9
10 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
Mozart 1763
11
Wolfgang
Ámadeus
Mozart
250 ÷ñüíéá áðü ôçí ãÝííçóÞ ôïõ
Óð. ÐáÀæçò (Ðñüåäñïò Ôåêôïíéêïý Éäñýìáôïò)
Åê ìÝñïõò ôïõ Äéïéêçôéêïý Óõìâïõëßïõ ôïõ
Ôåêôïíéêïý Éäñýìáôïò óáò åêöñÜæù åõ÷áñéóôßåò ãéá
ôçí ðñïóÝëåõóÞ óáò óôçí áðïøéíÞ 19ç êáôÜ óåéñÜí
áíïéêôÞ åêäÞëùóç.
Åßíáé ãíùóôüí üôé ôï ºäñõìá áðü äåêáåôßáò êáé
ðëÝïí Ý÷åé ïñãáíþóåé ìéá óåéñÜ áíïéêôþí
åêäÞëùóåùí ìå èÝìáôá ðïõ áöïñïýí ôçí éóôïñßá, ôçí öéëïóïößá,
ôçí åðéóôÞìç êáé êõñßùò ôçí óýã÷ñïíç
êïéíùíéêÞ ðñïâëçìáôéêÞ.
Áðüøå óõììåôÝ÷ïõìå óôïí
åïñôáóìü ôùí 250 åôþí áðü ôçò
ãåííÞóåùò ôïõ ìåãÜëïõ óõíèÝôç W. A.
Mozart. ÓõììåôÝ÷ïõìå ôéìþíôáò ü÷é
ìüíï ôïí ìåãÜëï
ìïõóïõñãü êáé
êáëëéôÝ÷íç áëëÜ
ôéìþíôáò ôïí
Üíèñùðï êáé ôïõ
ôÝêôïíá.
12 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
Ï Mozart ìõÞèçêå óôçí ÓôïÜ “Áãáèïåñãßá” ôçò ÂéÝííçò óôéò
14/12/1784 êáé õðÞñîå êáè’ üëç ôçí äéÜñêåéá ôçò óýíôïìçò æùÞò
ôïõ Ýíáò åíåñãüò ôÝêôùí. Äåí åßíáé ìüíï üôé óõíÝèåóå ðëåßóôá
üóá ôåêôïíéêÜ ôåìÜ÷éá ìïõóéêÞò üðùò ôçí “ÌéêñÞ ÃåñìáíéêÞ
êáíôÜôá”, ôçí “ÌéêñÞ êáíôÜôá ôïõ Åëåõèåñïôåêôïíéóìïý”, ôçí
“ÔåêôïíéêÞ ðÝíèéìç ìïõóéêÞ” óõíÝèåóå êõñßùò ôïí “Ìáãéêü
Áõëü” Ýíá Ýñãï, óôï ïðïßï äéáôõðþíåé üëá
ôá éäåþäç ôïõ Ôåêôïíéóìïý êáé ôïõ
Äéáöùôéóìïý ôçò åðï÷Þò åêåßíçò. ¸íá
Ýñãï óôï ïðïßï áíåõñßóêïõìå óôïé÷åßá
öéëïóïöéêÞò áëëÜ êáé áíèñùðéóôéêÞò
áíáæçôÞóåùò.
ÓÞìåñá ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé áõôü ôï
öùôïâüëï áóôÝñé, ôï öáéíüìåíï Mozart,
êõñéáñ÷åß åðß 250 ÷ñüíéá óôçí ðíåõìáôéêÞ
êáé êáëëéôå÷íéêÞ æùÞ ôçò áíèñùðüôçôáò ìå
ìßá åíÝñãåéá êáé ìßá äéá÷ñïíéêüôçôá, ç
ïðïßá äåí áíôéãñÜöåôáé.
Èá Þèåëá áðü ôï âÞìá áõôü íá
åêöñÜóù èåñìÝò åõ÷áñéóôßåò ðñïò ôïõò
óõíôåëåóôÝò ôçò áðïøéíÞò áíïéêôÞò
åêäçëþóåùò, ïé ïðïßïé ôüóï ðñüèõìá åäÝ÷èçóáí íá
óõììåôÜó÷ïõí.
ÁíáöÝñïìáé óôïí áñ÷éìïõóéêü ê. ÁíäñÝá Ðõëáñéíü, ï ïðïßïò
èá äéáðñáãìáôåõôåß ôï Ýñãï ôïõ Mozart, óôïí êáèçãçôÞ ÅÌÐ
ê. Èåïäüóç ÔÜóéï, ï ïðïßïò èá óêéáãñáöÞóåé ôçí
ðñïóùðéêüôçôá ôïõ áíèñþðïõ êáé ôïõ ôÝêôïíïò êáé âåâáßùò
óôïõò êáëëéôÝ÷íåò ðïõ èá ðëáéóéþóïõí ôï ìïõóéêü ìÝñïò ôçò
åêäçëþóåùò, ôçí êá Ìßíá Ðïëõ÷ñüíïõ, õøßöùíï, ôïí ê. ÉùÜííç
13
Ößíï, ôåíüñï êáé ôçí êá Ìáñßá Ìïó÷ßäïõ, óôï ðéÜíï. Ôçí êá
Ïôßëéá ËéôÝû óôï âéïëß êáé ôïí ê. Âáóßëç Ëýêï óôï âéïëïíôóÝëëï.
Ðáñáêáëþ ôïí ê. ÁíäñÝá Ðõëáñéíü íá áíáëÜâåé ôçí óêõôÜëç
ôïõ ëüãïõ.
ÁíäñÝáò Ðõëáñéíüò: Èá Þèåëá íá åêöñÜóù ôéò âáèýôåñåò
åõ÷áñéóôßåò ìïõ ãéá ôçí ìåãÜëç ôéìÞ ðïõ ìïõ êÜíåôå íá ìðïñÝóù
íá åêöñÜóù êÜðïéá óõíáéóèÞìáôÜ ìïõ ãéá ôïí Mozart.
Åõ÷áñéóôþ ôïí Ðñüåäñï ôïõ Ôåêôïíéêïý Éäñýìáôïò
ê. Óð. ÐáÀæç ãéá ôçí åãêÜñäéá õðïäï÷Þ êáé ôçí äõíáôüôçôÜ ìïõ
íá ìðïñÝóù íá åêöñáóôþ åëåýèåñá ãéá ôïí Ìozart.
14 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
Ìéëþíôáò ãéá
ôïí Mozart
ÁíäñÝáò Ðõëáñéíüò
Á
ðü ôá ðñþôá ìïõ ìïõóéêÜ áêïýóìáôá, ôá ïðïßá äåí
Þôáí ìüíï áðü ôï ðéÜíï áëëÜ Þôáí áêïýóìáôá óõìöùíéêÞò ìïõóéêÞò êáé ðáñáóôÜóåùí üðåñáò, ãíþñéóá êáé
áãÜðçóá ôïí Mozart. Ôïí ãíþñéóá, ü÷é óôç ãåíÝôåéñÜ ôïõ Áõóôñßá,
üðïõ áñãüôåñá ïëïêëÞñùóá ôéò ìïõóéêÝò óðïõäÝò ìïõ áëëÜ óôçí
ÅëëÜäá, óôçí ÁèÞíá, áðü ôïõò ìïõóéêïýò öïñåßò, ðïõ üëïé ãíùñßæïõìå, ôçí ÊñáôéêÞ Ïñ÷Þóôñá Áèçíþí, ôçí ÅèíéêÞ ËõñéêÞ ÓêçíÞ
êáé ôï Åèíéêü ºäñõìá Ñáäéïöùíßáò. Èá ìïõ ìåßíåé ðñáãìáôéêÜ áîÝ÷áóôç ç ðáñÜóôáóç
ôïõ "Ìáãéêïý Áõëïý" ôçò ÅèíéêÞò ËõñéêÞò ÓêçíÞò óôï èÝáôñï "ÂåÜêåéï" ôïõ ÐåéñáéÜ,
ôüôå Óêõëßôóåéï (Ýôïò 1966)
õðü ôç äéåýèõíóç ôïõ áñ÷éìïõóéêïý Áíôßï÷ïõ ÅõáããåëÜôïõ,
ï ïðïßïò Þôáí áðü ôïõò ëßãïõò
ìáÝóôñïõò åêåßíçò ôçò åðï÷Þò
óôçí ÅëëÜäá, ðïõ äéçýèõíáí
üðåñåò ôïõ Mozart. ÁõôÞ ç áßóèçóç ìïõóéêÞò êáé øõ÷éêÞò
åõöïñßáò, ó'áõôüí ôïí õðáßèñéï ÷þñï, ôïí ü÷é ôüôå êáôÜëëçëï ãéá ðáñáóôÜóåéò üðåñáò
êáé óõíáõëßåò óõìöùíéïêÞò
ìïõóéêÞò, ìÝíåé ãéá ðÜíôá ÷áñáãìÝíç óôç ìíÞìç ìïõ êáè’
üëç ôç äéÜñêåéá ôçò æùÞò ìïõ.
Ôçí ßäéá ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï á-
15
êïýù áðü ôï ñáäéüöùíï ôç ÓõìöùíéêÞ ïñ÷Þóôñá ôïõ Åèíéêïý Éäñýìáôïò Ñáäéïöùíßáò (Å.É.Ñ.) õðü ôç äéåýèõíóç ôïõ Ôüôç Êáñáëßâáíïõ íá åñìçíåýåé ôç óõìöùíßá áñ. 40 ôïõ Mozart. Åßíáé ðïëý
äéáöïñåôéêÞ ç áßóèçóç ìéáò æùíôáíÞò áíáìåôÜäïóçò áð'üôé åíüò
äßóêïõ üðïõ ç åñìçíåßá ðáñáìÝíåé ßäéá êáé áìåôÜâëçôç. ÕðÞñîå
ëïéðüí ãéá ìÝíá ï Mozart êáèïñéóôéêüò ïäçãüò ãéá ôç ìïõóéêÞ ìïõ
óôáäéïäñïìßá êáé ðÜíôá ôç óõíäýáæá ìå ôçí áãÜðç ìïõ ãéá ôçí
ÅëëÜäá, áöïý óôçí ÅëëÜäá ôïí ðñùôÜêïõóá êáé óôçí ÅëëÜäá ôïí
áãÜðçóá. Ï Äçìéïõñãüò ìïý ðñïóÝöåñå ôïí Mozart êáé åêåßíïò
Ýãéíå äõìéïõñãüò ìïõóéêÞò áñìïíßáò, ôåëåéüôçôáò! ¸ãéíå ôñïöüò
øõ÷Þò êáé ðíåýìáôïò ãéá ãåíåÝò áíèñþðùí. Ôï ðéï óçìáíôéêü óôç
äçìéïõñãßá ôïõ, ï ðõêíüò êáé ëéôüò ìïõóéêüò ëüãïò. ¼óï áíïýóéá
åíï÷ëçôéêÞ êáé ó÷åäüí áöüñçôç åßíáé ç öëýáñç, ç êáêïðëåãìÝíç
öñÜóç, ôüóç äýíáìç êáé ïìïñöéÜ Ý÷åé ï ðõêíüò, ï êáèáñüò êáé
åýóôï÷ïò ìïõóéêüò ëüãïò. ¼ðùò üëïé ïé êþäéêåò åðéêïéíùíßáò, ùò
óõìâïëéóìïß åííïéþí, Ýôóé êáé ç ìïõóéêÞ åßíáé éêáíÞ ãéá óáöÞíåéá, âñá÷õëïãßá êáé ãéá ðïëõëïãßá ìå ðåñßðëïêá ó÷Þìáôá.
Ôçí éêáíüôçôá óôçí êáëÞ ÷ñÞóç ôùí
ìïõóéêþí ôýðùí êáé ôçí åõèýíç ãéá ôçí êáêïìåôá÷åßñéóÞ ôïõò ôçí Ý÷åé áõôüò ðïõ äçìéïõñãåß. Êáé ìüíï áõôüò! ÊáèáñÜ êáé óöé÷ôÜ
åêöñÜæåôáé, ìüíï üðïéïò îÝñåé ôé èÝëåé
íá ðåé. ¼ðïéïò
äåí Ý÷åé îåêáèáñßóåé ôá óõíáéóèÞìáôá êáé
ôéò óêÝøåéò
ôïõ áðåñáíôïëïãåß ìå
ðåñéóôñïöÝò,
äåí âñßóêåé ôïõò êáôÜëëçëïõò ôñüðïõò Þ
äåí ìðïñåß
íá ôïõò
ôáéñéÜîåé
ó ù ó ô Ü
16 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
ãñÜöïíôáò ìïõóéêÞ ìðåñäåìÝíá. Áöïý äåí ãßíåôáé êáôáëçðôüò áðü
êáíÝíáí ïýôå áðü ôïí ßäéï ôïí åáõôü ôïõ.
ÁíÝêáèåí üìùò óôç ìïõóéêÞ, üðùò êáé óôç ãëþóóá êáé ãåíéêÜ
óôçí Ýêöñáóç ïé ìåãÜëåò "áëÞèåéåò" äéáôõðþíïíôáé ìå ïëéãüëïãåò
êáé êáèáñÝò öñÜóåéò. Ðñïóðáèþíôáò íá áíáëýóïõìå ôï öáéíüìåíï Mozart, óßãïõñá èá êáôáëÞîïõìå óå áäéÝîïäï. Äéüôé, êáíÝíáò
ìÝ÷ñé ôþñá äåí Ý÷åé êáôáöÝñåé êÜôé
ðáñüìïéï äçìéïõñãéêÜ. Ìðïñïýìå
üìùò íá ðåñéãñÜøïõìå êáé íá äéçãçèïýìå ôïõò ìïõóéêïýò äñüìïõò
ðïõ áêïëïýèçóå áðü ìéêñÞ çëéêßá.
Óßãïõñá, õðü ôçí êáèïäÞãçóç ôïõ
ðáôÝñá ôïõ Ëåïðüëäïõ, åß÷å ßóùò
Ýíá ðéï óýíôïìï áðïôÝëåóìá áðü üôé
Ýíá Üëëï ðáéäß. Ï Ëåïðüëäïò, âëÝðïíôáò ôï åýöïñï Ýäáöïò ôïõ ôáëÝíôïõ, ôïõ ðáéäéïý ôïõ, ðñïóðÜèçóå
êáé ôïí äßäáîå üóá åêåßíïò ãíþñéæå,
þóôå íá áðïôåëÝóïõí óçìáíôéêÜ åöüäéá ãéá ôçí åîÝëéîÞ ôïõ. Ïé óõíå÷åßò êáëëéôå÷íéêÝò ðåñéïäåßåò ôïõ
Mozart áðü ðïëý ìéêñÞ çëéêßá, èåùñÞèçêáí áðü ôïõò ðåñéóóüôåñïõò ùò
ìßá êáôÜ÷ñçóç ðáôñéáñ÷éêÞò åîïõóßáò áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ Ëåïðüëäïõ.
Óôçí ðñáãìáôêüôçôá üìùò áõôü óõíÝâáëå êáèïñéóôéêÜ óôç óõíèåôéêÞ áñãüôåñá åîÝëéîç ôïõ Mozart. Ãé'áõôü ôï ëüãï ðÜíôá äéáêñßíïõìå óå áõôüí ìéá ìïõóéêÞ, ðïõ èá ìðïñïýóå íá áêïõóôåß Þ íá
äçìéïõñãçèåß óå ïðïéïäÞðïôå ìÝñïò ôçò õöçëßïõ. ÂëÝðïõìå ëïéðüí óáí áñ÷Þ ôçò êáëëéôå÷íéêÞò ôïõ óôáäéïäñïìßáò êÜôé ðïëý áðëü.
¸íá íåáñü ðáéäß íá áðïññïöÜ áêïýóìáôá áðü óðïõäáßá êáëëéôå÷íéêÜ êÝíôñá ôçò Åõñþðçò.
Áñãüôåñá, ðåñßðïõ óôçí çëéêßá ôùí äþäåêá, ó÷åäüí ìüíïò êáé
÷ùñßò ôçí êáèïäÞãçóç ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò ôïõ Ëåïðüëäïõ,
ðáñáôçñïýìå üôé ôá Ýñãá ôïõ ìéêñïý Âüëöãêáíãê, åßíáé óå ÷áìçëüôåñï åðßðåäï áðü üôé ìåñéêÜ ÷ñüíéá ðñéí. Áõôü äåí äåß÷íåé üôé
ôï ðáéäß Ý÷áóå ôç èáõìáôïõñãÞ éêáíüôçôÜ ôïõ íá óõíèÝôåé, üôé îåêéíÜåé ôçí åíôõðùóéáêÞ ìïõóéêÞ ôïõ ðïñåßá óôçñéæüìåíï áðü äù
17
Óõìöùíßá áñ. 00551
ÑÝêâéåì
18 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
êáé ðÝñá üëï êáé ðåñéóóüôåñï óôéò äéêÝò ôïõ äõíÜìåéò. ÌÝ÷ñé åäþ
ëïéðüí, åßäáìå êÜôé áðïëýôùò öõóéïëïãéêü ùò ðñïò ôçí åêðáßäåõóç êáé ôç æùÞ ôïõ ìéêñïý Mozart. Åßíáé öõóéêü íá ãñÜøåé ôéò ðñþôåò ôïõ üðåñåò êáé ôéò ðñþôåò ôïõ óõìöùíßåò ìå ôÝôïéá åõêïëßá,
äéüôé Ýìáèå íá åêöñÜæåôáé ðÜíôá êáé ìüíï ìå ôïõò ìïõóéêïýò ôñüðïõò. ÈÝëïíôáò ôþñá íá
áëëÜîåé ôï êáôåóôçìÝíï ôçò
åðï÷Þò, ôï ïðïßï Þôáí ðéåóìÝíï áðü ôç
âáñýôçôá ôïõ
áñ÷áßïõ Åëëçíéêïý ðíåýìáôïò êáé éäéáßôåñá ôçò áñ÷áßáò ÅëëçíéêÞò ôñáãùäßáò, åêôüò ôçò
üðåñÜò ôïõ: "ÉäïìåíÝáò, ï
Ôï ðñüãñáììá áðü ôçí ðñåìéÝñá ôçò üðåñáò “ÉäïìåíÝáò”. Ãêñáâïýñá ðïõ áíáðáñéóôÜ
âáóéëéÜò ôçò
ôá ñïý÷á ôïõ “IäïìåíÝá” ðïõ ó÷åäßáóå ï Anton Raaf.
ÊñÞôçò", åðéäéþêåé íá öÝñåé ôç ìïõóéêÞ, ðñþôïí ìå ôçí üðåñá êáé äåýôåñïí ìå
ôç óõìöùíéêÞ êïíôÜ óôïí Üíèñùðï ðïõ æåé ôï óÞìåñá. Ãé' áõôü êáé
ç üðåñá "ÃÜìïé ôïõ Ößãêáñï" äéáäñáìáôßæåôáé óôç åðï÷Þ ôïõ. ¸íá
Ýñãï, ôï ïðïßï åîéóôïñåß ôç æùÞ áíèñþðùí áðü üëåò ôéò êïéíùíéêÝò
ôÜîåéò. Ï Ýñùôáò åäþ äåí êÜíåé ôáîéêÝò äéáêñßóåéò.
Óôç óõìöùíéêÞ ìïõóéêÞ áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ ìåôáìïñöþíåé êõñéïëåêôéêÜ ôá ìïõóéêÜ üñãáíá ìå ôçí áðáñÜìéëëç åíïñ÷çóôñùôéêÞ ôïõ ôÝ÷íç. ÐïôÝ êáíåßò ìÝ÷ñé ôüôå äåí åß÷å óõëëÜâåé ôéò áðüêñõöåò åõáßóèçôåò ÷ïñäÝò ôùí ìïõóéêþí ïñãÜíùí. Óå áõôü åßíáé áîåðÝñáóôïò ìÝ÷ñé óÞìåñá! Îåêéíþíôáò ìéá óõìöùíßá ôïõ, äåí äßíåé
ôçí åíôýðùóç üôé áðëþò åßíáé ìéá ðáñÜóôáóç üðåñáò, ÷ùñßò ôç
÷ñÞóç ôçò áíèñþðéíçò öùíÞò. Áêïýãïíôáò óõìöùíßåò ôïõ, ôá üñãáíá ôçò ïñ÷Þóôñáò, äåí ìéìïýíôáé áðëÜ ôçí áíèñþðéíç öùíÞ áëëÜ
åêðëçñþíïõí ïðïéáäÞðïôå ôå÷íéêÞ Ýîáñóç ôçò ìïõóéêÞò Ýêöñá-
19
óçò, áêüìá êáé áõôÞò ðïõ èåùñåßôáé åîùðñáãìáôéêÞ. ÕðÜñ÷ïõí
óçìåßá, ôá ïðïßá áêïýãïíôáé åýêïëá, üìïñöá, áðëÜ, üôáí üìùò ôá
ðëçóéÜóåéò ãéá íá åñìçíåõèïýí, ðáñáôçñïýìå åê ðñþôçò üøåùò
ìéá áîåðÝñáóôç äõóêïëßá. ¼ôáí üìùò ôá ìåëåôÞóïõìå ç äõóêïëßá ìåôáôñÝðåôáé óå ìïíáäéêü ìï÷ëü óôÞñéîçò ôïõ Ýñãïõ. ÄçëáäÞ
ç äõóêïëßá õößóôáôáé
áëëÜ ãéá íá óôçñßîåé
ôç äçìéïõñãßá ôçò
ìïõóéêÞò.
Óôéò üðåñÝò ôïõ
÷ñçóéìïðïéåß ôçí áíèñþðéíç öùíÞ óáí
Ýíá ìïõóéêü üñãáíï.
¸íá ìïõóéêü üñãáíï
åðéäÝ÷åôáé ðÜíôá ôå÷íéêÞò åîÝëéîçò. Äéüôé ï Mozart, ôçí áíèñþðéíç öùíÞ ôçí
÷ñçóéìïðïéåß ðÜíôá
óôá áêñáßá üñéá ôçò Ï Ìüôóáñô óôï óðïõäáóôÞñéü ôïõ óôç ÂéÝííç, ÷áñáêôéêü ôïõ 19ïõ áéþíá
ôå÷íéêÞò, åêöñáóôéêÞò êáé ìïõóéêÞò ôçò áðáßôçóçò, âáóéóìÝíïò óôç âéïëïãéêÞ éäéáéôåñüôçôá ôçò áíèñþðéíçò öùíÞò. Ïé ðåñéóóüôåñïé óõíèÝôåò ðéóôåýïõí üôé ç áíèñþðéíç öùíÞ Ý÷åé ðåñéïñéóìÝíåò ìïõóéêÝò êáé ôå÷íéêÝò äõíáôüôçôåò, åíþ ï Mozart ãñÜöåé ãéá ôçí áíèñþðéíç öùíÞ,
èÝëïíôáò íá äåßîåé - áíôßèåôá - ôéò áðåñéüñéóôåò éêáíüôçôåò ôïõ
öõóéêïý áõôïý ïñãÜíïõ.
