγεξνο». Σ’ άθνπζε ν Υφηδαο, ιέεη ζην γην ηνπ: «Έια βξε παηδί κνπ λα ’καζηε θαβάια θαη νη δπν, γηαηί δε κπνξψ λ’ αθνχσ ηηο θαηεγφξηεο ηνπο». Μπήθαλ θ’ νη δπν θαβάια θαη ζπλέρηζαλ ην δξφκν ηνπο. ην ηξίην θαθελείν, πνιχ ράραλν έθαλαλ κφιηο ηνπο αληίθξηζαλ. «ΐξε ηνπο καζθαξάδεο, βξε ηνπο αθηιφηηκνπο, δπν καληξαραιάδεο θαβάια θ’ νη δπν, ην μέθακαλ ην θαεκέλν ην δψν». «Να θαηέβνπκε θ’ νη δπν βξε παηδί κνπ» είπε ν Υφηδαο. «Να θαηέβνπκε θ’ νη δπν, λα δνχκε ηφηε ηη ζα ’ρνπλ λα ιέλε». Καηέβεθαλ θ’ νη δπν θαη πήγαηλαλ κε ηα πφδηα. Κνληά ηνπο βάδηδε θαη ην γατδνχξη ηνπο. ην ηέηαξην θαθελείν, εθεί ήηαλ πνπ μέζπαζαλ ηα δπλαηφηεξα ραραλεηά. «Κνίηα ηνπο βιάθεο» έιεγαλ «θνηηάμηε ηα θνξφηδα" έρνπλ ην γατδνχξη καδί ηνπο, ζακαξσκέλν θη αδεηαλφ, θη απηνί πεγαίλνπλ κε ηα πφδηα». «Καιά, ηί ζέινπλ επηηέινπο» κνπξκνχξηζε φ Υφηδαο, «λα πάξνπκε ην γατδνχξη ζηνπο ψκνπο καο;». Ο ΒΑΡΚΑΡΖ ΚΗ Ο ΓΑΚΑΛΟ Κάπνηε ν Υφηδαο δνχιεπε κε ηε βάξθα ηνπ πεξακαηάξεο ζ’ έλαλ πνηακφ. Έλαο δάζθαινο ήξζε θαη δήηεζε απφ ην Υφηδα λα ηνλ πεξάζεη απέλαληη. 16 Μπήθαλ θαη νη δπν ζηε βάξθα. ε ιίγα ιεπηά ν δάζθαινο, κελ αληέρνληαο ην πιενλέθηεκα ηεο κφξθσζεο, ίζσο θαη απφ απιή αλάγθε γηα θιπαξία, είπε ζηνλ Υφηδα: «Ξέξεηο θαζφινπ γξάκκαηα;» «Μπα» είπε ν Υφηδαο, «νχηε ηελ αιθαβήηα». «Σφηε» είπε ν δάζθαινο κε ηθαλνπνίεζε θαη πξνζπνηεηή ζιίςε, «ηφηε, έραζεο ηε κηζή δσή ζνπ». Πξνρσξνχζαλ· θάηη φκσο ζπλέβε ζηε βάξθα, άξρηζε λα κπάδεη λεξά, ελψ βξηζθφηαλ αθφκα ζηε κέζε ηνπ πνηακνχ. «Ση ζπκβαίλεη;» ξσηάεη έληξνκνο ν δάζθαινο. «Σίπνηε» είπε ν Υφηδαο, θαη ζπκπιήξσζε: «Αάζθαιε, μέξεηο θνιχκπη;» «ρη» είπε ν δάζθαινο. «Έ ηφηε θνβνχκαη πσο έραζεο νιφθιεξε ηε δσή ζνπ». Ο ΥΟΣΕΑ ΘΑΤΜΑΕΔΗ ΣΟΝ ΚΟΜΟ Μηα κέξα ν Υφηδαο είπε ζηε γπλαίθα ηνπ: «Ση σξαίν πνπ ηνλ έθακε ηνλ θφζκν ν Ώιιάρ, πφζν ηέιεην!» «Γηαηί ην ιεο απηφ Υφηδα κνπ;» ξψηεζε ε γπλαίθα. «Β, λα» είπε ν Υφηδαο. «Έρνπκε ην ζπίηη καο θαη πάλσ ηνπ έρνπλ ρηίζεη ηε θσιηά ηνπο νη πειαξγνί. Φαληάζνπ λα είραλ νη γθακήιεο θηεξά θαη λα ’ρηηδαλ ηε θσιηά ηνπο πάλσ ζην ζπίηη καο. Να πεξπαηνχλ πάλσ ζηε ζηέγε, λα ζπάδνπλ ηα θεξακίδηα, λα θαηνπξνχλ θαη λα θνπξίδνπλ πάλσ καο». Ο ΥΟΣΕΑ ΓΗΚΑΣΖ Κάπνηε ν Υφηδαο ήηαλ δηθαζηήο. Πήγαλ δπν άλζξσπνη γηα λα ηνπο ιχζεη ηε δηαθνξά. Άθνπζε ηνλ έλαλ. «Αίθην έρεηο» ηνπ είπε. «Μα πσο γίλεηαη λα ’ρεη δίθην, αθνχ ην πξάγκα έρεη έηζη θη έηζη» είπε ν αληίδηθνο. «Κη εζχ δίθην έρεηο» είπε ν Υφηδαο. Κάπνηνο πνπ παξαθνινπζνχζε, είπε: «Μα πψο γίλεηαη θχξηε δηθαζηή λα έρνπλ θαη νη δπν δίθην;» «Κη εζχ δίθην έρεηο», απάληεζε ν Υφηδαο. Ο ΥΟΣΕΑ ΔΜΠΟΡΟ Κάπνηε ν Υφηδαο, θαη γηα κεγάιν δηάζηεκα, κ’ έλα κηθξφ θαξαβάλη απφ θακήιεο θνξησκέλεο άρπξα, πεξλνχζε ηα ζχλνξα κηαο ρψξαο θαη πήγαηλε ζηε γεηηνληθή ρψξα. ην ηεισλείν ησλ ζπλφξσλ πάληα εξεπλνχζαλ ζρνιαζηηθά ην εκπφξεπκά ηνπ. Τπνςηαδφληνπζαλ πσο θάπνηα πνιχηηκα πξάγκαηα κεηαθέξεη θξπκκέλα ζη’ άρπξα, γη’ απηφ θαη πνιιέο θνξέο μεθφξησλαλ ηηο θακήιεο θη έςαρλαλ θαιά κέζα ζη’ άρπξα· φκσο πνηέ δελ βξήθαλ ηίπνηε ζεκαληηθφ · κέζα ζηα άρπξα ππήξραλ κφλν άρπξα. 17 Καη μαθληθά, ν Υφηδαο ζηακάηεζε απηή ηε δνπιεηά· δελ μαλαπέξαζε κε ην θαξαβάλη απφ ηα ζχλνξα. Κάπνηα κέξα, έλαο απφ ηνπο ηεισλεηαθνχο, ζπλάληεζε ηνλ Υφηδα. Ώπφ ηελ φςε ηνπ, ηε ληπκαζηά ηνπ θαη ηε ζπλνδεία ηνπ, ήηαλ θαλεξφ πσο ν Υφηδαο είρε πινπηίζεη. «Βίλαη θαλεξφ πσο έρεηο πινπηίζεη θίιε Ναζξεληίλ» είπε ν ηεισλεηαθφο. Ώιιά πψο; Πνπιψληαο άρπξν; Γηαηί εκείο πνηέ δελ ζνπ βξήθακε θάπνην πνιχηηκν εκπφξεπκα». «Μα είλαη ηφζν απιφ» είπε ν Υφηδαο. «Βκπνξεπφκνπλα θακήιεο». Ο ΥΟΣΕΑ ΚΑΗ Ζ ΓΟΤΝΑ Κάπνηε ν Υφηδαο πήγε λα κπεη ζ’ έλα πνιπηειέο εζηηαηφξην, λα θάεη, κα δελ ηνλ άθεζαλ λα κπεη, γηαηί δελ ήηαλ θαινληπκέλνο. Έβιεπε ηνπο άιινπο λα κπαίλνπλ ζην εζηηαηφξην κε ηηο γνχλεο ηνπο. Καηάιαβε. Πήγε ινηπφλ, αγφξαζε κηα γνχλα, θαη λάηνο ηελ άιιε κέξα θνξψληαο ηε γνχλα, έθηαζε κπξνο ζην εζηηαηφξην. «Πεξάζηε, θαζήζηε, ηη ζα πάξεηε;» «Σφζε επγέλεηα» ζπιινγηδφηαλ ν Υφηδαο. «Βίλαη δπλαηφλ, ηφζε επγέλεηα;» Παξήγγεηιε ινηπφλ πηιάθη. ηαλ ηνπ θέξαλ ην πηιάθη, πήξε ην θνπηάιη θη άξρηζε λα ηαΎδεη κε πηιάθη ηηο ηζέπεο ηεο γνχλαο ηνπ, ηα καλίθηα ηεο. Έβαδε παληνχ, γέκηδε ηε γνχλα. Οη ζεξβηηφξνη ζάζηηζαλ. Κνηηάρηεθαλ. Απζθεκηδφηαλ δα θαη ην καγαδί. Έλαο ηνπο πήγε γξήγνξα θαη ξψηεζε απζηεξά: «Μα ηη θάλεηε θχξηε; Υψλεηε ην πηιάθη ζηα καλίθηα ζαο; Ση πξάκαηα είλαη απηά;» «ΣαΎδσ ηε γνχλα» είπε ν Υφηδαο. «Ώλ δελ θάλσ ιάζνο ην εζηηαηφξην απηφ είλαη γηα λα ηξψλε νη γνχλεο. Γηαηί ρηεο πνπ ήξζα εγψ κφλνο κνπ, ρσξίο γνχλα, δελ κνπ επηηξέςαηε λα κπσ θαη λα θάσ». Ο ΓΔΗΣΟΝΑ ΜΔ ΣΟ ΜΗΚΡΟ ΠΗΣΗ Έλαο γείηνλαο ηνπ Ναζξεληίλ είρε κηθξφ ζπίηη θαη πνιχ κεγάιε νηθνγέλεηα. πρλά παξαπνληφηαλ ζηνλ Ναζξεληίλ γηα ηε δπζηπρία ηνπ απηή θαη δεηνχζε απφ ην ζνθφ κπαιφ ηνπ Ναζξεληίλ θάπνηα ιχζε. Βλ ηέιεη ν Ναζξεληίλ απνθάζηζε λα ηνλ βνεζήζεη. «Έρεηο δπν θαηζίθεο» ηνπ είπε, «λα ηηο βάιεηο θη απηέο κεο ζην ζπίηη». «Μα είλαη δπλαηφλ; Πνπ λα ηηο βάισ;» είπε ν γείηνλαο. «Γεηάο ηε βνήζεηά κνπ» είπε ν Ναζξεληίλ, «ζα κ’ αθνχζεηο ινηπφλ;» «Θα ζ’ αθνχζσ... αιιά... απηφ δελ είλαη ιχζε...» «Έρε κνπ εκπηζηνζχλε» είπε ν Ναζξεληίλ. Ο γείηνλαο έθακε φπσο ηνλ ζπκβνχιεςε ν Ναζξεληίλ. Έβαιε ζην κηθξφ ηνπ ζπίηη θαη ηηο γίδεο. Ή θαηάζηαζε έγηλε πνιχ δχζθνιε. ηαλ ζπλαληήζεθαλ χζηεξα απφ δπν κέξεο, ν Ναζξεληίλ ξψηεζε ην γείηνλα πψο ηα πάεη ηψξα κε ην ζηελφ ηνπ ζπίηη. «Πνιχ δχζθνια» είπε ν γείηνλαο. «Να βάιεηο κέζα ζην ζπίηη θαη ηελ αγειάδα ζνπ ηψξα» πξφζηαμε ν Ναζξεληίλ. Ο γείηνλαο ππάθνπζε, έβαιε θαη ηελ αγειάδα. ηαλ ζπλαληήζεθαλ ηξεηο κέξεο κεηά ν Ναζξεληίλ ξψηεζε: «Πψο πάλε ηα πξάγκαηα γείηνλα;» «Ώζθπθηηθά» απάληεζε ν γείηνλαο. 18 «ΐάιε ηψξα θαη ην γατδνχξη ζνπ» πξφζηαμε ν Ναζξεληίλ. Έβαιε θαη ην γατδνχξη κέζα ζην ζηελφ ηνπ ζπίηη ν άλζξσπνο. Σα πξάγκαηα ήζαλ αθφξεηα, φπσο ιέλε, ηξαγηθά. ηαλ κεηά απφ δπν κέξεο ζπλαληήζεθαλ, ν γείηνλαο είπε ζηνλ Ναζξεληίλ: «Ώκάλ ζνθέ Ναζξεληίλ, είλαη πηα καξηχξην. Πνηαλ άιιε πνηλή ζα κνπ βάιεηο;» «Να κέλεηε έηζη εθεί φινη καδί γηα ηξεηο κέξεο αθφκα» είπε ν Ναζξεληίλ. ηηο ηξεηο κέξεο πνπ ζπλαληήζεθαλ, ν γείηνλαο είπε: «Βίλαη αβάζηαρην Ναζξεληίλ, θάκε θάηη, είλαη απεξίγξαπην». «Να βγάιεηο έμσ ην γατδνχξη» πξφζηαμε ν Ναζξεληίλ. «Έβγαιε ν γείηνλαο απφ ην ζηελφ ηνπ ζπίηη ην γατδνχξη. Έλνησζαλ φινη θάπνηα αλαθνχθηζε. ε ιίγεο κέξεο πνπ αληακψζεθαλ θαη πάιη είπε ν Ναζξεληίλ: «ΐγάιε ηψξα έμσ θαη ηελ αγειάδα». Έβγαιε έμσ θαη ηελ αγειάδα ν γείηνλαο θη έλνησζαλ φινη κεγάιε αλαθνχθηζε, ην ζπίηη άξρηζε λα γίλεηαη άλεην. ηαλ μαλαληακψζεθαλ είπε ν Ναζξεληίλ. «ΐγάιε ηψξα θαη ηηο θαηζίθεο». άλζξσπνο έβγαιε θαη ηηο θαηζίθεο. Σν ζπίηη μαθληθά ήηαλ ηφζν άλεην πνπ ν γείηνλαο θαη ηα παηδηά ηνπ ήζαλ επηπρηζκέλνη. ηαλ μαλαζπλαληήζεθαλ, ξψηεζε ν Ναζξεληίλ πψο ηα πάεη ν γείηνλαο κε ην κηθξφ ηνπ ζπίηη. «Πνιχ άλεζε, είκαζηε ηφζν θαιά, ζ’ επραξηζηψ πνιχ Ναζξεληίλ, ην ζπίηη κνπ είλαη πηα κεγάιν θη άλεην θη απηφ ην ρξσζηάσ ζε ζέλα» είπε ν γείηνλαο. Ο ΥΟΣΕΑ ΚΗ Ο ΚΑΛΟ ΑΝΘΡΧΠΟ Κάπνηε ν Υφηδαο πεξλψληαο ζηελ άθξε κηαο ιίκλεο γιίζηξεζε θαη παξαιίγν λα ’πεθηε ζηα λεξά αλ έλαο θαιφο άλζξσπνο δε βξηζθφηαλ εθεί λα ηνλ θξαηήζεη. ε ιίγν θαηξφ ν Υφηδαο ζπλάληεζε ηνλ θχξην. Υαηξεηίζηεθαλ. «Θπκάζαη» ηνπ ιέεη ν άιινο, «Θπκάζαη ηφηε πνπ ζα έπεθηεο κέζα ζηα λεξά θαη ζε γιχησζα;» «Θπκάκαηη» είπε ν Υφηδαο «θαη ζνπ είκαη επγλψκσλ». Πέξαζε θάκπνζνο θαηξφο θαη μαλαζπλαληήζεθαλ. «Θπκάζαη» ιέεη ν άιινο, «εθείλε ηε θνξά πνπ ζα έπεθηεο ζηελ ιίκλε αλ δελ ζε γιχησλα;» «Θπκάκαη θαη ζνπ είκαη πνιχ, κα πνιχ επγλψκσλ», μαλαείπε ν Υφηδαο. Κάζε θνξά πνπ ζπλαληηφληνπζαλ ν άλζξσπνο επαλαιάκβαλε πσο γιχησζε ην Υφηδα απφ ηα λεξά. Έηζη, ζε θάπνηα ηνπο ζπλάληεζε, αθνχ ν άιινο μαλαείπε ηα ίδηα, ν Υφηδαο δελ άληεμε άιιν. Έπηαζε ηνλ άλζξσπν απφ ην κπξάηζν, ηνλ έθεξε ζηελ άθξε ηεο ιίκλεο, ηνλ άθεζε εθεί, θ’ χζηεξα βνχηεμε ζηα λεξά κέρξη ην ιαηκφ. "Να ’καη ινηπφλ εδψ κεο ζηα λεξά, ρσκέλνο κέρξη ην ιαηκφ» θψλαμε ζπκσκέλνο ν Υφηδαο, «ζα κε αθήζεηο επηηέινπο ήζπρν;» 19 Ζ ΔΤΛΟΓΗΑ ΚΑΗ ΟΗ ΜΔΣΑΜΦΗΔΔΗ ΣΖ Έλαο δεξβίζεο ζε κηα ζχλαμε ζεθψζεθε θ’ είπε: «Ο δάζθαιφο κνπ, κνχ είπε λα δηαδψζσ, πσο ε αλζξσπφηεηα δελ ζα ηειεηνπνηεζεί παξά κφλν φηαλ νη άλζξσπνη πνπ δελ αδηθήζεθαλ, αγαλαθηήζνπλ γηα ηελ αδηθία, αθξηβψο φπσο θ’ νη άλζξσπνη πνπ αδηθήζεθαλ». Σφηε ζεθψζεθε ν Ναζξεληίλ θαη είπε: «Ο δάζθαιφο κνπ κνχ είπε, φηη θαλέλαο δελ ζα έπξεπε λ’ αγαλαρηεί γηα ηίπνηε, πξηλ βεβαησζεί πσο εθείλν πνπ λνκίδεη αδηθία, άιιν δελ είλαη θαηά βάζνο παξά κηα κεηακθηεζκέλε επινγία». Ο ΝΑΡΔΝΣΗΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΚΖΓΔΗΑ Κάπνηνο ξψηεζε ηνλ Ναζξεληίλ: «ε κηα θεδεία Ναζξεληίλ, πνην είλαη ην ζσζηφ, ν θφζκνο λα πεγαίλεη πξηλ απφ ην θέξεηξν ή λ’ αθνινπζεί ην θέξεηξν;» «Βίηε κπξνζηά πεγαίλεηο, είηε πίζσ, ην ίδην θάλεη» απάληεζε ν Ναζξεληίλ, «ην πξφβιεκα είλαη λα κελ είζαη κέζα ζην θέξεηξν». Ο ΝΑΡΔΝΣΗΝ ΚΑΗ ΣΟ ΓΔΡΑΚΗ Ο Ναζξεληίλ εξρφηαλ απφ ηελ αγνξά θξαηψληαο έλα θνκκάηη θξέαο πνπ είρε κφιηο αγνξάζεη. ηελ ηζέπε ηνπ είρε θαη ηε ζπληαγή πνπ ηνπ έδσζαλ γηα λα καγεηξέςεη ην θξέαο. Έλα γεξάθη φκσο έθαλε βνπηηά θη άξπαμε ην θξέαο απφ ηα ρέξηα ηνπ Ναζξεληίλ. «Σαιαίπσξν πνπιί» θψλαμε ν Ναζξεληίλ «ηη ζα ην θάλεηο ην θξέαο ρσξίο ηε ζπληαγή;» ΡΏΜΠΕΏ ΏΛ ΏΝΣΟΤΕΓΕΏ (Βαζόξα - 801) ΣΟ ΟΡΑΜΑ Βίδα έλα ιακπξφ δέληξν κε ζαπκάζηνπο ρξπζνχο θαξπνχο. Κ’ ήκνπλ εγψ ην δέληξν θ’ νη θαξπνί ηνπ ήζαλ νη επραξηζηίεο κνπ πξνο ηνλ Θεφ. Καη κεξηθνί θαξπνί πέζαλ ζηε γε. Κη εγψ ιππήζεθα θαη ξψηεζα γηαηί απηνί νη θαξπνί πέζαλ ζηε γε. Καη πήξα ηελ απάληεζε πψο ελψ δφμαδα ην Θεφ, γηα ιίγν ζθέθηεθα ηνλ εαπηφ κνπ, γη’ απηφ θαη πέζαλ νη θαξπνί ζηε γε. «πνηνο ζέιεη λα πάεη θνληά ζην Θεφ, δελ πξέπεη λα θαηέρεη ηίπνηε, νχηε ζ’ απηφ ηνλ θφζκν, νχηε ζηνλ επφκελν, ράξηλ ηνπ Θενχ». ΛΑΣΡΔΗΑ Κχξηε αλ ζε ιαηξεχσ απφ θφβν γηα ηελ θφιαζε 20 λα κε πεηάμεηο κεο ζηελ θφιαζε αλ ζε ιαηξεχσ γηαηί ζέισ ηνλ παξάδεηζν λα κνπ ηνλ αξλεζείο· κ’ αλ ζε ιαηξεχσ κνλαρά γηα ράξε ζνπ, σ ηφηε κε κνπ αξλείζαη ηελ αηψληα ζνπ σξαηφηεηα. ΥΏΜΠΕΜΠ ΒΛ ΏΣΓΏΜΕ Ζ ΡΑΜΠΗΑ ΚΑΗ Ζ ΑΛΖΘΗΝΖ ΠΝΔΤΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ηαλ ν Υαζάλ απ’ ηε ΐαζφξα θάιεζε ηε Ρακπία λα πεξπαηήζνπλ πάλσ ζην λεξφ, ε Ρακπία θάιεζε ηνλ Υαζάλ λα πεηάμνπλ ζηνλ αέξα. «Αελ μέξσ λα πεηψ» είπε ν Υαζάλ. Σφηε ε Ρακπία ηνχ είπε: «Δ ηθαλφηεηά ζνπ λα βαδίδεηο ζην λεξφ, είλαη θάηη πνπ ην δηαζέηνπλ ηα ςάξηα. Δ ηθαλφηεηά κνπ λα πεηψ ζηνλ αέξα, είλαη θάηη πνπ ην δηαζέηνπλ ηα πεηνχκελα. Ώπηέο νη ηθαλφηεηεο, δελ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ πξαγκαηηθή αιήζεηα, θαη κπνξνχλ λα γίλνπλ ζεκέιην γηα ηνλ απηνζαπκαζκφ θαη ηνλ αληαγσληζκφ, αιι’ φρη γηα ηελ πλεπκαηηθφηεηα». ΣΟ ΟΜΟΗΟ ΔΛΚΔΗ ΣΟ ΟΜΟΗΟ Κάπνηε ν Υαζάλ ηεο ΐαζφξαο πήγε λα δεη ηε Ρακπία. Σελ εχξε λα θάζεηαη ηξηγπξηζκέλε απφ δψα. Καζψο ν Υαζάλ πιεζίαδε, εθείλα ζθφξπηζαλ. Ο Υαζάλ ξψηεζε: «Γηαηί έθακαλ έηζη;» Καη ε Ρακπία ηνπ απάληεζε: «Βζχ ηξσο θξέαο. Βγψ ην κφλν πνπ ηξψσ είλαη μεξφ ςσκί». Ζ ΠΟΡΣΑ Ο αιίρ απφ ην Καδνπίλ έιεγε ζπρλά ζηνπο καζεηέο ηνπ: «’ απηνχο πνπ ρηππνχλ μαλά θαη μαλά, ε πφξηα ζα ηνπο αλνηρηεί». Δ Ρακπία, αθνχγνληάο ηνλ κηα κέξα, ηνπ είπε: «Χο πφηε ζα ηνπο ιεο "ε πφξηα ζα ηνπο αλνηρηεί"; Δ πφξηα πνηέ δελ ήηαλ θιεηζηή». 21 ΏΣΣΏΡ* ________________________ * Φαξηληνπληίλ Ώηηάξ ν Υεκηθφο. Γελλήζεθε θνληά ζηε Νηζαππνχξ. Ο παηέξαο ηνπ ηνχ άθεζε έλα θαξκαθείν πνπ απηφο ην εγθαηέιεηςε· απφ εθεί φκσο πήξε ην επψλπκν ν Υεκηθφο. Έγξαςε εθαηφλ δεθαηέζζεξα έξγα, εθ ησλ νπνίσλ ηα ζπνπδαηφηεξα είλαη ην πλέδξην ησλ Πνπιηψλ, ε Πξφνδνο ηνπ Πξνζθπλεηή θαη Ώπνκλεκνλεχκαηα Φίισλ (ή αθεγήζεηο Ώγίσλ). Άηηάξ πέζαλε φπσο έδεζε, δηδάζθνληαο: Δ ηειεπηαία ηνπ πξάμε ήηαλ ζθφπηκα πξνζρεδηαζκέλε γηα λα θάλεη έλαλ άλζξσπν λα ζθεθηεί ηνλ εαπηφ ηνπ. ηαλ ζηα 1220 εηζέβαιαλ νη Σάηαξνη ζηελ Πεξζία, ν Ώηηάξ ζπλειήθζε, αλ θαη ήηαλ γέξνο 110 ρξφλσλ. Έλαο Σάηαξνο είπε: «Με ζθνηψλεηε απηφλ ηνλ γέξν. Πξνζθέξσ ρίιηα αζεκέληα θνκκάηηα γηα ηελ εμαγνξά ηνπ». Ο Άηηάξ είπε ζ’ απηφλ πνπ ηνλ ζπλέιαβε λα κελ ηνλ δψζεη γηαηί πεξίκελε κηα θαιχηεξε πξνζθνξά απφ θάπνηνλ άιιν. Λίγν αξγφηεξα ήξζε έλαο άιινο αγνξαζηήο πνχ πξφζθεξε έλα ζαθί άρπξν γηα λα αγνξάζεη ηνλ Ώηηάξ. «Πνχιεζε κε γηα ην άρπξν» είπε ν Ώηηάξ «γηαηί ηφζν αμίδσ». Ο Σάηαξνο ηφηε εμνξγίζηεθε θαη ζθφησζε ηνλ Ώηηάξ. ΣΟ ΦΧ Ο αιεζηλφο εξαζηήο βξίζθεη ην θσο κνλάρα αλ ζαλ ην θεξί απηφο είλαη ην θαχζηκν πιηθφ θαίγνληαο ν ίδηνο ηνλ εαπηφ ηνπ. ΚΗ ΑΤΣΟ ΘΑ ΠΔΡΑΔΗ Έλαο ηζρπξφο βαζηιηάο, θπβεξλήηεο πνιιψλ πεξηνρψλ, απφρηεζε ηφζν κεγαιείν ψζηε ζνθνί άλζξσπνη ηνλ ππεξεηνχζαλ. Ώιιά κηα κέξα βξέζεθε ζε ζχγρπζε θαη θάιεζε ηνπο ζνθνχο ζπκβνχινπο ηνπ λα ηνλ βνεζήζνπλ. Σνπο είπε: «Αελ μέξσ ηελ αηηία κα, θάηη κε ζπξψρλεη λ’ αλαδεηήζσ έλα νξηζκέλν ηξφπν, πνπ λα κε βνεζάεη λα ’ρσ ζηαζεξφηεηα θαη γαιήλε. Πξέπεη λ’ απνρηήζσ θάηη ην νπνίν, απφ ιππεκέλν ζα κε θάλεη ραξνχκελν, θη απφ ραξνχκελν ζα κε θάλεη ιππεκέλν». Οη ζνθνί, έπεζαλ ζε βαζεηά ζπιινγή· χζηεξα, ζπκβνπιεχηεθαλ ν έλαο ηνλ άιινλ, θαη ηειηθά απνθάζηζαλ, γηα έλα είδνο δαρηπιηδηνχ πνπ ζα έπξεπε λ’ απνρηήζεη ν βαζηιηάο. Σν δαρηπιίδη πνπ απνθάζηζαλ λα πξνηείλνπλ ζην βαζηιηά, ζα ήηαλ έλα δαρηπιίδη, πάλσ ζην νπνίν ζα ήηαλ γξακκέλε ή θξάζε: «Κη απηφ ζα πεξάζεη». 22 ΣΑ ΓΤΟ ΓΑΥΣΤΛΗΓΗΑ Έλαο άληξαο αγαπνχζε δπν γπλαίθεο εμίζνπ. Ώπηέο ηνπ δήηεζαλ λα ηνπο πεη πνηαλ απ’ ηηο δπν αγαπνχζε πεξηζζφηεξν. Ώπηφο ηνπο είπε λα πεξηκέλνπλ γηα λα ην ζθεθηεί. Έθηηαμε δπν δαρηπιίδηα, ην έλα αθξηβψο φκνην κε ην άιιν. ε θάζε γπλαίθα ρσξηζηά, έδσζε θη έλα δαρηπιίδη. Σφηε ηηο θάιεζε θαη ηηο δχν θαη ηνπο είπε: «Ώγαπψ πεξηζζφηεξν, εθείλε πνχ ’ρεη ην δαρηπιίδη». ΜΏΝΟΤΡ ΏΛ ΥΏΛΏΣΓ* __________________ * Μαλζνχξ Ώι Υάιιαηδ (ΥνπζεΎλ Ίκπλ Μαλζνχξ αι Υάιιαηδ)· Βίλαη ν κεγάινο κάξηπξαο ησλ ζνχθη. Σν φλνκά ηνπ ζεκαίλεη ιαλαξάο καιιηνχ, ξάθηεο βακβαθεξψλ ή θαηαζθεπαζηήο ραιηψλ. Βζεσξείην αιρεκηζηήο φπσο θαη πνιινί ζνχθη. Ώπέθηεζε κεγάιε επηξξνή δηδάζθνληαο θαη θάλνληαο ζαχκαηα. Βίρε θαηαληήζεη κηα πνιηηηθή θαη ζξεζθεπηηθή απεηιή, θαζψο δίδαζθε φηη, ν ζνπθηζκφο είλαη ε εζσηεξηθή αιήζεηα θάζε αιεζηλήο ζξεζθείαο. Κη επεηδή ηφληδε ηε ζπνπδαηφηεηα ηνπ Εεζνχ ζαλ ζνχθη δαζθάινπ, θαηεγνξήζεθε απφ ηνπο θαλαηηθνχο ζαλ κπζηηθφο ρξηζηηαλφο. Άιιε κηα θαηεγνξία ελαληίνλ ηνπ ήηαλ πψο είρε έλαλ αξηζκφ βηβιίσλ δηαθνζκεκέλσλ. Βπίζεο, θαηεγνξήζεθε ζαλ αηξεηηθφο, γηαηί ηζρπξηδφηαλ φηη ην πξνζθχλεκα ζηε Μέθθα κπνξνχζε λα γίλεη νπνπδήπνηε. Σν πνηήξη ηνπ θαλαηηζκνχ μερείιηζε, φηαλ ζε ζηηγκή έθζηαζεο αλαθψλεζε, «Άλλα ει Υάθι» (είκα ε Ώιήζεηα). Ώξλήζεθε λα αλαθαιέζεη, θη έηζη, θαηεγνξνχκελνο γηα ηε κέγηζηε βιαζθεκία, ζηηο 26 Μαξηίνπ ηνπ 922, εκέξα Σξίηε, ν Υάιιαηδ πξνρψξεζε ζηνλ ηφπν ηεο εθηέιεζήο ηνπ, αθνχ είρε θαηαδηθαζηεί απφ ην ηεξνδηθείν ηνπ Υαιίθε ει Μνπθηακπίξ. Ληζνβνιήζεθε θαη δηακειίζηεθε ρσξίο λα δείμεη θαλέλα θφβν ή λα δηακαξηπξεζεί. ΣΟ ΔΝΑ ΚΑΗ ΣΟ ΓΤΟ Βγψ είκαη ην έλα πνπ αγαπψ, θη εθείλν ην έλα, είλ’ εγψ. Μαθξηά απφ κέλα θάζε ζθέςε ηνπ δχν. ΕΣΕΜΠΏΡΕ ΟΗ ΜΑΡΣΤΡΔ Σνλ Μαλζνχξ αι Υάιιαηδ ηνλ έθακαλ θνκκάηηα θη αθφκα ήηαλ δσληαλφο. Κ’ είλαη ν κεγαιχηεξνο κάξηπξαο ζνχθη. Ώιιά γλσξίδεηο ην φλνκα εθείλνπ πνπ ηνλ θνκκάηηαζε; Σνλ νπρξαβαξληί ηνλ ζθφησζαλ κε ην λφκν, αιιά πνηφ είλαη ην φλνκα ηνπ εθηειεζηή ηνπ; Σνπ Γθαδαιί ηα βηβιία ξίρηεθαλ ζηηο θιφγεο, αιιά απφ ηίλνο ηα ρέξηα; Καλέλαο δε ζπκάηαη ηα νλφκαηα απηψλ ησλ αλζξψπσλ, γηαηί νη ζνχθη δε ζέινπλ λα κλεκνλεχνληαη ηα νλφκαηα ησλ άηηκσλ. κσο θαλείο δελ μέξεη ηα νλφκαηα ηνπ Γθαδαιί, ηνπ Μαλζνχξ θαη ηνπ νπρξαβαξληί. 23 Ώιιά, αο ην δνχκε θη αιιηψο. Βκείο ζπκνχκαζηε θαη ηηκνχκε ηα νλφκαηα ησλ κεγάισλ δαζθάισλ. Ώιιά πφζνη ζπκνχληαη απηφ πνπ δίδαμαλ; Πφζνη απ’ ηνπο αλζξψπνπο πνπ ζέβνληαη ηα νλφκαηα απηψλ ησλ ηξηψλ, επεηδή πιήξσζαλ ηφζν αθξηβά γηα ην έξγν ηνπο, κπαίλνπλ ζηνλ θφπν λα ξσηήζνπλ ηί ην ζπνπδαίν είραλ απηνί νη άλζξσπνη; Ίζσο λα κελ μέξνπκε ηα νλφκαηα ησλ δνινθφλσλ, αιιά νη δηάδνρνί ηνπο καο εθδηθήζεθαλ. Γηαηί ζπκνχκαζηε κελ ηα νλφκαηα ησλ καξηχξσλ καο, έρνπκε φκσο μεράζεη ην έξγν ηνπο θαη ε δσή καο δελ έρεη θακκηά ζρέζε κε ηε δσή ηνπο. ΕΜΠΝ ΒΛ ΏΡΏΜΠΕ* _____________ * Εκπλ Βι Ώξάκπη. Γλσζηφο ζαλ εΎρ Ώι Ώθκπάξ, ν Μεγάινο εΎρεο, ν Μεγάινο Αάζθαινο, ν Μαιζνπζηάλνο, ν Ώλδαινπζηάλνο, γλσζηφο ζηε Αχζε ζαλ Αφθησξ Μάμηκνπο. Γελλήζεθε ζηελ Εζπαλία ην 1164. πνχδαζε ην Κνξάλη θαη ηελ παξάδνζε ζηε εβίιιε. Παξαθνινχζεζε καζήκαηα ζηηο ηάμεηο ηνπ εΎρε Βι άξαη. Σα θπξηφηεξα βηβιία ηνπ είλαη ην «Σαξδνπκάλ Ώι Ώζβάθ» (Ο Βξκελεπηήο ησλ επηζπκηψλ) θαη ην «Πηπρέο νθίαο». Πίζηεπε πσο ε πεγή ηεο ζνχθηθεο γλψζεο είλαη ή πξνζσπηθή εκπεηξία (πξάγκα πνπ πίζηεπαλ άιισζηε φινη νη ζνχθη) θαη φρη ε θηινινγία πνπ είλαη κηα απφ ηηο ηζηνξηθέο εθδειψζεηο ηεο. Πίζηεπε επίζεο πσο ην αλζξψπηλν θάιινο ήηαλ κέξνο ηεο ζείαο πξαγκαηηθφηεηαο γη’ απηφ έγξαςε πνηήκαηα πνπ εμπκλνχζαλ ηελ ηειεηφηεηα ηεο γπλαίθαο. Βπεξέαζε ηελ ηζιακηθή θαη ηε ρξηζηηαληθή ζενινγία. Καηεγνξήζεθε ζαλ αηξεηηθφο (ζηελ Ώίγππην παξαιίγν λα δνινθνλεζεί απφ έλαλ θαλαηηθφ) αγαπήζεθε ζαλ ν κεγάινο πνηεηήο ηεο αγάπεο. Πέζαλε ην 1240 θαη ην έξγν ηνπ ζεσξείηαη απφ ηνπο ζνχθη, πξντφλ ηεο πην πξνρσξεκέλεο αλάπηπμεο πνπ είλαη δπλαηή ζηνλ άλζξσπν. Ο ΑΛΖΘΗΝΟ ΟΦΟ Ο αιεζηλφο ζνθφο, δε δέλεηαη κε θακηά πίζηε. ΣΟ ΠΡΟΧΠΟ ΣΖ ΘΡΖΚΔΗΑ Σψξα απνθαινχκαη ν βνζθφο ησλ γθαδειψλ ηεο έξεκνο Σψξα έλαο ρξηζηηαλφο θαιφγεξνο Σψξα έλαο δσξνάζηξεο. Ο Πνιπαγαπεκέλνο είλαη Σξεηο θη επίζεο Έλαο. Έηζη φπσο αθξηβψο ην ηξία είλαη πξάγκαηη έλα. Ζ ΗΚΑΝΟΣΖΣΑ ΣΖ ΚΑΡΓΗΑ ΜΟΤ Ή θαξδηά κνπ είλαη ηθαλή γηα φια ηα ζρήκαηα. Ή θαξδηά κνπ πνηθίιιεη ζχκθσλα κε ηηο πνηθηιίεο ηεο εζψηαηεο ζπλείδεζεο. Γίλεηαη ε γθαδέια ησλ ιηβαδηψλ, ην κνλαζηήξη ηνπ ρξηζηηαλνχ, ν λαφο ησλ εηδψισλ. Γίλεηαη ν πξνζθπλεηήο ηεο Κάακπα, ηα θχιια ηνπ Κνξαλίνπ, νη πιάθεο ηνπ Σνξάρ. Θξεζθεία κνπ είλαη ε Ώγάπε. Ή Ώγάπε είλαη ην θαζήθνλ κνπ θαη ε πίζηε κνπ. 24 ΟΗ ΑΓΓΔΛΟΗ Οη άγγεινη είλαη δπλάκεηο θξπκκέλεο ζηηο ηθαλφηεηεο θαη ζηα φξγαλα ηνπ αλζξψπνπ. Ζ ΣΔΛΔΗΟΣΔΡΖ ΜΟΡΦΖ ΣΟΤ ΘΔΟΤ* Ο Θεφο πνηέ δε κπνξεί λα ηδσζεί κε άυιε κνξθή. Μηα σξαία γπλαίθα είλαη ε ηειεηφηεξε απ’ φιε ηηο κνξθέο ηνπ Θενχ. _____________ * ρφιην ηνπ Ίληξηο αρ: «Σν πηζαλφηεξν πνπ ζα θάλεη έλαο ζπλεζηζκέλνο άλζξσπνο είλαη λα πεη πσο ε γπλαίθα είλαη έλα ζείν έξγν ηέρλεο». Αε κπνξεί λα δεη ζ’ απηήλ, ηελ ίδηα ηε ζεφηεηα, φπσο ζα κπνξνχζε λα ηε βιέπεη ν Ίκπλ Έι Ώξάκπη». ΔΗΝ’ Ο ΘΔΟ Βίλ’ ν Θεφο πνπ αγαπηέηαη κέζα ζηνλ θαζέλα πνχ αγαπηέηαη. Καη Βηλ’ ν Θεφο πνπ αγαπά κεο ζηνλ θαζέλα πνπ αγαπά. ΝΕΓΏΜΕ ΣΟ ΚΛΔΗΓΗ Κάησ απφ ηε γιψζζα ηνπ πνηεηή βξίζθεηαη ην θιεηδί ηνπ ζεζαπξνχ. Ο πξνθήηεο θη ν πνηεηήο είλαη ν ππξήλαο. Σα άιια είλαη ην θέιπθνο. ΏΜΠΟΤ ΓΕΏΓΕΝΣ ΏΛ ΜΠΕΣΏΜΕ (9νο αηώλ κ.Υ.) Χ Τ ΔΓΧ Πήγαηλ’ απ’ ην Θεφ ζην Θεφ κέρξη πνχ θψλαμ’ ν Θεφο κεζ’ απφ κέλα ζε κέλα: Χ ζπ εγψ. 25 ΛΟΓΗΑ Δ ΣΗΓΜΖ ΔΚΣΑΖ Αφμα ζε κέλα. Πφζν ζαπκάζηα είλαη ε κεγαινπξέπεηά κνπ. ΜΟΤΜΠΏΡΏΚ Ο ΒΑΓΗΑΕΗΣ ηαλ θάπνηνο ρηχπεζε ηελ πφξηα ηνπ ΐαγηαδίη,* ν ΐαγηαδίη θψλαμε: «Πνηνλ δεηάο;» «Σνλ ΐαγηαδίη» απάληεζε ν μέλνο. «Κη εγψ ηνλ ΐαγηαδίη δεηάσ, εδψ θαη ηξηάληα ρξφληα, αιιά, αθφκα δελ ηνλ βξήθα», απάληεζε ν ΐαγηαδίη. ______________ * Ώκπνχ Γηαδίλη Ώι Μπηζηάκη ΏΜΠΟΤ ΏΨΝΣ, ΓΕΟ ΣΟΤ ΚΏΨΡΏ ΓΗΑ ΝΑ ΓΗΝΔΗ ΟΤΦΗ Γηα λα γίλεηο ζνχθη πξέπεη λα πεηάμεηο πέξα φια πνπ ’ρεηο ζην θεθάιη ζνπ (θαληαζηηθή αιήζεηα, πξνθαηαιήςεηο, νξνινγίεο) θαη λ’ αληηκεησπίζεηο απηφ πνπ ζα ζνπ ζπκβεί. ΒΝΏ ΑΒΡΐΕΔ ΣΖΝ ΧΡΑ ηελ ψξα ηεο γαιήλεο, γαιήλε· ζηελ ψξα ηεο ζπληξνθηάο, ζπληξνθηά· ζηελ ψξα ηεο πξνζπάζεηαο, πξνζπάζεηα· ζηελ ψξα ησλ πάλησλ, ηα πάληα. 26 ΒΛ ΓΚΏΓΏΛΕ* ________________ * Ο Βι Γθαδαιί ηεο Πεξζίαο, γλσζηφο ζηε Μεζαησληθή Βπξψπε κε ην φλνκα Ώιγθαδέι, ν Ώκπνχ Υακίη Μσράκεη Βι Γθαδαιί, νξθάλεςε ζε κηθξή ειηθία· ηνλ αλάζξεςαλ θαη ηνλ κφξθσζαλ νη ζνχθη. Σν φλνκα ηνπ, Γθαδαιί, ζεκαίλεη θιψζηεο (πξάγκα πνπ καο πάεη ζηελ νλνκαζία ζνχθη (καιιί)· ζεκαίλεη βαθέαο (πξάγκα πνπ καο πάεη ζηελ θφξε ηνπ Μσάκεζ Φαηηκά, θη αθφκα ζηελ αξάρλε πνπ χθαλε ηνλ ηζηφ ηεο ζηελ είζνδν ηεο ζπειηάο φπνπ θξπβφηαλ ν θαηαδησθφκελνο Μσάκεζ). Δ ιέμε «γθαδαιί» ζεκαίλεη επίζεο γθαδέια, εξαζηήο, εξσηηθφ πνίεκα ή εξσηηθφο ζηίρνο. Ο Βι Γθαδαιί, πήξε φ,ηη πην έμνρν απφ ηνλ Ώξηζηνηέιε, απφ ηνλ ρξηζηηαληζκφ θαη ηνλ ζνπθηζκφ θαη ην πξνζάξηεζε κε επηηπρία ζηε κσακεζαληθή ζενινγία, έηζη πνπ ζεσξείηαη ν ζπκθηιησηήο ηνπ ζνπθηζκνχ κε ην νξζφδνμν Εζιάκ. Βπίζεο βηβιία ηνπ είλαη ην «Ώιρεκεία ηεο Βπηπρίαο» ην «Μηδάι ει Ώκάι» (Ώλαινγίεο ηνπ Έξγνπ), «Μηζθάη ει Ώλνπάξ» (Κφρε θσηφο) θαη ην βηβιίν «Ερπά Βινπινχκ» (Ώλαβίσζε ησλ ζξεζθεπηηθψλ επηζηεκψλ), ην νπνίν θάεθε δεκφζηα ζηελ Εζιακηθή Εζπαλία, πξηλ ν Γθαδαιί αλαγλσξηζηεί ζαλ ε κεγαιχηεξε ζξεζθεπηηθή απζεληία ηνπ Εζιάκ. Ο Γθαδαιί είλαη ν πξψηνο ζνχθη δάζθαινο πνπ ρξεζηκνπνίεζε ηε κνπζηθή γηα ηελ εμχςσζε ηεο αληίιεςεο. ΚΣΖΜΑΣΑ νπ αλήθεη κφλν απηφ πνπ δε ράλεηαη ζ’ έλα λαπάγην. Ο ΑΝΘΡΧΠΟ ΠΟΤ ΛΗΠΟΘΤΜΖΔ Έλαο άλζξσπνο ιηπνζχκεζε κέζα ζε έλα αξσκαηνπνηείν. ινη πξνζπάζεζαλ λα ηνλ ζπλεθέξνπλ κε ηα πην θαιά αξψκαηα. Ξαθληθά, έλαο άλζξσπνο πνπ ηνλ γλψξηδε είπε: «Βίκαη ζθνππηδηάξεο θαη ηνχηνο είλαη ζπλάδειθφο κνπ. Θα ζπλέξζεη κφλν αλ κπξίζεη θάηη πνπ λα ηνπ είλαη νηθείν». Έηζη βξήθε θάηη βξψκηθν, πνπ κχξηδε άζρεκα, ην ’θεξε ζηε κχηε ηνπ ιηπφζπκνπ θη εθείλνο ακέζσο ζπλήξζε. Ζ ΓΟΖΣΔΗΑ ΣΧΝ ΓΗΑΖΜΧΝ ηαλ έλαο άλζξσπνο ειεπζεξψλεηαη απφ ηνλ θίλδπλν ελφο άγξηνπ ιηνληαξηνχ, κε ηε βνήζεηα θάπνηνπ άιινπ αλζξψπνπ, δε ξσηά αλ απηφο ν άιινο είλαη άζεκνο ή δηάζεκνο. Σφηε ινηπφλ, γηαηί νη άλζξσπνη δεηνχλ γλψζε απ’ ηνπο δηάζεκνπο; Ζ ΑΓΝΟΗΑ Οη άλζξσπνη αληηζηέθνληαη ζηα πξάγκαηα γηαηί δελ ηα γλσξίδνπλ. 27 Ο ΥΟΡΟ Έλαο καζεηήο, δήηεζε άδεηα λα πάξεη κέξνο ζην ρνξφ ησλ δεξβίζεδσλ. Ο ζεΎρεο ηφηε ηνπ είπε: «Νήζηεςε εληειψο γηα ηξεηο κέξεο. Όζηεξα, καγείξεςε ηα πην λφζηηκα θαγεηά. Ώλ θαη ηφηε πξνηηκάο ην ρνξφ, κπνξείο λα πάξεηο κέξνο ζ’ απηφλ». Ο ΟΤΦΗΜΟ Ο νπθηζκφο είλαη αιήζεηα ρσξίο κνξθή. Ζ ΦΤΖ ΣΖ ΘΔΗΑ ΓΝΧΖ Σν δήηεκα ηεο ζείαο γλψζεο είλαη ηφζν βαζχ πνπ κφλν απηνί πνπ ηελ θαηέρνπλ ην γλσξίδνπλ πξαγκαηηθά. Έλα παηδί δελ έρεη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα αληίιεςε ηνπ πλεπκαηηθνχ επηπέδνπ ελφο ειηθησκέλνπ. Έλαο ζπλήζεο ειηθησκέλνο δελ κπνξεί λα θαηαλνήζεη ηα επηηεχγκαηα ηνπ πνιπκαζή. Κη έλαο πνιπκαζήο δελ κπνξεί λα θαηαλνήζεη ηελ εκπεηξία ηνπ θσηηζκέλνπ ή ελφο ζνχθη. ΣΟ ΣΗΜΖΜΑ ΣΖ ΓΝΧΖ Καη βέβαηα, ππάξρεη κηα ηηκή ζ’ απηή ηε γλψζε. Βίλαη ην λα δίλεηαη κφλν ζ’ απηνχο πνπ κπνξνχλ λα ηελ πάξνπλ θαη λα ηε θπιάμνπλ ρσξίο λα ηε ράζνπλ, Ο ΑΝΘΡΧΠΟ ΦΣΗΑΥΣΖΚΔ ΓΗΑ ΣΖ ΓΝΧΗ Δ θακήια είλαη δπλαηφηεξε απφ ηνλ άλζξσπν. Ο ειέθαο είλαη νγθνδέζηεξνο απφ ηνλ άλζξσπν. Σν ιηνληάξη είλαη γελλαηφηεξν απφ ηνλ άλζξσπν. Σα δψα είλαη θαγαλφηεξα απφ ηνλ άλζξσπν. Σα πνπιηά είλαη εξσηηθφηεξα απφ ηνλ άλζξσπν. Ο άλζξσπνο θηηάρηεθε γηα ηε γλψζε. 28 ΑΥΜΑΝΣ ΜΗΝΑΨ* __________________ * Υαθίκ αλάτ: Έδεζε ζηνλ 11ν θαη ηνλ 12ν αηψλα. Βίλαη ν πην παιηφο Ώθγαλφο δάζθαινο πνπ ρξεζηκνπνίεζε ην ζέκα ηεο αγάπεο ζην ζνπθηζκφ. Παξεμεγήζεθε θαη θαηαδηψρζεθε απφ ηνπο θαλαηηθνχο. Ώπνηέιεζε γηα ηνλ Ρνπκί κηα απφ ηηο πεγέο ηεο έκπλεπζήο ηνπ. Γλσζηά βηβιία ηνπ είλαη: «Ο πεξηηεηρηζκέλνο θήπνο ηεο Ώιήζεηαο» «Σν ζπλέδξην ησλ πνπιηψλ», «Σα ηξαγνχδηα ησλ δεξβίζεδσλ». ΟΗ ΓΗΑΝΟΟΤΜΔΝΟΗ ΚΑΗ Ζ ΓΝΧΖ Οη δηαλννχκελνη έρνπλ θαηαξγήζεη θάζε γλψζε πνπ δελ κπνξεί λα πεξηέρεηαη ζηα βηβιία. Ώπηφ δε ζεκαίλεη πσο ε γλψζε απηή δελ ππάξρεη. Ώπιψο είλαη πεξηζζφηεξν δχζθνιν λα ηε βξεηο θαη λα ηε δηδάμεηο, αθ’ φηνπ νη δηαλννχκελνη έρνπλ αζθήζεη ηνπο αλζξψπνπο λα κελ ςάρλνπλ γη’ απηή. ΑΚΟΛΟΤΘΖΔ ΣΟ ΜΟΝΟΠΑΣΗ Με κηιάο γηα ηνλ πφλν ηεο θαξδηάο ζνπ γηαηί Βθείλνο ηνλ γλσξίδεη. Μελ Σνλ αλαδεηάο γηαηί Βθείλνο ζε αλαδεηά. Βθείλνο λνηψζεη αθφκε θαη ην άγγηγκα απφ ην πφδη ελφο κπξκεγθηνχ. Κη αλ κεο ζην βξάρν ππάξρεη έλα ζθνπιήθη Βθείλνο ην γλσξίδεη αθφκα θη αλ είλαη θη απφ ’λα άηνκν κηθξφηεξν. Σνλ ήρν ηεο δνμνινγίαο ηνπ θαη ηελ θξπκκέλε αληίιεςε ηνπ Βθείλνο κε ηε ζεία αληίιεςή ηνπ ηα γλσξίδεη. Βθείλνο έδσζε ηξνθή ζην ζθνπιεθάθη. Βθείλνο ζνπ ’δεημε ην Αξφκν ησλ Ααζθάισλ. 29 ΕΛΏΥΕ ΝΏΜΏ ΟΗ ΦΤΥΔ ΠΡΗΝ ΑΠΟ ΣΖ ΓΖΜΗΟΤΡΓΗΑ ΣΟΤ ΧΜΑΣΟ Γλψξηζε γηα ην ρξφλν πνπ ππήξραλ ςπρέο θαη φρη ζψκαηα. Ήηαλ έλαο ρξφλνο απνηεινχκελνο απφ ιίγα έηε, πνπ ην θαζέλα ηνπο φκσο ήηαλ κεγάιν φζν ρίιηα δηθά καο. Οη ςπρέο παξαηάρηεθαλ. Δ Γε παξνπζηάζηεθε κπξνζηά ηνπο. Οη ελληά ζηηο δέθα ςπρέο έηξεμαλ πξνο απηήλ. Σφηε παξνπζηάζηεθε ν Παξάδεηζνο κπξνο ζηηο ςπρέο πνπ είραλ απνκείλεη. Οη ελληά ζηηο δέθα ςπρέο έηξεμαλ πξνο απηφλ. Σφηε παξνπζηάζηεθε ε Κφιαζε κπξνο ζηηο ςπρέο πνπ είραλ απνκείλεη. Οη ελληά ζηηο δέθα ςπρέο ζθφξπηζαλ καθξηά ηξνκαγκέλεο. Έηζη απφκεηλαλ ειάρηζηεο ςπρέο, απηέο πνχ δελ επεξεάζηεθαλ απφ ηίπνηε, απηέο πνπ δελ είραλ γνεηεπηεί απφ ηε Γε ή απφ ηνλ Παξάδεηζν θη νχηε είραλ ηξνκάμεη απφ ηελ Κφιαζε. Δ Οπξάληα Φσλή κίιεζε ζ’ απηέο ηηο ςπρέο πνχ επέδεζαλ θαη ηνπο είπε: «Ώλφεηεο ςπρέο, ηη γπξεχεηε;» Οη ςπρέο απάληεζαλ φιεο καδί: «Βζχ πνπ γλσξίδεηο ηα πάληα, μέξεηο φηη Βζέλα επηζπκνχκε θη φηη δε ζέινπκε λα εγθαηαιείςνπκε ηελ Παξνπζία νπ». Δ Φσλή ηνχο είπε: «Ο πφζνο πνχ ’ρεηε γηα κέλα είλ’ επηθίλδπλνο θαη πξνθαιεί ακέηξεηεο θαθνπρίεο» Οη ςπρέο απάληεζαλ: «Βκείο επραξίζησο ζα ππνκείλνπκε ην θαζεηί γηα λα είκαζηε καδί νπ. Βίκαζηε έηνηκεο λα ράζνπκε ην πάληα, γηα λα θεξδίζνπκε ηα πάληα». 30 ΜΒΐΛΏΝΏ ΣΓΒΛΏΛΟΤΝΣΕΝ ΡΟΤΜΕ* ______________________________ * Ο Μεβιαλά Σδειαινπληίλ Ρνπκί («Μεβιαλά ν Βμαίζηνο» φπσο ηνλ απνθαιεί ν Ε. Μ. Παλαγησηφπνπινο), θαηά ιέμε «Ο Αάζθαιφο καο Σδειαινπληίλ ν Ρσκεφο», γελλήζεθε ζηε Μπάιρ ηεο ΐαθηξηααλήο, έλα θέληξν αξραίαο δηδαζθαιίαο, ην 1207. Δ νηθνγέλεηά ηνπ, καδί κε άιιεο νηθνγέλεηεο ζνχθη, ππέζηε δησγκνχο θαη χζηεξα απφ πνιιέο πεξηπιαλήζεηο (ζπλέπεζε θαη ε θάζνδνο ησλ Μνγγφισλ), εγθαηαζηάζεθε ζην Εθφλην ηεο Μηθξάο Ώζίαο. Βθεί έδεζε, δίδαμε. θη έγξαςε ζηελ πεξζηθή γιψζζα (θάπνηε θαη ζηελ ειιεληθή) ηα έξγα πνπ εθηηκήζεθαλ ζε ηέηνην βαζκφ ψζηε λα ηα απνθαινχλ «Σν θνξάλη ζηε γιψζζα Περιεβί». Ή πνίεζή ηνπ, κπζηηθηζηηθνχ θη εξσηηθνχ πεξηερνκέλνπ, πεξηέρεηαη ζηα βηβιία ηνπ «Μαζλαβί η Μαλαβί» (Πλεπκαηηθέο ηξνθέο), «Φίρη Μα Φίρη» (’ απηφ φ, ηη θαη ζ’ Βθείλν), «Νηηβάλ η ακο η Σακπξίδ» (Πνίεκα γηα ηνλ ακςνπληίλ απφ ηελ Σαπξίδα). Ο Ρνπκί έθηνο απφ πνίεζε έγξαθε θαη κνπζηθή. Ίδξπζελ επίζεο ην ηάγκα ησλ Πεξηζηξεθφκελσλ Αεξβίζεδσλ (ηάγκα ησλ Μεβιεβί) φπνπ νη θχθινη θαη νη πεξηζηξνθέο ησλ δεξβίζεδσλ αλαπαξηζηνχλ ηελ θίλεζε ησλ επνρψλ, ησλ πιαλεηψλ θαη άζηξσλ (θη φρη κφλν). Δ φιε ζηαδηνδξνκία ηνπ Ρνπκί φπσο ιέγεηαη, ζπκίδεη ηελ αλαηνιηθή ξήζε: «Γίγαληεο έξρνληαη απφ ην Ώθγαληηζηάλ θαη επεξεάδνπλ ηνλ θφζκν». Πέζαλε ην 1273. Ο ΠΟΛΤΑΓΑΠΖΜΔΝΟ Κάπνηνο ρηχπεζε ηελ πφξηα ηνπ Πνιπαγαπεκέλνπ. Μηα θσλή ξψηεζε: «Πνηνο είλαη;» «Βγψ», απάληεζε ν επηζθέπηεο. Σφηε ε θσλή είπε: «Αελ ππάξρεη εδψ ηφπνο γηα κέλα θαη γηα ζέλα». Κ’ ε πφξηα έκεηλε θιεηζηή. Όζηεξα απφ ρξφληα κνλαμηάο θαη ζηεξήζεσλ, ν άλζξσπνο μαλαπήγε θαη ρηχπεζε ηελ πφξηα ηνπ Πνιπαγαπεκέλνπ. Ή θσλή ξψηεζε: «Πνηνο είλαη;» «Βζχ», απάληεζε ν επηζθέπηεο. Κ’ ή πφξηα άλνημε. ΣΑ ΣΡΗΑ ΣΑΓΗΑ Σν αλζξψπηλν γέλνο πεξλά απφ ηξία ζηάδηα: ην πξψην ζηάδην ιαηξεχεη θαλείο άληξα ή γπλαίθα, ρξήκαηα, παηδηά, γε, πέηξεο. ην δεχηεξν ζηάδην, φηαλ έρεη πξννδεχζεη, πάεη ιίγν καθξχηεξα: Λαηξεχεη ηνλ Θεφ. ην ηξίην ζηάδην, παχεη λα ιέεη «ιαηξεχσ ηνλ Θεφ» ή «δελ ιαηξεχσ ηνλ Θεφ». Ώπηφ είλαη ην ηειεπηαίν θη αλψηεξν ζηάδην. ΦΑΡΗΑΨΜΟ ΚΑΗ ΑΜΑΡΣΗΑ Σν παξαπέηαζκα ηνπ θσηφο, ην θξάγκα πνπ πςψλεηαη απφ ηνλ θαξηζατζκφ, είλαη πην επηθίλδπλν, απφ ηνλ πέπιν ηνπ ζθφηνπο, πνπ δεκηνπξγεί ζην λνπ ε ακαξηία. 