NARUCILAC:
Prijestonica Cetinje
LOKALNA STUDIJA LOKACIJE
POD A Cetinje
IZ'lJESTAJ 0 STRATESKOJ PROCJENI UTlCAJA
NA ZIVOTNU SREDINU
OBRADIVAC:
STRUKTURA e.e.c. Podgorica
1_ _ ­
P'CI04 c.1II_..
lTlf..
sr
"" bYoT
0 SlRA' ''ill.OJ PR(JICJt....
IITlCAJ,Il.
SOlED.....
Fl.<lroo lim:
llr Jjl ili( C....,.;t.. dlpl,inl. " " ' - -• • . . - , oodnog lima
_a__ __
~
"
- .--~
. , , . . _ STRUOCT\lfVlo
~
00
""~,
SlR""'T\IfVIo~oo
~ ~ ~ . . . . . O'*!
~o
••
.,.",...s..z.uST~KTVfV,aoo
__
- _",_u,.
-,­
00pl0in;I ~ ....-.og
0 IlJ"aolo
.....
""
~
I
~.. - - . .
P,~...
o.no.
0tiuIw.. . g rano«l ......
1 Opi. Iok~c ijo
voa. IHo",ogo.ografi,.1
p"<lol.,n,, ,GeomorfoloO" . ....~,.t
"
Se " miC'e k."'I"".t, ••
e
K.m.
,­ "'"""...... .....-......,.ut.
Flo<. - VOQO''''''.
-_.""""""
~
.. , ~ , - ~ ­
Pnogle<l ..._
) , Os>- P"lio _
0--_"".
P .........
-...­
"'""'_ . :
_.
'..,...IIOf_ ........
~
~
--­
-h--._.-­. . . .
-..
--P
.........,-' ...
g"aq'"
~
"" _ _ ""oOUto
..-..
'ld_.oetu_
ao;o
~"­
_ ....,01_
~)<I ' '''''~ ODd.
Po otoj8Ce " Of1/!!
PI."" . no . t. nj"
PooI..! n. arM"l<tufli
_."...", >110'1"
_ " " ·tarte
".....".,... +<om...,"'_ _ "~_""!<I~
_."" sw.,.
E1oOJ_.~"'-""'"
l_
1O-dF _ _
"- Opis • • ' ' ' - - ­
S. Opis ~", ......... ~ _ u~
0,... ... ~ . _.... , _ _
~f1j8 I . "'- . . . oble kolo
1/I""'1' n.
_I
__
..--""p "''''... ... ,........,"""""" ',,"om ,...
1<Iin'l.1"'•...,.""ter,.U'"
----- -'_ 0 1
lIbOlll I no 'o'Odo
i.lIc.ol III v~
UloUlI no IIoru , _
UIIco,I'" ..... . . - - _
ztIr~
UlIcat' ...
I. 0 "", mJel'l ..
-:lNlet>..
~bl.ll.av.nl' lhO\Iut,~
Iolj..... ,. _ _ Ulicata n
¢.o l n ~ ; ~
- . . ~ ~.... <'licaja
rn
¥Ode
~ U l _. ._
.........
........ za _ _
_
"lICal" no Il1m'n" ...-:1m"
"'.
~
_
... _
..... :z.o .-.--.. _
IIoru . _ ...
..
_
,.--.".
........:z.o.-t-;o _ ..._.........
~ u ,_·· ,
~
ZIt I "
.. . ' _
, . pojzal
_
- , ,_ '
.. _
;
.:
u~_
,nwe..._
"'"'"1"
1. PtOil...... ptKonja
na h yotnu ..od,nu
Opo. 1'fOQ' "",a ~ .
f, 0pis _ ._
~ " "" - ' ",," "
oe-o ~~
• Po6Kl . , •
_ _ .. _ udlO .~"""""-'"
loc _
",*1'-"""",,,,_,,,,
It
P_u_...,.,...<IlI ...
~
Li.......
..._ . .
1. 0 _ " ,
~
_
~_
OPSTA DOKU MENTAClJA
fZVOD IZ CENTRAl.NOG REGISTRA
PrivrMirtog Suet. u Podgorici
R ~!I ;s l ar 5 k ;
DalUmIW_p<>Oa'....
brej
1>5 0920 11
M alic", blOj
"STRUt(TURA"DRUSTVO ZA PRu.tANJE USLUGA IltaENJERIHGA I KDNSALTIffGA
POOGOR~ '
o tt ft . '
.-- -- -\&
-,,. ­
-~
[
. ..... ""
' ,.,,,, "
,
"_
,
... . . . . . . .
""
(I
0
Pl U" 'VNl'
t
-
-"---...
­
0.­
sU lIw \A .Il!Vl I'llE!JC.o, !!JI G ~
I I. SEIlClo!AAJCl.JlPlLfI !CAllfl .l.~
' ' ' ­ 0 11
1"<"'''''.•' ',<,0- II
r lda-"-"0920ltC.g;;;;o---------------,,~;;;:~
o<O
-­
--­ --­
. "1 _ _,
-l'"
~-
UNIOA
,~
~- ~
:::::
POLISA
"OOlO't,
ZA OSrGURANJE 00 ODGOVORNQSTI
. ._ - -­
U90wa' .c _ lllu... ~,. ,S~ "_I'OOGORlCA, 11JL\.A lG1lAOA tELE9lt
o.o,..••~ .. '
ITWUICTUIiL\. 11_1'OOG'>"lC....11.1Ul.A lGRAOA ¢ EL-E"BoC
PIIl _ _ ",, ­
_
. ~ OO'P 101 .
, .... " ..... .. !I'W'" XI
len
"
"'. 9..,1'_""_
..... ..-....
­ • •. . . ...
... _ _ .. "0'1
"-N I
_
0-"
­
--..........,_.__. ,..
-.=
,.,_. ._0.-' ._,_....
~
..
.._
OJ
.. . _
~,,,*,,
e.
""'
,
_
' 6 ""
...
~OOOOO
,.....,..... _ _ " .00
0pMI _
• • _ _ .. , c ' .... _ _ . .
.. _ _ .. ..
_ •
•
,mo", to'
04' . . . . . .