ÐïëëÝò öïñÝò èÝìáôÜ ôïõ óôéò üðåñåò öáßíïíôáé ðïëý óõíçèéóìÝíá. Áõôü óõìâáßíåé äéüôé áõôÜ óôçñßæïíôáé óôçí ßäéá ôç æùÞ.
Ãéá ðáñÜäåéãìá, ãéá ôçí üðåñá Don Jiovanni, êÜðïéïé áñãüôåñá
áíáñùôÞèçêáí: "áðïñïýìå ðþò ï Mozart áó÷ïëÞèçêå ìå ìéá ôüóï
åõôåëÞ õðüèåóç". Áõôü åßíáé üìùò êÜôé ðïõ óõìâáßíåé óôç æùÞ. Ìéá
éóôïñßá üðùò ôïõ Äïí ÆïõÜí åßíáé Ýíá áíåîÜíôëçôï èÝìá óõæçôÞóåùí êáé áðëþí áíèñþðùí êáé åéäéêþí êáèçãçôþí áëëÜ åðéðñüóèåôá áöïñìÞ ãéá øõ÷áíÜëõóç óôçí åðéóôÞìç ôçò øõ÷ïëïãßáò. Ôï
Ýñãï áõôü, åñìçíåýïíôÜò ôï Þ áêïýãïíôÜò ôï, ìáò áðïêáëýðôåé ôïí
åêìáõëéóìü ðïõ êÜíåé ï Äïí ÆïõÜí óôá èýìáôÜ ôïõ áëëÜ êáé óôïõò
20 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
áíèñþðïõò ðïõ ôïí ðåñéâÜëëïõí. Ï ôñüðïò ôïõ Äïí ÆïõÜí åßíáé ï
åðéêßíäõíïò ôñüðïò íá äéáðñáãìáôåõüìáóôå ôïí Ýñùôá, áõôÞ ôçí
ôåñÜóôéá êéíçôÞñéá äýíáìç, ðïõ, áí äåí áðëùèåß åéëéêñéíÜ óôçí
áíèñþðéíç øõ÷Þ, ðïëëÝò öïñÝò ìðïñåß ç äýíáìç áõôÞ íá áðïâåß
ìïéñáßá! Äéüôé óå ìéá ôÝôïéá åñùôéêÞ äéÞãçóç, õðÜñ÷ïõí üëá ôá óõóôáôéêÜ ôçò áãÜðçò áëëÜ ëåßðåé Ýíá êáé ßóùò ôï óçìáíôéêüôåñï, ç áëÞèåéá! ÐÜíù óå
áõôÞí ôçí áëÞèåéá, ðéóôåýù ãåííéÝôáé ç ìïõóéêÞ ôïõ Mozart, ï
áðüëõôá åéëéêñéíÞò ìïõóéêüò
äéÜëïãïò, ÷ùñßò íá èÝëåé íá åðéäåßîåé ôßðïôá ðåñéóóüôåñï
áðü áõôÞí, äçë. ôçí áëÞèåéá.
Ãé' áõôü êáé ç åñìçíåßá ôùí
Ýñãùí ôïõ, ðñÝðåé íá åßíáé, üóï
Ç üðåñá ôïõ Ìüôóáñô “ÉäïìåíÝáò”, âáóéëéÜò ôçò ÊñÞôçò.
ôï äõíáôüí, åéëéêñéíÞò. ÈÝëïíôáò
Ëéèïãñáößá áðü ôïí G Englemann, 1822.
íá äåßîù ôß óçìáßíåé åéëéêñéíÞò
åñìçíåßá êáé áíôéìåôþðéóç åíüò Ýñãïõ, èá áíáöÝñù Ýíá ãåãïíüò
ðïõ óõíÝâç óôï öåóôéâÜë ôïõ ÓÜëôóìðïõñãê, üôáí ï Âßë÷åëì
ÖïõñôâÝíãêëåñ äéçýèõíå ôçí üðåñá Don Jiovanni. Ôï óõãêëïíéóôéêü åßíáé üôé áêñéâþò óôçí ßäéá ðáñáãùãÞ, äéáöïñåôéêÝò çìÝñåò,
ôçí ðáñÜóôáóç ôïõ Don Jiovanni äéçýèõíå êáé ï ¸ëëçíáò ÄçìÞôñçò Ìçôñüðïõëïò.
Ï Ìçôñüðïõëïò, èÝëïíôáò íá äåßîåé ôï ìåãÜëï ôïõ óåâáóìü ðñïò
ôïí ÖïõñôâÝíãêëåñ, ãñÜöåé ðñïò áõôüí åêöñÜæïíôáò ôïõò öüâïõò
ôïõ, ùò ðñïò ôï ýöïò ôçò ìïõóéêÞò êáé ôçí åñìçíåßá ôïõ Mozart.
Áðáíôþíôáò óôïí Ìçôñüðïõëï, ï ÖïõñôâÝíãêëåñ äåß÷íåé ìå ôá
ëåãüìåíÜ ôïõ ôçí áðåñéüñéóôç åìðéóôïóýíç óôï ìåãÜëï ìáÝóôñï
êáé ìå áõôüí ôïí ôñüðï åðéâåâáéþíåôáé ç Üðïøç üôé ç ìïõóéêÞ ôïõ
Mozart ìðïñåß íá õðÜñîåé ìÝóá óå êÜèå ìïõóéêü, ðïõ åêöñÜæåôáé
êáé åñìçíåýåé ìå åéëéêñßíåéá.
Óõíå÷ßæïíôáò óôï óõìöùíéêü Ýñãï êáé óôá ìïíáäéêÜ ôïõ êïíóÝñôá, åéäéêÜ ôïõ ðéÜíïõ áëëÜ êáé ôïõ âéïëéïý âëÝðïõìå èÝìáôá
áðü éóôïñßåò, ðïõ èá ìðïñïýóå íá åêöñáóôåß êáé íá åîéóôïñÞóåé
êÜèå Üíèñùðïò. Áõôü ðïõ äéáêñßíïõìå, üôáí áêïýìå ðÜíôá ôç ìïõóéêÞ ôïõ, áðü üðïéï åßäïò êáé áí ðçãÜæåé áõôÞ, åßíáé üôé áêïýãïí-
21
ôÜò ôçí, ðéóôåýïõìå üôé ìáò åßíáé üëá ôá èÝìáôá ãíþñéìá Þ üôé ôá
Ý÷ïõìå ãñÜøåé åìåßò, óáí íá âñßóêïíôáé ðÜíôá ìÝóá ìáò êáé áðëþò êÜðïéïò Üíïéîå ôçí ðüñôá ôçò øõ÷Þò ìáò êáé îå÷åßëéóå ï êüóìïò ìïõóéêÞ! ÄçëáäÞ äåí Ýãñáøå, üðùò ó÷åäüí üëïé ïé óõíèÝôåò
ãñÜöïõí, áðïôõðþíïíôáò ôéò ðñïóùðéêÝò ôïõ
éäÝåò êáé áðüøåéò áëëÜ ãñÜöåé ìïõóéêÞ åêðñïóùðþíôáò ôçí øõ÷éêÞ Ýêöñáóç ôïõ áíèñùðßíïõ åßäïõò êáé ôï áñìïíéêü ðëÝãìá ðïõ
Ý÷åé ï êáèÝíáò ìÝóá ôïõ áëëÜ äåí Ý÷åé âñåé
áêüìá ôïí ôñüðï íá ôï áðïêùäéêïðïéÞóåé. Ï
ôñüðïò ÝêöñáóÞò ôïõ åßíáé ôüóï áðëüò êáé
êáôáíïçôüò, ðïõ ðÜíôá óïõ ðñïêáëåß ôçí áßóèçóç üôé åßóáé êáé åóý óõíåñãÜôçò óôç äçìéïõñãßá.
Ï Mozart, èÝëïíôáò ðÜíôá óå üëá ôïõ ôá
Ýñãá íá äåß÷íåé êáé íá äéäÜóêåé ôïí áíèñùðéóìü, Ýôóé ðñïóðáèåß êáé óôïí "Ìáãéêü
áõëü", ôçí üðåñá óôáèìü óôï ðÜíèåïí ôçò áíèñþðéíçò äçìéïõñãßáò êáé ôï Üíïéãìá äñüìïõ ðñïò ôï "Èåßïí", íá äåßîåé ìÝóá áðü ôïõò
Üèëïõò, üôé êÜèå Üíèñùðïò ðñÝðåé ìüíïò ôïõ íá äïêéìÜóåé êáé íá
âáèìïëïãÞóåé ôïí åáõôü ôïõ, ãéá íá ìðïñÝóåé Ýôóé íá ãíùñßóåé êáé
íá îå÷ùñßóåé ôï êáëýôåñï. Åßíáé ôüóï óïöÜ üëá ôïðïèåôçìÝíá óôç
ìïõóéêÞ äéáäñïìÞ ôïõ Mozart, ðïõ êáé áõôü áêüìá ôï ôåëåõôáßï
ôïõ Ýñãï, ôï "ÑÝêâéåì", Ýñãï, ðïõ éóôïñéêÜ ðéóôåýïõìå óõíÝèåóå
êÜôù áðü ìåãÜëç øõ÷ïëïãéêÞ ðßåóç, äåí ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé
ôõ÷áßá äåí ôï ïëïêëÞñùóå ëüãù ôïõ ðñüùñïõ èáíÜôïõ ôïõ. ÂáóéóìÝíïò óå áõôÜ ðïõ ï Mozart ðñåóâåýåé ãéá ôçí áíèñùðüôçôá êáé
óå üóá ìáò Ý÷åé äéäÜîåé ìåôÜ áðü ôç ìåëÝôç ôïõ êïëïóóéáßïõ Ýñãïõ
ôïõ, áëëÜ êáé ìüíï áðü ôçí áêñüáóÞ ôïõ, ðñïóùðéêÜ ðéóôåýù, üôé
ôï öéíÜëå ôïõ ÑÝêâéåì äåí èá Ýðñåðå ìüíï ï ìáèçôÞò ôïõ, ìåôÜ
áðü ïäçãßåò ôïõ íá ïëïêëçñþóåé áëëÜ ï êáèÝíáò áðü ìáò, ìåôÜ
áðü üóá Ý÷ïõìå áíáëýóåé êáé ãíùñßæïõìå ãé' áõôüí. Íá äþóåé ï
êáèÝíáò áðü ìáò, üðùò êáé ðñéí åëÝ÷èç, áðü ôï áñìïíéêü ôïõ ðëÝãìá, ôï äéêü ôïõ ìïõóéêü ôÝëïò ãéá Ýíá êïéíü "ðéóôåýù" ãéá ôç æùÞ,
ôç äéêÞ ôïõ Üðïøç ãéá Ýíá êïéíü äßäáãìá ãéá ôç óôÞñéîç ôçò áëÞèåéáò!.
„
22 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
23
W. Á. Mozart
o ¢íèñùðïò êáé ï ÔÝêôùí
È. Ð. ÔÜóéïò
á) ÊÜèå éóôïñéïãñáöéêÞ áðüðåéñá õðüêåéôáé áöåýêôùò óôéò éäåïëïãéêÝò êáé âéùìáôéêÝò áíôéëÞøåéò ôïõ éóôïñéïãñÜöïõ êáé ôïõ êïéíùíéêïý ôïõ ðåñßãõñïõ. Ïé ðåñß Mozart áíôéëÞøåéò ìáò äÝí áðïôåëïýí åîáßñåóç: Üëëùóôå, ôï ðñüóöáôï öáéäñïëïãéêü êéíçìáôïãñáöéêü Ýñãï "Amadeus", ôï ïðïßï ðïëý ìéêñÞ ó÷Ýóç åß÷å ìå ôçí ðñáãìáôéêÞ æùÞ ôïõ Mozart, óõíéóôÜ ìéá ðñüóôõ÷ç ðñïâïëÞ ôùí áãïñáßùí
ðåðïéèÞóåþí ìáò ðÜíù óôïí âßï åíüò óõíáíèñþðïõ ìáò. ÈÝëù íá
'ðþ äçëáäÞ üôé ç ðáñÜëëçëç èÝóç ðïõ Ýäùóå óôïí homo ludens ï
Ìozart, äßðëá óôïí homo sapiens, "åñìçíåýåôáé" áðü ôçí ðåñéññÝïõóá éäåïëïãßá ôçò óïâáñïöáíåßáò ìáò ìå ôçí áíéóôüñçôç óôåñåïôõðßá "Ü, ï Mozart Þôáí Ýíá ôñåëëüðáéäï". Ôß åðáñ÷éùôéóìüò !
Ãéá ìáò áðüøå èá åßíáé åõ÷åñÝóôáôï íá îåóêåðÜóïìå áõôüí ôïí
âéáóìü ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò. Èá áñêÝóïõí ïé îåêÜèáñåò êïéíùíéêÝò, öéëïóïöéêÝò êáé èñçóêåõôéêÝò ðåðïéèÞóåéò ôïõ ìåãÜëïõ áõôïý ôÝêíïõ ôçò Áíèñùðüôçôáò.
â) Èá Þôáí üìùò óêüðéìï íá åñìçíåýóïìå êÜðùò ìå ôç óåéñÜ
ìáò ôçí ðéï ðÜíù äéáóôñïöéêÞ åñìçíåßá ðåñß ôïõ ÷áñáêôÞñïò ôïõ
Mozart: üëá ëïéðüí îåêéíïýí íïìßæù áðü ìéá öáñéóáúêÞ ôïðïèÝôçóç (ìåãÜëïõ ìÝñïõò ôïõ öéëïóïöéêïý corpus) õðÝñ ôçò ëåãüìåíçò
"óïâáñüôçôïò", åõíïõ÷ßæïíôáò äçëáäÞ ôéò óðïõäáßåò óõíéóôþóåò ôïõ
Áíèñþðïõ, ïé ïðïßåò áêïýíå óôï üíïìá ×áñÜ. Áëë' ç æùÞ åßíáé ìéá
ðïëý óïâáñÞ õðüèåóç ãéá íá ôçí áöÞíïõìå óôá ÷Ýñéá ôùí óïâáñïöáíþí. Ï óýã÷ñïíïò óôï÷áóìüò ôåßíåé íá áðåëåõèåñùèåß áð' ôï
áãêÜëéáóìá ôùí èåùñéþí ðïõ äéåñåõíïýóáí Ýíá ìïõôñùìÝíï/öïâéóìÝíï/ìåôáöõóéêü õðïêáôÜóôáôï ôïõ Áíèñþðïõ. ¹ôáí êÜôé óáí ìéá
éäåïëçðôéêÞ êáé ðñïêñïýóôåéá ëïãïêñéóßá ôçò ßäéáò ôçò ¾ðáñîçò
ìéá ìïíïìÝñåéá ðïõ åí ðïëëïßò ìðïñåß íá ïöåéëüôáí êáé óôçí (ðÜ1. Bë.ë.÷. Landon, 1988, óåë.. 9
2. Ó' áõôÞí ôçí Üèëéá ðáñáðïßçóç, äÝí Þôáí ßóùò áíåýèõíç êáé ç ÷Þñá Constanze ðïõ ðñïóðáèïýóå
íá ìáñôõñïðïéÞóåé åáõôÞí (Landon, 194)
24 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
íôïôå õöÝñðïõóá) áíôßëçøç ôçò ðñïóùñéíüôçôáò ôïõ ðáñüíôïò âßïõ
êáé ôçò óðïõäáéüôçôáò ôùí ìåôáèáíÜôéùí ðéëáöéþí. ¸ôóé, ôï äéêáßùìá óôá äþñá ôïõ Èåïý: óôç ×áñÜ, óôïí ¸ñùôá êáé óôçí âéùìáôéêÞ
áðåëåõèÝñùóç ìÝóù ôçò ÔÝ÷íçò, Ýìïéáæå íá õðïôÜóóåôáé óå äÞèåí
"óïâáñüôåñá" ðñÜãìáôá. Êáé, âåâáßùò, Üí áõôÞ åßíáé ç ðåñß ôïõ áíèñùðßíïõ üíôïò êõñßáñ÷ç áíôßëçøç, ôüôå, åõëüãùò, ïé öáñéóáúêÝò
êïéíùíßåò ìáò (ìÝ÷ñé êáé ðñüóöáôá) äÝí äéÝêñéíáí ôï ìÝãá äþñçìá
ôùí äéáíïçôþí, ðïõ îáíáôïðïèÝôçóáí ôçí ¾ðáñîç ó' ÏËÅÓ ôéò äéáóôÜóåéò ôçò. ÁíÜìåóá ó' áõôïýò êé ï Mozart:
- O Mozart åßðå: "Åõôõ÷ßá âñßóêåôáé ìüíï óôç öáíôáóßá3" !
- O Êßñêåãêáñ åßðå: "ÁèÜíáôå Ìüôóáñô, óå óÝíá ôá ïöåßëù üëá:
ôï ãåãïíüò üôé Ý÷áóá ôá ëïãéêÜ ìïõ […]. ÅóÝíá åõãíùìïíþ ãéá ô'
üôé äÝí ðÝèáíåò ÷ùñßò íá Ý÷åéò áãáðÞóåé"
- Ï Íßêïò ÄïíôÜò ãñÜöåé4: Ï 19ïò áéþíáò ðñïóÜñìïóå (äçë.
öáëêßäåõóå) ôï Ýñãï ôïý Ìüôóáñô óôï äéêü ôïõ éäåïëïãéêü ðëáßóéï: Üöçóå óôçí Üêñç ôá Ýñãá ðïõ Ýêñéíå "åëáöñÜ", "êïìøÜ", "÷áñéôùìÝíá". (Ôß èñÜóïò ðñïóèÝôù åãþ).
- Ï ßäéïò ï Èåüöéëïò áðáíôÜ óôïí ðáôÝñá ôïõ (üôáí åêåßíïò ôïí
êáôçãüñçóå üôé ðÞãå óôï Manheim ãéá "öáéäñÜ" üíåéñá): "åéñçíéêÜ üíåéñá, æùïãïíçôéêÜ, ãëõêÜ üíåéñá! ÔÝôïéá Þôáí ôá üíåéñÜ ìïõ.
ÅÜí ðñáãìáôïðïéïýíôáí, èá 'êáíáí ôç æùÞ ìïõ ðéü õðïöåñôÞ, äéüôé åßíáé ðåñóüôåñï èëéâåñÞ ðáñÜ ÷áñïýìåíç".
ã) Áò îåêáèáñßóïìå ëïéðüí áð' ôçí áñ÷Þ üôé ï ÉùÜííçò, ×ñõóüóôïìïò, Èåüöéëïò Mozart Þôáí âáèýôáôá áíèñùðéêüò: áãáðïýóå
ôçí ÙìïñöéÜ, ôïí óõíÝðáéñíå ï ¸ñùôáò, Þèåëå ôçí êáëÞ ÆùÞ êáé
óõã÷ñüíùò, (ôß óýíèåóç ðñùôïöáíÞò…) Þôáí áêÝñáéïò ùò êõâéêüò
ëßèïò, ðáèéáóìÝíá ößëåñãïò (áêüìç êáé ìå ôçí ìüíéìá êëïíéóìÝíç
õãåßá ôïõ) êáé âáèåéÜ èñçóêåõüìåíïò.
ÐáñïõóéÜæåé ëïéðüí ìåãÜëï åíäéáöÝñïí íá áðïðåéñáèïýìå
íá éäïýìå áðü ðéï êïíôÜ ôéò äéÜöïñåò ðëåõñÝò ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ,
ðñïôïý íá ðÜìå óôéò âáèýôåñåò öéëïóïöéêÝò èÝóåéò ôïõ. Ìáò åíèáññýíåé ï Ã. Í. Äñüóïò (óåë. 528) ëÝãïíôáò: "èá äéáðñÜôôáìå
óöÜëìá áí áðïìïíþíáìå ôïí Üíèñùðï áðü ôï Ýñãï ôïõ êáé ôï ìåëåôïýóáìå ÷ùñßò íá ôï óõíäÝóïõìå ìå ôá åíáýóìáôá, ðïõ ðõñïäü3. J. Rosselli: "The life of Mozart", Cambridge, Univ. Press, 1998, (p. 31)
4. ÊáèçìåñéíÞ, 7 ÇìÝñåò, 22.1.06, óåë. 22
25
ôçóáí áõôüí ôïí áðýèìåíï åóùôåñéêü êüóìï ôïõ äçìéïõñãïý".
Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ áíèñþðïõ
1.
Ôï åýñïò ôùí ãíþóåþí ôïõ
Öáßíåôáé üôé ï ìéêñüò Èåüöéëïò åíóÜñêùíå ôï "ï åíß êáëüò, åí
ðáíôß êáëüò":
- "Åß÷å ôáëÝíôï óôçí ÆùãñáöéêÞ5 êáé ôçí ÁñéèìçôéêÞ. Ëá÷ôáñïýóå íá ãíùñßóåé ïôéäÞðïôå áíôßêñõæáí ôá ìÜôéá ôïõ", Ýãñáöå
áñãüôåñá ç áäåëöÞ ôïõ (Baker, 25)6.
- Ï Èåüöéëïò åðÝäåéîå åéäéêü åíäéáöÝñïí ãéá ôá ÌáèçìáôéêÜ,
(Rosselli, 13).
- Ìéëïýóå êáé Ýãñáöå ôÝóóåñéò
ãëþóóåò: ÃåñìáíéêÜ, ÉôáëéêÜ,
ÃáëëéêÜ áëëÜ êáé ËáôéíéêÜ (Rosselli,
10), ôá ïðïßá Üñ÷éóå íá ìáèáßíåé óôá
äåêáôñßá ôïõ (Gutman, 227). Êé Ýìáèå êáé êÜìðïóá ÁããëéêÜ. ÐïëëÝò
áð' ôéò åðéóôïëÝò ôïõ ðñïò ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ Þóáí ãñáììÝíåò óôá éôáëéêÜ Þ ôá ãáëëéêÜ Þ êáé óå ôñåéò áíÜìéêôåò ãëþóóåò, (Áëëçëïãñáößá,
33 ê.á.)