31 ΚΑΗ ΑΓΑΠΧΜΔΘΑ …..Καη αγαπψκεζα. Κη απφ εθείλν είλαη θαιή ε δσή καο. Γηαηί (;) γχξηζεο; γηαηί θφξκηζεο Πέκε ηη πάζρεηο (;) πέκε ηη ράζεο Έια θαιή κνπ, έια άρε κνπ Υαξάλ δελ δίδεηο, δψζε καο άλεκνλ Πνπ δηςά πίλεη, πνχ πνλεί ιαιεί Με δελ ηζάθηζε θαιή ην γπαιί. ____________________ * Ώπφζπαζκα απφ γθαδέι (εξσηηθφ πνίεκα) γξακκέλν απφ ηνλ Ρνπκί ζηελ ειιεληθή γιψζζα. Ο ΑΝΘΡΧΠΟ ΣΟΤ ΘΔΟΤ Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ είλαη κεζπζκέλνο ρσξίο θξαζί Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ είλαη ρνξηαζκέλνο ρσξίο ηξνθή Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ είλαη εθζηαηηθφο, έθπιεθηνο Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ είλαη λεζηηθφο θη άππλνο Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ, είλ’ έλαο βαζηιηάο ζ’ έλα καλδχα ηαπεηλφ Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ, είλ’ έλαο ζεζαπξφο ζ’ έλα εξείπην Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ, δελ είλ’ απ’ ηνλ αέξα ή απ’ ηα λεξά Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ, δελ είλαη απφ ηε γε ή απ’ ηε θσηηά Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ, είλαη κηα ζάιαζζα ρσξίο αθηή Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ, ησλ καξγαξηηαξηψλ είλαη ε βξνρή Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ, έρεη εθαηφ θεγγάξηα θη εθαηφ νπξαλνχο Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ, έρεη εθαηφ ειηφθσηα ζε θφζκνπο κπζηηθνχο Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ, δελ είλ’ έλαο ζνθφο απφ βηβιία Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ, κεο απφ ηελ Ώιήζεηα έρε πάξεη ηε ζνθία Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ, βξίζθεηαη πέξ’ απφ ηελ πίζηε θαη ηελ απηζηία Γηα ηνλ Άλζξσπν ηνπ Θενχ, πνηα αξεηή ππάξρεη ή πνηα ακαξηία; Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ, απ’ ηελ αλππαξμία θαβαιάξεο έρεη βγεη Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ, ππέξνρα ηππεχνληαο ζηνλ θφζκν έρεη κπεη Ο Άλζξσπνο ηνπ Θενχ, Βίλαη, Κξπκκέλνο, (σ ακ-ςνπληίλ*!) Φάμηε θαη βξέζηε — Σνλ Άλζξσπν ηνπ Θενχ. _____________ *Σν φλνκά ηνπ ζεκαίλεη ρξπζά λήκαηα, ήιηνο, αξάρλε, ήιηνο-πθαληήο. ηαλ ν Ρνπκί πξσηναληίθξηζε ηνλ ακςνπληίλ ηφζν πνιχ ελζνπζηάζηεθε πνπ άξρηζε λα ρνξεχεη. ην πξφζσπφ ηνπ αλαγλψξηζε ηνλ αηψλην Ώγαπεκέλν. Οη καζεηέο ηνπ Ρνπκί απφ δεινθζνλία δνινθφλεζαλ ηνλ ακςνπληίλ. 32 ΟΗ ΣΔΔΡΗ ΑΝΘΡΧΠΟΗ ΚΗ Ο ΓΗΔΡΜΖΝΔΑ Σέζζεξηο άλζξσπνη βξήθαλ έλα λφκηζκα. Ο πξψηνο πνπ ήηαλ Πέξζεο είπε: Βγψ κ’ απηφ ην λφκηζκα ζέισ λ’ αγνξάζνπκε άγθνπξ. Ο δεχηεξνο πνπ ήηαλ Άξαβαο είπε: Βγψ κ’ απηφ ην λφκηζκα ζέισ λ’ αγνξάζνπκε ίλακπ. Ο ηξίηνο πνπ ήηαλ Σνχξθνο είπε: Βγψ δε ζέισ ίλακπ, ζέισ νπδίκ. Ο ηέηαξηνο πνπ ήηαλ Έιιελαο είπε: Βγψ ζέισ ζηαθχιηα. Βπεηδή νη άλζξσπνη απηνί δελ ήμεξαλ ηη ππάξρεη πίζσ απφ ηα νλφκαηα, άξρηζαλ λα θηινληθνχλ. Κάπνηνο πνπ βξέζεθε εθεί θνληά ηνπο είπε: «Με καιψλεηε Με ην έλα ηνχην λφκηζκα εγψ ζα ηθαλνπνηήζσ ζην αθέξαην ηηο επηζπκίεο νινπλψλ. Πήγε θαη ηνπο αγφξαζε ζηαθχιηα, γηαηί θαη νη ηέζζεξηο, ζηε δηθή ηνπ γιψζζα ν θαζέλαο, ήζειαλ ζηαθχιηα. ΓΗΑ ΟΟΤ ΣΟΛΜΟΤΝ ΔΠΔΗΓΖ ΒΡΗΚΟΝΣΑΗ Δ ΑΓΝΟΗΑ Έλα ιηνληάξη κπήθε θάπνηε ζ’ έλα ζηαχιν, έθαγε ην βφδη πνπ βξήθε εθεί θαη πήξε ηε ζέζε ηνπ. Ο ζηαχινο ήηαλ ζθνηεηλφο θη φηαλ ν ηδηνθηήηεο ηνπ βνδηνχ κπήθε κέζα πξνρψξεζε ςειαθψληαο. Φάρλνληαο άγγημε κε ηα ρέξηα ηνπ ην ζψκα ηνπ ιηνληαξηνχ θαη ην ράηδεςε πηζηεχνληαο πσο ήηαλ ην βφδη ηνπ. Σν ιηνληάξη ζθέθηεθε: «Ώλ ήμεξε πνηνο είκαη ζα πέζαηλε απφ ηνλ θφβν ηνπ. Μα δε θνβάηαη γηαηί λνκίδεη πσο είκαη ην βφδη ηνπ». (Μύζνο πνπ βξίζθεηαη ζην Μαζλαβί) ΔΗΜΑΗ Ζ ΕΧΖ ΣΟΤ ΠΟΛΤΑΓΑΠΖΜΔΝΟΤ ΜΟΤ Ση κπνξψ λα θάκσ πηζηνί; Αελ γλσξίδσ πνηνο είκαη. Αελ είκαη Υξηζηηαλφο, Ββξαίνο, Μάγνο κήηε Μνπζνπικάλνο. Αελ είκαη απ’ ηελ Ώλαηνιή νχηε απ’ ηε Αχζε. Οχηε απ’ ηελ μεξά νχηε απ’ ηε ζάιαζζα. Οχηε απφ ηελ αλφξγαλε ηε Φχζε, νχηε απ’ ηνπο νπξαλνχο ηνπο θπθιηθνχο. Οχηε απφ ηε γε ή ην λεξφ, νχηε απ’ ηνλ αέξα ή ηε θσηηά. Οχηε απ’ ην ζξφλν ή ην έδαθνο· νχηε απ’ ην γίγλεζζαη ή ην είλαη. Οχηε απ’ ηελ Ελδία ή ηελ Κίλα, ηε ΐνπιγαξία ή ην αθίλ Οχηε απ’ ην βαζίιεην ηνπ Εξάθ, κήηε απ’ ην Υνξαζάλ Οχηε απ’ ηνλ θφζκν ηνχην ή ηνλ επφκελν: ηνπ Οπξαλνχ θαη ηεο Κφιαζεο. Οχηε απ’ ηνλ Ώδάκ, ηελ Βχα, ηνπο θήπνπο ηνπ Παξάδεηζνπ ή ηεο Βδέκ. Ώλχπαξθηνο ν ρψξνο κνπ θη αλεχξεηα ηα ίρλε κνπ. Οχηε ςπρή νχηε ζψκα. ια είλ’ ε δσή Σνπ Πνιπαγαπεκέλνπ κνπ. 33 ΣΗ ΘΑ ΓΗΝΧ Έρσ πάιη θαη πάιη κεγαιψζεη ζα ρνξηάξη. Έρσ ηελ εκπεηξία εθηαθφζησλ εβδνκήληα ζαπηζκάησλ. Πέζαλα ζην βαζίιεην ησλ κεηάιισλ θη έγηλα θπηφ. Πέζαλα ζην βαζίιεην ησλ θπηψλ θη έγηλα ρηήλνο. Πέζαλα ζην βαζίιεην ησλ ρηελψλ θη έγηλα άλζξσπνο. Λνηπφλ γηαηί λα θνβεζψ αθαληζκφ κέζα ζην ζάλαην; Κη φηαλ πεζάλσ ηνχηε ηε θνξά Φηεξά ζα κνπ θπηξψζνπλε θαη ζα πεηψ ζαλ ηνπο αγγέινπο. Κ’ χζηεξα ζαλ πεζάλσ ζ’ αλεβψ θη’ απ’ ηνπο αγγέινπο πην ςειά Κη απηφ πνπ δε κπνξείο λα θαληαζηείο, απηφ ζα γίλσ. ΣΑ ΟΝΟΜΑΣΑ ΚΑΗ Ζ ΟΤΗΑ Ξέξεηε θάλα φλνκα ρσξίο ην πξάγκα ηνπ ή Μήπσο θαη θφςαηε πνηέ ζαο έλα ηξηαληάθπιιν απ’ ηα γξάκκαηα «ηξηαληάθπιιν»; Πξνθέξεηε ην φλνκά κνπ Πεγαίλεη’ φκσο λα γπξέςεηε ην πξάγκα πνπ νλνκάδεηε. Φάμηε γηα ην θεγγάξη ζηα νπξάληα θη φρη κέζα ζηα λεξά φπνπ θαζξεθηίδεηαη. Ώλ πεζπκάηε λα πςσζείηε πεξ’ απφ η’ απιά νλφκαηα θαη γξάκκαηα Βιεπζεξψζεηε θαη θαζαξίζηε ζαο ηνπο ίδηνπο απφ θάζε ηδηφηεηα ηνπ «εγψ» ζηε λα δείηε απηή ηελ ίδηα ηε ιακπξή νπζία ζαο. Γλσξίζηε κέζα ζηελ θαξδηά ζαο ηε ζνθία ησλ πξνθεηψλ Υσξίο βηβιία, δηδαζθαιία ή ινγηθή. Ο ΣΟΠΟ ΣΟΤ Τπάξρσ απφ ηε κέξα πνπ αθφκα δελ ππήξραλ ηα νλφκαηα φηαλ ηα πξάγκαηα ππήξραλ δίρσο φλνκα. Βίδα εγψ ηα πξάγκαηα θαη ηα νλφκαηα ηε κέξα πνπ αθφκα δελ ππήξρε «εγψ» θη «εκείο». ……………………………………………………… Έςαμα ζην ζηαπξφ, ζηνπο Υξηζηηαλνχο, κα εθεί δελ ήηαλ. Πήγα ζηνλ ηλδηθφ λαφ θαη ζηελ παγφδα· φκσο ηίπνηε. Ώλέβεθα ζην νξνπέδην ηνπ Υεξάη θαη ηνπ Καληάραξ, αλαδήηεζα, κα δελ Σνλ εχξα νχη’ εθεί νχηε ρακειφηεξα. θαξθάισζα επίκνλα ζηελ θνξπθή ηνπ φξνπο Γθαθ, θη εθεί δελ εχξα παξά κφλν ηε θσιηά ηνπ θνίληθα. ηξάθεθα ηφηε πξνο ηελ Κάακπα ηεο Μέθθαο πνχ ’λαη ην θαηαθχγην ησλ γεξφλησλ θαη ησλ λέσλ. κσο ηίπνηε. Έηξεμα ζην θηιφζνθν Ώβηθέλα, αιι’ Βθείλνο βξίζθνληαλ πέξ’ απφ ην ρψξν ηνπ Ώβηθέλα. Σφηε; Κνίηαμα ηφηε απειπηζκέλνο ζηελ θαξδηά κνπ. Ναη ήηαλ εθεί· ζηνλ ηφπν Σνπ. 34 ΔΠΗΚΛΖΖ Χ Θεέ απνθάιπςε ζηελ ςπρή εθείλν ηνλ ηφπν φπνπ αλζίδεη δίρσο ιφγν ν δηάινγνο· έλαο ρψξνο απέξαληνο κε πεξηβάιινλ αλνηρηφ απ’ φπνπ ηξέθεηαη ν ρψξνο ησλ θαληαζηψλ καο γηα ην Ολ. Σεο θαληαζίαο ην βαζίιεην είλαη πην ζηελφ απ’ ην βαζίιεην ηνπ κεδελφο γη’ απηφ θ’ νη θαληαζίεο γίλνληαη πεγή ζιίςεο θαη πφλνπ. Κ’ ε χπαξμε ε πξαγκαηηθή είλαη πην ζηελή απ’ ηε θαληαζία. ηελ χπαξμε απηή ε παλζέιελνο ηεο θαληαζίαο γίλεηαη ιεπηή εκηζέιελνο. Κ’ ε χπαξμε ηνπ θφζκνπ ησλ αηζζήζεσλ θαη ησλ ρξσκάησλ είλαη αθφκα πην ζηελή. Μηα ζθνηεηλή ’λαη θπιαθή. ΟΗ ΚΟΤΚΟΤΒΑΓΗΔ Μφλν γιπθφθσλα πνπιηά θιείλνληαη ζηα θινπβηά. Οη θνπθνπβάγηεο φρη. ΓΤΟ ΚΑΛΑΜΗΑ Αχν θαιάκηα πίλνπλ απ’ ην ίδην ην λεξφ. Σν έλα είλαη θνχθην, η’ άιιν είλαη δαραξνθάιακν. ΠΡΟΠΑΘΔΗΔ Αέζε αληάκα δπν πνπιηά. Αε ζα κπνξέζνπλ λα πεηάμνπλ κ’ φιν πνπ ηψξα έρνπλε ηέζζεξα θηεξά. ΚΟΝΖ ΣΟΝ ΚΑΘΡΔΦΣΖ Δ Γσληαλή Φπρή κνηάδεη θαζξέθηεο θαζαξφο. Σν ζψκα είλαη ζθφλε πάλσ ηεο. Δ νκνξθηά πνχ είλαη κέζα καο δε βιέπεηαη Γηαη’ είλαη θάησ απφ ηε ζθφλε. 35 Ζ ΑΛΖΘΗΝΖ ΠΡΑΓΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ Γη’ απηή θακκία δελ ππάξρεη αθαδεκατθή απφδεημε ζηνλ θφζκν. Γηαηί είλαη θξπκκέλε, θξπκκέλε, θξπκκέλε. ΔΠΗΣΑΦΗΟ ΣΟΤ ΣΕΔΛΑΛΟΤΝΣΗΝ ΡΟΤΜΗ ηαλ ζα είκαζηε λεθξνί λα κε γπξέςεηο ηνλ ηάθν καο πάλσ ζηε γε. Φάμε ζηηο θαξδηέο ησλ αλζξψπσλ. ΟΛΑ ΔΗΜΑΗ ΔΓΧ Ώλ κεο ζηνλ θφζκν ππάξρεη θάπνηνο εξαζηήο σ κνπζνπικάλνη, απηφο, είκαη εγψ. Βγψ είκαη ν πηζηφο ηνπ Ώιιάρ θη ν εξεκίηεο Υξηζηηαλφο. Βγψ είκαη ην θξαζί θη ν ηαβεξληάξεο· είκαη ε άξπα θ’ ε κνπζηθή πνπ βγαίλεη απφ ηελ άξπα. Βίκ’ εγψ, ν αγαπεκέλνο, ην ιπρλάξη θαη καδί ε αγαπεκέλε. Οη εβδνκήληα δπν ζξεζθείεο θ’ νη αηξέζεηο κεο ζηνλ θφζκν είκ’ εγψ. Δ γε, ν αέξαο, ην λεξφ, ε θσηηά, ην ζψκα θ’ ε ςπρή είκαη εγψ. Σν ςέκα θ’ ε αιήζεηα, ην θαιφ θαη ην θαθφ, ην δχζθνιν, ην εχθνιν, ην ηέινο θ’ ε αξρή, είκαη εγψ. Δ κάζεζε, ε γλψζε, ε επζέβεηα, ε άζθεζε, ε πίζηε, είκ’ εγψ. Σα θάηεξγα ηεο θφιαζεο, ην ππξ πνπ είλ’ εμψηεξν, νη θπιαθέο απφ θσηηά είκαη εγψ. Ναη, ε Βδέκ θαη ηα νπξί ηνπ παξαδείζνπ είκ’ εγψ. Ώπηή ε γε θη ν νπξαλφο κε φια πνχ ’λαη πάλσ ηνπο είκαη εγψ. Οη άγγεινη, ηα πλεχκαηα, ην γέλνο φισλ ησλ αλζξψπσλ είκ’ εγψ. Ζ ΦΤΥΖ ΣΟΤ ΚΟΜΟΤ Βίκαη ε ζθφλε κεο ζην θσο ηνπ Ήιηνπ θη ν ηξνρφο ηνπ Ήιηνπ. ηε ζθφλε ιέσ «πεξίκελε». ηνλ Ήιην ιέσ «θχια». Βίκαη ε πάρλε ηεο απγήο θ’ είκαη ηνπ ζνχξνππνπ ε αλάζα. Βίκαη ην ζξφηζκα ηνπ δάζνπο θ’ είκαη ησλ θπκάησλ ην ηξαγνχδη. Βίκαη ν λαχηεο, ην πεδάιην, ην θαηάξηη· ην πινίν θαη ζπλάκα ν χθαινο ησλ θνξαιιηψλ πνπ ην βπζίδεη. Βίκαη ην δέληξν ηεο δσήο θαη ηα πνπιηά επάλσ ζηα θιαδηά ηνπ. 36 Βίκαη ε ζησπή θαη ε ζθέςε, ε γιψζζα θ’ ε θσλή. Βίκαη ε αλάζα ηεο θινγέξαο θαη ην πλεχκα ηνπ αλζξψπνπ. Βίκαη ε ζπίζα πνπ πεηηέηαη απφ ηελ πέηξα θαη ε ιάκςε ηνπ ρξπζνχ κεηάιινπ.* Βίκαη ε θιφγα θαη ην έληνκν πνπ επίκνλα πεηά νιφγπξά ηεο. Βίκαη ην ξφδν θαη η’ αεδφλη πνπ κεζάεη απ’ ην ξφδν. Βίκαη ε αιπζίδα ησλ ππάξμεσλ θη ν θχθινο ησλ ζθαηξψλ. Βίκαη ε θιίκαθα ηνπ θφζκνπ, ε άλνδνο θ’ ε πηψζε. Βίκαη φ, ηη ππάξρεη θη φ, ηη δελ ππάξρεη, σ εζχ Σδειαινπληίλ, εζχ πνπ μέξεηο πεο ην πσο είκαη ε ςπρή φινπ ηνπ θφζκνπ. ____________ * Μήπσο επίζεο δε ζα κπνξνχζακε λα πνχκε Σδειαινπληίλ θαη ηνχην; Δίκαη ε ζπίζα κεο ζηελ πέηξα θαη ην ςήγκα ηνπ ρξπζνύ κέζα ζηελ άκκν. Τπνλνψληαο πσο ε ζπίζα, πνπ ήηαλ κέζα ζηε πέηξα ε νπνία ζξπκκαηίζηεθε, αθφηνπ ζπλαληήζεθε κε ην λεξφ ηνπ πνηακνχ, έγηλε ςήγκα ρξπζνχ κέζα ζηελ άκκν. 37 ΥΏΨΝΣΏΡ Ε ΕΡΝΣΏΝ ΜΗΜΖΣΔ ΚΑΗ ΑΛΖΘΗΝΟΗ Αηάθνξνη ηζαξιαηάλνη, αγχξηεο, ππνθξηηέο θη άιινη πνπ απηαπαηψληαη, απνηεινχλ, θαηά θαηξνχο, ηελ πιεηνςεθία εθείλσλ πνπ θεκίδνληαη ζαλ πλεπκαηηθνί δάζθαινη. Βπεηδή απηνί νη ππνθξηηέο είλαη ηφζν θνηλνί θαη πνιπάξηζκνη, νη άλζξσπνη θξίλνπλ ηνλ θάζε ζνθφ αλάινγα κε ην αλ ζπκπεξηθέξεηαη φπσο απηνί. Οη άλζξσπνη έρνπλ πηνζεηήζεη ιαζεκέλν θξηηήξην. α λα θνηηάδεηο εθαηνληάδεο ζηξείδηα θαη λα καζαίλεηο απφ εθεί πψο λα αλαγλσξίζεηο έλα ζηξείδη φηαλ ην μαλαδείο. Άιια έηζη δε κπνξείο λα αλαγλσξίζεηο πνηα ζηξείδηα πεξηέρνπλ καξγαξηηάξηα. Σν ρακειφ επίπεδν ηεο αλζξψπηλεο ζθέςεο βνεζά ζην λα ππάξρνπλ νη κηκεηέο ησλ αιεζηλψλ ζνχθη. «Πψο ζα αλαγλσξίζσ έλαλ αιεζηλφ ζνχθη;» «Με ην λα είζαη ηίκηνο, γηαηί ν φκνηνο αλαγλσξίδεη ηνλ φκνηφ ηνπ. Ώλ ήζνπλ πξαγκαηηθά ηίκηνο δελ ζα ρξεηαδφηαλ λα θάλεηο απηή ηελ εξψηεζε. Βπεηδή είζαη αλέληηκνο, δελ αμίδεη λα πάξεηο πεξηζζφηεξν απφ απηφ πνπ παίξλεηο». ΟΤΦΕΚΟ ΡΔΣΟ: Ο ΑΣΑΝΑ Φάμε λα βξεηο ηνλ πξαγκαηηθφ αηαλά, ζηνλ ζρνιαζηηθφ ζνθηζηή θαη ζηνλ ιεπηνιφγν ζενιφγν· απηνί είλαη ην αληίζεην ηεο Ώιήζεηαο. ΜΟΤΏΚΕΜ ΏΛ ΏΡΕΦΕΝ Ο ΓΔΡΒΗΖ ΚΗ Ο ΓΗΑΒΟΛΟ Βλψ έλαο δεξβίζεο θάπνηε δηαινγηδφηαλ, έλνησζε πσο εθεί ζηκά ηνπ θαζφηαλ έλαο δηάβνινο. Ο δεξβίζεο ηνπ είπε: «Γηαηί θάζεζαη εδψ θαη δελ παο λα θάλεηο θαλέλα θαθφ;» Ο δηάβνινο ηφηε θάπσο ζιηκκέλα ηνπ απάληεζε: «Ώπφ ηφηε πνπ νη ζρνιαζηηθνί θαη νη δήζελ δάζθαινη ηεο Ώιήζεηαο πιήζπλαλ ηφζν πνιχ, δελ απέκεηλε πηα ηίπνηε λα θάλσ εγψ». 38 ΏΣΓΏΜΛ ΣΟΤ ΜΏΝΣΏΚΏΝ ΦΗΛΟΛΟΓΗΑ ΚΑΗ ΟΤΦΗ Τπάξρνπλ ηξεηο ηξφπνη γηα λα παξνπζηάζεηο θάηη: Ο πξψηνο είλαη λα ηα παξνπζηάζεηο φια· ν δεχηεξνο λα παξνπζηάζεηο απηά πνχ ζέινπλ νη άλζξσπνη· ν ηξίηνο λα παξνπζηάζεηο απηά πνπ ζα ηνπο σθειήζνπλ. Ώλ ηα παξνπζηάζεηο φια, κπνξεί λα ηνπο πξνθαιέζεηο θνξεζκφ. Ώλ παξνπζηάζεηο εθείλα πνπ ζέινπλ, απηά κπνξεί λα ηνπο πλίμνπλ. Ώλ παξνπζηάζεηο εθείλα πνχ ζα ηνπο είλαη πεξηζζφηεξν σθέιηκα, ην ρεηξφηεξν πνπ κπνξεί λα ζπκβεί είλαη, αλ ζε παξαλνήζνπλ, λα ζνπ αληηηαρζνχλ ή λα ζε κηζήζνπλ. κσο αλ ηνπο έρεηο ππεξεηήζεη κ’ απηφ ηνλ ηξφπν, αζρέησο πξνο ηα θαηλφκελα, ζα ηνπο έρεηο εμππεξεηήζεη· αιιά θη εζχ, αζρέησο πξνο πξνο ηα θαηλφκελα, ζα έρεηο σθειεζεί. 39 ΕΝΣΡΕ ΏΥ ΔΞΧΣΔΡΗΚΖ ΣΑΞΖ ΚΗ ΔΧΣΔΡΗΚΖ ΒΑΡΒΑΡΟΣΖΣΑ Ο Μπαρανπληίλ Ναθζκπάλη, έλα πξσί, πήγε ζηε κεγάιε αγνξά ηεο Μπνράξαο θξαηψληαο έλα κεγάιν παινχθη. Άξρηζε λα θσλάδεη δπλαηά κέρξη πνπ έλα πιήζνο καδεχηεθε μαθληαζκέλν απφ απηή ηε ζπκπεξηθνξά ελφο αλζξψπνπ δηαθεθξηκέλνπ θαη θεκηζκέλνπ γηα ηε ζχλεζή ηνπ. Σφηε ν Μπαρανπληίλ, κε ην παινχθη, άξρηζε λ’ αλαπνδνγπξίδεη φια ηα παξαπήγκαηα πνπ βξίζθνληαλ ζηκά ηνπ κέρξη πνπ βξέζεθε ζηε κέζε ελφο ζσξνχ απφ θξνχηα θαη ιαραληθά. Ο Βκίξεο ηεο Μπνράξαο έζηεηιε κηαλ αληηπξνζσπεία ζην ζπίηη ηνπ Μπαρανπληίλ γηα λα ηνλ θαιέζεη ζε απνινγία. Ο Μπαρανπληίλ είπε ζηελ αληηπξνζσπεία: «Θα έξζσ λ’ απνινγεζψ, αιιά πείηε ζηνλ Βκίξε πσο ζέισ λα παξαθνινπζήζνπλ ηελ απνινγία κνπ φινη νη λνκνκαζείο, νη έπαξρνη, νη αλψηεξνη αμησκαηνχρνη, νη ζηξαηεγνί, θη φινη νη ζπνπδαίνη έκπνξνη ηεο πφιεο. Ο Βκίξεο θαη νη ζχκβνπινί ηνπ πίζηεςαλ πσο ν Μπαρανπληίλ είρε ηξειαζεί. Ώπνθάζηζαλ ινηπφλ λα ηνλ πάξνπλ κε ην θαιφ κέρξη λα κπνξέζνπλ λα ηνλ νδεγήζνπλ ζε θάπνην άζπιν. Έηζη ηνπ έθακαλ ην ραηίξη θαη θάιεζαλ φινπο εθείλνπο πνπ είρε δεηήζεη λα παξίζηαληαη ζηελ απνινγία ηνπ. ηαλ φινη ζπγθεληξψζεθαλ, ν Μπαρανπληίλ κπήθε ζηελ αίζνπζα ηεο αθξφαζεο. «Μπαρανπληίλ» είπε ν Βκίξεο, «μέξεηο ρσξίο ακθηβνιία γηα πνην ιφγν παξνπζηάδεζαη εδψ. Κη επίζεο μέξεηο γηα πνην ιφγν εκείο νη άιινη βξηζθφκαζηε εδψ. Έηζη, ζε παξαθαινχκε λα καο πεηο απηά πνπ έρεηο λα καο πεηο». «Τςίζηε Πχιε ηεο νθίαο» είπε ν Μπαρανπληίλ, «είλαη γλσζηφ ζε φινπο πσο ε αμία ελφο αλζξψπνπ κεηξηέηαη απφ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ. Ώπηφ ζηελ θνηλσλία καο έρεη θηάζεη ζε ηέηνην βαζκφ πνπ γηα λα θεξδίζεη θαλείο ηηκέο θαη θήκε, δε ρξεηάδεηαη παξά λα ελεξγήζεη κ’ έλαλ νξηζκέλν ηξφπν, ρσξίο λα έρεη ζεκαζία πνηα είλαη ή εζσηεξηθή ηνπ θαηάζηαζε. Ώληηζέησο, αλ θάπνηνο θαηά ηχρε θάλεη θάηη απαξάδεθην, ζεσξείηαη θη ν ίδηνο απαξάδεθηνο». Ο Βκίξεο ηνπ είπε: «Αελ θαηαιαβαίλνπκε αθφκε ηη έρεηο ηελ πξφζεζε λα καο δηδάμεηο». Ο Μπαρανπληίλ ζπλέρηζε: «πσο εγψ πνπ είκαη θξφληκνο, κπνξψ λα θάκσ ηηο πξάμεηο πνπ έθακα ην πξσί θαη λα ζεσξεζψ επηθίλδπλνο, έηζη θαη θάπνηνο πνπ είλαη επηθίλδπλνο κπνξεί λα ηεξεί ηνπο λφκνπο θαη λα ζεσξείηαη θξφληκνο. Καη ζπλερίδσ: Κάζε ψξα, θάζε κέξα, ζε θάζε άλζξσπν, ππάξρνπλ ζθέςεηο θαη δηαζέζεηο πνπ, αλ δηλφηαλ ε επθαηξία λα πξαγκαηνπνηεζνχλ, ζα ήηαλ ηφζν επηδήκηεο, φζν θαη νη πξάμεηο κνπ ην πξσί ζηελ αγνξά. Ή δηδαρή κνπ είλαη απηή: Λέσ πσο νη ηέηνηεο ζθέςεηο θαη δηαζέζεηο, κφιν πνπ δελ πξαγκαηνπνηνχληαη, είλαη ηφζν θαηαζηξεπηηθέο, φζν θη αλ πξαγκαηνπνηνχληαλ, επεηδή επηβξαδχλνπλ ηελ εμέιημε ηεο θνηλσλίαο καο, θξαηψληαο ηελ ζ’ έλα επίπεδν επηθίλδπλεο βαξβαηφηεηαο». Καη πνηα ιχζε πξνηείλεηο;» ξψηεζε ν Βκίξεο. 40 «Δ ιχζε πνπ πξνηείλσ» είπε ν Μπαρανπληίλ «είλαη λα θαηαιάβνπκε ηνχην: Ώληίο λα πξνιακβάλνπκε ηελ εθδήισζε ηεο βαξβαξφηεηαο κε λφκνπο θη έζηκα, θη αληίο λα επαηλνχκε ηνπο αλζξψπνπο γηα ηελ ηήξεζε ησλ λφκσλ θαη ην ζεβαζκφ ζηα έζηκα, πξέπεη λα θξνληίζνπκε λα αλαπηπρζνχλ εζσηεξηθά». Σν δηθαζηήξην, ηφζν πνιχ ελζνπζηάζηεθε απφ απηή ηε ζπνπδαία δηδαζθαιία, ιέλε ηα ρξνληθά, πνπ κηα ιατθή γηνξηή ηξηψλ εκεξψλ αλαγγέιζεθε, γηα λα γηνξηαζηεί ην γεγνλφο κηαο ηέηνηαο ζνθίαο. ΟΗ ΑΡΔΣΔ Παξαηήξεζε γχξσ ζνπ αλζξψπνπο πνπ έρνπλ αξεηέο. Θα βξεηο φηη πνιινί απφ απηνχο δελ εμεπγελίζηεθαλ απφ ηελ εθαξκνγή ησλ αξεηψλ απηψλ ζηελ πξάμε, κφιν πνπ νη άιινη, γηα ηελ εθαξκνγή ηνπο απηή ηνχο έρνπλ ζε ππφιεςε. Δ εθαξκνγή ησλ αξεηψλ δελ αμίδεη ηίπνηε: Έλαο ζπάγθνο δελ γίλεηαη θφζκεκα επεηδή πεξλά κέζ’ απφ ηηο ηξχπεο κεξηθψλ καξγαξηηαξηψλ. Κη νχηε κηα έξεκνο γίλεηαη εχθνξε επεηδή ζην έδαθφο ηεο έρνπλ θξχςεη έλαλ ζεζαπξφ. Ο ΔΒΑΜΟ Ο Βι Ώκνχληη αλάζεζε ζηνλ κάγεξα ηελ ππνδνρή ησλ μέλσλ. πρλά ζην ρψξν ηεο ππνδνρήο ηα δνρεία ηνπ λεξνχ ήζαλ άδεηα. ηαλ δηαθεθξηκέλνη μέλνη έκπαηλαλ ζην ζπίηη, ν ζνθφο ζπρλά ηνπο κηινχζε γηα θνηλά θη αζήκαληα πξάγκαηα. Κάπνηε κάιηζηα ιέξσζε ηα ξάζα κηαο νκάδαο δηαθεθξηκέλσλ θιεξηθψλ κε πηηζηιηέο απφ ιαζπσκέλν λεξφ. Μεξηθνί δπζαλαζρεηνχζαλ κ’ απηή ηε ζπκπεξηθνξά θη ν Βι Ώκνχληη ζπλήζηδε λα εμαπνζηέιεη ηέηνηνπο αλζξψπνπο φζν πην γξήγνξα γηλφηαλ. Άιινη ζπρλά έιεγαλ: «Πνηέ δελ καο θέξζεθαλ κε ηφζε αζέβεηα.» Ο Βι Ώκνχληη ζε ηέηνηνπο αλζξψπνπο ζπλήζηδε λα ιέεη: «Ξέραζεο λα κε πιεξνθνξήζεηο φηη ήξζεο εδψ γηα ζεβαζκφ. Πνηέ δελ πξφζθεξα θάηη ηέηνην. Ανπιεηά κνπ είλαη λα πξνζθέξσ γλψζε. εβαζκφ, πξέπεη λα μέξεηο φηη πξνζθέξεη θη ν πξψηνο ηπρψλ καγαδάηνξαο, ή νπνηνζδήπνηε πνπ πξνζδνθά απφ ζέλα θάηη». ΣΗΠΟΣΔ ε θάπνην απφ ηα κεγάια ζπκπφζηα ηεο απιήο, θάζηζαλ φινη, ζχκθσλα κε ηελ ηάμε ηνπ θαη ην αμίσκά ηνπ Ο θαζέλαο. Πεξίκελαλ απφ ζηηγκή ζε ζηηγκή ηνλ εξρνκφ ηνπ βαζηιηά. Σφηε κπήθε ζηελ αίζνπζα έλαο άλζξσπνο θησρνληπκέλνο, πνπ έδεηρλε αζήκαληνο θαη ηηπνηέληνο. Ώπηφο πήγε θαη θάζηζε ζηε ζέζε πνπ ήηαλ ε αλψηεξε απ’ φιεο. Σν θέξζηκφ ηνπ εμφξγηζε ηνλ πξσζππνπξγφ, πνπ δηέηαμε ηνλ λενθεξκέλν λα δειψζεη πνηνο ήηαλ: «Μήπσο είζαη ππνπξγφο;» «ρη. Κάηη πεξηζζφηεξν απ’ απηφ», απάληεζε ν άλζξσπνο. «Μήπσο βαζηιηάο;» 41 «ρη. Κάηη πεξηζζφηεξν απ’ απηφ», απάληεζε ν άλζξσπνο. «Μήπσο ηφηε είζαη πξνθήηεο;» «ρη. Κάηη πην πάλσ θη απ’ απηφ». «Μήπσο ηφηε είζαη ν Θεφο;» «ρη. Κάηη πην πάλσ θη απ’ απηφλ». «Μφλν ην ηίπνηε ππάξρεη πάλσ απ’ ην Θεφ» θψλαμε νξγηζκέλνο ν πξσζππνπξγφο. «Β, λαη, αθξηβψο, απηφ ην ηίπνηε είκαη», απάληεζε ν άλζξσπνο. ΠΟΛΤΣΔΛΔΗΑ ΚΗ ΑΠΛΟΣΖΣΑ Ο παιηφο ζνχθη ΣδνπλαΎλη δίδαζθε κε παξάζηαζε. Ήηαλ κηα κέζνδνο ζχκθσλα κε ηελ νπνία δνχζε πξαγκαηηθά ην ξφιν κε ηνλ νπνίν πξνζπαζνχζε λα δηδάμεη. Κάπνηε ηνλ βξήθαλ κεξηθνί Ώλαδεηεηέο θαζηζκέλν ζ’ έλα πεξηβάιινλ φπνπ ππήξρε θάζε είδνπο θαληαρηεξή πνιπηέιεηα, άλεζε θαη ριηδή. Ώπηνί νη άλζξσπνη εγθαηέιεηςαλ ακέζσο ηνλ ΣδνπλαΎλη θαη θαηέθπγαλ ζην θαιχβη ελφο αγίνπ αλζξψπνπ, κε πεξηβάιινλ απζηεξφ θαη αζθεηηθφ, φπνπ δελ ππήξρε ηίπνηε άιιν εθηφο απφ κηα ςάζα θαη κηα θνχπα κε λεξφ. Ο αξρεγφο ησλ Ώλαδεηεηψλ είπε: «Οη απινί ηξφπνη ζνπ θαη ην απζηεξφ πεξηβάιινλ ζνπ, καο είλαη πνιχ πεξηζζφηεξν αξεζηφ, απφ ην επηδεηθηηθφ θαη γεκάην πνιπηέιεηα πεξηβάιινλ ηνπ ΣδνπλαΎλη, πνπ θαίλεηαη φηη έρεη γπξίζεη ηελ πιάηε ζην Μνλνπάηη ηεο Ώιήζεηαο». Ο αζθεηήο αλαζηέλαμε θαη κε ηα κάηηα ηνπ ζνιά απφ ηε ζιίςε, ηνπο είπε: «Καινί κνπ θίινη, κνιπζκέλνη απφ ηα εμσηεξηθά ζεκάδηα πνπ βιέπεηε ζε θάζε άλζξσπν, αθνχζηε κε θαη βγείηε απφ ηε δπζηπρία ηεο άγλνηαο: Ο κεγάινο ΣδνπλαΎλη πεξηβάιιεηαη απηή ηε ζηηγκή απφ πνιπηέιεηα, επεηδή είλαη απξφζβιεηνο απφ ηελ πνιπηέιεηα. Κη εγψ πεξηβάιινκαη απηή ηε ζηηγκή απφ απιφηεηα θαη θηψρεηα επεηδή είκαη απξφζβιεηνο απφ ηελ απιφηεηα θαη ηε θηψρεηα». Ζ ΑΣΡΟΛΟΓΗΑ Έλαο απφ ηνπο ζεβαζηνχο ζνθνχο θαη δαζθάινπο είρε γξάςεη ελα βηβιίν φπνπ αλαπηπζζφηαλ ε επηζηήκε ηεο αζηξνινγίαο. Μεξηθνί έιεγαλ πσο ζα πξέπεη λα είλαη κάγνο ή ηξειφο. Άιινη πίζηεπαλ πσο απηή ε πξάμε απεδείθλπε φηη ζηελ αζηξνινγία ππάξρεη αιήζεηα. Σειηθά, έλαο δεξβίζεο πνπ έθακε πνιιά ρηιηφκεηξα λα επηζθεθηεί ηνλ ζνθφ, ηνλ ξψηεζε ζρεηηθά κε ην πξφβιεκα: «ίγνπξα», ηνπ είπε, «δελ πηζηεχσ πσο ζεσξείο φηη ε αζηξνινγηθή εξγαζία, έρεη θάπνηα ζρέζε κε ην Μνλνπάηη ηεο νθίαο θαη κε ηελ Βξγαζία ησλ Βθιεθηψλ». «Κάλσ ζαθέο ζηνπο καζεηέο κνπ», είπε ν δάζθαινο, «φηη πξέπεη νπσζδήπνηε λα κειεηήζνπλ ην αζηξνινγηθφ βηβιίν κνπ. ηαλ έρνπλ πιήξσο γλσξίζεη ηελ αζηξνινγηθή ηέρλε, ηφηε ηνπο βάδσ λα εξκελεχζνπλ σξνζθφπηα. Ώπηά ηα ζπγθξίλνπκε, θη εμαηάδνληάο ηα πξνζερηηθά, πάληα βξίζθνπκε, ηέηνηεο δηαθνξέο ζηηο εξκελείεο, πνπ απνδεηθλχνπλ φηη ε αζηξνινγία είλαη αιεζηλή κφλν γηα ηνπο θαληαζηφπιεθηνπο. Μ’ απηφ ηνλ ηξφπν θαζίζηαληαη ηθαλνί λα θαηαιάβνπλ φηη ε αζηξνινγία είλαη αλνεζία». 42 Ο επηζθέπηεο είπε: «Καη γηαηί δελ ηνπο ιεο απιά, εμ αξρήο, φπσο άιινη δάζθαινη θάλνπλ, φηη ε αζηξνινγία δελ είλαη κηα αιεζηλή επηζηήκε;» «Πξψηνλ, αλ ην λα ιεο ηελ αιήζεηα εμ αξρήο, φπσο άιινη δάζθαινη θάλνπλ, είρε απνηέιεζκα, ηφηε δελ ζα πίζηεπε πηα θαλέλαο ζηελ αζηξνινγία. πκβαίλεη φκσο, παξφιν πνπ νη δάζθαινη νκνινγνχλ ηελ αιήζεηα, νη άλζξσπνη λα πηζηεχνπλ ζηελ αζηξνινγία, γηαηί πνηέ, απιά θαη κφλν ε νκνινγία κηαο αιήζεηαο, δελ έθακε θαηαλνεηή απηή ηελ αιήζεηα. Αεχηεξνλ, φηαλ έρεηο δηεξεπλήζεη θαη μεξηδψζεη νινθιεξσηηθά κηα πξφιεςε, ηφηε είλαη πνιχ δχζθνιν λ’ απνδερηείο θαη λα πηνζεηήζεηο κηαλ άιιε πξφιεςε». «ζηε δελ είλαη εηδηθά ε αζηξνινγία πνπ ζέιεηο λ’ απνδείμεηο φηη είλαη αλνεζία» «ρη. Δ αζηξνινγία είλαη κηα απφ ηηο επθνιφηεξεο αλνεζίεο γηα κειέηε, γη’ απηφ θαη ηε ρξεζηκνπνηψ». ΠΡΑΓΜΑΣΑ ΚΑΣΑΣΡΟΦΗΚΑ Σξία πξάγκαηα ζ’ απηή ηε δσή είλαη πεξηζζφηεξν θαηαζηξνθηθά: Ο ζπκφο, ε απιεζηία θαη ε απηνεθηίκεζε. Ο ΗΖΟΤ ΚΑΗ Ο ΑΝΘΡΧΠΟ ΠΟΤ ΖΘΔΛΔ ΝΑ ΑΝΑΣΑΗΝΔΗ Κάπνηνο πνπ πεξπαηνχζε καδί κε ηνλ Εεζνχ, είδε ηνλ ζθειεηφ ελφο αλζξψπνπ. Σφηε δήηεζε απφ ηνλ Εεζνχ λα ηνπ δηδάμεη πψο λα αλαζηαίλεη λεθξνχο. Ο Εεζνχο ηνπ είπε: «Ώπηφ δελ είλαη γηα ζέλα. Αελ έρεηο ελδηαθεξζεί γηα ηνλ εαπηφ ζνπ θη ελδηαθέξεζαη γηα ηελ αλάζηαζε θάπνηνπ άιινπ;» ΏΓΝΧΣΟΤ Ζ ΚΑΛΟΠΡΟΑΗΡΔΣΖ ΑΝΟΖΗΑ Κάπνηε ην γεξάθη ηνπ βαζηιηά, έθπγε θαη πήγε ζην ζπίηη κηαο γξηάο. Δ γξηά δελ είρε μαλαδεί γεξάθη θαη λφκηζε φηη ην ξάκθνο ηνπ πνπ ήηαλ καθξχ θαη θπξηφ είρε παξακνξθσζεί. Κη αθφκα, βξήθε πσο ηα θηεξά ηνπ ήηαλ ππεξβνιηθά κεγάια. Πήξε ινηπφλ ηα ζχλεξγά ηεο (ςαιίδηα θ.ιπ.) θαη πξνζπάζεζε λα πεξηπνηεζεί ην γεξάθη θαη λα ην θάλεη ζαλ ηα αιιά πνπιηά πνπ ήμεξε. Βλ ηέιεη, ν βαζηιηάο μαλαβξήθε ην γεξάθη: «Σν θαθφ απηφ ζε βξήθε», εμήγεζε ν βαζηιηάο ζην γεξάθη, «επεηδή δηάιεμεο ην ζπίηη κηαο θαινπξναίξεηεο αιι’ άκαζεο γξηάο, αληί γηα ηε ζπληξνθηά θάπνηνπ πνπ ήμεξε απφ γεξάθηα». 43 Ο ΚΡΤΦΟ ΟΤΦΗ Κάπνηνο δάζθαινο, κφιηο απφρηεζε ηε κπζηηθή γλψζε ηεο εζσηεξηθήο αιήζεηαο, πνπ ειάρηζηνη άλζξσπνη ηε βξίζθνπλ, εγθαηαζηάζεθε ζηε ΐαζφξα. Βθεί μεθίλεζε κηα εκπνξηθή επηρείξεζε θαη κε ηα ρξφληα νη δνπιεηέο ηνπ πήγαηλαλ θαιά. Μηα κέξα ηνλ επηζθέθηεθε έλαο δεξβίζεο πνπ ηνλ γλψξηδε απφ παιηά θαη πνπ εμαθνινπζνχζε λα βξίζθεηαη ζην δξφκν ησλ αλαδεηεηψλ. «Ση θξίκα πνπ εγθαηέιεηςεο ηελ Ώλαδήηεζε θαη ην Μπζηηθφ Αξφκν», είπε ν δεξβίζεο. Ο έκπνξνο ρακνγέιαζε αιιά δελ είπε ηίπνηε. Ο δεξβίζεο ζπλέρηζε ην δξφκν ηνπ θαη ζπρλά κηινχζε γηα ηνλ ζνχθη πνχ επηδφζεθε ζηνλ θαηψηεξν ζθνπφ ηνπ εκπνξίνπ γηαηί ηνπ έιεηπε ε απνθαζηζηηθφηεηα λα ζπλερίζεη. Ώιι’ απηφο ν πεξηπιαλψκελνο δεξβίζεο ζπλάληεζε ηειηθά ηνλ Κίληξ, ηνλ κπζηηθφ νδεγφ, θαη ηνλ παξαθάιεζε λα ηνπ ππνδείμεη ην νθφ ηεο Βπνρήο, απ’ ηνλ νπνίν ζα κπνξνχζε λα πάξεη ηε θψηηζε. Ο Κηληξ, ηνπ είπε λα πάεη θαη λα θαζήζεη ζηα πφδηα ηνπ ηάδε εκπφξνπ θαη λα ηνλ ππεξεηεί πηζηά. Ο δεξβίζεο έκεηλε θαηάπιεθηνο: «Βίλαη δπλαηφλ» ηφικεζε λα ξσηήζεη «απηφο ν έκπνξνο λα είλαη έλαο απφ ηνπο Βθιεθηνχο θη αθφκα ν Μεγάινο Αάζθαινο ηεο Βπνρήο;» «Γηαηί» είπε ν Κίληξ «φηαλ εθείλνο βξήθε ηε θψηηζε, έθηαζε θαη ζηελ αληηθεηκεληθή γλψζε ηνπ θφζκνπ. Ώπηφο είδε μεθάζαξα γηα πξψηε θνξά, φηη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ αγίνπ, πξνζειθχεη ηνπο άπιεζηνπο, πνπ πξνζπνηνχληαη φηη είλαη πλεπκαηηθνί άλζξσπνη, θαη απνκαθξχλεη ηνπο εηιηθξηλείο πνπ δελ ζπκπαζνχλ ηα εμσηεξηθά ηππηθά ζηνηρεία. Βγψ ηνπ έδεημα πσο νη πλεπκαηηθνί δάζθαινη κπνξεί λα πληγνχλ απφ ηνπ νπαδνχο ηνπο. Έηζη ηψξα απηφο δηδάζθεη θξπθά, ελψ ζηνπο επηπφιαηνπο θαίλεηαη ζαλ έλαο ζπλεζηζκέλν άλζξσπνο». Ο ΟΤΦΗ ΓΑΚΑΛΟ ΑΝΑΜΠΗ Ο ζνχθη δάζθαινο Ώζλάκπη είπε ζην καζεηή ηνπ ηνλ Ώκίλη: «Γξάςε ζην Μνπιιά Φηξφδ φηη δελ έρσ ρξφλν λα αιιεινγξαθήζσ καδί ηνπ θη νχηε έρσ ηίπνηε λα ηνπ απαληήζσ ζην γξάκκα ηνπ». Ο καζεηήο είπε: «Έρεηο ηελ πξφζεζε λα ηνλ πεηξάμεηο κ’ απηφ ην γξάκκα;» Ο Ώζλάκπη απάληεζε: «Ώπηφο ελνριήζεθε απφ θάπνηα κνπ γξαπηά. Ώπηφ ηνλ έθαλε λα κνπ γξάςεη. ηαλ έγξαθα ην θνκκάηη πνπ ηνλ ζχκσζε, απηφ ην ζθνπφ είρα, λα πξνθαιέζσ ζπκφ ζε ηέηνηνπο αλζξψπνπο ζαλ απηφλ». Ο καζεηήο είπε: «Καη κ’ απηφ ζνπ ην γξάκκα ζέιεηο λα ηνλ θάλεηο λα ζπκψζεη πην πνιχ;» Ο Ώζλάκπη είπε: «Ναη. ηαλ νξγίζηεθε κ’ απηφ πνπ έγξαθα, δελ παξαηήξεζε ην ζπκφ ηνπ, πξάγκα πνπ ήηαλ ε δηθή κνπ πξφζεζε. Νφκηδε φηη παξαηεξνχζε εκέλα, ελψ κφλν απηφο ήηαλ ζπκσκέλνο. Σψξα κ’ απηφ ην γξάκκα, ζέισ λα ηνπ πξνθαιέζσ έλα ζπκφ πνπ ν ίδηνο ζα ηνλ παξαηεξήζεη. Ο αληηθεηκεληθφο ζθνπφο κνπ, είλαη λα αληηιεθζεί ν άλζξσπνο απηφο, φηη ε δηθή κνπ δνπιεηά, είλαη λα είκαη έλαο θαζξέθηεο φπνπ απηφο ζα δεη ηνλ εαπηφ ηνπ». Ο καζεηήο απάληεζε: «Οη ζπλεζηζκέλνη άλζξσπνη ζεσξνχλ θαθφβνπινπο εθείλνπο πνπ ηνπο πξνθαινχλ ζπκφ». 