~
-- ~
fOI l
•___
_ M9_
'.~_'"
p~..
5 000 ,00
"
too
_ _. _ ....,. 4_ _
: ' : :" "' '''''''' ""'II'- .- " _ _
J
""'",...,.,...,.
_
_
_ ~""'"
5tr1O fl.llI(IIIO*' _
""'_~_
~ IJ10 ElJIl
, ... 10'll ,,,,",",,,,,, lOll fUll
.-..:.0 " .._
~-
""•.ce
•
-_
-__.­ _-_--- - --_
----'_.
_-.
.. _..-_. _--.. _-_.__
h.",,~
..
_
....
_
,00 f _ "'
..
~.......-,.. .......ru­
.. . . 20 " "" "01 10'1 ,-00 .. ....".. _
,t, •
..._
~ t ...
.... .. . . ..
~
"It:'L_'
BrO) 1201- 11)16 111
Po<lg (Jlial . 15 .12 2 008, god"",
t,l ",. lalSt'.oO za .. ko~ ' azvaj. rje b . aJua po l'IMt,le. u 000 "S lruI,Ma'
ur-...
u:
"",..ala
13<1 z".""", 0
protlonl , IZgo ,",,~,
r Slldt-l' """ CG-. b. 5 1108) i ~ 1116 Z.....ona " ~ uPla........ _!I4>*u
( 'S lult>elll list CG" , bI 60103) dOflOSl
PoGgo ...., .... 0Sl"CPYU
~""
RJf $E IUE
0 .0 .0 . "S TRUI(l\) RA" IZ PoOjj<> iOi
cJteIal ~osl ,
.... .".
~", llOllU......
llDAJE SE
UCf HCA la cN'4i>",ol!
ara
O b r a z l o f lt Rj.
13n,jeVOfI'I 0<1
11112 008 ~,
0 ,0 0 , ·'S... oAo rut. ·· ,z Podgo,"oe, Iraillo II'
"'da.a ni<!~""" ZoO oba. ljanJ" dJ"la mo . b
"'lOde ~ n "'ih OOl<umer>ata
P ........., d " * - t ..."" J" lo PI- - 00l~ tlana :J.5 ZaI<OftI. 0 ",ooe"lu
proS/o ,a '''~_~ o!ljebla, mote CIa lC1'a"".e JII.. ,edno drulho WJ" '" ~.., u
o"ntta ln' ~' Il
p n.l1':dn"ll
ob rr,,;);II'J" dJ"la tn<>lb ", adrr ~r1$k<h
""_....-ata ,. 0
M,nISl."1YO
_
........ _
.<Id.p_
,. .... lim ,,"'OfIDm
el<ono""I<, 'aNOt, """"""'0
J" pod ~ ,J"I ' . ",nr"". , pnlohnu
<Ja D O 0 "St ru"'u " " Il Pod9ot <:e, l ~u nJil .a
~l"~J" d,oe.... 0$10 w ade plan>.l<Ih do/Iumena la - .ad' bo9a W 10fI'I _ _
....:Uvu, WO\jIa5tI<> laI<on..
..u- ",,"nea
la
<i<JlwttIen~, pa
OWl
J"
~ allO .
,,..-,,. ;e "on.tno
lid.,.
u _ ."""'" pootupku
r>jega i . lb" n,," dOl'uSklna,
_u CfTe Gooe """ u o<l JO dana o<l d...
..e<: Be ~ ",...,.. IuJba UPlM'JKIJTl
fIf'_
'J"'i.anI.I
,p,"'''
"010"" .
U G OII O !!
.... 11m 0 PQSl.Oy!!OJ lA!!ADM.l1
Z, l<lj"t.n" Podgo"cl dan' nl .OS.2012g ., I,m"',,:
.,......
. Smullll,lR
00 II "
Plo_
.
=_t· ...... =
.....
,
."_ -._p_
e-
e
4p' " . 9-~
_
I 4 _~
i> P '; ....
C" ""i"'" ",k.t. PI," 'I
""'"
......
d.o... _ P iJ _
DodoJIOf p r
..... . - _
. . - . . . . ...
ue-."... "'MIl ~
0 a lra-'" , - - - , _
.. PI:lCA. ...-.­
..,.
-..--. j . . llJ/l2 ocr
~
e-.;.. ,......
--
2<4l12lOl:!rg . " " ' - ~ ~ S OIlJI<f\lAA ' Po' l
Cd
1::U."' 2
Pla ner)Ol dul.on dalzvJe*tal 0 "'-_oi prOqef1< ulOCOja "" ~""'..... 'ed<"" il
«ana
1_
lIgooora ..."'" " .. <adu . . . . . - - , .. ~ , _
...
__
...,
_ a _ _
i .. _
........ 'Ok""""" _ _ ocr
,~,
.. - . . " cia _flute - " ". uuo- •."... CO
<lafrnNlI re1jo..,.....,. POl,.:
' oWYele ~ """""" sa,..,."." ~ I
..oruI>Iac , _
ovog lJgovora
,~ .
E
-
",..."..
'l""m'",," _
'lIP
...
__ •
"
,... Ii •
_
. ""'"""
-mou _ ..
,~ .
CN"llJgovor ,. ~ " .
(oIaIln) ,""""""'" """""",,,. oil ""'""
_ ""I" PO 2 (""aj pOrn,,"-,
0bIe .. r......
, .~ O l.l
l'(I I'I"IItt.\ J ' I .xMI\Il I~
l'U I' I,otk, l O~ , I II<\
l.jY\ t'lKI!Ii 5MiI1AM1\ ,\\\1.\lIli
",om.
;0 •
""'"" ,.... ,.., CO'
..,.,
,_
u ........
"." ..., _
,"<_
_ ...
_
..
,"" _ _ .. ,....... ,,. _
.. w·......__
.....
'_'" K... _.'_.· "'
<Ir'> ""
...... .....-........ "'~
.•,-,,"':<-.
.
ro_ .. _"_ ' ' ' -1' ' _
. . .'" . . _
-'""""-. " . - "'" .._
.... ...It>
.
• ..y ­
•
•
.
.­
_' '''
.
..... . <""'l<>a
. ,.,., <.......