"ÁèÜíáôå Ìüôóáñô,
óå óÝíá ôá ïöåßëù
üëá: ôï ãåãïíüò üôé
Ý÷áóá ôá ëïãéêÜ ìïõ
[…]. ÅóÝíá
åõãíùìïíþ ãéá ô' üôé
äÝí ðÝèáíåò ÷ùñßò íá
Ý÷åéò áãáðÞóåé"
Êßñêåãêáñ
- Óôç ÌïõóéêÞ, 4 ÷ñïíþí ðáßæåé
óôï ðéÜíï ïëüêëçñá êïììÜôéá áðü
ìíÞìçò êáé ãßíåôáé óõíèÝôçò ðñßí
áêüìá êëåßóåé ôá 6 ôïõ ÷ñüíéá, (Áëëçëïãñáößá, 14). ¹äç äå áðü ôá 11 ôïõ ÷ñüíéá Þôáí éêáíüò íá
äéáêñßíåé äéáöïñÝò åíüò ïãäüïõ ôïõ ôüíïõ óôï êïýñäéóìá äýï âéïëéþí (Rosselli, 16).
ÌÜèáéíå áêïýãïíôáò êáé ìéìïýìåíïò (Gutman, 55).
5. Èá óêéôóÜñåé åðáíåéëçììÝíùò ðÜíù óå äéÜöïñá ãñÜììáôá, áðï ìéêñü ðáéäß, ìå æùãñáöéêÞ
Üíåóç…
6. âéâëéïãñáößá, ãéá ëüãïõò áðëüôçôáò, ãßíïíôáé ìå ôï üíïìá ôïõ óõããñáöÝá êáé ôç óåëßäá ôïõ
áíôßóôïé÷ïõ âéâëßïõ, ïé åêäïôéêÝò ëåðôïìÝñåéåò ôïõ ïðïßïõ äßíïíôáé óôç âéâëéïãñáößá óôï ôÝëïò.
26 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
- Éóôïñßá êáé Ãåùãñáößá Ýìáèå ìå ôïí ðéï äéäáêôéêü ôñüðï êáôÜ
ôç äéÜñêåéá ôùí ôáîéäéþí ôïõ ùò ðáéäß, ðÜíôïôå üìùò ìå ôçí ðáñÝìâáóç ôïõ ðñïéêéóìÝíïõ ðáôÝñá ôïõ Ëåïðüëäïõ, üðùò äåß÷íïõí
ôá óõóôçìáôéêÜ ôåôñÜäéá ôùí áóêÞóåùí (Versuch), ôá ïðïßá êñáôïýóå ï Ëåïðüëäïò (Gutman, 227).
ÐñïÝôáîá áõôÞí ôçí áíáöïñÜ óôï åýñïò ôùí ãíþóåùí ôïõ ðáéäéïý áõôïý, ãéá íá áðïöýãïõìå áð' ôçí áñ÷Þ ôï óöÜëìá íá ôïí
êáôáôÜîïõìå óôá ìïíü÷íùôá ðáéäéÜ - èáýìáôá. Óôïí ìéêñüí Èåüöéëï åêêïëáðôüôáí ìéá ðñïóùðéêüôçôá ïõìáíéóôéêÞ, ç ïðïßá èá
öáíåß óå ëßãï êáé óôçí ðïéüôçôá ôïõ ãñáðôïý ôïõ ëüãïõ, üðùò ôçí
áðïëáìâÜíïìå óôéò ðÜìðïëëåò åðéóôïëÝò ôïõ.
2. Õãåßá
Ç õãåßá ôïõ üìùò äåí Þôáí ðïôÝ êáëÞ…
- Ç ìçôÝñá ôïõ êüíôåøå íá ðåèÜíåé óôç äýóêïëç ãÝííá (Gutman,
52), ôï äå ðáéäß âãáßíåé êá÷åêôéêü êáé ìéêñüóùìï (ï Èåüöéëïò èá
åßíáé ó' üëç ôïõ ôç æùÞ ÷ëùìüò, ôï äå ýøïò ôïõ äåí èá îåðåñÜóåé ôï
1,60 (Rosselli, 13).
- Èá ðåñÜóåé ñåõìáôéêü ðõñåôü óôá 6 ôïõ êáé óôá 10 ôïõ
(Rosselli, 18), ìåôÜ áðï áëëåðÜëëçëåò ìïëýíóåéò áðü óôñåðôüêïêêï
(Landon, 176).
- Óôá 9 ôïõ èá ðåñÜóåé ôýöï êáé èá ìåßíåé óå êþìá ãéá ìåñéêÝò
ìÝñåò (Landon, 177).
- Óôá 11 ôïõ, åîáéôßáò ôçò åõëïãéÜò, èá ìåßíåé ï÷ôþ ìÝñåò ó÷åäüí ôõöëüò (Áëëçëïãñößá, 17)
- Êáé ôá áôÝëåéùôá ôáîßäéá, óôá ïðïßá ôïí õðÝâáëå êáôÜ ôçí
ôñõöåñÞ ðáéäéêÞ çëéêßá ï êáëüò ôïõ ðáôÝñáò, õðïíüìåõóáí êé Üëëï
ôçí õãåßá ôïõ ðáéäéïý (Äñüóïò, 531 / Baker, 26,42).
- Óôá 15 ôïõ èá ðåñÜóåé çðáôßôéäá (Landon, 177).
- ÁëëåðÜëëçëåò âñïã÷ßôéäåò óôá 8 êáé óôá 24 ôïõ ÷ñüíéá.
- Óôç ÂéÝííç, óôá 28 ôïõ, áñ÷ßæïõí ïé åíäåßîåéò ôçò ôåëéêÞò ôïõ
áóèÝíåéáò: Åìåôïß êáé ñåõìáôéêüò ðõñåôüò ôïõ äçìéïýñãçóáí íåöñéêÜ ðñïâëÞìáôá (Landon, 177).
- Óôá 31 ôïõ, îáíÜ óôñåðôüêïêêïò êáé óýíäñïìï Schonlein-
27
Henoch (Landon, 178).
- H ÷ñüíéá ðëÝïí íåöñßôéò ïäçãåß óå âáèìéáßá íåöñéêÞ áíåðÜñêåéá êáé óå ïõñáéìéêÞ õðåñôáóéêÞ áóèÝíåéá (äéáíïçôéêÝò äéáôáñá÷Ýò, ïéäÞìáôá, çìéðëçãßá ê.Ü.) (Landon, 179) êáé èÜíáôï…
ÁõôÞ ç óáöÝóôáôç ðëÝïí åéêüíá, üðùò ðñïêýðôåé áðü ôéò åéäéêÝò Ýñåõíåò ôçò äéåèíïýò éáôñéêÞò åðéóôÞìçò êáôÜ ôá ôåëåõôáßá åßêïóé Ýôç,
äÝí áöÞíåé ðëÝïí
ðåñéèþñéï ãéá ôá
êïõôóïìðïëßóôéêá
Óáëéåñßóìáôá ðåñß…
äçëçôçñßùí.
Ôï ïõóéþäåò åßíáé
üôé åôïýôç ç ìåãáëïöõÀá öýôñùóå êáé áãùíéæüôáí áíÜìåóá
óå Ýíá äß÷ôõ öõóéêþí
óùìáôéêþí åìðïäßùí. Êáé ôï Ýêáíå
ìå ôï ÷áìüãåëï "ç
íßêç ôïý ðíåýìáôïò
ðÜíù óôçí ýëç" ôï
ëÝãáíå ðáëéÜ…
Mozart ðïñôñÝôï ïéêïãåíåßáò
3. Åñãáôéêüôçôá êáé Áãùíéóôéêüôçôá
Äéüôé, ðñÜãìáôé, ï Mozart åß÷å ìÜèåé áðü ìéêñüò íá åñãÜæåôáé
ðáèéáóìÝíá, ðþò áëëéþò èá Ýäéíå äéÝîïäï óôçí ðëçììýñá ôùí ìïõóéêþí éäåþí ðïõ êáôÝâáéíáí áóôáìÜôçôá áð' ôï êåöÜëé ôïõ ðñïò
ôá ÷Ýñéá.
- ÐáéäÜêé áêüìá, üôáí êáèüôáí óôï ðéÜíï ãéá íá ìåëåôÞóåé,
Ýðñåðå íá ôïí äéþîïõí ãéá íá óôáìáôÞóåé. (Áëëçëïãñáößá, 15)
- Äåêáôñéþí ÷ñïíþí ðáéäß ãñÜöåé óôçí áäåëöÞ ôïõ (óå ëáôéíéêÞ
ãëþóóá ðáñáêáëþ) "èá Þèåëá íá îÝñù ãéáôß ïé ðåñéóóüôåñïé Ýöçâïé áãáðïýí ôüóï ôçí ôåìðåëéÜ, þóôå ïýôå ìå ëüãéá ïýôå ìå ÷ôõðÞ-
28 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
ìáôá ìðïñåßò íá ôïõò îåêïõíÞóåéò". (Áëëçëïãñáößá, 21)
- Ôñåßò ìÞíåò ðñßí ôïí èÜíáôü ôïõ èá óõíèÝôåé ðõñåôùäþò ôçí
üðåñá "Ç ìåãáëïøõ÷ßá ôïõ Ôßôïõ", áêüìá êáé ìÝóá óôçí Üìáîá
ðïõ ôïí ðçãáßíåé óôçí ÐñÜãá (Landon, 153)
- ÌÝóá óôçí êáôáëçêôÞñéá áññþóôéá ôïõ (åßêïóé ìÝñåò ðñéí áðü
ôï ìïéñáßï) èá óõíèÝóåé ôçí ÌéêñÞ ÔåêôïíéêÞ ÊáíôÜôá (Ê.623), êé
ç ëáìðñÞ åðéôõ÷ßá ôçò ìÝóá óôç ÓôïÜ èá ôïõ äþóåé íÝá äýíáìç
(Landon, 152).
ÁõôÞ üìùò ç ðáèéáóìÝíç åñãáôéêüôçôÜ ôïõ, äåí ôïí åìðüäéæå íá
åðáíáóôáôåß, üôáí ïé Üñ÷ïíôåò, îåðåñíþíôáò ôá ãíùóôÜ üñéá ôçò
óêëçñüôçôÜò ôïõò, ôïí Ýèéãáí óôçí áîéïðñÝðåéÜ ôïõ. Ôï ðéü ôõðéêü
ðáñÜäåéãìá Þôáí ç ðñïóâëçôéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôïõ Áñ÷éåðéóêüðïõ
Ðñßãêçðïò Kolloredo ôïõ Salzburg: ôïí åß÷å ìåí íá ôñþåé ìå ôïõò
õðçñÝôåò áëëÜ ôïõ æÞôçóå êáé íá êïõâáëÞóåé êé Ýíá äÝìá! ¼ôáí ï
Mozart èá äçëþóåé üôé ðáñáéôåßôáé, ï êáëüò åêåßíïò Üíèñùðïò ôïõ
Èåïý èá áðïêáëÝóåé ôïí Mozart "êÜèáñìá" êáé èá âÜëåé íá ôïí äéþîïõí ìå ôéò êëùôóéÝò. Êé ï Mozart èá ãñÜøåé: "ü ôáí êáôáëÜâù üôé
êÜðïéïò ìïõ öÝñåôáé ìå ðåñéöñüíçóç, ìðïñþ íá åßìáé ôüóï ðåñÞöáíïò, üóï êé Ýíá ðáãþíé. Äåí åßìáé êüìçò áëë' Ý÷ù ðåñéóóüôåñç
áîéïðñÝðåéá áðü ðïëëïýò êüìçôåò ìáæý" (Baker 87, 88)
"Ìå ôá ÷ñüíéá, ïé öèïñÝò ðïõ ç æùÞ ìðïñåß íá ðñïêáëåß, Ýäùóáí óôïí Mozart âáèåéÝò ðçãÝò äýíáìçò, ç ïðïßá äéáìüñöùóå ìéá
äéáíïçôéêÞ óôåññüôçôá êáé ìÝóù áõôÞò ìéáí áõôïðåðïßèçóç åðéôõ÷ßáò êáé ðåñçöÜíåéáò ãíùñßæïíôáò íá âãáßíåé áðÜíù, ìÝóá áð' ôá
íáõÜãéá êáé íá ðñïùèåßôáé óå íÝåò äñÜóåéò". ÁõôÞ ç èáõìáóôéêÞ
öñÜóç ôïý R.W. Gutman (óåë. 757) åêöñÜæåé åðéãñáììáôéêÜ ôïí
áãùíéóôÞ Mozart.
4. ÐïéçôÞò êáé Öéëïðáßãìùí
ÁãùíéóôÞ, áëëÜ ÷áìïãåëáóôüí! Ó' áõôÞí áêñéâþò ôç óýíèåóç
åðÝìåéíá áð' ôçí áñ÷Þ, ðñïóðáèþíôáò íá êáôáíïÞóù ìéá óðÜíéá
êáé âáèýôáôá áíèñùðéêÞ éäéüôçôá ìéáò ìåãáëïöõÀáò. Äéüôé ï Èåüöéëïò, åßðáìå, âïÞèçóå ôïõò áíèñþðïõò íá áðïêáôáóôÞóïõí ôïí
Homo Ludens äßðëá óôïí Homo Sapiens.
Åßíáé ëïéðüí óÞìåñá ëåðôïìåñþò ãíùóôÞ ç êáôáðßåóç, ôçí ïðïßáí
õðÝóôç ï Mozart ùò ðáéäß (áð' ôïí óôïñãéêü áëë' õðåñðñïóôáôåõ-
29
ôéêü7 ðáôÝñá) êáé ùò íÝïò (áðü ôïõò Üñ÷ïíôåò ðïõ êáôáäÝ÷ïíôáí
íá ôïõ äßíïõí øùìß). Êé åßíáé óÞìåñá åî ßóïõ ãíùóôüò ï øõ÷ïëïãéêüò ìç÷áíéóìüò ìÝóù ôïõ ïðïßïõ ï Èåüöéëïò áíôéäñïýóå óôçí áõèáéñåóßá Þ ôçí áíïçóßá ãåëïéïðïéþíôáò ôåò: áðü ðáéäß ëïéðüí Þôáí
ðåéñá÷ôÞñé, áõôïóáñêáæüìåíïò åëåõèåñüóôïìïò. Ôéò ðåñéóóüôåñåò
äå öïñÝò ì' Ýíáí ôñüðï ðïéçôéêü.
- Ìéêñüò-ìéêñüò åß÷å ôéìçèåß óôçí Éôáëßá ìå ôï ðáñÜóçìï ôïõ ×ñõóïý ÐôåñíéóôÞñïò. Óôá 21 ôïõ, õðïãñÜöåôáé êÜðïõ
ùò "Éððüôçò ôïõ ÷ñõóïý ðôåñíéóôÞñïò êáé,
ìüëéò íõìöåõèþ, éððüôçò ôïõ äéðëïý êÝñáôïò" (Rosseli, 62).
Ïé ðåñéóóüôåñåò åðéóôïëÝò ðñïò ôïõò
ïéêåßïõò ôïõ ðåñéÝ÷ïõí êùìéêÝò öñÜóåéò,
õðáéíéãìïýò, áèõñïóôïìßåò êáé ðáñÜîåíá
ôåëåéþìáôá.
- "Ôçí ÉñÝíå ôçí ðáßæåé ìéá áäåñöÞ ôïõ
Ëüëëé. Ç öùíÞ ôçò âãáßíåé åíôåëþò áðü
ôç ìýôç êáé ôñáãïõäÜåé åßôå Ýíá ôÝôáñôï
ôçò þñáò íùñýôåñá áðü ôï óùóôü Þ Ýíá
ôÝôáñôï áñãüôåñá" (Áëëçëïãñáößá, 29).
- "ÊáôÜ öùíÞ êé ï ãÜúäáñïò. Ìéá ÷áñÜ
åßìáé. Ï ßäéïò êáñáãêéüæçò: Âüëöãêáíãê
óôç Ãåñìáíßá, ÁìáíôÝï íôå Ìïôóáñôßíé
óôçí Éôáëßá", (Áëëçëïãñáößá, 31)
ÁõôÞ üìùò ç
ðáèéáóìÝíç
åñãáôéêüôçôÜ ôïõ,
äåí ôïí åìðüäéæå íá
åðáíáóôáôåß üôáí ïé
Üñ÷ïíôåò,
îåðåñíþíôáò ôá
ãíùóôÜ üñéá ôçò
óêëçñüôçôÜò ôïõò,
ôïí Ýèéãáí óôçí
áîéïðñÝðåéÜ ôïõ.
- Ìðïñåßò íá åëðßæåéò, íá ðéóôåýåéò, íá óêÝðôåóáé, íá åßóáé ôçò
ãíþìçò, íá äéáôåëåßò ìå ôçí åëðßäá, íá êñßíåéò óêüðéìï, íá öáíôÜæåóáé, íá ëïãáñéÜæåéò, íá ðñïóäïêÜò ðùò åßìáóôå êáëÜ óôçí õãåßá
ìáò êé åãþ óïõ ôï åðéâåâáéþíù", (Áëëçëïãñáößá, 41). ×Üñìá áëõóóùôþí ðáé÷íéäéÜñéêùí óõíùíýìùí…
- "Íáé ìåí ï ÌïõöôÞò (ï Áñ÷éåðßóêïðïò) åßíáé êÝñáôï áëëÜ ï
Èåüò åßíáé ðïíåôéêüò" (Áëëçëïãñáößá, 83).
- "ÌÝíù ðáíôïôéíÜ ôñåëüò, ÌïôóÜñôóéôò, 25 Ïêôþâñéïò, 1700
7. "Ï ðñþôïò óôü÷ïò óïõ ðñÝðåé íá åßíáé ç åõôõ÷ßá ôïõ ðáôÝñá óïõ", æçôïýóå áð' ôïí 22 åôÞ ãõéü
ôïõ (Rosselli, 27) o ðáôÞñ Ëåïðüëäïò…
30 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
åâäïìçíôáÝöôéôò", (Áëëçëïãñáößá, 93).
- "ÐéÜóå óôïí áÝñá áõôÜ ôá 2999 ½ öéëÜêéá ðïõ óïõ óôÝëíù êáé
ðåôÜíå ãýñù óïõ", (Rosselli, 137) ÉäÝóôå ôïí öéëïðáßãìïíá ðïéçôÞ.
- "ÐáñÝóôçóáí ðïëõÜñéèìïé åõãåíåßò, üðùò ç äïýêéóóá Óôåíïêþëïõ, ç êüìéóóá ÊáôñïõëéÜñïõ, êáèþò êé ç ðñéãêÞðéóóá Óêáôïâñþìïõ ìå ôéò äõü ôçò êüñåò
ðïõ Ý÷ïõí ðáíôñåõôåß ôïõò
äýï ðñßãêçðåò Êïéëáñþö öïí
Ãïõñïýíïâéôò", (Áëëçëïãñáößá, 92), ôïýôá ìÜëéóôá ôá ÷ùñáôÜ Üñåóáí êáé óôïí ðáôÝñá Mozart êáé ôá ÷ñçóéìïðïßçóå êé ï ßäéïò, óå åðüìåíï
ãñÜììá ôïõ, åíþ óõíÞèùò åíï÷ëïýíôáí áð' áõôÝò ôéò "÷õäáéüôçôåò" ôïõ ãéïý ôïõ, ôüóï
ôïõ 'êïâå êé áõôïý8.
- Ôïí ÍïÝìâñéï ôïõ 1777 ï
Èåüöéëïò Ýðáéîå ëáìðñÜ óå
ìéá óõíáõëßá ãéá ôïí Ðáëáôéáíü ÅêëÝêôïñá óôï Manheim. Êé ç
áìïéâÞ ôïõ (ôß áßó÷ïò) Þôáí Ýíá ÷ñõóü ñïëüú! Êáé ãñÜöåé: "ÓêÝöôïìáé ëïéðüí óïâáñÜ íá öôéÜîù ðñüóèåôá ôóåðÜêéá óôï ðáíôáëüíé ìïõ: üôáí èá åðéóêÝðôïìáé Ýíáí Üñ÷ïíôá, èá öïñÜù ðáíôïý
ðÝíôå ñïëüãéá ãéá íá ìçí ôïõ 'ñèåé ç éäÝá íá ìïõ ÷áñßóåé Üëëï
Ýíá". (Baker, 67)
O Mozart áñãïðåèáßíåé óôï êñåâÜôé, åíþ óõíèÝôåé ôï ÑÝêâéåì.
Äýï ìÞíåò ðñßí áðü ôïí èÜíáôü ôïõ ï Èåüöéëïò, åß÷å ôï êïõñÜãéï íá êÜíåé ðëÜêåò óôïí Schikaneder: ÐÞãå êé Ýêáôóå êñõöÜ óôç
èÝóç ôïõ óå ìéáí ïñ÷Þóôñá êé Ýðáéîå ôï ìåôáëëüöùíï (Rosselli,
153) áíôß ãéá åêåßíïí ðïõ Üêïõãå áð' Ýîù êáôÜðëçêôïò…
Åðßôçäåò åììÝíù ó' áõôÞí ôçí öéëïðáßãìïíá ðëåõñÜ åíüò ÌåãÜëïõ ü÷é ùò "÷áñéôùìÝíç éäéïôõðßá", üðùò èá ôçí âÜöôéæáí ïé óïâáñïöáíåßò áëë' ùò èåìåëéþäç ðïéçôéêÞ áíôßäñáóç ìéáò ðïëõìåñïýò éäéïöõÀáò, êüíôñá óôçí áõèáéñåóßá êáé ôçí áíïçóßá.