44 Ο Ώζλάκπη απάληεζε: «Σν παηδί κπνξεί λα ζεσξεί θαθφ ηνλ κεγάιν πνπ πξνζπαζεί λα ηνπ βγάιεη έλα αγθάζη απφ ην ρέξη, είλαη φκσο απηφ δηθαηνινγία γηα λ’ αθήζνπκε ην αγθάζη κέζα ζην ρέξη ηνπ παηδηνχ;». ΓΕΟΤΓΣΓΏΝΕ ΜΗΑ ΤΝΑΝΣΖΖ ΜΔ ΣΟΝ ΚΗΝΣΡ Ο Κίληξ είλαη ν αφξαηνο Οδεγφο» ησλ ζνχθη θαη πηζηεχεηαη φηη απηφο είλαη ν αλψλπκνο Οδεγφο ηνπ Μσπζή πνπ αλαθέξεη ην Κνξάλη. Ώπηφο ν Πξάζηλνο* έρεη ηαπηηζηεί ζηελ παξάδνζε κε κνξθέο ζαλ ηνπ Ώε Γηψξγε ή ηνπ Διία. Ώπηή ε δηήγεζε ή αλαθνξά, είλαη ραξαθηεξηζηηθή ζε φ, ηη αθνξά ηελ ππεξθπζηθή δχλακε πνπ απνδίδεηαη ζηνλ Κίληξ ηφζν απφ ηνλ ιαφ, φζν θη απφ ηνπο δαζθάινπο δεξβίζεδεο. Κάπνηε, θαζψο ζηεθφκνπλ ζηελ φρζε ηνπ πνηακνχ μνπ, είδα έλαλ άλζξσπν λα πέθηεη ζην λεξφ. Έλαο άιινο, κε ληπκαζηά δεξβίζε, έηξεμε λα ηνλ βνεζήζεη, κα παξαζχξζεθε θη ν ίδηνο απφ ην λεξφ. Ξαθληθά, είδα έλαλ ηξίην άληξα, ληπκέλν κε ιακπξή πξάζηλε θνξεζηά, λα πεδά θη απηφο κέζα ζην λεξφ. Ώιιά ηνχηνο, κφιηο άγγημε ηελ επηθάλεηα ηνπ λεξνχ, κεηακνξθψζεθε. Αελ ήηαλ πηα άλζξσπνο, αιιά θνξκφο δέληξνπ. Οη άιινη δπν άληξεο πηάζηεθαλ απφ ηνλ θνξκφ θαη πξνζπαζψληαο έθηαζαλ ζηελ φρζε. Με κπνξψληαο λα πηζηέςσ απηφ πνπ έβιεπα, πιεζίαζα, ρξεζηκνπνηψληαο ηνπο ζάκλνπο γηα θάιπςε. Οη δπν άληξεο, ιαραληαζκέλνη, ζηέγλσλαλ ζηελ φρζε ελψ ην θνχηζνπξν έπιεε καθξηά. Σν παξαηεξνχζα, θαη κφιηο βγήθε απφ ην νπηηθφ πεδίν ησλ άιισλ, ην είδα λα πιεπξίδεη ζηελ φρζε θαη ηφηε ν πξαζηλνληπκέλνο άλζξσπνο είδα πνπ ζχξζεθε ζηελ άθξε κνπζθεκέλνο. Σα λεξά έηξεραλ απφ πάλσ ηνπ αιιά πξηλ αθφκα θηάζσ εθεί είρε ζηεγλψζεη. χξζεθα κπξνο ζηα πφδηα ηνπ ιέγνληαο: «Βζχ πξέπεη λα είζαη ν Κίληξ, ν Πξάζηλνο, ν Κχξηνο ησλ Ώγίσλ. Βπιφγεζέ κε θαη δνο κνπ λα θαηαιάβσ». Φνβφκνπλ λ’ αγγίμσ ην καλδχα ηνπ γηαηί έκνηαδε λα είλαη ζα κηα πξάζηλε θσηηά. Μνπ είπε: «Βίδεο πάξα πνιιά. Καηάιαβε φηη έξρνκαη απφ έλαλ άιιν θφζκν θαη είκαη, ρσξίο λα ην γλσξίδνπλ, πξνζηάηεο εθείλσλ πνπ έρνπλ λα επηηειέζνπλ ππεξεζία. Μπνξεί λα ππήξμεο καζεηήο ηνπ αγίλη Εκπληαληνπιάρ, αιιά δελ είζαη αξθεηά ψξηκνο λα γλσξίζεηο απηφ πνπ εκείο θάλνπκε γηα ράξε ηνπ Θενχ. ηαλ ζήθσζα ηα κάηηα είρε θηφιαο θχγεη θαη ην κφλν πνπ άθνπζα ήηαλ έλαο νξκεηηθφο ήρνο ζηνλ αέξα. ηαλ επέζηξεςα απφ ην Κνηάλ, είδα ηνλ ίδην άλζξσπν. Ήηαλ μαπισκέλνο ζε κηα ςάζα ζ’ έλα εζπραζηήξην θνληά ζην Πεζαβάξ. Βίπα ζηνλ εαπηφ κνπ: «Σελ πξνεγνχκελε θνξά ήκνπλ αλψξηκνο, φκσο δελ ζπκβαίλεη ην ίδην θαη ηψξα». Έπηαζα ην θφξεκά ηνπ, πνπ ήηαλ έλα θνηλφ θφξεκα κ’ φιν πνπ, θάησ απφ απηφ, κνπ θάλεθε είδα θάηη ζα ιακπξφ πξάζηλν. «Θα ’ζαη ν Κίληξ» ηνπ είπα. «Μα ζέισ λα κάζσ πψο έλαο θαηλνκεληθά θνηλφο άλζξσπνο ζαλ θη εζέλα θάλεη εθείλα ηα ζαπκαζηά... θαη γηαηί; Μάζε κνπ ηελ ηέρλε ζνπ γηα λα κπνξψ θη εγψ λα ηελ εμαζθψ». Γέιαζε. «Βίζαη βηαζηηθφο θίιε κνπ. Σελ άιιε θνξά ήζνπλ πνιχ μεξνθέθαινο, αιιά θαη ηψξα δελ είζαη θαιχηεξνο. Πήγαηλε θαη πεο ζε φζνπο ζπλαληάο φηη είδεο ηνλ Κίληξ. Θα ζε θιείζνπλ ζην ηξειάδηθν. Κη φζν πεξηζζφηεξν ζα δηακαξηχξεζαη γηα ην δίθην ζνπ, ηφζν πην δπλαηά ζα ζε αιπζνδέλνπλ». 45 Σφηε έβγαιε κηα κηθξή πέηξα. Σελ θνίηαμα θη έλνησζα ηνλ εαπηφ κνπ λα παξαιχεη θαη λα πεηξψλεη, κέρξη πνπ πήξε ην δηζάθη ηνπ θη έθπγε. ηαλ δηεγνχκαη απηή ηελ ηζηνξία, νη άλζξσπνη είηε γεινχλ, είηε ζεσξψληαο κε έλαλ παξακπζά, κε θηιεχνπλ. _______________ * Ο Πξάζηλνο: Ώπφ ηελ αλάκεημε ηνπ γαιάδηνπ (ζάιαζζα, νπξαλφο, κε ην θίηξηλν (ρξπζφ, Ήιηνο) πνπ καο δίλνπλ ην πξάζηλν (Φχζε, Ώζάλαηε Ώιήζεηα). ΣΡΑΓΟΤΓΗ ΟΤΡΝΣΟΤ (Σξαγνπδηζκέλν ηνλ 19ν αηώλα, από ηνπο αθόινπζνπο ηνπ ηΐηε Αγίνπ αγίλ Μηξ Ακπληνπιάρ). Να έλαο άλζξσπνο πνπ θάζεηαη ζην ρψκα. ηα ρέξηα ηνπ θξαηάεη ηνλ απιφ. Σα ξνχρα κπαισκέλα θαη ηα ρέξηα ηνπ ρέξηα δνπιεηάο. Μπνξεί απηφο λα είλαη άξαγε θάπνηνο απ’ ηνπο Μεγάινπο Βθιεθηνχο; Ναη θίιε κνπ, είλαη Ώπηφο. Ο αρ ΐαιηνχιαρ Έι Ώκίξ θαη ν εΎρ αληί Μπακπά θαη ν νπιηάλνο Άξηθ Υαλ, ηξία θχκαηα ηεο ίδηαο ζάιαζζαο ηξεηο βαζηιηάδεο κε καλδχα δεηηάλνπ. Μπνξεί απηνί λα είλαη θάπνηνη απ’ ηνπο Μεγάινπ Βθιεθηνχο; Ναη θίιε κνπ, φινη είλαη Ώπηφο, φινη είλαη Ώπηφο, φινη είλαη Ώπηφο. Ελδνπηζηέο θαη Υξηζηηαλνί, Ββξαίνη, Μνπζνπικάλνη θαη ηΎηεο αδέιθηα φινη κε κηα έλλνηα κπζηηθή. — Χ χληξνθνη ηεο πειηάο, γηαηί ην ηζεθνχξη θαη ην θχπειν ηνπ δεηηάλνπ, ε πξνβηά, ην βνχθηλν θαη ν ζθνχθνο, γηαηί ε ζηνπξλαξφπεηξα ζηε δψλε; — Κνίηαμε φηαλ κέζα ζηηο θιέβεο ζνπ θπιάεη θξαζί φια είλαη Ώπηφο, θίιε κνπ, ΟΛΏ ΒΕΝΏΕ ΏΤΣΟ. 46 Η Ν Γ Ο Η* __________________ * «Ελδφο» ζεκαίλεη «άλζξσπνο». Ώπφκαθξα, ν ήρνο ηεο ιέμεο ζπκίδεη ην ειιεληθφ «ελζενο». Άιιε εθδνρή, ν άλζξσπνο ησλ πνηακψλ. 47 Εεξφ ηλδηθφ θείκελν. (Ώπφ ηε ζπιινγή ηνπ Αηδίη Μνπθελδίη, Νέν Αειρί.) 48 ΒΕΏΓΧΓΔ ΣΔ ΜΏΥΏΜΠΏΡΏΣΏ Μάρα-Μπαξάηα· ζεκαίλεη ν Μεγάινο νθφο Μχζνο, ε Μεγάιε Εζηνξία (ησλ Μπαξάηα, ησλ Ελδψλ), ηεο Ώλζξσπφηεηαο. Βίλαη ην ζεκαληηθφηεξν έπνο ησλ Ελδψλ· έλα απφ ηα ζπνπδαηφηεξα πνηεηηθά έξγα ηνπ θαη ην κεγαιχηεξν ζε έθηαζε πνηεηηθφ έξγν πνπ έρεη γξαθηεί. Οη Ελδνί ιέλε γηα ηε Μαρακπαξάηα: «ζα ππάξρνπλ κέζα ζ’ απηήλ, είλαη έλα κέξνο ηνπ θφζκνπ· φζα δελ ππάξρνπλ κέζα ζ’ απηήλ, δελ ππάξρνπλ πνπζελά». Δ Μαρακπαξάηα γξάθηεθε ζηα ζαλζθξηηηθά ην 2000 πεξίπνπ π. Υ., απφ ηνλ πνηεηή ΐηάζα*, «γηα λα ραξάμεη ην ληάξκα (ην λφκν ηεο παγθφζκηαο ηάμεο), ζηηο θαξδηέο ησλ αλζξψπσλ». Ο Κφζκνο ππάξρεη απφ πάληα· φκσο γηα ηνπο αλζξψπνπο ν θφζκνο ππάξρεη απφ ηελ ζηηγκή πνχ ηνλ ζπλεηδεηνπνηνχλ. Δ ζπλείδεζε ησλ αλζξψπσλ (ν θαζξέθηεο κέζα ζηνλ νπνίν θαζξεθηίδεηαη ν Κφζκνο) κε ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ ζακπψλεη θαη θαζξεθηίδεη ηνλ Κφζκν ζνιφ θαη ιεηςφ. Σφηε έξρεηαη ν πνηεηήο θαη θαζαξίδεη μαλά ηνλ θαζξέθηε-ζπλείδεζε, ψζηε λα θαζξεθηηζηεί ν Κφζκνο θαη πάιη φπσο πξάγκαηη είλαη ζηελ αηειεχηεηε Ώξρή ηνπ. Ο πνηεηήο, θάλνληαο ηνπο αλζξψπνπο λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηνλ Κφζκν, θάλεη ηνλ θφζκν λα ππάξρεη· απνθαιχπηνληαο ηνλ απφ πάληα ππάξρνληα, κα θαιπκκέλν Κφζκν, είλαη ζα λα ηνλ πνηεί. Κη εδψ είλαη πνπ ε ιέμε «πνηεηήο» βξίζθεη ηελ κπζηηθή θαη ηελ πην νπζηαζηηθή ζεκαζία ηεο. Δ Μαρακπαξάηα (πνπ μεθίλεζε λα γξάθεηαη ην δχν ρηιηάδεο π.Υ. αιιά ζπλερίζηεθε λα γξάθεηαη θαη κεηά Υξηζηφλ), αθεγείηαη ηε καθξνρξφληα δηακάρε αλάκεζα ζηνπο Πάληνβα θαη ζηνπο Κανπξάβα πνπ θνξπθψλεηαη ζηελ «θνβεξφηεξε κάρε ηνπ θφζκνπ», ηε κάρε ηνπ Κνπξνπμέζηξα, φπνπ εθηφο απφ ηνπο αλζξψπνπο παίξλνπλ κέξνο ζενί θαη φληα ζπκπαληηθά. Γηα ηνπο «Μπζηηθνχο ηεο Ώλαηνιήο» επηιέρηεθαλ ηξία θνκκάηηα ηεο Μαρακπαξάηα (Λφγηα ηνπ Κξίζλα** πξνο ηνλ Ώξδνχλα, Σν πεξηζηέξη θαη ην γεξάθη, Ο δηάινγνο ηνπ Γηνπληρηζηίξα κε ην Πλεχκα ηεο Λίκλεο), κε θξηηήξην ηνλ θηινζνθηθφ θαη «κπζηηθφ» ηνπο ραξαθηήξα. _______________ * Ο ίδηνο ν πνηεηήο είλαη ήξσαο ηνπ έξγνπ. Ο ξφινο ηνπ; Σν γξάςηκν ηνπ έξγνπ. Βίλαη ζηηγκέο πνπ νη άιινη ήξσεο ηνλ ξσηνχλ γηα ην ηη ζα γξαθηεί παξαθάησ, πνηα ζα είλαη ε κνίξα ηνπο. ** Κξίζλα· ε ζεκαληηθφηεξε ελζάξθσζε ηνπ ΐηζλνχ. Ώλ ν Εεζνχο αληηπξνζσπεχεη ηελ ηειεηφηεηα ηεο αγάπεο θαη ν ΐνχδαο ηελ ηειεηφηεηα ηεο απηαπάξλεζεο, ν Κξίζλα αληηπξνζσπεχεη ηελ ηέιεηα ζενπνίεζε ηεο δσήο. Δ πξψηε ηνπ ζετθή επαλάζηαζε έγηλε φηαλ παηδί αθφκε, πξνέηξεςε ηνπο βνζθνχο λα ιαηξεχνπλ ην βνπλφ πνπ ηξέθεη ηα θνπάδηα ηνπο θη φρη ηνπο ζενχο. Ο Κξίζλα, είλαη ε πην ραξηησκέλε θαη ε πην αλζξψπηλε απφ ηηο ελζαξθψζεηο ηνπ ΐηζλνχ. ηαλ νη θφξεο θ’ νη γπλαίθεο ησλ βνζθψλ αθνχζνπλ ηε θινγέξα ηνπ, εγθαηαιείπνπλ ηα πάληα θαη ηξέρνπλ θνληά ηνπ. ιεο ζέινπλ λα πηάζνπλ ην ρέξη ηνπ, θαζψο ρνξεχεη καδί ηνπο ηελ ξαδαιίια, θη απηφο γηα λα κπνξέζεη λα πξνζθεξεζεί ζε φιεο, παίξλεη ηφζεο κνξθέο φζεο είλαη θαη νη γπλαίθεο πνπ ζέινπλ λα θξαηήζνπλ ην ρέξη ηνπ. Ο Κξίζλα, είλαη ε ζενπνίεζε ηεο δσήο θαη ε έθζηαζε ηνπ έξσηα. πσο θη αλ πιεζηάζεη θαλείο ηνλ Κξίζλα, ζα θίιν ή ζαλ ερζξφ, ζαλ ζπγγελή ή εξαζηή, θεξδίδεη ηελ επινγία ηνπ θαη ηε ιχηξσζε. ηε Μπαγθαβάη Γθηηά, πνπ είλαη κέξνο ηνχ κεγάινπ έπνπο ηεο Μαρακπαξάηα, ν Κξίζλα είλαη ν ελίνρνο ηνπ πξίγθηπα θαη πνιεκηζηή Ώξδνχλα. ηαλ ν Ώξδνχλα δηζηάδεη λα κπεη ζηε κάρε, επεηδή ζθέθηεηαη πσο ζε ιίγν, ην ζηξαηφπεδν απηφ ζα είλαη γεκάην λεθξνχο θαη ηξαπκαηίεο, ν Κξίζλα ηνλ ελζαξξχλεη λα δξάζεη. Κη φηαλ ν Ώξδνχλα εμαθνινπζεί λα είλαη δηζηαρηηθφο, ν Κξίζλα παίξλεη ηε ζετθή ηνπ φςε, γίλεηαη ε νληφηεηα ησλ δίρσο αξρή θαη ηέινο άπεηξσλ θφζκσλ. 49 Ο Ώξδνχλα, βιέπνληαο κεο ζην δηαξθέο παξφλ, αληηθξίδεη ην πεδίν ηεο κάρεο κεηά ηε κάρε. Σφηε αληηιακβάλεηαη ην αλαπφθεπθην. Ώπηνί, πνπ εθείλνο δηζηάδεη λα ζθνηψζεη, έρνπλ ήδε ζθνησζεί. Αελ είλαη ηπραίν πνπ κεξηθνί κεγάινη δηαλνεηέο ηεο Ώλαηνιήο, αιιά θαη ηεο Αχζεο (Καβάθεο, Έιηνη, Υέλξπ Μίιιεξ) έρνπλ ζηαζεί επίκνλα ζε ηνχην ην ζαπκάζην εδάθην ηεο Μαρακπαξάηα. Σν ηέινο ηνπ Κξίζλα, έξρεηαη ζ’ έλα δάζνο φπνπ θάζεηαη ζπιινγηζκέλνο, κε ηα πέικαηα ησλ πνδηψλ ηνπ αθάιππηα. Έλαο θπλεγφο, πεξλψληαο ηνλ γηα ειάθη, ηεληψλεη ην ηφμν ηνπ. Σν βέινο θαξθψλεηαη ζην ηξσηφ ηνπ ζεκείν, ζηελ αξηζηεξή θηέξλα ηνπ ζενχ. Ο θπλεγφο, κφιηο αληηιακβάλεηαη ην ιάζνο ηνπ, πέθηεη ζε κεγάιε απειπηζία. Ο Κξίζλα φκσο ηνλ παξεγνξεί, ιέγνληάο ηνπ, πσο δελ πξφθεηηαη γηα ιάζνο, αιιά γηα θάηη πνπ έπξεπε λα γίλεη. «Με θνβάζαη ηίπνηε θαη κε ιππάζαη γηα ηίπνηε», ήηαλ ηα ηειεπηαία ιφγηα ηνπ Κξίζλα πξνο ηνλ θπλεγφ θαη πξνο ηελ αλζξσπφηεηα. ΐΕΏΏ ΛΟΓΗΑ ΣΟΤ ΚΡΗΝΑ ΠΡΟ ΣΟΝ ΑΡΕΟΤΝΑ (επηινγή) Ώλ θαη είκαη αγέλλεηνο, ν άθζαξηνο Βαπηφο φισλ» ησλ φλησλ θαη Κχξηνο ηνπ χκπαληνο, ήξζα ζε χπαξμε κέζσ ηεο καγηθήο δπλάκεψο κνπ. Κάζε θνξά πνπ νη άλζξσπνη μεζηξαηίδνπλ απφ ηελ αιήζεηα, θάζε θνξά πνπ ε αδηθία θαη ε αηαμία θπξηαξρνχλ, ηφηε εγψ εθδειψλνκαη. * Ώπηφο πνπ κε βιέπεη παληνχ, ζ’ φια ηα φληα, απηφο πνηέ δε ράλεηαη γηα κέλα, νχηε θη εγψ ράλνκαη γη’ απηφλ. * Ο αδαήο δελ κπνξεί λα κε δεη φηαλ παίξλσ κηαλ αλζξψπηλε κνξθή, επεηδή αγλνεί πσο, ε αλψηεξε φςε κνπ, είλαη παξνχζα ζε θάζε χπαξμε. * Ο ρνξεγφο ηεο Γσήο κέζσ ηεο ζπζίαο δεκηνχξγεζε ηελ αλζξσπφηεηα. Μέζσ ηεο ζπζίαο ζαο ηξέθεηε ηα Ώθηηλνβφια ληα, ηνπο ληέβα, θη απηνί, κέζσ ηεο ζπζίαο ηνπο, ηξέθνπλ εζάο. * Αελ ππήξμε πνηέ επνρή πνπ δελ ππήξρακε, εγψ, εζχ θη φινη νη άλζξσπνη, θαη νχηε πξφθεηηαη λα έξζεη επνρή πνπ ζα πάςνπκε λα ππάξρνπκε. * Βπεηδή δελ πνζψ ηνπο θαξπνχο ηεο δξάζεο κνπ, δελ κε πεξηνξίδνπλ. Βθείλνο πνπ δελ πεξηνξίδεηαη απφ ηηο πξάμεηο ηνπ, απηφο κπνξεί λα κε γλσξίζεη. Πξέπεη λα ζε απαζρνιεί κφλν ε εθηέιεζε ηνπ θαζήθνληνο θαη λα ’ζαη αδηάθνξνο γηα ηνπο θαξπνχο ηεο δξάζεψο ζνπ. Κάκε ην θαζήθνλ ζνπ αδηαθνξψληαο εληειψο γηα ηελ επηηπρία ή ηελ απνηπρία. Έλα έξγν πνπ εθηειείηαη κε ελνξαηηθή θαηαλφεζε θαη ρσξίο ηε ζθέςε ησλ απνηειεζκάησλ, είλαη πνιχ αλψηεξν ελφο έξγνπ πνπ εθηειείηαη απφ έλα λνπ πξνζθνιιεκέλν ζηα απνηειέζκαηα ηνπ έξγνπ. 50 * ια ηα φληα αθνινπζνχλ ηε Φχζε. Ώθφκα θη έλαο άλζξσπνο πλεπκαηηθήο γλψζεο δξα ζχκθσλα κε ηε θχζε ηνπ. Βίλαη θαιχηεξα γηα ηνλ άλζξσπν λα εθηειεί αηειψο ην δηθφ ηνπ θαζήθνλ, παξά λα εθηειεί ηέιεηα ην θαζήθνλ θάπνηνπ άιινπ. Ώπηφο πνπ αθνινπζεί ηε θχζε ηνπ, φ, ηη θη αλ πξάηηεη, δελ δηαπξάηηεη ακάξηεκα. ιεο νη ππάξμεηο δνπλ κέζα κνπ, αιιά δελ έρνπλ φιεο ζπλείδεζε φηη δνπλ κέζα κνπ. * Ώπηφο πνπ βιέπεη αδξάλεηα ζηε δξάζε θαη δξάζε ζηελ αδξάλεηα, απηφο είλαη ν θσηηζκέλνο κεηαμχ ησλ αλζξψπσλ. Ώπηφο πνπ είλαη εληειψο απνζπαζκέλνο απφ ηνπο θαξπνχο ηεο δξάζεο θαη απφ ηελ ίδηα ηε δξάζε, φληαο πάληα ηθαλνπνηεκέλνο, δελ εμαξηάηαη απφ ηίπνηε. Ώπηφο, αλ θαη βπζηζκέλνο ζηε δξάζε, είλαη ζα λα κε δξα. * Γηα θείλνλ πνπ ε θαξδηά ηνπ είλαη γεκάηε απφ γλψζε θαη ζνθία, έλαο ζβψινο ρψκα θη έλαο ζβψινο ρξπζνχ αμίδνπλ ην ίδην· ν έπαηλνο θαη ε θαηεγνξία είλαη ην ίδην, ε επηηπρία θαη ε απνηπρία είλαη ην ίδην. Ο άλζξσπνο πνπ θαηέρεη ηε γλψζε ηνπ Βαπηνχ, βιέπεη κε ην ίδην κάηη έλαλ κνξθσκέλν, κηαλ αγειάδα, έλαλ ειέθαληα, έλα ζθχιν θη έλαλ παξία πνπ ηξψεη ζθχινπο. Ώπηφο πνπ ηξέθεη ηνλ ίδην ζεβαζκφ γηα φινπο, θίινπο θη ερζξνχο, ζπγγελείο θαη μέλνπο, αληηπαζεηηθνχο θαη ζπκπαζεηηθνχο, ακαξησινχο θη αγίνπο, απηφο είλαη έλαο θσηηζκέλνο. ήθσ θαη κπεο ζηε κάρε. ηελ πξαγκαηηθφηεηα απηνί πνπ είλαη λα ζθνησζνχλ είλαη ήδε λεθξνί θη εζχ απιψο είζαη ην φξγαλν πνπ εθηειεί ηα ήδε εθηειεζκέλα.* ________________________________ * Θα κπνξνχζε αθφκε λα είλαη: «...θη εζχ, είζαη απιψο ε ζπλείδεζε, πνπ ηψξα ζπλεηδεηνπνηεί (δηαηξέρεη), ηα απφ πάληα εθηειεζκέλα». ΣΟ ΠΔΡΗΣΔΡΗ ΚΑΗ ΣΟ ΓΔΡΑΚΗ Δ ηζηνξία έρεη λα θάλεη κε ηνλ δηθαηφηεξν βαζηιηά πάλσ ζηε γε. Μηα κέξα έλα πεξηζηέξη ήξζε θη έπεζε ζηα πφδηα ηνπ δεηψληαο ηνπ πξνζηαζία θη ν βαζηιηάο ηνχ ηελ πξνζέθεξε κ’ επραξίζηεζε. Σελ ίδηα ζηηγκή, έλα γεξάθη θνθαιηάξηθν, ήξζε θαη θάζηζε ζην θνληηλφηεξν θιαδί, αληίθξπ απφ ην βαζηιηά θαη είπε: «Ώπηφ ην πεξηζηέξη κνπ αλήθεη. Παξαθαιψ δψζε κνχ ην». «ρη» απάληεζε ν βαζηιηάο, «είλ’ έλα ηξνκαγκέλν δψν πνπ κνπ δήηεζε πξνζηαζία, πψο ζα κπνξνχζα λα ην παξαδψζσ ζηνλ ερζξφ ηνπ;» «ινη νη δίθαηνη άλζξσπνη ηεο γεο ιέλε πσο κφλν ζ’ εζέλα ηαηξηάδεη ε ιέμε "δίθαηνο" είπε ην γεξάθη, «γηαηί ινηπφλ ηψξα αληηηίζεζαη ζηε δηθαηνζχλε; Ώπηφ ην πεξηζηέξη ζα ζηακαηήζεη ηελ αγσλία ηεο πείλαο κνπ. Αψζε κνχ ην». 51 «Κνίηαμέ ην πψο ηξέκεη» απάληεζε ν βαζηιηάο «πψο ζα κπνξνχζα λα ην δψζσ;» «ια ηα νληά δνπλ κε ηελ ηξνθή» δήισζε ην γεξάθη. «Υσξίο ηξνθή δελ ππάξρεη δσή. Ώπφ ηφηε πνπ ππάξρεη ν θφζκνο θαη ζχκθσλα κε ηνπο θπζηθνχο λφκνπο ηα πεξηζηέξηα θηηάρηεθαλ γηα λα ηξέθνπλ ηα γεξάθηα. Ώλ δε θάσ ζα πεζάλσ. Μαδί κε κέλα ζα ραζνχλ θαη ηα παηδηά κνπ θ’ ε γπλαίθα κνπ. Βίλαη δίθαην απηφ; Ή αξεηή πνπ θαηαζηξέθεη κηαλ άιιε αξεηή δελ είλαη πξαγκαηηθή αξεηή. Ή πξαγκαηηθή αξεηή δπγηάδεη ηα πξάγκαηα θαη βξίζθεη ηε δίθαηε ιχζε». Ο βαζηιηάο άθνπγε κε πνιιή πξνζνρή ηα ζνθά ιφγηα ηνπ γεξαθηνχ. Σέινο απνθξίζεθε: «Ώπηφ πνπ ιεο έρεη πνιχ βαζχ λφεκα. Πψο φκσο κπνξψ λα εγθαηαιείςσ έλα πιάζκα πνπ κνπ δήηεζε βνήζεηα; Θεσξείο κηα ηέηνηα πξάμε ζσζηή; Μπνξείο λα θαο άιια δψα. Μηαλ αγειάδα, έλαλ θάπξν, έλα δαξθάδη». «Σα γεξάθηα δελ ηξψλε αγειάδεο θαη γνπξνχληα· ηξψλε πεξηζηέξηα. Καη δε θηαίλε γη’ απηφ· ηέηνηνο είλαη ν λφκνο ηεο Φχζεο». «νπ δίλσ φ, ηη άιιν ζέιεηο» θψλαμε ν βαζηιηάο. Έλα νιφθιεξν βφδη, φια ηα δψα ηνπ βαζηιείνπ κνπ, αιιά πνηέ ην πεξηζηέξη απηφ». Σν γεξάθη ζθέθηεθε ιίγν θη έπεηηα είπε: «Μνλάρα έλα πξάγκα κπνξψ λα δερηψ. Ώθνχ αγαπάο ηφζν πνιχ απηφ ην πεξηζηέξη, θφςε έλα θνκκάηη θξέαο απφ ην δεμί ζνπ πφδη, πνπ λα ’ρεη ην ίδην βάξνο κε ην πεξηζηέξη θαη δψζε κνχ ην». «Φέξηε κηα δπγαξηά», δηέηαμε ν βαζηιηάο. Σνπ έθεξαλ ηε δπγαξηά θη έβαιε απ’ ηε κηα ην πεξηζηέξη πνπ έηξεκε απφ ην θφβν ηνπ. Όζηεξα πήξε έλα θνθηεξφ καραίξη, έθνςε έλα θνκκάηη απ’ ην δεμί ηνπ πφδη θαη ην έβαιε ζηελ άιιε κεξηά ηεο δπγαξηάο. Ώιιά ην βάξνο ηνπ πνπιηνχ ήηαλ κεγαιχηεξν απφ ην βάξνο ηεο ζάξθαο πνπ έθνςε ν βαζηιηάο απφ ην πφδη ηνπ. Ο βαζηιηάο ηφηε έθνςε άιιν έλα θνκκάηη απφ ην πφδη ηνπ θαη ην ’βαιε ζηε δπγαξηά. κσο θαη πάιη ε δπγαξηά δελ ηζνξξφπεζε. Έθνςε θη άιιν θνκκάηη θξέαο, θη άιιν, κα ην πεξηζηέξη εμαθνινπζνχζε λα είλαη βαξχηεξν. Σφηε ν βαζηιηάο άξρηζε λα θφβεη θξέαο απφ ην αξηζηεξφ ηνπ πφδη. Έθνςε ηα κπξάηζα ηνπ, ην ζηήζνο ηνπ, έθνςε φιε ηε ζάξθα ηνπ θνξκηνχ ηνπ, ψζπνπ δελ ηνπ απέκεηλε παξά κφλν ν καησκέλνο ζθειεηφο ηνπ. Ώλέβεθε ηειηθά θαη ν ίδηνο ζηε δπγαξηά, αιιά θαη ηφηε αθφκα ην πνπιί ήηαλ βαξχηεξν απ’ απηφλ. «Σν πεξηζηέξη θη εγψ» είπε ην γεξάθη «ήξζακ’ εδψ γηα λα ζε γλσξίζνπκε· ήξζακε λα γλσξίζνπκε ηνλ δηθαηφηεξν άλζξσπν ηνπ θφζκνπ». Καη κε ηα ιφγηα ηνχηα, ηα δπν πνπιηά, πέηαμαλ καδί καθξηά. Ο ΓΗΑΛΟΓΟ ΣΟΤ ΓΗΟΤΝΣΥΗΣΗΡΑ ΜΔ ΣΟ ΠΝΔΤΜΑ ΣΖ ΛΗΜΝΖ «Αε ζα πηεηο φζν θη αλ δηςάο» είπε ην Πλεχκα ηεο Λίκλεο ζηνλ Γηνπληρηζηίξα, «αλ πξψηα δελ κνπ απαληήζεηο ζσζηά ζηηο εξσηήζεηο πνπ ζα ζνπ θάκσ». «Ρψηεζε κε ινηπφλ» είπε ν Γηνπληρηζηίξα. Σφηε ην Πλεχκα είπε: «Πνην πξάγκα είλαη γξεγνξφηεξν θη απφ ηνλ άλεκν;» 52 «Δ ζθέςε» απάληεζε ν Γηνπληρηζηίξα. «Πνηνη είλαη πεξηζζφηεξνη, νη δσληαλνί ή νη λεθξνί;» «Οη δσληαλνί, γηαηί νη λεθξνί δελ ππάξρνπλ». «Ανο κνπ έλα παξάδεηγκα ηνπ ρψξνπ». «Σα δχν ελσκέλα ρέξηα κνπ». «Πνην είλαη ην πην ζιηβεξφ πξάγκα;» «Δ άγλνηα». «Καη πνην είλαη ην κεγαιχηεξν δειεηήξην;» «Ο πφζνο». «Πνηα είλαη ε κεγαιχηεξε ήηηα;» «Δ λίθε». «Πνηνο είλαη ν αίηηνο ηεο δεκηνπξγίαο ηνπ θφζκνπ;» «Δ αγάπε». «Πνηνο είλαη ν κεγαιχηεξνο ερζξφο ζνπ;» «Ο εαπηφο κνπ». «Ση είλαη ε ηξέια;» «Έλαο ιεζκνλεκέλνο δξφκνο». «Πνην είλαη ην πην ζαπκαζηφ πξάγκα;» «Πνπ θάζε κέξα ν ζάλαηνο ρνξεχεη νιφγπξά καο θη εκείο δνχκε ζα λα είκαζηε αηψληνη». «Πνην πξάγκα είλαη αλεπίηεπθην;*» «Δ επηπρία» είπε ν Γηνπληρηζηίξα. Σφηε ην Πλεχκα ηεο Λίκεο άθεζε ηνλ Γηνπληρηζηίξα λα μεδηςάζεη. _______________________________ * Ώξρηθά ε εξψηεζε απηή θαη ε απάληεζε πνπ δίδεηαη κε παξαμέλεςαλ. Τπνςηάζηεθα κήπσο έγηλε ηππνγξαθηθφ ιάζνο ή κήπσο ν δπηηθφο κεηαθξαζηήο θάλεη ιάζνο θαη παίξλεη ην «αλαπφθεπρην» σο «αλεπίηεπρην». Κη αθφκε ζθέθηεθα φηη γηα ηνλ δπηηθφ άλζξσπν ε επηπρία είλαη φλησο θάηη ην «αλεπίηεπθην». Βπεηδή αθξηβψο ν δπηηθφο άλζξσπνο γπξεχεη ηελ επηπρία εθεί πνπ δελ ππάξρεη: ζε πξάγκαηα δπζθνινθαηάθηεηα, απιεζίαζηα, φπσο ν πινχηνο, ηα αμηψκαηα, ή φπσο ζε πξφζσπα πξνθαζνξηζκέλνπ ζρήκαηνο θαη ρξψκαηνο. κσο γηα θείλνλ πνπ έρεη πξάγκαηη φξαζε, φια ηα πξάγκαηα, αθφκα θαη ηα πην αζήκαληα, ηα πην απιά -θαη θπξίσο απηά- είλαη πεγέο επηπρίαο. Κη απηή ηελ φξαζε ηελ έρεη ν άλζξσπνο ηεο Ώλαηνιήο (Κίλαο, Εαπσλίαο). Ο δελ πνηεηήο ιφγνπ ράξε ζα πεη: «ηη ππέξνρν, ηη ζαπκαζηφ, βγάδσ λεξφ, καδεχσ μχια». Βίλαη ηθαλφο λα δεη κέζα ζην ζαχκα θαη λα αληιεί επηπρία απφ κηα ηφζν απιή, θαζεκεξηλή, πξαθηηθή, ρξήζηκε ελαζρφιεζε. Πηζηεχσ εληέιεη πσο γη’ απηφλ πνπ δελ έραζε ηελ πξσηαξρηθή ηνπ θχζε (ή γη’ απηφλ πνπ ηελ έραζε κελ αιιά ηελ έρεη μαλαβξεί) παξφιν ηνχην πνπ καο ιέεη εδψ ν ζνθφο ΐηάζα (θαη πνπ απφ κηαλ άπνςε αιεζεχεη), πηζηεχσ εληέιεη πσο ε επηπρία φρη κφλν δελ είλαη αλεπίηεπθηε, αιι’ αληίζεηα κάιηζηα, είλαη αλαπφθεπρηε. 53 ΒΕΏΓΧΓΔ ΣΏ ΛΟΓΕΏ ΣΟΤ ΕΐΏ Σα ιόγηα ηνπ ίβα είλαη ζξεζθεπηηθά ιπξηθά πνηήκαηα πνπ νλνκάδνληαη «βαθάλα» θαη είλαη γξακκέλα ζ’ ειεύζεξν ζηίρν. «Βαθάλα» ζεκαίλεη «ιέσ απηό πνπ έρεη εηπσζεί». Δίλαη γξακκέλα ζηε γιώζζα «θαλάληα», δξαβηδηθή δηάιεθην πνπ νκηιείηαη από είθνζη εθαηνκκύξηα αλζξώπνπο ζην θξαηίδην Μηζόξε ζηε Νόηηα Ηλδία. Βαθάλα, έγξαθαλ θπξίσο ηέζζεξηο Ηλδνί πνηεηέο, πνπ έδεζαλ ηελ ίδηα πεξίπνπ επνρή, θαη ιάηξεπαλ ηνλ ζεό ηνπ ρνξνύ ίβα. Ο ρνξόο, ζηνλ ηλδνπηζκό, ζπκβνιίδεη ηελ ειεπζεξία πνπ απνρηηέηαη όηαλ θαηαζηξαθεί ε απηαπάηε. Ο ίβα, ρνξεύνληαο, ηαπηόρξνλα δεκηνπξγεί, ζπληεξεί, θαηαζηξέθεη ηνλ θόζκν. Ο θόζκνο όινο δελ είλαη παξά ν ρνξόο ηνπ ίβα, ν ίδηνο ν ίβα πνπ ρνξεύεη θαη ηνπ νπνίνπ κέιε απνηεινύλ όια ηα όληα. Σίπνηε δελ ππάξρεη έμσ απ’ ην ρνξό· όια πεξηθιείνληαη ζην ρνξό. Όκσο ε ςεπδαίζζεζε όηη απνηειεί θαλείο ρσξηζηό εαπηό, ηνλ θάλεη λα πεξηπιαληέηαη ζηνλ θόζκν ηνλ θνκκαηηαζκέλν από γελλήζεηο θαη ζαλάηνπο, ηνλ ρσξηζκέλν ζην θαιό θαη ζην θαθό, πνπ αιιεινγελλώληαη αηέιεησηα. Ζ ζσηεξία βξίζθεηαη ζηε βαζεηά θαηαλόεζε ησλ ζαλζθξηηηθώλ ιέμεσλ «ηαη ηβακ αζί» πνπ ζεκαίλνπλ «εζύ είζαη εθείλν». Απηή ε θαηαλόεζε νδεγεί ζηνλ έξσηα πξνο ην Δθείλν θαη ζηελ έλσζε καδί ηνπ. Απηή ε έλσζε δελ είλαη παξά ε έλσζε κε ηνλ Αηώλην Δαπηό. 54 ΜΠΑΑΒάΝΑ (1106-1167 μ.Υ., _________________ * Μπαζαβάλα γελλήζεθε ζηε Μαληγθαβάιη ην 1106 θαη πέζαλε ην 1167 κ.Υ. Έδεζε ζ’ έλαλ αηψλα κε πνιηηηθέο δηακάρεο θαη ηαξαρέο. Αηεηέιεζε ππνπξγφο ελφο βαζηιηά θαη αλακείρηεθε ζηηο πνιηηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηεο επνρήο ηνπ. Ίδξπζε ηε ζξεζθεπηηθή αίξεζε «βηξνζάηβα», ζηελ νπνία, επηδίσμε ησλ πηζηψλ ήηαλ ε έλσζε κε ηνλ ίβα, ν νπνίνο βξίζθεηαη παληνχ, γη’ απηφ θαη, ηφζν νη ζπζίεο, φζν θαη ν ρσξηζκφο ησλ αλζξψπσλ ζε θάζηεο ζεσξνχληαλ αλνεζία. Γηα ηα πνηήκαηά ηνπ θαη γηα ηηο ζξεζθεπηηθέο ηνπ δξαζηεξηφηεηεο ν Μπαζαβάλα ζεσξήζεθε απφ ηνπο κεηαγελέζηεξνπο έλαο άγηνο πνηεηήο θαη πξνθήηεο . Χ ΚΎΡΗΔ ΣΧΝ ΠΟΣΑΜΗΧΝ ΠΟΎ ΜΗΓΟΎΝ Πξφζζεζα κέξα κε ηε κέξα θάζεηο θσηφο ζαλ ην θεγγάξη· φκσο ν πχζσλ-θφζκνο, ν πακθάγνο Ραρνχ κε θαηαβξφρζηζε. ήκεξα ην θνξκί κνπ είλαη ζ’ έθιεηςε. Ώρ, πφηε ζα ιπηξσζψ σ Κχξηε ησλ πνηακηψλ πνχ ζκίγνπλ. ΑΚΟΤΔ ΜΔ Νανχο ζα θθηάζεη ν πινχζηνο γηα ηνλ ίβα· κα ηη λα θθηάζσ εγψ έλαο άλζξσπνο θησρφο; Σα πφδηα κνπ είλαη θνιφλεο ην θνξκί κνπ βσκφο ην θεθάιη κνπ ζφινο ρξπζφο. Άθνπζέ κε σ Κχξηε ησλ πνηακηψλ πνπ ζκίγνπλ: Σα πξάγκαηα πνπ ζηέθνληαη ζα πέζνπλ κα εθείλα πνπ θηλνχληαη πάληα ζα ζηέθνληαη. 55 ΣΑ ΝΔΡΑ ΣΖ ΥΑΡΑ ηαλ ζαλ θφθθνο ραιαδηνχ θαη ζαλ εηθφλα απφ θεξί ε ζάξθα ιεηψλεη απφ ραξά πψο ζα κπνξνχζα λα κηιήζσ; Σα λεξά ηεο ραξάο έρνπλ ζπάζεη ηηο φρζεο θαη ηξέρνπλ απφ ηα κάηηα κνπ. Άγγημα θη έλνησζα ηνλ Κχξην ησλ πνηακηψλ πνπ ζκίγνπλ. Πψο κπνξψ λα κηιήζσ ζε θάπνηνλ γη’ απηφ; ΓΔΝ ΞΔΡΧ ΜΔΣΡΗΚΖ Αελ μέξσ κεηξηθή θαη δηαζηήκαηα νχηε θαη ηνπο ξπζκνχο ησλ έγρνξδσλ θαη ησλ ηπκπάλσλ δελ μέξσ λα κεηξψ ηνπο ίακβνπο θαη ηνπο δαθηχινπο. Χ Κχξηε ησλ πνηακηψλ πνπ ζκίγνπλ, αθνχ ηίπνηε λα ζε πιεγψζεη δε κπνξεί, άθεζέ κε λα ηξαγνπδήζσ έηζη φπσο κ’ αξέζεη. ΟΤ ΓΗΝΧ ΣΟ ΛΟΓΟ ΜΟΤ Παηέξα κεο ζηελ άγλνηά κνπ ήξζα κεο απ’ ηηο κήηξεο ηφζσλ γπλαηθψλ πνιιέο θνξέο ζ’ απηφ ηνλ θφζκν. Ήηαλ ζσζηφ λα γελλεζψ θαη πάιη ηψξα; νπ δίλσ ην ιφγν κνπ πσο δε ζα γελλεζψ άιιε θνξά σ Κχξηε ησλ πνηακηψλ πνχ ζκίγνπλ. ΣΟ ΓΡΟΜΟ ΣΧΝ ΑΝΘΡΧΠΧΝ ΟΤ Παηέξα θφςε κνπ ηα πφδηα λα κε κπνξψ λα πάσ εδψ ή εθεί. Σχθισζέ κε παηέξα λα κε κπνξψ λα δσ ηνχην θαη η’ άιιν. Κνχθαλέ κε παηέξα λα κελ 56 αθνχσ ηνχην ή νηηδήπνηε. ην δξφκν ησλ αλζξψπσλ ζνπ νδήγεζέ κε· γηα ηίπνη’ άιιν λα κελ ςάρλσ πηα σ Κχξηε ησλ πνηακηψλ πνπ ζκίγνπλ. ΠΑΡΔ ΜΔ Κάλε κέ ην θνξκί κνπ ηε δνθφ ελφο ιαγνχηνπ απ’ ηελ θαξδηά κνπ θάκε ην ερείν απφ ηα λεχξα ηηο ρνξδέο απφ ηα δάρηπιά κνπ ηα θιεηδάθηα πνπ ξπζκίδνπλ ηηο ρνξδέο. Πάξε κε πάξε κε θνληά ζνπ θαη παίμε ηα ηξηάληα δπν ηξαγνχδηα ζνπ σ Κχξηε ησλ πνηακηψλ πνπ ζκίγνπλ. ΣΟ ΑΣΑΣΟ ΧΜΑ Ώλ ηνχην είλαη ζψκα κνπ δε ζα ’θαλε απηφ πνπ ζέισ; Ώλ ηνχην είλαη ζψκα ζνπ δε ζα ’θαλε απηφ πνπ ζέιεηο; Παζηθαλψο δελ είλαη ζψκα ζνπ κήηε θαη ζψκα κνπ. Βίλαη ην άζηαην ζψκα ηνπ θαηγφκελνπ θφζκνπ πνπ έθθηαζεο Ρακαλάζα. 57 ΝΣέΒΑΡΑ ΝΣΔΗΜάΓΗΑ* ___________________ * Νηέβαξα Νηαζηκάγηα ή αιιηψο ν Νηαζηκάγηα ηνπ Θενχ, γελλήζεθε πηζαλφηαηα ζην Μνπληαλάξνπ, έλα ρσξηφ κε πιήζνο απφ λανχο, ηνλ 10ν αηψλα κ.Υ. Γηα έλα δηάζηεκα αζθήηεςε ζ’ έλα δάζνο, αιιά, φπσο ιέεη ν ζξχινο, ηνπ παξνπζηάζηεθε ν ίβα θαη ηνπ είπε πσο κφλν αλ επηζηξέςεη ζηνπο αλζξψπνπο θη εξγαζηεί αλάκεζά ηνπο ζα κπνξέζεη λα θηάζεη ζ’ απηφλ. Ο Νηαζηκάγηα επέζηξεςε ζηνλ θφζκν θη έγηλε πθαληήο θ’ ήηαλ γλσζηφο ζηνλ θαηξφ ηνπ ζαλ ν Νηαζηκάγηα ησλ πθαληψλ. Οπαδφο ηεο ζξεζθείαο «βηξνζάηβα», πεξηθξνλνχζε θη απηφο, φπσο θη ν Μπαζαβάλα, ηηο ηειεηνπξγίεο θαη δελ παξαδερφηαλ ην ρσξηζκφ ησλ αλζξψπσλ ζε θάζηεο. Αηάθνξνη ζξχινη ππάξρνπλ γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν απέρηεζε ηε γπλαίθα ηνπ. Γηα ηα ζαπκαηνπξγά πθαληά ηνπ θαη γηα ηα πνηήκαηά ηνπ ζεσξείηαη απφ ηνπο κεηαγελέζηεξνπο ζαλ έλαο άγηνο πνηεηήο. Ζ ΦΧΣΗΑ ΠΟΤ ΓΔΝΝΖΘΖΚΔ Τπφζεζε πσο θφβεηο έλα ςειφ κπακπνχ ζηα δπν. Κάλεηο ην θάησ κέξνο κηα γπλαίθα θάλεηο ην πάλσ κέξνο έλαλ άληξα. Σα ηξίβεηο κέρξη πνπ λ’ αλάςνπλ θαη γηα πεο κνπ ηψξα ε θσηηά πνπ γελλήζεθε είλαη αξζεληθή ή ζειπθή σ Ρακαλάζα; ΟΣΑΝ ΔΤ ΔΗΑΗ ΣΑ ΠΑΝΣΑ Γηαηί σ Κχξηε ζα πξέπεη λα θξαηψ έλα καραίξη; Γηαηί ζα πξέπεη λα ην βγάδσ απ’ ην ζεθάξη θαη ηη ζα κπνξνχζα κε απηφ λα καραηξψζσ φηαλ εζχ είζαη ηα πάληα σ Ρακαλάζα; ΑΤΣΟ ΠΟΤ ΦΣΔΡΟΤΓΗΕΔΗ ΑΝΑΜΔΑ ΣΟΤ α βιέπνπλ καθξπά καιιηά θαη ζηήζε ιέλε απηφ είλαη κηα γπλαίθα ζα βιέπνπλ γέληα ιέλε απηφ είλαη έλαο άλδξαο φκσο θνίηαμε απηφ πνπ θηεξνπγίδεη αλάκεζά ηνπο δελ είλαη άληξαο νχηε θαη γπλαίθα σ Ρακαλάζα. 58 ΣΖ ΜΑΝΑ ΣΖ ΜΖΣΡΑ ηεο κάλαο ηε κήηξα ην παηδί δε γλσξίδεη ηεο κάλαο ην πξφζσπν νχηε θη απηή γλσξίδεη ην πξφζσπφ ηνπ. Ο άλζξσπνο κέζα ζηνλ θφζκν ηεο απηαπάηεο δε γλσξίδεη ην Θεφ νχηε θαη ν Θεφο ηνλ άλζξσπν σ Ρακαλάζα. ’ ΑΤΣΟ ΠΡΟΔΤΥΟΜΑΗ ην φηηδήπνηε πνπ έθακε ηε γε ζα βάζε ηνπ ηνλ θφζκν ζα δσή ηνπ θαη ηνλ άλεκν ζα καμηιάξη ηνπ θη έθηαζε ην ισηφ θαη ην θεγγάξη θαη έθιεηζε φια ηνχηα κεο ζηα πέηαια ηνπ νπξαλνχ (θιείλνληαο θαη ηνλ εαπηφ ηνπ κέζα) ζε ηνχην ην κπζηήξην ην αλάιιαρην ζηηο αιιαγέο ζ’ απηφ πξνζεχρνκαη σ Ρακαλάζα. 59 ΜΏΥΏΝΣΒΐΕΓΕΏΚΏ (12νο ατ. κ.Υ.)* ________________ * Δ Μαραληέβη Γηάθα, είλαη ζχγρξνλε ηνπ Μπαζαβάλα θαη ηνπ Ώιάκα. Γελλήζεθε ζηελ πφιε Οπληνπληάληη. ηα δέθα ηεο ρξφληα κπήζεθε ζηε ιαηξεία ηνπ ίβα θνληά ζ’ έλαλ άγλσζην Γθνπξνχ, ζπλεηδεηνπνηψληαο ζηηγκή ηε ζηηγκή ηελ πξαγκαηηθή ηεο γέλλεζε. Δ κνξθή κε ηελ νπνία ιαηξεπφηαλ ν ίβα ζ’ απηφ ην κέξνο ήηαλ απηή ηνπ Μαιηθαξδνχλα πνπ εθθξάδεηαη ζαλ ν Κχξηνο ν ιεπθφο ζα γηαζεκί. Δ Μαραληέβη αθηέξσζε ηνλ εαπηφ ηεο ζηνλ ίβα, αιιά νη ζλεηνί εξαζηέο ηελ πνιηνξθνχζαλ θαη ηελ έθεξλαλ ζε δχζθνιε ζέζε. Ο Κανπζίβα, έλαο βαζηιηάο ηεο πεξηνρήο, ηε δήηεζε απφ ηνπο γνλείο ηεο ζε γάκν, θαη, ελ κέξεη κε ηελ αγάπε ηνπ, ελ κέξεη κε ην δφξη, θαηάθεξε λα πάξεη ηε ζπγθαηάζεζε ηνπο. Δ Μαραληέβη παληξεχηεθε ηνλ Κανπζίβα, αιιά θαηά βάζνο, δελ έλνησζε ηνλ εαπηφ ηεο ζχδπγν, θαλελφο άληξα. Θεσξνχζε ηελ ςπρή ηεο αδεξθή ηνπ θάζε φληνο θη έγηλε γλσζηή σο Άθθα, πνπ ζεκαίλεη ε Μεγάιε Ώδειθή. Κάπνηα κέξα απνθάζηζε λα εγθαηαιείςεη ηνλ Κανπζίβα θαη κ’ απηή ηεο ηελ πξάμε έιπζε φινπο ινγαξηαζκνχο ηεο κε ην αξζεληθφ γέλνο. Βγθαηέιεηςε ηνλ ηφπν ηεο γελλήζεψο ηεο θαη καδί κε ηα ξνχρα ηεο, πέηαμε φιε ηελ εζηθή θαη ηελ αλεζηθφηεηα θη νιφγπκλε, ληπκέλε κφλν κε ηα καθξπά ηεο καιιηά, άξρηζε ηελ πεξηπιάλεζή ηεο. Έθηαζε ζηελ Καιηάλα φπνπ ν Μπαζαβάλα θη ν Ώιάκα είραλ ηδξχζεη κηα θνηλφηεηα. Ο Ώιάκα αξρηθά δελ ηε δέρηεθε εμαηηίαο ησλ αληηιήςεψλ ηεο γηα ηε γχκληα. Ώπηή ηνπ εμήγεζε πσο ε ελδπκαζία ήηαλ έκβιεκα ηεο εμνπζίαο ησλ αλδξψλ πάλσ ηεο, ελψ ε γχκληα ηεο δήισλε ηελ ειεπζεξία ηεο λ’ αγαπά φια ηα νληά θαη λ’ αλήθεη ζηνλ ίβα. «Κη αλ αθφκα» ηνπ εμήγεζε «ζθεπάδσ ηε γχκληα κνπ κε ηα καιιηά κνπ, είλαη γηα λα κε ζε βάισ ζε πεηξαζκφ κε ηηο ζθξαγίδεο ηνπ έξσηα πνπ έρσ πάλσ ζην θνξκί κνπ». Ο Ώιάκα ηε δέρηεθε ζηελ θνηλφηεηα. Δ Μαραληέβη, αθνχ έκεηλε γηα έλα δηάζηεκα καδί κε ηνπο αγίνπο ηεο Καιηάλα, έθπγε πξνο ην ξηζάηια, ην ηεξφ βνπλφ, φπνπ βξήθε ηνλ αγαπεκέλν πνπ ζ’ φιε ηε δσή ηεο δεηνχζε. Σέιεησζε ηνλ βίν ηεο ζηα είθνζη ρξφληα ηεο, φηαλ κέζα ζε κηαλ έθζηαζε δπλαηή σο ην ζάλαην, ελψζεθε γηα πάληα κε ηνλ ίβα. Χ ΚΤΡΗΔ ΛΔΤΚΔ Α ΓΗΑΔΜΗ Βίζαη ην δάζνο θ’ είζαη φια ηα δέληξα κεο ζην δάζνο. Βίζαη πνπιί θαη δψν πνπ παίδεη κέζα θη έμσ απφ ηα δέληξα. Χ Κχξηε ιεπθέ ζα γηαζεκί πνπ γεκίδεηο ηα πάληα θαη είζαη γεκάηνο απ’ ηα πάληα, δείμε κνπ ην πξφζσπφ ζνπ. 60 ΣΧΡΑ , η’ είλαη λα ’ξζεη αχξην αο έξζεη ζήκεξα. , η’ είλαη λα ’ξζεη ζήκεξα αο έξζεη ηψξα. Χ Κχξηε ιεπθέ ζα γηαζεκί κε καο δίλεηο ΣΧΡΏ θαη ΣΟΣΒ. ΣΟ ΑΠΟΛΤΣΟ αλ ηνλ θξπκκέλν ζεζαπξφ ζην ρψκα θαη ζαλ ηε γεχζε ζηνλ θαξπφ ή ην ρξπζάθη κεο ζην βξάρν ην Ώπφιπην βαζηά θξπκκέλν είλαη ζηελ θαξδηά. Καλείο ηνπο δξφκνπο δε γλσξίδεη ηνπ Κπξίνπ πνχ ’λαη ιεπθφο ζα γηαζεκί. ΜΔΥΡΗ ΣΗ ΣΑΞΔΗ ΣΧΝ ΠΝΔΤΜΑΣΧΝ Βίζαη ην γάια ζην λεξφ θαη δε κπνξψ λα πσ πνην έξρεηαη κπξνζηά πνην πίζσ πνηνο ν αθέληεο πνηνο ν δνχινο ή πην ην κηθξφ πνην ην κεγάιν. Χ Κχξηε ιεπθέ ζα γηαζεκί αλ ζ’ αγαπνχζε έλα κπξκήγθη θαη ζε δφμαδε, δε ζα ’θηαλε κέρξη ηηο ηάμεηο ησλ πλεπκάησλ; 61 ΏΛΏΜΏ ΠΡΏΜΥΟχ (10νο αη. κ.Υ.)