Εφαρμογή Πολυκριτηριακής Ανάλυσης για την εκτίμηση των

Εφαρμογή Πολυκριτηριακής Ανάλυσης για την εκτίμηση των ανθρωπογενών επιπτώσεων
στο παράκτιο περιβάλλον με έμφαση στην αλιευτική δραστηριότητα
Βασιλική Ζέλιου1, Ουρανία Τζωράκη, Ιωάννης Μπατζάκας, Δήμητρα Κίτσιου
Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας, Σχολή Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
(1) E-mail:
[email protected]
Εισαγωγή
Αποτελέσματα
Η σημασία των παράκτιων ζωνών τόσο από οικολογικής, όσο και από
κοινωνικοοικονομικής άποψης αναγνωρίζεται ευρέως. Η διαχείρισή τoυς προτείνεται να
χρησιμοποιεί δείκτες για την αξιολόγηση των πιέσεων που προέρχονται από τις
ανθρωπογενείς δραστηριότητες και δείκτες για την αξιολόγηση των επιπτώσεων και της
κατάστασής τους. Οι δείκτες αφορούν σε οικονομικούς και κοινωνικούς τομείς, αλλά και
στο περιβάλλον και μπορεί να σχετίζονται με την αλιεία και τις υδατοκαλλιέργειες, τις
μεταφορές, την ενέργεια, την προστασία των ειδών και των οικοτόπων, τον τουρισμό, τη
βιομηχανία, την κτηνοτροφία και τη γεωργία.
Κύριος στόχος της παρούσας εργασίας είναι να διερευνηθεί ποιά ζώνη του χερσαίου
περιβάλλοντος ευθύνεται για τα εμφανιζόμενα προβλήματα ρύπανσης του κόλπου της
Καλλονής της Λέσβου με άμεσες επιπτώσεις στην αλιευτική δραστηριότητα.
Μεθοδολογία
Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε βασίστηκε (α) στο διαχωρισμό της περιοχής μελετης
σε ζώνες που αντιστοιχούν στις βασικές λεκάνες απορροής του Κόλπου (Χάρτης 1), (β) σε
συλλογή δεδομένων από την περιοχή μελέτης και επιτόπια έρευνα που επικεντρώθηκε
στην άποψη των επαγγελματιών αλιέων και (γ) στην εφαρμογή πολυκριτηριακής
ανάλυσης [1] με χρήση του λογισμικού DEFINITE, ώστε να αναδειχθούν οι λεκάνες
απορροής που έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο Κόλπο.
Οι μέθοδοι πολυκριτηριακής ανάλυσης που χρησιμοποιήθηκαν είναι η Μέθοδος
Κυρίαρχου Σήματος (Regime Method) και η Μέθοδος Βαρύνουσας Άθροισης (Weighted
Summation) και επιλέχθηκαν τέσσερις ζώνες (Λεκάνες απορροής: Τσικνιά,
Μυλοπόταμου, Βούβαρη και Ποταμιάς) οι οποίες και ιεραρχήθηκαν. Οι δείκτες /
κριτήρια που επιλέχθηκαν διακρίνονται σε δείκτες πίεσης που αποτυπώνουν την ένταση
που υφίσταται η περιοχή μελέτης από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες και σε δείκτες
κατάστασης που είναι σύνθετοι ποιοτικοί δείκτες και περιγράφουν την υφιστάμενη
κατάσταση των υπό μελέτη λεκανών απορροής [2,3]. Τα κριτήρια που επιλέχθηκαν και το
εύρος τιμών τους είναι εξής:
Μέθοδος Κυρίαρχου Σήματος (Regime method) χωρίς βάρη
Tsiknias
Mulopotamos
Potamia
Vouvaris
1
2
3
4
Total
Position
Η ιεράρχηση δείχνει ότι η λεκάνη απορροής που εμφανίζει μεγαλύτερη επικινδυνότητα για
τον κόλπο Καλλονής είναι αυτή του Τσικνιά, ακολουθεί του Μυλοπόταμου, της Ποταμιάς και
τέλος του Βούβαρη. Οι δύο πρώτες θέσεις της ιεράρχησης παρουσιάζουν μεγαλύτερη
αβεβαιότητα σε σχέση με τις δύο τελευταίες.
Μέθοδος Κυρίαρχου Σήματος (Regime method) με χρήση βαρών
Tsiknias
Mulopotamos
Potamia
Vouvaris
1
2
3
4
Total
Position
Με χρήση βαρών η λεκάνη του Τσικνιά εξακολουθεί να εμφανίζει τη μεγαλύτερη
επικινδυνότητα και ακολουθεί αυτή του Μυλοπόταμου. Της Ποταμιάς ιεραρχείται Τρίτη, ενώ
η λεκάνη με την μικρότερη επικινδυνότητα είναι αυτή του Βούβαρη.