8. Åííïåßôáé üôé áêüìç êé ç åõóåâÞò êáèïëéêÞ ìçôÝñá Mozart (üðùò Üëëùóôå êé Üëëïé Ãåñìáíïß ôïõ
Salzburg åêåßíç ôçí åðï÷Þ), áñåóêüôáí óå ðïëý ôïëìçñüôåñåò áèõñïóôïìßåò óå ãñÜììáôÜ ôçò ðñïò
ôïí óïâáñü óýæõãü ôçò (Rosselli, 12)…
31
5. ÖõóéêÞ Êáëïóýíç êáé Õðïìïíåôéêüôçôá
Êé üìùò, áõôüò ï ÌåãÜëïò Þôáí êáëüò êáé ãëõêýò ãé' áõôü êáé
ðáñåîçãçìÝíïò, Üí Þôáí ìïõôñùìÝíïò êáé óêëçñüò, èá ðåñíéüôáí
ãéá "âáèýò":
- áãïñÜêé Þôáí üôáí, êáôÜ ôç ìåãÜëç ðåñéïäåßá óôï åîùôåñéêü,
Ýìáèå üôé Ýíáò ðáéäéêüò ôïõ ößëïò êëåßóèçêå óå ìïíáóôÞñé: ï Èåüöéëïò Ýðáèå íåõñéêÞ êñßóç áð' ôá êëÜììáôá êáé ôç íïóôáëãßá ôïõ
ößëïõ ôïõ.
- Ýãñáöå ÷áñáêôçñéóôéêÜ ç ìçôÝñá ôïõ: "üôáí ï Wolfgang êÜíåé
íÝåò ãíùñéìßåò, èÝëåé áìÝóùò íá äþóåé ôç æùÞ ôïõ êáé ôçí ðåñéïõóßá ôïõ ãé' áõôïýò". (Rosselli, 30)
- ôçí ßäéá áêñéâþò åéêüíá ìáò äßíåé êé ï Michael Kelly, ðïõ åìöáíßóôçêå óôçí ðñþôç ðáñÜóôáóç ôïõ Ößãêáñï: "Ï Ìüôóáñô Þôáí
êáôÜ âÜèïò êáëüêáñäïò êáé Ýôïéìïò íá ãßíåé èõóßá ãéá ôïõò Üëëïõò". (Baker, 123)
- ï ßäéïò ï Èåüöéëïò ëÝåé óôïí ðáôÝñá ôïõ: "äåí ìðïñþ íá æþ
üðùò ðïëëïß íÝïé ôùí çìåñþí ìáò. Äéüôé áðëþò Ý÷ù ðïëëÞí èñçóêåßá êáé ðïëý ìåãÜëç áãÜðç ãéá ôïí ðëçóßïí ìïõ". (Rosselli, 66)
- äåêáðÝíôå ÷ñïíþí Þôáí ï Èåüöéëïò üôáí Ýãñáöå óôçí áäåëöÞ
ôïõ ðüóï ôïõ Üñåóå íá åðéêïéíùíåß ìå ôïõò êùöáëÜëïõò óôç ãëþóóá ôùí ÷åñéþí, ôçí ïðïßáí åãíþñéæå ôÝëåéá, (ÄïíôÜò, 4). Äåí îÝñïõìå ðïëëïýò åöÞâïõò ìå ôÝôïéåò åõáéóèçóßåò…
- êáé ï ðáëáéüò ðñïóôÜôçò ôçò ïéêïãåíåßáò, âáñþíïò Ì. Grimm,
èá ãñÜøåé ãé' áõôüí: "óôï Ðáñßóé ðñÝðåé íá åßóáé óêëçñüò, åðé÷åéñçìáôéêüò êáé èñáóýò êé ï Mozart äåí Þôáí ôßðïôå áðü áõôÜ".
(Rosselli, 34)
- üôáí Þôáí íá íõìöåõèåß ôçí Constanze, ïé äéêïß ôïõ áíÝìåíáí
üôé "èá Ýðñåðå íá ðÜñåé ìéá ãõíáßêá, ôïõëÜ÷éóôïí ßóçò êïéíùíéêÞò
èÝóåùò ðïõ íá ôïõ öÝñåé êáé ðñïßêá" êé ü÷é ìéá "çìéìáèÞ, áðÝíôáñç êáé êáôþôåñçò ïéêïãåíåßáò" êüñç, (Rosselli, 65). ÁëëÜ Ýôóé Þôáí
ï Èåüöéëïò ðáñÜ ôïí äéÜ âßïõ Üðåëðé áãþíá ôïõ ìå ôçí áíÝ÷åéá…
- êáé ðáñÜ ôéò êáôáðéåóôéêÝò åììïíÝò9 ôïõ ðáôñüò ôïõ, ï Èåüöéëïò èá ãñÜøåé, ôï 1777: "üóï ðåñéóóüôåñï ôáëÝíôï Ý÷åé äþóåé ï
Èåüò óôá ôÝêíá ôïõ, ôüóï ìåãáëýôåñï ôï ÷ñÝïò ôùí íá âåëôéþóïõí
32 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
ôç èÝóç ôùí ãïíÝùí ôïõò". (Baker, 63)
- ìÜëéóôá, üôáí Þôáí ðáéäÜêé, öáíôáæüôáí ðùò Üìá ãåñÜóåé ï
ðáôåñïýëçò ôïõ, èá ôïí ðñïóôáôåýóåé ãýñù-ãýñù ìå ãõáëß ãéá í'
áðïöýãåé ôéò âëáâåñÝò äñÜóåéò ôïõ áÝñá! (Gutman, 60)
- "åßìáé ðñïåôïéìáóìÝíïò ãéá ïðïéáäÞðïôå áíáðïäéÜ, êé Ýôóé
ìðïñþ íá õðïìåßíù ôá ðÜíôá áñêåß ìïíÜ÷á íá ìç æçìéþíåôáé ç
ôéìÞ ìïõ". (Áëëçëïãñáößá, 102)
Åßíáé ìÜëëïí óðÜíéï íá äéáðéóôþíåé êáíåßò ôÝôïéáí çèïëïãéêÞ
êáôáôïìÞ óå ìåãáëïöõÞ Üôïìá…
6. ¸ñùôáò
Áëë' áð' ôçí Üëëç, ï Mozart Þôáí ïñèÜíïé÷ôïò óôïí Ýñùôá.
Êáé ôïýôï åäþ ôï õðÝñï÷ï áíèñùðéêü ÷áñáêôçñéóôéêü, Þôáí åýëïãï íá ôï áñðÜîïõí ïé áðÜíèñùðåò êïõôóïìðïëßóôéêåò "âéïãñáößåò"
êáé íá ôï ìåôáôñÝøïõí óå "åýêïëåò ãíùñéìßåò êáé áéóèçìáôÜêéá",
÷ùñßò ß÷íïò éóôïñéêÞò åðéóôçìïíéêÞò óôÞñéîçò, üðùò ðñïóöõþò
ðáñáôçñåß êáé ï John Rosselli (óåë. 61) ðñïóöÜôùò.
Ìá, âåâáßùò, Þôáí óõíå÷þò åñùôåõìÝíïò ìå ôá êïñßôóéá ôïõ
Salzburg, ôï Ýíá ìåôÜ ôï Üëëï, (Rosselli, 24), üðùò ç ðëåéïíüôçôá ôùí
öõóéïëïãéêþí åöÞâùí. Áêüìá êáé ôçò Ìáñßáò ÁíôïõáíÝôáò (ðïõ
ôïí óÞêùóå áð' ôï ãõáëéóôåñü ðÜôùìá ôùí áíáêôüñùí üðïõ ï ðéôóéñßêïò åß÷å ðÝóåé), ôçò ðñüôåéíå ãÜìï óå çëéêßá 7 åôþí. Êé üðùò èá
óçìåéþóåé áñãüôåñá ï ßäéïò, "ç öùíÞ ôçò öýóçò áêïýãåôáé ìÝóá ìïõ
äõíáôÜ, óáí íá 'ìïõí Üîåóôïò ÷ùñéÜôçò" áëëÜ äåí åßíáé óôïí ÷áñáêôÞñá ìïõ ç áðïðëÜíçóç áèþùí êïñéôóéþí, (Baker, 95).
ÅíÝäéäå ðÜíôùò óôç öùíÞ ôçò êáñäéÜò: ¼ôáí Þôáí åñùôåõìÝíïò ìå ôçí Aloisia Weber, èá ðÜåé óôï Manheim ãéá íá ôçí âëÝðåé,
ðáñÜ ôçí Üãñéá åíôïëÞ ôïõ ðáôÝñá ôïõ "óå äéáôÜóóù íá öýãåéò
áìÝóùò ç óõìðåñéöïñÜ óïõ åßíáé åðáßó÷õíôç". Êáé ìéëïýóå óå ìéáí
þñéìç Þäç ìåãáëïöõÀá, 22 åôþí ôüôå. (Rosselli, 35)…
Êáé íá óêåöèåß êáíåßò üôé ï 18ïò áéþíáò Þôáí åíáò áéþíáò
åñùôéóìïý, óôçí æùÞ êáé óôçí ôÝ÷íç ðïõ áðïôõðþèçêå óôéò ëåãü9. H êáôáðßåóç áõôÞ èá ãßíåé áñãüôåñá áöüñçôç, üôáí óôá 1781 ï Mozart èá åðáíáóôáôÞóåé êáôÜ
ôïõ Áñ÷éåðéóêüðïõ. Ïé ôáðåéíùôéêÝò ãéá ôïí Èåüöéëï ðñïôñïðÝò ôïõ ðáôñüò ôïõ, èá áíáãêÜóïõí
ôïí Èåüöéëï íá ôïõ ãñÜøåé "Óå êáììéÜ öñÜóç ôçò åðéóôïëÞò óáò äåí áíáãíùñßæù ôïí ðáôÝñá ìïõ",
(Áëëçëïãñáößá, 195)
33
ìåíåò "êùìùäßåò" ôçò åðï÷Þò (Rosselli, 60)10.
O äå Èåüöéëüò ìáò ìå ôá ðïéêßëá ôáëÝíôá ôïõ, èá ìåôïõóéþóåé
áõôü ôï ðíåýìá óå ÔÝ÷íç:
- ìÝóá óôçí ìïõóéêÞ ôïõ, êõñßùò
- óôá ùñáßá óêáñéöÞìáôá ôïõ Ýñùôïò ðïõ ðñüóèåôå óôá ðñïò
ôçí óýæõãï ãñÜììáôá ôïõ ðáôÝñá ôïõ. (Baker, 57)
- óôá ðáéãíéþäç åñùôéêÜ õðïíïïýìåíá ðñïò ôçí îáäåñöïýëá
ôïõ "Basle". (Gutman 379)
Èá åßíáé üìùò ðéóôüò óôç ãõíáßêá ôïõ (üðùò ôï óýíïëï ó÷åäüí
ôùí åñåõíçôþí õðïóôçñßæåé óÞìåñá) ðáñÜ ôéò éäéïôõðßåò ôçò
Constanze êáé ôéò áìöéóâçôÞóåéò ôçò äéêÞò ôçò ôéìéüôçôáò áðü ôç
âéâëéïãñáößá…
ÊáôÜêïéôïò ðéá, óôá ôåëåõôáßá ôïõ, ëÝåé óôçí ãõíáéêáäÝëöç ôïõ
Óïößá: "Ìåßíå ìáæý ìïõ óÞìåñá, Ý÷ù Þäç ôç ãåýóç ôïõ èáíÜôïõ
óôç ãëþóóá ìïõ. Áí äåí ìåßíåéò, ðïéüò èá óôçñßîåé ôçí ðïëõáãáðçìÝíç ìïõ Constanze;" (Rosselli, 156)…
7. Ôñáãéêüôçôá
Ï Mozart Þôáí ôåëéêÜ ìéá ôñáãéêÞ öéãïýñá ìÝóá óôçí Éóôïñßá.
Ðñþôïí äéüôé óôü÷åõå ÷áìïãåëáóôüò óôç ×áñÜ åíþ ç æùÞ ôïõ
åß÷å êëçñïäïôÞóåé äõü âáñåéÝò ìðÜëåò äåìÝíåò óôá ðüäéá ôïõ: ôçí
êÜêéóôç õãåßá ôïõ, ôçí åßäáìå óôçí §2, êáé ôçí öôþ÷åéá ôïõ, ìéá
ìåãáëïöõÀá ðïõ ÷Üíåé ôïí êáéñü ôçò õðçñåôþíôáò Ýíáí Üîåóôï
áñ÷éåðßóêïðï Þ ðáñáäßäïíôáò ìáèÞìáôá óå ðáéäéÜ ãéá íá æÞóåé.
ÁöÞíù ðéÜ ðïõ äåí åß÷å êáé ôçí éêáíüôçôá íá äéá÷åéñßæåôáé óùóôÜ
ôá ïéêïíïìéêÜ ôïõ11.
Êáé äåýôåñïí ïé ôñéêõìßåò ôùí èëßøåùí ðïõ êáôÜ äéáóôÞìáôá
ôïí ðáñÝóõñáí. ¼ðùò ë.÷. ðåñß ôá ôÝëç ôïõ 1779: ïé åíï÷Ýò ãéá ôïí
èÜíáôï ôçò ìçôÝñáò, ï ìïíßìùò áíéêáíïðïßçôïò ðáôÝñáò ôïõ, ç
Üèëéá óõìðåñéöïñÜ ôùí Ðáñéóéíþí, ç åñùôéêÞ áðïãïÞôåõóç áðü
ôçí åðéðüëáéç Aloisia…
Ç êïñýöùóç ôçò ôñáãéêüôçôáò âÝâáéá Þôáí ïé ôåëåõôáßåò ìÝñåò
10. O Kirkergaard èá áíáëýóåé öéëïóïöéêÜ ôçí õøçëÞ áãáðçôéêÞ ó÷Ýóç ðïõ áíáäåéêíýåôáé áð' ôïí
Don Jovannni ôïõ Mozart.
34 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
ôçò åðßãåéáò æùÞò ôïõ, üðïõ êáé ðÜëé, áíÜìåóá óôá äÜêñõá, äåí
ôïí åãêáôáëåßðåé ôï ÷éïýìïñ: êáìÜñùíå ãéá ôï áíáðçñéêü íõ÷ôéêü
ðïõ ôïõ ñÜøáíå ãéá íá ìðïñïýí íá ôïí ãõñßæïõí åýêïëá ðÜíù óôï
êñåâÜôé (Rosselli, 155).
¼ëá ôïýôá äÝí ôá ëÝíå "Ìïßñá", ôá ëÝíå Áíèñþðéíç Ôñáãéêüôçôá…
ÊïéíùíéêÝò êáé öéëïóïöéêÝò èÝóåéò ôïõ Mozart
Õðïóôçñßæù üôé óôï ðñþôï ìÝñïò áõôÞò åäþ ôçò óõíïðôéêÞò åñãáóßáò, åßäáìå Þäç ôï ïõóéþäåò: ôç æùÞ ôçí ßäéá ôïõ Èåüöéëïõ Ìüôóáñô, ôçí "áðüêñéóÞ" ôïõ äçëáäÞ óôá áíáðüöåõêôá. ¢ñá, åßäáìå
ôïí ßäéï ôïí ¢íèñùðï êáé ü÷é ôá éäåïëïãÞìáôÜ ôïõ.
Ìðïñïýìå üìùò íá åîåôÜóïõìå ôþñá êáôÜ ðüóïí üëåò åôïýôåò
ïé åêöÜíóåéò âßïõ âñßóêïíôáí óå ó÷Ýóç áéôßïõ áéôéáôïý ìå âáèýôåñåò éäÝåò ôïõ Mozart, üðùò èá åß÷áí ðñïëÜâåé íá óôçèïýí óôç óõíåßäçóÞ ôïõ, ìÝóá óôïí ôñáãéêÜ âñá÷ý âßï ôïõ.
1. Ïé ÊïéíùíéóôéêÝò èÝóåéò ôïý Mozart
¢êïõóá ëïéðüí ðñüóöáôá (27.01.06) ôçí ÁãíÞ ÌðÜëôóá íá ëÝåé
üôé "ï Mozart åßíáé ï ëáúêüôåñïò üëùí ôùí óõíèåôþí, äéüôé åîÝöñáóå ôýðïõò ðïõ åíäéáöÝñïõí üëïõò åìÜò ôïõò êáèçìåñéíïýò áíèñþðïõò". Êáé ðñÜãìáôé ïé óýã÷ñïíïé ìïõóéêïëüãïé äÝ÷ïíôáé üôé
ïé "ÃÜìïé ôïõ Ößãêáñï" êáé ï "Íôïí ÔæïâÜíé" åßíáé "ëõñéêÜ Ýñãá
óôá ïðïßá ôá éäåþäç ôïõ äéáöùôéóìïý âñßóêïõí ôçí ðëçñÝóôåñç
ìïõóéêïèåáôñéêÞ ôïõò ðñáãìÜôùóç". (ÄïíôÜò, 6)
Åéäéêüôåñá ìå ôïõò "ÃÜìïõò ôïõ Ößãêáñï", åßíáé ãíùóôÞ ç ðïëéôéêÞ ðëåõñÜ ôïõò áð' ôçí åðï÷Þ üðïõ ï Beaumarchais Ýãñáöå ôç ó÷åôéêÞ êùìùäßá, êáôáããÝëëïíôáò ôçí èñáóõäåéëßá ôùí áñéóôïêñáôéêþí, ïé ïðïßïé ôåëéêþò çôôþíôáé áð' ôï ðíåýìá ôùí ëáúêþí ôÜîåùí.
To ëéìðñÝôï ôïõ Da Ponte, ðáñÜ ôçí áõôïëïãïêñéóßá ôïõ, äéáôçñåß
ùóôüóï ôïí ñüëï åíüò áëáæüíá åõãåíïýò, ðïõ ôáðåéíþíåôáé áðü õðçñÝôåò, ãõíáßêåò êáé íåáñïýò, ï äå Mozart âñÞêå åõêáéñßá íá åêöñÜóåé êé áõôüò ôéò ðéêñßåò ôïõ ãéá ôçí áõèáéñåóßá êáé ôçí áíïçóßá ôùí
11. Äåí öôÜíåé ðïõ Þôáí áðñïãñáììÜôéóôïò (Äñüóïò, 533), áëëÜ ôïí êëÝâáíå êéüëáò (Rosselli, 125).
Åõôõ÷þò ðïõ ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôïõ ÷ñÝïõò ðïõ Üöçóå Þôáí ðñïò ôÝêôïíåò áîéùìáôïý÷ïõò ôçò
óôïÜò ôïõ, êáé ñõèìßóèçêå áñãüôåñá áð' ôçí Constanze (Äñüóïò, 534), ÷Üñéò êáé óôçí
ãåííáéïäùñßá ôïõ Üëëïõ ôÝêôïíïò, ôïõ Öñåéäåñßêïõ ôçò Ðñùóßáò.
35
áñ÷üíôùí12.
Áõèáéñåóßá, ôçò ïðïßáò ôéò óõíÝðåéåò ï Mozart åß÷å õðïóôåß åðß
ìáêñüí:
-üôáí ôïí Üöçíáí íá ðåñéìÝíåé óå ðáãùìÝíïõò ðñïèáëÜìïõò
þñåò áôÝëåéùôåò. (Rosselli, 15)
-üôáí ïé áñ÷éèáëáìçðüëïé ôïõ õðåäåßêíõáí… ìïõóéêÜ æçôÞìáôá. (Baker, 76)
-üôáí ìéá áõôïêñÜôåéñá, ç Ìáñßá
Èçñåóßá (ç ßäéá ðïõ åß÷å èáõìÜóåé
ôïí Mozart ùò ðáéäß) Ýãñáöå óôïí ãéï
ôçò ÖåñäéíÜíäï íá ìçí ðñïóëÜâåé ôïí
Mozart: "åîåõôåëßæåôáé ç ÁõëÞ óáò
üôáí áõôïß ïé Üíèñùðïé ôáîéäåýïõí ó'
üëïí ôïí êüóìï ùò æçôéÜíïé". (ÄïíôÜò,
7, Rosselli, 39)
-üôáí ï ðñþôïò ìéóèüò ôïõ Mozart
Þôáí 150 öëïñßíéá êáô' Ýôïò, (üóá Ýðáéñíå êé Ýíáò ãåùñãéêüò åñãÜôçò).
(Rosselli, 39)
Êáé äåí Þôáí åýêïëï íá îå÷Üóåé, ï
íåáñüò Èåüöéëïò üôé üëï ôï óüú ôïõ
ðáôÝñá ôïõ Þóáí ïéêïäüìïé, õöáíôÝò
Þ âéâëéïäÝôåò. (Rosselli, 11)
"Óêïðüò ôçò æùÞò ìáò
åßíáé íá ìáèáßíïìå ìå
æÞëï, íá äéáöùôßæïìå
ï Ýíáò ôïí Üëëïí ìÝóù
ôçò áíôáëëáãÞò
ôùí éäåþí […]
êáé íá ðñïÜãïìå ôéò
åðéóôÞìåò
êáé ôéò ôÝ÷íåò"
Åýëïãï ëïéðüí Þôáí ãéá ôïí Mozart íá Ý÷åé êïéíùíéêïðïëéôéêÝò
áíôéëÞøåéò óáí áõôÝò ðïõ ðáñáèÝôïõìå åäþ:
"ç êáñäéÜ åßíáé ðïõ êÜíåé åõãåíÞ ôïí Üíèñùðï", (Áëëçëïãñáößá, 205), õðåóôÞñéæå ðÜíôïôå.
"ïé ðéü áëçèéíïß ößëïé åßíáé ïé öôù÷ïß. Ïé ðëïýóéïé äåí êáôáëáâáßíïõí ôßðïôå áðü öéëßá, (Áëëçëïãñáößá, 140).
"óêïðüò ôçò æùÞò ìáò åßíáé íá ìáèáßíïìå ìå æÞëï, íá äéáöùôßæïõìå ï Ýíáò ôïí Üëëïí ìÝóù ôçò áíôáëëáãÞò ôùí éäåþí […] êáé íá
ðñïÜãïõìå ôéò åðéóôÞìåò êáé ôéò ôÝ÷íåò", (Áëëçëïãñáößá, 74). Ï
12. Ãé' áõôü êáé ëÝãåôáé üôé ìåôÜ áð' ôïõò "ÃÜìïõò ôïõ Ößãêáñï" (1786), ç âéåííÝæéêç áñéóôïêñáôßá
åãêáôÝëåéøå óôáäéáêÜ ôïí óõíèÝôç. (ÄïíôÜò, 6)
36 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
Mozart ôï åßðå, ü÷é ï Kant.
×ùñßò íá êéíäõíåýïìå áðü áíá÷ñïíéóìü, åôïýôåò ïé éäÝåò åßíáé
éäÝåò Äéáöùôéóìïý êáé ôéò õðåóôÞñéæå ï Mozart ðñïôïý êáí ãßíåé
ôÝêôùí.