* ________________ * Ώιάκα Πξακρνχ ζεσξήζεθε απφ πνιινχο ζα κηα ελζάξθσζε ηνπ ίδηνπ ηνπ ίβα πνπ ήξζε λα δηδάμεη θαη λα ειεπζεξψζεη ηνλ θφζκν. Βξσηεχηεθε ηελ Κακαιάηε κε ηελ νπνία κπήθε ζ’ έλα πέιαγνο αγάπεο πνπ δελ είρε νχηε αξρή νχηε θαη ηέινο. Ώιιά ε Κακαιάηε μαθληθά αξξψζηεζε θαη πέζαλε κέζα ζε κεγάιν ππξεηφ. Ο Ώιάκα ηξειφο απφ ηνλ πφλν ηνπ άξρηζε λα πεξηπιαληέηαη, αλαδεηψληαο παληνχ, κε ηζαθηζκέλε θαξδηά, ηελ αγαπεκέλε ηνπ Κακαιάηε. ηηο αλαδεηήζεηο ηνπ απηέο βξέζεθε μαθληθά ζην ζηφκα κηαο ζπειηάο. ην βάζνο ηεο, έλαο γηφγθη, πνπ έκνηαδε λα είλαη ην ίδην ην δέληξν ηεο δσήο, θαζφηαλ κέζα ζε αηψληα γαιήλε, ελψ θίδηα θξεκφληνπζαλ ζη’ απηηά ηνπ ζα ζθνπιαξίθηα, πνπιηά θνχξληαδαλ ζην θεθάιη ηνπ θαη ζαχξεο ζθαξθάισλαλ ζην ζηήζνο ηνπ. Ο γηφγθη ρακνγέιαζε ζηνλ Ώιάκα. Ο Ώιάκα πιεζίαζε θαη άγγημε ηνλ γηφγθη. Ώπηνζηηγκεί ε δχλακε ηνπ γηφγθη φξκεζε κέζα ζηνλ Ώιάκα θη ν γηφγθη έγεηξε λεθξφο. Ήηαλ έλα ξαληεβνχ γηα δηαδνρή. Ο Ώιάκα θσηηζκέλνο θη ειεχζεξνο πηα απφ ηε ζιίςε ηνπ, έγηλε έλαο πξακρνύ, πνπ ζεκαίλεη «θχξηνο ησλ πάλησλ». Ο ΓΗΟ ΣΟΤ ΘΔΟΤ Μεο ζε γνπδηά δίρσο λεξφ θαη γνπδνρέξηα δίρσο ίζθηνπο γπλαίθεο δίρσο ζψκαηα ρηππνχλε ξχδη δίρσο θφθθνπο ηξαγνπδψληαο λαλνχξηζκα γηα ηεο ζηείξαο γπλαίθαο ην γην. Κάησ απ’ ηα ξπάθηα ηεο θσηηάο παίδεη ν γηνο ηνπ Θενχ. ΠΟΗΟ ΜΠΟΡΔΗ Πνηνο κπνξεί λα γλσξίδεη ηνπ γξαζηδηνχ ηηο θιφγεο ηνπο ζπφξνπο ηεο πέηξαο ηε ιάκςε ηνπ λεξνχ ηε κπξνπδηά ηνπ αέξα ην ρπκφ ηεο θσηηάο ηε γεχζε ηνπ ειηφθσηνο ζην ζηφκα θαη ην θσο κέζα ζε θάπνηνλε εθηφο απ’ ηνπο αλζξψπνπο ζνπ σ Κχξηε ησλ ζπειαίσλ; 62 ΚΟΣΑΓΗ θνηάδη πάλσ ζην απισκέλν ρέξη ζθνηάδη κπξνο ζην αλνηγκέλν κάηη ζθνηάδη κέζα ζηελ θαξδηά πνπ πεξηκέλεη είλαη ζθνηάδη εδψ αθφηνπ ν Κχξηνο ησλ ζπειαίσλ απνπζηάδεη. ΜΗΑ ΓΖΜΟΗΑ Μηα δεκνζηά ζηνλ νπξαλφ εηλ’ απισκέλε· ζ’ απηή ηε δεκνζηά έλαο θπλεγφο· ζηνπ θπλεγνχ ηα ρέξηα έλα ειάθη. Ο θπλεγφο δε ζα πεζάλεη αλ δε ζθνηψζεη ην ειάθη. Δ ελεκέξσζε δελ είλαη εχθνιε (σ Κχξηε ησλ ζπειαίσλ), ή κήπσο είλαη; Ο ΚΤΡΗΟ ΣΧΝ ΠΖΛΑΗΧΝ Τπάξρνπλ κεξηθνί πνπ ιέλε πσο ην έρνπλ δεη. Πνην είλ απηφ; Ο θχθινο ηνπ Ήιηνπ; Ο δξφκνο ησλ άζηξσλ; Ο Κχξηνο ησλ ζπειαίσλ δεη ζηελ πφιε ηνπ θεγγαξίζηνπ βνπλνχ. ΦΑΥΝΟΝΣΑ ΓΗΑ ΣΟ ΦΧ ΟΤ Φάρλνληαο γηα ην θσο ζνπ βγήθα: Ήηαλ κηα μαθληθή απγή απφ εθαηνκκχξηα εθαηνκκπξίσλ ήιηνπο ζαλ έλα γάγγιην αζηξαπψλ ζηελ έθπιεμή κνπ. Χ Κχξηε ησλ ζπειαίσλ αλ είζαη θσο κε ηίπνηε λα ζε παξνκνηάζσ δε κπνξψ. 63 . ΏΛΛΟΕ ΕΝΑΟΕ ΠΟΕΔΣΒ 64 ΚΏΜΠΕΡ* ___________________ * Γελλήζεθε ζην Μπελάξεο ην 1440. Ο παηέξαο ηνπ ήηαλ πθαληήο θαη κσακεζαλφο ζην ζξήζθεπκα. Ο Κακπίξ ππήξμε καζεηήο ηνπ ηλδνπηζηή αζθεηή Ρακαλάληα, ν νπνίνο ππήξμε καζεηήο ηνπ Ρακαγηνχλα πνπ ήηαλ αθνζησκέλνο ζηνλ ζεφ ΐηζλνχ. Ώλ θαη ζεσξήζεθε παηδί ηνπ Ώιιάρ θαη ηνπ Ράκα, ν Κακπίξ πάλσ απ’ φια ιάηξεπε ην Τπέξηαην Πλεχκα πνπ θιείλεη κέζα ηνπ φιεο ηηο ζξεζθείεο θη φιεο ηηο δνμαζίεο. Ώπηφο ήηαλ ν ιφγνο πνπ ζεσξήζεθε ηφζν απφ ηνπο ηλδνπηζηέο, φζν θη απφ ηνπο κνπζνπικάλνπο, αηξεηηθφο θη επηθίλδπλνο, φπσο θάζε αιεζηλφο πνηεηήο θαη δάζθαινο. Πέζαλε ην 1518 ζηε Μαγθάξ, θνληά ζην Γνξάθ. Ο ζξχινο ιέεη πψο ακέζσο κεηά ην ζάλαηφ ηνπ, ην πιήζνο ησλ καζεηψλ ηνπ, ηλδνπηζηέο θαη κσακεζαλνί, κάισλαλ γηα ην ζψκα ηνπ. Οη κελ ην ζεσξνχζαλ δηθφ ηνπο θαη ήζειαλ λα ην θάςνπλ, νη δε ην ζεσξνχζαλ επίζεο δηθφ ηνπο θαη ήζειαλ λα ην εληαθηάζνπλ. Σφηε παξνπζηάζηεθε ν ίδηνο ν Κακπίξ θαη ηνπο είπε: «εθψζηε ην ζάβαλν θαη θνηηάρηε ηη ππάξρεη απφ θάησ». ήθσζαλ ην ζάβαλν θη απφ θάησ δελ ππήξρε ζψκα αιιά κφλν έλα κάηζν ινπινχδηα. Έηζη νη δπν παξαηάμεηο ησλ καζεηψλ κνηξάζηεθαλ ηα ινπινχδηα. ΛΔΝ ΔΗΜΑΗ ΑΔΒΖ ΟΤΣ’ ΔΤΔΒΖ Αελ είκαη αζεβήο νπη’ επζεβήο δελ δσ ζπκθψλσο πξνο ηηο εληνιέο νχηε ζπκθψλσο πξνο ηε ινγηθή. Αελ είκαη αθξναηήο ή ζεαηήο δελ είκαη αθεληηθφ νχηε θαη δνχινο, δελ είκαη νχηε ζθιάβνο νχη’ ειεχζεξνο δελ είκαη απνζπαζκέλνο απφ θάπνπ θη νχη’ είκαη πνπζελά πξνζθνιιεκέλνο. Αελ είκαη καθξηά απφ θαλέλαλ θη νχηε ζε θάπνηνλ βξίζθνκαη θνληά. Οχηε παξάδεηζνο γηα κέλα νχηε θφιαζε. Αελ θηηάρλσ θάηη θη νχηε θαηαζηξέθσ. Λίγνη θαηαιαβαίλνπλε ηα ιφγηα κνπ. Κάλσ ηα πάληα κα θαη ηίπνηε δελ θάλσ. ΗΔΡΔ ΓΡΑΦΔ Πνπξάλα θαη Κνξάλη; Μφλν ιέμεηο. Μα εγψ ην πέπιν ζήθσζα θαη είδα: Έμσ απ’ ηελ εκπεηξία καο ηα πάληα είλαη ςέκα. ΣΟ ΓΧΡΟ Ο Πνιπαγαπεκέλνο δψξν κνπ έθαλε θαη πηα δελ ζα πεζάλσ. Σν δψξν ηνχην νλνκάδεηαη «ην Έλα». 65 ΠΑΝΣΑ ΝΔΡΟ Ώπφ λεξφ είλαη ην πνηάκη. Κάζε ηνπ θχκα είλαη απφ λεξφ. Βίηε πνηάκη είζαη είηε θχκα πάληα είζαη λεξφ. Ζ ΓΟΞΑ ΣΧΝ ΜΟΡΦΧΝ Τκλψ ηε δφμα ησλ κνξθψλ γηαηί ν Άκνξθνο βξίζθεηαη κέζα ζ’ φιεο ηηο κνξθέο. Ζ ΑΡΠΑ ΣΖ ΥΑΡΑ Μελ θαηεβείο ζην πεξηβφιη αγφξη κνπ. Γηαηί λα παο εθεί; Σν πεξηβφιη είλαη ην θνξκί ζνπ. Ή δελ αθνχο ηε κεισδία κηαο άερεο κνπζηθήο; Γαιήληα θαη γιπθχηαηε αθνχγεηαη ε άξπα ηεο ραξάο ζηελ θάκαξα καο. Γηαηί λα ςάμεηο έμσ λα ηε βξεηο; ΏΓΝΧΣΟΤ ΣΟ ΥΑΜΟΓΔΛΟ ηέιλεηο έλα ρακφγειν; ' εζέλα επηζηξέθεη. ΡΏΜΏΚΡΕΝΏ ΠΏΡΏΜΏΥάΜΏ (1834-1886, Ο ΘΟΛΟ ΚΑΘΡΔΦΣΖ Ο Ήιηνο θ’ ε ειήλε ζε ζνιά λεξά δελ θαζξεθηίδνληαη. Οχηε θη ν Όςηζηνο κπνξεί λα θαζξεθηίδεηαη ζε κηα θαξδηά πνπ βξίζθεηαη ζην «εγψ» θαη ζην «δηθφ κνπ». 66 Ηλδία) ΟΡΟΜΠΕΝΣΟ ΠΟΤΓΑΔ ΣΖ ΥΑΡΑ πνχδαζε ηε ραξά θαη ηφηε ζα ’βξεηο ην Θεφ. ΟΦΕΏ ΣΧΝ ΐΡΏΥΜΏΝΧΝ Ζ ΔΤΛΟΓΗΑ Δ ηχρε θάπνηε βνεζά· ε εξγαζία πάληνηε βνεζά. Κη αλ κείλεηο ήξεκνο απέλαληη ζε θάπνηα δπζηπρία ζνπ, γηα ηξία ρξφληα, ηφηε απηή ζα γίλεη επινγία. ΡΏΜΠΕΝΣΡΏΝΏΘ ΣΏΓΚΟΡ* ________________________________ * Γελλήζεθε ζηελ Καιθνχηα ην 1861. Ώθνχ έγξαςε πνιιά βηβιία θη έθακε πνιιά ηαμίδηα ζ’ φιν ηνλ θφζκν, (ζηελ Βιιάδα ηαμίδεςε ην 1926), πέζαλε ζηελ Καιθνχηα ην 1941. Σν ζεκαληηθφηεξν πνηεηηθφ βηβιίν ηνπ είλαη ην Γθηηάλδαιη (Σξαγνχδη ηεο Πξνζθνξάο). ΟΣΑΝ ΔΡΓΑΕΟΜΑΗ ηαλ εξγάδνκαη ν Θεφο κε εθηηκά· κα φηαλ ηξαγνπδψ κε αγαπάεη. ΑΓΑΠΖ Να πσ γηα ηελ αγάπε; ηελ αγάπε ζθνπφο δελ είλαη ε ραξά θη νχηε ε ζιίςε κα ε αγάπε. Ή ιεχηεξε αγάπε ελψλεη· ε αγάπε αλάβεη απ’ ηελ αγάπε φπσο ε θιφγα απφ ηε θιφγα. κσο απφ πνπ ήξζε ε πξψηε θιφγα; ηαλ ε κπζηηθή θιφγα θαλεί θάλεη ηα κέζα θη έμσ έλα πξάγκα θη φινη πηα νη θξαγκνί γίλνληαη ζηάρηε. 67 πνηεηήο καο ιέεη: «Αελ ππάξρεη θαλείο πνπ λα θαηέρεη ηελ αγάπε δίρσο λα ηελ πιεξψζεη φζν αμίδεη. ηαλ εζχ αξλείζαη λα δσξίζεηο ηνλ εαπηφ ζνπ, κάζε πσο ην χκπαλ παχεη λάλ’ απιφρεξν γηα ζέλα». 68 Σ Α Ο 69 Σν ζχκβνιν ηνπ ΣΏΟ, κε ηα δπν αληίζεηα ζηνηρεία ηνπ Κφζκνπ, Γηαγθ θαη Γηλ, πνπ αιιεινζπκπιεξψλνληαη θαη αιιεινγελλψληαη. 70 ΒΕΏΓΧΓΔ Πξάγκαηη αραλέο ην δίρσο όξηα ΣΑΟ,* Απζ-όξκεην, κε δξάζε πνπ δε γίλεηαη απ’ ην αδύλαην κπαιό αληηιεπηή. Αξρή θαη ηέινο όισλ ησλ θαηξώλ, Τπάξρνληαο πξηλ από Γε θαη Οπξαλό, Όινλ ην ρξόλν ζησπειά πεξηιακβάλνληαο, πλερηδόκελν αδηάθνπα δη’ όισλ ησλ αηώλσλ, Σν δίδαμε αλαηνιηθά ν Παηήξ Κνκθνύθηνο Καη δπηηθά ν Κακσκέλνο από Φσο** Πξόηππν εθαηνληάδσλ βαζηιέσλ, Μεηαδνζκέλν από γεληέο ζνθώλ, Δίλαη ν παηέξαο όισλ ησλ δνγκάησλ, Καη ην κπζηήξην πέξαλ θάζε κπζηεξίνπ. Ώγλψζηνπ*** Καιόγεξνο: Ση είλαη ην ΣΑΟ; Σζάν αλ: Έλαο δξάθνο πνπ ηξαγνπδά ζην μεξό δάζνο. Καιόγεξνο: Αλαξσηηέκαη αλ ππάξρεη θαλείο πνπ λα κπνξεί λα ηνλ αθνύζεη. Σζάν αλ: Γελ ππάξρεη θαλέλαο ζ’ νιόθιεξν ηνλ θόζκν πνπ λα κελ ηνλ έρεη αθνύζεη. Καιόγεξνο: Γελ μέξσ ηη είδνπο ζύλζεζε είλαη ην ηξαγνύδη ηνπ δξάθνληα. Σζάν αλ: Κη εγώ δελ μέξσ, κα όινη πνπ ην άθνπζαλ έρνπλ ράζεη ηνλ εαπηό ηνπο. (Σν ηξαγνχδη ηνπ δξάθνληα) Ώγλψζηνπ . ΣΑΟ· (απόκαθξα κνηάδεη νκόερν κε ηνλ ζεό), ζεκαίλεη Γξόκνο, Μνλνπάηη, Οδεγώ, Φύζε. Σν Παληαρνύ Παξόλ θαη ηα Πάληα Πιεξόλ, ην Έλα, ην Όινλ Σίπνηε, Αξρή ρσξίο αξρή, πλάληεζε αξρήο θαη ηέινπο, Παγθόζκηα πλείδεζε, Λόγνο***, Δλόηεηα ησλ Πάλησλ, Αξρηθή Δλόηεηα, ν Γξόκνο ηεο επηζηξνθήο ζηελ Αξρηθή Δλόηεηα, ν Γξόκνο ρσξίο όλνκα, Απηό πνπ δελ έρεη όλνκα. πνηνο κηιά γηα ην ΣΏΟ, δελ κηιά γηα ην ΣΏΟ. Σν ΣΏΟ δελ αθνχγεηαη· αλ αθνπζηεί δελ είλαη ην ΣΏΟ. ΣΟ ΣΏΟ δελ θαίλεηαη· αλ θαλεί δελ είλαη ην ΣΏΟ. ΣΟ ΣΏΟ δελ πξνζδηνξίδεηαη· αλ πξνζδηνξηζηεί δελ είλαη ην ΣΏΟ. Ώπηφ πνπ δίλεη κνξθή ζηε κνξθή, είλαη ρσξίο κνξθή θαη πνηνο κπνξεί λα ην γλσξίζεη; Σν ΣΏΟ δελ έρεη θαλέλα φλνκα. Σν ΣΑΟ απνηειείηαη από ηηο δπν αληίζεηεο δπλάκεηο ηνπ Οπξαλνύ θαη ηεο Γεο, ηνπ ζεηηθνύ θαη ηνπ Αξλεηηθνύ, ηνπ Θειπθνύ θαη ηνπ Αξζεληθνύ, ηνπ Γηαγθ θαη ηνπ Γηλ, νη νπνίεο θαηλνκεληθά κόλν είλαη αληαγσληζηηθέο, ελώ ζηελ ύςηζηε εθδήισζή ηνπο είλαη ζπκπιεξσκαηηθέο θαη ε έλσζή ηνπο απνηειεί ηνλ Ηεξό Γάκν, απηό πνπ ζηε γιώζζα ηεο Οξζνδνμίαο νλνκάδνπκε Πιήξσκα. 71 ________________________________ * Σάν ή Σαφ· ην πξνηίκεζα Σαφ, φπσο ην πξσηνγλψξηζα, θη έηζη πξέπεη λα δηαβάδεηαη ζηα θείκελα πνπ αθνινπζνχλ γηα λα απνδίδεηαη ζσζηά ν ξπζκφο. ** «Ο Υξπζφο Άλζξσπνο», δειαδή ν ΐνχδαο. *** Γξακκέλν ζε βξάρν, θαηά ηελ Απλαζηεία ησλ Μηλγθ, θέξλνληαο ηε ρξνλνινγία ηεο Άλνημεο ηνπ 1556. **** Με ηηο ζεκαζίεο πνπ ν Δξάθιεηηνο θαη ν Εσάλλεο δίλνπλ ζηνλ Λφγν. Καη δελ είλαη ηπραίν πνπ ην ζπγθξφηεκα ησλ Σάληδεξηλ Νηξηκ, ρψξηζε ηελ πην έμνρε απφ ηηο ζπλαπιίεο ηνπ ζε δπν κέξε, πνπ ην έλα νλνκάζηεθε ΛΟΓΟ θαη ην άιιν ΣΏΟ. Βπίζεο ιέγεηαη φηη θάπνηνο κεηαθξαζηήο ηνπ θαηά Εσάλλελ Βπαγγειίνπ ζηα θηλέδηθα, κεηαθξάδεη ηε ιέμε Λφγνο ζε ΣΏΟ: «Βλ αξρή ελ ην ΣΏΟ». 72 ΛΏΟ ΣΏΝ, ΛΏΟ ΣΒ ή ΛΏΟ ΣΓ* ___________________________ * ΛΏΟ ΣΒ (Λάν Σζνπ ή Λάν Σδ). πάξζεθε απφ ηνλ Οπξαλφ κε ζπφξν έλα πεθηαζηέξη, φηαλ ε κάλα ηνπ μάπισζε αλάζθεια ζηνπο αγξνχο. Έκεηλελ εβδνκήληα ρξφληα ζηελ θνηιηά ηεο κάλαο ηνπ θαη γελλήζεθε κ’ άζπξα καιιηά. Σν φλνκά ηνπ ζεκαίλεη ν γέξν-ζνθφο ή ν γέξνο παηδί. Σν νηθνγελεηαθφ ηνπ φλνκα είλαη Λη. ηα λεηάηα ηνπ ηνλ απνθαινχζαλ Βξ (Αάζθαιν). Ώξγφηεξα φηαλ έγηλε δάζθαινο ηνλ απνθαινχζαλ Μπν Γηαγθ (ζείν Ήιην). Καη φηαλ πέζαλε ηνπ δφζεθε ην φλνκα Σαλ, είηε Λάν Σαλ πνπ ζεκαίλεη «ν αξραίνο δάζθαινο». Βλψ ην βηβιίν ηνπ θαίλεηαη φηη γξάθηεθε ηνλ 3ν αηψλα π.Υ., ζχκθσλα κε δηάθνξα θείκελα, ν Κνκθνχθηνο πνπ έδεζε ζηνλ 6ν αηψλα π.Υ., επηζθέθηεθε ηνλ Λάν Σζε, ηνπ νπνίνπ ρξνλνινγία γέλλεζεο ππνζηεξίδεηαη πσο είλαη ην 604 π.Υ. Αελ απνθιείεηαη ν Λάν Σζε λα είλαη έλα ζπιινγηθφ πξφζσπν (φλνκα πνπ απνξξφθεζε φια ηα νλφκαηα πνπ είραλ δηάθνξνη ζνθνί αλάκεζα ζην 600 θαη ζην 300 π.Υ.)· Δ παξάδνζε ιέεη πσο γελλήζεθε ζην Υελάλ. Βίλαη πελήληα ρξφληα κεγαιχηεξνο απφ ηνλ Κνκθνχθην. Τπεξέηεζε ζηελ απιή ησλ Σζνπ θαη γηα πνιιά ρξφληα θξαηνχζε ηα επίζεκα ηζηνξηθά αξρεία. Ώπνγνεηεπκέλνο απφ ηελ πνιηηηθή παξαθκή ηνπ ηφπνπ ηνπ απνθάζηζε λα θχγεη θαβάια ζ’ έλα καχξν βνχβαιν. ηαλ πεξλνχζε ηα ζχλνξα ν θχιαθαο ηνπ δήηεζε λ’ αθήζεη θάηη, κηα θαη ζα εγθαηέιεηπε νξηζηηθά ηνλ ηφπν ηνπ. Σφηε ν Λάν Σζε έκεηλε ιίγεο κέξεο ζηα ζχλνξα, έγξαςε ην Σαφ Σε Κηγθ θαη ην ράξηζε ζηνλ θχιαθα. Έλαο ζξχινο ιέεη πσο ηαμίδεςε πξνο ην λφην γηα λα ζκίμεη κε ηνπο αξραίνπο ηαντζηέο. Άιινο ζξχινο ιέεη πσο ν Λάν Σζε, έδεζε δπν ρηιηάδεο ρξφληα. Ώθνχ έδεζε ζηελ επνρή ηνπ Κίηξηλνπ Ώπηνθξάηνξα (2738-2697 π.Υ.) θαη δηάλπζε φιε ηελ πεξίνδν ησλ Πέληε Μνλαξρψλ,. έγξαςε εθαηνληάδεο βηβιία, θη εληέιεη, ηαμίδεςε ζηελ Ελδία φπνπ ηνλ αλαγλψξηζαλ ζαλ ΐνχδα θη απφ απηφλ πξνήιζε ν ΐνπδηζκφο. (14 ποιήματα από το ΣΑΟ ΣΔ ΚΗΓΚ)** _________________________________ ** Σν ηδεφγξακκα ηεο ιέμεο ΣΏΟ ζεκαίλεη αλαιπηηθά ην Μνλνπάηη ηεο πλείδεζεο. Σν ηδεφγξακκα ηεο ιέμεο ΣΒ ζεκαίλεη Ώξεηή, Αχλακε, Ώγψλαο δηα κέζνπ ηεο Αχλακεο ηεο Βζσηεξηθήο Γσήο. ΣΏΟ ΣΒ είλαη ε πλεηδεηή Γσή θαη ε εθδήισζή ηεο ζηελ Αξάζε. Δ ιέμε ΚΕΓΚ (είηε Σζηγθ) ζεκαίλεη (δηαρξνληθφ, πξψηεο ηάμεσο, θιαζζηθφ), ηεξφ βηβιίν. Ή νλνκαζία απηή δελ είρε δνζεί απφ ηνλ Λάν Σζε αιιά πξνζηέζεθε απφ άιινπο αξγφηεξα. Έηζη, ΣΏΟ ΣΒ ΚΕΓΚ ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη ζεκαίλεη, ΐηβιίν ηεο πλεηδεηήο Γσήο θαη ηεο Αξάζεψο ηεο. 73 1 Σν ΣΏΟ πνπ κπνξεί λα εθθξαζηεί δελ είλαη ην αηψλην ΣΏΟ. Σ’ φλνκα πνπ κπνξεί λα πξνθεξζεί δελ είλαη ην αηψλην φλνκα. «Με χπαξμε» νλνκάδσ ηελ αξρή ηεο Γεο θαη η’ Οπξαλνχ. θαη «Όπαξμε» νλνκάδσ ηε κεηέξα ησλ ακέηξεησλ πξαγκάησλ. Ο δξφκνο πξνο ηελ χπαξμε, βγάδεη ζηε ζέα ησλ θαηλνκέλσλ, ελψ απηφο πξνο ηε κε χπαξμε, βγάδεη ζηε ζέα ηεο νπζίαο. Ώπηά ηα δπν πεγάδνπλ απ’ ην ίδην θαη δηαθέξνπλ κφλν ζη’ φλνκα. ηελ έλσζή ηνπο γίλνληαη ην ζθφηνο· ζθφηνο πην ζθνηεηλφ απφ θάζε ζθφηνο θαη πχιε ηνπ εμαίζηνπ κπζηηθνχ. 7 Ο Οπξαλφο είλαη αηψληνο θ’ ε Γε αληέρεη· αληέρνπλ αησλίσο επεηδή δελ κεξηκλνχλ γηα ηε δσή ηνπο· είλαη γη’ απηφ πνπ δνπλ ηφζν πνιχ. Γ’ απηφ ν ζνθφο κέλνληαο πίζσ βξίζθεηαη κπξνζηά· θξαηψληαο καθξηά ηνλ εαπηφ ηνπ είλαη πάληνηε παξψλ. Μήπσο γηαηί δελ κεξηκλά γηα ηε δσή ηνπ είλαη πνπ φια ζηε δσή ηνπ βξίζθνπλ ιχζε; 9 Γέκηζε ην δνρείν αιιά θξφληηζε λα ζηακαηήζεηο ηελ θαηάιιειε ζηηγκή· αλ μερεηιίζεη ζα ’λαη πηα αξγά. Ώλ αθνλίδεηο ην καραίξη φιε ηελ ψξα ε θφςε ηνπ ζηνκψλεη. ηαλ ην ζπίηη είλαη γεκάην απφ ρξπζάθη θαη ηράδη δελ κπνξεί λα θπιαρηεί. Σα πινχηε θ’ νη ηηκέο ηξαβνχλ επάλσ ηνπο ηε δπζηπρία. Μφιηο ην έξγν ζνπ ηειεηψζεη απνηξαβήμνπ· απηφο είλαη ν δξφκνο η’ Οπξαλνχ. 10 (απόζπαζκα) Μπνξείο λα ηα θνηηάδεηο φια θαζαξά; Να ηα θνηηάδεηο δίρσο λα επηιέγεηο; Να η’ αλαζηαίλεηο, λα ηα ζξέθεηο· λα η’ αλαζηαίλεηο κα λα κελ ηα ζεο δηθά ζνπ· λα ηα ζηεξίδεηο δίρσο λα πξνζκέλεηο ακνηβή λα ηα νδεγείο αιιά λα κελ ηα εμνπζηάδεηο. Ώπηφ νλνκάδεηαη ε Μεγάιε Ώξεηή. 74 11 Σξηάληα νη αθηίλεο ηνπ ηξνρνχ κα είλαη ην θελφ ζην θέληξν πνπ ηνλ θάλεη ρξήζηκν ζηελ άκαμα. Φθηάρλεηο κε ηνλ πειφ έλα δνρείν θη φκσο γηα ην θελφ ηνπ ζνχ ’λαη ρξήζηκν. ΐάδεηο ζην ζπίηη πφξηεο θαη παξάζπξα κα είλαη ην θελφ ηνπο πνπ ρξεηάδεζαη. Καηέρνπκε ην ζψκα ελφο πξάγκαηνο κα είλαη ην θελφ ηνπ πνχ ’ρεη αμία. 12 Σα πέληε ρξψκαηα ηπθιψλνπλε ηα κάηηα ηνπ αλζξψπνπ. Οη πέληε λφηεο θάλνπλε θνπθά η’ απηηά ηνπ αλζξψπνπ. Οη πέληε γεχζεηο θέξλνπλ ζχγρπζε ζηνλ νπξαλίζθν ηνπ αλζξψπνπ. Σα αθξηβά θαη ζπάληα πξάγκαηα εκπνδίδνπλε ηελ πξφνδν ηνπ αλζξψπνπ. Γη’ απηφ θαη ν ζνθφο θξνληίδεη λα γεκίζεη ην ζηνκάρη ηνπ θη φρη ην κάηη· ζίγνπξα επηιέγεη ηνχην θη φρη η’ άιιν. 15 Οη κεγάινη ζνθνί ηνπ παιηνχ θαηξνχ ήζαλ θξπθνί ζαλ ηηο αφξαηεο δπλάκεηο ήζαλ βαζείο ηφζν πνιχ πνπ δελ ηνπο γλψξηδε θαλείο θαη επεηδή θαλέλαο δελ ηνπο γλψξηδε κε δπζθνιία κπνξνχκε λα κηιήζνπκε γη’ απηνχο. Ήζαλ δηζηαρηηθνί ζαλ θάπνηνο πνπ θνβάηαη ηνπο γεηηφλνπο ηνπ απ’ φιεο ηηο κεξηέο· ηππηθνί ζαλ θηινμελνχκελνη· άπηαζηνη ζαλ ηνλ πάγν πνπ άξρηζε λα ιεηψλεη· ηξαρείο ζαλ θνχηζνπξν απειέθεην· άδεηνη ζα κηα θνηιάδα· αδηαπέξαζηνη ζην κάηη ζα ζνιφ λεξφ. Πνηνο ζαλ απηνχο κπνξεί λα θάλεη ην ζνιφ λεξφ λα γίλεη δηάθαλν; πνηνο αθήζεη ην λεξφ λα εξεκήζεη. Πνηνο ζαλ απηνχο κπνξεί λα θέξεη ηε γαιήλε; πνηνο αθήζεη ήζπρε ηελ ηαξαρή λα εμαληιεζεί. Ώπηφο πνπ μέξεη απηφ ην κνλνπάηη, πνηέ ηνπ δε δεηά ηελ πιεζκνλή θη αθνχ πνηέ ηνπ δελ δεηά ηελ πιεζκνλή αληέρεη ζηε δσή θη αλαλεψλεηαη. 75 17 ηαλ ν άμηνο θπβεξλά νη άλζξσπνη απιψο γλσξίδνπλ πσο ππάξρεη. Έπεηηα έξρεηαη απηφο πνπ εθηηκνχλ. Όζηεξα έξρεηαη εθείλνο πνχ θνβνχληαη. Σέινο έξρεηαη εθείλνο ηνλ νπνίν πεξηθξνλνχλ. Πφζν δηζηάδεη λα κηιήζεη ν ζνθφο· ηη αθξηβά πνχ ’λαη ηα ιφγηα ηνπ. Κη φηαλ ηειεηψζεη ηε δνπιεηά ηνπ ν θφζκνο ιέεη «Έγηλε ε δνπιεηά κνλάρε ηεο». 35 Κξαηψληαο ζηαζεξά ηελ έλλνηα ηνπ «Μεγάινπ» φινη νη άλζξσπνη ζα έξζνπλ πξνο εζέλα· ζα ’ξζνπλ θαη δε ζα πάζνπλε θαθφ αιιά ζα βξνπλ αλάπαπζε θαη εηξήλε. Νφζηηκα θαγεηά θαη κνπζηθέο θάλνπλε ην δηαβάηε λα ζηαζεί κα ην ΣΏΟ είλαη ηφζν άλνζην. Κνηηάδεηο ην ΣΏΟ θαη δελ ην βιέπεηο· ην αθνπθξάδεζαη θαη δελ ην αθνχο· κα φηαλ ην κεηαρεηξίδεζαη είλαη αλεμάληιεην. 41 Ώλ έλα μχπλην κπαιφ αθνχεη ην ΣΏΟ ην αθνινπζεί ρσξίο θαλέλα δηζηαγκφ. Ώλ έλα κέηξην κπαιφ αθνχεη ην ΣΏΟ πφηε ην αθνινπζεί, πφηε ην ράλεη. Ώλ ελ’ αδχλαην κπαιφ αθνχεη ην ΣΏΟ μεζπά ζε γέιην δπλαηφ. Ώλ δε γεινχζελ έηζη, ην ΣΏΟ δελ ζα ’ηαλε ΣΏΟ.* 47 Υσξίο λα βγεη απφ ην ζπίηη ηνπ γλσξίδεη φιν ηνλ θφζκν. Υσξίο λ’ αλνίμεη ην παξάζπξν βιέπεη ην Αξφκν η’ Οπξαλνχ. ζν καθξχηεξα θαλείο πεγαίλεη 76 ηφζν ιηγφηεξα γλσξίδεη. Γη’ απηφ θαη ν ζνθφο ρσξίο λα πάεη πνπζελά μέξεη ηα πάληα. ΐιέπεη ρσξίο λα βιέπεη θαη ρσξίο λα πξάηηεη εθηειεί ην θάζε ηη. _____________ * Βπίζεο: Ώλ δελ θεξφηαλ έηζη, ην ΣΏΟ, δελ ζα ’ηαλε ΣΏΟ. 48 Ώλ κάζεζε ζεκαίλεη λα πξνζζέηεηο· ΣΏΟ ζεκαίλεη λ’ αθαηξείο. Μέξα ηε κέξα αθαηξείο, κέξα ηε κέξα ιηγνζηεχεηο κέρξη πνπ θηάλεηο ζηελ απξαμία. ηελ απξαμία φηαλ θηάζεηο φια γίλνληαη απφ κφλα ηνπο. Ο θφζκνο δελ θεξδίδεηαη απ’ απηφλ πνπ πξάηηεη· θεξδίδεηαη απφ θείλνλ πνπ δελ πξάηηεη. 56 Βθείλνο πνπ γλσξίδεη δελ κηιά. Βθείλνο πνπ κηιάεη δελ γλσξίδεη. Κιείζε ην ζηφκα ζνπ θαη ζθάιηζε ηηο πφξηεο. Κάκε ην θνθηεξφ λα καιαθψζεη· ιχζε ηε ζχγρπζε ηνπ λνπ· ρακήισζε ηε ιάκςε· άθεζε ηνπο ηξνρνχο ζνπ λα θπιήζνπλ πάλσ ζηηο αξραίεο ηξνρηέο. Ώπηφ ζα πεη θξπθή επηθνηλσλία κε ην ΣΏΟ. Ώπηφο πνπ βξίζθεηαη ζ’ απηή δελ έρεη νχηε ζπκπάζεηεο νχηε αληηπάζεηεο· δελ επεξεάδεηαη απ’ ην θέξδνο· δελ επεξεάδεηαη απ’ ην ράζηκν· δελ ηνλ αγγίδεη θαηαθξφληα νχηε δφμα. Κη έηζη αλέγγηρηνο πνξεχεηαη ζηνλ θφζκν. 71 Σν λα γλσξίδεηο φηη δελ γλσξίδεηο, είλ’ επίηεπγκα. Σν λα λνκίδεηο πσο γλσξίδεηο φηαλ δελ γλσξίδεηο, είλ’ αξξψζηηα.* ηαλ αλαγλσξίδεηο ηελ αξξψζηηα ζαλ αξξψζηηα ζα γηαηξέςεηο ηελ αξξψζηηα. Ώλ ν ζνθφο δελ είλαη άξξσζηνο είλαη γηαηί γλσξίδεη ηελ αξξψζηηα ζαλ αξξψζηηα θαη γηαηξεχεη ηελ αξξψζηηα. _________________ * Να μέξεηο πσο δελ μέξεηο εηλ’ επίηεπγκα. Σν λα λνκίδεηο φηη μέξεηο ζα δελ μέξεηο είλ’ αξξψζηηα. 77 ΣΟΤΏΓΚ ΣΟΤ (ΣΟΤΏΓΚ ΣΒ ή ΣΟΤΏΓΚ ΣΓ)* ________________ * Σζνπάγθ Σζνπ, (ν νθφο ηεο Ώγξνηθίαο)1, έδεζε απφ ην 399 σο ην 286 π.Υ. Γελλήζεθε ζηελ Ώλαηνιηθή Κίλα, ζηελ επαξρηαθή πφιε Μεγθ, ηνπ θξαηηδίνπ νπγθ, πνπ εθηεηλφηαλ αλάκεζα ζηα δχν κεγαιχηεξα πνηάκηα ηεο Κίλαο. Ο βαζηιηάο Γνπέη πνπ βαζίιεςε απφ ην 338 σο ην 327 π.Υ., ηνπ πξνζέθεξε ην αμίσκα ηνπ πξσζππνπξγνχ αιιά ν Σζνπάγθ Σζνπ ην αξλήζεθε. Φηιφζνθνο θαη πνηεηήο, κα επίζεο δεκφζηνο ππάιιεινο ζηνλ «Κήπν ηεο Λάθαο», (παξαγσγή ιάθαο ή βεξληθηψλ;). χκθσλα κε ηνλ ηζηνξηθφ νπ Μα Σζ’ ηέλ (145-89 π.Υ.), ν Σζνπ (απηφ ήηαλ ην πξνζσπηθφ ηνπ φλνκα) ήηαλ ζχγρξνλνο ηνπ Μέλθηνπ θη έγξαςε έλα βηβιίν ησλ 100.000 ιέμεσλ, θαηά ην πιείζηνλ κπζνινγηθήο θχζεσο. 1. ύκθσλα κε κηα εθδνρή πνπ καο δίλεη ε Μάληα εθεξηάδε (Σζνπάγθ Σζνπ, Δξκήο, 1987). ΒΡΑΥΤΒΗΑ ΚΑΗ ΜΑΚΡΟΒΗΑ ΟΝΣΑ Δ κηθξή θαηαλφεζε δελ κπνξεί λα ρσξέζεη ηε κεγάιε θαηαλφεζε. Ο βξαρχβηνο δελ κπνξεί λα ζπιιάβεη ηελ χπαξμε ηνπ καθξφβηνπ. Σν πξσηλφ καληηάξη δελ μέξεη ηίπνηε γηα ην ιπθφθσο θαη ηελ απγή. Σν θαινθαηξηλφ ηδηηδίθη δελ μέξεη ηίπνηε γηα ηελ άλνημε θαη ην θζηλφπσξν. Ώπηά είλαη ηα βξαρχβηα. Νφηηα ηνπ Σζνπ ππάξρεη κηα θάκπηα πνπ ηα πεληαθφζηα ρξφληα είλαη γη’ απηήλ κηα άλνημε, θαη ηα πεληαθφζηα ρξφληα είλαη γη’ απηήλ έλα θζηλφπσξν. Πνιχ πνιχ παιηά, ππήξρε ην Μεγάιν Σξηαληάθπιιν ηνπ άξνλ, πνπ γη’ απηφ ηα νρηψ ρηιηάδεο ρξφληα ήηαλ κηα άλνημε, θαη ηα νρηψ ρηιηάδεο ρξφληα ήηαλ έλα θζηλφπσξν. Κη αθφκα ν Πεγθ Σζνπ ν ίδηνο, είλαη γλσζηφ πσο έδεζε θάπνπ ρίιηα εμαθφζηα ρξφληα. Καη κεξηθνί πξνζπαζνχλ λα ηνλ κηκεζνχλ. Αελ είλαη γηα ιχπεζε; ΣΟ ΦΑΡΗ ΠΟΤ ΜΔΣΑΜΟΡΦΧΝΔΣΑΗ Δ ΠΟΤΛΗ ηνλ γπκλφ θαη άγνλν βνξξά, ππάξρεη κηα ζάιαζζα ζθνηεηλή, ε Λίκλε η’ Οπξαλνχ. ’ απηήλ δεη έλα ςάξη πνπ ην πιάηνο ηνπ είλαη ρηιηάδεο ιη θαη θαλέλαο δελ μέξεη πφζν είλαη ην κάθξνο ηνπ. Σν φλνκά ηνπ είλαη Κ’ νπλ. Κη απηφ ην ςάξη θάπνηε κεηακνξθψλεηαη ζε πνπιί πνπ η’ φλνκά ηνπ είλαη Π’εγθ. Σν Π’εγθ έρεη κηα ξάρε κεγάιε ζαλ ην βνπλφ Σ’άη θαη ηα θηεξά ηνπ είλαη κεγάια ζα ζχλλεθα πνπ θαιχπηνπλ ηνλ νπξαλφ. Ώπηφ ην πνπιί αλπςψλεηαη ζηξηθνγπξίδνληαο ζ’ έλαλ αλεκνζηξφβηιν ζαλ θέξαην θξηαξηνχ, θηάλνληαο χςνο ελλελήληα ρηιηάδεο ιη. Πάλσ απφ ηα ζχλλεθα, κε ηνλ γαιάδην νπξαλφ ζηε ξάρε ηνπ, ςάρλεη κε ηε καηηά θ’ χζηεξα παίξλεη ηελ θαηεχζπλζε, γηα ην ηαμίδη πξνο ην λφηην ζθνηάδη. Έλα κηθξφ νξηχθη αθνχγνληαο ηελ Εζηνξία ηνπ Π’εγθ γειά θαη ιέεη: «Ση καο ιέλε ηψξα κσξέ. Πνχ λνκίδεη πσο κπνξεί λα πάεη απηφ ην ηέξαο; Βγψ κ’ έλα κεγάιν πήδεκα πεηψ αιιά πνηέ κνπ δε κπνξψ λα πάσ πεξηζζφηεξν απφ πεληαθφζηα κέηξα πάλσ απφ ηηο θαιακηέο θαη ηνπο ζάκλνπο. Ση παξακχζηα ινηπφλ καο ιέλε γη’ απηφ ην νλ;» 78 Έηζη ζαλ ην νξηχθη ζθέθηεηαη θη ν άλζξσπνο πνπ έρεη αξθεηή εμππλάδα γηα λα πηάζεη κηα ζέζε γξαθείνπ· ίδηα θη απηφο πνπ έρεη κηα ζεηξά ηφζν θαιή ψζηε λα εληππσζηάδεη ην γείηνλα ηνπ· ίδηα θη εθείλνο πνχ ’ρεη αξθεηή αξεηή ψζηε λα ππεξεηεί έλαλ θπβεξλήηε. ινη ηνπο έρνπλ ηε ραδνπεξεθάληα* ηνπ νξηπθηνχ. Ο νπγθ Γηνπγθ-Σζνπ, γεινχζε ζπρλά κε φινπο απηνχο ηνπο αλζξψπνπο. Ο ζαπκαζκφο ηνπ θφζκνπ δελ ηνλ ελζάξξπλε, ε πεξηθξφλεζε δελ ηνλ απνγνήηεπε. Μπνξνχζε λα δηαθξίλεη ην εζσηεξηθφ απφ ην εμσηεξηθφ, θαη θαηαιάβαηλε ηνλ θίλδπλν λα πξνζθνιιεζεί θαλείο ζηε δπζκέλεηα θαη ζηελ επκέλεηα. Μα ηνχην ήηαλ φιν. Κη απηφο έθηαζε κφλν σο εδψ. Βμ’ άιινπ ν Ληερ Σζνπ κπνξνχζε λα θαβαιά ηνλ άλεκν θαη λα πεηά ςειά θαη καθξηά γηα δέθα πέληε κέξεο θ’ πζηέξα λα επηζηξέθεη ζηε γε. Ξέθπγε απφ ηε θαζαξία ηνχ λα πεξπαηά· φκσο αθφκα εμαξηηφηαλ απφ θάηη. Ώλ φκσο είρε ζθαξθαιψζεη ζηελ αιήζεηα η’ Οπξαλνχ θαη ηεο Γεο, θξαηψληαο ηα ραιηλάξηα ησλ έμη πλεπκάησλ (πλνψλ), θάλνληαο ηνλ πεξίπαην ηνπ ζην αηειεχηεην, ηφηε απφ ηη ζα εμαξηηφηαλ; Γη’ απηφ ιέκε: Ο Σέιεηνο Άλζξσπνο δελ έρεη εγψ. Ο Άγηνο Άλζξσπνο δελ έρεη θαλεξφ έξγν. Ο νθφο Άλζξσπνο δελ έρεη θήκε. ___________________ * Ο Παπαδηακάληεο ρξεζηκνπνηεί ηελ ιέμε πησραιαδώλ. Ώπφ ηνλ παηέξα κνπ έρσ αθνχζεη ηε ιέμε ςσξνπεξήθαλνο. Ο ΣΟΎΑΓΚ ΣΟΤ ΚΑΗ ΣΟ ΑΥΡΖΣΟ ΓΔΝΣΡΟ Ο Υνχη Σδνπ είπε ζηνλ Σζνπάγθ Σζνπ: «Έρσ έλα κεγάιν δέληξν απ’ απηά πνπ νη άλζξσπνη νλνκάδνπλ ζηνπ. Ο θνξκφο ηνπ είλαη απίζηεπηα ζηξηθηφο· ηα θιαδηά ηνπ ζηξαβά θαη ξνδηαζκέλα έηζη πνπ θαλέλα γεσκεηξηθφ ή μπινπξγηθφ εξγαιείν δελ κπνξεί λα ’ρεη ζρέζε κ’ απηφ ην δέληξν. ηέθεηαη ζηελ άθξε ηνπ δξφκνπ· αιιά θαλέλαο καξαγθφο δελ ηνπ ξίρλεη δεχηεξε καηηά. Σα ιφγηα ζνπ ην ίδην είλαη κεγάια θη άρξεζηα, Σζνπάγθ Σζνπ, έηζη ν θαζέλαο η’ απνξξίπηεη φπσο απνξξίπηεη απηφ ην δέληξν». Ο Σζνπάγθ Σζνπ ηνπ απάληεζε: «ε δπζαξεζηεί απηφ ην δέληξν πνπ θαηέρεηο θαη πνχ ’λαη άρξεζην. Γηαηί δελ ην θπηεχεηο ζην ρσξηφ ηνπ Πνπζελά θαη ηνπ Σίπνηε, ή ζηνλ αγξφ ηεο Ώλάπαπζεο, λα δεηο αλέκεινο ζην πιάη ηνπ, κε θάλνληαο ηίπνηε ή μαπιψλνληαο ζηνλ ίζθην ηνπ λα θνηκάζαη ήζπρα; Σζεθνχξηα πνηέ δε κπνξνχλ λα θφςνπλ ηε δσή ηνπ. Έηζη πνπ είλαη άρξεζην πνηνο ζα κπνξνχζε λα ην βιάςεη; Έηζη πνπ είλαη άρξεζην ηη έρεη λα θνβεζεί;» Ζ ΜΔΓΑΛΖ ΓΝΧΖ Δ κεγάιε γλψζε πεξηιακβάλεη ην ζχλνιν· ε κηθξή γλψζε πεξηιακβάλεη ην επί κέξνπο. Ο κεγάινο ιφγνο είλαη θσηεηλφο θαη δηαπγήο· ν κηθξφο ιφγνο είλαη νμχο θαη θηιφληθνο. 79 ΓΗΑ ΣΖ ΓΝΧΖ ΚΑΗ ΣΖ ΥΔΣΗΚΟΣΖΣΑ Ο Νηρ Σζηνπρ ξψηεζε ηνλ Οπάγθ Νη: «Γλσξίδεηο θάηη γηα ην νπνίν φια ηα φληα έρνπλ ηελ ίδηα γλψκε;» «Πψο ζα κπνξνχζα λα γλσξίδσ;» απάληεζε ν Οπάγθ Νη. «Γλσξίδεηο φηη δελ γλσξίδεηο;» «Πψο ζα κπνξνχζα λα γλσξίδσ;» «Αειαδή, θαλέλα νλ δελ γλσξίδεη ηίπνηε;» «Πψο ζα κπνξνχζα λα γλσξίδσ; Ώλ θαη, ππφζεζε πσο πξνζπαζψ λα ζνπ πσ θάηη. Πψο ζα κπνξνχζα λα γλσξίδσ φηη απηφ πνπ ζεσξψ γλψζε δελ είλαη έιιεηςε γλψζεο θη φηη απηφ πνπ απνθαιψ έιιεηςε γλψζεο δελ είλαη γλψζε; Ή πψο ζα κπνξνχζα λα γλσξίδσ αλ, φηαλ ιέσ φηη θάηη δελ ην γλσξίδσ, πξάγκαηη δελ ην γλσξίδσ; Άζε κε λα ζνπ θάλσ κεξηθέο εξσηήζεηο: Ώλ έλαο άλζξσπνο θνηκεζεί ζ’ έλα πγξφ κέξνο, ζα θξπψζεη ε κέζε ηνπ, ζα πνλά θαη κπνξεί λα γίλεη κηζνπαξάιπηνο· αιιά ζα ζπκβεί ην ίδην αλ θνηκεζεί ζ’ απηφ ην κέξνο έλα ρέιη; Κη φηαλ απηφο ν άλζξσπνο πξνζπαζήζεη λα δήζεη ζ’ έλα δέληξν, ζα είλαη θνβηζκέλνο ζπλέρεηα θαη ζα ηξέκεη· αιιά ην ίδην ζα ζπκβεί θαη κ’ έλαλ πίζεθν; Ώπφ ηα ηξία ηνχηα φληα πνην γλσξίδεη θαιχηεξα γηα ηνλ θαηάιιειν ηφπν θαηνηθίαο; Ώιιά νη άλζξσπνη βξίζθνπλ λφζηηκν ην θξέαο ησλ θπηνθάγσλ δψσλ, ην ειάθη βξίζθεη λφζηηκν ην ρνξηάξη, νη ζαξαληνπνδαξνχζεο βξίζθνπλ λφζηηκα ηα θίδηα, νη θνπθνπβάγηεο θαη ηα γεξάθηα βξίζθνπλ λφζηηκα ηα πνληίθηα. Πνην απφ ηα ηέζζεξα ηνχηα δψα γλσξίδεη πνηα ηξνθή είλαη πξάγκαηη ε πην λφζηηκε; Κη επίζεο, νη πίζεθνη δεπγαξψλνπλ κε ηνπο πηζήθνπο, ηα ειάθηα δεπγαξψλνπλ κε ηα ειάθηα θαη ηα ςάξηα δεπγαξψλνπλ κε ηα ςάξηα. Οη άλζξσπνη ηζρπξίδνληαη πσο ε θπξία Μάν Σζηαγθ απφ ην Λη ήηαλ παλέκνξθε, αιιά, φηαλ ηελ έβιεπαλ ηα ςάξηα βνπηνχζαλ γξήγνξα ζηα βαζηά ηνπ πνηακνχ, θη φηαλ ηελ έβιεπαλ ηα πνπιηά πεηνχζαλ γξήγνξα καθξηά, θη φηαλ ηελ έβιεπαλ ηα ειάθηα ηφ ’βαδαλ γξήγνξα ζηα πφδηα. Ώπφ απηά ηα ηέζζεξα φληα πνην έρεη πξάγκαηη ην ζσζηφηεξν πξφηππν νκνξθηάο; Καζψο βιέπσ, νη θαλφλεο θαινζχλεο θαη δηθαηνζχλεο, θαζψο θαη ηα κνλνπάηηα ηνπ ζσζηνχ θαη ηνπ ιάζνπο. είλαη ηφζν κπεξδεκέλα, πνπ κφλν ζχγρπζε θέξλνπλ. Πψο ζα κπνξνχζα λα γλσξίδσ θάηη γηα ηνχηεο ηηο δηαθξίζεηο;» Σφηε ν Νηε Σζηνπρ είπε: «Ώλ εζχ δελ γλσξίδεηο ηη είλαη σθέιηκν θαη ηη βιαβεξφ, απηφ ζεκαίλεη πσο θη ν Σέιεηνο Άλζξσπνο δελ ην γλσξίδεη;» Ο Οπάγθ Νη ηφηε απάληεζε: «Ο Σέιεηνο Άλζξσπνο είλαη ζα ζεφο. Λίκλεο απφ θσηηά δελ κπνξνχλ λα ηνλ θάςνπλ. Πνηάκηα παγσκέλα δελ κπνξνχλ λα ηνλ παγψζνπλ. Μφιν πνπ θεξαπλνί ζρίδνπλ ηα δέληξα θαη ζεηζκνί αλνίγνπλ ηα βνπλά θαη θπθιψλεο ζεθψλνπλ ηε ζάιαζζα ςειά σο ηνλ νπξαλφ, απηφο δελ παζαίλεη ηίπνηε. Έλαο ηέηνηνο άλζξσπνο θαβαιά ηνλ άλεκν θαη ηα ζχλλεθα, αλεβαίλεη ζηνλ Ήιην θαη ζην Φεγγάξη θαη ηαμηδεχεη πέξα απφ ηηο ηέζζεξηο ζάιαζζεο. Ή δσή θη ν ζάλαηνο δελ ηνλ αγγίδνπλ, πφζν πεξηζζφηεξν νη θαλφλεο γηα ην σθέιηκν θαη ην βιαβεξφ». 80 Ο ΟΦΟ ΑΝΘΡΧΠΟ Ο Σζαγθ Γνπ Σζνπ είπε: «Ο ζνθφο άλζξσπνο θηλείηαη κε ηνλ Ήιην θαη ην Φεγγάξη· αγθαιηάδεη ην άπεηξν· ελψλεηαη κε ην παλ· αθήλεη ηε ζνινχξα θαη ηε ζχγρπζε· θέξλεηαη κε ηνλ ίδην ηξφπν ζε δνχινπο θη αθεληηθά. Οη ζπλεζηζκέλνη άλζξσπνη κνρζνχλ θη αγσλίδνληαη· ν ζνθφο κνηάδεη λα ’λαη ραδφο θαη αδέμηνο. Γεη κεο ζηηο δέθα ρηιηάδεο επνρέο πνπ γη’ απηφλ είλαη κία. Κηλείηαη αλάκεζα ζηα δέθα ρηιηάδεο πξάγκαηα ρσξίο πξνηίκεζε γηα θάπνην απ’ απηά». ΓΗΑ ΣΟ ΣΑΟ ΣΑ ΠΑΝΣΑ ΔΗΝΑΗ ΔΝΑ Γηα ην ΣΏΟ δελ ππάξρεη δηαθνξά αλάκεζα ζ’ έλα κηθξφ ζηέιερνο θαη ζ’ έλα κεγάιν παινχθη. Μηα άζρεκε ιεπξή θαη ε φκνξθε η ηρ είλαη ηζάμηεο. Πξάγκαηα ζιηβεξά ή ραξνχκελα, ζηξαβά είηε ίζηα, είλαη ίδηα. Γηα ην ΣΏΟ φια ηνχηα είλαη έλα. Ο ρσξηζκφο ηνπο ηα θέξλεη ζηελ νινθιήξσζε. Δ νινθιήξσζή ηνπο είλαη ε θαηαζηξνθή ηνπο. Μα ζηελ πξαγκαηηθφηεηα δελ ππάξρεη νινθιήξσζε θαη θαηαζηξνθή αιιά κφλν επηζηξνθή ζην Έλα. Μφλν απηφο πνπ έρεη εζσηεξηθή δξάζε θαηαλνεί ηελ Ώξρή ηήο Βλφηεηαο φισλ ησλ φλησλ. ΕΧΖ - ΦΔΤΓΑΗΘΖΖ - ΟΝΔΗΡΟ - ΞΤΠΝΟ «Πψο κπνξψ λα μέξσ φηη ε αγάπε γηα ηε δσή δελ είλαη κηα απηαπάηε; Πψο κπνξψ λα μέξσ φηη κηζψληαο ην ζάλαην, δελ είκαη παξά έλαο άλζξσπνο, πνπ επεηδή ήξζε εδψ απφ παηδί, έρεη μεράζεη ην δξφκν πξνο ηελ παηξίδα; Δ θπξία Λη ήηαλ θφξε ηνπ θξνπξνχ ζην Άη. ηαλ πξψηε θνξά ηελ πήξαλ γηα ην ζπίηη ησλ Σζηλ, έθιαηγε θαη νδπξφηαλ ζ’ φιν ην δξφκν. κσο αξγφηεξα ζαλ έθηαζε ζην παιάηη ηνπ θπβεξλήηε θαη κνηξάζηεθε καδί ηνπ ην ηξαπέδη θαη ην θξεβάηη, απνξνχζε γηα πνην πξάγκα είρε θιάςεη ηφζν πνιχ. Πψο ινηπφλ κπνξψ λα μέξσ πσο ν λεθξφο δελ κεηαλνηψλεη, πνπ φζν δνχζε κηζνχζε ην ζάλαην; Έλαο νλεηξεχεηαη γιέληηα θαη μππλψληαο έρεη ζηελνρψξηεο. Άιινο νλεηξεχεηαη πσο έρεη ζηελνρψξηεο θαη μππλά θαη πάεη ζην θπλήγη ραξνχκελνο. Οη άλζξσπνη. φηαλ νλεηξεχνληαη δελ μέξνπλ φηη νλεηξεχνληαη θη αθφκε κεξηθέο θνξέο κεο ζη’ φλεηξφ ηνπο πξνζπαζνχλ λα εξκελεχζνπλ έλα φλεηξν. Καη θάπνηα κέξα ζα ’ξζεη έλα κεγάιν μχπλεκα νπφηε ζ’ αληηιεθζνχκε πσο φια ηνχηα δελ είλαη παξά έλα κεγάιν φλεηξν. ΐεβαίσο νη βιάθεο πηζηεχνπλ πσο είλαη μχπληνη, πσο γλσξίδνπλ ηα πξάγκαηα θαη ρσξίδνπλ ηνπο αλζξψπνπο ζε πξίγθεπεο θαη βνζθνχο. Πφζε αλνεζία ζ’ φια ηνχηα. Ο Κνκθνχθηνο θη εζχ νλεηξεχεζηε. Κη εγψ επίζεο νλεηξεχνκαη. Σα ιφγηα κνπ κνηάδνπλ παξάμελα· φκσο, κεηά απφ ρηιηάδεο γελεέο, κπνξεί λα εκθαληζηεί έλαο ζνθφο πνπ ζα θαηαιάβεη ην λφεκά ηνπο. Κ’ ίζσο απηφο ν ρξφλνο ησλ ρηιηάδσλ γελεψλ, λα κελ είλαη κεγαιχηεξνο απφ ην ρξφλν πνπ κεζνιαβεί, αλάκεζα ζην βξάδπ θαη ζην πξσί». 