'. ~
••
· ·,'"', , · •
/
No """"'L d,u,,, 10 Z. \'u,w u
'il'"l";;~uj
I",,,,jc n ;
u(;~~ja ,, ~
t;,' ntllu . . c d;,,"
I" Sl uihmi I;.,III.('U', broj 80(05). Sekrelar S."'''',i,iatJ za plani1anj e i ureM nie
I'm, "" . I'rij,·,t<>fl ic~ dmw,j
Olll. UK U
" iuadi S lra l.. ~ ke pnlcjene "Iic~ja na zivot nll sr ed inu Lc kalne
sludije lokaei]e ,,1' f Jll A"
ban
Pri,lupa "" izradi Strale,ke procjene U1icaja na i;vol "u sredlnu (\J d"ljcm lekstu :
Slfaldke I'rocjene) Lokolne studije lolacij e •.POIM'· koj. ,,~uh ..aLa kau , la,.,;h
parcclc br. 606 7. M6M i 666 9 K.O. Njcgu~ i u ukupnoJ po mj~ i od ceo 1'.00 ha­
1.",,"lnom ,Iudi,ium J" kacijc .J'ODA" za LUi m a '" prostor za i:q;mdnju viken<1 kuea
u SIJOOLI '" kr;tcrijumim. ,,,,,;lC j ivnln. , redille
~ [rald k o ", procjenom uticaj. na i ivomu ~r " d i1\u I.okal"" s(udU' lokacije ,YODA"'
" f>c,bjj editi da po bilo korn osno\'U ne dode do ~ "l! a<l i ,' anj a, KaO i da ,;e ne ,tmr;
neg"livan ulieaj na: 'eTllIWle, '-odu, stani<te divljeg biljnag i Zivolinjskog ,;vijeta,
huke i vibracije. va7.duh, klimu, stanovnislvo j .'Jra ylje ljudi u ok"l ini
Cla n 4
o izvrsenoj StratcSkoj procjeni izradice se l7,je,taj, u skladu .'a Zakonom.
Sd,retarijat p",jera"a jzradu Jzvj e.\laj a. pravnom lieu iIi pr~dllz('inik" ~oji je
upi,a" U oogo,,-arajuci registar 1lI oba,'lj anje p",I,,"a Ur.de pl"n,~ ih dokurne"~la .
<[ud ij a i ~n~ li,.a uli~aj~ n~ "imlnu ""dinu. I." kal" e srudije lokacije .,PODII".
$I.,.
IZ I'n:dhndrl<oe
18.I<!1 ~ 5C UM U011;0 dana oil dana OOjll\lj l\"3IIJa U
"hll l~nl-,m Ii.'" Cmr Go...- - ""lillnski 1""'J'i."l.
l,,· j~
Sri-..... :>Tijal "'"- planinn.. i urNmF J'IRl"'lO'" "MlbiJnli..., ut~ ja' no<ti U
r;wna.' ''''Ju Inj.....ja 0
,e:lkoj p j~n i U <.I< 1.... u ... prognmom ~ "ji m co: ""
Ulnd,,, n,,;'in i ruLw i
do> U >lIdr!i
Izvjd la). " Stnl..... oj pmcj....i i
I
"""In
n, h" i jll..... ra""",• •
I l " I ~ "aJ " .tr3 [~ Sll <>i pl"",j,,,,; ; ",ogrllm i, PI edl~
"t>j .,' it~ "" ,..
"';IIl r , ij c~(}J1i"" "",w , "<ll ni~~ i Ud,,,,,,,,,,m Ji'tll _I'M.I.d."
,\.0,.
,...oJ,
<''Illn 6
h nan" j,.k. sred't\'a ZII imI<lll l " j dta.l ' " ,t""ciJ."j pru<:j~m nb"wijcd;e.: "" iL
hudJ... Prii<'<'onic<:
( n . <dIuka otupa ... """tIll dIon"", ob.Ja.lji" a:lJa II ' Slu1I><nom Iisru Crne IJo:ft ­
opl'hn<l.' ...",;';",
It n~ O~ }SI Il)lj.-J _
C..in)'C. 11,082 003,
godi n ~
ObrllLlo lenje
j'r"YIll Oil"'" , a iZIadu Slmld ,," procjcn" utic aj a na f i" otno sre<J ino Lo kal ,,~
, ludij " lokae;jc "POIlA" je sadrJiln u t lanu 10 , lilY 2 Zakona 0 strate<;koj pnw jc11 i
lI1i ,aja n~ J.h utau sredim' ("S lulbeni Ii'l ){C G" . hroj 8 0i O ~) koj im ie propisano da
Odluku " i, raJ i ' lrote! ke procjene J onosi organ naJl d iln Lit pripre ",u r laTl'
i , t< ", r" m ~ n o sa "dI LJ kom" i".Ji r1 .na.
Odlllkon, imwi Lob in" 'ludije lukacije ,;'O IlA" pmtup i c~.w Jc lillJ n"j an. lizi
proq"ra k"ji j" " aml m planom nam ijen i~n ;.a iLgradnju rurnlnog pro'lO", a na
o,non, inic ij ative J a se planira izgrad n j. " ikcnJ kue. u cilj u razvoj a O"O~
[x.Jr"" ja
Z"I" , 1OV0l! planaje P'J,'rsine od c,a 15,00 na.
Odl"b im~ /il dlJ ilit se iLradi ILvj es'"i 0 ' 1;rlildkoj p H>~j~n i ul;caja na l ,,'ulnu
"eJ inu pla",kih rjdcrlja, V~ 'aI]( '
proslOffill organ i'.aciju (~u,ti "a " . ""lj ~n "Sl i>
n~mj~ ,," povrSina, kr>efi eijent i 7 ~ r ad.i en o Sli i n uzelost;. i"l, a' lr\, klllrni brae il"ti i
dr I.
~" 0>110"0 V ,je,taja "adlc1ni organ d.j e saglasnost iii od bija >a ~lje" ;.. <1.vanjc
",,;,.I''''' ' ''li no Iz"j eMaj .
( h-a odloka je sa,la"ni diu odluke in-adi lAlKalne studije lokadjc ,J'OllA"' .