¢ëëùóôå, "ç âéâëéïèÞêç ôïõ ðåñéåëÜìâáíå áñêåôÜ Ýñãá ôïõ ãåñìáíüöùíïõ Äéáöùôéóìïý: Óüëïìïí, ÃêÝóíåñ, Âßëáíôá, Æüíåíöåëò,
ê.Ü.". (ÌáíéÜôçò, 12)
ÅÜí åôïýôç ç óðïõäáßá ðëåõñÜ ôçò ðñïóùðéêüôçôáò ôïõ Mozart
äåí óáò Þôáí ãíùóôÞ, áò üøåôáé ç "áðñïèõìßá ðïëëþí ìåëåôçôþí
ôïõ Ìüôóáñô íá ôïí ó÷åôßóïõí ìå ôÝôïéá ðñÜãìáôá ôüóï äõóÜñåóôá, üóï ç ðïëéôéêÞ". (ÄïíôÜò, 6)
Ç éóôïñéêÞ áëÞèåéá åßíáé üìùò äéáöïñåôéêÞ êáé áõîÜíåé ôïí èáõìáóìü ìáò ãéá ôçí ïõìáíéóôéêÞ ðïëõìÝñåéá ôïõ ìåãÜëïõ áõôïý ôÝêíïõ ôçò Áíèñùðüôçôáò.
2. Ôåêôïíéóìüò
Ìå ôÝôïéá äåäïìÝíá Þôáí ëïéðüí ðïëý öõóéêü íá âñïýìå ìéá
ìÝñá ôïí þñéìï Mozart ìÝóá óôéò
ôåêôïíéêÝò óôïÝò.
¼÷é ìüíïí ãéá ôç öéëáëëçëßá
ôïõ, ü÷é ìüíïí ãéá ôï åýñïò ôùí
åíäéáöåñüíôùí ôïõ, êé ïýôå áêüìç äéüôé åß÷å äéáðïôéóèåß áð' ôéò
êïéíùíéóôéêÝò éäÝåò ôùí ðñïïäåõôéêþí ôçò åðï÷Þò ôïõ, áëëÜ
êáé äéüôé êáôÜ ôïí John Rosselli
(óåë. 41) "ï Mozart Þôáí ï íÝïò
ôýðïò ìïõóéêïý ðïõ èåùñïýóå
ôïí åáõôü ôïõ ùò ÊáëëéôÝ÷íç¢ôïìï", áíôßèåôá ìå ôïõò (êáôÜ
óõíôñéðôéêÞ ðëåéïíüôçôá) åîçñôçìÝíïõò áðü ôïí Âáñþíï êáé
ôïí Åðßóêïðï óõíáäÝëöïõò ôïõ.
Óôï ðñüóöáôï âéâëßï ìïõ
37
"Ôñåßò áéþíåò ôåêôïíéêÞ ìïõóéêÞ êáé ïé äçìüóéåò óõíáõëßåò" (Åêä.
ÁããåëÜêç, 2004), åß÷á ôçí åõêáéñßá íá áíáëýóù ëåðôïìåñÝóôáôá
ôçí êïéíùíéïëïãéêÞ áõôÞ ðëåõñÜ ôçò áðåëåõèÝñùóçò ôùí ìïõóéêþí êáé ôçò äõóáíÜëïãá ìåãÜëçò óõììåôï÷Þò ôïõò óôéò ôåêôïíéêÝò
óôïÝò.
Áò ðñïóèÝóïõìå åäþ êáé ìåñéêÝò Üëëåò áéôßåò, ïé ïðïßåò ðéèáíþò þèçóáí ôïí Mozart ðñïò ôïí Ôåêôïíéóìü:
"Ïé ðïëëáðëÝò ôñéêõìßåò èëßøåùí ãéá ôéò ïðïßåò ìéëÞóáìå óôá
ðñïçãïýìåíá, ôïõ ãåííïýóáí ôçí áíÜãêç ãéá øõ÷éêÞ çñåìßá êáé
ðíåõìáôéêÞ éêáíïðïßçóç. (Äñüóïò, óåë. 367, 371)
"Ï ôÝêôùí von Gemingen, ößëïò áðü ôçí ÁõëÞ ôïõ Manheim,
ôïõ åß÷å ðáëáéüôåñá óõóôÞóåé "íá ðñïóðáèÞóåé íá êáôáðïëåìÞóåé
ôá ðÜèç ôïõ êáé íá åñåõíÞóåé ôïí øõ÷éêü ôïõ êüóìï, áíáæçôþíôáò
ôï Öþò", (Äñüóïò, 369), öñÜóåéò ôõðéêÜ ôåêôïíéêÝò.
"Ï Mozart ÷ñüíéá óõíáíáóôñåöüôáí êáé åèáýìáæå äéáêåêñéìÝíïõò ôÝêôïíåò ôçò åðï÷Þò ôïõ, üðùò:
-ôïí Ignaz Born, êáèçãçôÞ ôçò Ïñõêôïëïãßáò óôï ÐáíåðéóôÞìéï
-ôïí van Swieten, éáôñüí ôùí áíáêôüñùí
-ôïí Chesterfield, ðñåóâåõôÞ ôçò Áããëßáò
-ôïí Sonnenfeld, óõããñáöÝá
-ôïí Mesmer, äéåèíïýò öÞìçò éáôñü
Ðñüóèåôï ëïéðüí êßíçôñï ãéá íá áêïëïõèÞóåé ôï ðáñÜäåéãìÜ ôïõò.
Éäïý ôï óýíïëï ôùí êéíÞôñùí (êïéíùíéêþí,
éóôïñéêþí êáé ðñïóùðéêþí), ðïõ ïäÞãçóáí
ôá âÞìáôá ôïõ Mozart íá êñïýóåé ôçí èýñáí
ôïõ Åñãáóôçñßïõ. ¼ðùò óõìðåñáßíåé êáé ï
áââÜò Karl de Nys, "ï Âüëöãêáãê ÁìáíôÝïõò Ìüôóáñô, ìåôÜ áðï þñéìç óêÝøç, øõ÷éêÞ áíÜãêç êáé âåâáéüôçôá üôé ôï ðíåõìáôéêü
åêåßíï åñãáóôÞñéï èá ôïõ åîáóöÜëéæå ôçí
Ãêñáâïýñá åðï÷Þò. Ç ìýçóç ôïõ Ìüôóáñô.
38 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
çñåìßá óôïí åóùôåñéêü ôïõ êüóìï, æÞôçóå óôáèåñÜ åðßìïíá êáé
óõíåéäçôÜ ôçí åéóäï÷Þ ôïõ", (Äñüóïò, 379). Ôçí ßäéá áêñéâþò Üðïøç Ý÷åé êáé ï ìåãÜëïò éóôïñéêüò ôçò ìïõóéêÞò Alfred Einstein ëÝãïíôáò: "áðü ôçí ßäéá ôïõ ôç öýóç êé áð' ôïí øõ÷éêü ôïõ êüóìï (Ýíïéùèå) ôéò õøçëÝò áñ÷Ýò ôïõ Ôåêôïíéóìïý", (Äñüóïò, 373).
Êé Ýôóé, óôéò 14 Äåê. 1784, ìõåßôáé óôïí âáèìü ôïõ ÌáèçôÞ, óôéò
7 Éáí. 1785 óôïí âáèìü ôïõ Åôáßñïõ, êáé óôéò 26 Öåâñ. 1785 óôïí
âáèìü ôïõ ÄéäáóêÜëïõ, (Strebel, 31, 34, 36).
Öáßíåôáé äÝ üôé óôá Ýîé ìüíïí ÷ñüíéá ðïõ Ýæçóå ìÝóá óôïí Ôåêôïíéóìü, ìÝ÷ñé ôïí áäüêçôï èÜíáôü ôïõ, ï ôñáãéêüò Mozart âñÞêå
üíôùò ôç öéëßá, ôçí êáôáíüçóç, ôçí áíáãíþñéóç êáé ôçí øõ÷éêÞ
çñåìßá ðïõ ðåñßìåíå. ÐñÜãìáôé: ÷Üñéò óôçí ÁõóôñéáêÞ Áóôõíïìßá, ç ïðïßá áñãüôåñá èá êáôÜó÷åé ôá âéâëßá ôùí Óôïþí ôçò ÂéÝííçò, ãíùñßæïõìå ôþñá ìå ëåðôïìÝñåéåò ôéò óõ÷íÝò ðáñïõóßåò ôïõ
Mozart êáé ÷Üñéò óôá ßäéá áõôÜ ÐñáêôéêÜ ôùí Óôïþí, ãíùñßæïõìå
ëåðôïìåñþò ôéò óõíáõëßåò, ðïõ åß÷áí äïèåß ìÝóá óôç ÓôïÜ ôïõ, ìå
ôÝêôïíåò óõíèÝôåò êáé åêôåëåóôÝò, ìåôáîý ôùí ïðïßùí åîÝ÷ïõóá
èÝóç åß÷å ï Mozart. (ÔÜóéïò, 104 ê.Ü.)
ÃñÜöåé äÝêá ìïõóéêÜ Ýñãá ìå ôåêôïíéêÜ áíôéêåßìåíá üëá ðáéãìÝíá óå ðñåìéÝñåò ìÝóá óôç ÓôïÜ (ÔÜóéïò, 108 Ýùò 113). ÐÝñáí
ôùí Ýñãùí ìå ôåêôïíéêÝò éäÝåò, üðùò ë.÷. ç ãíùóôÞ üðåñá "Ìáãéêüò Áõëüò", ãéá ôçí ïðïßá äåí åðéèõìþ åäþ íá ðñïóèÝóù ôßðïôå
Üëëï, åêôüò áð' ôï óçìáíôéêü ãåãïíüò üôé îåêßíçóå íá ðáßæåôáé "åêôüò êõêëþìáôïò", óå Ýíá èÝáôñï ôùí ðñïáóôßùí ìå ëáúêü êïéíü
(ðïõ êáôáëÜâáéíå âÝâáéá êáé ôç ãëþóóá ôïõ, ôá ãåñìáíéêÜ êé ü÷é
ôá éôáëéêÜ Þ ôá ãáëëéêÜ!) êáé ìå öôçíü åéóéôÞñéï. ºóùò êáé åäþ, ïé
ðáñÜãïíôåò áõôþí ôùí ðáñáóôÜóåùí (ïé ðåñéóóüôåñïé ôÝêôïíåò)
áêïëïõèïýóáí ôç ãñáììÞ ôçò "ñåõóôïðïßçóçò ôïõ ôåêô. ïõìáíéóìïý
ðñïò ôçí êÜëõøç Üëëçò ìéáò ëáúêÞò áíÜãêçò", (ÔÜóéïò, 126).
¸íïéùèå äå ôüóï ãåìÜôïò ìÝóá óôç ÓôïÜ ï Èåüöéëïò, þóôå èá
öÝñåé óôïí Ôåêôïíéóìü êáé ôïí óõíôçñçôéêü ðáôÝñá ôïõ (1787). Óå
ëßãá ÷ñüíéá, ï Goethe èá ìéìçèåß åôïýôï ôï ðñïçãïýìåíï êáé èá
öÝñåé êé åêåßíïò ôïí ðáôÝñá ôïõ óôç ÓôïÜ ôïõ…
- Áëë' ï Mozart èá öÝñåé êáé ôïí ðíåõìáôéêü ôïõ ðáôÝñá, ôïí
ìåãÜëïí êáé óåâáóôü Haydn, óôç ÓôïÜ! Ï Haydn èá ìõçèåß óôéò 11
Öåâñ. 1785, ôï äå åðüìåíï âñÜäõ èá äåéðíÞóåé óôï óðßôé ôùí Mozart
39
õéïý êáé ðáôñüò: Åêåß, ìáæß êáé ìå äýï Üëëïõò ôÝêôïíåò, èá ðáßîïõí üëïé ôá ôñßá áð' ôá Ýîé áñéóôïõñãçìáôéêÜ êïõáñôÝôá (Ê.458,
464, 465), ôá ïðïßá ï Mozart åß÷å áöéåñþóåé óôïí Haydn13. Ôß íý÷ôá êé åêåßíç, ÈåÝ ìïõ: ï A. Einstein ïíïìÜæåé áõôÜ ôá êïõáñôÝôá
"ìïõóéêÞ ðïéçìÝíç áðü ìïõóéêÞ" (Rosselli, 56) äõü ãßãáíôåò ðáñÜãïõí ìïõóéêÞ êé ï Èåüò áöïõãêñÜæåôáé. Ôçí ßäéá åêåßíç íý÷ôá ï
Haydn èá ðåß óôïí Leopold
Mozart ôçí éóôïñéêÞ öñÜóç
"óáò ëÝù åíþðéïí ôïõ Èåïý
Ï Haydn èá ìõçèåß óôéò
üôé ï ãõéüò óáò åßíáé ï ìåãá11 Öåâñ. 1785.
ëýôåñïò óõíèÝôçò ðïõ
îÝñù".
Ðïý íá ðåñßìåíå ï Èåüöéëïò ìéá ôÝôïéá ôåêôïíéêÞ
íý÷ôá, üôáí 20 ÷ñüíéá ðñéí
óôï Ëïíäßíï ï ôÝêôùí
Johann Christian Bach (ôçò
ÓôïÜò ôùí ÅííÝá Ìïõóþí
ôïõ Ëïíäßíïõ) ôïí êñáôïýóå áíÜìåóá óôá ðüäéá ôïõ
êáèþò ï ìéêñüò Ýðáéæå
Üñðá, (Rosselli, 120)! Ôé ëáìðñÝò óõìðôþóåéò...
Ôçí åðïìÝíç íý÷ôá ï
Haydn èá ðåß óôïí
Leopold Mozart ôçí
éóôïñéêÞ öñÜóç
"óáò ëÝù åíþðéïí ôïõ
Èåïý üôé ï ãõéüò óáò
åßíáé ï ìåãáëýôåñïò
óõíèÝôçò ðïõ îÝñù".
Ï÷ôþ çìÝñåò ðñéí áð' ôïí
èÜíáôü ôïõ ï Mozart èá
äéåõèýíåé ï ßäéïò (óôéò 18
Íïåì. 179114) ôçí ÌéêñÞ ÔåêôïíéêÞ ÊáíôÜôá "Åãêþìéïí Öéëßáò"
óôçí åãêáôÜóôáóç ôïõ íÝïõ êôéñßïõ ôçò ÓôïÜò ôïõ êáé ôïýôï åßíáé
ðñáêôéêþò ôï ôåëåõôáßï ôïõ Ýñãï.
Éäïý ìéá ôåêôïíéêÞ æùÞ óõíåðÞò ìå ôïí ÷áñáêôÞñá, ôéò äéáèÝóåéò êáé ôéò ðñïóäïêßåò ôïõ óõíèÝôç, ç ïðïßá åî Üëëïõ êáèéóôÜ ãé'
Üëëç ìéÜ öïñÜ îåêÜèáñï ôï éóôïñéêü ãåãïíüò üôé ï Mozart Þôáí êé
13. ÁöéÝñùóç ãëõêýôáôç, äéáìÜíôé óôçí Éóôïñßá ôùí çèþí: "ÐïëõáãáðçìÝíå ìïõ äéÜóçìå ößëå ìïõ,
ç äéêÞ óïõ êñßóç ìå êÜíåé íá ðéóôåýù ðùò äÝí èá öáíïýí áíÜîéá ôçò åýíïéÜò óïõ. Óå åêëéðáñþ íá
åîåôÜóåéò ìå åðéåßêåéá ôá ìåéïíåêôÞìáôÜ ôïõò". (Áëëçëïãñáößá, 297)
14. Ï Landon (óåë. 179) õðïðôåýåôáé üôé ó' áõôÞí ôçí óõíåäñßá êüëëçóå ãé' Üëëç ìéá öïñÜ ôïí
êáôáëçêôÞñéï óôñåðôüêïêêï Þôáí ðÜëé åðéäçìßá åêåßíåò ôéò çìÝñåò.
40 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
Ýíáò ìåãÜëïò äéáíïïýìåíïò.
3. Ç "Öéëïóïößá" ôçò ìïôóÜñôéáò ìïõóéêÞò
Ï Einstein åßðå êÜðïôå ðùò "ç ìïõóéêÞ ôïõ Mozart Þôáí ôüóï
êáèáñÞ, þóôå Ýìïéáæå óáí íá ðñïûðÞñ÷å óôï Óýìðáí ðñïóìÝíïíôáò íá ôçí áíáêáëýøåé ï ìáÝóôñïò"15.
Ç ñÞóç áõôÞ ìáò ðáñïôñýíåé íïìßæù íá éäïýìå ôçí ìïôóÜñôéá
ìïõóéêÞ åíôåýèåí ôçò ìïõóéêÞò. Íá ôçí éäïýìå äçëáäÞ:
- ùò äçëùôéêÞ ðñïèÝóåùí êáé
- ùò áðïôÝëåóìá øõ÷ïðíåõìáôéêþí óôÜóåùí ôïõ óõíèÝôç.
Íá áðïðåéñáèïýìå äçëáäÞ ìßá ìåôáìïõóéêÞ öéëïóüöçóç.
ÈÝëù ëïéðüí, ðñþôïí, íá õðïãñáììßóù ôçí êáéíïôïìéêÞ ðñüèåóç ôïõ Mozart: äåí ôïí ÷ùñïýóå ç åðï÷Þ ôïõ, Üñá Ýðñåðå íá ôçí
ìåôáêéíÞóåé. Êáé ôï Ýêáíå:
(i) åöåõñßóêïíôáò íÝï ôýðï êïíôóÝñôùí ãéá ðéÜíï,
(ii) áäéáöïñþíôáò åíßïôå16 ãéá ôéò ìïõóéêÝò ðñïôéìÞóåéò ôùí óõã÷ñüíùí ôïõ (ðáñ' üëï ðïõ ôïõò åß÷å áíÜãêç ãéá íá æÞóåé) êáé
(iii) äéåõñýíïíôáò ôéò ÷ñÞóåéò ôçò ìïõóéêÞò: ü÷é ìüíï ãéá ôçí êïéíüôçôá, ãéá ôç èñçóêåßá Þ ãéá åõ÷áñßóôçóç áëëÜ ãéá ôç ÆùÞ, ãéá
ôçí ÁãÜðç, ãéá ôç óêéÜ ôïõ ÈáíÜôïõ, ãéá ôéò âáèåéÝò åìðåéñßåò ôïõ
áôüìïõ, (Rosselli, 5). ¹ôáí ðÜíôïôå ðéóôüò óôïí Èåü áëëÜ óôç ìïõóéêÞ ôïõ "ç ÁëÞèåéá ìéëïýóå ìå áíèñþðéíåò öùíÝò".
Äåýôåñïí, ëÝãåôáé üôé ç ìïõóéêÞ ôïõ Mozart, åêåß ðïõ äåí ôï
ðåñéìÝíåéò, óôç ìÝóç ìéáò èëéâåñÞò óõã÷ïñäßáò, óïõ öÝñíåé ìéá
ðëÜãéá õðüìíçóç åõôõ÷ßáò Þ êáé ôï áíôßóôñïöï. Ç èåìáôéêÞ ôïõ
äåí åßíáé ìïíü÷íùôá êïõñäéóìÝíç, üðùò êáé ç æùÞ ôïõ. Êé Ýôóé, ï
áêñïáôÞò áõôÞò ôçò ìïõóéêÞò ôçí ïéêåéïðïéåßôáé åõ÷åñÝóôåñá, áöïý
ìïéÜæåé êáé ìå ôç äéêÞ ìáò ìïíá÷éêÞ êáé áíôéöáôéêÞ óôÜóç áðÝíáíôé óôïí êüóìï… Äåí åßíáé ßóùò ôõ÷áßï ðïõ ï åâäïìçíôÜ÷ñïíïò
Éôáëüò ìïõóéêïäéäÜóêáëïò ôïõ Mozart, ï éåñÝáò Jovanni Batista
15. Ô. ÊáöáíôÜñçò: "ÁúíóôÜéí êáé Ìüôóáñô", ÂÞìá/Science, 19 Öåâñ. 2006.
16. Åíßïôå ìüíïí óôéò êñßóéìåò óôéãìÝò ôçò éóôïñßáò ôçò äçìéïõñãßáò ôïõ. ÁíôéèÝôùò, óå Üëëåò
ðåñéóôÜóåéò, ðñïóáñìïæüôáí óôéò ôïðéêÝò Þ ÷ñïíéêÝò áíÜãêåò: ãéá ôï ÷åéñïêñüôçìá Þ êáé ôïí
åðéïýóéï. (ÄïíôÜò, 4)
41
Martini, èá ÷áñáêôçñßóåé ïñéóìÝíá êïììÜôéá ôïõ 20÷ñïíïõ Mozart
ùò "õðüäåéãìá ìïíôÝñíáò ìïõóéêÞò", (Áëëçëïãñáößá, 73). Áðü ôçí
Üëëç ìåñéÜ, ï óõíèÝôçò ìáò äåí Þôáí áäéÜöïñïò ãéá ôéò áíÜãêåò
ôùí êáéñþí. Ôï åßäáìå ìå ôéò êáéíïôïìéêÝò ó÷Ýóåéò ìå ôï êïéíü:
÷ñÞóç ôçò ãåñìáíéêÞò ãëþóóáò óôçí üðåñá, ëáúêÝò ðáñáóôÜóåéò17,
óõíäñïìçôéêÝò óõíáõëßåò ê.Ü. (Áêüìá
êáé ðáôñéùôéêÞ ìïõóéêÞ Ýãñáøå ï
Mozart êáôÜ ôïí áõóôñïôïõñéêü ðüëåìï
ôïõ 1788!). Êáé "åýêïëç" ìïõóéêÞ Ýãñáöå ãéá íá åðéêïéíùíåß, ðñïóðáèïýóå
üìùò (üðùò óôá Ê.
413, 414, 415) íá
âñßóêåé "ôïí åõôõ÷Þ
ìÝóïí üñï áíÜìåóá
óôï ðïëý åýêïëï êáé
óôï ðïëý äýóêïëï, ôï Ðáñïõóßá áä. Mozart óôç Óô. ôïõ
ïðïßï êé ïé ëéãüôåñï
êáëëéåñãçìÝíïé ìðïñïýí íá ôï 'ö÷áñéóôçèïýí, ÷ùñßò ùóôüóï íá îÝñïõí ãéáôß", (Rosselli, 49). Êáé, áêñéâþò áõôÞ ç ðáñáôÞñçóç ìáò
öÝñíåé êáé óôçí (ìïäÜôç óÞìåñá) áíôßëçøç ôçò èåñáðåõôéêÞò éêáíüôçôáò ôçò ìïôóÜñôéáò ìïõóéêÞò, ç ïðïßá êáôÜ ôïí Ê. ÊáêáâåëÜêç (óåë. 3) "åßíáé ôþñá ðëÝïí êáé ðåéñáìáôéêÜ áðïäåäåéãìÝíç".