81 ΚΑΣΟΗΚΖΔ ’ ΑΤΣΟ Ξέρλα ην ρξφλν. Ξέραζε ηηο δηαθξίζεηο θαη ηηο πξνηηκήζεηο. Άζε ηνλ εαπηφ ζνπ αδέζκεπην. Σν άπεηξν αο γίλεη ζπίηη ζνπ· θαηνίθεζε ζ’ απηφ. ΣΗ ΑΠΑΝΣΖΔ Ζ ΚΗΑ ΣΖΝ ΠΑΡΑΚΗΑ Δ παξαζθηά, είπε ζηε ζθηά: «Πξηλ απφ ιίγν βάδηδεο θαη ηψξα ζηέθεηο· πξηλ απφ ιίγν ήζνπλ θαζηζκέλε θαη ηψξα είζαη φξζηα. Γηαηί απηή ε έιιεηςε ζηαζεξφηεηαο;» Δ ζθηά απάληεζε: «Αελ εμαξηηέκαη απφ θάηη άιιν φηαλ θάλσ απηφ πνπ θάλσ; Κη απηφ ην άιιν δελ εμαξηηέηαη απφ θάηη άιιν φηαλ θάλεη απηφ πνπ θάλεη; αλ ηηο θνιίδεο ηνπ θηδηνχ ή ηα θηεξά ηνπ ηδίηδηθα δελ είκαη θη εγψ εμαξηεκέλε; Πψο λα ζνπ εμεγήζσ γηαηί θάλσ ηνχην θη φρη η’ άιιν;» Ο ΣΟΤΑΓΚ ΣΟΤ ΚΑΗ Ζ ΠΔΣΑΛΟΤΓΑ Μηα λχρηα ν Σζνπάγθ Σζνπ νλεηξεχηεθε πσο είλαη πεηαινχδα θη φηαλ μχπλεζε δελ ήμεξε: Βίλαη ν Σζνπάγθ Σζνπ πνπ νλεηξεχηεθε πσο είλαη πεηαινχδα ή είλαη πεηαινχδα πνπ νλεηξεχεηαη πσο είλαη ν Σζνπάγθ Σζνπ; ΟΛΑ ΠΛΖΡΧΝΟΝΣΑΗ ια πιεξψλνληαη επηηπρίεο θη απνηπρίεο. Μφλν εθείλνο πνχ ’λαη θάηνρνο ηνπ ΣΒ*, γιπηψλεη απφ ηηο ηηκσξίεο απνηπρίαο θη επηηπρίαο. ____________ * Ή δχλακε ηεο εζσηεξηθήο δσήο. ΟΗ ΣΤΡΑΝΝΟΗ ΚΑΗ ΟΗ ΔΝΑΡΔΣΟΗ ηα παιηά ρξφληα, ν ηχξαλλνο Σζηε δνινθφλεζε ηνλ Γθνπάλ Λνγθ Φαγθ. Βπίζεο ν ηχξαλλνο ηνπ Σδηνπ εμεηέιεζε ηνλ πξίγθεπα Μπη Γθαλ. Σα ζχκαηά ηνπο ήηαλ άλζξσπνη πνπ θαιιηεξγνχζαλ ην ΣΒ γηα λα δηαζθαιίζνπλ ηελ επεκεξία ηνπ ιανχ. Ώιιά θάλνληαο απηφ θαλεξσλφηαλ ή θαησηεξφηεηα ησλ «αλσηέξσλ» ηνπο. Έηζη εμ αηηίαο απηήο ηεο αξεηήο ηνπο νη ηχξαλλνη ηνπο εμφλησζαλ, γηα λα πεξηθξνπξήζνπλ ηε δηθή ηνπο θήκε. 82 ΦΣΧΥΔΗΑ ΚΗ ΟΥΗ ΑΥΖΜΗΑ Ο Σζνπάγθ Σζνπ θνξψληαο έλα κπαισκέλν ξνχρν θαη παπνχηζηα δεκέλα κε ζρνηληά, ζπλάληεζε ηνλ πξίγθεπα ησλ Οπέτ. «Πφζν άζρεκα είζαη ληπκέλνο» θψλαμε ν πξίγθεπαο. «Φηψρεηα είλαη θη φρη αζρήκηα» απνθξίζεθε ν Σζνπάγθ Σζνπ. «Μπνξεί λα θαηέρεη θάπνηνο ην ΣΏΟ θη φκσο λα κε κπνξεί λ’ απνθχγεη ηε θηψρεηα. Σα κπαισκέλα ξνχρα θαη ηα παπνχηζηα ηα δεκέλα κε ζρνηληά, δείρλνπλ θηψρεηα θη φρη αζρήκηα. Σν δήηεκα είλαη φηη δελ ηαηξηάδσ κε ηελ επνρή κνπ. Αελ είδεο πνηέ πίζεθν ζηα δέληξα; Άθεζέ ηνλ ζε θέδξνπο θαη δέληξα θακθνξάο θαη ζα πεδάεη θαη ζα ζηξηθνγπξίδεη ζηα θιαδηά ζαλ κνλάξρεο φιεο ηεο πεξηνρήο. Ο ηνμφηεο Γη θη ν βνεζφο ηνπ Φαγθ Μαγθ δελ ζα κπνξνχζαλ λα ηνλ ζεκαδέςνπλ. Ώιιά βάιε ηνλ πίζεθν ζηα βάηα θαη ζη’ αγθάζηα θαη ζα θηλείηαη πξνζερηηθά θνηηάδνληαο απ’ φιεο ηηο κεξηέο, ηξέκνληαο απφ θφβν. Αελ είλαη φηη νη κχεο ηνπ θαη ηα θφθαιά ηνπ έρνπλ γίλεη άθακπηα θη έρνπλ ράζεη ηελ επιπγηζία ηνπο, αιιά επεηδή ν ρψξνο είλαη αθαηάιιεινο γη’ απηφλ, δε κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ηε δεμηνηερλία ηνπ. Πψο ινηπφλ λα κελ είλαη θαλείο θησρφο, θάησ απφ αλφεηνπο θπβεξλήηεο θαη θαθφηξνπνπο ππνπξγνχο, έζησ θη αλ απηφ δελ ην ζέιεη;» Ο ΦΟΒΟ ΣΖ ΛΔΠΡΖ ΜΑΝΑ Γέλλεζε κηα ιεπξή έλα παηδί κέζα ζηε λχρηα. Σξέρεη λα θέξεη θσο. Σξέκεη θαζψο θνηηάδεη απφ ην θφβν κελ ηεο κνηάδεη. ΟΗ ΜΔΓΑΛΔ ΑΛΖΘΔΗΔ Οη κεγάιεο αιήζεηεο δελ ελδηαθέξνπλ ηηο κάδεο θαη ηψξα πνπ ν θφζκνο βξίζθεηαη ζε ηέηνηα ζχγρπζε αθφκα θη αλ γλσξίδσ ηελ νδφ πψο ζα κπνξνχζα λα βνεζήζσ; Δ φπνηα κνπ πξνζπάζεηα ζα πήγαηλε ρακέλε ή ζα κεγάισλε απιψο ηε ζχγρπζε. Αελ είλαη πην θαιά ινηπφλ λα ηα εγθαηαιείςσ φια θαη ακέζσο λα ζηακαηήζσ νπνηαδήπνηε επέκβαζε; κσο, αλ δε κνρζήζσ εγψ πνηνο ζα ην θάκεη; Ο ΜΑΡΑΓΚΟ ΚΑΗ Ζ ΑΥΡΖΣΖ ΒΔΛΑΝΗΓΗΑ Ο καξαγθφο ηρ ηαμίδεπε ζην θξάηνο ηνπ Σζη. ην δξφκν ηνπ ζπλάληεζε κηα βειαληδηά πνπ ζηνλ ίζθην ηεο κπνξνχζαλ λα ζηαζνχλ ρίιηα βνπβάιηα· ν θνξκφο ηεο ήηαλ ηφζν ρνληξφο πνπ ε πεξηθέξεηά ηνπ μεπεξλνχζε ηνπο εθαηφ πήρεο· φζν γηα ηα θισλάξηα ηεο ζθέπαδαλ φιν ην ιφθν. 83 Ο παξαγηφο ηνπ ηρ, ζηάζεθε πνιιή ψξα θαη θνίηαδε ην γηγάληην δέληξν. Όζηεξα έηξεμε ζην κάζηνξα θαη ηνπ είπε: «Ώθφηνπ ζε αθνινπζψ κε ην ηζεθνχξη κνπ, πνηέ δελ είδα έλα δέληξν κε ηφζε μπιεία. Γηαηί δελ ζηακάηεζεο λα ην θνηηάμεηο;» «Ώπηφ ην δέληξν είλαη άρξεζην» είπε ν ηρ. «Ώλ θθηάμεηο κ’ απηφ βάξθεο ζα βνπιηάμνπλ· αλ θθηάμεηο θέξεηξα ζα ζαπίζνπλ πξηλ ηα πνπιήζεηο· αλ θθηάμεηο έπηπια ζα ζθνπιεθηάζνπλ». «Καη πφηε ηα παξαηήξεζεο φια ηνχηα;» ξψηεζε ν παξαγηφο. «Αε ρξεηάζηεθε λα παξαηεξήζσ ηίπνηε», είπε ν ηρ. «ηαλ έλα δέληξν έθηαζε λα γίλεη ηφζν κεγάιν ζεκαίλεη πψο είλαη άρξεζην· αλ ήηαλ ρξήζηκν δε ζα ’θηαλε ζ’ απηή ηελ ειηθία θαη ζ’ απηφ ην κέγεζνο». Σν βξάδπ ν καξαγθφο είδε ζηνλ χπλν ηνπ ηε βειαληδηά. Δ βειαληδηά ηνχ κίιεζε θαη ηνπ είπε: «Γηαηί λα κε ζπγθξίλεηο κε ηα ρξήζηκα δέληξα; Ώπηά ππνθέξνπλ θαη δνπλ πηθξή δσή, αθξηβψο επεηδή είλαη ρξήζηκα. Σα ζπάδνπλ γηα λα καδέςνπλ ηνπο θαξπνχο ηνπο, ηα θιαδεχνπλ, ηα θφβνπλ γηα έπηπια. Αελ ζπκπιεξψλνπλ πνηέ ηα ρξφληα πνπ ηνπο έδσζε ν Οπξαλφο. Σξαβάλε πάλσ ηνπο ηελ θαηαζηξνθή. Έηζη ζπκβαίλεη κ’ φια ηα φληα ηνπ θφζκνπ πνπ είλαη ρξήζηκα. Υξεηάζηεθε πνιχο θαηξφο γηα λα θαηνξζψζσ λα γίλσ άρξεζηε. Κηλδχλεςα πνιχ ζηε δσή κνπ ψζπνπ λα ην θαηαθέξσ. Δ αρξεζηία κνπ είλαη εμαηξεηηθά ρξήζηκν πξάγκα». * ΐφδηα κε άζπξν θνχηειν, γνπξνχληα κε κχηε γπξηζηή πξνο ηα πάλσ, άλζξσπνη κε δνράδεο, δελ επηηξέπεηαη λα ζπζηάδνληαη ζην ζεφ ηνπ πφηακνχ. Γηα ηνπο ηεξείο είλαη φια ηνχηα γξνπζνχδηθα ζεκάδηα. Γηα ηνλ άλζξσπν φκσο η’ Οπξαλνχ, φια ηνχηα είλαη πνιχ γνπξιίδηθα ζεκάδηα. Ο ΑΝΑΠΖΡΟ ΜΑΘΖΣΖ ΚΑΗ Ο ΓΔΡΟ ΓΑΚΑΛΟ Ο ελ Σνπ Σζία δελ είρε πφδηα· καζήηεπε ζηνλ Πφρνπλ νπ Ρελ. Μηα κέξα θάπνηνο ηνπ είπε: «Ση ΐξίζθεηο ζ’ απηφ ην γέξν δάζθαιν θαη κέλεηο καδί ηνπ ηφζα ρξφληα κε ηφζε πξνζήισζε;» «Ση βξίζθσ;» απάληεζε ν ελ Σνπ Σζία. «Ώθφηνπ δσ θνληά ηνπ, ζα λα κε ινχδεη κε ηελ θαινζχλε ηνπ, δσ κέζα ζηε γαιήλε. Ώιι’ άθνπ θαη ην πην εθπιεθηηθφ: Αεθαελληά νιφθιεξα ρξφληα βξίζθνκαη καδί ηνπ εδψ. Καη πνηέ δελ πξφζεμε πσο δελ έρσ πφδηα». Ζ ΑΝΘΡΧΠΗΝΖ ΛΖΘΖ Οη άλζξσπνη αλαπλένπλ θαη δνπλ κέζα ζηε ιήζε. Έλαο θακπνχξεο θαη ζηξαβνπφδεο πνπ νλνκαδφηαλ Γνπ Σζνπλ, απφρηεζε ηελ εκπηζηνζχλε ηνπ δνχθα Ληγθ πνπ θπβεξλνχζε ην θξαηίδην Οπέη. Ο δνχθαο ζπκπάζεζε ηφζν πνιχ ηνλ Γνπ Σζνπλ πνπ έθηαζε λα βιέπεη ηνπο ζπλεζηζκέλνπο αλζξψπνπο ζαλ παξακνξθσκέλνπο θη αλάπεξνπο. 84 Ώπηφ είλαη ζσζηφ, λα ππεξηζρχεη ην κέζα θαη λα ιεζκνλείηαη ην έμσ. Ώιιά νη άλζξσπνη ζπκνχληαη απηφ πνπ έπξεπε λα μερλνχλ θαη μερλνχλ απηφ πνπ έπξεπε λα ζπκνχληαη. Γη’ απηφ θαη ιέκε νη άλζξσπνη αλαπλένπλ θαη δνπλ κέζα ζηε ιήζε . ΟΗ ΓΤΟ ΔΣΟΗΜΟΘΑΝΑΣΟΗ ΣΑΟΨΣΔ ηαλ ν δάζθαινο Γπ έπεζε άξξσζηνο, ν νπ πήγε λα ηνλ ξσηήζεη πψο ήηαλ. Ο άξξσζηνο είπε: «Έμνρα. Ο δεκηνπξγφο* θνίηα πψο κε δίπισζε. Δ πιάηε κνπ έρεη θακπνπξηάζεη θαη ηα ζπιάρλα κνπ αλέβεθαλ ζην ζηήζνο κνπ. Σν γέλη κνπ αγγίδεη ηνλ αθαιφ κνπ θαη νη ψκνη κνπ πεηάρηεθαλ πάλσ απφ ην ιαηκφ κνπ. Οη ηξίρεο ηεο θεθαιήο κνπ ζεθψζεθαλ φξζηεο· ην Γηαγθ θαη ην Γηλ βξίζθνληαη ζε δπζαξκνλία». Μφιν πνπ έιεγε απηά ήηαλ ήξεκνο θη αδηάθνξνο. Μεηά πξνρψξεζε ζηγά ζηγά πξνο ην πεγάδη, θνίηαμε κέζα θαη βιέπνληαο ην είδσιφ ηνπ αλαθψλεζε: «Χ σ! Κνίηα πψο κ’ έθαλε ν δεκηνπξγφο». «Ώγαλαθηείο;» ξψηεζε ν νπ. «Γηαηί λ’ αγαλαθηήζσ;» απάληεζε ν Γπ. «Ώλ ζπλερίζεη έηζη, ην αξηζηεξφ κνπ ρέξη ίζσο κεηακνξθσζεί ζε πεηεηλφ θη έηζη ζα δηαιαιψ ηνλ εξρνκφ ηνπ πξσηλνχ· ην δεμί κνπ ρέξη ίζσο κεηακνξθσζεί ζε ζθεληφλα θαη ζα ρηππψ κ’ απηήλ ηηο αγξηφπαπηεο. Οη δπν γινπηνί κνπ ίζσο γίλνπλ δπν ηξνρνί, νπφηε, κ’ άινγν ηελ ςπρή κνπ ζα ηαμηδεχσ ζε δηθφ κνπ ακάμη. Ώπφρηεζα δσή, γηαηί ήηαλ ε θαηάιιειε ψξα. Καη ηψξα απνζχξνκαη απ’ ηε δσή, γηαη’ είλαη ε θαηάιιειε ψξα. Ώλ είζαη ηθαλνπνηεκέλνο κε ηε θπζηθή αθνινπζία απηψλ ησλ πξαγκάησλ, ε ραξά θαη ε ζιίςε δελ ζε αγγίδεη. Ο Οπξαλφο νξίδεη ην κήθνο ηνπ δξφκνπ, γηαηί λ’ αγαλαθηψ;» _____________ * Αελ ππάξρεη ζην ΣΏΟ ε έλλνηα ηνπ ζενχ δεκηνπξγνχ. Με ηελ έλλνηα ηνπ δεκηνπξγνχ, νη δπν ηαντζηέο ελλννχλ ην ρσξίο αξρή θαη ηέινο νλ πνπ «ζέιεη θαη δελ ζέιεη» λα ιέγεηαη Φχζε ή Σαφ. * ηαλ ν δάζθαινο Λάτ αξξψζηεζε θαη βξηζθφηαλε πξνο ην ηέινο ηνπ, ηνλ επηζθέθηεθε ν θίινο ηνπ ν Λη. ΐξήθε ηε γπλαίθα θαη ηα παηδηά ηνπ Λάη λα θιαίλε θνληά ζην δάζθαιν. «σπάζηε θη απνκαθξπλζείηε» είπε ν Λη, «γηαηί εκπνδίδεηε ηε δηαδηθαζία ηεο κεηακφξθσζεο». Όζηεξα γχξηζε πξνο ηνλ Λάτ θαη είπε: «Ο δεκηνπξγφο είλαη κεγάινο. Ώλαξσηηέκαη ηη ζα θηηάμεη απφ ζέλα ηψξα; Πνχ ζα ζε ζηείιεη άξαγε; Θα γίλεηο ην ζπθψηη ελφο πνληηθνχ; Θα γίλεηο ην πφδη ελφο θνξηνχ;» «Ο γηνο» απάληεζε ν Λάτ, «πξέπεη λα πεγαίλεη φπνπ ηνλ ζηέιλνπλ νη γνλείο ηνπ θαη γνλείο κνπ είλαη ην Γηλ θαη ην Γηαγθ. Θα πάσ νπνπδήπνηε κε ζηείινπλ. Γηα λα μππλήζσ πάιη δίρσο παξειζφλ, ζαλ θάπνηνο πνπ μππλά απφ ’λαλ χπλν δίρσο φλεηξα». Τ.Γ. ρνιηάδνληαο απηά ηα πεξηζηαηηθά ν Κνκθνχθηνο* είπε: 85 «Ώπηνί νη δάζθαινη βγαίλνπλ έμσ απφ ηνπο ζπκβαηηθνχο θαλφλεο ησλ άιισλ αλζξψπσλ. Βίλαη απφ ηψξα ελσκέλνη κε ην ΣΏΟ θαη θηλνχληαη κε ηελ πλνή ηνχ Οπξαλνχ θαη ηεο Γεο. Θεσξνχλ ηε δσή έλα ζππξί πνπ Ο ζάλαηνο ην μεξαίλεη. Αελ ηνπο ελδηαθέξεη πνχ ήζαλ πξηλ απφ ηελ γέλλεζε θαη πνχ ζα πάλε κεηά ζάλαηνλ. Πεξηθέξνληαη κέζα ζηελ αησληφηεηα ρσξίο επίγλσζε αθεηεξίαο θαη ηέξκαηνο. Πεξηπιαλψκελνη πέξα απφ ηε ζθφλε ηεο ζλεηφηεηαο, θηλνχληαη ζην πεδίν ηεο απξαμίαο. Αελ παξαζχξνληαη απ’ ηηο ζπκβαηηθφηεηεο ηνπ θφζκνπ καο θαη νχηε ηνπο ελδηαθέξνπλ φζα ζθέθηνληαη. γη’ απηνχο νη άιινη». ΟΟΗ ΑΠΟΥΣΖΑΝ ΣΟ ΣΑΟ Σν ΣΏΟ, έρεη ηελ χπαξμή ηνπ θαη ηα ζεκάδηα ηνπ, κα είλαη ρσξίο δξάζε ή κνξθή. Μπνξείο λα ην ρξεζηκνπνηήζεηο κα φρη λα ην ζπιιάβεηο. Μπνξείο λα ην πηάζεηο κα φρη λα ην δεηο. Πεγάδεη απφ ηνλ εαπηφ ηνπ, θπηξψλεη απφ ηνλ εαπηφ ηνπ. Πξνηνχ ππάξμεη ν Οπξαλφο θαη ε Γε απηφ ππήξρε, ακεηαθίλεην απ’ ηνπο αξραίνπο ρξφλνπο. Ώπηφ δίλεη πλεπκαηηθφηεηα ζε φια ηα φληα. Ώπηφ γέλλεζε ηνλ Οπξαλφ θαη ηε Γε. Τπάξρεη πέξα απφ θάζε χςνο θαη θάζε βάζνο. Γελλήζεθε πξηλ απφ ηνλ Οπξαλφ θαη ηε Γε, αιιά δελ κπνξείο λα ην πεηο γεξαζκέλν. Βίλαη αξραηφηεξν αθφκα θη απφ ηνλ πην αξραίν ρξφλν, κα δελ κπνξείο λα η’ νλνκάζεηο παιαηφ. Ο η Γνπέη ην απφρηεζε θαη ξχζκηζε Οπξαλφ θαη Γε. Ο απηνθξάηνξαο Φνπ η ην απφρηεζε θαη εηζήιζε ζηε Μεηέξα ηεο Πλνήο. Σν απφρηεζε ε Μεγάιε Άξθηνο θη έκεηλε ζην ίδην κέξνο η’ νπξαλνχ απ’ ηνπο παλάξραηνπο θαηξνχο. Σν απφρηεζαλ ν Ήιηνο θ’ ε ειήλε θαη νπδέπνηε ράζαλ ηελ ηξνρηά ηνπο ή ην δξφκν ηνπο. Σν απφρηεζε ν ζνθφο Πηγθ Ε θαη δηάβεθε κνλάρνο ηνπ ην Οπξάλην Πνηάκη. (Κη εζχ ην είρεο Κίηξηλε Ώπηνθξάηνξα θαη θαβαινχζεο ηνπο αλέκνπο θαη ηα ζχλλεθα). Σν πήξε ν η Σζνπάλ θαη θαηνηθεί ζην θνηεηλφ Ώλάθηνξν γηα πάληα. Σν απφρηεζε ν Γπ Σζηαγθ θαη γίλεθε ην ζηαζεξφ αζηέξη ηνπ ΐνξξά. Δ η Οπάγθ ην πήξε, ε ΐαζίιηζζα Μεηέξα θη έκεηλε ζην βνπλφ ηεο Άλνημεο· θαλείο δελ μέξεη απφ πφηε κέρξη πφηε. Σν πήξε ν Παγθηζνχ θαη έδεζε ρίιηα εμαθφζηα ρξφληα δηαζρίδνληαο κε ηε δσή ηνπ πέληε δπλαζηείεο. Σν απφρηεζε ν Γνπ Νηηγθ θαη αθνχ έβαιε 86 ζηελ απηνθξαηνξία ηνπ ζεκέιηα γεξά, έρνληαο άκαμα έλαλ αζηεξηζκφ πνπ ζέξλεηαη απφ ’λαλ άιιν αζηεξηζκφ, πήξε ηε ζέζε ηνπ θη απηφο ελ ηέιεη αλάκεζα ζηα άζηξα. 87 ΚΟΜΦΟΤΚΕΟ* ______________ * Κνγθ Φνπ Σζνπ ή Κνγθ Σζνπ, δειαδή ν Αηδάζθαινο Κνγθ. Βπίζεο απνθαιείηαη θαη απιψο Κνπγθ. Γελλήζεθε ην 551 π. Υ. ζην θξαηίδην Λνπ ηεο αξραίαο Κίλαο. Δ θαηαγσγή ηνπ Κνκθνχθηνπ αλάγεηαη ζηνλ Κίηξηλν Ώπηνθξάηνξα (2637 π.Υ.)· άιινη φκσο αλάγνπλ ηελ θαηαγσγή ηνπ ζε πνιχ νςηκφηεξνπο πξνγφλνπο. Βλ πάζεη πεξηπηψζεη ν παηέξαο ηνπ Κνκθνχθηνπ αθνχ απέθηεζε ελληά θφξεο κε ηελ πξψηε ηνπ γπλαίθα, λπκθεχηεθε μαλά ηε δεθαεθηάρξνλε Σζηγθ Σζάη. Ο ζξχινο ιέεη πσο ε Σζηγθ Σζάη ελψ ήηαλ έγθπνο έπεζε ζε έθζηαζε θαη κπξνζηά ηεο εκθαλίζηεθαλ πέληε ζεβάζκηνη γέξνληεο πνπ φπσο ηεο εμήγεζαλ ήζαλ νη θχιαθεο ησλ πέληε πιαλεηψλ. Ώλάκεζά ηνπο ππήξρε θη έλαο κνλφθεξσο. Ο κνλφθεξσο γνλάηηζε κπξνζηά ηεο θαη ηεο έδσζε κηα πηλαθίδα απφ λεθξίηε φπνπ ήηαλ γξακκέλα ηα έμεο: «Ο γηνο ηνπ ζηνηρείνπ ηνπ λεξνχ ζα δηαδερζεί ηνπο παξαθκάδνληεο Σδφνπ θαη ζα είλαη βαζηιηάο ρσξίο ζξφλν». Δ Σζηγθ Σζάη έδεζε ηφηε κηα θεληεκέλε ηαηλία ζην θέξαην ηνπ κνλφθεξσ θαη ην φξακα έζβεζ’ εθεί. ε ειηθία δεθαελληά ρξφλσλ δηνξίζηεθε ειεγθηήο ησλ δεκνζίσλ απνζεθψλ. ηα ηξηάληα ηνπ είρε κειεηήζεη πνιχ κνπζηθή. ηα πελήληα έλα ηνπ, έγηλε δηθαζηήο ζηελ πφιε Σζνγθ Σνπ. Ώξγφηεξα ν δνχθαο Λάη βιέπνληαο ηηο κεγάιεο ηνπ αξεηέο ηνλ δηφξηζε επηζεσξεηή ησλ δεκνζίσλ έξγσλ θαη κεηά ππνπξγφ ηεο δηθαηνζχλεο. Οη θπιαθέο έθιεηζαλ, νη άλζξσπνη έλνησζαλ ηέηνηα αζθάιεηα πνπ δελ θιείδσλαλ πηα ηα ζπίηηα ηνπο. κσο απηά ηα θαηνξζψκαηα ηνπ Κνκθνχθηνπ θίλεζαλ ηνλ θζφλν. πθνθάληεο ηνλ δηέβαιαλ ζηνλ θπβεξλήηε θη ν Κνκθνχθηνο παξαηηήζεθε θη έθπγε απφ ηελ παηξίδα ηνπ Λνπ. Πήγε ζην Οπέη φπνπ θπβεξλνχζε ν Ληγθ ν νπνίνο ηνλ ππνδέρζεθε ζεξκά. Σελ άλνημε ηνπ 481, έρνληαο δηδάμεη ζε πνιιέο απιέο θπβεξλεηψλ, βξέζεθε μαλά ζηελ παηξίδα ηνπ. Ο ζξχινο ιέεη φηη θάπνηα κέξα έλαο θπλεγφο έπηαζε ζην δάζνο έλα παξάμελν δψν, άγλσζην ζε φινπο, πνπ ην πήγαλ ζηνλ Κνκθνχθην. Ήηαλ κνλφθεξσο. Ο Κνκθνχθηνο κε δάθξπα ζηα κάηηα θαισζφξηζε ην δψν ιέγνληάο ηνπ ηξπθεξά «Γηα πνηνλ ήξζεο: Γηα πνηνλ ήξζεο;» μέξνληαο φηη ήηαλ ν ίδηνο κνλφθεξσο πνπ έδσζε ηελ πιάθα απφ λεθξίηε ζηε κάλα ηνπ θαη πνπ ηψξα εξρφηαλ γηα λα θιείζεη ηνλ θχθιν ηεο δσήο ηνπ. Όζηεξα απφ ιίγν θαηξφ ν Κνκθνχθηνο πέζαλε. Σν πην ζεκαληηθφ γεγνλφο ζηε δσή ηνπ Κνκθνχθηνπ ππήξμε ε ζπλάληεζή ηνπ κε ηνλ Λάν Σζε. Ώπηφ ηνλ έθαλε λα εγθαηαιείςεη ηε κνπζηθή, ηηο ηειεηνπξγίεο, ηα ηππηθά θαη λα ζηξαθεί ζηελ πξσηαξρηθή θχζε ηνπ. Έρνληαο βξεη ηελ πξσηαξρηθή ηνπ θχζε (θη απηφ είλαη ην ΣΏΟ, ην λα επαλεχξεη θαλείο ηελ πξσηαξρηθή ηνπ θχζε), καο άθεζε πνιχηηκνπο ιίζνπο ζνθίαο ζαλ απηνχο: «ινη κίιεζαλ ζσζηά· δειαδή, ζχκθσλα κε ηε θχζε ηνπ ν θαζέλαο» ή «Σν λα απνζχξεζαη αθήλνληαο ίρλε είλαη εχθνιν· φκσο ην λα πεξπαηάο ρσξίο λ’ αγγίδεηο ην έδαθνο απηφ είλαη δχζθνιν». Κη αθφκα: «ηαλ εξγάδεζαη γηα ηνπο αλζξψπνπο είλαη εχθνιν λα θάλεηο ζπκβηβαζκνχο· φκσο απηφ είλαη δχζθνιν φηαλ εξγάδεζαη γηα ηνλ Οπξαλφ». (ΐι. θαη Ρνηηnd, Canto XIII). ΐηβιία πνπ απνδίδνληαη ζηνλ Κνκθνχθην είλαη ηα “Ώλάιεθηα”, νη “Χδέο” (αλζνινγία παξαδνζηαθψλ ηξαγνπδηψλ ηεο Κίλαο), θη επίζεο ε έμνρε εξκελεία ηνπ Ε Κηγθ, είηε Ε Σζηγθ, (ΐηβιίν ησλ Ώιιαγψλ). ΣΟ ΠΡΑΓΜΑ ΚΟΜΟ πνπ θη αλ θξχςεηο έλα πξάγκα ζα ην θιέςνπλ· ζν θη αλ θξχςεηο έλα πξάγκα ζα ην ράζεηο. Κξχςε ηνλ θφζκν κεο ζηνλ θφζκν θαη θαλείο δε ζα ηνλ θιέςεη. Κξχςε ηνλ θφζκν κεο ζηνλ θφζκν θαη πνηέ δελ ζα ηνλ ράζεηο. 88 Ο ΑΜΑΝΟ ΚΑΗ Ο ΚΑΣΟΥΟ ΣΟΤ ΣΑΟ ην Σζεγθ δνχζε έλαο ζακάλνο πνπ ιεγφηαλ Ση Υζηελ. Μπνξνχζε λα πξνβιέπεη γελλήζεηο θαη ζαλάηνπο, πνηνο ζα ’ρεη πηψζε, πνηνο ζα ’ρεη άλνδν, πνηνο ζα δήζεη πνιχ, πνηνο ζα πεζάλεη λένο. Μπνξνχζε λα καληέςεη κε αθξίβεηα ζα λα ήηαλ ζεφο. Πήγε ν Ληερ Σζνπ λα ηνλ δεη θαη ζακπψζεθε. ηαλ γχξηζε είπε ζηνλ Υνπ Σζνπ: «Νφκηδα δάζθαιε πσο ην ΣΏΟ ζνπ ήηαλ ηέιεην κα ηψξα μέξσ πσο ππάξρεη θάηη κεγαιχηεξν». «νπ έρσ δείμεη κφλν ην γξάκκα ηνπ ΣΏΟ» είπε ν δάζθαινο «δε ζνπ έρσ δείμεη ηελ νπζία ηνπ. Ώληηκεησπίδεηο ηνλ θφζκν κε ην ΣΏΟ πνπ γλσξίδεηο θη εθζέηεηο ηνλ εαπηφ ζνπ. Άθεζεο απηφλ ηνλ άλζξσπν λα ζε θαηαρηήζεη. Κνίηαμε λα κνπ ηνλ θέξεηο εδψ λα κε δεη θαη κέλα». Σελ άιιε κέξα ν Ληέρ Σζνπ πήγε θη έθεξε ηνλ ζακάλν. ηαλ βγήθε απφ ην ζπίηη ηνπ Υνπ Σζνπ ν ζακάλνο είπε: «Λππάκαη αιιά ν δάζθαιφο ζνπ είλαη έλαο εηνηκνζάλαηνο άλζξσπνο. Βίδα θάηη παξάμελν κέζα ηνπ: ΐξεγκέλεο ζηάρηεο». Γχξηζε ν Ληερ Σζνπ θη έθιαςε ηφζν πνπ κνχζθεςε ηα καλίθηα ηνπ κε ηα δάθξπά ηνπ. ηαλ επαλέιαβε ζην δάζθαιν ηα ιφγηα ηνπ ζακάλνπ εθείλνο ηνπ είπε: «Σνπ θαλεξψζεθα κε ηελ φςε ηεο γεο, φπνπ ηίπνηε δελ θνπληέηαη, ηίπνηε δελ δηνξζψλεηαη. Φαίλεηαη πσο είδε ην ΣΒ ζηεξεκέλν κέζα κνπ. Φξφληηζε λα κνπ ηνλ θέξεηο μαλά». Σελ άιιε κέξα ν ζακάλνο επηζθέθηεθε πάιη ηνλ Υνπ Σζνπ θη φηαλ βγήθε είπε ζηνλ Ληερ Σζνπ: «Πνιχ ηπρεξφο ππήξμε ν δάζθαιφο ζνπ πνπ κε ζπλάληεζε· ζήκεξα είλαη θαιχηεξα· έρεη φια ηα ζεκάδηα ηεο δσήο». ηαλ ν Ληερ Σζνπ επαλέιαβε ηα ιφγηα ηνπ ζακάλνπ ζηνλ Υνπ Σζνπ, απηφο εμήγεζε: «ήκεξα ηνπ θαλεξψζεθα κε ηελ φςε Οπξαλφο θαη Γε, νχηε κνξθή, νχηε χιε, κφλν ην αλάβιπζκα ηεο δσήο αλέβαηλε απφ ηηο θηέξλεο κνπ. Φαίλεηαη πσο είδε ηελ ελέξγεηα ηνπ θαινχ κέζα κνπ· θξφληηζε λα κνπ ηνλ μαλαθέξεηο». Σελ επφκελε θνξά φηαλ ν ζακάλνο βγήθε απφ ην ζπίηη ηνπ Υνπ Σζνπ είπε ζηνλ Ληερ Σζνπ: «Ο δάζθαιφο ζνπ δελ είλαη πνηέ ίδηνο. Αε κπνξψ λα δηαβάζσ ηε θπζηνγλσκία ηνπ. Ώο πξνζπαζήζεη λα ζηαζεξνπνηεζεί θαη ζα ηνλ μαλαθνηηάμσ». Ο Ληερ Σζνπ γχξηζε θαη είπε ζην δάζθαιφ ηνπ φζα ηνπ είπε ν ζακάλνο. Σφηε ν Υνπ Σζνπ είπε ζηνλ Ληερ Σζνπ: «Ώπηή ηε θνξά ηνπ θαλεξψζεθα ζαλ ηε Μεγάιε Ώξκνλία φπνπ ηίπνηε δελ ππάξρεη. Φαίλεηαη πσο είδε ηηο ηζνξξνπεκέλεο πλνέο κέζα κνπ. Σα λεξά πνπ ζηξηθνγπξίδνπλ είλαη κηα άβπζζνο. Σα λεξά πνπ κέλνπλ αθίλεηα είλαη κηα άβπζζνο. Σα λεξά πνπ ηξέρνπλ είλαη κηα άβπζζνο. Βλλέα είλαη νη άβπζζνη. Σνπ έδεημα κφλν ηηο ηξεηο. Φξφληηζε λα κνπ ηνλ μαλαθέξεηο». Σελ άιιε κέξα, ν ζακάλνο ήξζε πάιη. Αελ πξφιαβε φκσο θαιά θαιά λα θνηηάμεη ηνλ Υνπ Σζνπ θαη ην ’βαιε ζηα πφδηα. «Σξέμε λα ηνλ πηάζεηο» θψλαμε ν Υνπ Σζνπ ζηνλ Ληερ Σζνπ. Ο Ληερ Σζνπ έηξεμε, θπλήγεζε ηνλ ζακάλν αιιά δελ κπφξεζε λα ηνλ πηάζεη. «Ώπηή ηε θνξά» είπε ν δάζθαινο «ηνπ θαλεξψζεθα φπσο ήκνπλ πξηλ βγσ απφ ην πξσηαξρηθφ ΣΏΟ. Σνλ αληηκεηψπηζα απφιπηα άδεηνο θη αδηάθνξνο. Έβιεπε κφλν θχκαηα λα θπινχλ θαη ρφξηα λα ιπγίδνπλ ζηνλ άλεκν. Γη’ απηφ θαη ην ’βαιε ζηα πφδηα». 89 Μεηά απφ απηά ν Ληέρ Σζνπ θαηάιαβε πσο δελ είρε θαλ αξρίζεη λα καζαίλεη. Πήγε ζην ζπίηη ηνπ θαη γηα ηξία ρξφληα δε βγήθε απφ θεη. Ώληηθαηέζηεζε ηε γπλαίθα ηνπ ζην καγείξεκα, ηάηδε ηα γνπξνχληα ζα λα ηάηδε αλζξψπνπο θαη δελ έδεηρλε πξνηηκήζεηο ζ’ φ, ηη έθαλε. Ώπαιιάρηεθε απφ ην ιείν θαη ην ζηνιηζκέλν θαη γχξηζε ζηελ απιφηεηα, αθήλνληαο ην ζψκα ηνπ λα ζηέθεηαη ζα ζβψινο απφ ρψκα. ην κέζν ηεο ζχγρπζεο απηφο έκελε αηάξαρνο, θη έηζη, κέζα ζηελ Βλφηεηα, έδεζε σο ην ηέινο ηεο δσήο ηνπ. ΣΟΤ ΣΔΛΔΗΟΤ ΑΝΘΡΧΠΟΤ Ο ΝΟΤ Με γίλεζαη κηα ελζάξθσζε ηεο θήκεο, κε γίλεζαη απνζήθε ζρεκάησλ, κελ αλαιακβάλεηο ππεξεζίεο, κε γίλεζαη ηδηνθηήηεο ηεο ζνθίαο. Πάξε φζα ζνπ δίλεη ν Οπξαλφο αιιά κε γίλεζαη θάηνρφο ηνπο. Να είζαη άδεηνο, απηφ είλ’ φιν. Σνπ ηέιεηνπ αλζξψπνπ ν λνπο ζαλ ηνλ θαζξέθηε ηίπνηε δελ θξαηεί, δελ δηψρλεη ηίπνηε δέρεηαη κα δελ θπιαθίδεη. Ο ΒΗΑΜΟ ΣΖ ΦΤΖ Κ’ Ζ ΘΤΗΑ ΣΖ ΕΧΖ Μεξηθνί ζπζηάδνπλ ηε δσή ηνπο γηα ην ρξήκα, άιινη γηα ηε δφμα, άιινη γηα ηελ παηξίδα, άιινη γηα λα ζψζνπλ φιν ηνλ θφζκν. ινη απηνί ελψ δηαθέξνπλ ζηηο αζρνιίεο ηνπο θαη ζην ζθνπφ, ζπκθσλνχλ ζην λα θαηαζηξέθνπλ ηε θχζε ηνπο θαη λα ζπζηάδνπλ ηε δσή ηνπο. Ο Πν Γη ζθνηψζεθε ζηνπο πξφπνδεο ηνπ βνπλνχ νπ Γηαγθ γηαηί θπλεγνχζε ηελ ηηκή θαη ηε δφμα. Ο ιεζηήο Σζηρ ζθνηψζεθε πάλσ ζην βνπλφ Σ’ άη γηαηί θπλεγνχζε ηα πινχηε. Πέζαλαλ απφ δηαθνξεηηθή αηηία αιιά ζην λα ράζνπλ ηε δσή ηνπο θαη λα βηάζνπλ ηε θχζε ηνπο ήζαλ ίδηνη. Γηαηί ινηπφλ λα επαηλνχκε ηνλ έλα θαη λα θαηαθξίλνπκε ηνλ άιιν; Ο ΚΑΗΡΟ ΣΖ ΣΔΛΔΗΑ ΑΡΔΣΖ ΚΑΗ Ζ ΠΑΡΑΚΜΖ Σνλ θαηξφ ηεο Σέιεηαο Ώξεηήο, νη άλζξσπνη βάδηδαλ μέλνηαζηνη θαη ην βιέκκα ηνπο ήηαλ γεκάην εηιηθξίλεηα. Σφηε δελ ππήξραλ δξφκνη ζηα βνπλά θη νχηε πιενχκελα θαη γέθπξεο ζηηο ιίκλεο. Σα πνπιηά θαη ηα δψα ζρεκάηηδαλ ηα θνπάδηα ηνπο θνληά ζηηο βνζθέο ηνπο. Σα ρφξηα θαη ηα δέληξα έθηαλαλ ζην θπζηθφ ηνπο χςνο. Μπνξνχζεο λα ρατδεχεηο ηα πνπιηά θαη ηα δψα. Μπνξνχζεο λα ζθαξθαιψλεηο ζηα δέληξα γηα λα θνηηάδεηο ηε θσιηά ηνπ θφξαθα θαη ηεο θίζζαο. Σελ επνρή ηεο Σέιεηαο Ώξεηήο νη άλζξσπνη δνχζαλ ίδηα κε ηα δψα θαη ηα πνπιηά· θαηνηθνχζαλ πιάη πιάη κε φια ηα φληα. Αελ ππήξρε δηάθξηζε ζ’ επγελείο θαη 90 θνηλνχο ζλεηνχο. ληαο φινη ίζνη θαη ρσξίο γλψζεηο, άλζξσπνη θη αξεηή ηαπηίδνληαλ. ληαο φινη ίζνη θαη ρσξίο επηζπκίεο, δνχζαλ ζε κηα θαηάζηαζε πνπ νλνκάδεηαη απειέθεηε απιφηεηα. Μέζα ζηελ απειέθεηε απιφηεηα νη άλζξσπνη αλαπηχζζνληαλ ζχκθσλα κε ηε θχζε ηνπο. Σφηε εκθαλίζηεθαλ νη επθπνιφγνη θαη νη ζπκβνπιάηνξεο πνπ έθεξαλ ηελ επζπιαρλία θαη ηελ νξζφηεηα. Έζπεηξαλ ηελ ακθηβνιία ζην ιαφ. Με ηηο αλαιχζεηο ηνπο γηα ηε κνπζηθή θαη ηελ επηκνλή ηνπο ζηελ εζηκνηππία ρψξηζαλ ηνπο αλζξψπνπο ζε παξαηάμεηο. Οη άλζξσπνη άξρηζαλ λα δηςνχλ γηα γλψζεηο θαη νη γλψζεηο έθεξλαλ κεγαιχηεξε δίςα γηα γλψζεηο. Έηζη μεθίλεζε αλάκεζα ζηνπο αλζξψπνπο ν αληαγσληζκφο γηα ην θέξδνο. Ή επζπιαρλία γέλλεζε ηε ζθιεξφηεηα θαη ε νξζφηεηα γέλλεζε ην ιάζνο. * Ώλ δε ραζνχλ νη ζπκβνπιάηνξεο, νη ιεζηέο δελ ζα πάςνπλ λα εκθαλίδνληαη. Κη αλ δηπιαζηαζηνχλ νη ζπκβνπιάηνξεο ζα δηπιαζηαζηνχλ θαη νη ιεζηέο. Φηηάμεηε δνρεία ησλ δχν θαη ησλ νρηψ γαινληψλ γηα λα κεηξνχλ νη άλζξσπνη θαη ζα δείηε πσο νη θινπέο ζα γίλνληαη κε δνρεία ησλ δχν θαη ησλ νρηψ γαινληψλ. Φηηάμεηε δπγαξηέο θαη θαληάξηα θαη ζα δείηε πνπ νη θινπέο ζα γίλνληαη κε δπγαξηέο θαη θαληάξηα. Φηηάμεηε ζήκαηα θαη ζθξαγίδεο γηα επηθχξσζε ηεο αμηνπηζηίαο θαη ζα δείηε πσο νη θινπέο ζα γίλνληαη κε ζήκαηα θαη ζθξαγίδεο. Κεξχμεηε ηελ επζπιαρλία θαη ηελ νξζφηεηα θαη νη θινπέο ζα γίλνληαη κέζσ ηεο επζπιαρλίαο θαη ηεο νξζφηεηνο. Πψο ην μέξσ απηφ; πνηνο θιέβεη κηα δψλε πιεξψλεη κε ηε δσή ηνπ· φπνηνο θιέβεη έλα βαζίιεην γίλεηαη βαζηιηάο. Εδνχ ζε ηη βνεζά ε επθπΎα: ην λα θιέβεηο νιφθιεξα πξηγθεπάηα θη νιφθιεξα βαζίιεηα ρσξίο θακηά ηηκσξία. ζν νη άλζξσπνη θαηέρνληαη απ’ ηελ επηζπκία γηα γλψζεηο θαη ηνπο ιείπεη ην ΣΏΟ, ν θφζκνο ζα βξίζθεηαη ζε κεγάιε ζχγρπζε. Πψο ην μέξσ απηφ; Βίλαη κε ηε γλψζε πνπ θηηάρλεηο ηφμα, ζθεληφλεο, βξφρηα, παγίδεο· κα φια ηνχηα θέξλνπλ ζχγρπζε ζηα πνπιηά θαη ηα θάλνπλ λα ζθνξπίδνπλ ζηνλ νπξαλφ. Βίλαη κε ηε γλψζε πνπ θηηάρλεηο δφθαλα, θινχβεο, παγίδεο· αιιά κε ηνχηα θέξλεηο ζχγρπζε ζηα δψα θαη ηα θάλεηο λα θεχγνπλ ηξνκαγκέλα πξνο ηνπο βάιηνπο. Έηζη θαη νη κεγάιεο ξεηνξείεο, νη ζνθηζηείεο, θαη νη πνιχπινθεο ζπδεηήζεηο πάλσ ζην καχξν θαη ζην άζπξν, ζην ίδην θαη ζην αιιηψηηθν, θέξλνπλ ζχγρπζε ζηνπο αλζξψπνπο. Καη γηα φια ηνχηα θηαίεη ε απιεζηία γηα ηηο γλψζεηο. απηφ ηνλ θφζκν ν θαζέλαο γλσξίδεη αξθεηά γηα λα πξνζπαζήζεη λα γλσξίζεη απηά πνχ δε γλσξίδεη· φκσο θαλέλαο δε γλσξίδεη αξθεηά γηα λα πξνζπαζήζεη λα γλσξίζεη απηά πνπ ήδε γλσξίδεη. Ο θαζέλαο γλσξίδεη αξθεηά γηα λα θαηεγνξήζεη απηφ πνπ δελ ζεσξεί θαιφ, αιιά θαλέλαο δε γλσξίδεη αξθεηά γηα λα θαηεγνξήζεη απηφ πνπ ήδε ζεσξεί θαιφ. Ώπφ απηφ πξνέξρεηαη ε κεγάιε ζχγρπζε θ’ ε αθαηαζηαζία. Βπάλσ ζθνηεηληάδνπλ ν Ήιηνο θ’ ε ειήλε, θάησ νη ιφθνη γίλνληαη άγνλνη θ’ νη ρείκαξξνη ζηεξεχνπλ· δηαηαξάζζεηαη ν θχθινο ησλ επνρψλ, δελ ππάξρεη δψν πνπ πεξπαηά ή ζέξλεηαη θαη δελ ππάξρεη έληνκν πνπ πεδά ή πεηά πνπ λα κελ έρεη ράζεη ηελ πξσηαξρηθή ηνπ θχζε. Σφζν κεγάιε είλαη ε ζχγρπζε πνπ θέξλεη ζηνλ θφζκν ε απιεζηία γηα γλψζεηο. Ώπφ ηηο ηξεηο δπλαζηείεο θη εληεχζελ, απηφ ζπκβαίλεη θαη ηίπνηε άιιν. Οη απινί θαη ηίκηνη άλζξσπνη παξακεξίδνληαη θ’ νη άλζξσπνη ραίξνληαη κε ηηο κπεξδεκέλεο ηδέεο θαη ηηο ζνθηζηείεο. Οη πεξηπινθέο θαη νη ινγνκαρίεο έρνπλ θέξεη ηνλ θφζκν ζε ζχγρπζε. 