°
'.Ii
°
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
UVOD
Osnov za zaštitu životne sredine predstavlju odredba Ustava Republike Crne Gore (član 1)
kojom je Crna Gora proglašena ekološkom državom. Time je zaštita panoramske ljepote i
biodiverziteta Crne Gore dobila visoki značaj.
Crna Gora je Stratešku procjenu uticaja na životnu sredinu uvela u postupak odlučivanja
Zakonom o Strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu RCG (Sl. list RCG br.80/05), koji je
načinjen u skladu s odredbama Direktive Evropske Unije 2001/42/EC o procjeni uticaja
određenih planova i programa na životnu sredinu.
Zakonom o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu definisana je obaveza sprovođenja
postupka strateške procjene uticaja na životnu sredinu za planove i programe iz oblasti
urbanističkog ili prostornog planiranja. Zakonom o strateškoj procjeni uticaja na životnu
sredinu, koji je počeo da se primjenjuje od 1.januara 2008.g, propisana je obaveza vršenja
strateške procjene uticaja na životnu sredinu u okviru postupka izrade i usvajanja prostornih i
urbanističkih planova.
Osnovni metodološki pristup i sadržaj Izveštaja o strateškoj proceni definisani su Zakonom o
strateškoj procjeni, Zakonom o zaštiti životne sredine (2008), Zakonom o zaštiti prirode
(2008) i Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata (2008) i Odlukom o pristupanju
izradi Strateške procjene uticaja na životnu sredinu Plana.
Odredbama člana 5 Zakona o Strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu RCG, propisano
je da se postupak Strateške procjene obavezno primjenjuje za planove ili programe iz
„urbanističkog ili prostornog planiranja ili korišćenja zemljišta, a koji daju okvir za budući
razvoj projekata koji podliježu izradi procjene uticaja na životnu sredinu u skladu sa
posebnim zakonom, kao i za one planove i programe koji, s obzirom na područje u kome se
realizuju, mogu uticati na žaštićena područja, prirodna staništa i očuvanje divlje flore i faune”.
Postupak Strateške procjene po pravilu, uključuje analizu mogućih uticaja na okolinu, njihovo
dokumentovanje u studiji te sprovođenje postupka konsultovanja javnosti o načinjenoj studiji.
Procjene u svojoj suštini trebaju biti proaktivne, jer su sastavni dio procesa donošenja
razvojnih odluka, povećavaju transparentnost u postupku odlučivanja i osiguravaju učešće
javnosti u samom postupku.
Strateška procjena uticaja na životnu sredinu je postupak u kojem pored radnog tima za
izvođenje postupka Strateške procjene trebaju učestvovati i zainteresovani organi, institucije i
javnost. U skladu sa takvim strateškim i planskim orjentacijama, Izvještaj o strateškoj procjeni
uticaja na životnu sredinu predstavlja i sastavni dio lokalnih studija lokacija. Prilikom izrade
Strateške procjene uticaja na životnu sredinu moraju biti uzete u obzir sljedeće karakteristike
uticaja: vjerovatnoća, intenzitet, složenost/reverzibilnost, vremenska dimenzija (trajanje,
učestalost, ponavljanje), prostorna dimenzija (lokacija, geografska oblast, broj izloženih
stanovnika, prekogranična priroda uticaja), kumulativna i sinergijska priroda uticaja, i druge
karakteristike uticaja. Različite vrste uticaja mogu se definisati kao:
Neposredan uticaj: utvrđuje se ako se planom predviđa zahvat u životnoj sredini koji na
terititoriji Plana ima neposredan uticaj na izabrane indikatore stanja životne sredine.
Utvrđeno područje neposrednog uticaja zavisi od stanja na terenu, detaljnih podataka o
sprovođenju zahvata u životnoj sredini i od ostalih značajnih okolnosti.
Širi uticaj: utvrđuje se ako se u životnoj sredini predviđaju zahvati sa uticajima koji nijesu
neposredna posljedica sprovođenja Plana, nego se mogu dogoditi na nekoj udaljenosti od
izvornog uticaja ili nastaju kao posljedica sprovodjenja Plana (naprimjer: zahvat u životnoj
sredini koji mijenja kvalitet ili količinu vode i na taj način utiče na ekološko stanje močvarnih ili
vodenih tijela sa kojima je hidrološki povezan).
Kumulativni uticaj: utvrđuje se ako se Planom u životnoj sredini predviđa zahvat koji ima
manji uticaj na izabrane indikatore stanja životne sredine, ali zato zajedno sa postoje'im
1
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
zahvatima u životnoj sredini ili sa zahvatima koji su tek planirani, odnosno u sprovođenju na
osnovu drugih planova, ima velik uticaj na izabrane indikatore stanja životne sredine, ili ako
ima više manjih pojedinačnih uticaja koji skupa imaju značajniji efekat na izabrane indikatore
stanja životne sredine.
Sinergijski uticaj: utvrđuje se ako se Planom u životnoj sredini predviđa zahvat sa uticajima
koji su u cjelini veći od veličine pojedinačnih uticaja. Sinergijski uticaji se pogotovo utvrđuju u
slučajevima kada se količina uticaja na habitate, prirodne resurse ili urbanizovana područja
približi kapacitetu kompenzacije tih uticaja.
Stalni uticaj: predstavlja uticaj koji ostavlja trajne posljedice i
Privremeni uticaj: predstavlja uticaj privremene prirode.
U skladu sa Zakonom o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu bilo je neophodno
uraditi Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu za Lokalnu studiju lokacije
„Poda“ - Cetinje (u daljem tekstu ISPU LSL), po sadržaju koji je utvrđen predmetnim
Zakonom i relevantnim podzakonskim aktima.
U toku izrade nacrta ISPU LSL vršena je integracija zahtjeva zaštite životne sredine u
planerska rješenja Nacrta Lokalne studije lokacije „Poda“-Cetinje
Predmet Strateške procjene uticaja na životnu sredinu je područje obuhvaćeno Planom. U
Strateškoj procjeni uticaja akcenat je stavljen na analizu svih planskih rešenja i
prepoznavanje onih koja u određenoj mjeri mogu ugroziti kvalitet elemenata životne sredine
u fazi realizacije Plana.