¢ëëùóôå, ãéá ôÝôïéåò èåñáðåßåò ðñïïñßæïíôáí, ëÝåé (ü.ð. óåë. 3),
êáé ôá ìïõóéêÜ êïììÜôéá, ðïõ Ýãñáøå ï Mozart ãéá ôï üñãáíï "Áñìüíéêá ìå ãõÜëéíá ðïôÞñéá": åöåýñåóç ôïõ ôÝêôïíïò B. Franklin, ôï
üñãáíï áõôü ðáñÞãå Þ÷ïõò, ïé ïðïßïé êáôÜ ôïí ôÝêôïíá éáôñü F.A.
Mesmer, ìðïñïýóáí íá óõìâÜëïõí óôçí ßáóç áóèåíåéþí…¼ëá ôïýôá åííïïýóá, üôáí Ýëåãá üôé ðßóù áð' ôçí ìïôóÜñôéá ìïõóéêÞ äçìéïõñãßá, áîßæåé íá áíáæçôïýìå ðñïèÝóåéò êáé øõ÷ïðíåõìáôéêÝò
óôÜóåéò ôïõ Mozart. ÁõîÜíïõìå ôï êÝñäïò ìáò…
17. ¸÷åé åäþ ôç èÝóç ôçò ç ðáñáôÞñçóç üôé, ôïí êáéñü ðïõ áíÝâçêå ï "Ìáãéêüò Áõëüò", ìéá
åöçìåñßäá óôç ÂáúìÜñç Ýãñáøå ðùò åôïýôç ç åðéôõ÷ßá èá ðñïêáëÝóåé óßãïõñá ìéá ìåãÜëç æýìùóç
ó' üëï ôï Ýèíïò (Gutman, 757).
42 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
4. Êé ï Èåüò;
Ïëüêëçñç ç âéâëéïãñáößá, ÷ùñßò êáììéÜí åîáßñåóç, óõìöùíåß
üôé ï Èåüöéëïò Ìüôóáñô Þôáí êáé ðáñÝìåéíå ðéóôüò óôïí Èåü ó' üëç
ôïõ ôç æùÞ. Ôïí ìíçìüíåõå óå ðëÞèïò åðéóôïëþí ôïõ êáé ôïí åðéêáëïýíôáí óå ðëÞèïò ðåñéóôÜóåùí ôïõ âßïõ ôïõ. Ãé' áõôü, ðáñÜ ôéò åëåõèåñüöñïíåò áðüøåéò ôïõ, äåí
óõìöþíçóå ðïôÝ ìå ôéò ëõóóþäåéò åðéèÝóåéò ôïý Âïëôáßñïõ
êáôÜ ôçò ÊáèïëéêÞò Åêêëçóßáò
ãé' áõôü êáé åðé÷áßñåé ãéá ôïí èÜíáôï "áõôïý ôïõ áðßóôïõ", (Áëëçëïãñáößá, 127). Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêüò ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ðåñéãñÜöåé ôïí èÜíáôï ôçò
ìçôÝñáò ôïõ, ðïõ óõíüäåõå ôïí
22÷ñïíï Èåüöéëï óôï Ðáñßóé:
"êëÜøôå ìáæß ìïõ. Ç áãáðçìÝíç
ìïõ ìáíïýëá äåí æåé ðéá. Ï Èåüò
ôçí êÜëåóå êïíôÜ ôïõ. ¹èåëå íá
ôçí ðÜñåé, ôï âëÝðù êáèáñÜ. Ãé'
áõôü êáé áöÞíïìáé óôç èÝëçóÞ ôïõ", (Áëëçëïãñáößá, 129). ÐáñÜ
ôáýôá, ìÝóá óôçí ðïëõóÞìáíôç êáé åêöñáóôéêüôåñç ãëþóóá ôçò åêêëçóéáóôéêÞò ìïõóéêÞò ôïõ Mozart, ïé ìïõóéêïëüãïé äéáêñßíïõí ìéáí
ïõìáíéóôéêüôåñç óôÜóç áðÝíáíôé óôï ìõóôÞñéï ôïõ èåßïõ, (Rosselli,
110) êáé ü÷é ìéá ðïìðþäç ëáôñåßá.
5. O ÈÜíáôïò
ÃñÜöåé ðñïò ôïí ðáôÝñá ôïõ óôéò 4 Áðñéëßïõ 1787: "ìéáò êáé ï
èÜíáôïò åßíáé ï ðñáãìáôéêüò óêïðüò ôçò æùÞò ìáò, Ý÷ù åîïéêåéùèåß ôüóï ðïëý (åäþ êáé äõü ÷ñüíéá18), ìå áõôüí ôïí ðéï áëçèéíü êáé
êáëýôåñï ößëï ôïõ áíèñþðïõ, þóôå ç ìïñöÞ ôïõ äåí ìïõ ðñïêáëåß
ðëÝïí ôñüìï áëëÜ ìå êáèçóõ÷Üæåé êáé ìå ðáñçãïñåß. Êé åõ÷áñéóôþ ôïí Èåü ðïõ ìå åõëüãçóå äßíïíôÜò ìïõ ôçí åõêáéñßá - ìå êáôáëáâáßíåôå19 - íá êáôïñèþóù íá êáôáíïÞóù ôïí èÜíáôï ùò ôçí êëåßäá ôçò áëçèïýò åõôõ÷ßáò ìáò", (Áëëçëïãñáößá, 310).
18. Áð' ôï 1785 ïðüôå ìðÞêå óôïí Ôåêôïíéóìü.
43
Èåùñþ üôé áõôÞ ç âáèåéÜ åîïìïëüãçóç ôïõ ôñéáíôÜ÷ñïíïõ ðéá
Ìozart, åßíáé Ýíáò åýëïãïò êáñðüò üëçò ôçò øõ÷ïóýíèåóçò êáé ôçò
öéëïóïöéêüôçôáò ôïõ áíäñüò, üðùò ôçí ðáñáêïëïõèÞóáìå ùò åäþ
âÞìá-âÞìá. Åßíáé åéëéêñéíÞò êáé (þ, ôçò áíôéöÜóåùò) ÷áñßåéò, üðùò
ðÜíôá ôï óõíÞèéæå, ï Mozart: ìéëÜåé ãéá "öéëßá" êáé "åõôõ÷ßá" åí
ó÷Ýóåé ìå ôïí èÜíáôï! Áñêåß íá áêñïáóèåßôå ôçí "ÌïõóéêÞ Ôåêôïíéêïý Ìíçìïóýíïõ" (Maurerische Traurermusik, K. 477) ãéá íá êáôáëÜâåôå ôß åííïþ. ÁëëÜ êáé ç ðáóßãíùóôç ÌéêñÞ ÍõêôåñéíÞ ÌïõóéêÞ (Ê.525), êáôÜ ôïí ìïõóéêïëüãï Alan Tyson, ãñÜöôçêå óôçí
ìíÞìç ôïõ èáíÜôïõ ôïõ ðáôñüò Mozart: "ï Wolfgang ìåôïõóßùóå
ôïí èÜíáôï óå ìïõóéêÞ", (Rosselli, 128). ÁëëÜ Þñèå äõóôõ÷þò ç þñá
íá îáíáâéþóïõìå åäþ áðüøå ôéò óõíèÞêåò ôïõ èáíÜôïõ ôïõ ßäéïõ
ôïõ íåáñïý ößëïõ ìáò. ×ùñßò íá 'ðåß "áðåëèÝôù áð' åìïý", ôïõ îÝöõãå ðáñÜ ôáýôá Ýíá óðáñáêôéêü ðáñÜðïíï: ôþñá ðïõ ìïõ ðñïôåßíïõí ôüóá ðïëëÜ, ôþñá ðïõ Ý÷ù ôüóá ðïëëÜ íá êÜìù ôþñá ðñÝðåé íá ðåèÜíù;
Äýï-ôñåßò ìÝñåò ðñéí áðü ôï ìïéñáßï, õðáãïñåýåé óõíå÷þò ôï
ÑÝêâéåì êé Ý÷åé ó÷çìáôßóåé ôçí ðåðïßèçóç üôé åßíáé ôï äéêü ôïõ ÑÝêâéåì, ãéá ôç äéêÞ ôïõ êçäåßá, (Äñüóïò, 516). Ëßãåò þñåò ðñéí öýãåé,
ìå ìéóï÷áìÝíåò ôéò áéóèÞóåéò ôïõ, âãÜæåé áð' ôï óôüìá ôïõ, ôïõò
Þ÷ïõò ôùí ôõìðÜíùí ôïõ ÑÝêâéåì. Ç þñá åßíáé 1 ðáñÜ 5, ôï ðñùß
ôçò 5çò Äåêåìâñßïõ ôïõ 1791, çìÝñá ÄåõôÝñá: “Óôþìåí êáëþò”.
¸íá ðáéäß öåýãåé áðü ôïí Üèëéï êüóìï ìáò. Êé åõèýò "ïé Üããåëïé
ìáæåýïíôáé êáé ðáßæïõí ìïõóéêÞ ôïõ Mozart êáé ï Èåüò áñÝóêåôáé ðïëý íá ôïõò áêïýåé" (Karl Barth). „
ÂéâëéïãñáöéêÝò ðáñáðïìðÝò
Baker R.: "Müôóáñô", Libro, ÁèÞíá, 1991
ÄïíôÜò Í.Ä.: "Ìýèïé êáé Ðñáãìáôéêüôçôá", óôï Ýíèåôï 7 ÇìÝñåò, ÊáèçìåñéíÞ, 22.01.06
Äñüóïò Ã.Í.: "Â.Á. Ìüôóáñô", Æá÷áñüðïõëïò, ÁèÞíá, 1989
Gutman R.W.: "Mozart, A cultural biography", Pimlico, London, 2001
ÊáêáâåëÜêçò Ê.: "Ç ïéêïõìåíéêüôçôá ôïõ óõíèÝôç, óôï Ýíèåôï "250 ÷ñüíéá Ìüôóáñô", Ôï ÂÞìá, 29.01.06.
Landon Robins H.C.: "1791, Mozart's last year", Fontana, London, 1990
ÌáíéÜôçò Ã.: "Ï Ìüôóáñô êáé ï Äéáöùôéóìüò", óôï Ýíèåôïí "250 ÷ñüíéá Ìüôóáñô", Ôï ÂÞìá, 29.01.06
Rosselli J.: "The life of Mozart", Cambridge Univ. Press, UK, 1998
ÓáñáíôÜêïò Í. "Áëëçëïãñáößá", Åñáôþ, ÁèÞíá, 1991
Strebel H.: "Der Freimaurer W.A. Mozart", Rothenhausler Verlag Stafa, Zurich, 1991
ÔÜóéïò È.Ð.: "Ôñåßò áéþíåò ôåêôïíéêÞ ìïõóéêÞ êáé ïé äçìüóéåò óõíáõëßåò", Åêä. ÁããåëÜêç, ÁèÞíáé,
2004
19. Õðáéíéãìüò êáé ðÜëé, óôçí êïéíÞ ôïõò èÝóç ìÝóá óôïí Ôåêôïíéóìü
44 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
45
Â. Á. Ìüôóáñô
10.01.1756 - 06.12.1791
"Ï ìáãéêüò áõëüò"
ìïõóéêü äñÜìá 1781
Âáóßëåéïò ÐáóÜëçò
Å
äþ êáé ÷ñüíéá ôéò ìõçôéêÝò êõñßùò ôåëåôÝò ôïõ Ôåêôïíéóìïý óõíïäåýåé ìïõóéêÞ, ç ïðïßá ôéò êáèéóôÜ åíäéáöÝñïõóåò êáé õðïâëçôéêÝò. Åßíáé ãíùóôü üôé êõñßùò óôéò
ÓôïÝò ôçò êåíôñéêÞò Åõñþðçò ç ìïõóéêÞ îåöåýãïíôáò áðü ôéò êáèéåñùìÝíåò óõíáõëßåò óå áíÜêôïñá êáé åêêëçóßåò, "åéóÝâáëå"óôéò ÓôïÝò, üðïõ
áíáðôý÷èçêå êáôÜ ôïí 17ï ìÝ÷ñé ôïí 19ï áéþíá ìåãÜëï ñåýìá åéóäï÷Þò ìïõóéêþí, ðïõ
áíÝðôõîáí Ýíôïíï åíäéáöÝñïí óôïõò Üëëïõò áäåëöïýò ìå áðïôÝëåóìá íá åðéæçôïýí íá øõ÷áãùãïýíôáé ìå ôåêôïíéêÜ Üóìáôá êáé ìïõóéêÞ,
ðïõ áêïëïõèïýóáí ôéò åñãáóßåò. ÁõôÞ ç åéóâïëÞ ôùí ìïõóéêþí ôåêôüíùí åìðëïýôéóå ôçí êáëëéÝñãåéá ôùí ìåëþí ôùí Óôïþí, Ýöåñå êïíôÜ
ôïõò ôçí êëáóéêÞ ìïõóéêÞ êáé Ýãéíå ç áéôßá íá
ãñáöïýí óõíèÝóåéò ìå ôåêôïíéêü ðåñéå÷üìåíï
ðïõ Ýìåéíáí óôçí éóôïñßá ãéá ôçí áéóèçôéêÞ
ðëçñüôçôá êáé ôá èÝìáôÜ ôïõò. Ãé áõôü Üëëùóôå ðëÞèïò äéáóÞìùí ôüôå óõíèåôþí, äéåõèõíôþí ïñ÷Þóôñáò êáé óïëßóôåò Þôáí ôÝêôïíåò üðùò ï
ÂÜãêíåñ, ï Ëßóô, ï ×Üúíôí,ï ÓêñéÜìðéí,ï ÓéìðÝëéïõò
êáé öõóéêÜ ï ìåãÜëïò Ìüôóáñô. ¼ðùò Ý÷åé ãñáöåß áðü ðïëëïýò ìåëåôçôÝò ôïõ ðëïýóéïõ Ýñãïõ ôïõ,
ìïíáäéêüò óêïðüò ðïõ êáèïäÞãçóå ôç æùÞ ôïõ
Þôáí ç äçìéïõñãßá åíüò Ýñãïõ, üðïõ ï áõèïñìçôé-
46 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
óìüò êáé ç ôåëåéüôçôá óõìâáäßæïõí. Ç ìåãáëïöõúá ôïõ áðëþèçêå
ó'üëá ôá Ýñãá ôïõ êáé ïé äéÜöïñåò ìïõóéêÝò öüñìåò äåí óôÜèçêáí
åìðüäéï óôçí Ýêöñáóç áëëÜ, áíôßèåôá, ìÝóù áõôþí ðñáãìáôïðïéÞèçêå
êáé ç ðïéêéëßá éäéùìÜôùí. ÅðçñåÜóôçêå áðü ôç ìïõóéêÞ ôå÷íéêÞ
ôçò åðï÷Þò êáé ôçí áöïìïßùóå. Ç ìïõóéêÞ ôïõ Ìüôóáñô ðáñïõóéÜæåé Ýíáí áíåîÜíôëçôï ðëïýôï áðü äéáöïñåôéêÝò üøåéò, åêöñáóôéêÝò êáé óõíáéóèçìáôéêÝò üðùò ÷Üñç, ôñõöåñüôçôá, âßá, ïñìÞ, ÷áñéåíôéóìü, óêëçñüôçôá, ôñáãéêüôçôá, ëáúêü áõèïñìçôéóìü êáé áöÝëåéá, ïíåéñïðüëçóç êáé áðåëðéóßá. Óå êÜèå ìéá áð' áõôÝò, áíôéóôïé÷åß ç ãëþóóá ôçò ìïõóéêÞò ðïõ ôáéñéÜæåé, ç ÷áñáêôçñéóôéêÞ
ìïñöÞ ãñáöÞò. ºóùò ç âáèýôåñç åíáôÝíéóç ôïõ Ýñãïõ ôïõ íá ïäçãåß êáé óå Üëëåò óöáßñåò óõíåéñìþí: üôé åäþ ðñüêåéôáé ü÷é ãéá èëßøç Þ ìåëáã÷ïëßá áëëÜ ãéá áãùíßá, ü÷é ãéá åõèõìßá Þ ÷áñÜ, áëëÜ
ãéá õðåñâáôéêÞ ãáëÞíç - ìåôáîý ôïõò ßóùò õðÜñ÷åé ìéá ðáñÜîåíç
ó÷Ýóç. Ï ìåãÜëïò ðéáíßóôáò ¸íôïõéí Ößóêåñ åß÷å ðåé: ï Ìüôóáñô
äåí ðñïóöÝñåôáé ãéá áöçñçìÝíåò áéóèçôéêÝò èåùñßåò, åßíáé ìéá
ëõäßá ëßèïò ãéá ôçí êáñäéÜ, ìáò ðñïöõëÜóóåé áðü êÜèå åëÜôôùìá
Þ áôÝëåéá ãïýóôïõ, ðíåýìáôïò êáé áéóèçìÜôùí, ç êáñäéÜ ôïõ åßíáé
êáñäéÜ áðëïý, åõãåíéêïý êóé õãéïýò áíèñþðïõ".
Ç âéïãñáößá ôïõ
Ï áä. Ìüôóáñô åß÷å ôç óðÜíéá ôý÷ç íá åßíáé ï ðáôÝñáò ôïõ ï
Ëåïðüëíô âéïëïíßóôáò óôçí áõëÞ ôïõ Áñ÷éåðéóêüðïõ ôçò ÂéÝííçò,
áëëÜ êáé äÜóêáëïò ôïõ ðéÜíïõ, ôïõ âéïëéïý êáé äéåõèõíôÞò ôçò ïñ÷Þóôñáò ôïõ ÓÜëôóìðïõñãê, üðïõ ãåííÞèçêå ôïí ÉáíïõÜñéï ôïõ 1756.
Áðü ôñéþí ÷ñïíþí Üêïõãå ìáãåìÝíïò ôá êïììÜôéá ðïõ Ýðáéæáí ï
ðáôÝñáò êáé ç áäåëöÞ ôïõ êé Ýôóé êáëëéåñãÞèçêå ç áãÜðç êáé ç ëáôñåßá ôïõ ãéá ôç ìïõóéêÞ. ¸ôóé óôá ôÝóóåñÜ ôïõ Üñ÷éóå íá ìáèáßíåé
ìåñéêÜ üìïñöá ìåíïõÝôá (ðáëéïß Ãáëëéêïß ÷ïñïß) êáé óôá ðÝíôå Üñ÷éóå íá óõíèÝôåé ìéêñÜ ìïõóéêÜ êïììÜôéá. Ïé ãïíåßò ôïõ Ýêðëçêôïé
ðáñáêïëïõèïýóáí ôçí áðßóôåõôç ìïõóéêÞ ôïõ ðñüïäï êáé óôá Ýîç
ôïõ ôïí ðáñïõóßáóáí ìå ôçí áäåëöÞ ôïõ óôïí Ìáîéìéëéáíü, ôïí ôñßôï ðñßãêçðá ôïõ ÌïíÜ÷ïõ, ãéá íá ðáßîïõí ôá ðáéäéÜ ìåñéêÜ êïììÜôéá
óôï êëáâóÝí (åßäïò ðéÜíïõ åðï÷Þò), ìå áðïôÝëåóìá íá åíèïõóéÜóïõí êáé üëï ôï áêñïáôÞñéï êáé íá ðÜñïõí ðëïýóéá äþñá. Ç ðñþôç
ôïõ ëïéðüí äçìüóéá ìïõóéêÞ ðáñïõóßá Üñ÷éóå ìå ôïõò êáëýôåñïõò
ïéùíïýò êáé ôá ó÷üëéá, ôüóï êïëáêåõôéêÜ ðïõ áðïêëÞèçêå ðáéäß
èáýìá ôçò åðï÷Þò. Áðü ôüôå Üñ÷éóå ìßá ìïõóéêÞ ðïñåßá ðïõ Ýìåëëå
47
íá áðïôåëÝóåé óôáèìü óôçí ÅõñùðáúêÞ ìïõóéêÞ.
Ï ìéêñüò Ìüôóáñô ìåãÜëùíå óå Ýíá åõôõ÷éóìÝíï ïéêïãåíåéáêü
ðåñéâÜëëïí, ðëçììõñéóìÝíï áðü ìïõóéêÞ êáé áãÜðç. Ï ðáôÝñáò
áêïýñáóôïò äÜóêáëïò ôïí ìáèáßíåé íá ãñÜöåé, íá äéáâÜæåé, íá
êÜíåé ëïãáñéáóìïýò êáé ðÜíù áð' üëá ôïõ ìáèáßíåé ôç ìïõóéêÞ êáé
ôçí ôå÷íéêÞ ôçò. Ç ðñüïäüò ôïõ óôç ìïõóéêÞ åßíáé åêðëçêôéêÞ êáé ç
öÞìç ôïõ áðëþíåôáé ôá÷ýôáôá, ü÷é ìüíï óôçí Áõóôñßá, áëëÜ êáé
óôçí õðüëïéðç êåíôñéêÞ Åõñþðç. Ç áõôïêñÜôåéñá Ìáñßá Èçñåóßá êáëåß êáé ôá äýï ðáéäéÜ óôá áíÜêôïñá ôïõ ÓÝíìðñïõí êáé ìÝíåé åíèïõóéáóìÝíç. Áðü åêåß êáé ðÝñá ïé ðñïóêëÞóåéò åßíáé êáôáéãßäá áðü Áããëßá, Ãåñìáíßá, Éôáëßá êáé Ãáëëßá. Ôï ôáëÝíôï ôïõ Þôáí
ôÝôïéï ðïõ ðïëëÝò öïñÝò, ìç Ý÷ïíôáò ÷ñüíï íá ìåëåôÞóåé ôá ìïõóéêÜ êïììÜôéá, Ýðáéæå ÷ùñßò ðáñôéôïýñåò áðü ìíÞìçò óõíèÝóåéò ðïõ
åß÷å áêïýóåé ìüíï ìßá öïñÜ! Ï ðåñßöçìïò Ãéü÷áí ÌðÜ÷, êïíôÜ
óôïí ïðïßï ìáèÞôåõóå, ôïí ÷áñáêôÞñéóå ùò öáéíüìåíï ðïõ åìöáíßæåôáé êÜèå 200 ÷ñüíéá óôïí êüóìï!