91 * Έρεηο θαζφινπ αθνχζεη γηα ηελ επνρή ηεο Σέιεηαο Ώξεηήο; Λέσ γηα θείλν ηνλ θαηξφ, πνιχ παιηά, ζηνπο ρξφλνπο ηνπ Γηνπγθ Σζεγθ, ηνπ Σάη Σ’ ηγθ, ηνπ Πν Υνπάγθ, ηνπ Σζνπάγθ Γηαγθ, ηνπ Λη Λνπ, ηνπ Λη Υζπνπ, ηνπ Σζαλ Λνπ, ηνπ Σζνπ Γηνπγθ, ηνπ Φνπ η θαη ηνπ ελ Ναγθ, φηαλ αθφκα ε γξαθή ηνπο ήηαλ θφκπνη απφ ζρνηληά. Υαίξνληαλ ην θαΎ ηνπο, αγαπνχζαλ ηηο θνξεζηέο ηνπο, απνιάκβαλαλ ηηο γηνξηέο ηνπο θαη ηα ζπίηηα ηνπο ηα ’βξηζθαλ άλεηα. Ώλ θαη νη πφιεηο νη γεηηνληθέο ήζαλ ηφζν θνληά πνπ κπνξνχζεο λ’ αθνχζεηο ηα ζθπιηά ηνπο θαη ηα θνθφξηα ηνπο, νη άλζξσπνη κεγάισλαλ θαη πέζαηλαλ ρσξίο λα θχγνπλ απφ ηνλ ηφπν ηνπο. ’ έλαλ ηέηνην θαηξφ ζαλ απηφλ βαζίιεπε παληνχ ε ηέιεηα ηάμε. ΟΠΟΗΟ ΔΠΗΣΡΔΦΔΗ ΣΖ ΡΗΕΑ Ώλαπαχζνπ ζηελ απξαμία θαη ηα πξάγκαηα ζ’ αιιάμνπλ απφ κφλα ηνπο. Ώπαιιάμνπ απφ ηε κνξθή θαη ην ζψκα ζνπ, παξακέξηζε ηελ αθνή θαη ηελ δξάζε, μέραζε πσο είζαη έλα πξάγκα αλάκεζα ζε άιια πξάγκαηα θαη ζ’ απνιαχζεηο ηε κεγάιε ελφηεηα κε ην αβπζνκέηξεην θαη ην αδέζκεπην. Λχζε ην λνπ ζνπ, ειεπζέξσζε ην πλεχκα ζνπ, θάζεζε αθίλεηνο ζαλ άςπρνο θαη ηα δέθα ρηιηάδεο φληα ζα επηζηξέςνπλ ζηε ξίδα ηνπο· ζα επηζηξέςνπλ ζηε ξίδα ηνπο ρσξίο λα ην μέξνπλ. πνηνο επηζηξέθεη ζηε ξίδα ηνπ ρσξίο λα ην μέξεη, επηζηξέθεη ζηε ξίδα ηνπ· φπνηνο επηζηξέθεη ζηε ξίδα ηνπ θαη ην μέξεη, απνκαθξχλεηαη απφ ηε ξίδα ηνπ. Πάςε λα δίλεηο ζην αλψλπκν θαη άκνξθν κνξθέο θη νλφκαηα. Άζε ηα πξάγκαηα λα δήζνπλ θπζηθά θαη απφ κφλα ηνπο. Ο ΜΔΓΑΛΟ ΑΝΘΡΧΠΟ Ο κεγάινο άλζξσπνο δηδάζθεη, ζαλ έλα πξάγκα πνπ ξίρλεη ηε ζθηά ηνπ ή ζαλ ηνλ ήρν πνπ αθνινπζείηαη απφ ηελ ερψ. Μφλν αλ ηνλ ξσηήζνπλ απαληά θαη ηφηε βγάδεη έμσ φιεο ηηο ζθέςεηο ηνπ, θάλνληαο ηνλ εαπηφ ηνπ ζχληξνθν ηνπ θφζκνπ. Καηνηθεί ζην άερν θαη θηλείηαη ζην δίρσο θαηεχζπλζε. ε παίξλεη απφ ην ρέξη ελψ πεξηπιαληέζαη άδηθα εδψ θη εθεί θαη ζε νδεγεί ζην άλαξρν. Μπαίλεη θαη βγαίλεη ειεχζεξα παληνχ θαη είλαη δίρσο ειηθία ζαλ ηνλ Ήιην. Έρεη κνξθή θαη πξφζσπν, κα φληαο έλα κε ηε Μεγάιε Βλφηεηα πνπ δελ έρεη εγψ, πψο ζα κπνξνχζε λα πηζηεχεη φηη ε κνξθή θαη ην πξφζσπν ηνχ αλήθνπλ; Βθείλνο πνπ ζηεξίδεηαη ζηελ θηεηηθφηεηα, γίλεηαη ην πνιχ ν θπβεξλήηεο ελφο θξάηνπο. Βθείλνο πνπ ζηεξίδεηαη ζην ηίπνηε, γίλεηαη ν κεγάινο θίινο Οπξαλνχ θαη Γεο. 92 ΔΠΛΤΝΔ Σ' ΑΤΣΗΑ ΣΟΤ* ηαλ ν απηνθξάησξ Γηάν πξφηεηλε ζηνλ εξεκίηε Υζπ Γηνπ, λα αλαιάβεη ηε δηαθπβέξλεζε ηεο απηνθξαηνξίαο, ν Υζπ Γηνπ αξλήζεθε. Καη γηα λ’ απαιιάμεη η’ απηηά ηνπ απφ ηηο κνιπζκαηηθέο πξνηάζεηο ηνπ θαινχ απηνθξάηνξα, πήγε θη έπιπλε η’ απηηά ηνπ ζην πνηάκη. __________________ * ηε Υξπζή Βπνρή ηεο Κίλαο δελ ππήξρε ε ιέπξα ηεο θιεξνλνκηθήο κνλαξρίαο. ηαλ εξρφηαλ ν θαηξφο ηεο δηαδνρήο, ν απηνθξάησξ θαη νη ζνθνί ηνπ ζχκβνπινη κεηακθηεζκέλνη γχξηδαλ φιε ηε ρψξα γηα λα βξνπλ ηνλ θαηάιιειν θπβεξλήηε πνπ ζα δηαδερζεί ηνλ απηνθξάηνξα. Καη ην πην ζεκαληηθφ: Πνιινί ήζαλ απηνί πνπ δελ δερφληνπζαλ λα γίλνπλ θπβεξλήηεο θαη απηνθξάηνξεο, βξίζθνληαο αθφκα θαη ηελ ηδαληθφηεξε εμνπζία πξάγκα άμην πεξηθξφλεζεο. Ο ΑΝΧΣΔΡΟ ΑΝΘΡΧΠΟ Ο αλψηεξνο άλζξσπνο, αθήλεη ην ρξπζάθη ζακκέλν ζηε βνπλνπιαγηά θαη ξίρλεη ηα καξγαξηηάξηα ζηε ζάιαζζα. Αελ αγσλίδεηαη γηα πινχηε, νχηε επηδηψθεη ηε θήκε. Αε ραίξεηαη κε ηε καθξνδσία, νχηε ζιίβεηαη γηα ηνλ πξφσξν ζάλαην. Αε βξίζθεη επραξίζηεζε ζηελ επηηπρία, νχηε πηθξαίλεηαη ζηελ απνηπρία. Αελ ηνλ ελδηαθέξεη ε πξνζσπηθή ηνπ δφμα. Αφμα ηνπ είλαη λα γλσξίδεη φηη φια ηα πξάγκαηα είλαη έλα θ’ ε δσή θη ν ζάλαηνο δελ είλαη παξά θάζεηο ηεο ίδηαο χπαξμεο. Ο αλψηεξνο άλζξσπνο πξνβάιιεη απζφξκεηα, θηλείηαη ρσξίο πξνζρεδηαζκνχο θη φια ηα φληα ηνλ αθνινπζνχλ ζην μχπλεκά ηνπ. ΐιέπεη κεο ζην βαζχηεξν ζθνηάδη. Ώθνχεη θη εθεί πνπ δελ ππάξρεη θαλέλαο ήρνο. ηε βαζεηά λχρηα απηφο κφλν βιέπεη ην ράξακα. ηε βαζεηά ζησπή, απηφο κφλν αληηιακβάλεηαη ηελ αξκνλία. Μπνξεί λα βπζηζηεί ζηα πην κεγάια βάζε ηεο χιεο, κπνξεί λα αλεβεί ζηα πην κεγάια χςε ηνπ πλεχκαηνο. Έηζη ζηηο ζρέζεηο ηνπ κε ηα δέθα ρηιηάδεο φληα. θαιχπηεη φιεο ηηο αλάγθεο ηνπ αληιψληαο απφ ην ηίπνηε. Πάληα πεξηπιαληέηαη, δεηψληαο κφλν θαηαθχγην γηα κηα λχρηα, ζην κεγάιν, ζην κηθξφ, ζην καθξχ, ζην θνληφ, ζην καθξηλφ, ζην θνληηλφ. ΠΡΟΖΛΧΟΤ ΣΟ ΔΝΑ Σα αξρεία ιέλε: «Πξνζειψζνπ ζην Έλα θαη ηα δέθα ρηιηάδεο πξάγκαηα ζα εθπιεξσζνχλ. Φηάζε ζηε δίρσο ζθέςε θαηάζηαζε θαη ηφηε φινη νη ζενί θ’ νη δαίκνλεο ζα ππνθιηζνχλ». ΣΟ ΑΜΔΣΑΓΟΣΟ ΜΤΣΗΚΟ «Βθείλνο πνπ γλσξίδεη δελ κηιά· Βθείλνο πνπ κηιάεη δε γλσξίδεη». κσο πνηνο κπνξεί ηελ έλλνηα λα πηάζεη απηνχ ηνπ ιφγνπ; «Θα ζνπ πσ έλα παξάδεηγκα παξκέλν απ’ ηε δνπιεηά κνπ» απάληεζε ν ακαμνπνηφο: «ηαλ ζθαιίδσ έλαλ ηξνρφ κε ην ζθαξπέιν, αλ ρηππψ ην ζθπξί ζην 93 ζθαξπέιν πνιχ ειαθξά, ην ζθαξπέιν μεθεχγεη θαη δελ ζθαιίδεη ην μχιν· αλ ρηππψ ην ζθπξί ζην ζθαξπέιν πνιχ δπλαηά ην ζθαξπέιν ρψλεηαη βαζηά ζην μχιν θαη δελ δνπιεχεη. Έηζη δελ πξέπεη λα ρηππψ νχηε πνιχ ειαθξά νχηε πνιχ δπλαηά. Πξέπεη λα ζπληνλίδσ ρέξηα θαη λνπ. Με ηα ιφγηα δελ κπνξψ λα ζνπ εμεγήζσ, αιιά, ππάξρεη ζ’ απηφ έλαο ηξφπνο κπζηεξηψδεο. Αελ κπνξψ λα ηνλ δηδάμσ ζην γην κνπ, νχηε θη απηφο κπνξεί λα ηνλ κάζεη απφ κέλα. Γη’ απηφ άιισζηε, παξφιν πνπ έρσ θηάζεη ζηα εβδνκήληα, θαηαζθεπάδσ αθφκα ηξνρνχο». Ώθνχ εθείλνη πνπ γλσξίδνπλ δε κηινχλ θη εθείλνη πνπ κηιάλε δε γλσξίδνπλ, απφ πνχ νη άλζξσπνη ζ’ αληιήζνπλε ηε γλψζε ηνπο; * Γλσξίδσ ηε ραξά ελφο ςαξηνχ κεο ζην πνηάκη κεο απφ ηε δηθή κνπ ηε ραξά βαδίδνληαο ζηελ αθξνπνηακηά. ΟΣΑΝ Ο ΝΟΤ ΔΗΝΑΗ ΓΑΛΖΝΗΟ ΑΝ Σ’ ΑΚΗΝΖΣΟ ΝΔΡΟ Ο ζνθφο, είλαη γαιήληνο, φρη γηαηί ζεσξεί θαιφ ην λα ’λαη γαιήληνο, αιιά γηαηί ηίπνηε ζηνλ θφζκν δελ κπνξεί λα ηαξάμεη ηε γαιήλε ηνπ. Σν αθίλεην λεξφ θαζξεθηίδεη ην γέλη ηνπ θαη ηα θξχδηα ηνπ· ε επηθάλεηά ηνπ γίλεηαη ην αιθάδη ζηνλ ζπνπδαίν καξαγθφ. Ώλ ε αθηλεζία δίλεη ηφζε δηαχγεηα ζην λεξφ πφζν πεξηζζφηεξε δίλεη ζην πλεχκα; Ο λνπο ηνπ ζνθνχ φληαο γαιήληνο είλαη ν θαζξέθηεο η’ Οπξαλνχ θαη ηεο Γεο, αληαλαθιά φια ηα φληα. Σ’ αθίλεην λεξφ είλαη θαζξέθηεο· γη’ απηφ ν ζνθφο πηνζεηεί ην πξφηππφ ηνπ. ηαλ ν λνπο είλαη γαιήληνο ζαλ η’ αθίλεην λεξφ κέζα ηνπ θαζξεθηίδεηαη ην ζχκπαλ. ΣΑ ΤΠΟΚΑΣΑΣΑΣΑ ΣΟΤ ΣΑΟ Γη’ απηφλ πνπ θαηέρεη ην χςηζην, φια ηα αμηψκαηα ηνπ θξάηνπο είλαη δίρσο αμία. Γη’ απηφλ πνπ θαηέρεη ηνλ νπξάλην ζεζαπξφ, φια ηα πινχηε ησλ αλζξψπσλ είλαη δίρσο αμία. Γη’ απηφλ πνπ πξαγκαηψλεη ηελ πςίζηε επηζπκία, ε ππφιεςε θαη ε θήκε είλαη δίρσο αμία. Σα αμηψκαηα θαη ηα πινχηε, ε ππφιεςε θαη ε θήκε, είλαη ππνθαηάζηαηα ηνπ ΣΏΟ θαη ην ΣΏΟ δελ δέρεηαη ππνθαηάζηαηα. 94 Ζ ΔΠΗΚΔΦΖ ΣΟΤ ΚΟΜΦΟΎΚΗΟΤ ΣΟ ΓΡΑΚΟΝΣΑ ηαλ ν Κνκθνχθηνο επηζθέθηεθε ηνλ Λάν Σζε, αλάκεζα ζηα άιια ν Λάν Σζε ηνπ είπε: «Γηαηί θάλεηο ηφζν θφπν θαη ηφζε θαζαξία ζα λα βαξάο έλα ληανχιη γηα λα βξεηο έλα παηδί πνπ ράζεθε; Δ ρήλα είλαη άζπξε ρσξίο λα πιέλεηαη θάζε κέξα θαη ην θνξάθη είλαη καχξν ρσξίο λα βάθεηαη. Μαχξν θη άζπξν· ηφζν απιά πνπ δελ αθήλνπλ πεξηζψξηα γηα ζπδήηεζε. Δ θχζε δελ κπνξεί λ’ αιιάμεη. Σν πεπξσκέλν δε κπνξεί λ’ αιιάμεη. Ο ρξφλνο δε κπνξεί λα ζηακαηήζεη. Σν ΣΏΟ δελ κπνξεί λα παξεκπνδηζηεί. ηαλ θηάζεηο ζην ΣΏΟ, δελ ππάξρεη ηίπνηε πνπ λα κελ κπνξείο λα εθπιεξψζεηο. ηαλ δελ θηάζεηο ζην ΣΏΟ, δελ ππάξρεη ηίπνηε πνχ λα κπνξείο λα εθπιεξψζεηο». ηαλ επέζηξεςε ν Κνκθνχθηνο απφ ηελ επίζθεςε ηνπ ζηνλ Λάν Σζε, δε κηινχζε γηα ηξεηο κέξεο. Έλαο καζεηήο ηνπ ηνλ ξψηεζε: «Αάζθαιε, φηαλ ζπλάληεζεο ηνλ Λάν Σζε, ηη ηνλ ζπκβνχιεςεο θαη ζε ηη ηνλ δηφξζσζεο;» Σφηε ν Κνκθνχθηνο απάληεζε: «Βίδα έλα δξάθνληα1* θνπινπξηάδεηαη θαη δείρλεη ην ζψκα ηνπ, μεηπιίγεηαη θαη πξνβάιιεη ην κεγαιείν ηνπ· θαβαιψληαο ηα ζχλλεθα η’ νπξαλνχ ηξέθεηαη κε ην Γηαγθ θαη ην Γηλ. Έκεηλα άθσλνο. Αελ κπνξνχζα λα κηιήζσ. Πψο ινηπφλ ζα ζπκβνχιεπα θαη ζα δηφξζσλα ηνλ Λάν Σζε;» * Μφλν ν ηέιεηνο άλζξσπνο ππεξβαίλεη ηα φξηα ηνπ αλζξψπηλνπ θη φκσο δελ απνζχξεηαη απφ ηνλ θφζκν· δεη αξκνληθά κε ηνπο αλζξψπνπο θη φκσο δελ πξνμελεί βιάβε ζηνλ εαπηφ ηνπ. Ώπφ ηηο δηδαζθαιίεο ησλ αλζξψπσλ δε καζαίλεη ηίπνηε· ππάξρεη κέζα ηνπ εθείλν πνπ ηνλ θάλεη αλεμάξηεην απφ ηνπο άιινπο. ________________ * ηελ Ώλαηνιή ν Αξάθνο, φληαο ζπλδπαζκφο ηνπ εξπεηνχ θαη ηνπ θηεξσηνχ, ηνπ γήηλνπ θαη ηνπ νπξάληνπ, ζεσξείηαη ζηνηρείν ηζφζεν, είλαη κηα φςε, έλα ζχκβνιν, ηνπ ΣΏΟ. ΟΤΡΑΝΗΟ ΚΗ ΑΝΘΡΧΠΗΝΟ Ο Ρν, είπε ζηνλ Πηγθ Ε. «Έρεη εηπσζεί πσο ην νπξάλην είλαη εζσηεξηθφ θαη ην αλζξψπηλν εμσηεξηθφ. Ώλ μέξεηο πψο ιεηηνπξγνχλ, απηφ πνπ νλνκάδνπκε νπξάλην θη απηφ πνπ νλνκάδνπκε αλζξψπηλν, ζα έρεηο ηε ξίδα ζνπ ζην νπξάλην, θη έηζη, είηε πξνρσξείο, είηε νπηζζνρσξείο, είηε απιψλεζαη, είηε καδεχεζαη, ζα βξίζθεζαη πάληα ζην νπζηαζηηθφ, ζα πεξηπιαληέζαη ζην χςηζην». «Ση ελλνείο κε ην νπξάλην θαη ην αλζξψπηλν;» ξψηεζε ν Πηγθ Ε. «Σα άινγα θαη ηα βφδηα» είπε ν Ρν, «έρνπλ ηέζζεξα πφδηα. Ώπηφ είλαη νπξάλην. ΐάιε φκσο ζην άινγν ραιηλάξη, βάιε ζηε κχηε ηνπ βνδηνχ ζρνηλί· απηφ είλαη αλζξψπηλν. Γη’ απηφ έρεη εηπσζεί: Μελ επηηξέπεηο ζηε ζθνπηκφηεηα λα εμαιείςεη ηνλ θπζηθφ λφκν. Ώθνινχζεζε πξνζερηηθά ην ΣΏΟ θαη κελ ην ράλεηο. Έηζη ζα επηζηξέςεηο ζηελ αιεζηλή ζνπ θχζε». 95 ΟΗ ΚΟΤΠΔ ΚΑΗ ΣΑ ΠΔΛΔΚΟΤΓΗΑ Κφςαλ ην αησλφβην δέληξν θη έθθηαμαλ θνχπεο γηα ηηο ζπνλδέο· ηηο ζηφιηζαλ κε ζρέδηα ζαιαζζηά θαη θίηξηλα· ηα πειεθνχδηα ηα πεηάμαλ ζην ραληάθη. Οη θνχπεο ίζσο λα ’λαη νκνξθφηεξεο απφ ηα πειεθνχδηα, κα θαζφινπ δελ δηαθέξνπλ απ’ απηά ζην φηη ράζαλ ηελ αξρηθή, ηελ πξψηε θχζε ηνπο. ΣΖ ΥΡΤΖ ΔΠΟΥΖ ηε Υξπζή Βπνρή δελ ππήξραλ άμηνη θαη κε άμηνη, ηαιαληνχρνη θαη κε ηαιαληνχρνη. Οη θπβεξλήηεο ήζαλε ζαλ ηα ςειά θισλάξηα ελφο δέληξνπ θη ν ιαφο ζαλ ηα ειάθηα ζηνπο αγξηφηνπνπο. Έθαλαλ ην ζσζηφ αιιά δελ ήμεξαλ ηίπνηε γηα ην ζσζηφ. Βίραλ αγάπε αλάκεζά ηνπο δίρσο λα γλσξίδνπλ ηη ζεκαίλεη θαινζχλε θη επζπιαρλία. Ήζαλε δίθαηνη ρσξίο λα μέξνπλ δηφινπ απφ λφκνπο. Ήζαλ πηζηνί ζην ιφγν ηνπο ρσξίο λα μέξνπλ πσο απηφ εηλ’ εληηκφηεηα. Σξηγχξηδαλ απιά φπσο ηα έληνκα, πξνζθέξνληαο ππεξεζίεο ν έλαο ζηνλ άιιν, δίρσο λα μέξνπλ πσο απηφ είλαη κεγάιε αξεηή. Γη’ απηφ θαη δελ άθεζαλ ίρλε πίζσ ηνπο, γη’ απηφ θαη δε κείλαλ ζεκάδηα απφ ηηο πξάμεηο ηνπο. ΣΟ ΚΟΣΔΗΝΟ ΜΑΡΓΑΡΗΣΑΡΗ Ο Κίηξηλνο Ώπηνθξάηνξαο πεξηπιαλήζεθε ζηα βφξεηα ηνπ Κφθθηλνπ Νεξνχ, αλέβεθε ηηο πιαγηέο ηνπ Κ’ νπλ ι’ νπλ θαη θνίηαμε πξνο ην Νφην. Κη ελψ επέζηξεθε αληηιήθζεθε πσο είρε ράζεη ην θνηεηλφ Μαξγαξηηάξη ηνπ. Έζηεηιε ηε Γλψζε λα ην βξεη, αιιά ε Γλψζε δε κπφξεζε λα ην βξεη. Έζηεηιε ηελ Βμππλάδα λα ην βξεη, αιιά ε Βμππλάδα δε κπφξεζε λα ην βξεη. Έζηεηιε ηε ρνιαζηηθφηεηα λα ην βξεη, κα νχηε θ’ ε ρνιαζηηθφηεηα κπφξεζε λα ην βξεη. Σειηθά, έζηεηιε ην Σίπνηε. Καη ην Σίπνηε κπφξεζε λα ην βξεη. «Ση παξάμελν» είπε ν Κίηξηλνο Ώπηνθξάηνξαο «ελ ηέιεη, κφλν ην Σίπνηε κπφξεζε λα ην βξεη». ΣΟ ΜΗΚΡΟ ΚΑΗ ΣΟ ΜΔΓΑΛΟ Ώπηφ πνπ γλσξίδεη ν άλζξσπνο δελ ζπγθξίλεηαη κ’ εθείλν πνπ δελ γλσξίδεη. Σα ρξφληα ηεο δσήο ηνπ δε κπνξνχλ λα ζπγθξηζνχλ κε ηα ρξφληα πξηλ απφ ηε γέλλεζή ηνπ. Παζρίδνληαο κε ην κηθξφ λα κεηξήζεη ην κεγάιν νδεγείηαη ζε ζχγρπζε θαη δελ θηάλεη ζην ζθνπφ ηνπ. Πψο ινηπφλ κπνξεί θαλείο λα πεη φηη ε άθξε κηαο ηξίραο είλαη ην έζραην ηεο κηθξφηεηαο θαη ην ζχκπαλ ην έζραην ηεο κεγαινζχλεο; ’ φιν ηνλ θφζκν δελ ππάξρεη ηίπνηε κεγάιν ή κηθξφ. Σν ζχκπαλ, είλαη κηθξφ ζαλ έλαο ζπφξνο ζηλαπηνχ. Δ άθξε κηαο ηξίραο, είλαη κεγάιε ζαλ έλα βνπλφ. 96 ΣΟΞΟΣΖ ΚΑΗ ΔΠΑΘΛΟ ηαλ ηνμεχεηο γηα λα πάξεηο έπαζιν κηα πέηξα, πεηπραίλεηο ην ζηφρν. ηαλ ηνμεχεηο γηα λα πάξεηο έπαζιν έλα κπξνχηδηλν ζηνιίδη γίλεζαη αλήζπρνο. Κη φηαλ ηνμεχεηο γηα ρξπζάθη ηαξάδεζαη ηφζν πνπ ράλεηο ην ζηφρν. Ή δεμηνηερλία ζνπ είλαη πάληα ίδηα κα ζ’ επεξεάδεη ε αμία ηνπ επάζινπ. ζν κεγαιχηεξε αμία απνθηά ην εμσηεξηθφ, ηφζν πεξηζζφηεξν ζηεξεχεη ην εζσηεξηθφ. ΔΗΠΔ Ο ΚΟΜΦΟΎΚΗΟ ηαλ ν Κνκθνχθηνο βξέζεθε πεξηθπθισκέλνο αλάκεζα ζηνπο Σζελ θαη ζηνπο Σζάη, δελ είρε θάεη ηίπνηε γηα εθηά κέξεο. Πήξε έλα μεξφ μχιν θαη ην ρηππνχζε κ’ έλα μεξφ θιαδί ζα ζήκαληξν θη άξρηζε λα ηξαγνπδάεη. Βίρε έλα φξγαλν ρσξίο λφηεο θη έβγαδε έλαλ ήρν δίρσο κεισδία. Κη φκσο ην ρηχπεκα ηνπ μχινπ θαη ε θσλή ηνπ αλζξψπνπ ελψλνληαλ ζαλ ην πλί ηνπ αιεηξηνχ πνπ πξνρσξάεη ζην ρψκα θαη ηαίξηαδαλ κ’ απηφ πνπ ζθεθηφηαλ ν θαζέλαο. Ο Γελ Υνπ, πνπ ζηεθφηαλ φξζηνο κε ηα ρέξηα ηνπ ζηαπξσκέλα ζην ζηήζνο, γχξηζε ηα κάηηα θαη θνίηαμε ηνλ Κνκθνχθην. Ο δάζθαινο θνβήζεθε κήπσο ν ζεβαζκφο ηνπ καζεηή ηνπ ήηαλ ππεξβνιηθφο, κήπσο ε αγάπε ηνπ ηνλ βχζηδε ζε ζιίςε θαη ηνπ είπε: «Πην εχθνια θαλείο γιπηψλεη απ’ ηε δπζκέλεηα η’ Οπξαλνχ παξά απφ ηελ εχλνηα ησλ αλζξψπσλ. Κακηά αξρή δελ είλαη δίρσο ηέινο. Ο Οπξαλφο θη ν άλζξσπνο είλ’ έλα. Πνηνο ηξαγνπδνχζε ηνχην ην ηξαγνχδη ηψξα δα;» ΑΛΛΖΛΟΓΔΝΔΖ ΣΧΝ ΑΝΣΗΘΔΣΧΝ πνπ ππάξρεη πξνζθφιιεζε ππάξρεη θαη ρσξηζκφο· φπνπ ππάξρεη άλνδνο ππάξρεη θαη θάζνδνο. Σα θνθηεξά αληηθείκελα ζηνκψλνπλ· φπνπ ππάξρεη δφμα ππάξρεη θαη δπζθήκεζε· αλ είζαη έμππλνο ζηξέθνληαη ελαληίνλ ζνπ. Ώλ είζαη θνπηφο ζε εθκεηαιιεχνληαη. Πψο ινηπφλ κπνξεί λα ππάξμεη έλα ζηαζεξφ ζεκείν; Ώιίκνλν. Κάηη ηέηνην κπνξεί λα βξεζεί κφλν ζην ΣΏΟ. ΣΟ ΦΧ ΣΟΤ ΟΤΡΑΝΟΎ Ξέξνληαο ν ζνθφο πσο ην θαθφ γελλάεη ην θαιφ θαη ην θαιφ γελλάεη ην θαθφ, πνηέ δελ θάλεη δηάθξηζε αλάκεζα ζηα δπν. Κξίλεη ηα πξάγκαηα κφλν «κέζα ζην Φσο ηνπ Οπξαλνχ».* 97 * ηαλ νη αληηζέζεηο πάςνπλ γηα ζέλα λα είλαη αληηζέζεηο, ηφηε θηάλεηο ζ’ απηφ πνπ νλνκάδεηαη άμνλαο ηνπ ΣΏΟ. Βθείλνο πνπ βξίζθεη ηνλ άμνλα, ζηέθεη αθίλεηνο ζην θέληξν φισλ ησλ αιιαγψλ: Αελ έρνπλ ηέινο, νχηε ε ζέζε, νχηε ε άξλεζε. Μείλε αθίλεηνο ζην θέληξν ηνπ ζηξνβίινπ. ΐιέπε ηα πάληα «κεο ζην Φσο ηνπ Οπξαλνχ». * Πνηέ δελ εμεηάδεη ν ζνθφο κε πξνθαηάιεςε ηα πξάγκαηα. ηε ζέζε απηνχ πνπ θξίλεη βάδεη πάληνηε ηνλ εαπηφ ηνπ. Πνπ ζα πεη: ΐιέπεη ηα πάληα κεο ζην «Φσο ηνπ Οπξαλνχ» ______________________ * «Μέζα ζην θσο ηνπ Οπξαλνχ»: ΐιέπεη ην θάζε ηη κε ην λνπ ηνχ Μεγάινπ Βαπηνχ· βιέπεη ην θάζε ηη κε ην ζετθφ κάηη. πσο θαη ζηνλ Δξάθιεηην:.«Ήζνο γαξ αλζξψπεηνλ κελ νπθ έρεη γλψκαο, ζείνλ δε έρεη». Κη επίζεο: «Σσ κελ ζεψ θαιά πάληα θαη αγαζά θαη δίθαηα, άλζξσπνη δε α κελ άδηθα ππεηιήθαζη α δε δίθαηα». Ο ΛΖΣΖ ΣΗΥ ΚΑΗ ΣΟ ΣΑΟ Ρψηεζαλ ηνλ ιεζηή Σζηρ: «Έρεη έλαο ιεζηήο ΣΏΟ;» «Καη πνπ δελ ππάξρεη ην ΣΏΟ;» απάληεζε ν ιεζηήο. «Γηα λα εληνπίζεηο ην ζεζαπξφ ρξεηάδεηαη δηαίζζεζε. Γηα λα θξίλεηο αλ ην ζρέδην ζα πεηχρεη ρξεηάδεηαη ζνθία. Γηα λα κπεηο πξψηνο ρξεηάδεηαη γελλαηφηεηα. Γηα λα βγεηο ηειεπηαίνο επίζεο ρξεηάδεηαη γελλαηφηεηα. Γηα λα κνηξάζεηο δίθαηα ηα ιάθπξα ρξεηάδεηαη έκθπηε θαινζχλε. Καλείο ζηνλ θφζκν δε κπνξεί λα γίλεη κεγάινο ιεζηήο ρσξίο λα έρεη ην ΣΏΟ». ΟΠΟΗΟ ΜΗΛΑ ΓΗΑ ΣΟ ΣΑΟ πνηνο κηιά γηα ην ΣΏΟ, δελ κηιά γηα ην ΣΏΟ. Σν ΣΏΟ δελ αθνχγεηαη· αλ αθνπζηεί δελ είλαη ην ΣΏΟ. Σν ΣΏΟ δελ θαίλεηαη· αλ θαλεί δελ είλαη ην ΣΏΟ. Σν ΣΏΟ δελ πξνζδηνξίδεηαη· αλ πξνζδηνξηζηεί δελ είλαη ην ΣΏΟ*. Ώπηφ πνπ δίλεη κνξθή ζηε κνξθή, είλαη ρσξίο κνξθή θαη πνηνο κπνξεί λα ην γλσξίζεη; Σν ΣΏΟ δελ έρεη θαλέλα φλνκα. _____________ * Έλαο πνπ δελ μέξεη η’ είλαη ην ΣΏΟ (δελ ην έρεη βηψζεη), δε κπνξεί λα κάζεη γη’ απηφ. Έηζη, φπνηνο κηιά ζε θάπνηνλ πνπ δελ κπνξεί λα κάζεη γηα ην ΣΏΟ, πάεη λα πεη πσο δελ θαηέρεη ν ίδηνο ην ΣΏΟ. Ώλ ην θάηερε, ζα ήμεξε πσο είλαη ακεηάδνην. 98 ΠΟΤ ΒΡΗΚΔΣΑΗ ΣΟ ΣΑΟ Ο Αάζθαινο ηνπ Ώλαηνιηθνχ ηείρνπο ξψηεζε ηνλ Σζνπάγθ Σζνπ: «Ώπηφ πνπ νλνκάδνπκε ΣΏΟ πνχ βξίζθεηαη;» «Παληνχ» απάληεζε ν Σζνπάγθ Σζνπ. «Αειαδή;» «Να ι.ρ. ζην κπξκήγθη». «ΐξίζθεηαη θαη πην θάησ;» «ην ρνξηάξη». «Πην θάησ;» «’ απηή ηελ πέηξα». «Ώθφκα πην θάησ;» «ηελ θνπξηά θαη ζην θάηνπξν». Ο Αάζθαινο ηνπ Ώλαηνιηθνχ ηείρνπο δελ είπε ηίπνηε. Σφηε ν Σζνπάγθ Σζνπ παξαηήξεζε: «Οη εξσηήζεηο ζνπ δελ θηάλνπλ ζηελ νπζία ηνπ ζέκαηνο. Γηαηί λα κελ πεξηπιαλεζνχκε καδί ζην παιάηη ηνπ Οχηε Καλ Σίπνηε; Αελ πάεη θαλείο πνπζελά θαη δελ μέξεη πνπ θηάλεη. Πάεη, γπξίδεη, θαη δελ μέξεη πνπ ζηακαηά. Πάεη, γπξίδεη, θαη δελ μέξεη πφηε πήγε θαη πφηε ήξζε. Πεξηδηαβάδεη ην άπεηξν, πνπ θακηά γλψζε δε γλσξίδεη ηα φξηά ηνπ. ΣΟΝ ΚΟΜΟ ΣΟΝ ΓΗΑΠΔΡΝΑ Σνλ θφζκν ηνλ δηαπεξλά κηα θαη κνλαδηθή πλνή δσήο. Γη’ απηφ θαη νη ζνθνί ηηκνχλ ην Έλα. ΓΗΑ ΣΖΝ ΔΠΟΥΖ ΠΟΤ ΓΔΝ ΤΠΖΡΥΔ ΣΟ ΤΜΠΑΝ Ο Ρελ Σζηνπ ξψηεζε ηνλ Κνκθνχθην: «Μπνξνχκε λα κάζνπκε ηίπνηε γηα ηελ επνρή πνπ δελ ππήξρε ην ζχκπαλ;». «Μπνξνχκε», απνθξίζεθε ν Κνκθνχθηνο: «ε επνρή εθείλε είλαη ηφζν παιηά φζν θαη ε ζεκεξηλή». ΚΔΦΔΗ Αελ ππάξρεη ιεζηήο κεγαιχηεξνο απφ ην Γηλ θαη ην Γηαγθ. ’ φιν ην ζχκπαλ δελ ππάξρεη απ’ απηά δηαθπγή. * Χ ε πξνζπάζεηα γηα νινθιήξσζε. Σν πξφβιεκα κε ηελ νινθιήξσζε είλαη πνπ νη άλζξσπνη ήδε ηελ δηαζέηνπλ. 99 * ζν πεξηζζφηεξν κηινχκε γηα ην θελφ, ηφζν πεξηζζφηεξν απνκαθξπλφκαζηε απ’ απηφ. * Μπνξεί θάπνηνο άλζξσπνο λα κελ κηιάεη πνηέ θη φκσο φιε ηνπ ε δσή λα είλαη κηα νκηιία. * Ώπηφο πνπ είλαη αιεζηλά αγλφο, ζπκπεξηθέξεηαη ζα λα κελ είλαη. Ώπηφο πνπ έρεη άθζνλε αξεηή, ζπκπεξηθέξεηαη ζα λα κελ έρεη αξεηή. * Οη αξραίνη πνπ έθηαζαλ ζην ΣΏΟ, ήζαλ επηπρηζκέλνη ζηελ επηηπρία φζν θαη ζηελ απνηπρία. Δ επηπρία ηνπο δελ είρε θακηά ζρέζε κε ηελ επηηπρία ηνπο ή ηελ απνηπρία ηνπο. ηαλ ην ΣΏΟ απνθηεζεί, ε επηηπρία θαη ε απνηπρία γίλνληαη απινί θξίθνη κηαο αιπζίδαο, φπσο ν άλεκνο, ε άπλνηα, ην θξχν, ε δέζηε, ε μεξαζία, ε βξνρή. Ώιεζηλά, ην ΣΏΟ, αληακείβεη κφλν ην νπξάλην ζηνηρείν κεο ζηνλ άλζξσπν θη φρη ην αλζξψπηλν. * Ώπηφο πνπ θαηαλνεί ην Μεγάιν Πεπξσκέλν γίλεηαη ν ίδηνο ηκήκα ηνπ. Ώπηφο πνπ θαηαλνεί ην Μηθξφ Πεπξσκέλν εγθαηαιείπεηαη ζην αλαπφθεπρην. Δ επηινγή απνθιείεη ηελ θαζνιηθφηεηα· ε πξνζθφιιεζε ζε κηα δνμαζία απνθιείεη φιεο ηηο άιιεο· ελψ ην ΣΏΟ δελ απνθιείεη ηίπνηε. Ο ΣΟΤΑΓΚ ΣΟΎ ΜΗΛΧΝΣΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΚΖΓΔΗΑ ΣΟΤ ηαλ πέζαηλε ν Σζνπάγθ Σζνπ, νη καζεηέο ηνπ εμέθξαζαλ ηελ επηζπκία λα ηνπ θάλνπλ κηα θεδεία ιακπξή. Σφηε ν Σζνπάγθ Σζνπ είπε: «Μελ θάλεηε ηίπνηε, ζα ’ρσ ηε γε θαη ηνλ νπξαλφ θέξεηξν θαη ζάβαλν, ηνλ Ήιην θαη ην Φεγγάξη ηράδηλνπο δίζθνπο, η’ άζηξα θαη ηνπο αζηεξηζκνχο καξγαξηηάξηα θαη πνιχηηκα πεηξάδηα, ηα δέθα ρηιηάδεο φληα γηα ζπλνδεία. Πνηα θεδεία ζα κπνξνχζε λα ’λαη ιακπξφηεξε απφ ηνχηε;» ΜΗΛΟΤΝ ΟΗ ΦΗΛΟΗ ΣΟΤ ΣΟΤΑΓΚ ΣΟΤ Σν λα ’ζαη άδεηνο, ρσξίο κνξθή, λα κεηακνξθψλεζαη θαη λ’ αιιάδεηο αδηάθνπα· λα κε ζε λνηάδεη αλ είζαη δσληαλφο ή λεθξφο· λα ’ρεηο παξέα ζνπ ηνλ Οπξαλφ θαη ηε Γε· λα πεξηπιαληέζαη αλάκεζα ζηα πλεπκαηηθά φληα· λα ’ζαη αθεξεκέλνο, ζαζηηζκέλνο, ρσξίο λα λνηάδεζαη πνχ παο θαη πνχ ζα θηάζεηο, κε ηα δέθα ρηιηάδεο φληα λ’ απιψλνληαη κπξνζηά ζνπ, ρσξίο λα πξνζθνιιηέζαη ζε θαλέλα απ’ απηά· απηφ ήηαλ ην ΣΏΟ ησλ αξραίσλ θαηξψλ· ζ’ απηφ ην ΣΏΟ πίζηεπε θη ν Σζνπάγθ Σζνπ. Με παξάμελνπο φξνπο, κε ιφγηα θνθηεξά, κε γιψζζα βαζπζηφραζηε, έδσζ’ ειεχζεξε έθθξαζε ζηηο ζθέςεηο ηνπ, ρσξίο λα πξνζθνιιεζεί ζε θακηά γξακκή, ρσξίο λα γίλεη νπαδφο θακηάο ζρνιήο. 100 Πίζηεπε πσο ν θφζκνο είλαη ηφζν πνιχ βπζηζκέλνο ζηε ιάζπε ψζηε δελ ηαίξηαδε λα ηνπο κηιήζεη επζέσο. Γη’ απηφ κηινχζε κε παξαβνιέο, ρξεζηκνπνηνχζε ζπκβνιηθή γιψζζα θαη θάπνηε ηηο πεπνηζήζεηο ηνπ γηα λα πξνζερηνχλ ηηο απέδηδε ζε ηξαλά νλφκαηα θαη ζρεδφλ κπζηθνχο ζνθνχο ηνπ απψηεξνπ παξειζφληνο. Με ηνλ θσηηζκέλν ηνπ λνπ, πεξηπιαληφηαλ ζηνλ Οπξαλφ θαη ζηε Γε, ρσξίο λα βιέπεη ππεξνπηηθά, νπη’ έλα απφ ηα δέθα ρηιηάδεο φληα. Αελ θαηαδίθαδε ηηο απφςεηο ησλ άιισλ θη έδεζε εηξεληθά ζηε δχζθνιε (φζν θαη θάζε άιιε) επνρή ηνπ. ηα γξαθηά ηνπ ππάξρνπλ βφηζαια θαη πνιχηηκνη ιίζνη· αμίδεη θαλείο λα παίδεη θαη κε ηα δπν. Φειά, παξέα κε ην ΣΏΟ. Υακειά, ζπληξνθηά κ’ εθείλνπο πνπ πήγαλ πέξ’ απφ δσή θαη ζάλαην, θαη δελ πηζηεχνπλ ζε αξρή θαη ηέινο. ζν γηα ηελ πεγή, ηε ξίδα, κηινχζε γη’ απηήλ κε βαζεηά θαη πιαηεηά αληίιεςε. Κη φζν γηα ην ΣΏΟ κπνξνχκε λα πνχκε φηη ήηαλε κ’ απηφ ζπληνληζκέλνο θη αθνινχζεζε ην δξφκν ηεο επηζηξνθήο κέρξη ην ηέινο. Γηα ηηο κεηακνξθψζεηο ησλ φλησλ θαη ηελ απειεπζέξσζε ηνπ αλζξψπνπ καο άθεζε αξρέο πνπ δελ ζα ζβήζνπλ πνηέ. Μπζηηθφο, ζθνηεηλφο, αλεμάληιεηνο, απηφο πνπ νλνκάδνπκε Σζνπάγθ Σζνπ. 101 ΥΟΤΕ Ε Πνιχ θαιά θαηαιαβαίλσ ηη κνπ ιεο αξραίε θίιε Υνχη η. Πνιχ θαιά θαηαιαβαίλσ, επεηδή έρνπκε πηεη θ’ νη δπν ζπγρξφλσο απ’ ηελ ίδηα ηελ πεγή: 1. Ο Ήιηνο πνπ κεζνπξαλεί, ζπλάκα δχεη. 2. ια ηα φληα είλαη φκνηα θαη φια δηαθέξνπλ. 3. Δ πφιε καο εηνχηε πεξηέρεη φιν ηνλ θφζκν. 4. Σν Νφηην ΐαζίιεην έρεη φξηα θαη δελ έρεη. 5. Ξεθίλεζα απφςε γηα ην Γηε θη έθηαζα ρηεο. 6. Κέληξν ηνπ Κφζκνπ; Σν γλσξίδσ: ΐξίζθεηαη βφξεηα ηνπ Γελ θαη λφηηα ηνπ Γηερ. 7. Άθεζε ηελ αγάπε λ’ αγθαιηάζεη φια ηα φληα: Ο Οπξαλφο θ’ ε Γε είλ’ έλα ζψκα. 8. Πνηέ νη ηξνρνί κηαο άκαμαο δελ αθνπκπνχλ ζηε γε. 9. Σνπ ηπηάκελνπ πνπιηνχ ε ζθηά είλαη αθίλεηε. 10. Σ’ άζπξα ζθπιηά είλαη καχξα. 11. Βίλαη καθξχηεξε ε ρειψλα απφ ην θίδη. 12. Σα κάηηα καο δε βιέπνπλ. 13. Αελ έρεη ζεκαζία ε ηαρχηεηα ηνπ βέινπο· θάζε ζηηγκή ην βέινο δελ θηλείηαη θαη θηλείηαη. ή (Σν βέινο πνπ πεηά, θάζε ζηηγκή κέλεη αθίλεην)** 14. Απν θξίθνη πνπ ζπλδένληαη κπνξνχλ λα ρσξηζηνχλ. 15. Βθείλν πνπ δελ έρεη ηίπνηε κέζα ηνπ, είλαη, ην (απφιπηα) Μηθξφ. Βθείλν πνπ δελ έρεη ηίπνηε έμσ ηνπ, είλαη, ην (απφιπηα) Μεγάιν. 102 16. Ώγγίδνληάο ην νπδέπνηε ην πηάλεηο· αλ ην έπηαλεο πνηέ δε ζα ππήξρε ρσξηζκφο. 17. Πάξε έλα ξαβδί καθξχ κηα πήρπ· θφςην ζηε κέζε· θάζε κέξα θφςε ζηε κέζε θάζε ηνπ κηζφ· θη αλ ζα ην θφβεηο γηα ρηιηάδεο γελεέο πνηέ ζνπ δελ ζα θηάζεηο ζ’ έλα ηέινο. _________________ *Βλψ ν Σζνπάγθ Σζνπ εθηηκήζεθε, αληίζεηα ν Υνχη η θαηεγνξήζεθε θαη παξεμεγήζεθε ηφζν θαηά ηελ επνρή ηνπ φζν θη απφ ηνπο κεηαγελέζηεξνπο ζαλ ξεηνξηθφο θαη ζνθηζηίδσλ. κσο; Ώλ ν Σζνπάγθ Σζνπ δελ παξεμεγήζεθε ήηαλ γηαηί κίιεζε κε παξαβνιέο, ελψ ν Υνχη η κίιεζε πξνθιεηηθά, δειαδή, κε ηελ «αιαδνλεία» ηεο επζχηεηαο. Ώιιά ζηελ πξαγκαηηθφηεηα εθείλνη πνπ δελ θαηελφεζαλ ηνλ Υνχη η (πνπ ήηαλ θίινο ηνπ Σζνπάγθ Σζνπ -θη απηφ δελ είλαη ηπραίν-), νχηε ηνλ Σζνπάγθ Σζνπ θαηελφεζαλ. Καη βέβαηα ν Υνχη η είαη έλαο ζχγρξνλνο θπζηθφο πςεινηάηνπ (πξψηνπ) επεηπέδνπ: «Πνηέ νη ηξνρνί ελφο θάξνπ δελ παηνχλ ζην έδαθνο». Καη βέβαηα ζπκβαίλεη απηφ, αθνχ παηνχλ επάλσ ζε ζεκεία πνπ κεηαμχ ηνπο ππάξρεη άπεηξε απφζηαζε. Βίλαη ην ίδην κ’ εθείλν πνπ ιέεη ν Γήλσλ ν Βιεάηεο, πσο ν Ώρηιιεχο πνηέ δε κπνξεί λα θηάζεη ηε ρειψλα. Γηαηί ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ε απφζηαζε πνπ ρσξίδεη ηνλ Ώρηιιέα θαη ηε ρειψλα είλαη άπεηξε. Σν ίδην ζπκβαίλεη κε ην κήθνο ηεο ρειψλαο θαη ηνπ θηδηνχ (αξ. 11). Ώπφ κηαλ άιιε πξαγκαηηθφηεηα ηδσκέλα, ε ρειψλα θαη ην θίδη, δελ κπνξνχλ λα κεηξεζνχλ, γηαηί είλαη άπεηξα κεγάια (ή άπεηξα κηθξά) θη επεηδή ε ζχγθξηζε είλαη ε ζχγθξηζε ησλ καηηψλ «πνπ δελ βιέπνπλ» (12), είλαη απζαίξεηε. ληαο απζαίξεηε, επηηξέπεη ηελ αλαηξνπή ηεο κε θάηη πνπ κνηάδεη απζαίξεην, αιιά πνπ γηα ηελ ππεξπξαγκαηηθφηεηα είλαη αιεζηλφ. Ίδηα θαη κε ηνπο θξίθνπο ή ηα δαρηπιίδηα πνπ ζπλδένληαη (15). Μ’ έλα δπλαηφ κηθξνζθφπην (πνπ ν Υνχη η δελ είρε θη νχηε ην ρξεηαδφηαλ) , έλα δαρηπιίδη δελ είλαη παξά έλα λεθέισκα ηφζν αξαηφ φζν θη ν αέξαο πνπ κπνξεί αθίλεηνο λα θηλεί ηε δσή θαη κπνξεί θηλνχκελνο λα γθξεκίδεη βνπλά. (ΐιέπε Αεκφθξηηην). Κη νχηε είλαη παξάδνμν ή παξάινγν απηφ πνπ ιέεη ν Υνχη η, πσο ε ζθηά ηνπ πεηνχκελνπ πνπιηνχ δελ θηλείηαη ή πσο έλα πεηνχκελν βέινο θάζε ζηηγκή, (θάζε ρξνληθφ θνκκάηη πνπ ηζνδπλακεί κε ηελ ηαρχηαηε θσηνγξάθηζε ηνπ βέινπο), είλαη αθίλεην. Καη πνηνο ζα κπνξνχζε λα θηάζεη ζ’ έλα ηέινο θνκκαηηάδνληαο δηαξθψο έλα ξαβδί, θφβνληαο πάληα ζηε κέζε, ην κηζφ πνπ πξνθχπηεη θάζε θνξά; Υξεηάδεηαη λα πνχκε ηέινο, φηη ηελ ίδηα ζηηγκή πνπ ν Ήιηνο κεζνπξαλεί γηα καο, γηα θάπνηνπο άιινπο δχεη; Ή πσο ε αλαηνιή θαη ε δχζε είλαη έλα πξάγκα; Ή πσο θάζε κέξνο ηνπ θφζκνπ είλαη ηαπηφρξνλα αλαηνιή θαη δχζε; ________________ ** πσο ην ιέεη, έλαλ αηψλα πξηλ, ζηελ Βιιάδα, ν Γήλσλ ν Βιεάηεο: «ε ντζηφο θεξνκέλε έζηεθελ· ζπκβαίλεη δε παξά ην ιακβάλεηλ ηνλ ρξφλνλ ζπγθείζζαη εθ ησλ λπλ». 103 Ε Δ Ν * ________________________ * Ή ιέμε δελ (κηα απφ ηηο νλνκαζίεο ηεο ηέρλεο ηνπ δελ) πξνέξρεηαη απφ ηελ ζαλζθξηηηθή ιέμε «ληπάλα» πνπ ζεκαίλεη δηαινγηζκφο θαη πνπ ζηελ ηλδηθή δηάιεθην παιί απνδίδεηαη κε ηνλ φξν «ηδάλα» ν νπνίνο ζηα θηλέδηθα γίλεηαη «ηζαλ» θαη ζηα γηαπσλέδηθα «δελ». Σα θείκελα πνπ αθνινπζνχλ είλαη ηζαλ (θηλέδηθα) θαη δελ (γηαπσλέδηθα)· φκσο ηφζν ηα κελ φζν θαη ηα δε, απνδίδνληαη κε ηνλ φξν δελ, επεηδή ν φξνο δελ, είλαη ν πεξηζζφηεξν γλσζηφο θαη θαζηεξσκέλνο ζηε Αχζε. 104 Ο Υνχη Νέγθ, ζρίδνληαο ηηο ζνχηξεο, ηα παξαδνζηαθά βηβιία ηνπ βνπδηζκνχ. Γσγξαθηά ηνπ Ληαγθ Κάη ΒΕΏΓΧΓΔ Όηαλ (1980), θάπνηνο θίινο κε ξώηεζε γηαηί δελ έθακα, ζην βηβιίν απηό εηζαγσγή, είπα πσο «όιν ην βηβιίν είλαη εηζαγσγή». «Δηζαγσγή ζε ηί;» ξώηεζε. «Δηζαγσγή ζηε ζησπή» ηνπ απάληεζα. Κη όηαλ επίζεο έλαο άιινο θίινο κε ξώηεζε γηαηί δελ έθαλα ζην βηβιίν απηό εηζαγσγή, είπα.: «Μα όιν ην βηβιίν είλαη κηα εηζαγσγή». «Δηζαγσγή πνπ;» ξώηεζε. «Δηζαγσγή ζηελ Αησληόηεηα» ηνπ απάληεζα. Καη βέβαηα δελ ήηαλ ηπραίν πνπ ε πξώηε εθείλε έθδνζε ηέιεησλε κε ην πνίεκα ηνπ εγθ Σζαλ: «δελ ππάξρεη εδψ ε εθεί ε αησληφηεηα βξίζθεηαη κπξνο ζηα κάηηα καο». Κη νύηε ήηαλ ηπραίν πνπ ζην εμώθπιιν ηεο δεύηεξεο έθδνζεο (1989), ν δελ κνλαρόο Υνύη Νεγθ παξηζηάλεηαη λα ζθίδεη ηηο ζνύηξεο, ηα παξαδνζηαθά βηβιία ηνπ βνπδηζκνύ. Δθαηό ρηιηάδεο εληνιέο πεξηέρνπλ ηα παξαδνζηαθά βηβιία ηνπ βνπδηζκνύ. Δθαηό ρηιηάδεο ππνθαηάζηαηα. Δλώ θαζώο καο ιέεη ν Ίζζα: «Σνπ ΐνχδα ν Νφκνο ιάκπεη αθφκα θαη απάλσ ζηε δξνζηά ελφο θχιινπ». 106 ΗΣΟΡΗΔ ΕΔΝ 107 Βάηξαρνο δελ.( Γσγξαθηά ηνπ εγθάη) ΐΟΤΑΏ* __________________________________ * Ο ΐνχδαο· ν ηληάξηα (πξνζσπηθφ ηνπ φλνκα), ν Γθσηάκα (παηξψλπκν), Ο άθπα Μνχλη (ν ζνθφο ηεο νηθνγέλεηαο ησλ άθπα), ν Μπαγθαβάη (ν θάηνρνο ηεο επηπρίαο), ν Σαζαγθάηα (ν ηέιεηνο, ν θηαζκέλνο), ν Γίλα (ν ληθεηήο). Γελλήζεθε ζηελ Καπηιαβαζηνχ, ζηηο ηλδηθέο πιαγηέο ησλ ΕκαιαΎσλ, γχξσ ζην 560 π.Υ. Γνλείο ηνπ ήζαλ ν βαζηιηάο νπδνδάλα θαη ε βαζίιηζζα Μάρα Μάγηα1. Ο ΐνχδαο, ιέεη ν ζξχινο, κπήθε ζηελ θνηιηά ηεο κάλαο ηνπ κε ηε κνξθή ελφο κηθξνχ ειέθαληα. ηαλ γελλήζεθε ν Γθνηάκα, κεγάιεο πξνθπιάμεηο πήξε ν βαζηιηάο γηα λα κελ έξζεη ν γηνο ηνπ ζ’ επαθή κ’ φ, ηη δπζάξεζην ηνπ θφζκνπ. Έηζη ν ΐνχδαο κεγάισλε κέζα ζηε ριηδή, κ’ έλα ραξέκη απνηεινχκελν απφ ηηο πην φκνξθεο γπλαίθεο ηνπ θφζκνπ, θάλνληαο πεξηπάηνπο κέζα ζε άιζε γεκάηα ειάθηα θαη δαξθάδηα, θνληά ζε ιίκλεο κε ισηνχο θαη θχθλνπο. κσο κηα κέξα ν Γθνηάκα μέθπγε απφ ηνπο επηηεξεηέο ηνπ, αλέβεθε ςειά ζην ηείρνο ηνπ παιαηηνχ θαη είδε θάησ θη έμσ. Σφηε πξψηε θνξά ηνπ έβιεπε έλαλ ζθειεησκέλν γέξν, πξψηε θνξά ηνπ έβιεπε έλαλ άξξσζην, πξψηε θνξά ηνπ έβιεπε έλαλ λεθξφ, πξψηε θνξά ηνπ έβιεπε έλαλ κνλαρφ κε γαιήλην πξφζσπν λα θξαηάεη θχπειν δεηηαληάο. Σα ηέζζεξα απηά πεξηζηαηηθά (ζεάκαηα) μχπλεζαλ κέζα ηνπ απηφ πνπ ππήξρε απφ πάληα κέζα ηνπ θαη δελ ην ρσξνχζε έλα παιάηη. Πεξίκελε λα γελλεζεί ν γηνο ηνπ θαη ην ίδην εθείλν βξάδπ, κε ηε βνήζεηα ελφο αινγαηάξε ηεο απιήο, ν πξίγθηπαο Γθνηάκα δξαπέηεπζε. Υψζεθε βαζηά κέζα ζην δάζνο φπνπ πέηαμε ηα πξηγθηπηθά ηνπ ξνχρα θαη ληχζεθε κε θινχδεο δέληξσλ. Νήζηεπε θαη αζθήηεπε. Ώιιά λσξίο θαηάιαβε φηη απφ ην έλα άθξν ηεο ριηδήο έθηαζε ζην άιιν άθξν ηεο αζθεηηθήο ππεξβνιήο. Έηζη ζεθψζεθε θάπνηα κέξα, φρη βέβαηα γηα λα επηζηξέςεη ζην παιάηη, αιιά γηα λ’ αθνινπζήζεη ηελ Μέζε Οδφ. Κάζηζε ινηπφλ θάησ απφ ηελ ηεξή ζπθηά θη εθεί γεχηεθε ηνλ θαξπφ ηεο θψηηζεο. Όζηεξ’ απφ απηφ άξρηζε λα νκηιεί ζηνπο πξψηνπο αλζξψπνπο πνπ καδεχηεθαλ γχξσ ηνπ: «Δ γέλλεζε είλαη πφλνο· ηα γεξαηεηά είλαη πφλνο· ε αξξψζηηα είλαη πφλνο· ν ζάλαηνο είλαη πφλνο· ε έλσζε κ’ εθείλν πνπ δελ αγαπνχκε είλαη πφλνο· ν ρσξηζκφο απφ εθείλν πνπ αγαπνχκε είλαη πφλνο· ηα πέληε είδε ηεο πξνζθφιιεζεο (ηα πέληε. ζηνηρεία πνπ απνηεινχλ ην Βγψ: ζψκα, αηζζήζεηο, παξαζηάζεηο, ζρεκαηηζκνί, γλψζε), είλαη πφλνο. Καη λα ε άγηα αιήζεηα γηα ηνλ αθαληζκφ ηνπ πφλνπ: Βίλαη ν Εεξφο δξφκνο κε ηα νρηψ κνλνπάηηα πνπ νλνκάδνληαη: Πίζηε αγλή, ζέιεζε αγλή, γιψζζα αγλή, πξάμε αγλή, κέζα δσήο αγλά, εθαξκνγή αγλή, κλήκε αγλή, ζθέςε αγλή». _______________ 1. Μάγηα· Μαξία, Μαξίλα, ζάιαζζα (ζπλαίζζεκα, λεξφ, θαξδηά. ζειπθφ ζηνηρείν), Φεπδαίζζεζε. Μάρα Μάγηα: Δ Μεγάιε Φεπδαίζζεζε. Ζ ΟΜΗΛΗΑ ΣΟΤ ΦΧΣΗΜΔΝΟΤ Έλα κεγάιν πιήζνο είρε καδεπηεί γηα λ’ αθνχζεη ηελ νκηιία ηνπ Φσηηζκέλνπ. Ο Φσηηζκέλνο έθηαζε. Ώλέβεθε ζην βήκα. ην ρέξη ηνπ θξαηνχζε έλα ινπινχδη. Αίρσο λα πεη ιέμε χςσζε ιίγν ην ρέξη ηνπ θη έδεημε ζην πιήζνο ην ινπινχδη. Όζηεξα θαηέβεθε απφ ην βήκα θη αλαρψξεζε. ινη έκεηλαλ έθπιεθηνη. Μφλνλ ν Καζπάπα (θαη’ άιινπο ν Ώλάληα) ρακνγέιαζε θη έζθπςε ην θεθάιη ειαθξά θαζψο πεξλνχζε απφ κπξνο ηνπ ν Φσηηζκέλνο. 109 ΒΑΗΛΗΑΓΔ ΚΑΗ ΒΟΤΓΔ Υάξεθε ν νπδνδάλα ν βαζηιηάο, πνπ μαλαγχξηζε ν γηνο ηνπ ν ηληάξηα, κε ηνπο κπιηθζνχο* ηνπ καδί, έζησ θη έηζη. Καη δηέηαμε λα ηνπο θξνληίζνπλ φινπο κε θαγεηά θαη πνηά, κε θξεβάηηα χπλνπ θη ν, ηη θαιχηεξν. Σν πξσί ν ΐνχδαο θαη νη θίινη ηνπ βγήθαλ φπσο θαη θάζε πξσί λα δεηηαλέςνπλ ηελ ηξνθή ηνπο. Σν πιεξνθνξήζεθε απηφ ν νπδνδάλα θαη πηθξάζεθε πνιχ. «Σίπνηε δελ ζαο ζηέξεζα» είπε ζην γην ηνπ, «πνηνο ν ιφγνο λα ηξέρεηο πξσί πξσί γηα δεηηαληά θαη λα κ’ εμεπηειίδεηο ζην ιαφ κνπ;» «Κάλσ απηφ πνπ έθαλε απφ πάληα ε ξάηζα κνπ παηέξα», είπε ν ΐνχδαο. «Δ ξάηζα ζνπ» είπε ν βαζηιηάο, «ε ξάηζα καο Γθνηάκα ήηαλ ξάηζα βαζηιηάδσλ θαη πνηέ δελ θξάηεζε θχπειν δεηηαληάο». «Πξάγκαηη κεγάιε βαζηιηά» είπε ν ΐνχδαο «νη δηθνί ζνπ πξφγνλνη ήζαλ βαζηιηάδεο θαη πνηέ δελ θξάηεζαλ θχπειν δεηηαληάο. κσο νη δηθνί κνπ πξφγνλνη είλαη νη ΐνχδεο θ’ νη αξραίνη κάγνη, πνπ πάληα απνρηνχζαλ ηελ ηξνθή ηνπο κε δεηηαληά». _________ *Γεηηάλνη κνλαρνί. Ο ΣΟΠΟ ΣΖ ΝΗΡΒΑΝΑ «Πνπ φκσο βξίζθεηαη ε ληξβάλα θαιέ κνπ δάζθαιε;» ξψηεζε ν Κνπηαληάληα. «ΐξίζθεηαη παληνχ φπνπ ηεξνχληαη νη αξρέο ηεο» είπε ν Σξηζκαθάξηνο Σαζαγθάηα. «Σφηε, αλ θαηάιαβα θαιά, ε ληξβάλα δελ βξίζθεηαη ζ’ έλαλ νξηζκέλν ηφπν θη επνκέλσο δελ είλαη θάηη ζπγθεθξηκέλν θαη ππαξθηφ» είπε ν λένο. «Πνπ θαηνηθεί ν άλεκνο Κνπηαληάληα;» ξψηεζε ν δάζθαινο. «Πνπζελά» απάληεζε ν Κνπηαληάληα. «Κη αθνχ δελ θαηνηθεί ν άλεκνο πνπζελά, ζεκαίλεη θηφιαο πσο δελ ππάξρεη;» είπε ν Σξηζκαθάξηνο Σαζαγθάηα. Ο ΒΟΤΓΑ ΔΗΠΔ: Θεσξψ ηελ θαηάζηαζε ησλ βαζηιέσλ θαη ησλ θπβεξλεηψλ ζαλ ηελ θηλνχκελε ζθφλε. Παξαηεξψ ηνπο ζεζαπξνχο ηνπ ρξπζνχ θαη ηνπο βιέπσ ζαλ ηνχβια θαη πέηξεο. ΐιέπσ ζην πην αθξηβφ κεηαμσηφ ξνχρν έλα θνπξέιη. ΐιέπσ ηνπο κπξηάδεο θφζκνπο ηνπ ζχκπαληνο ζα κηθξνχο ζπφξνπο θαξπψλ θαη ηε κεγαιχηεξε ιίκλε ηεο Ελδίαο ζα κηα ζηαγφλα ιαδηνχ πάλσ ζην πφδη κνπ. ΐιέπσ ην ζσζηφ θαη ην ιάζνο ζαλ ηηο θακπχιεο ζην θηδίζην ρνξφ ελφο δξάθνληα θαη βιέπσ ηελ άλνδν θαη ηελ πηψζε ησλ ζξεζθεηψλ ζαλ ηα ρλάξηα πνπ αθήλνπλ νη ηέζζεξηο επνρέο. 