Pravni dio ovog dokumenta obrađuje zakonske i planske dokumente koji su relevantni za
zaštitu životne sredine sa posebnim osvrtom na propise koji su ključni za procjenu uticaja
planiranih zahvata u zoni zahvata LSL „Poda“-Cetinje.
2
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
1. Opšte informacije
Povod za izradu LSL Poda jeste stvaranje planskih uslova za valorizaciju predmetnog
prostora, i izgradnju stambenog kompleksa sa pratećim sadržajima turizma i komercijalnih
sadržaja.
Zahvat LSL Poda definisan je na osnovu inicijative budućeg investitora - vlasnika zemljista,
kojom je iskazan zahtjev za izgradnjom predmetnih kapaciteta.
LSL Poda se radi na osnovu smjernica Prostornog plana opštine Cetinje iz 1992g.
Važećim Prostornim planom Opštine Cetinje iz 1992g. za prostor koji je obuhvaćen Planom
planirana je "izgradjenost na ruralnom području" i "golet".
NAZIV PLANSKOG DOKUMENTA
LOKALNA STUDIJA LOKACIJE “PODA”
OBRAĐIVAČ LSL:
STRUKTURA d.o.o. Podgorica
DIREKTOR STRUKTURA d.o.o.:
Hanja Radinović Dedijer d.i.g.
R A D N I T I M ZA IZRADU LSL:
ODGOVORNI PLANER:
KSENIJA VUKMANOVIĆ, d.i.a.
URBANIZAM:
KSENIJA VUKMANOVIĆ, d.i.a.
DEJAN PALIBRK, d.i.a
SAOBRAĆAJ:
SIMO MATOVIĆ, d.i.g.
HIDROTEHNIKA:
ZDENKA IVANOVIĆ, d.i.g.
ELEKTROENERGETIKA:
IGOR STRUGAR d.i.e.
TT INSTALACIJE:
DRAGICA VUJIČIĆ, d.i.e.
PEJZAŽNA ARHITEKTURA:
ŽELJKA ČUROVIĆ, d.i.p.a.
Pravni Osnov
Pravni okvir za Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu čini Zakon o
strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu (“Službeni list RCG”, br.80/05), podzakonski akti
doneseni na osnovu ovog zakona i Programski zadatak za izradu Lokalne studije lokacije
„Poda”.
Odluku o izradi Strateške procjene uticaja na životnu sredinu Lokalne studije lokacije „Poda”
a na osnovu člana 10 Zakona o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu („Službeni list
RCG”, br.80/05), donijela je Opština Cetinje.
Lokalna studija lokacije PODA uradjena je na osnovu:
•
Odluke o pristupanju izradi LSL Poda, Cetinje
•
Programskog zadatka za izradu LSL Poda, Cetinje
•
Ugovora o izradi LSL Poda, Cetinje
•
Zakona o uredjenju prostora i izgradnji objekata
3
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
2. Opis lokacije
Zahvat Lokalne studije Lokacije Poda nalazi se na području Opštine Cetinje i zahvata
površinu od 15,85 ha.
Predmetna lokacija se nalazi u zoni postojeceg naselja Poda, u Zaštitnoj zoni NP Lovćen, na
samoj granici opština Cetinje i Budva. Kolski pristup obezbijedjen je preko asfaltiranog
lokalnog puta iz pravca Kotora, koji prolazi pored naselja Troica, Pipoljevac i Mirac, i ide
prema Kuku. Dionica lokalnog puta uz predmetnu lokaciju je makadamski put.
Zaštitna zona Nacionalnog parka - kontaktna zona (tkz. baffer zona), za koju se ne donosi
plan upravljanja, obuhvata površinu od 8530 ha, od čega u okviru teritorije opštine Cetinje
5010 ha, opštine Budva 2090 ha i opštine Kotor 1430 ha. Lokacija Plana se nalazi na samoj
granici zone trećeg stepena zaštite (LIBERALNA ZAŠTITA), u kojoj su prisutni različiti
zahtjevi korišćenja za društvene i pojedinačne potrebe građana. U ovoj zoni je dozvoljeno
naučno istraživanje, u šumskim zajednicama sanitarne mjere njege i uzgojni radovi pošumljavanje, zabranjeno je unošenje novih vrsta biljnog i životinjskog porijekla. Moguće je
unošenje florističkih i faunističkih elemenata koji su postojali pa su iščezli, ako se utvrde
uzroci njihovog nestajanja.
U zoni NP uspostavljena je mreža lokaliteta sa kategorijama. Jedna od ovih kategorija su i
stalna naselja u široj zoni Parka - Očinići, Ugnji, Vrela, Obzovica, Brajići, Lapčići, Poda,
Mirac, Žanjev do, Dubovik.
Ograničenje razvoja predmetnog prostora predstavlja demografska erozija, nedostatak
adekvatnog kolskog puta i tehničke infrastrukture, kao i velika nadmorska visina usled koje u
zimskom uslovima postoji mogućnost otežanog saobraćaja.
Zona zahvata Plana obuhvata prostor na nagnutom, strmom terenu, na nadmorskoj visini od
653mnv do 1400mnv, sjevero-istočno od naselja Poda. Zahvat se pruža u pravcu istok –
zapad, a kolski pristup je sa zapadne, niže stane lokacije.
povrsina zahvata plana iznosi 158.447 m2
Slika 1. Položaj lokacije
4
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
2.1. Voda (Hidrogeografija)
Hidrogeološke karakteristike planine Lovćena posljedica su geološke građe, klimatskih i
geomorfoloških karakteristika i njegovog geografskog položaja. Na Lovćenu nema stalnih
površinskih voda, i ona su uglavnom podzemnog karaktera tipičnog za kraške terene, gdje su
u karbonatnim stijenama usječene pukotine, sa karstnim izdanima.