Óôéò 14 Äåêåìâñßïõ 1784 ï Ìüôóáñô óå çëéêßá 28 åôþí ðñïùèåßôáé ùò ìáè. óôç ÓôïÜ "Ç Áãáèïåñãßá", áëëÜ åðåéäÞ áõôÞ Þôáí ìéêñÞ, ìõÞèçêå ôåëéêÜ óôç ìçôÝñá ÓôïÜ "Ç ÁëçèÞò Ïìüíïéá" ìå Óåâ.
ôïí äéÜóçìï êáèçãçôÞ ÷çìéêü ïñõêôïëüãï Ìðüñí. Ôï ÖåâñïõÜñéï
Ãêñáâïýñá áðü ôïí Anton Amon, ôïõ 1791 ðïõ áíáðáñéóôÜ ôï ÓÜëôóìðïõñãê.
48 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
ôïõ 1785 ìõåßôáé ùò Äéä. Íá óçìåéùèåß üôé ãéá ðñþôç öïñÜ ãéüò
ðñïôåßíåé íá ìõçèåß ï ðáôÝñáò ôïõ êáé Ýôóé ï ËÝïðïëíô Ìüôóáñô
ìõåßôáé óôçí ßäéá ÓôïÜ, üðïõ ìå ðñüôáóç ôïõ Ìüôóáñô ìõåßôáé ï
ìåãÜëïò ìïõóïõñãüò ×Üúíôí, ï ïðïßïò ôçí 29.12.1784, ëßãï ìåôÜ
ôçí åéóäï÷Þ ôïõ áíáäü÷ïõ ôïõ Ìüôóáñô, åß÷å äçëþóåé: "ç åîáéñåôéêþò åõíïúêÞ åíôýðùóç, ôçí ïðïßá áðü ìáêñïý ó÷çìÜôéóá ùò ðñïò
ôïí Åëåõèåñïôåêôïíéóìü, ìïõ áöýðíéóå ôçí åéëéêñéíÝóôáôçí
åðéèõìßá íá êáôáóôþ ìÝëïò ôïõ ôÜãìáôïò, ôïõ ïðïßïõ áñ÷Ýò åßíáé ç
áãÜðç ðñïò ôçí áíèñùðüôçôá êáé ç óïößá".
Ôï ôÝëïò ôïõ 1785 óõíèÝôåé ôçí "ÔåêôïíéêÞ ðÝíèéìç ÌïõóéêÞ"
ìå ôçí åõêáéñßá ôïõ èáíÜôïõ äýï åðéöáíþí ìåëþí ôçò ÓôïÜò ôïõ.
Ôï ç÷ü÷ñùìá ôùí ðíåõóôþí ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß äßíåé üëåò ôéò áðï÷ñþóåéò ðïõ áðáéôåß Ýíá ôÝôïéï Ýñãï: èëßøç êáé ïäýíç, åãêáñôÝñçóç êáé ðáñçãïñéÜ.
Ôï êáëïêáßñé ôïõ 1781 áñ÷ßæåé íá áó÷ïëåßôáé ìå ôç óýíèåóç ôïõ
ìåãÜëïõ Ýñãïõ "Ï Ìáãéêüò Áõëüò" êáé ôçí 30 Óåðôåìâñßïõ äßíåôáé ç ðñåìéÝñá ìå ìåãÜëç åðéôõ÷ßá êé üóï óõíå÷ßæïíôáí ïé ðáñáóôÜóåéò, Ýöôáóå óôï ìÝãéóôï èñßáìâï, ãéá ôïí ïðïßï ìéëïýóå üëç ç
Åõñþðç.
Ï Ìáãéêüò Áõëüò åñìçíåõüìåíïò õðü ôï öùò ôïõ öéëïóïöéêïý
êáé êïóìïëïãéêïý ðëáéóßïõ ôïõ Åëåõèåñïôåêôïíéóìïý ôïõ 18ïõ áéþíá, åßíáé ìéá áëëçãïñßá "áíáæÞôçóçò ôçò áíèñþðéíçò øõ÷Þò ãéá
åóùôåñéêÞ áñìïíßá êáé äéáöþôéóç". Ï áä. Ìüôóáñô åß÷å óáãçíåõôåß áðü ôïí ãïçôåõôéêü ôåêôïíéêü óõìâïëéóìü ôçò äõáäéêüôçôáò ôïõ
öùôüò êáé ôïõ óêüôïõò. Áðü ôüôå ôáëáíôåýôçêå êáé ðñïâëçìáôßóôçêå áñêåôÝò öïñÝò. Ï óõìâïëéóìüò áõôüò äåí ìðïñïýóå íá ôïí
éêáíïðïéÞóåé áðüëõôá óôïõò éäåïëïãéêïýò ôïõ ðñïóáíáôïëéóìïýò
ïýôå íá áðáëýíåé ôçí õðáñîéáêÞ ôïõ áãùíßá. Ï éäåïëïãéêüò
èñßáìâïò ôïõ öùôüò ðÜíù óôï óêïôÜäé åßíáé ìéá âáèéÜ åðéèõìßá,
ìéá åêëïãÞ ðïõ ãé´áõôÞí áãùíßæåôáé êáíåßò óôç æùÞ. ¸ôóé üìùò
ðïõ åßíáé “áîåäéÜëõôá” óõíäåäåìÝíá êáé ôá äýï óôïí êüóìï áõôü,
ç åðéèõìßá ãßíåôáé öõãÞ, äéÝîïäïò ó'Ýíá éäåþäç ðíåõìáôéêü êüóìï.
Åßíáé ôï ó÷åäüí èåïëïãéêü ìåëüäñáìá ôçò óõãêñïýóåùò áõôÞò
êáé ôçò äéÜ ôïõ Ýñùôïò ëõôñþóåùò ðïõ äçëþíïõí ôçí Ýêöñáóç ôçò
âáèéÜò ðßóôçò ôïõ Ìüôóáñô.
49
Ðñïáéóèáíüôáí üôé ôï áíÝóðåñï öùò, ç áéþíéá ãáëÞíç óôçí
ïðïßá áðïâëÝðïõìå, åßíáé ç ìüíç åëðßäá.
Êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ Ýñãïõ, åßíáé ôá âéþìáôá ôïõ Ìüôóáñô,
ôá ïðïßá åìðíåýóôçêå áðü ôïí ôåêôïíéóìü üðùò ç Ýñåõíá ôçò áëÞèåéáò, ç áñåôÞ, ç êáëïóýíç êáé ç äýíáìç ôçò áãÜðçò.
Ç üðåñá áõôÞ, áíôáíáêëÜ ôçí äéáéþíéá ìÜ÷ç áíÜìåóá óôéò äõíÜìåéò ôïõ ðíåýìáôïò, åíÜíôéá óôï ÷Üïò êáé ôç âßá. ÊáôáëÞãåé, ðåñíþíôáò áðü äýóêïëá ìïíïðÜôéá, óôç íßêç, óôï èñßáìâï ôïõ êáëïý êáé ôïõ õøçëïý, ðÜíù óôéò êáôá÷èüíéåò äõíÜìåéò ôïõ êáêïý.
Ôïí èåìáôéêü êïñìü áõôÞò ôçò ôåëåõôáßáò ðëçèùñéêÞò üðåñáò, ôïí äéáôñÝ÷åé åðßóçò "ç éäÝá ôïõ Äéáöùôéóìïý üôé ç Äéêáéïóýíç èá èñéáìâåýóåé óå üöåëïò ôùí ëáþí".
ÁõôÞ ôç óçìáíôéêÞ Üðïøç ìðüñåóáí íá ôçí
êñýøïõí êÜôù áðü ôï Ýíäõìá åíüò ëáúêïý
ðáñáìõèéïý, åîáéôßáò ôçò ëïãïêñéóßáò ôçò
åðï÷Þò. Ôï ìÞíõìá üìùò ðÝñáóå óôïí êüóìï. Ç åõãÝíåéá ôïõ Ôáìßíï êáé ôçò Ðáìßíá ìå ôï ãêñïôÝóê ôïõ ÐáðáãêÝíï, ïé äõíÜìåéò ôïõ êáëïý ôçò âáóßëéóóáò ôçò Íý÷ôáò ìå
åêåßíåò ôïõ êáêïý ÆáñÜóôñï, ç ðáñáìõèÝíéá ìõèïðëáóßá ìå ôï óáöÝò áßôçìá ãéá äéêáéïóýíç, åëåõèåñßá
êáé éóüôçôá óå ìéá Åõñþðç áðïëõôáñ÷éêÞ êáé Üäéêç, üðùò Þôáí ôï
1791, åßíáé ôá åôåñüêëéôá äßðïëá ìéáò åîáéñåôéêÜ óýíèåôçò üðåñáò.
Ç õðüèåóç ôçò üðåñáò
Ôá ðñüóùðá
Óôçí áñ÷áßá Áßãõðôï, üôáí ç ëáôñåßá ôùí èåþí ôçò ºóéäáò êáé
ôïõ ¼óéñé êõñéáñ÷ïýóå óôéò ü÷èåò ôïõ Íåßëïõ êáôïéêïýóå Ýíáò
Üíäñáò ìåãáëïðñåðïýò åìöáíßóåùò, ï ïðïßïò óõãêÝíôñùíå ôïõò
÷áñáêôÞñåò ôïõ ãÞúíïõ ðñßãêçðá êáé ôïõ éåñÝá ôùí Èåþí. Ïíïìáæüôáí ÓáñÜóôñï êáé êáôïéêïýóå óå Ýíá õøçëü êôßñéï ðïõ Þôáí ôï
ìéóü áíÜêôïñï êáé ôï ìéóü íáüò. Áõôüò Þôáí ï ÌåãÜëïò ÄéäÜóêáëïò ôùí Ìõóôçñßùí ôçò ºóéäïò êáé ôï êýñéï êáèÞêïí ôçò æùÞò ôïõ
50 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
Þôáí íá åíèáññýíåé ôçí áñåôÞ, íá âïçèÜåé üëïõò åêåßíïõò ðïõ æçôïýóáí ôçí áëçèéíÞ óïößá, íá öñïõñåß óå êáéñïýò äïêéìáóéþí êáé
ôÝëïò íá ôïõò êáèéóôÜ ìÝëç ôçò áäåëöüôçôáò, ôçò ïðïßáò çãåßôï.
Óôçí ßäéá ðåñéï÷Þ óå Ýíá êÜóôñï êôéóìÝíï ìå ôá ðéï óêïôåéíü
êáé óêõèñùðü áñ÷éôåêôïíéêü ñõèìü êáôïéêïýóå ìéá ìõóôçñéþäçò
ýðáñîç. Ç âáóßëéóóá ôçò íý÷ôáò, ç ïðïßá Þôáí ìéá õðåñÞöáíç áëëÜ
åêäéêçôéêÞ ãõíáßêá, ðïõ áãáðïýóå ôï óêïôÜäé. Ôï öüñåìÜ ôçò Þôáí
êáôÜìáõñï áëëÜ óðéíèÞñéæáí åðÜíù ëáìðñÜ áóôÝñéá. Åß÷å ôñåßò
ãõíáßêåò íá ôçí õðçñåôïýí íôõìÝíåò óôá ìáýñá. Ç ìïíá÷ïêüñç
ôçò ç Ðáìßíá Þôáí ÷áñéôùìÝíç, åõãåíéêÞ, åíÜñåôç ìå ðíåõìáôéêÝò
áíçóõ÷ßåò. Ï ÓáñÜóôñï ãéá íá äþóåé ôçí åõêáéñßá óôéò áñåôÝò ôçò
íá áíáðôõ÷èïýí êáé ãéá íá ôç óþóåé áðü ôïí ðåéñáóìü êáé ôçí
áìáñôßá, öñüíôéóå íá ôçí ìåôáöÝñïõí óôï ðáëÜôé ôçò Óïößáò êáé
ôçò ÅéñÞíçò. Óôï ìõáëü ôçò âáóßëéóóáò ç èëßøç êáé ç åêäßêçóç
êõñéáñ÷ïýí áëëÜ ç ìåãÜëç äýíáìç ôïõ ÓáñÜóôñï Þôáí ôüóç, ðïõ
äåí ìðïñïýóå íá áíôéäñÜóåé áëëÜ åß÷å ðÜíôá óôï íïõ ôçò ôçí åðéóôñïöÞ ôçò êüñçò êáé ôçí åêäßêçóç êáôÜ ôïõ ÌåãÜëïõ ÄéäáóêÜëïõ.
Åíþ ëïéðüí ç Âáóßëéóóá âñéóêüôáí óå ìåãÜëç óôåíï÷þñéá Ýíáò
íÝïò åõãåíéêüò ðñßãêçðáò, ï Ôáìßíï, âñÝèçêå êïíôÜ óôï êÜóôñï
ôçò êáé îáöíéêÜ ôïõ åðéôßèåôáé Ýíá ðåëþñéï ößäé, ï Üïðëïò Ôáìßíï
ôñïìÜæåé êáé ëéðïèõìÜåé. Åêåßíç ôç óôéãìÞ åìöáíßæïíôáé ïé ôñåéò
ìáõñïöüñåò ãõíáßêåò ôçò Âáóßëéóóáò, ïé ïðïßåò öïíåýïõí ôï ößäé
ìå ôá áóçìÝíéá áêüíôéÜ ôïõò. Ï Ôáìßíï îõðíÜåé áðü ôá êïõäïõíßóìáôá êáé ôá ÷ïñïðçäÞìáôá åíüò ðáñÜîåíïõ êõíçãïý ðïõëéþí óôï
äÜóïò, íôõìÝíïõ ìå öôåñÜ ðïõëéþí, ðïõ êñáôïýóå Ýíá ðåëþñéï
êëïõâß ìå ðïõëéÜ. Ï ÐáðáãêÝíï ëÝåé óôïí Ôáìßíï üôé áõôüò óêüôùóå ôï ößäé êáé áõôüò ôïí åõ÷áñéóôåß.
Ôüôå åìöáíßæïíôáé ïé ôñåéò ìáõñïöüñåò, êëåßíïõí ôï óôüìá ôïõ
ÐáðáãêÝíï âÜæïõí óôï ÷Ýñé ôïõ Ôáìßíï ôï ðïñôñáßôï ôçò Âáóéëïêüñçò Ðáìßíáò êáé ôïõ ëÝíå ôçí éóôïñßá ôçò, óôáëìÝíåò áðü ôç
Âáóßëéóóá, ðïõ ðñïóäïêïýóå íá êÜíåé üñãáíü ôçò ôïí Ôáìßíï ãéá
íá åëåõèåñþóåé ôçí Ðáìßíá. ÂëÝðïíôáò áõôüò ôçí åéêüíá ôçò, ôçí
åñùôåýåôáé êåñáõíïâüëá, åíþ óõã÷ñüíùò åìöáíßæåôáé ç Âáóßëéóóá ôçò Íý÷ôáò, ç ïðïßá ôïõ ëÝåé íá ìç öïâçèåß áðü ôçí åìöÜíéóÞ
ôçò, õðïó÷üìåíç íá ôïõ äþóåé ãéá óýæõãü ôïõ ôçí Ðáìßíá, åÜí ôçí
åëåõèåñþóåé áðü ôïí ÓáñÜóôñï. Óôç óõíÝ÷åéá ïé ôñåéò ìáõñïöüErrol Le Cain åéêïíïãñÜöçóç ãéá ôïí “Ìáãéêü áõëü”
51
52 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
ñåò äßíïõí óôïí Ôáìßíï Ýíá ìáãéêü áõëü, ìå ôïí ïðïßï èá ìðïñåß
óôï åîÞò íá ðñïóôáôåýåôáé áðü ôïõò äéÜöïñïõò êéíäýíïõò, íá áëëÜæåé ôá ðÜèç ôùí áíèñþðùí, íá êÜíåé ôïõò ëõðçìÝíïõò íá ÷áßñïíôáé êáé íá ãåìßæåé ôéò öèïíåñÝò êáé êáêÝò êáñäéÝò ìå öéëßá. ÐáñÜëëçëá äßíïõí óôïí ÐáðáãêÝíï Ýíá ìáãéêü óïõñáýëé ôïõ èåïý
ÐÜíá êáèþò êáé Ýíá óáêß ìå êïõäïõíÜêéá, ðïõ Ý÷åé ôéò ßäéåò éäéüôçôåò ìå ôï ìáãéêü áõëü ôïõ Ôáìßíï.
Óôï áíÜêôïñü ôïõ ï ÓáñÜóôñï Ý÷åé ãéá öýëáêá ôçò Ðáìßíá Ýíá
áãñéùðü êáé êáêü íÝãñï, ôïí Ìïíüóôáôï, ï ïðïßïò Ý÷åé Ýíá Ýíï÷ï
ðÜèïò ãé áõôÞí êáé èÝëåé íá ôçí ðáíôñåõôåß ìå ôï æüñé. Áêïëïõèïýí äéÜöïñåò äïêéìáóßåò ôïõ Ôáìßíï ðïõ ìáæß ìå ôïí ÐáðáãêÝíï
ðñïóðáèïýí íá áðáãÜãïõí ôçí Ðáìßíá, ìðáßíïíôáò óôï áíÜêôïñï
ôïõ ÓáñÜóôñï. ÊÜðïéá óôéãìÞ åõñßóêïíôáé ìðñïóôÜ óå ôñåéò íáïýò. Ôï íáü ôçò Öýóçò, ôçò ËïãéêÞò êáé ôçò Óïößáò, áðü ôïõò ïðïßïõò ðåñíÜåé êáé óõíáíôÜ Ýíá éåñÝá, ï ïðïßïò ôïí åíçìåñþíåé üôé ï
ÓáñÜóôñï äåí åßíáé ï êáêüò Üñ÷ïíôáò - éåñÝáò, üðùò ôïí ðáñïõóéÜæåé ç Âáóßëéóóá ôçò Íý÷ôáò, ç ïðïßá Ý÷åé õðïâÜëëåé áõôÝò ôéò
éäÝåò óôïí Ôáìßíï ãéá íá áðáãÜãåé ôçí Ðáìßíá êáé íá óêïôþóåé
ôïí ÓáñÜóôñï, áëëÜ Ýíáò êáëïêÜãáèïò Üíèñùðïò ðïõ èÝëåé ôçí
åõôõ÷ßá ôïõ.
ÁðïñÞìåíïò ãéá ôá óõìâáßíïíôá áíáöùíåß:
"ðüôå èá ðåñÜóåéò ðáíôïôéíÞ íý÷ôá êáé áõôÜ ôá êïõñáóìÝíá
ìÜôéá èá äïõí ôï ãáëÜæéï öùò;"
Ôüôå ìéá ÷ïñùäßá áðü áüñáôåò öùíÝò ôïõ áðáíôÜ:
"óýíôïìá Þ ðïôÝ".
ÐñÜãìáôé ìåôÜ áðü ëßãï óõíáíôÜ ôçí Ðáìßíá ìå ôïí ÐáðáãêÝíï, ïðüôå ïé äýï áãáðçìÝíïé ðÝöôïõí ï Ýíáò óôçí áãêáëéÜ ôïõ Üëëïõ, åíþ ï ÓáñÜóôñï ðáñáêïëïõèåß óõãêéíçìÝíïò ôç óêçíÞ êáé
áìÝóùò äéáôÜæåé äýï éåñåßò íá ïäçãÞóïõí ôïõò äýï åñùôåõìÝíïõò
óôï íáü ôçò äïêéìáóßáò êáé ôçò åîáãíßóåùò, üðïõ ï ÓáñÜóôñï õøþíåé ôá ÷Ýñéá ôïõ ðñïò ôïõò Èåïýò, ôçí ºóéäá êáé ôïí ¼óéñé,
æçôåß íá äþóïõí óôï æåõãÜñé ôï ðíåýìá ôçò ÁñåôÞò êáé ôçò Óïößáò
êáé áìÝóùò áðåëåõèåñþíåé ôï æåõãÜñé.
Áêïëïýèùò ï ÓáñÜóôñï õðïâÜëëåé êáé óå Üëëåò äïêéìáóßåò ôïí
Ôáìßíï, áðü ôéò ïðïßåò âãáßíåé íéêçôÞò, åíþ ç Ðáìßíá áãùíéÜ äéáñêþò áí èá ôá êáôáöÝñåé. ÔÝëïò öÝñíïõí ôïí Ôáìßíï óôçí ôåëéêÞ
53
äïêéìáóßá ôçò åîáãíßóåùò áðü ôá óôïé÷åßá ôçò öýóåùò êáé ôïí ïäçãïýí óôéò ðýëåò ìéáò êáéüìåíçò ëßìíçò ìÝóá áðü ôéò ïðïßåò Ýðñåðå íá ðåñÜóåé óþïò. Ôüôå ôñÝ÷åé êïíôÜ ôïõ êáé ç Ðáìßíá æçôþíôáò áðü ôï ÓáñÜóôñï ôçí Üäåéá íá óõíôñïöåýóåé ôïí Ôáìßíï óôçí
ôåëåõôáßá äïêéìáóßá. ÐñÜãìáôé ðéáóìÝíïé áðü ôï ÷Ýñé, ÷Üñç óôç ìåãÜëç äýíáìç ôçò áãÜðçò ôïõò, ðåñíÜíå áðü ôéò
öùôéÝò óþïé êáé áâëáâåßò, ïðüôå âãáßíïõí óå Ýíá âùìü, ìðñïóôÜ óôïí ÓáñÜóôñï ìÝóá óå åðåõöçìßåò èñéÜìâïõ áðü
ôïõò éåñåßò ðïõ ðáñßóôáíôáé.