110 Ο ΒΟΤΓΑ ΚΗ Ο ΑΝΘΡΧΠΟ ΠΟΤ ΔΦΣΑΔ ΣΟ «ΘΑΤΜΑ» Ο ΐνχδαο έθηαζε ζ’ έλα πνηάκη. Βθεί ζπλάληεζε θάπνηνλ αζθεηή πνπ ηνπ είπε ραξνχκελνο: «Παηδεχηεθα ζρεδφλ κηα νιφθιεξε δσή. Μα ηα θαηάθεξα. Μπνξψ λα πεξλψ ην πνηάκη βαδίδνληαο πάλσ ζηα λεξά». Ο ΐνχδαο ηφηε ηνπ είπε: «παηάιεζεο κηα δσή γηα λα θαηαθέξεηο απηφ ην πξάγκα, ελψ κπνξνχζεο λα πεξλάο ην πνηάκη πάλσ ζε κηα βάξθα;». ΟΗ ΑΝΘΡΧΠΟΗ ΚΑΗ Ζ ΑΛΖΘΔΗΑ Κάπνηε ηέζζεξηο ηπθινί βξέζεθαλ θνληά ζ’ έλαλ ειέθαληα. κσο φληαο ηπθινί δελ ήμεξαλ κε ηη πξάγκα είραλ λα θάκνπλ. Σν ςειάθηζαλ. Άιινο ςειάθηζε ηελ νπξά, άιινο ην πφδη, άιινο ηελ πξνβνζθίδα, άιινο ηελ θνηιηά. Όζηεξα ην ζπδήηεζαλ. Ώπηφο πνπ ςειάθηζε ηελ νπξά είπε πσο είραλ λα θάκνπλ κ’ έλα θίδη. Βθείλνο πνπ έπηαζε ην πφδη ππνζηήξηδε πσο δελ ππήξρε δψν εθεί, αιιά κφλν κηα θνιψλα. Βθείλνο πνπ έπηαζε ηελ πξνβνζθίδα έιεγε πσο απηφ πνπ ζπλάληεζαλ ήηαλ έλαο ζσιήλαο. Βθείλνο πνπ έπηαζε ηελ θνηιηά έιεγε πσο ην πξάγκα πνπ βξήθαλ εθεί δελ ήηαλ παξά έλα πειψξην αζθί. Αελ κπνξνχζαλ λα θαηαιάβνπλ πσο εθεί ππήξρε έλαο ειέθαληαο. ΜΗΑ ΠΑΡΑΒΟΛΖ Έλαο άλζξσπνο βξέζεθε ζ’ έλα εξεκηθφ κέξνο. ΐιέπεη κηα ηίγξε πνπ έθηαλε. Σξέρεη. Δ ηίγξε ηνλ αθνινπζεί. Γιηζηξά ν άλζξσπνο ζ’ έλα γθξεκφ θαη πηάλεηαη απφ ηε ξίδα κηαο άγξηαο θιεκαηαξηάο. Κνίηαμε θάησ. Μηα δεχηεξε ηίγξε ηνλ πεξίκελε. Ώπφ πάλσ κηα ηίγξε, απφ θάησ κηα ηίγξε, θη απηφο ζηε κέζε ηνπ γθξεκνχ, θξεκαζκέλνο απφ ηε ξίδα ηεο θιεκαηαξηάο. Μα λα κπξνζηά ηνπ κηα ιακπεξή θξάνπια. Με ην έλα ρέξη πηαζκέλνο απφ ηε ξίδα, ν άλζξσπνο ζηε κέζε ηνπ γθξεκνχ, αλάκεζα ζηα δπν ζεξία, άπισζε κε ην άιιν ρέξη ηνπ θη έθνςε ηε θξάνπια. Σελ έβαιε ζην ζηφκα ηνπ. Ση εμαίζηα γεχζε. ΒΡΟΥΖ ΑΠΟ ΛΟΤΛΟΤΓΗΑ Ο ακρνχηη ήηαλ καζεηήο ηνπ ΐνχδα. Βίρε ηελ ηθαλφηεηα λα αληηιακβάλεηαη ην θελφ, ηελ άπνςε φηη ηίπνηε δελ ππάξρεη αλ αληηιεθζνχκε φηη φια είλαη ππνθεηκεληθά. Μηα κέξα ν ακρνχηη ζε κηα θαηάζηαζε ππέξηαηνπ θελνχ ήηαλ θαζηζκέλνο θάησ απφ έλα δέληξν. Άλζε άξρηζαλ λα πέθηνπλ γχξσ ηνπ. «ε επαηλνχκε γηα ηελ νκηιία ζνπ πεξί ηνπ θελνχ» ηνπ ςηζχξηζαλ νη ζενί. «Μα εγψ δε κίιεζα γηα ην θελφ» είπε ν ακρνχηη. «Αε κίιεζεο γηα ην θελφ, δελ αθνχζακε ην θελφ» απάληεζαλ νη ζενί, «απηφ είλαη ην αιεζηλφ θελφ». Καη άλζε έπεθηαλ πάλσ ηνπ ζα βξνρή. 111 ΛΟΓΗΑ ΣΟΤ ΕΔΝΓΚ Δ ΣΟΎ Έιεγε αλάκεζα ζηα αιιά ν Γέλγθ Β Σζνπ, έλαο θηλέδνο δάζθαινο ηεο δπλαζηείαο ησλ Σαγθ: «Ώθφκα θη φηαλ είζαη κφλνο ζ’ έλα ζθνηεηλφ δσκάηην, λα ζπκπεξηθέξεζαη ζα λα ήζνπλ κπξνζηά ζ’ έλαλ ζεκαληηθφ μέλν. Κη φηαλ είζαη κπξνζηά ζ’ έλαλ ζεκαληηθφ μέλν λα ζπκπεξηθέξεζαη ζα λα ήζνπλ κφλνο ζ’ έλα ζθνηεηλφ δσκάηην. Να έρεηο ηελ άθνβε ζηάζε ελφο ήξσα θαη ηελ αγάπε κηαο παηδηθήο θαξδηάο. Δ θηψρεηα είλαη ν ζεζαπξφο ζνπ· πνηέ κελ ηελ αιιάδεηο κε κηαλ άλεηε δσή. Κάπνηνο κπνξεί λα κνηάδεη αλφεηνο αιιά λα κελ είλαη ζη’ αιήζεηα ηέηνηνο· κπνξεί απιά θαη κνλφ λα θξχβεη πξνζερηηθά ηε ζνθία ηνπ. Καηεγφξεζε ηνλ εαπηφ ζνπ· θαλέλαλ άιιν. Με ζπδεηάο γηα ην ζσζηφ θαη ην ιάζνο. Γήζε κε ηελ αηηία θη άζε η’ απνηειέζκαηα ζηνλ κεγάιν λφκν ηνπ ζχκπαληνο. Γήζε ηελ θάζε κέξα ζνπ κε πιήξε εηξήλε. Γηα ηνλ ζσζηφ καζεηή θάζε κέξα είλαη κηα ηπρεξή κέξα. Ο ρξφλνο πεξλά κα πνηέ απηφο δελ θνηηάδεη πίζσ. Οχηε ε δφμα νχηε ε θαηαθξφληα ηνλ αγγίδνπλ». Ζ ΚΟΠΔΛΑ ΚΑΗ ΟΗ ΜΟΝΑΥΟΗ Ο Σαλδάλ θη ν Βθίλην δπν κνλαρνί ηαμίδεπαλ θάπνηε καδί. Βλψ πεξπαηνχζαλ ζηελ άθξε ελφο δξφκνπ, κηα μαθληθή βξνρή έθακε ην δξφκν ρείκαξξν ιαζπσκέλνπ λεξνχ. Κνληά ηνπο κηα παλέκνξθε θνπέια, ληπκέλε ην κεηαμσηφ θηκνλφ ηεο, ζηεθφηαλ ζηελ άθξε ηνπ δξφκνπ αδπλαηψληαο λα πεξάζεη απέλαληη. Σφηε ν Σαλδάλ πιεζίαζε ηελ θνπέια θαη ιέγνληαο ηεο «έια θνπέια κνπ λα ζε πεξάζσ απέλαληη» ηελ πήξε ζηα ρέξηα θαη ηελ πέξαζε απέλαληη. Οη δπν κνλαρνί ζπλέρηζαλ ην δξφκν ηνπο. Ο Βθίλην δε κίιεζε γηα ψξεο ψζπνπ έθηαζαλ ζηελ απιή ηνπ κνλαζηεξηνχ. Σφηε γχξηζε θ’ είπε ζηνλ Σαλδάλ: «Μα δελ μέξεηο πσο εκείο νη κνλαρνί απαγνξεχεηαη λα πιεζηάδνπκε γπλαίθεο, ηδηαίηεξα φηαλ είλαη λέεο θαη φκνξθεο; Γηαηί ην έθακεο απηφ;» «Βγψ, εδψ θαη ψξεο, άθεζα ηελ θνπέια εθεί θάησ» είπε ν Σαλδάλ, «εζχ φκσο ηελ θνπβαιάο αθφκε καδί ζνπ». ΣΡΑΣΗΧΣΔ ΣΖ ΑΝΘΡΧΠΟΣΖΣΑ Κάπνηε κηα νκάδα αμησκαηηθψλ ηνπ γηαπσλέδηθνπ ζηξαηνχ βξέζεθε ζηελ αλάγθε λα πεξάζεη έλα βξάδπ ζην κνλαζηήξη ηνπ Γθαδάλ. Ο Γθαδάλ είπε ζηνλ κάγεξα λα ζεξβίξεη θαη ζ’ απηνχο απφ ην ίδην θησρηθφ θαγεηφ πνπ ζα ζέξβηξε θαη ζηνπο κνλαρνχο. Ώπηφ εμφξγηζε ηνπο αμησκαηηθνχο πνπ ήζαλ ζπλεζηζκέλνη λα ηνπο κεηαρεηξίδνληαη κε ηδηαηηεξφηεηα. επηθεθαιήο πήγε ζηνλ Γθαδάλ θαη ηνπ είπε: «Πνηνη λνκίδεηο πσο είκαζηε; Βίκαζηε ζηξαηηψηεο, έηνηκνη λα ζπζηάζνπκε ηε δσή καο γηα ηελ παηξίδα, γηαηί δελ καο θέξεζαη αλάινγα;» «Κη εκείο πνηνη λνκίδεηε πσο είκαζηε; Βίκαζηε ζηξαηηψηεο φιεο ηεο αλζξσπφηεηαο θαη δνπιεηά καο έρνπκε λα ζψζνπκε φια ηα φληα», είπε ν Γθαδάλ. 112 Ζ ΔΚΓΟΖ ΣΧΝ ΟΣΣΡΑ Ο Σεηνπγθάλ, έλαο ιάηξεο ηνπ Γελ, απνθάζηζε λα εθδφζεη ηηο νχηξεο πνπ απφ θαηξφ θπθινθνξνχζαλ ζηελ Κίλα κα φρη θαη ζηελ παηξίδα ηνπ ηελ Εαπσλία. Σα βηβιία ζα ηππψλνληαλ πάλσ ζε μχιηλεο ζειίδεο, ζε εθαηφ ρηιηάδεο αληίηππα, πξάγκα πνπ ζα θφζηηδε πνιχ. Ο Σεηνπγθάλ άξρηζε λα ζπγθεληξψλεη ρξήκαηα, είηε θάλνληαο έξαλν είηε εξγαδφκελνο. ε ιίγα ρξφληα ζπγθέληξσζε ην απαξαίηεην πνζφ. κσο ην πνηάκη ζηε γεηηνληθή πφιε μερείιηζε θη ν Σεηνπγθάλ μφδεςε φια ηνπ ηα ρξήκαηα γηα λα ζψζεη φζνπο κπνξνχζε απφ ηνλ ιηκφ. Ο Σεηνπγθάλ άξρηζε πάιη λα καδεχεη ρξήκαηα. ε ιίγα ρξφληα μαλαζπγθέληξσζε ην απαξαίηεην πνζφ γηα λα εθδφζεη ηηο νχηξεο. κσο κηα επηδεκία άξρηζε λ’ απνδεθαηίδεη ην ιαφ ηεο πεξηνρήο πνπ δνχζε ν Σεηνπγθάλ· έηζη μφδεςε μαλά ηα ρξήκαηα πνπ ζπγθέληξσζε γηα ηελ έθδνζε ησλ ηεξψλ βηβιίσλ βνεζψληαο θαη πάιη ην ιαφ. Γηα ηξίηε θνξά ν Σεηνπγθάλ άξρηζε λα εξγάδεηαη ζθιεξά γηα λα κπνξέζεη λα πεηχρεη ην πξάγκα πνπ είρε θάλεη ζθνπφ ηεο δσήο ηνπ. Κάπνηε ζπγθέληξσζε ηα’ απαξαίηεηα ρξήκαηα θαη πξαγκαηνπνίεζε ην ζθνπφ ηνπ. Σα βηβιία απηά κε ηηο νχηξεο κπνξεί λα ηα δεη θαλείο αθφκα ζήκεξα θπιαγκέλα ζ’ έλα κνλαζηήξη ηνπ Σφθπν. Οη Γηαπσλέδνη κε θακάξη δείρλνπλ ζηα παηδηά ηνπο ηηο νχηξεο ηηο εθδνζκέλεο απφ ηνλ Σεηνπγθάλ. κσο δελ παξαιείπνπλ λα ηνλίζνπλ φηη πξηλ απφ ηελ παξνχζα έθδνζε ησλ νχηξαο, πξνεγήζεθαλ άιιεο δχν εθδφζεηο. Ώπηέο νη δπν εθδφζεηο είλαη αφξαηεο, κα είλαη θαη νη πην ζαπκαζηέο. ΣΟ ΚΑΘΔ ΣΗ ΔΗΝΑΗ ΣΟ ΚΑΛΤΣΔΡΟ ηαλ ν Μπνπδάλ κηα κέξα πεξηδηάβαδε ζηνπο δξφκνπο ηεο αγνξάο, άθνπζε ηε ζπλνκηιία ελφο πειάηε θη ελφο ραζάπε: «Ανο κνπ ην θαιχηεξν θνκκάηη απφ ηα θξέαηα πνπ έρεηο» είπε ν πειάηεο. «Σν θάζε ηη ζην καγαδί κνπ είλαη ην θαιχηεξν» είπε ν ραζάπεο. «Αε κπνξείο λα βξεηο εδψ έλα θνκκάηη απφ θξέαο πνπ λα κελ είλαη ην θαιχηεξν». Ώπηά ηα ιφγηα έγηλαλ αηηία εθείλε ηε ζηηγκή λα θσηηζηεί ν Μπνπδάλ. Ο ΓΚΑΕΑΝ ΜΗΛΑ ΓΗΑ ΣΟ ΦΟΝΟ Κάπνηε δήηεζαλ απφ ηνλ Γθαδάλ λα ηνπο κηιήζεη γηα ην θφλν. Ο Γθαδάλ είπε: «Ώπηνί πνπ κηινχλ ελάληηα ζην θφλν θαη ζέινπλ λα ζψζνπλ ηηο δσέο φισλ ησλ φλησλ έρνπλ δίθην. Βίλαη ζσζηφ λα πξνζηαηεχνπκε αθφκα θαη ηα έληνκα. Ώιιά ηί ζα ιέγακε γηα θείλνπο πνπ ζθνηψλνπλ ην ρξφλν; Ση ζα ιέγακε γηα θείλνπο πνπ ζθνηψλνπλ ηελ αθζνλία ή ηελ θξαηηθή νηθνλνκία; Κη αθφκα ηί ζα ιέγακε γηα θείλνπο πνπ δηδάζθνπλ ρσξίο λα έρνπλ θσηηζηεί; Με γειηφκαζηε. Σν λα δηδάζθεηο ρσξίο λα έρεηο θσηηζηεί, είλαη θφλνο». 113 ΣΟ ΦΑΝΣΑΜΑ Μηα λεαξή γπλαίθα ήηαλ εηνηκνζάλαηε. «’ αγαπψ ηφζν πνιχ» είπε ζηνλ άληξα ηεο, «δε ζέισ λα θχγσ απφ θνληά ζνπ. Τπνζρέζνπ πσο δελ ζα παο κε άιιε γπλαίθα ζα ζα ’ρσ πεζάλεη». άληξαο ηεο ππνζρέζεθε πσο δελ ζα πήγαηλε κ’ άιιε γπλαίθα. «Ώλ δελ ηεξήζεηο ηελ ππφζρεζή ζνπ» ηνπ είπε ε εηνηκνζάλαηε «ζα έξρεηαη ην θάληαζκά κνπ θαη δελ ζα ζε αθήλεη ζε εζπρία». ηαλ πέζαλε ε λεαξή γπλαίθα, ν άληξαο ηεο γηα έλα εμάκελν πεξίπνπ δε γχξηζε λα θνηηάμεη γπλαίθα. Να φκσο πνπ γλψξηζε κηα λεαξή, ηελ νπνία εξσηεχηεθε θη άξρηζε λα ηε βιέπεη ζπρλά. Κάζε θνξά πνπ επέζηξεθε απφ ηελ εξσκέλε ηνπ, ν άληξαο, είρε λα αληηκεησπίζεη ην θάληαζκα ηεο πεζακέλεο, ην νπνίν ηνπ έιεγε ηα πάληα, φζα έιεγε θη έθαλε κε ηελ εξσκέλε ηνπ, κε θάζε ιεπηνκέξεηα. Ο άληξαο άξρηζε λα ππνθέξεη απφ απηή ηε ζπρλή επίζθεςε ηνπ θαληάζκαηνο θαη θαηέθπγε ζ’ έλαλ άγην ηνπ Γελ γηα λα πάξεη ηε ζπκβνπιή ηνπ. «Σελ άιιε θνξά πνπ ζα παο ζηελ αγαπεκέλε ζνπ» είπε ν κνλαρφο, «πάξε κηα ρνχθηα ξχδη θαη θξάηεζέ ηελ. Μελ κεηξήζεηο ηνπο ζπφξνπο απηήο ηεο ρνχθηαο. Κάζεζε ζην ζπίηη ζνπ θαη πεξίκελε. ηαλ έξζεη ην θάληαζκα θη αξρίζεη λα ζνπ αξαδηάδεη φια πνπ ζνπ ζπλέβεζαλ, δείμε ηνπ ηε ρνχθηα κε ην ξχδη θαη πεο ηνπ: «Ώθνχ γλσξίδεηο ην θάζε ηη, πεο κνπ, πφζνη είλαη νη θφθθνη απηήο ηεο ρνχθηαο ηνπ ξπδηνχ». Ώλ δελ κπνξέζεη λα ζνπ απαληήζεη ζεκαίλεη πσο ην θάληαζκα δελ είλαη πξαγκαηηθφ αιιά ηεο θαληαζίαο ζνπ». Έηζη έθακε ν άληξαο ηελ επφκελε θνξά πνπ πήγε ζηε λέα γπλαίθα ηνπ. Σν βξάδπ γχξηζε ζην ζπίηη θαη πεξίκελε θξαηψληαο κηα ρνχθηα ξπδηνχ. Ήξζε ην θάληαζκα ηεο γπλαίθαο ηνπ. «Πάιη ζήκεξα πήγεο κ’ απηή ηε γπλαίθα» είπε. «Καη πξηλ παο ζ’ απηήλ, επηζθέθηεθεο έλαλ κνλαρφ. ΐιέπεηο δελ κνπ μεθεχγεη ηίπνηε». Σφηε ν άληξαο δείρλεη ηε ρνχθηα ηνπ ξπδηνχ ζην θάληαζκα θαη ηνπ ιέεη: «Ώθνχ φια ηα μέξεηο, πεο κνπ πφζνπο θφθθνπο ξπδηνχ πεξηέρεη απηή ε ρνχθηα». Σν θάληαζκα ακέζσο εμαθαλίζηεθε θαη δελ μαλαθάλεθε. Ζ ΓΤΝΑΗΚΑ ΠΟΤ ΤΠΖΡΔΣΟΤΔ ΣΟΝ ΜΟΝΑΥΟ Μηα γπλαίθα αλέιαβε λα ζπληεξεί έλαλ κνλαρφ. Σνπ έθθηαζε κηα θαιχβα ζηελ άθξε ζην δάζνο· ηνλ έηξεθε θαη ηνλ έληπλε. Πέξαζαλ είθνζη ρξφληα, νπφηε ζθέθηεθε: «Να δνχκε αλ νη θφπνη κνπ έπηαζαλ ηφπν ή πήγαλ ρακέλνη». Έζηεηιε ινηπφλ κηαλ φκνξθε λεαξή, δηςαζκέλε γηα έξσηα, πνπ ηελ θαζνδήγεζε πσο λα θεξζεί. Δ λεαξή πήγε ζηνλ κνλαρφ, ηνλ πιεζίαζε θαη ηνπ νκνιφγεζε φηη θαίγεηαη απφ ηνλ πφζν θαη ηνπ δήηεζε λα ηε δξνζίζεη κε ηνλ εξσηά ηνπ. Βθείλνο είπε: «Βίκαη έλαο λεθξφο». Δ θνπέια έζθπςε ηνπ έπηαζε ην ρέξη θη άξρηζε λα ηνλ ρατδεχεη. «Βίκαη ζαλ έλα μεξφ μχιν» μαλαείπε ν κνλαρφο. Δ θνπέια εγθαηέιεηςε ηηο πξνζπάζεηεο θαη γχξηζε ζηε γπλαίθα. «Έπξεπε λα δείμεη ελδηαθέξνλ γηα ηελ θαηάζηαζή ζνπ» είπε ε γπλαίθα. «Έπξεπε λα δείμεη θαηαλφεζε ζην βάζαλφ ζνπ. Σν δελ δελ είλαη εζηθή· είλαη άπεηξε θαηαλφεζε. Υακέλνη πήγαλ ινηπφλ νη θφπνη κνπ είθνζη ρξφλσλ;» Καη πήγε θη έβαιε θσηηά ζηελ θαιχβα ηνπ κνλαρνχ. Κη νχηε πνπ μαλαξψηεζε γη’ απηφλ. 114 Ζ ΑΗΘΖΖ ΣΖ ΤΜΜΔΣΡΗΑ Ο ελ Λν Ρίθηνπ, έλαο δάζθαινο ηνπ ηζαγηνχ, ήζειε λα θξεκάζεη έλα θαιάζη ζ’ έλα θαιάκη θαη δήηεζε ηε βνήζεηα ελφο καξαγθνχ. Ο καξαγθφο θξέκαζε ην θαιάζη ζην θαιάκη, αιιά ν δάζθαινο ηνπ έιεγε λα κεηαθηλήζεη ην θαιάζη ιίγν πην δεμηά, ιίγν πην αξηζηεξά, επηκέλνληαο λα βξεη ηελ αθξηβή ζέζε ηνπ θαιαζηνχ ζην ρψξν. ε θάπνηα ζηηγκή ηνπ είπε «Ναη, εθεί, εθεί». Ο καξαγθφο γηα λα δνθηκάζεη αλ ε αίζζεζε ηεο ζπκκεηξίαο πνπ είρε ν δάζθαινο ήηαλ αιεζηλή, ζεκείσζε ην ζεκείν πνπ ν δάζθαινο ζεψξεζε ζαλ ην αθξηβέο θαη θακψζεθε πσο ηνπ μέθπγε ην θαιάζη απφ ηε ζσζηή ηνπ ζέζε. «ΐνήζεζε κε λα ην μαλαβάισ» είπε ζην δάζθαιν. Ο δάζθαινο θαη πάιη δελ έκελε ηθαλνπνηεκέλνο κε ηηο δηάθνξεο ζέζεηο ηνπ θαιαζηνχ. «ρη εθεί» έιεγε «φρη εθεί, ιίγν πην πέξα, αθφκα έλα ειάρηζην. Βθεί» είπε ηέινο, «εθεί». Ο καξαγθφο ζαχκαζε. Σν θαιάζη θξεκάζηεθε ζην ίδην αθξηβψο ζεκείν πνπ είρε θξεκαζηεί πξηλ. ΣΟ ΕΔΝ ΣΖ ΚΑΘΔ ΣΗΓΜΖ Οη ζπνπδαζηέο ηνπ Γελ έπξεπε λα καζεηεχζνπλ δέθα ρξφληα θνληά ζε θάπνην δάζθαιν γηα λα είλαη ηθαλνί λα δηδάμνπλ νη ίδηνη. Ο Σέλλν, χζηεξα απφ δέθα ρξφληα καζεηείαο έγηλε δάζθαινο. Πήγε ινηπφλ λ’ απνραηξεηήζεη ηνλ γέξν δάζθαιν Ναλ Ελ. Δ κέξα ήηαλ βξνρεξή γη’ απηφ ν Σέλλν θξαηνχζε νκπξέια θαη θνξνχζε ηζφθαξα. Μφιηο ραηξέηεζε ηνλ Ναλ Ελ εθείλνο παξαηήξεζε: «Έρεηο αθήζεη ηα ηζφθαξά ζνπ έμσ απφ ηελ πφξηα. Θέισ λα μέξσ απφ πνηα κεξηά έρεηο αθήζεη ηελ νκπξέια ζνπ· ζηα δεμηά ηνπο ή ζη’ αξηζηεξά ηνπο;». Ο Σέλλν δελ ήμεξε ηη λ’ απαληήζεη γηαηί δελ είρε πξνζέμεη απφ πνηα κεξηά είρε αθήζεη ηελ νκπξέια. Αηαπίζησζε μάθλνπ πσο δελ είρε απνρηήζεη ην δελ ηεο θάζε ζηηγκήο. Έγηλε ινηπφλ καζεηήο ηνπ Ναλ Ελ, θαη καζήηεπζε θνληά ηνπ γηα έμη αθφκα ρξφληα, κέρξη πνπ έγηλε ηθαλφο λα θαηέρεη ην δελ ηεο θάζε ζηηγκήο. ΔΣΗ Δ; Μηα λεαξή γηαπσλέδα έκεηλελ έγθπνο απφ έλαλ άληξα ηεο ςαξαγνξάο. Οη γνλείο ηεο ζχκσζαλ θαη ηεο δεηνχζαλ λα πεη πνηνο ήηαλ ν άληξαο πνπ ηε γθάζηξσζε. Δ λεαξή δελ ην απνθάιππηε. Σέινο, κεηά απφ πηέζεηο, είπε φηη ππεχζπλνο γηα ηελ εγθπκνζχλε ηεο είλαη ν δάζθαινο ηεο Γελ Υάθνπηλ. Οξγηζκέλνη νη γνλείο ηεο πήγαλ ζηνλ δάζθαιν. Ο Υάθνπηλ αθνχ ηνπο άθνπζε ήξεκα άιιν δελ είπε παξά κφλν ηνχην: «Έηζη ε;» ηαλ γελλήζεθε ην παηδί ην πήγαλ ζηνλ Υάθνπηλ. Ώπηφο αλέιαβε ην παηδί θαη ην θξφληηδε ζα λα ήηαλ δηθφ ηνπ. Μεηά απφ θαηξφ ε θνπέια δελ άληεμε θαη είπε ζηνπο γνλείο ηεο ηελ αιήζεηα. Οη γνλείο ηήο θνπέιαο έηξεμαλ ακέζσο ζηνλ Υάθνπηλ λα ηνπ δεηήζνπλ ζπγλψκε θαη λα πάξνπλ πίζσ ην παηδί. Ο Υάθνπηλ αθνχ ηνπο άθνπζε ήξεκα, άιιν δελ είπε παξά κφλν ηνχην: «Έηζη ε;» 115 Ο ΓΑΚΑΛΟ ΚΑΗ ΣΟ ΡΑΒΓΗ Κάπνηε ν Ληλ Σζη επηζθέθηεθε ηνλ θηλέδν δάζθαιν Υνπάγθ Πν θαη ηνπ είπε: «Ήξζα λα κνπ δείμεηο ην δξφκν ηνπ δελ». Σφηε ν Υνπάγθ Πν ζήθσζε ην ξαβδί ηνπ θαη ρηππνχζε ηνλ Ληλ Σζη ψζπνπ εθείλνο έθπγε ηξέρνληαο. Μεηά απφ θαηξφ ν Ληλ Σζη μαλαπήγε ζηνλ Υνπάγθ Πν. Σνπ είπε μαλά: «Ήξζα λα κνπ δείμεηο ην δξφκν ηνπ δελ». Ο δάζθαινο θαη πάιη ζήθσζε ην ξαβδί ηνπ θαη ρηππνχζε ηνλ Ληλ Σζη. Ο Ληλ Σζη έθπγε θαη πάιη ηξέρνληαο, γεκάηνο απνγνήηεπζε, κε κπνξψληαο λα εμεγήζεη ην ιφγν απηήο ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ Υνπάγθ Πν. Πεξηπιαλήζεθε εδψ θη εθεί γηα θαηξφ, γλψξηζε εκπεηξίεο κέζα ζε ραξέο θαη ζε ιχπεο. Σέινο, απνθάζηζε λα πάεη θαη πάιη ζηνλ Υνπάγθ Πν. «Ήξζα λα κνπ δείμεηο ην δξφκν ηνπ δελ» είπε ζηνλ δάζθαιν. Ο δάζθαινο ζήθσζε ην ξαβδί ηνπ θαη ρηχπεζε ηνλ Ληλ Σζη, ηαπηφρξνλα φκσο, θη ν Ληλ Σζη, ζήθσζε ην δηθφ ηνπ ξαβδί θαη ρηχπεζε ην δάζθαιν. Ώπηφ ήηαλ. Ξέζπαζαλ θαη νη δπν ηνπο ζε θξαπγέο ραξάο. Ο Ληλ Σζη εθείλε ηε ζηηγκή είρε θσηηζηεί. Ο δάζθαινο Υνπάγθ Πν, φρη κφλν θξάηεζε θνληά ηνπ ηνλ Ληλ Σζη, αιιά θαη ηνλ φξηζε ακέζσο δηάδνρφ ηνπ. ΜΗΑ ΚΟΤΠΑ ΣΑΗ Ο δάζθαινο ηνπ δελ Ναλ Ελ, δέρηεθε θάπνηα κέξα ηελ επίζθεςε ελφο ιφγηνπ πνπ ήζειε λα ζπνπδάζεη ην δελ. Ο Ναλ Ελ, ζέξβηξε ηζάη. Γέκηζε ηελ θνχπα ηνπ επηζθέπηε θαη ζπλέρηζε λα ξίρλεη ηζάη ζηε γεκάηε θνχπα. ιφγηνο βιέπνληαο ην ηζάη λα ρχλεηαη έμσ απφ ηελ θνχπα δελ θξαηήζεθε θ’ είπε: «Αάζθαιε, ε θνχπα γέκηζε θαη ην ηζάη ρχλεηαη πηα έμσ». «Να, ζαλ απηή ηελ θνχπα είζαη θη εζχ γεκάηνο απφ ζεσξίεο θαη γλψζεηο» είπε ν δάζθαινο, «αλ πξψηα δελ αδεηάζεηο απφ απηά πνπ είζαη γεκάηνο, πνχ ζα κπνξέζεηο λα βάιεηο ην δελ;» 116 ΠΟΕΔΜΏΣΏ ΓΒΝ ____________________ εκείσζε: Μφλν θαη κφλν γηα ηερληθνχο ιφγνπο, κεξηθά πνηήκαηα, φπσο ιφγνπ ράξηλ απηά ηνπ Μπαζφ θαη ηνπ Ίζζα, ελψ πεξηέρνληαη ζην βηβιίν πνπ ιέγεηαη Ο ΚΔΠΟ ΣΔ ΠΟΕΔΔ, πεξηέρνληαη ζπλάκα θαη ζην παξφλ βηβιίν. 117 ΝΣΟΓΚΔΝ (1200-1252 κ.Υ., Κπόην)* ______________________ * Ο παηέξαο ηνπ θάηερε πςειφ θξαηηθφ αμίσκα θαη ν Νηνγθέλ κνξθψζεθε άξηζηα. Ο ζάλαηνο ησλ γνλέσλ ηνπ ελψ ήηαλ έθεβνο ζπγθιφληζε ηελ ςπρή ηνπ. ΐίσζε βαζχηαηα ηελ παξνδηθφηεηα ησλ πξαγκάησλ θαη ε πνίεζε ππήξμε ην θαηαθχγηφ ηνπ. Ίδξπζε κνλή πνπ νλνκάζηεθε «Ναφο ηεο Αηαξθνχο Βηξήλεο». Σξεηο θνξέο ν απηνθξάησξ ηνπ πξφζθεξε ηνλ «θφθθηλν καλδχα» γηα λα ηνλ ηηκήζεη. Σξεηο θνξέο ν Νηνγθέλ ηνλ αξλήζεθε. ΚΑΘΑΡΟΣΖΣΑ Μεηαθπηεχηεθε ην δίδαγκα ηνπ Παηξηάξρε απφ ηε Αχζε. Φαξεχσ κε ην θεγγαξφθσην θη αθφκα κε ζπλλεθηά. Καζαξφηεηα, θαζαξφηεηα. Οχη’ έλα κφξην θνζκηθφ δελ πέθηεη κε ην ρηφλη ελψ θάζνκαη κε ζηαπξσκέλα πφδηα φιε ηε λχρηα κεο ζ’ απηή ηε βνπλίζηα θαιχβα. ΣΗΠΟΣΔ ΜΑΣΑΗΟ Κη εζχ παληέξκν ζθηάρηξν πνπ θαηάκνλν ζηέθεηο κεο ζην ρσξάθη ηνπ ξπδηνχ αλάκεζα ζηνπο ιφθνπο αλ θαη ην ίδην δε γλσξίδεηο πνηνο ν ιφγνο ηεο αγξχπληαο ζνπ εθεί πέξα ε ζηάζε ζνπ απηή δελ είλαη κάηαηε. Ο ΚΑΣΑΡΡΑΥΣΖ Έξρεη’ ν θαηαξξάρηεο, θεχγεη δίρσο λ’ αθήζεη πίζσ ηνπ έλα ρλάξη δίρσο λα ’ρεη αλάγθε απφ θάπνηνλ νδεγφ. ΔΗΣΔ ΧΠΑΗΝΔΗ ΔΗΣΔ ΜΗΛΑ Ώπηφο πνχ έρεη θηάζεη ζηελ Πξαγκαηηθφηεηα εθθξάδεη απηήλ είηε ζσπαίλεη είηε κηιά. 118 ΝΣΒΜΏΡΟχ Ζ ΝΗΡΒΑΝΑ ΚΑΗ ΣΑ ΚΟΤΝΟΤΠΗΑ Κάζνκαη ζαλ ην ΐνχδα. κσο θνπλνχπηα κε ηζηκπνχλ κεο ζηε ληξβάλα κνπ. ΛΕΝ ΣΕ (-66 κ.Υ. Κίλα) ΚΟΣΧΔ ΣΟΤ ΓΑΚΑΛΟΤ Ώλ βξεηο ζην δξφκν ζνπ ην ΐνχδα ζθφησζέ ηνλ. Ώλ ζπλαληήζεηο παηξηάξρε ζθφησζέ ηνλ. ΟΤΝΟΤ ΚΟΤ, (1311-1388, Κίλα) ΤΣΔΡ’ ΑΗΓ Σ’ ΑΝΟΗΞΗΑΣΗΚΟ ΣΡΑΓΟΤΓΗ Όζηεξ’ απ’ η’ αλνημηάηηθν ηξαγνχδη «απέξαλην θελφ, φρη αγηφηεηα», έξρεηαη ην ηξαγνχδη ηνπ ρηνλάλεκνπ θαηά κήθνο ηνπ πφηακνπ Γηαγθ Σζε. Ώξγά ηε λχρηα επίζεο παίδεη ηε θινγέξα ηνπ νξίλ δηαπεξλψληαο ηα βνπλά κε ηνλ αρφ ηνπ ην πνηάκη. ΜΠΟΤΝΏΝ (1602-1676κ.Υ., Ρηλδάη*) ΑΝ ΔΗΑΗ ΕΧΝΣΑΝΟ ΤΝΑΜΑ ΚΑΗ ΝΔΚΡΟ αλ είζαη δσληαλφο ζπλάκα θαη λεθξφο λεθξφο γηα ζέλα εληειψο πφζν κεγάιε γίλεηαη θ’ ε ειάρηζηε ζπγθίλεζε.** ________________ * λνκα ζρνιήο πνπ ηδξπηήο ηεο ππήξμε ν Ληλ Σζη ν νπνίνο ζηα γηαπσλέδηθα ιέγεηαη Ρηλδάη. **Σε ιέμε «ραξά» κπνξεί λα ηελ αληηθαηαζηήζεη ε ιέμε «ραξά». 119 ΝΣΏΨΒ Χ, ΑΤΣΟ ι’ ε δηδαζθαιία θ’ ε ζνθία πνπ βγαίλεη απφ ηνλ ΐνπδηζκφ θαη ηνλ Σαντζκφ θαη ηνλ Κνκθνπθηαληζκφ δελ είλαη ηίπνη’ άιιν απφ ηηο εξκελείεο ηεο μαθληθήο θξαπγήο ζνπ: Χ, απηφ. ΣφΟΤΕ (-163, όην) ΣΟ ΜΟΝΟ Μ’ έλα ζθνπηί θνπξειηαζκέλν θαη κηαλ άδεηα θνχπα θηλείηαη ε δσή κνπ ζηε γαιήλε θαη ην κφλν πνπ κ’ αθνξά είλαη ιίγν ςσκί, ιίγν λεξφ, θαη λα ’καη αδηάθνξνο ζηα ζρφιηα ηνπ θφζκνπ. ΟΤΣΏΚΟΤ(1308-1388 κ.Υ., Ρηλδάη) ΣΟ ΒΡΎΟ ΣΖ ΣΔΠΠΑ Γηα νι’ απηά ηα ρξφληα ε βέβαηε δελ είλαη πσο δελ ππάξρνπλ κήη’ εγψ κήηε ν θφζκνο. Οη ζνχηξεο είλαη βφδηα ζε θνπηί. Σν θαιακέλην κνπ ξαβδί αθνπκπά ζηνλ ηνίρν ελψ εγψ μαπιψλσ εηξεληθά ζην θεγγαξφθσην ή αθνπξκάδνκαη ηνλ ήρν ηνπ λεξνχ πάλσ ζην βξάρν. ηέθνκαη. Καλέλαο δελ κπνξεί λα αγνξάζεη κηα ζπγθίλεζε ζαλ ηνχηε: Σν βξχν ηεο ζηέπαο είλαη θεληεκέλν κ’ έλα εθαηνκκχξην ζηνιίδηα. 120 ΏΓΝΧΣΟΤ (ηεο ζρνιήο Εελξίλ) Ζ ΗΧΠΖ ΣΟΤ ΒΟΤΝΟΎ Κφπαζε ν αέξαο· πέθηνπλ αθφκα ηα ινπινχδηα· θξαπγή πνπιηνχ, βαζχηεξε ε ζησπή ηνπ βνπλνχ. ΓΚΟΤΕΣΟΤ(1290-1397κ.Υ.) Ζ ΑΠΟΦΑΖ Ώλαδξνζίδεη’ ν αγέξαο πνπ θπζά πάλσ ζηνλ θαηαξξάρηε· ην θεγγάξη θξέκεηαη ζηνπ κπακπνχ ηελ θνξπθή θαη ηνπ κπακπνχ ν αέξαο ιάκπεη. ηα γεξάκαηα πνληνχληαη ηα βνπλά ηφζν πνιχ. Ώπφθαζε κνπ ηα θφθθαιά κνπ απηά λα θαζαξίζνπλ κεο ζηα βξάρηα. ΠΏΟ ΣΓΟΤ, (Κίλα). ΜΟΝΟ ΑΤΣΟ Πίλνληαο ηζάη, ηξψγνληαο ξχδη πεξλά ν ρξφλνο φπσο έξρεηαη· βιέπνληαο θάησ ην ξπάθη βιέπνληαο πάλσ ην βνπλφ. ΜΏ ΣΟΤ (8νο αη., Κίλα) Ζ ΠΡΑΚΣΗΚΖ ΣΟΤ ΕΔΝ αλ έρεη θξχν θάζνκαη πιάη ζηε θσηηά. αλ έρεη δέζηε πεγαίλσ ζ’ έλα κέξνο κε δξνζηά. 121 ΠΟ ΣΏΓΥ (Κίλα) Ο ΓΡΟΜΟ ΣΟΤ ΕΔΝ ηαλ πεηλάο θάε· φηαλ δηςάο πηεο*. _____________________ * Λέγεηαη φηη ν Μπαλθέη (1622-1693) Ο νπνίνο κηινχζε ζηνπο απινχο αλζξψπνπο ηνπ κφρζνπ θαη θαλέλαο «ζεκαληηθφο» δελ θαηαδέρηεθε λα ηνλ αθνινπζήζεη, δέρηεθε κηα κέξα ηελ επίζεζε ελφο βνπδηζηή ηεξέα. Ο νπνίνο ηνπ είπε: «Ο δάζθαινο ηνπ δηθνχ καο δφγκαηνο έρεη ζαπκαηνπξγέο δπλάκεηο, εζχ ηη θάλεηο; Ο δηθφο καο δάζθαινο ζηέθεηαη κε ην πηλέιν ζηε κία φρζε ηνπ πφηακνπ θαη δσγξαθίδεη πάλσ ζ’ έλα ραξηφλη πνπ βξίζθεηαη ζηελ απέλαληη φρζε ηνπ πνηακνχ...». Ο Μπαλθέη ηφηε ηνπ απάληεζε: «Ίζσο ε αιεπνχ ζνπ λα θάλεη ηέηνηα θφιπα, φκσο, ην δηθφ κνπ ζαχκα είλαη, φηαλ πεηλψ λα ηξψσ θη φηαλ δηςψ λα πίλσ». ΏΎΓΚΟ ΓΗΑΣΗ ΓΔΝ ΞΔΡΧ Γηαηί, δελ μέξσ, κα κνπ ηξέρνπλ δάθξπα επγλσκνζχλεο. Π’ΏΓΚ ΓΕΟΤΝ ΣΟΤ ΕΥ (8νο αη., Κίλα) ΣΟ ΕΔΝ Δ ΚΑΘΔ ΠΡΑΞΖ Χ ηη ππέξνρν, ηη ζαπκαζηφ: Ώληιψ λεξφ· καδεχσ μχια. 122 ΣΕ ΓΕΟΝΟ Ο ΚΟΤΒΑ Με ρίιηνπο ηξφπνπο πάζρηζα λα ζψζσ ηνλ παιηφ θνπβά. Μα ηειηθά ν πάηνο έπεζε. Οχηε λεξφ πηα κέζα ζηνλ θνπβά. Οχηε θεγγάξη πηα κεο ζην λεξφ. ΟΒΝ(1859-1919 κ.Υ., Ρηλδάη) ΛΔΓΔ ΣΖΝ ΣΔΛΔΤΣΑΗΑ ΛΔΞΖ Ο δάζθαινο Σδνζνχ θη ν ζθχινο ηνπ ζη’ αιήζεηα ππεξκεγέζεο ε βιαθεία ηνπο. Όπαξμε θαη κε χπαξμε, ζην ηέινο αλχπαξρηα. Λέγε ηελ ηειεπηαία ιέμε. ΚΏΡΏΟχΜΏΡΟΤ ΜΕΣΟΤΥΊΡΟ(1579-1638κ.Υ., Ρηλδάη) ΣΟ ΗΓΔΟΓΡΑΜΜΑ ΣΟΤ ΣΗΠΟΣΔ Φπιάμνπ απφ ην ηξφρηζκα ηνπ ηδενγξάκκαηνο ηνπ ηίπνηε. Σα δφληηα ζνπ κπνξεί λα ζπάζνπλ. Καηαπηέο ην νιφθιεξν θαη ζα ’ρεηο έλαλ ζεζαπξφ πέξα απ’ ηελ ειπίδα λνπ θαη ΐνχδα. Δ αχξα πνχ ’ξρεηαη απ’ ηελ αλαηνιή ρατδεχεη ηνπ άινγνπ η’ απηηά. Πφζν γιπθεηά ε επσδηά ηνχ δακάζθελνπ. 123 ΝΣΏΨΣΟ (1282-1337, Ρηλδάη) ΣΟ ΣΔΛΟ ην ηέινο έζπαζα ηνπ Οπλκφλ ην θξάρηε. Τπάξρεη έμνδνο παληνχ. ’ αλαηνιή, ζε δχζε, ζε βνξξά, ζε λφην. Μπαίλσ πξσί θαη βγαίλσ βξάδπ. Αελ ππάξρεη μέλνο ή λνηθνθχξεο. Βίλαη κφλν ην βήκα κνπ πνπ θάλεη ιίγε αχξα. ΓΚέΝΚΟ(- 1505κ.Υ., Ρηλδάη). ΔΠΗΣΡΟΦΖ Φψηηζε θαη ελφξαζε αγλνψληαο απφ ην βξάρν εηνχην αγλαληεχσ ηα βνπλά θη αθνχσ ην ξέκκα. Σξηψλ κεξψλ βξνρή θαζάξηζε ηε γε. Ξαλαζπλδέεη ηα θαηλφκελα ε γαιήλε. Καη κ’ φιν πνπ αγξππλεί ν λνπο δελ είλαη παξά κφλν ζηάρηεο ζσξφο. Σν θξχν. Έξεκνο ζαλ ην ζνχξνππν θηλνχκαη· επηζηξέθσ. Καιάζη πεξαζκέλν έρσ ζην ρέξη κνπ, γεκάην ξνδάθηλα. ΒΓΚ Β ΣΟΤ (1333-1393, όην*) ΣΟ ΠΡΟΝΟΜΗΟ Βίλ’ έλα ζπάλην πξνλφκην λα γελλεζείο χπαξμε αλζξψπηλε φπσο εκείο. Ώλ ζηε δσή εηνχηε δε κπνξέζνπκε λα θσηηζηνχκε πφηε πεξηκέλνπκε λα ην θάλνπκε; ___________ * λνκα ζρνιήο. 124 ΔΥΧ ΣΔΛΔΗΧΔΗ ΜΔ ΣΟ ΤΝΖΘΔ Σα κάηηα κνπ νη ζηαγφλεο κηαο ζπειηάο θάησ απ’ ηα βιέθαξα. Έρσ ηειεηψζεη κε ην ζχλεζεο. Πνηα ζέζε έρεη ην ζρνηλί ή ην ραιηλάξη ζ’ έλαλ πνχ ’ρεη μεθχγεη απ’ ηα δεζκά; ΔΗΝΑΗ ΑΝΟΖΣΟ ΝΑ ΠΡΟΓΟΚΟΤΜΔ Πάκπνιιεο πξάμεηο ζεσξήζεθαλ θαθέο γηα γελεέο θαη ηψξα εκείο δε βιέπνπκε ζ’ απηέο θαλέλα ιάζνο. Θα θάλνπλ ρξφληα γηα λα θαζαξίζνπλ ηα ήζε θαη νη λφκνη. Έηζη είλαη αλφεην εκείο λα πξνζδνθνχκε επηδνθηκαζία άκεζε ζηηο πξάμεηο καο. ΟΤΝΜΟΝ ΠΑΝΧ ΑΠ’ ΟΛΑ ηαλ πεξπαηψ, πεξπαηψ· ηαλ θάζνκαη, θάζνκαη. Πάλσ απ’ φια φρη ηαιάληεπζε. ΦΟΤΣΓΕΓΕΟΝάΡΏ ΓΕΟΕΟχΝΒ Ο, ΣΗ ΑΠΟΜΔΝΔΗ Καλέλαο πηα δε δεη ζηα ζχλνξα ηεο Φνχρα. Σν μχιηλν θαιχβη έρεη πέζεη θαη φ, ηη απνκέλεη εηλ’ ν αγέξαο ηνπ θζηλφπσξνπ. 126 ΚΕΟΡάΕ ΤΝΔΥΗΕΔ ΑΚΟΜΖ ΝΑ ΥΣΎΠΑ Ναη, λαη, απάληεζα. Μα θάπνηνο ζπλέρηδε αθφκε λα ρηππά ζηε ρηνληζκέλε πχιε. ΒΓΚ ΣΏΝ* _____________________ * εγθ Σζαλ: Βίλαη ν ηξίηνο παηξηάξρεο ηνπ θηλέδηθνπ βνπδηζκνχ, χζηεξ’ απφ ηνλ Μπνληηληάξκα (πξψην παηξηάξρε) θαη ηνλ Υνχη Κν (δεχηεξν παηξηάξρε). Έδεζε ηνλ 6ν κεηά Υξηζηφλ αηψλα, πεξηπιαλψκελνο θαη πέλεο, κε πιήξε αγαζφηεηα θαη θαινζχλε. Αελ είλαη ζίγνπξν αλ ηα πνηήκαηα πνπ θέξνπλ η’ φλνκά ηνπ είλαη πιήξσο δηθά ηνπ (αθνχ ηίπνηε δελ έγξαςε) ή είλαη ησλ καζεηψλ ηνπ πνπ ζπλέζεζαλ εθθξαζκέλεο ζθέςεηο ηνπ εγθ Σζαλ. ΣΟΝ ΚΟΜΟ ΣΟΤ ΠΡΑΓΜΑΣΗΚΟΤ ηνλ θφζκν ηνπ πξαγκαηηθνχ εαπηφο δελ ππάξρεη. Αελ ππάξρεη άιιν απφ εαπηφο. ΣΟ ΑΠΔΗΡΑ ΜΗΚΡΟ Σν άπεηξα κηθξφ είλαη κεγάιν φζν ην άπεηξα κεγάιν. Πεξηνξηζκνί δελ ππάξρνπλ. Σν άπεηξα κεγάιν είλαη κηθξφ φζν ην άπεηξα κηθξφ. ΣΟ ΦΤΗΚΟ ΜΑ ΔΑΤΣΟ ΑΝ ΤΠΑΚΟΤΜΔ ην Φπζηθφ καο Βαπηφ αλ ππαθνχκε είκαζηε ζχκθσλνη κε ηελ Οδφ θαη πεξηπιαληνχκαζηε ιεχηεξα ρσξίο ελνριήζεηο. ΣΟ ΜΤΑΛΟ Ώλ βάδεηο ην κπαιφ ζνπ λα δνπιέςεη κε ην κπαιφ ζνπ πψο κπνξείο λ’ απνθχγεηο ηε ζχγρπζε; 126 ΔΓΧ Ή ΔΚΔΗ Αελ ππάξρεη εδψ ή εθεί. Δ αησληφηεηα βξίζθεηαη κπξνο ζηα κάηηα καο. ΏΓΝΧΣΟΤ ΚΑΘΔ ΕΧΖ θέςεηο πνπ αλαηέιινπλ δίρσο ηειεησκφ. Κάζε δσή είλαη κηα έθηαζε εθαηφ ρξφλσλ ή ηξηάληα εθηά ρηιηάδσλ εκεξψλ. Δ άλνημε πνπ ε πεηαινχδα εληφο ηεο νλεηξεχεηαη. Ο-Ε ΣΕ ΟΤΣΔ Ο θχθινο φινπ ηνπ λνήκαηνο: Οχη’ έμσ, νχηε κέζα νχηε ζθηά, νχηε θσο. ινη νη άγηνη εδψ έρνπλ γελλεζεί. ΥΟχΕ ΝΒΓΚ (618-713κ.Υ., Κίλα)* ________________ * ηαλ πέζαλε ν παηέξαο ηνπ, ζπληεξνχζε ηνλ εαπηφ ηνπ θαη ηε κάλα ηνπ πνπιψληαο μχια. Όζηεξα έγηλε δεθηφο ζα κάγεξαο, ζε κηαλ αδειθφηεηα φπνπ εγνχκελνο ήηαλ ν Υνπγθ Σδελ (πέκπηνο παηξηάξρεο ηνπ θηλέδηθνπ βνπδηζκνχ). ε κηα εξψηεζε ηνπ εγνπκέλνπ ν Υνχη Νεγθ απάληεζε πην ζσζηά απφ ηνπο καζεηέο. Έηζη, παξφιν πνπ δελ ήηαλ κνλαρφο, ν παηξηάξρεο ηνλ έθακε δηάδνρφ ηνπ. Οη κνλαρνί αληέδξαζαλ θη ν Υνχη Νεγθ εγθαηέιεηςε ηελ αδειθφηεηα. Ήηαλ αληίζεηνο ζηα θείκελα θαη ζηηο ηειεηνπξγίεο. ιν ην πηζηεχσ ηνπ θαη ε δηδαζθαιία ηνπ ζπγθεληξψλνληαη ζηε ιέμε «απηνζέαζε». «Δ θχζε ηνπ ΐνχδα» έιεγε «βξίζθεηαη κέζα καο θαη ε ζσηεξία βξίζθεηαη ζηε ζέαζε πξνο ηελ ίδηα καο ηε θχζε, ε νπνία ππήξρε πξηλ αθφκα γελλεζνχκε θαη ζηελ νπνία δελ ππάξρεη ν δπτζκφο θαιφ-θαθφ, αηψλην-πεπεξαζκέλν, πιηθφ-πλεπκαηηθφ». ΣΟ ΝΟΖΜΑ ΣΖ ΕΧΖ Σν λφεκα ηήο δσήο είλαη λα βιέπεηο. 127 ΑΝ ΜΔΑ ΟΤ ΚΟΗΣΑΞΔΗ ε φηη ζνπ ’ρσ δείμεη δελ ππάξρεη θάηη θξπκκέλν ή θάηη κπζηηθφ. Ώλ κέζα ζνπ θνηηάμεηο θη αληηθξχζεηο ην πξφζσπφ ζνπ πνπ ππήξρε απφ πάληα, πξηλ απ’ ηνλ θφζκν, ηφηε λαη ζίγνπξα ζα ’ρεηο βξεη ην κπζηηθφ. ΕΒΝ ΥΕάΟΤ (8νο αη. κ.Υ., Κίλα) ΣΟ ΓΔΝΣΡΟ ΣΖ ΟΦΗΑ ΚΗ Ο ΚΑΘΡΔΦΣΖ* Σν ζψκα είλαη ην δέληξν ηεο ζνθίαο θη ν λνπο θαζξέθηεο ιακπεξφο κεο ζηελ θνξλίδα ηνπ. Φξφληηζε πάληα λα ζθνππίδεηο ηνλ θαζξέθηε ψζηε λα κε ζθεπάδεηαη απ’ ηε ζθφλε. ΑΠΑΝΣΖΖ ΣΟΤ ΥΟΤΗ ΝΔΓΚ ΣΟ ΗΔΝ ΥΗΑΟΎ Μα δελ ππάξρεη δέληξν ηεο ζνθίαο θη νχηε θαζξέθηεο ιακπεξφο κεο ζηελ θνξλίδα ηνπ. Βθφζνλ φια είλαη θελφ απ’ ηελ αξρή πνχ ζα κπνξνχζε ε ζθφλε λα θαζήζεη; ________________ * ηελ Υζηάνπ έγξαςε ζηνλ ηνίρν ηνπ κνλαζηεξηνχ απηφ ην πνίεκα. ηαλ ν Υνχη Νεγθ (εγνχκελνο ηνπ κνλαζηεξηνχ) δηάβαζε ην πνίεκα ηνπ ελ Υζηνπ, έγξαςε δίπια ηελ απάληεζε . ΜΟΤ ΟΤ(1275-1351) ΑΠΔΛΔΎΘΔΡΧΖ Μάηαηα έρσ ςάμεη γηα έλαλ ηέιεην νπξαλφ θθηάρλνληαο έλαλ θξάρηε γχξσ κνπ. Έηζη κηα καχξε λχρηα παίξλνληαο έλα κεγάιν ηνχβιν ζχληξηςα ην ζθειεηφ ηνπ θελνχ. 128 ΣΗΠΟΣΔ ΜΔ ΣΟ ΝΟΤ Πνιιέο θνξέο έρνπλ αιιάμεη ηα βνπλά απφ ην γθξίδν πξνο ην θίηξηλν· ηφζεο πνιιέο γηα ηελ ηδηφηξνπε γε. θφλε ζηα κάηηα, ν ηξηπιφο θφζκνο είλαη ζηελφο. Σίπνηε κεο ζην λνπ· ε θαξέθια ζνπ είλ’ αξθεηά πιαηηά. ΣΟΤΓΚ ΏΝ ΟχΣΟΤ (10νο αη., Κίλα) ΑΤΣΟ ΔΗΝ’ ΔΤΣΤΥΖ Έθηαζε ζηελ ππέξηαηε ελφηεηα πέξα απφ ην «είλαη» θαη «κε είλαη». Πνηνο ηνικεξφο ζ’ αθνινπζήζεη απηνχο ηνπο ζηίρνπο ηνπ; Άθεζε ζ’ άιινπο ηε θηινδνμία ηνπ αζπλήζηζηνπ. Ώπηφο εηλ’ επηπρήο λα επηζηξέςεη πίζσ ζπίηη ηνπ θαη λα θαζήζεη αλάκεζα ζηηο ζηάρηεο. άΕΟ(1544 κ.