Dubina karstifikacije je veoma velika na što ukazuje i primjer ponora na Ivanovim koritima, u
vrtači Blatište koja je na koti 1200m.n.v. Kao hidrološki fenomen, utvrđena je veza ovog
ponora i vrulje Grudić, koja se nalazi ipod nivoa mora. Na najvišim kotama su izvori na obodu
Jezerskog vrha i Štirovnika i po obodu uvale Ivanovih korita. Čuveni izvor Ivanova korita
nalazi se sa lijeve strane puta koji preko Bostura ide prema Jezerskom vrhu. Izdašnost mu
zavisi os režima padavina, a kaptiran je još krajem 19 vijeka.
2.2. Pedološke i Geomorfološke karakteristike
U pogledu geomorfoloških, visinskih, hidroloških i klimatskih odlika na prostoru opštine
Cetinje izdvajaju se tri oblasti: Lovćenski planinski masiv, Katunska kraška zaravan i zapadni
djelovi Skladarske depresije.
Zemljište na predmetnom lokalitetu je rendzina posmeđena na tvrdim karbonatima, plitka.
Rendzine su se obrazovale na kvartarnim karbonatnim drobinama, odnosno morenskom i
fluvioglacialnom nanosu i siparima. Radi se o vrlo plitkom zemljištu mrke boje i praškaste
strukture, koje leži na rastresitoj podlozi, koja kao supstrat zemljištu ima povoljne uslove
vlaženja, ukorjenjavanja biljaka i sl. što doprinosi do formiranja prelaznog AC horizonta.
Rendzinu kao zemljište prožima skelet koji čine odlomci krečnjaka različite veličine. Sadržaj
skeleta se povećava sa dubinom ali se on često javlja i po površini.
Slika 2. Detalj pedološke karte
Inženjersko-geološke pojave i procesi koji se susreću na terenu u zahvatu LSL-a rezultat su
egzogenih procesa, odnosno erozivnog djelovanja podzemnih i površinskih voda, kao i
endogenih procesa kao što su neotektonski pokreti i intezivna seizmičnost.
Erozivno dejstvo voda izraženo je u obliku procesa spiranja, usjecanja jaruga i rječnih korita,
bočne erozije, odlaganja bujičnih nanosa, procesa karstifikacije i klizanja. Oblike koji su
posljedica djelovanja tih procesa nalazimo duž cijelog istraživanog terena, a najizraženiji su
5
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
jaružanje i klizišta. Klizišta su najznačajniji i najrasprostranjeniji oblik narušavanja prirodne
stabilnosti terena na nagibima sa podlogom od površinskih partija flišnih sedimenata
pokrivenih krečnjačko–dolomitnom drobinom.
2.3. Seizmičke karakteristike
Utvrđeno je da je seizmičnost ovog pojasa genetski povezana sa pokretima blokova u dijelu
kore, koji je formiran poslije glavne faze ubiranja Dinarida kao posledica permanentne
aktivnosti jadranske mase u graničnoj zoni prema Dinaridima.
Kompleksna sagledavanja dobijenih podataka ukazuju na postojanje više seizmogenih zona,
od kojih su posebno važne one na južnom dijelu Crne Gore tj: Skadarska zona, zona Ulcinja i
zona Budve. U navedenim zonama dešavaju se snažni zemljotresi, čiji se maksimalni
intezitet kreće oko 9o MCS skale što predstavlja veliki seizmički rizik, što je naročito značajno
za urbana područja .
Takve su se pojave manifestovale i kod zemljotresa 1979. godine koji je iskazao maksimalnu
vrijednost ubrzanja oscilovanja tla na potezu Ulcinj - Petrovac, u granicama od 0,49 g do
0,21 g. Mjerenje seizmičkih parametara neposredno poslije tog zemljotresa u Baru dala su
sljedeće podatke: maksimalna akceleracija iznosila je 370 cm/s², maksimalna brzina 43
bm/s, a maksimalno pomjeranje 11 cm. Analizom vrlo izraženih razornih efekata zemljotresa
(od 15. aprila 1979. godine) na prostoru crnogorskog primorja i šireg prostora Skadarskog
jezera identifikovano je intenzivno manifestovanje destruktivnih geoloških pojava pri dejstvu
snažnih zemljotresa: likvifakcije, aktiviranja velikih klizišta i velikih odrona stijena.
Slika 3. Seizmički hazard
Slika 4. Seizmička regionalizacija Crne
Gore
Na slikama su pregledne karta seizmičkog hazarda (očekivano maksimalno horizontalno
ubrzanje tla u djelovima sile teže, u okviru povratnog perioda vremena od 100 godina, sa
parametrom očekivanog maksimalnog ubrzanja tla i sa vjerovatnoćom od 70%
neprevazilaženja događaja) i seizmičke regionalizacije.
Ti su podaci od izuzetne važnosti za potrebe projektovanja i izgradnje objekata. Radi zaštite
od elementarnih i drugih nepogoda, zbog konstatovanih nepovoljnosti inženjersko geoloških i
seizmičkih uslova tla, sva rješenja za buduću izgradnju i uredjenje prostora moraju se
zasnivati na nalazima i preporukama inženjersko-geoloških istraživanja sa mikroseizmičkom
rejonizacijom terena. U pogledu građevinskih mjera zaštite, objekti i infrastruktura treba da
budu projektovani i građeni u skladu sa važećim tehničkim normativima i standardima za
odgovarajući sadržaj.
6
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
2.4. Klima
Klima je definisana kao perhumidna-mezotermalna. Ova oblast se nalazi na mjestu ukrštanja
submediteranske i umjereno kontinentalne klime i odlikuju je sušna i topla ljeta sa
prosječnom temperaturom od 20o C i blage i vlažne zime sa prosječnom temperaturom od
2,1oC. Prosječna godišnja temperatura iznosi 11oC, sa godišnjom amplitudom od 20,1o C.
Opština Cetinje je poznata po obilnim proljećnim i jesenjim kisama i spada medu najkišovitije
oblasti Evrope sa i do 4000 mm vodenog taloga godišnje u prosjeku oko 3200mm.
Maksimalna srednja godišnja temperatura vazduha za mjernu stanicu Cetinje je bila 2007.
godine. Tada je prosječna godišnja temperatura bila maksimalnih 12oC uz 2972lit/m2.
Maksimalna temperatura ikad izmjerena je 38.9 C, a temperaturni minimum je iznosio 22.8C. Sniježni pokrivač je maksimalno dostizao do 205cm.