Ç ðåñéðåôåéþäçò íý÷ôá ôåëåßùóå
áëëÜ ç Âáóßëéóóá ôçò Íý÷ôáò åëðßæåé
áêüìá íá åêäéêçèåß ôïí ÓáñÜóôñï, ðïõ,
åß÷å áðáãÜãåé ôçí êüñç ôçò êé Ýôóé ïé
ôñåéò ìáõñïöüñåò óõíïäåõüìåíåò áðü
ôïí Ìïíüóôáôï (ðïõ ôïí åß÷å óôñÝøåé
êáôÜ ôïõ ÓáñÜóôñï) ðñïóðáèïýí íá ôïí
óêïôþóïõí. Ìå Ýíá íåýìá ôïõ üìùò áíïßãåé Ýíá âÜñáèñï êáé ðÝöôïõí ìÝóá
êáé ïé æùçñÝò êáé ïé öùôåéíÝò áêôßíåò ôïõ
ðñùúíïý Þëéïõ öùôßæïõí ôç óêçíÞ. ¸ôóé
÷ùñßò ôïí êßíäõíï ðéá, ôï æåõãÜñé ìå åíùìÝíá ôá ÷Ýñéá ðáßñíåé ôçí åõëïãßá ôïõ ÌåãÜëïõ ÄéäáóêÜëïõ
õðü ôïõò Þ÷ïõò ôçò ÷áñïýìåíçò êáé èñéáìâåõôéêÞò ÷ïñùäßáò ôùí
ÉåñÝùí êáé üëùí ôùí Üëëùí ðáñéóôáìÝíùí êáé üëïé ìáæß äïîÜæïõí
ôç íßêç ôçò äýíáìçò, ôçò ïìïñöéÜò êáé ôçò óïößáò, ôç íßêç ôïõ êáëïý åéò ôï êáêü.
¼ëç ç ðñïóðÜèåéÜ ôïõ Ýíôïíç êáôáôåßíåé óôçí õðáñîéáêÞ áãùíßá ãéá ôçí åðéâïëÞ ôïõ Öùôüò óôï Óêüôïò ãéá ôçí åðéêñÜôçóç ôïõ
Êáëïý ðÜíù óôï Êáêü, ðïõ åßíáé ç ìïíáäéêÞ äéÝîïäïò óå Ýíá éäåþäç ðíåõìáôéêü êüóìï.
Óôïí Ìáãéêü Áõëü, ôçí êïñùíßäá ôïõ ìåãáëïöõïýò Ýñãïõ ôïõ,
ôï ïðïßï Ýãñáøå óå åðôÜ åâäïìÜäåò ðñéí ôïí èÜíáôü ôïõ, (ÄåêÝìâñéï ôïõ 1791), ï Ìüôóáñô ðåñéÝêëåéóå üëç ôçí ôåêôïíéêÞ äéäáóêáëßá, ðïõ ôïí åðçñÝáóå ôüóï ðïëý óôç æùÞ ôïõ, ãéíüìåíïò áöïñìÞ íá ãßíïõí ôÝêôïíåò áñãüôåñá ï ÂÜãêíåñ, ï Ëßóô, ï ÌðÜ÷
54 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
êáé ï ìåãÜëïò Ãêáßôå. Óôïí Ìáãéêü Áõëü ï Ìüôóáñô åéóÞãáãå âéþìáôá åìðíåõóìÝíá áðü ôïí Ôåêôïíéóìü, üðùò ôçí Ýñåõíá ôçò áëçèåéáò, ôçí áñåôÞ, ôçí êáëïóýíç êáé ôç äýíáìç ôçò áãÜðçò.
ÔåêôïíéêÜ ôïõ Ýñãá Þôáí: "ç ðåñéïäåßá ôïõ åôáßñïõ", "ç ÷áñÜ
ôïõ ôÝêôïíïò", "ç ôåêôïíéêÞ ðÝíèéìç ìïõóéêÞ". Äýï addagios ãñÜöôçêáí ãéá íá óõíïäåýïõí ôçí ðáñáäïóéáêÞ ðïìðÞ ôùí ôñéþí
öþôùí ôçò ÓôïÜò êáôÜ ôçí åßóïäü ôïõò óôï åñãáóôÞñéï.
Áêüìá ôï ÷ïñùäéáêü "áò åíþóïõìå ôá ÷Ýñéá ìáò áäåëöïß"
ïñéóìÝíï ãéá ôçí "ôåêô. Üëõóóç". Ç ßäéá áõôÞ ìïõóéêÞ ìÜëéóôá, ìå
Üëëïõò óôß÷ïõò âÝâáéá, åßíáé ï åèíéêüò ýìíïò ôçò Áõóôñßáò.
Ï Ìüôóáñô Ýãñáøå êáé Üëëåò ðïëëÝò óõíèÝóåéò ôåêôïíéêïý ðåñéå÷ïìÝíïõ, üðùò ìßá êáíôÜôá ãéá ôç ÓôïÜ ôïõ ìå èÝìá “åãêþìéï
óôç Öéëßá" ðïõ ôï Üêïõãáí ãéá ÷ñüíéá ïé ôÝêôïíåò áäåëöïß ôïõ.
Äõóôõ÷þò ç êëïíéóìÝíç õãåßá ôïõ êáé ôá êáêÜ ïéêïíïìéêÜ ôïõ
åß÷áí ãßíåé óùóôïß åöéÜëôåò ìå áðïôÝëåóìá óôéò 6 Äåêåìâñßïõ ôïõ
1791, ôñéÜíôá ðÝíôå ìüíï ÷ñüíéá áðü ôç ãÝííçóÞ ôïõ íá áðïâéþóåé. ¸ôóé ìÝóá óå ìéá ðñùôïöáíÞ ÷éïíïèýåëëá ÷ùñßò óõíïäåßá
êáé ôéìÝò èÜöôçêå óôï íåêñïôáöåßï ôùí áðüñùí ôçò ÂéÝííçò, ÷ùñßò êáíåßò áðü ôïõò áäåëöïýò êáé èáõìáóôÝò ôïõ íá áêïëïõèÞóïõí ôçí ðïìðÞ.
Óêëçñü ôÝëïò ãéá ôïí ÌåãÜëï. "Ïé Üããåëïé üôáí äïîïëïãïýí ôï
Èåü, ðáßæïõí ìïõóéêÞ ôïõ ÌðÜ÷, áíôßèåôá üôáí âñßóêïíôáé ìåôáîý ôïõò ðáßæïõí ìïõóéêÞ ôïõ Ìüôóáñô ðïõ ï Èåüò áñÝóêåôáé ðÜñá
ðïëý íá ôïõò áêïýåé" Ýãñáøå ï ÊÜñë ÌðÜñè. „
Âéâëéïãñáößá
È. Ð. ÔÜóóéïò. Ôñåßò áéþíåò ÔåêôïíéêÞ ÌïõóéêÞ êáé ïé äçìüóéåò óõíáõëßåò. 2004
Paralleli Mozart. 1891
W. A. Mozart: Lettere alla cugina. 1991
H. C. Robbins: Mozart and the Masons. 1991
Garzanti: Tutti I libretti di Mozart. 1890
Ë. Êùóôßäç: Ï ìïõóéêüò ñïìáíôéóìüò êáé ïé êõñéþôåñïé äçìéïõñãïß ôïõ. 1981
Alfred Einstain: Mozart. 1990
Ó. É. Æá÷áñüðïõëïò: Â. Á. Ìüôóáñô. 1988 - 1989
Ã. Âáóéëåßáäçò: Ìüôóáñô. 1991
Ernst W. Xeine: Wer ermordette Mozart. 1984
Zoseph Solman: Mozartiana. 1991
55
ÐáíçãõñéêÞ
ÅïñôáóôéêÞ
óõíáõëßá
óôçí Èåóóáëïíßêç
Ç
ÓôïÜ Ößëéððïò äéïñãÜíùóå óôá ðëáßóéá ôïõ åïñôáóìïý ôùí 250 ÷ñüíùí Ìüôóáñô êáé ôùí 100 åôþí ëåéôïõñãßáò ôçò, áíïé÷ôÞ óõíáõëßá óôï ôåêôïíéêü ìÝãáñï Èåóóáëïíßêçò ôçí 18ç Íïåìâñßïõ
2006 óôçí ïðïßá ðáñÝóôç ï Ìåã. ÄéäÜóêáëïò áä.
Óðõñßäùí ÐáÀæçò, ï åíä. áä. Ëåùíßäáò Ðáðáäüðïõëïò êáé ðëÞèïò ìåëþí êáé ðñïóêåêëçìÝíùí.
Óôï êáëëéôå÷íéêü ìÝñïò óõììåôåß÷áí ï ðéáíßóôáò
- ìïõóéêïëüãïò Ãåþñãéïò - Éïýëéïò Ðáðáäüðïõëïò,
ç óïðñÜíï Óéñáíïýò ÔóáëéêéÜí, ï ôåíüñïò ÃéÜííçò
×ñéóôüðïõëïò, ï âáñýôïíïò ¢êçò Ëáëïýóçò, ïé âéïëïíßóôåò ÅõÜããåëïò ÐáðáäçìÞôñçò, Ôæïíãê-ïõíËç-Êßôóïõ êáé ÁëåîÜíäñá Âüëôóç, ç âéïëïíôóåëßóôñéá Ëßëá-Ìõñôþ Ìáíþëá, ïé ïìðïÀóôåò
ÄçìÞôñçò Êßôóïò êáé Êþóôáò ÓáêáñÝëçò
êáé ïé êïñíßóôåò Êþóôáò Óßóêïò êáé Ìáñßá ÖùêÜ.
Ç ÓôïÜ åîÝäùóå êáëáßóèçôï ðñüãñáììá ìå ôá âéïãñáöéêÜ ôùí óõíôåëåóôþí ôçò
ðáñáóôÜóåùò, óôï ïðïßï ðáñïõóéÜæïíôáé
óôï ðñùôüôõðï êáé óå ìåôÜöñáóç êåßìåíá
áðü ôïí Íôïí ÔæéïâÜíé, ôïõò ÃÜìïõò ôïõ
Ößãêáñï, ôïí Ìáãéêü Áõëü, ôçí ìéêñÞ ÃåñìáíéêÞ ÊáíôÜôá, üðùò ôï áêüëïõèï:
56 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
ÌéêñÞ ÃåñìáíéêÞ ÊáíôÜôá
Ñåôóéôáôßâï
Óåéò ðïõ ôéìÜôå ôïí Äçìéïõñãü ôïõ áðÝñáíôïõ óýìðáíôïò,
Åßôå ôïí ïíïìÜæåôå Éå÷ùâÜ åßôå Èåü, Öïõ Þ ÂñÜ÷ìá,
Áêïýóôå! Áêïýóôå! Ôï êÜëåóìá ôçò óÜëðéããáò ôïõ Ðáíôïäýíáìïõ!
ÄõíáôÜ áíôç÷åß ðÝñá óå êÜèå Ãç, ÓåëÞíç êáé ¹ëéï ï áéþíéïò Þ÷ïò ôçò.
Áêïýóôå, Üíèñùðïé, áêïýóôå ôïí, Üíèñùðïé, êé åóåßò!
ÁíôÜíôå
ÁãáðÜôå ìå ìÝóá áðü ôá äçìéïõñãÞìáôÜ ìïõ!
ÁãáðÜôå ôçí ôÜîç, ôç óõììåôñßá êáé ôçí áñìïíßá!
ÁãáðÜôå ôïõò åáõôïýò óáò êáé ôïõò áäåëöïýò óáò!
Ñþìç êé ïìïñöéÜ íá åßíáé ôá äéÜóçìÜ óáò,
ÄéáõãÞò áíôßëçøç ï ôßôëïò åõãåíåßáò óáò!
Áðëþóôå ôï áäåëöéêü ÷Ýñé ôçò áéþíéáò öéëßáò,
Ðïõ ìüíï ìéá ðëÜíç, ðïôÝ ç áëÞèåéá, óáò óôÝñçóå ôüóïí êáéñü.
ÁëÝãêñï
ÓðÜóôå ôá äåóìÜ áõôÞò ôçò ðëÜíçò!
Îåóêßóôå ôï ðÝðëï áõôÞò ôçò ðñïêáôÜëçøçò!
Áðáëëá÷èåßôå áðü ôï Ýíäõìá ðïõ äéáêñßíåé ôçí áíèñùðüôçôá
óå áíôéìá÷üìåíåò ïìÜäåò!
ÓöõñçëáôÞóôå õíßá áíôß ãéá ôá îßöç,
Ðïõ ùò ôþñá Ý÷ïõí ÷ýóåé áßìá áíèñþðùí, áäåëöþí!
ÁíáôéíÜîôå âñÜ÷ïõò ìå ôï ìáýñï ìðáñïýôé,
Ðïõ óõ÷íÜ Ýñé÷íå öïíéêü ìïëýâé óôéò êáñäéÝò áäåëöþí!
ÁíôÜíôå
Ìçí ðéóôåýåôå ðùò õðÜñ÷åé áëçèéíÞ äõóôõ÷ßá óôç Ãç ìïõ,
Ìüíïí ç äéäáóêáëßá, ðïõ êÜíåé êáëü,
¼ôáí óáò ðáñáêéíåß íá êÜíåôå êáëýôåñåò ðñÜîåéò
Åßíáé áõôÞ - Üíèñùðïé, ðïõ ðåñéðëáíéÝóôå óôç äõóôõ÷ßá,
¼ôáí áíüçôá êé Üêñéôá óáò ñß÷íåé áíÜóêåëá óô' áãêÜèéá Ç ïðïßá èá Ýðñåðå íá óáò ïäçãåß ìðñïóôÜ.
Íá åßóôå ìüíï óïöïß, äõíáôïß êáé áäåëöùìÝíïé!
Ôüôå èá åíáðïôåèåß ðÜíù óáò üëç ìïõ ç åõäïêßá
Ôüôå ìüíï´èá íïôßóïõí ôá ìÜãïõëÜ óáò äÜêñõá ÷áñÜò
Ôüôå èá ãßíïõí ïé èñÞíïé óáò êñáõãÝò áãáëëßáóçò
Ôüôå èá ãßíïõí ïé Ýñçìïé êïéëÜäåò ôçò ÅäÝì
Ôüôå èá óáò ÷áìïãåëÜóïõí ôá ðÜíôá óôç öýóç
ÁëÝãêñï
Ôüôå è' áðïêôçèåß ç áëçèéíÞ åõôõ÷ßá ôçò æùÞò!
57
Óôï ðñüãñáììá ðåñéëáìâÜíïíôáé ïé áêüëïõèåò
óêÝøåéò ôïõ Ìozart:
ÊÜíïõí ëÜèïò üóïé ðéóôåýïõí üôé ç ôÝ÷íç ìïõ Þôáí êÜôé ðïõ
ìïõ Þñèå åýêïëá. Êáíåßò äåí Ý÷åé áöéåñþóåé ôüóï ðïëý ÷ñüíï êáé
óêÝøç ãéá ôç óýíèåóç üóï åãþ. Äåí õðÜñ÷åé êáíÝíáò ìåãÜëïò óõíèÝôçò, ôç ìïõóéêÞ ôïõ ïðïßïõ íá ìçí Ý÷ù ìåëåôÞóåé îáíÜ êáé îáíÜ.
¼ôáí ôáîéäåýù óå ìéá Üìáîá, Þ ðåñðáôþ Ýðåéôá áðü
Ýíá êáëü ãåýìá Þ óôç äéÜñêåéá
ôçò íý÷ôáò üôáí äåí ìðïñþ íá
êïéìçèþ, åßíáé óå ôÝôïéåò ðåñéðôþóåéò ðïõ ïé éäÝåò ñÝïõí êáëýôåñá êáé ìå ìåãáëýôåñç áöèïíßá.
Äå äßíù êáìßá áðïëýôùò
ðñïóï÷Þ óôïí Ýðáéíï Þ ôç ìïìöÞ êÜðïéïõ, áêïëïõèþ áðëþò
ôá óõíáéóèÞìáôÜ ìïõ.
Äþóôå ìïõ ôï êáëýôåñï
ðéÜíï óôçí Åõñþðç, áëëÜ Ýíá
áêñïáôÞñéï, ðïõ äåí êáôáëáâáßíåé ôßðïôå Þ äå èÝëåé íá êáôáëÜâåé êáé ðïõ äå ìïéñÜæåôáé
ì' åìÝíá ôá ßäéá óõíáéóèÞìáôá
ãé' áõôü ðïõ ðáßæù êáé ÷Üíåôáé
üëç ìïõ ç åõ÷áñßóôçóç.
Ëåïðüëäïò êáé Âüëöêáíãê Ìüôóáñô
Óôç ìïõóéêÞ ôá ðÜèç, åßôå åßíáé âßáéá åßôå ü÷é, ðïôÝ äåí ðñÝðåé íá åêöñÜæïíôáé Ýôóé þóôå íá öôÜíïõí ôï óçìåßï íá ðñïêáëïýí
áðÝ÷èåéá êáé ç ìïõóéêÞ, áêüìç êáé óôéò ðéï ôñïìáêôéêÝò êáôáóôÜóåéò, ðïôÝ äåí ðñÝðåé íá ðñïêáëåß ðüíï óôá áõôéÜ, áëëÜ íá ôá êïëáêåýåé êáé íá ôá óáãçíåýåé êáé åðïìÝíùò íá ðáñáìÝíåé ðÜíôïôå
ìïõóéêÞ.
Ïýôå Ýíáò áíþôåñïò âáèìüò íïçìïóýíçò, ïýôå ç öáíôáóßá,
ïýôå ôá äýï ìáæß óõíéóôïýí ôç ìåãáëïöõÀá. ÁãÜðç, áãÜðç, áãÜðç áõôÞ âñßóêåôáé óôçí êáñäéÜ ôçò ìåãáëïöõÀáò.
58 w. a. mozart
250 χρόνια από την γέννησή του
Ðñïóùðéêüôçôåò åßðáí ãéá ôïí Mozart:
Ï Mozart åßíáé ï ìåãáëýôåñïò óõíèÝôçò.
Ï Beethoven äçìéïýñãçóå ôç ìïõóéêÞ ôïõ, áëëÜ ç ìïõóéêÞ ôïõ Mozart Ý÷åé ôÝôïéá áãíüôçôá êáé ïìïñöéÜ ðïõ êÜðïéïò
íéþèåé üôé åêåßíïò áðëþò ôçí áíáêÜëõøå - üôé õðÞñ÷å áíÝêáèåí
ùò Ýíá êïììÜôé ôçò åóùôåñéêÞò ïìïñöéÜò ôïõ óýìðáíôïò ðïõ
ðåñßìåíå íá áíáêáëõöèåß.
Ï Mozart äåí Ýãñáøå ðïôÝ ìïõóéêÞ ãéá ôçí áéùíéüôçôá, êáé åßíáé ãé' áõôüí áêñéâþò ôï ëüãï ðïõ ôá ðåñéóóüôåñá áð' üóá Ýãñáøå
ðñïïñßæïíôáé ãéá ôçí áéùíéüôçôá.
Albert Einstein
¸íá öáéíüìåíï óáí ôïí Mozart, ðáñáìÝíåé êÜôé áíåîÞãçôï.
Johann Wolfgang von Goethe
ÌÞðùò äåí Ý÷ïõìå ôçí åíôýðùóç üôé ôá Ýñãá ôïõ Mozart ãßíïíôáé ïëïÝíá êáé ðéï ïéêåßá, üóï ðéï óõ÷íÜ ôá áêïýìå;
Robert Schumann
Áí äåí ìðïñïýìå íá ãñÜøïõìå [ìïõóéêÞ] ìå ôçí ïìïñöéÜ ôïõ
Ìozart, ôïõëÜ÷éóôïí áò ðñïóðáèÞóïõìå íá ãñÜøïõìå ìå ôçí áãíüôçôÜ ôïõ.
Johannes Brahms
ÌðñïóôÜ óôïí Mozart, êÜèå öéëïäïîßá ìåôáôñÝðåôáé óå áðüãíùóç.
Charles Gounod
Äåí õðÜñ÷åé ðñüâëçìá ðïõ íá áðáó÷üëçóå ôïí Mozart êáé íá
ìçí ôï Ýëõóå óå âáèìü ôåëåéüôçôáò.
Sir Donald Francis Tovey
59
Óôïí Bach, ôïí Beethoven êáé ôïí Wagner èáõìÜæïõìå ðñùôßóôùò ôï âÜèïò êáé ôçí åíÝñãåéá ôïõ áíèñþðéíïõ íïõ óôïí Mozart,
ôï èåúêü Ýíóôéêôï.
Edvard Grieg
Ï Mozart óõíäõÜæåé ãáëÞíç, ìåëáã÷ïëßá êáé ôñáãéêÞ Ýíôáóç
óå Ýíáí óðïõäáßï ëõñéêü áõôïó÷åäéáóìü. ÐÜíù áð' üëá áõôÜ áéùñåßôáé ôï óðïõäáéüôåñï ðíåýìá ôïõ Mozart - ôï ðíåýìá ôçò óõìðüíïéáò, ôçò ïéêïõìåíéêÞò áãÜðçò, áêüìç êáé ôïõ ðüíïõ - Ýíá ðíåýìá
ðïõ åßíáé áãÝñáóôï êáé áíÞêåé óå üëåò ôéò åðï÷Ýò.
Leonard Bernstein
21 óïíÜôåò ãéá ðéÜíï, 27 êïíôóÝñôá ãéá ðéÜíï, 41 óõìöùíßåò, 18
ëåéôïõñãßåò, 13 üðåñåò, 9 ïñáôüñéá êáé êáíôÜôåò, 2 ìðáëÝôá, 40 êáé
ðëÝïí êïíôóÝñôá ãéá äéÜöïñá üñãáíá, êïõáñôÝôá åã÷üñäùí, ôñßï
êáé êïõéíôÝôá, íôïõÝôá ãéá âéïëß êáé ðéÜíï, êïõáñôÝôá ìå ðéÜíï
êáé ôá ôñáãïýäéá. ÁõôÞ ç åêðëçêôéêÞ ðáñáãùãÞ äåí ðåñéÝ÷åé ó÷åäüí êáíÝíá Ýñãï ðïõ íá åßíáé ëéãüôåñï áðü áñéóôïýñãçìá.
George Szell
ÐñïêÜëåóå ôï èáõìáóìü ìïõ üôáí Þìïõí íÝïò, ìå Ýöåñå óå
áðüãíùóç üôáí Ýöôáóá ôçí ùñéìüôçôÜ ìïõ, åßíáé ôþñá ç ðáñçãïñéÜ ôùí ãçñáôåéþí ìïõ.
Gioacchino Rossini
Ï êüóìïò ðïõ Ýâãáëå Ýíáí Mozart åßíáé Ýíáò êüóìïò ðïõ áîßæåé
íá óþóïõìå. Ôß åéêüíá åíüò êáëýôåñïõ êüóìïõ ìáò êëçñïäüôçóåò,
Mozart.
Franz Schubert

"Ο έρωτας, όνομα ουσιαστικόν, πολύ ουσιαστικόν