Υ., όην) ΠΑΝΧ ΣΟ ΜΖΓΔΝΗΜΟ ΣΟΤ ΣΕΟΟΤ Γε θαη πνηάκηα θαη βνπλά — θξπκκέλα ζ’ απηφ ην ηίπνηε. ’ απηφ ην ηίπνηε — πνηάκηα θαη βνπλά θαη γε απνθαιχπηνληαη. Υηφληα ηεο ρεηκσληάο, άλζε ηεο άλνημεο. Αελ ππάξρεη χπαξμε, δελ ππάξρεη κε χπαξμε. Μήηε ην «δελ ππάξρεη» ππάξρεη. 129 ΜΏΣΟΤΝάΓΚΏ ΣΒΨΚίΣΟΤ Ζ ΓΟΞΑ ΣΖ ΑΤΓΖ Δ δφμα ηεο απγήο πνπ δηαξθεί κφλν κηα ψξα. Κη φκσο κεο ζηελ θαξδηά δελ δηαθέξεη απ’ ην γηγάληην πεχθν πνπ ε δσή ηνπ θηάλεη ρίιηα ρξφληα. ΏΓΝΧΣΟΤ ΣΑ ΣΡΗΑ ΣΑΓΗΑ ηελ αξρή ηα βνπλά είλαη βνπλά. Όζηεξα παχνπλ ηα βνπλά λα ’λαη βνπλά. Σέινο θαη πάιη ηα βνπλά είλαη βνπλά. ΏΓΝΧΣΟΤ ΓΒΝΡΕΝ ΚΑΘΟΜΑΗ ΖΤΥΟ Κάζνκαη ήζπρνο, δελ θάλσ ηίπνηε· έξρεηαη ε άλνημε, ηα ρφξηα κεγαιψλνπλ. ΓΚΏΓΏΝ(1275-1365, όην) ΠΑΕΟΝΣΑ ΣΖ ΥΡΎΖ ΑΛΤΗΓΑ Ώλεθηίκεηνο είλ’ ν δξφκνο ηνπ φην. Γηαηί λα γίλσ ζθιάβνο ηεο πεηζάξρεζεο; πάδνληαο ηε ρξπζή αιπζίδα, ηνικεξά βαδίδσ ηψξα πξνο ηε δχζε. 130 ΜΟΤ ΜΟ ΚΏΝ ΣΟ ΠΟΗΖΜΑ ΟΎ Πνηέ ην πνίεκά ζνπ κελ ην δείρλεηο ζε θάπνηνλ πνπ δελ είλαη πνηεηήο Μνπ Μν Καλ (...) ΥΕΟΤΏΝ ΥΕΒ ΓΗΑΣΗ ΚΑΗ ΓΗΑ ΠΟΗΟΝ Πάλσ απ’ ην πνηάκη ην θεγγάξη κέζα ζηα πεχθα ν άλεκνο αλαζηελάδεη φιε ηε λχρηα, ηφζν ήξεκα, γηαηί; — θαη γηα πνηνλ; Ώ-ΝΟΝ ΟΣΑΝ ηαλ ηα εθαηφ ρηιηάδεο πξάγκαηα βξίζθνληαη ζηελ ελφηεηά ηνπο, ηφηε γπξίδνπκε θαη πάιη ζηελ Ώξρή νπνχ ππήξμακε απφ πάληα. ΏΝ ΥΟχΕ ΠΖΓΑΗΝΧ Πεγαίλσ κ’ άδεηα ρέξηα βιέπνληαο ην δηάζηεκα κεο ζηα ρέξηα κνπ. Πεγαίλσ κε ηα πφδηα ή ζηε ξάρε ελφο βνδηνχ. ηαλ πεξλψ ηε γέθπξα θνηηάδσ: Αηφινπ δελ ηξέρεη ην λεξφ είλαη ε γέθπξα πνπ ηξέρεη. 131 ΏΓΝΧΡΣΟΤ ΓΒΝΡΕΝ ΑΤΣΟ ΠΟΤ ΓΗΝΔΣΑΗ Οη γεξαλνί δελ έρνπλ πξφζεζε λα θαζξεθηηζηνχλ ζην λεξφ θαη ην λεξφ δελ έρεη θαηά λνπ λα ππνδερηεί ηελ εηθφλα ηνπο. ΡΕΟΝΒΝ*(18νο αη. κ.Υ.) ______________________ * Δ Ρηνλέλ ράξε ζηελ νκνξθηά ηεο θαη ζην πνηεηηθφ ηαιέλην ηεο έγηλε θπξία ηεο απιήο. Μεηά ην ζάλαην ηεο απηνθξάηεηξαο ζέιεζε λ’ αθνινπζήζεη ην δξφκν ηνπ Γελ. Βμαηηίαο φκσο ηεο εμαηξεηηθήο νκνξθηάο ηεο θαλέλαο δάζθαινο δελ δελ ηε δερφηαλ γηα καζήηξηα. Σφηε ε Ρηνλέλ κ’ έλα θαπηφ ζίδεξν θαηέζηξεςε ηελ νκνξθηά ηνπ πξνζψπνπ ηεο γηα πάληα. Έηζη έγηλε δεθηή απφ ηνλ δάζθαιν Υα Κνχν. Πξνο ην ηέινο ηεο δσήο ηεο έγξαςε ην πνίεκα πνπ δηαβάδνπκε εδψ. ΥΟΡΣΑΑ ΠΗΑ ΣΟ ΦΔΓΓΑΡΟΦΧΣΟ Βμήληα έμε θνξέο ηα κάηηα κνπ απηά είδαλ λ’ αιιάδεη ην ζθεληθφ ηνπ θζηλνπψξνπ. Υφξηαζα πηα ην θεγγαξφθσην. Σίπνηε άιιν δελ δεηψ. Ώθνχσ κφλν ηε θσλή απφ ηα πεχθα φηαλ πεξλάεη κέζα ηνπο ν άλεκνο. ΛΏΓΚ Ε ΓΕΟΤΏΝ (772-846), Κίλα) Ο ΓΡΟΜΟ ΓΗΑ ΣΟ ΠΗΣΗ ΣΟΤ ΦΣΧΥΟΤ Κη αλ άκαμεο θαη αιφγα δελ θαηαδέρνληαη ηελ καθξηλή κνπ θαηνηθία αεδφληα θαη ινπινχδηα βξίζθνπλ πάληνηε ην δξφκν γηα ην ζπίηη ηνπ θησρνχ. 132 ΠΟΕΔΜΏΣΏ ΣΟΤ ΕΚΚΤΟΤ* ______________________ * Βπγεληθήο θαη ίζσο βαζηιηθήο θαηαγσγήο. Δ κεηαζηξνθή ηνπ έγηλε φηαλ άθνπζε έλαλ θφξαθα κεο ζηε λχρηα. Ο Ίθθπνπ αληηηάρηεθε ζηε ζπκβαηηθή ζξεζθεία. «Ώλ έλα πξφζσπν», ιέεη, «εμαγλίζεη ην λνπ ηνπ θαη ζηξαθεί πξνο ηελ ίδηα ηνπ ηε θχζε, δελ απνκέλεη Ώγλή Υψξα φπνπ λα ειπίδεη, νχηε θφιαζε λα θνβάηαη, νχηε πάζε λα ηα ππεξληθήζεη, νχηε ν δπτζκφο ηνπ θαινχ θαη ηνπ θαθνχ. Έρεη ειεπζεξσζεί απφ ηνλ θχθιν ησλ γελλήζεσλ. Μπνξεί λα γελλεζεί ζ’ νπνία δσή επηζπκεί ν λνπο ηνπ». Ο ΐνχδαο αθπακνχλη· απηφ ην πιάζκα ην θαθφ πνπ εκθαλίζηεθε ζηνλ θφζκν. Πφζνη πνιινί, αιιίκνλν, πφζνη πνιινί έρνπλ πιαλεζεί εμ’ αηηίαο ηνπ. * Όζηεξα απφ δέθα ρξφληα κεο ζηα θφθθηλα θψηα ηεο πφιεο πφζν κνλαρηθή κηα ζπιιαβή κεο ζηα βνπλά. Μπνξψ λα δσ ηα λέθε ρίιηα κίιηα καθξηά λ’ αθνχζσ αξραία κνπζηθή κέζα ζηα πεχθα. * Ώλ θαη δελ ηνπο θεξχμακε ην δφγκα, αλεξψηεηα, αλνίγνπλ ηα ινπινχδηα θάζε άλνημε, πέθηνπλ, ζθνξπίδνπλ, ζξπκκαηίδνληαη. * Δ ρψξα ηεο Ώγλφηεηαο απέρεη ηφζν· δέθα ρηιηάδεο θφζκνπο καθξηά. Μα πψο κπνξψ λα ειπίδσ πσο ζα θηάζσ εθεί θνξψληαο ηνχηα δσ η’ άρπξνπάπνπηζα; ΓΒΝΚέΕ ΕΜΠΏΓΕάΜΏ ΓΡΑΦΣΟ ΥΧΡΗ ΓΡΑΜΜΑΣΑ Φξέζθα θαη θαζαξά είλαη ηα ινπινχδηα ζηε δξνζηά, ιακπξφ θαη θαζαξφ είλαη ην ηξαγνχδη ησλ πνπιηψλ, ηα λέθε ήξεκα, γαιάδηα ηα λεξά. Πνηνο έγξαςε ην πνίεκα ηνχην δίρσο γξάκκαηα; Ήξεκα ηα βνπλά, ηα δέληξα πξάζηλα· βαζηά ιαγθάδηα θαη ξπάθηα ιακπεξά· Γιπθφο ν άλεκνο, γαιήλην ην θεγγάξη. Ήζπρα εγψ δηαβάδσ απηφ ην πνίεκα ην γξακκέλν δίρσο γξάκκαηα. 133 ΥΏΚΟΤΕΝ* ___________________ * Υάθνπηλ, 1683-1768 Εαπσλία. Πξνεξρφηαλ απφ ηηο ιατθέο ηάμεηο. Σν ζρέδηφ ηνπ κε ζηληθή κειάλε θαη κε ηίηιν: «Σπθινί πεξηπιαλψληαη πάλσ ζε γέθπξα» απνθαιχπηεη ηνλ πιήξε αγσλίαο ςπρηθφ ηνπ θφζκν. Ώλαδεηψληαο ηε ιχηξσζε, πεξηπιαλήζεθε απφ κνλή ζε κνλή θη απφ δάζθαιν ζε δάζθαιν, ψζπνπ ζπλάληεζε ηνλ εξεκίηε Βηάλ, θνληά ζηνλ φπνην γεχηεθε ηνπο πξψηνπο θαξπνχο ηεο θψηηζεο. ε ειηθία είθνζηηεζζάξσλ εηψλ, ελψ βξηζθφηαλ ζε έθζηαζε, εηζήιζε ζην κεδέλ θαη γηα πνιιέο κέξεο πεηνχζε ζηνλ αέξα (πξάγκα πνπ ζπλαληνχκε ζηνλ κπζηηθφ ηεο Οξζνδνμίαο πκεψλ ηνλ Νέν ζενιφγν). Σφηε βίσζε ηελ ελφηεηα παξειζφληνο, παξφληνο θαη κέιινληνο ή απηφ πνπ νλνκάδνπκε δηαξθέο παξφλ. Κάζε θνξά ε επίζθεςε ηνπ θσηφο ήηαλ δπλαηφηεξε απφ ηελ πξνεγνχκελε θη ν ελζνπζηαζκφο ηνπ ήηαλ απεξίγξαπηνο· ζπλέβαηλε πνιιέο θνξέο λα μεζπά ζε θξαπγέο ραξάο θαη αγαιιίαζεο, λα ρνξεχεη ή λα θιαίεη. Ο Υάθνπηλ είλαη ν δεκηνπξγφο ηνπ πεξίθεκνπ ΚΟΏΝ πνπ νλνκάδεηαη «ν ήρνο ηνπ ελφο ρεξηνχ»: «Υηππψ ηα ρέξηα κνπ· αθνχο λα βγαίλεη έλαο ήρνο. Σψξα δείμε κνπ, ηνλ ήρν ηνπ ελφο ρεξηνχ». ΣΗΠΟΣΔ ΚΗ ΟΛΑ Βίλ’ άλνημε· ζε ηνχην ην θαιχβη ηίπνηε δελ ππάξρεη θαη ππάξρνπλ φια. ΑΡΓΑ ΣΖ ΝΤΥΣΑ Παξειζφλ, παξφλ, κέιινλ, αλέθηθηα έζησ θη αλ είζαη ζαλ ηνλ μάζηεξν νπξαλφ. Ώξγά ηε λχρηα ην ζθακλί γίλεηαη θξχν ζαλ ην ζίδεξν κ’ απ’ ην θεγγαξνθψηηζην παξάζπξν κπαίλεη κνζρνβνιηά δακαζθεληάο. ΣΑ ΟΝΣΑ ΣΧΝ ΑΗΘΖΔΧΝ Σα φληα ησλ αηζζήζεσλ ζηελ νπζία είλαη ΐνχδεο. Βίλαη ζαλ ην λεξφ θαη ζαλ ηνλ πάγν. Ο πάγνο δελ ζα ππήξρε δίρσο ην λεξφ. Έμσ απφ ηα φληα ησλ αηζζήζεσλ ηη ππάξρεη; Με μέξνληαο πφζν θνληά είλ’ ε Ώιήζεηα νη άλζξσπνη αιιίκνλν ηελ ςάρλνπλ καθξηά. Βίλαη ζαλ θάπνηνο πνχ ’λαη κέζα ζην λεξφ θη φκσο θσλάδεη φηη ράλεηαη απ’ ηε δίςα. κσο απηνί πνπ θαζξεθηίδνληαη εληφο ηνπο ζεψληαη ηελ Ώιήζεηα ηνπ Μεγάινπ Βαπηνχ θη εγθαηαιείπνπλ ην θειί ηεο ζνθηζηείαο. Γη’ απηνχο αλνίγεη ε πχιε ηεο ελφηεηαο αηηίνπ θη αηηηαηνχ 134 θη ν δξφκνο ηνπο δελ έρεη δπαξρία θαη ηξηαξρία. Πξνζεισκέλνη ζην αμερψξηζην ησλ ρσξηζκέλσλ φλησλ είηε πεγαίλνπλ είηε έξρνληαη γη’ απηνχο είλαη ην ίδην. Κξαηψληαο ηή κή ζθέςε κεο ζηηο ζθέςεηο ηνπο ζε θάζε πξάμε λνηψζνπλ ηεο αιήζεηαο ηε θσλή. Πφζν απέξαληνο πνπ είλ’ ν νπξαλφο. Ση δηάθαλν ην πιήξεο θεγγαξφθσην. Πνην πξάγκα ηψξα ζα κπνξνχζε λα ηνπο ιείπεη; Καζψο ε Ώιήζεηα ηεο αηψληαο γαιήλεο θαλεξψλεηαη ζ’ απηνχο απηή εδψ ε γε είλαη ε Υψξα ηνπ Λσηνχ θη απηφ εδψ ην ζψκα είλαη ην ζψκα ελφο ΐνχδα. ΟΣΟΜΠΏ (1036-1101) ΠΧ ΝΑ ΣΟΤ ΚΑΝΧ ΝΑ ΚΑΣΑΛΑΒΟΤΝ ψκα ηνπ ΐνχδα; ην βνπλφ· θαη θήξπγκά ηνπ; ν ρείκαξξνο. Σελ πεξαζκέλε λχρηα θχιεζαλ εδψ νγδφληα ηέζζεξηο ρηιηάδεο πνηήκαηα. Πψο; Πψο λα ηνπο θάλσ λα θαηαιάβνπλ; ΝΣάΕΓΚΟΤ Νηάηγθνπ (1584-1669,Ρηλδάη) ΚΔΦΖ ΚΑΜΗΑ Βδψ ζθέςε θακηά γηα πινχηε ή θήκε. Κάζε θνπβέληα γηα ζσζηφ θαη ιάζνο έρεη απνθιεηζηεί. Σν θζηλφπσξν δηθξαλίδσ ηα θχιια ζηηο φρζεο ηεο ξεκαηηάο· ηελ άλνημε αθνπγθξάδνκαη η’ αεδφλη. ΜΏΝάΝΏ(1591-1654) ΔΠΗ ΣΔΛΟΤ ΑΓΔΜΔΤΣΟ Βπί ηέινπο αδέζκεπηνο, ηαμηδεχσ κνλάρνο. Πέξαζα ηνπ αξραίνπ δελ ην θξάγκα. Ο λνπο ρείκαξξνο δίρσο ίρλε θαη ηνπ ζχλλεθνπ ε δσή. Ώπ’ απηά ηα βνπλά, πνην ζα γίλεη ην ζπίηη κνπ; 135 ΏΡΏΚίΝΣΏ ΜΟΡΕΣΏΚέ (1472-1549) ΗΠΣΑΜΔΝΟ ΛΟΤΛΟΤΓΗ Έλα ινπινχδη πνχ ’πεζε ζηε γε μαλαγπξίδεη ζην θιαδί. Χ, πεηαινχδα. ΖΣΑΝ ΜΟΝΑΥΑ ΣΟ ΦΔΓΓΑΡΗ ΣΖ ΑΤΓΖ Ο θνχθνο θψλαμε. Κνίηαμα πξνο ηα θεη πνπ αθνχζηεθε ε θσλή. Ήηαλ κνλάρα ην θεγγάξη ηεο απγήο. ΜΠΟΡάΕΟΤ(18νο π.Υ..) ΤΝΝΔΦΟ ΠΑΝΧ ΑΠ’ ΣΟ ΛΧΣΟ χλλεθν πάλσ απ’ ην ισηφ. Κη απηφ γίλεηαη ΐνχδαο. ΟΜΠΏΡΟΤ(1728-1792) ΤΠΟΚΛΗΝΟΜΑΗ Λνπινχδηα ζηε δακαζθεληά, ηφζα πνιιά· ππνθιίλνκαη. ΓΕΏΟΤΥίΡΟΤ ΣΒΨίΣΟΤ ΜΟΝΟ ΑΤΣΟ Χ, σ. Μφλν απηφ κπνξψ λα πσ γηα ηα θεξάζηα ηνπ βνπλνχ Γηνζίλν. 136 ΠΤΓΟΛΑΜΠΗΓΑ ηάδεη απφ ’λα θχιιν θη άμαθλα πεηάεη καθξηά. ΏΓΝΧΣΟΤ ΜΔΣΑΜΟΡΦΧΖ Κφθθηλε πηπεξγηά· ΐάι’ ηεο δπν θχιια γηα θηεξά θη έγηλε δξάθνληαο. ΚΟχΚΟΚΟΤ ΠΟΗΖΜΑ ΘΑΝΑΣΟΤ Σψξα ζην γπξηζκέλν αλάπνδα μχιηλν άινγν είκαη θαβάια θαη θαιπάδσ ζην θελφ. Ν’ αλαδεηήζεηο ζα ’ζειεο ηα ίρλε κνπ; Πηάζε αλ κπνξείο ηε ζχειια ζ’ έλα δίρηπ. ΥΏΨ ΚΟΤ ΣΟΤ ίΚΚΕ (1876-1902) Πέηξα ζηελ πεδηάδα ηνπ θαινθαηξηνχ ζξφλνο ηνπ Κφζκνπ. * Φαληάζνπ, ν κνλαρφο έθπγε πξνηνχ ιάκςεη ην θεγγάξη. * Ο θφζκνο ησλ αλζξψπσλ. Κη φκσο ζηα ιαζπεξά ηνπο ξηδνρψξαθα θπηξψλεη ν ισηφο. 137 ΥΏΨ ΚΟΤ ΣΟΤ ΚΟΣΓίΚΟΤ Σ’ αζηέξηα κεο ζηε ιίκλε. Ώθφκα θη φηαλ άγξηνο αγέξαο ηαξάδεη ην λεξφ. * Σα θχιια πέθηνπλε ην έλα πάλσ ζη’ άιιν· ε βξνρή ρηππά ηε βξνρή. * Βμψπνξηα απφ ρακφθιαδα. Καη θιεηδσληά απηφ ην ζαιηγθάξη. * Μεο ζηε κεγάιε λχρηα, ν ήρνο ηνπ λεξνχ ιέεη ηη ζθέθηνκαη. * Πέθηεη ρηνλφλεξν· απξνζκέηξεηε, άπεηξε, κνλαμηά. (ή Πέθηεη ρηνλόλεξν· απξνζκέηξεηα, άπεηξα, κνλαρό) . ΚΕΚΟ ΣΟ ΟΡΟ Σν φξνο νπκεξνχ είλ’ ε γξνζηά κνπ θ’ ε ζάιαζζα νιφθιεξε ην ζηφκα κνπ. Σν φξνο ζξπκκαηίδεηαη, ε ζάιαζζα ζηεγλψλεη. Πνπ ηξέρεη πηα ν πεηξαδνζηφιηζηνο ιαγφο; Πνπ ην ρξπζφ θνξάθη ζηξνβηιίδεηαη; 138 ΥΏΨ ΚΟΤ ΣΟΤ ΜΠΏΟ* _______________________ * Μαηζνχν Μπαζφ· γελλήζεθε ην 1644, ζην Οπέλν ηεο επαξρίαο Ώτγθά, ηξηάληα κίιηα λνηηναλαηνιηθά ηνπ Κπφην. Ώγαπνχζε ηε κνλαμηά. «Ννηψζσ ζαλ άξξσζηνο αλάκεζα ζην πιήζνο», έγξαςε. «Κάπνηε ήζεια κηα ζέζε γξαθείνπ ζηνλ ηφπν κνπ· αξγφηεξα ήζεια λα δήζσ ζε κνλαζηήξη· ελ ηέιεη έγηλα πεξηπιαλψκελνο, ζαλ έλα ζχλλεθν ζηνλ άλεκν, θπλεγψληαο ηελ νκνξθηά ησλ ινπινπδηψλ θαη ησλ πνπιηψλ». Έγξαςε δηαιφγνπο, πνηήκαηα δελ θαη πάλσ απφ ρίιηα ράτ θνπ. Σν φλνκά ηνπ αξρηθά ήηαλ Μαηζνχν Κηληζάθνπ. Όζηεξα ην «Κηληζάθνπ» έγηλε «Μπαζφ», πξνο ηηκήλ ηνπ δέληξνπ κπαζφ (πιαηχθπιιε κπαλαληά) πνπ ηνπ ράξηζε έλαο θίινο ηνπ. Γλψξηζε ηνλ εξσηά. Ώπφρηεζε παηδηά. Πέζαλε ζην θαιχβη ηνπ, ζηελ εξεκηά, ην έηνο 1694, θνξψληαο ην ξάζν ηνπ κνλαρνχ. Έλα θνξάθη ζην γπκλφ θιαδί. Πέθηεη ην ζνχξνππν ηνπ θζηλνπψξνπ. * ΐνπλίζην κνλνπάηη κε ην άξσκα απφ ηα άλζε ηεο δακαζθεληάο. Καη μαθληθά ν ήιηνο αλαηέιιεη. * Καη θαζξεθηίδεζηε κεο ζηεο δξαθφκπγαο ην κάηη σ βνπλά. * Θεέ βνπλήζηε ζα ’ζνπλα, ηφζν θαιφο, αλ κνπ ’δεηρλεο, αλάκεζα ζηα άλζε ηεο απγήο, ην πξφζσπν ζνπ. * (Φνύξνπ-ίθε γηα Κανπάηδνπ ηόκπη θόκνπ Μίηζνπ λν όην.) ηέξλα παιηά. Πεδάεη έλαο βάηξαρνο. Ο ήρνο ηνπ λεξνχ. 139 ______________ Άιιε απνδνζε: ηέξλα παιηά θη ν βάηξαρνο πέθηεη εληφο ηεο: Πινκπ. ή Ώξραία ζηέξλα· βάηξαρνο πέθηεη εληφο ηεο: Πιφκπ! * ην ζετθφ θαζξέθηε νχη’ έλα ξάγηζκα· αλ θαη θπηξψλνπλ ηα ινπινχδηα ηνπ ρηνληνχ. * Αακαζθεληά θεγγαξνθψηηζηε πεξίκελε ζά ’ξζεη ε άλνημε. Άλνημεο κεζνλχρηη, κα εδψ ζηελ αλζηζκέλε θεξαζηά είλαη απγή. * Φσλέο ραξαδξηψλ θαινχλ λα δσ· γπξλψ θαη βιέπσ η’ αζηξνθψηηζην αθξσηήξη. * Ξχπλεζε πεηαινχδα· είλ’ αξγά θη έρνπκε κίιηα γηα λα θάλνπκε νη δπν καο. * Κξίλα κπεξδεχνληαη ζηα πφδηα κνπ· ησλ ζαληαιηψλ κνπ άλζηλνη ηκάληεο. * Άλζε ηεο θεξαζηάο ηνπ Φνπζηκί ρχζεηε ζηα καλίθηα κνπ δάθξπα ηεο ραξάο ηνχηε ηε κέξα ηεο αληάκσζεο. 140 ΡΕΟΚΏΝ (1757-1831), ΥΧΡΗ ΚΑΜΗΑ ΦΗΛΟΓΟΞΗΑ Υσξίο θακηά θηινδνμία πηα αθήλσ λα θπιά ε θχζε κνπ φπνπ ζέιεη. Έρσ γηα δέθα κέξεο ξχδη κεο ζην ζάθν κνπ θαη πιάη ζην ηδάθη έλα δεκάηη απφ μχια. Πνηνο λα κσξνινγήζεη γηα ειιάκςεηο θαη ληξβάλα; Ξερλψληαο ηηο ηζάμηεο ζθφλεο πνπ ηηο ιέλε «φλνκα» θαη «κέιινλ» αθνχσ ηεο λχρηαο ηε βξνρή πάλσ ζηε ζηέγε ηεο θαιχβαο κνπ βξίζθνκαη ζε γαιήλε θαη έρσ ηα πφδηα θαη ηα δπν κνπ απισκέλα. Ο ΚΛΔΦΣΖ ΦΔΤΓΟΝΣΑ* Ο θιέθηεο θεχγνληαο άθεζε ην θεγγάξη ζην παξάζπξν. _______________________ * Ο Λάν Σζε ιέεη πσο «ν ζνθφο αθνχεη θαη βιέπεη φπσο ηα κηθξά παηδηά». ’ απηή ηελ θαηάζηαζηε είρε θηάζεη ν πνηεηήο Ρηνθάλ, πνπ δελ πξφζερε θαζφινπ ηελ θαιιηγξαθία ηνπ, πνπ έπαηδε κε ηα παηδηά, πνπ δνχζε κεζπζκέλνο απφ ην θσο θαη θαηνηθνχζε ζε κηα θαιχβα ζην δάζνο. Έλα βξάδπ πνπ ν Ρηνθάλ επέζηξεςε ζηελ θαιχβα ηνπ, αληειήθζε φηη θάπνηνο ηνπ είρε θιέςεη ηα ιίγα ηνπ ππάξρνληα. Σφηε είδε ην θεγγάξη ζην παξάζπξν θαη είπε: «Ση θξίκα λα κε κπνξέζεη λα πάξεη θη απηφ ην σξαίν θεγγάξη». Κη έγξαςε: Ο θιέθηεο θεχγνληαο παξέιεηςε λα πάξεη ην θεγγάξη πνπ ιάκπεη εδψ κπξνο ζην παξάζπξν. Ζ ΦΣΧΥΔΗΑ ΚΑΗ Ο ΠΛΟΤΣΟ Ο άλεκνο κνπ θέξλεη άθζνλα θχιια πνπ κνπ αξθνχλ λ’ αλάςσ κηα θσηηά. 141 ΡΕΝΓάΕ ΒΓάΕ (1750-1837 ΠΑΝΧ ’ ΔΝΑ ΠΟΗΖΜΑ ΣΟΤ ΜΠΑΟ Κάησ απ’ ην γθξεκφ θνληά ζηελ πφξηα ηνπ λανχ, αλάκεζα ζε ζθνηεηλά αλνημηάηηθα θπηά: Δ ιίκλε. Μέζα ηεο έλαο βάηξαρνο πεδάεη: Πιφκπ. Ο πνηεηήο κέλεη θαηάπιεθηνο θ’ ε ρηέλα ηνπ ηνχ πέθηεη. ΟΤάΓΚ ΣΓΟΤ ΥΟχΕ (Κίλα, ηειεπηαία πεξίνδνο ηεο δπλαζηείαο ησλ Μηγθ) ΔΗΠΔ ΠΧ ΔΗΑΗ ΑΡΡΧΣΟ Βίπεο πσο είζαη άξξσζηνο; Πήγαηλε ζην πεγάδη θαη δεο κέζα ηνπ ην ηίπνηε πνπ είζαη· απηφ ζα ζε γηαηξέςεη. ΠΟΕΔΜΏΣΏ ΣΟΤ ΜΟΤΜΟΝ (1183-1260) ψδεηαη ε δσή κνλάρα αλ θαηαζηξαθεί. κνλάρα αλ ηειείσο θαηαζηξαθεί. Σφηε κνλάρα βξίζθεη ηε γαιήλε. * Αελ έρεη πχιεο ην κεγάιν κνλνπάηη· ρηιηάδεο δξφκνη νδεγνχλ ζ’ απηφ. ηαλ θαλείο πεξάζεη κεο απ’ ηελ αλχπαξρηε ηελ πχιε βαδίδεη ειεχζεξα αλάκεζα νπξαλνχ θαη γεο. * Ήξζα απφ ηε ιάκςε· πάσ μαλά ζηε ιάκςε· η’ είλ’ απηφ; 142 * ηαλ ν νπξαλφο δελ έρεη ζχλλεθα, πξνβάιιεη ν ήιηνο. ηαλ ε γε είλαη μεξή, πέθηεη βξνρή. Άλνημε ηελ θαξδηά ηνπ δηάπιαηα θαη κίιεζε αλνηρηά. κσο ηη σθεινχζε λα κηιά ζε ςάξηα θαη γνπξνχληα; * Καζψο νη πεηαινχδεο θηάλνπλ ζηα ληνθχηξσηα ινπινχδηα ν Μπνληηληάξκα ιέεη: «Βγψ δελ μέξσ». * πνηνο αληηιακβάλεηαη ηελ πξψηε αιήζεηα αληηιακβάλεηαη θαη ηελ έζραηε. Πξψηε θαη έζραηε δελ είλαη ίδηεο; * Σελ άλνημε ρηιηάδεο ινπινχδηα· ην θζηλφπσξν έλα κηζνθέγγαξν. Σν θαινθαίξη έλα δξνζεξφ αεξάθη· ην ρεηκψλα ρηιηάδεο ληθάδεο ρηνληνχ. Ώλ κεο ζην λνπ ζνπ δελ θξαηάο άρξεζηα πξάκαηα θαζ’ επνρή είλαη φκνξθε γηα ζέλα 143 ΥΏΨ ΚΟΤ ΣΟΤ ΕΏ* _______________ * Γελλήζεθε ζην Καζηβακπάξα (ρσξηφ ηεο βνπλίζηαο πεξηνρήο ζην βφξεην Ναγθάλν ηεο Εαπσλίαο) ζηηο 5 ΜαΎνπ ηνπ 1763, ζηε Γηνξηή ησλ Κξίλσλ. Πέζαλε ζηηο 19 Ννεκβξίνπ ηνπ 1827, κεηά απφ πεξίπαην ζην ρηφλη. Καιέ κνπ βάηξαρε απηφο πνπ ζηέθεηαη κπξνζηά ζνπ ηψξα δα είλαη ν Ίζζα. * Γηγάληηα ππγνιακπίδα: Κείλνο ν δξφκνο, ηνχηνο, θείλνο, ηνχηνο, θείλνο θαη πεξλά. * Ώπηφο ν θφζκνο είλαη κηα ζηαγφλα δξνζηάο. Μπνξεί θαη λα ’λαη κφλν κηα ζηαγφλα δξνζηάο. Κη φκσο — θη φκσο.* ____________ * Σν έγξαςε φηαλ πέζαλε ην παηδί ηνπ. * Ση ιέεη ν πξψηνο ηδίηδηθαο; θιεξή πνχ ’ζαη δσή, δσή, δσή, δσή. * Έια κπξνζηά ζην επγεληθφ ην πεχθν θψλαμε η’ φλνκά ζνπ, ζην ξπζκφ ζνπ, θνχθν. * Λνηπφλ πσο πήγε θέηνο, ηνπ Νηθθφ ην παλεγχξη, σ θνχθν; * Άθνπ, σ, άθνπ φπσο λεξφ ζε θνηκηζκέλα απηηά ην ιάιεκα ηνπ θνχθνπ. * ε θάπνηνλ άιιν θφζκν, κήπσο θαη ήκνπλ μάδεξθφο ζνπ θνχθν; 144 * Με θεχγεηο, κε είκαη θη εγψ παξέα ζνπ, σ θνχθν. * Ώλ δελ ππήξραλ άλζξσπνη ζά ’ζνπλ ζηξακέλν έηζη δα ρξπζάλζεκν; * κνξθα πνχ ’λαη, φκνξθα απφ ηελ ηξχπηα ζηέγε λα θνηηψ ην Γαιαμία. * Ώλ θαη γεξλψ ινπινχδηα εζείο ηεο θεξαζηάο δελ κ’ απνζηξέθεζηε. * Μεο ζην θαιχβη κνπ θειίδεο ήιηνπ πξσηλνχ. * Σνπ ΐνχδα ν Νφκνο· ιάκπεη θη επάλσ ζηε δξνζηά ελφο θχιινπ. * θφξπηεο νη δξνζνζηάιεο, κα ηεο θφιαζεο νη ζπφξνη πεξαζκέλνη ζηελ θισζηή. * πνπ ππάξρνπλ άλζξσπνη ζα βξεηο κχγεο θαη βνχδεο. * Κη φηαλ ζα ’καη λεθξφο γίλε θξνπξφο ζηνλ ηάθν κνπ αθξίδα. 145 ΓΕΟΤΟΤΝ (-1506 κ. Υ.. Ρηλδάη) Μ’ ΟΛΟ ΠΟΤ Ζ ΑΤΓΖ ΓΔΝ ΔΡΥΔΣΑΗ Οχη’ έλα κφξην ζην θσο ηξηγχξσ· θ’ ε ςπρή δε ζα κπνξνχζε λα πξνζθέξεη φςε ηφζν θαζαξή. Μ’ φιν πνπ ε απγή δελ έξρεηαη ν θφθθνξαο ιαιεί. Κη ν θνίληθαο κ’ έλα ινπινχδη ζην ξακθί ηνπ ππνδέρεηαη ηελ Άλνημε. ΡΒΨΓάΝ (-1411, Ρηλδάη) ΟΤΣΔ ΚΗΑ ΠΟΤΛΗΟΤ Οη κχξηεο δηαθνξέο έρνπλ ιπζεί θ’ εηλ’ φια ηψξα πφξηεο αλνηρηέο. ……………………………………. ηε ζέζε απηή ηελ θξχα θαζηζκέλνο· φρη πηα φλεηξν θήκεο. Σν δάζνο, ην βνπλφ, αθνινπζνχλε ηνπο αξραίνπο δξφκνπο ηνπο θαη κεο ζηε καθξηά αλνημηάηηθε ήκεξα νχηε ζθηά πνπιηνχ. ΐφΚΤΟ(1384-1455 ΖΜΔΡΑ Ζ ΡΟΓΑΚΗΝΗΑ ΑΝΘΗΕΔΗ ΠΑΛΗ Γηα εβδνκήληα δχν ρξφληα ην βφδη ην ’δελα θαιά. ήκεξα ε ξνδαθηληά αλζίδεη πάιη. Σ’άθεζα λα πεξηπιαληέηαη ζην ρηφλη. 146 ΡΏΝΣέΣΟΤ(1654-1707) ΠΔΠΟΝΗ Πεπφλη· πφζν έμνρα θξχβεη ηνλ εαπηφ ηνπ*. ______________ * Πεπφλη· πφζν έμνρα /θιεηζκέλν είλαη κεο ζηνλ εαπηφ ηνπ. ΜΏΏΥίΝΣΒ ΑΦΟΣΟΤ Ζ ΚΑΛΤΒΑ ΜΟΤ Χ ε αλαηνιή ηνπ θεγγαξηνχ. Ώθφηνπ ε θαιχβα κνπ ζσξηάζηεθε θακέλε ηίπνηε πηα δε κ’ εκπνδίδεη· άλνημε ε ζέα θαη κπνξψ λ’ απνιακβάλσ ην θεγγάξη πνπ αλαηέιιεη. ΓΕΟΒΣίΜΏ ΟΝΕΣΟχΡΏ ΣΔΣΟΗΟ ΦΔΓΓΑΡΗ Σέηνην θεγγάξη· ζα ’λαη θαλείο απφςε πνπ λα κε βγάιεη ηε ρηέλα ηνπ; ΜΠΟΤΟΤ ΣΔΣΟΗΟ ΦΔΓΓΑΡΗ Σέηνην θεγγάξη· ν θιέθηεο ζηέθεηαη θαη ηξαγνπδά. ΏΓΝΧΣΟΤ ΝΤΥΣΑ ΜΗΚΡΖ Νχρηα κηθξή θαη δηάβεθε· ζηηο ηξίρεο ηεο θάκπηαο, νη ραληξίηζεο ηεο δξνζηάο. 147 ΚΕ ΣΟΤΡΟΤΜΏΓΕΟχΚΕ ΠΔΡΑΑ Σ’ ΑΝΟΗΞΗΑΣΗΚΑ ΒΟΤΝΑ Πέξαζα η’ αλνημηάηηθα βνπλά· άλνημε κε γεξκέλα ηα θιαδηά ζαλ ηφμα· ηα ρλάξηα δε κπνξνχζαλ λα θαλνχλ, ηφζα πνιιά ινπινχδηα είραλ πέζεη. 148 ΟΗ ΕΧΓΡΑΦΗΔ ΜΔ ΣΟ ΒΟΓΗ* (ΒΕΏΓΧΓΔ) Κάησ απ’ ηελ πξάζηλε ηηηά θαη πιάη ζηνλ αξραίν βνπλίζην πνηακό ην βόδη κέλεη ειεύζεξν, θάλνληαο ό, ηη απηό επηζπκεί. Σν απόβξαδν πνπ ε γθξίδα νκίριε θαηεβαίλεη ζηε βνζθή ν άλζξσπνο γπξίδεη ζπίηη ηνπ. Καη ήζπρν πίζσ ην δών αθνινπζεί. * Εών θαη άλζξσπνο ζπλάκα εμαθαλίζηεθαλ ρσξίο θαλέλα ίρλνο πίζσ ηνπο. Άδεην ην θεγγαξόθσην θαη νύηε κία ζθηά από ηα άπεηξα πξάγκαηα πνπ ππάξρνπλ κέζα ηνπ. Ρσηάο ηη λόεκα έρνπλ όι’ απηά; Ηδνύ ηα θξίλα ηνπ αγξνύ θ’ ε θξέζθηα ριόε κε η’ άξσκά ηεο. Πνπ Μηγθ (13νο αη. Κίλα) ________________________ * Σν βφδη είλαη ε αηψληα αξρή ηεο δσήο· αιήζεηα θαη πξάμε. ’ έλα δηάινγν δελ θάπνηνο ξσηά: «Πνηνο είλαη ν ΐνχδαο;» «Βίλαη ζα λα βξίζθεζαη πάλσ ζην βφδη θαη λα ξσηάο πνπ είλαη ην βφδη» ηνπ απαληνχλ. Σα δέθα βφδηα αλαπαξηζηνχλ ηα ζηαδηαθά βήκαηα πνπ ρξεηάδεηαη θαλείο γηα λα θηάζεη ζηελ αιεζηλή ηνπ θχζε. 149 ΟΕ ΑΒΚΏ ΓΧΓΡΏΦΕΒ ΜΒ ΣΟ ΐΟΑΕ (Κ’ νχν Ώλ ηρ Γηνπάλ*) ______________________ * Σνλ 12ν αίψλα ν θηλέδνο βνπδηζηήο Κ’ νχν Ώλ ηρ Γηνπάλ (γηαπσλέδηθα Καθνπάλ) έθηηαμε ηηο δέθα δσγξαθηέο κε ην βφδη, βαζηδφκελνο ζε παξφκνηεο αξραίεο ηαντζηηθέο εξγαζίεο, θη έγξαςε ζε πξφδα θαη ζε ζηίρνπο ηα αλάινγα θάησ απφ ηελ θάζε δσγξαθηά. Ο Κ’ νχν Ώλ, ζηα γξαθηά ηνπ αλαθέξεη επίζεο θάπνηνλ δσγξάθν θαη πνηεηή δελ, πνπ έδεζε ζηελ επνρή ηνπ ή ιίγν πξηλ απφ απηφλ, ηνλ Σζηγθ Σζνπ (έθπν), ν φπνηνο έθακε πέληε δσγξαθηέο ηνπ βνδηνχ γηα λα δηδάμεη κ’ απηφ ηνλ ηξφπν ηελ πλεπκαηηθή εμέιημε. ηηο δσγξαθηέο απηέο ππάξρεη κφλν ην βφδη (δελ ππάξρεη άλζξσπνο), ην νπνίν απφ καχξν πνπ είλαη ζηελ πξψηε δσγξαθηά, ζηαδηαθά αζπξίδεη, κέρξη πνπ θηάλεη, ζηελ πέκπηε δσγξαθηά, λα κε θαίλεηαη θαζφινπ, θη ν θχθινο πνπ ην πεξηέρεη λα είλαη θάηαζπξνο (θελφο), ρσξίο βφδη ή έρνληαο ην βφδη ζπγρσλεπκέλν κε ην Παλ. Βπίζεο ππήξμαλ θη άιινη πνπ δσγξάθηζαλ ην βφδη, ζε έμε, ζε νρηψ ή θαη ζε δέθα δσγξαθηέο, ηειεηψλνληαο πάληα κε ην θελφ. Ο Κ’νχν Ώλ ζεψξεζε φηη ήηαλ πην ζσζηφ λα κελ ηειεηψλεη κε ην θελφ. Γη’ απηφ έβαιε φγδνε ηε δσγξαθηά ηνπ θελνχ, πξνζζέηνληαο άιιεο δχν δσγξαθηέο κεηά απφ ηε δσγξαθηά ηνπ θελνχ, έηζη πνπ λα δείρλεη ηελ επηζηξνθή, θη φηη ζεκαζία έρεη ε ζπλεηδεηνπνίεζε θαη ε βίσζε ηνπ θελνχ θη φρη ε ηειεζίδηθε παξακνλή ζ’ απηφ. 144 1 ην βνζθνηφπη απηνχ ηνπ θφζκνπ αλακεξίδσ ηα ςειά ρνξηάξηα θαη δεηψ ην βφδη. Ώθνινπζψληαο άγξηα πνηάκηα ή ρακέλνο πάλσ ζηα πνιχθιαδα δξνκάθηα καθξηλψλ βνπλψλ ε δχλακή κνπ εμαληιήζεθε ρσξίο λα βξσ ην βφδη. Ώθνχσ κφλν ησλ αθξίδσλ ηα ηξημίκαηα κέζα ζηα δάζε ηνπ βξαδηνχ. Μφλνο ζηελ εξεκηά, ρακέλνο κεο ζηα δάζε ν άλζξσπνο θαη ςάρλεη φιν ςάρλεη. Οξκεηηθά λεξά· βνπλά απφκαθξα θαη ζηξάηεο δίρσο ηέινο. Βμαληιεκέλνο θαη ζιηκκέλνο. Πνχ λα πάεη; Ώθνχεη κφλν ηα ηδηηδίθηα ηνπ βξαδηνχ λα ηξαγνπδνχλ κέζα ζην δάζνο ησλ ζθελδάκσλ. 151 2 ηελ αθξνπνηακηά θάησ απ’ ηα δέληξα βξίζθσ ίρλε. Ώθφκα θαη αλάκεζα ζηα ρφξηα πνπ επσδηάδνπλ βιέπσ ίρλε. ΐαζηά ζη’ απφκαθξα βνπλά ππάξρνπλ ίρλε. Ώπηά ηα ίρλε δελ κπνξνχλ λα κείλνπλε θξπκκέλα απφ θάπνηνλ αθφκα θη αλ θνηηά ηνλ νπξαλφ. 152 3 Ώθνχσ ην ηξαγνχδη η’ αεδνληνχ. Γεζηφο ν ήιηνο θαη γιπθφ θπζά ην αεξάθη. Πξάζηλεο είλαη νη ηηηέο πάλσ ζηελ φρζε. Βδψ ην βφδη δελ κπνξεί πηα λα θξπθηεί. Μα πνηνο δσγξάθνο έθθηαμε θείλν ην πειψξην θεθάιη πνπ ην ζηνιίδνπλ κεγαιφπξεπα δπν θέξαηα; 153 4 Με ηελ ελέξγεηα φιεο ηνπ ηεο χπαξμεο, πηάλεη εληέιεη ν άλζξσπνο ην βφδη. Μα πφζν άγξηα είλαη ε ζέιεζε ηνπ, πφζν αηίζαζε είλαη ε δχλακε ηνπ. Πφηε ηξαβάεη πξνο ηνπο βάιηνπο ρακειά θαη πφηε ράλεηαη ςειά ζηα νκηρινζθέπαζηα, η’ αδηαπέξαζηα βνπλίζηα κνλνπάηηα. 154 5 Βίλαη απαξαίηεηα καζηίγην θαη ζρνηλί. Ώιιηψο ην βφδη ζα μεθχγεη καθξηά ζε κνλνπάηηα δίρσο ηειεησκφ. ηαλ ζσζηά θαηεπζπλζεί, ζα εκεξέςεη*. Σφηε ιπηφ ζ’ αθνινπζήζεη ηνλ βνπθφιν. __________ * Θα ’βξεη ηε θπζηθή ηνπ εκεξάδα. 155 6 ην βφδη αλεβαζκέλνο ηψξα επηζηξέθσ αξγά ζηελ θαηνηθία κνπ. Μεισδηθά ε θινγέξα κνπ ερεί κέζα ζην βξάδπ. Πνηκαίλσ κε ηα δάρηπια ηελ αξκνλία πνπ πάιιεη· λα ’καη πνπ θπβεξλάσ ηνλ αηψλην ξπζκφ. πνηνο αθνχεη απηή ηε κεισδία κ’ αθνινπζεί. 156 ην βφδη αλεβαζκέλνο θηάλσ ζπίηη κνπ. Βίκαη γαιήληνο, θαη ην δψν, ιεχηεξν πηα κπνξεί λ’ αλαπαπηεί. ’ αλάπαπζε καθάξηα καο βξίζθεη θαη ηνπο δπν καο ε απγή. Κάησ απ’ ηελ αρπξέληα ζηέγε κνπ εγθαηέιεηςα καζηίγην θαη ζρνηλί. 157 8 ια είλαη θελφ· καζηίγην θαη ζρνηλί θαη άλζξσπνο θαη βφδη. Σελ απεξαληνζχλε η’ νπξαλνχ, πνηνο ζα κπνξνχζε λα κεηξήζεη; Πψο λα ππάξμεη κηα ρηνλνληθάδα, κέζα ζηε καληαζκέλε ππξθαγηά; ηαλ ζε ηνχην ην ζεκείν έρεηο θηάζεη, ην πλεχκα ησλ αξραίσλ ζνθψλ ζνπ θαλεξψλεηαη. Μαζηίγην θαη ζρνηλί, βφδη θαη άλζξσπνο, φια βπζίδνληαη ζην ηίπνηε. Ώπηφο ν νπξαλφο είλ’ αραλήο· θαλείο κεζάδσλ δελ κπνξεί λα ηνλ ιεξψζεη. Πψο λα ππάξμεη κηα ρηνλνληθάδα, κέζα ζηελ καληαζκέλε ππξθαγηά; Σα ρλάξηα ησλ αξραίσλ παηξηαξρψλ βξίζθνλη’ εδψ. 158 9 Μνπ πήξε βήκαηα πνιιά, ε επηζηξνθή ζηε ξίδα κνπ θαη ζηελ πεγή κνπ. Καιχηεξα ηπθιφο λα ήκνπλ θαη θνπθφο απ’ ηελ αξρή. Καιχηεξα λα έκελα ζην ζπίηη κνπ, αδηάθνξνο. Ση κνπ ’ιεηπε; Σν ξέκα θαη ηα θφθθηλα ινπινχδηα ήηαλ πάληα εδψ. Σν λα γπξίζεηο ζηελ αξρή, λα επηζηξέςεηο ζηελ πεγή, είλ’ έλα βήκα ήδε θακσκέλν. Καιχηεξα λα κείλεηο ζπίηη ζνπ· ηπθιφο, θνπθφο θαη δίρσο θαζαξίεο. Μεο ζηελ θαιχβα θαζηζκέλνο νχηε θαλ πνπ λνηάδεηαη γηα φζα γίλνλη’ έμσ. Ο πνηακφο ζε πνηα θαηεχζπλζε θπιά; Καλείο δελ μέξεη. Καη ηα ινπινχδηα ηνχηα κ’ έλα ηέηνην θφθθηλν δσεξφ, γηα πνηφλ ππάξρνπλ; 159 10 Γπκλφζηεζνο, μππφιεηνο, κπαίλεη ζηελ αγνξά. Παζαιεηκκέλνο ιάζπε, ζθνληζκέλνο, πφζν πιαηηά ρακνγειά. Αελ έρεη αλάγθε απ’ ηε ζαπκαηνπξγή δχλακε ησλ ζεψλ, γηαηί βαδίδεη θαη ζη’ άγγηγκά ηνπ ηα μεξά θιαδηά βγάδνπλε άλζε. 160 ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΏ ΟΤΦΕ.....................................................................................7 Δηθόλα Βηζαγσγή Οκάξ Υαγηάκ.................................................................................10 Εκπλ ει Φαξίλη Υαθίκ Σδακί ααληί ηνπ ηξάδ ...........................................................................14 Ναζξεληίλ Υφηδα...........................................................................16 Ρακπία Ώι Ώληνπίγηα Υεκπίκπ Βι Ώηδακί .......................................................................21 Ώηηάξ ηεο Νηζαπνχξ .....................................................................22 Μαλζνχξ Ώι Υάιαηδ ....................................................................23 Εηηκπάξη Ίκπλ Βι Άξάκπη.............................................................................24 Νηδάκη Ώκπνχ Γηαδίλη Ώι Μπηζηάκη Μπνπκπάξαθ Ώκπνχ αΎλη Έλαο δεξβίζεο Βι Γθαδαιί Ώρκάλη Μηλάτ Υαθίκ αλάτ Ειάρη Νάκα Μεβιαλά Σδειαινπληίλ Ρνπκί.....................................................31 Υατληάξ Ε ηξληάλ Μνπλαθίκπ Βι Ώξίθηλ Ώηδάκπι ηνπ Μαληαθρζάλ Ίληξηο αρ .................................................................... ..............39 Aγλψζηνπ Γηνπδηδαλί ΕΝΑΟΕ....................................................................................46 Δηθόλα ΜΏΥΏΜΠΏΡΏΣΏ Βηζαγσγή ζηε Μαρακπαξάηα..................................49 ΐηάζα ................................................................................50 ΒΕΏΓΧΓΔ ΣΏ ΛΟΓΕΏ ΣΟΤ ΕΐΏ ............... 54 Μπαζαβάλα Νηαζηκάγηα Μαραληεβηγηάθα Ώιάκα Πξακρνχ ΏΛΛΟΕ ΕΝΑΟΕ ΠΟΕΔΣΒ ............................. 64 Κακπίξ .............................................................................65 Ώγλψζηνπ Ρακαθξίζλα Οξνκπίλην νθία ησλ ΐξαρκάλσλ Σαγθφξ .............................................................................67 ΣΏΟ.............................................................................69 Δηθόλα Βηζαγσγή Λάν Σζε ...................................................................................73 Σζνπάγθ Σζνπ..........................................................................78 Κνκθνχθηνο .............................................................................88 Υνχη η....................................................................................102 ΓΒΝ.....................................................................................104 Βηζαγσγή ΕΣΟΡΕΒ ΓΒΝ.................................................................107 ΠΟΕΔΜΏΣΏ ΓΒΝ...........................................................117 Νηνγθέλ Νηεκαξνχ Ληλ Σζη νχλνπ Κνπ Μπνπλάλ Νηάτε Σφζνπη νπηάθνπ Ώγλψζηνπ Γηαθνπζίηζνπ Πάν Σδνπ Μα Σζνπ Πν Σζαγθ αΎγθν Π’ άγθ Γηνχλ Σζνπ ηρ Σζη Γηφλν νέλ Καξαζνχκαξνπ Μηηζνπρίξν Νηάηην Γθέλθν εγθ Β Σζνπ Οπλκφλ Φνπηδηγηνλάξα Γηνζηηζνχλε Κνξάτ εγθ Σζαλ ..................................................................................126 Ώγλψζηνπ ν Ε Σζη Υνχη Νεγθ ..................................................................................127 ηέλ Υζηνχ Μνχζνπ Σνπγθ αλ νχηζνπ άτζν Μαηζνπλάγθα Σετθίηνπ Ώγλψζηνπ Γελξίλ Γθαδάλ Μνπ Μν Καλ Υζηνπάλ Υζηέ Ώ Ννλ αλ Υνχη Ώγλψζηνπ Ρηνλέλ .......................................................................................132 Λαγθ η Γηνπάλ Πνηήκαηα ηνπ Ίθθπνπ Γελθέτ ηκπαγηάκα Υάθνπηλ ...................................................................................134 νηφκπα Νηάηγθνπ Μαλάλα Μνξηηαθέ ................................................................................136 Μπνξάτνπ νκπάξνπ Γηαζνπρίξνπ Σετζίηζνπ Ώγλψζηνπ Κνχθνθνπ ίθθη Κνηδίθνπ Κίθν Μπαζφ......................................................................139 Ρηνθάλ.......................................................................141 εγθάτ Οπάγθ Σδνπ Υνχη Πνηήκαηα ηνπ Μνπκφλ............................................142 Ίζζα ........................................................................144 Γηνπζνχλ Ρετδάλ ΐφθπν Ραλζέηζνπ Μαζαρίληε Γηνεηζίκα ληηζνχξα Μπνπζνχ Ώγλψζηνπ Κη Σζνπξαγηνχθη ΟΕ ΑΒΚΏ ΓΧΓΡΏΦΕΒ ΜΒ ΣΟ ΐΟΑΕ .....149
© Copyright 2024 Paperzz