Pljevlja
Zabljak
B.Polje
Rozaje
Kolasin
Niksic
Plav
Crkvice
Crkvice
H.Novi
Kotor
Cetinje
Cetinje
Podgorica
Budva
Bar
Ulcinj
Slika 5. Godišnja raspodjela padavina (mm) Slika 6. Godišnja raspodjela temperature
za period osrednjavanja 1961-1990
vazduha za period osrednjavanja 19611990
Ograničavajući faktor u pogledu poljoprivrednih aktivnosti jeste nedostatak padavina u
vegetacionom periodu, te je neophodno navodnjavanje mnogih kultura. Inače, povoljan
toplotni režim tokom godine, stvara povoljne uslove u ovoj zoni za formiranje naselja (kratka
grejna sezona, prohodnost puteva i dostupnost sadržajima u toku većeg dijela godine, itd),
razvoj turističke privrede i drugih gradskih aktivnosti u skladu i sa ostalim prirodnim činiocima
(prosječna temperature iznad 12°C, broj sun čanih dana i dr.).
2.5. Flora – Vegetacija
Plitke rendzine su najčešće pod pašnjacima i niskom šumom-šikarom, a gdje je vegetacija
prorijeđena ili jače devastirana, dolazi do spiranja i teren je pretvoren u golet. Šumske
zajednicame ovog područja predstavljaju šikare bukve, graba, hrastova i drugih vrsta
svjetlosti. Obrasle su stablima loseg kvaliteta i slabog prirasta.Osim sječama i požarima, na
mjestima bliže naseljima primijetan je antropogeni uticaj i na floristički sastav. Unošene su i
neke invazivne vrste (Ailanthus altissima, Melia azedarach, Broussonetia papyrifera i dr.)
Specifičan spoj ekoloških uslova uticao je na razvoj složenih i raznovrsnih bioloških sistema
lovćenskog podgorja.
Na ovoj lokaciji dominira šikara i niska šume crnog graba (Seslerio-Ostryetum) u kombinaciji
sa vegetacijom pašnjačkih kamenjara predstavljenih zajednicama Stipo-Salvietum officinalis i
Genisto-Globularietum belidifoliae, kao sekundarni tip vegetacije, nastao degradacijom
klimazonalnih šumskih zajednica, od izuzetnog značaja u zaštiti zemljišta od erozije. Obiluju
ljekovitom, aromatičnom i medonosnom florom.
Na krečnjačkim stijenama razvijena je vegetacija pukotinarki endemične zajednice
Campanulo-Moltkeetum petreae, rasprostranjena na čitavom području Lovćena. Na strmim
stranama najviših vrhova planine i na primorskim padinama nalazi se pionirska vegetacija
točila zajednice Drypetum linnaeanae.
7
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Po uvalama i vrtačama, koje su pokrivene dubljim i plodnijim zemljištem, nalaze se livade i
oranice. U odnosu na rasprostranjenost šumske vegetacije i vegetacije pašnjačkih
kamenjara, ovo su neznatne površine.
Posebanu vrijednost vegetaciji Lovćena i Nacionalnog parka daje njena bogata, raznovrsna i
u mnogo čemu specifična flora. Karakterišu je endemi užeg rasprostranjenja (lovćenski
zvončić), brojni balkanski endemi i zakonom zaštićene biljne vrste, kao i raznovrsna i veoma
bogata ljekovita, aromatična i medonosna flora.
Osnovno obilježje nešumske vegetacije da je nastala regresijom i nestankom klimazonalne
šumske vegetacije- definiše upravljanje njihovom zaštitom, koju treba bazirati na spontanoj
evoluciji, odnosno sprečavanjem dalje degradacije omogućiti neometan razvoj postojeće
vegetacije ka primarnoj klimatogenoj.
Ugrožavajući faktori u prethodnim godinama bili su požari, kao prirodni i u manjoj mjeri,
narušavanje staništa nelegalnim korišćenjem prostora i prirodnih resursa, kao antropogeni
faktor.
2.6. Fauna
Geografski položaj Lovćena je uslovio niz specifičnosti u njegovoj klimi a time i u sveukupnoj
interakciji njegove sredine sa živim svijetom.
Fauna Lovćena je istraživana po svojim segmentima i karakteristična je po složenosti i
bogatstvu vrstama. Faunistička istraživanja Crne Gore otpočela su na prostoru Lovćena,
posebno na padinama prema Boki kotorskoj, ali su poslednjih godina bila vrlo oskudna i
nesistematična.
Što se tiče entomofaune, do sada su istražene sledeće grupe insekata:
• muve(Syrphidae),
•
mravi(Formicidae)-na području NP“Lovćen“ živi oko100 vrsta,od kojih je Formica
rufa-šumski mrav zakonom zaštićena vrsta zbog svoje velike koristi za šumski
ekosistem.Naime, ovaj mrav se hrani drugim beskičmenjacima pa reguliše brojnost mnogih
štetnih insekata, a u prvom redu gusjenica gubara.
• Pojedine grupe leptira od kojih se na listi zaštićenih nalaze:Papilio machaon-lastin
repak,Papilio podalirius-jedarce, Papilio alexanor i Parnossius apollo-apolonov leptir.
Od tvrdokrilaca prisutnih u NP, nalaze se i dva koja su zbog svoje atraktivnosti i sve većeg
gubitka svojih staništa i zakonom zašticena, a to su: Lucanus cervus L. (jelenak) i Oryctes
nasicornis L. (nosorožac)
Većina vodozemaca i gmizavaca u NP „Lovćen“ ima međunarodnu zaštitu i nalaze se
na spisku zakonom zaštićenih vrsta Crne Gore.
Lista do sada registrovanih vrsta herpetofaune u NP „ Lovćen“:
Vodozemci:
Mali mrmoljak(Triturus vulgaris)-balkanski endem, glavati mrmoljak(Triturus carnifex)prisutan na listi Bernske konvencije, zelena žaba(Rana ridibunda), žutotrbi mukač(Bombina
variegata)-prisutan na listi Bernske konvencije i krastača(Bufo bufo).