Μέθοδος Βαρύνουσας Άθροισης (Weighted Summation) χωρίς βάρη
Tsiknias
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
ΔΕΙΚΤΕΣ / ΚΡΙΤΗΡΙΑ
ΕΥΡΟΣ ΤΙΜΩΝ
Ροή γλυκού νερού (Mm3/yr)
12 - 15,6
Ποσοστό (%) καλλιεργούμενων εκτάσεων ανά λεκάνη απορροής
2,6 - 33,2
Ποσοστό (%) βοσκότοπων ανά λεκάνη απορροής
17,65 - 55
Φορτίο αζώτου (Ν) (τόνοι/έτος)
1,02 - 15,7
Φορτίο φωσφόρου (P) (τόνοι/έτος)
0,06 - 1,29
Αριθμός αλιευτικών σκαφών
18 - 40
Πληθυσμιακή πυκνότητα (άτομα/km2)
9 - 104
Δείκτης τρωτότητας (CVI)
7,82 - 8,75
Ποσοστό (%) δασικών εκτάσεων ανά λεκάνη απορροής
12,3 - 79,8
Ποιότητα θαλασσινού νερού (E-coli/1000mL)
1366 - 6000
Ποσοστό μεταβολής πληθυσμού (έτη 2000-2010)
-0,02 - 0,01
Μέγιστη συγκέντρωση νιτρικών μετά από πλημμυρικό επεισόδιο (mg/L)
0,8 - 3,5
Mulopotamos
Vouvaris
Potamia
1
2
3
4
Total
Position
Η μέθοδος Βαρύνουσας Άθροισης χωρίς χρήση βαρών δείχνει πως η λεκάνη που επιβαρύνει
περισσότερο τον κόλπο Καλλονής είναι αυτή του Τσικνιά, ακολουθεί του Μυλοπόταμου, του
Βούβαρη και τέλος της Ποταμιάς με καλό ποσοστό βεβαιότητας.
Μέθοδος Βαρύνουσας Άθροισης (Weighted summation) με χρήση βαρών
Tsiknias
Potamia
Η κάθε μέθοδος εφαρμόσθηκε δύο φορές, με και χωρίς απόδοση βαρών στα κριτήρια.
Η ιεράρχηση των κριτηρίων ανάλογα με τη σημαντικότητά τους είναι η ακόλουθη:
1. Ροή γλυκού νερού
2. Ποσοστό (%) καλλιεργούμενων εκτάσεων ανά λεκάνη απορροήςΠοσοστό (%) βοσκότοπων ανά λεκάνη απορροής
3. Φορτίο αζώτου (Ν) - Φορτίο φωσφόρου (P) - Αριθμός αλιευτικών
σκαφών
4. Μέγιστη συγκέντρωση νιτρικών μετά από πλημμυρικό επεισόδιο Πληθυσμιακή πυκνότητα – Ποιότητα θαλασσινού νερού
5. Ποσοστό μεταβολής πληθυσμού (έτη 2000-2010)
6. Ποσοστό (%) δασικών εκτάσεων ανά λεκάνη απορροής
7. Δείκτης τρωτότητας (CVI)
Τέλος, η ιεράρχηση των ζωνών / λεκανών απορροής αξιολογήθηκε ως προς την
ευαισθησία της (Sensitivity Analysis) αποδίδοντας στις τιμές των κριτηρίων ένα ποσοστό
20% αβεβαιότητας (σφάλματος).
Mulopotamos
Vouvaris
1
2
3
4
Total
Position
Με τη χρήση βαρών, η λεκάνη του Τσικνιά εξακολουθεί να αναδεικνύεται ως αυτή που
επιβαρύνει περισσότερο τον κόλπο. Η λεκάνη απορροής που επηρεάστηκε από τη χρήση
βαρών είναι αυτή της Ποταμιάς η οποία ιεραρχήθηκε δεύτερη. Ακολουθεί η λεκάνη του
Μυλοπόταμου και τέλος του Βούβαρη. Παρουσιάζεται μεγαλύτερη βεβαιότητα για την 1η
και 4η θέση της ιεράρχησης.
Ενδεικτικά αποτελέσματα επιτόπιας έρευνας
Πού πιστεύετε ότι οφείλεται η μείωση στο
αλιευτικό απόθεμα;
Εάν θεωρείτε πως υπάρχει ρύπανση στην
περιοχή που πιστεύετε ότι οφείλεται;
Συμπεράσματα
Η λεκάνη του Τσικνιά είναι αυτή που προκαλεί τη μεγαλύτερη επιβάρυνση στον Κόλπο της
Καλλονής σε σχέση με τις υπόλοιπες, γεγονός που επιβεβαιώθηκε με τη χρήση και των δύο
μεθόδων με και χωρίς απόδοση βαρών στα κριτήρια.
Βιβλιογραφικές αναφορές
Χάρτης 1
[1] Kitsiou D, Coccossis H, Karydis M (2002) Multi-dimensional evaluation and ranking of coastal areas using GIS and multiple criteria choice
methods Science of the Total Environment 284:1-17
[2] Polatidou M, Tsirtsis G, Gaganis P (2011) Assessing nutrient dynamics in a small eastern Mediterranean watershed, CEST conference, CEST
2011 - 12th International Conference on Environmental Science and Technology, 8-10 September, Rhodes island, Greece
[3] Tzoraki O, Nikolaidis N, Cooper D, Kassotaki E (2014) Nutrient mitigation in a temporary river basin Environmental Monitoring and
Assessment 186:2243-2257

Download Report