Gmizavci:
Šumska
kornjača
(Testudo
hermanni)
prisutna
na
listi
Bernske
konvencije,oštroglavi(plavi) gušter(Lacerta oxycephala), mosorski gušter( Lacerta
mosorensis),
zelembać(Lacerta
viridis),
veliki
zelembać(Lacerta
trilineata),
blavor(Pseudopus apodus), bjelouška (Natrix natrix), riječna bjelouška(Natrix tessellata),
poskok( Viper ammodytes), zidni gušter(Podarcis muralis), kraški gušter(Podarcis
melisellensis). Područje lovćena je karakteristično stanište poskoka i šarki kao jedinih
otrovnica na ovom području.
Fauna ptica Lovćena je bogata i složena zbog biogeografskog položaja masiva. Lovćen ima
preko 200 vrsta ptica koje se ovdje gnijezde ili imaju status migratornih vrsta od kojih
izdvajamo one tipične gnjezdarice za NP “ Lovćen“:
•
Cvenorepa grmuša (Sylivia melanocephala),crnoglava travarka(Saxicola torquata),
crvendać(Erithacus rubecula), brgljez kamenjar(Sitta neumyer), jarebica kamenjarka(
Alectoris graeca), slavuj(Luscinia megarhynchos), sojka(Garrulus glandarius) i dr.
8
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Fauna sisara pripada najmanje istraženim grupama životinjskog svijeta na prostoru
Lovćena. Veoma malo literaturnih podataka nalazimo o sisarima i to uglavnom o
pripadnicima "krupne" faune i o grabežljivim sisarima. O, inače složenoj fauni sitnijih vrsta
(šumski glodari, slijepi miševi) praktično nema podataka
2.7. Pregled osnovnih karakteristika pejzaža
Pojam pejzaž podrazumijeva sliku predjela. To je "sistem ekosistema" koji je nastao kao
odraz ili poslijedica raznolikih uslova odnosa i međudejstava: geološke podloge, reljefa,
zemljišta, klime, erozivnih procesa, biljnog i životinjskog svijeta, antropogenih faktora i dr. u
odredjenom vremenu i prostoru.
Sa vidikovaca, u neposrednoj blizini, pruža se nezaboravan pogled na Bokokotorski zaliv i
Katunsku nahiju koju je čuveni Bernand Šo, kada je ugledao, nazvao ''Kameno more''.
Raznolikost vegetacije u horizontalnom i vertikalnom pravcu bogatstvo biljnih vrsta i brojne
florističke specifičnosti ovog područja takođe su utkane u morfologiju pejzaža.
Na geografskoj širini Lovćena dominantna je inače listopadna dendroflora sa srednje velikom
lisnatom teksturom i nijansiranom kolorističkom skalom vegetacije. Submediteranski tip
predjela obuhvata područje iznad budvanskog polja, u kontaktima sa navucenim
sedimentima lovćenskih krečnjaka. Ovaj pejzaž djeluje mekano u koloritu dajući svježu
zelenu osnovu ogoljelim lovcenskim padinama i dobro se veže u kompoziciju sa
submediteranskim bukovim kompleksima po obodu NP „Lovćen“.
2.8. Pregled zaštićenih objekata i dobara kulturno-istorijske baštine
Na samoj lokaciji LSL nijesu evidentirani zaštićeni objekti i dobra kulturno-istorijske baštine.
Ipak treba pomenuti NP „Lovćen“. Sam status područja NP „Lovćen“ asocira na područje od
posebnog značaja sa svim svojim objektima prirodne i kulturno-istorijske baštine koji su i
doveli do toga da se tom područje i proglasi Nacionalnim parkom. U blizini je i Kotor - drevni
grad koji je uvršten na UNESCO listu, kao grad posebne kulturne baštine, a tu je i
prijestonica Cetinje kao atraktivna destinacija i kulturno-istorijsko sjedište Države sa brojnim
kulturno-istorijskim dobrima.
2.9. Stanovništvo i naselja
Sva naselja u širem okruženju zahvata LSL-a izložena su demografskoj eroziji, a jedino
naselje koje ostvaruje pozitivan indeks sa demografskog aspekta je područje Obzovice, ali i
on je vrlo relativan imajući u vidu veličinu populacije ovog područja.
Demografska erozija ukupnog prostora Lovćena dovela je do toga da u naselju Poda nema
stalnih stanovnika, već se desetak postojećih objekata
koriste uglavnom u ljetnjim
mjesecima.
U naselju nema izgradjenog sistema tehničkih instalacija, a osim stambenih objekata nema
drugih sadržaja. Arhitekturu naselja karakteriše seosko jezgro sa kamenim kućama i
kućištima, ublovi i suvomedje.
Kolski pristup obezbijedjen je preko asfaltiranog lokalnog puta iz pravca Kotora, koji prolazi
pored naselja Troica, Pipoljevac i Mirac. Dionica lokalnog puta uz predmetnu lokaciju je
makadamski put.
3. Opis projekta
3.1. Osnovne postavke
Prostorna organizacija
Planom se predvidja izgradnja novog stambenog kompleksa sa pratećim sadržajima turizma
i komercijalnih djelatnosti.
Komercijalne djelatnosti predvidjene su na urbanističkoj parceli u najnižoj zoni kompleksa,
iznad koje su planirani stambeni kapaciteti. U okviru komercijalnih djelatnosti mogući su
ugostiteljski sadržaji, trgovina, lične usluge i znati, kao i druge komercijalne usluge koje bi
pospješile razvoj predmetnog područja i naselja Pode.
9
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Grupacija stambenih objekata formirana je u vidu skupova objekata na urbanističkim
parcelama, dijelom u vidu objekata u nizu a dijelom slobodnostojećih objekata. Svi objekti
planirani su sa baštama, bogato ozelenjeni i orijentisani upravno na izohipse terena.
Urbanističke parcele su organizovane duž kolsko - pješačke saobraćajnice u nagibu.
Turistički kapaciteti planirani su u najvišoj zoni kompleksa u hotelu, na lokaciji sa koje se
pružaju najkvalitetnije vizure prema okolnom prostoru.
Planom se predvidja izgradnja mreže tehničke infrastrukture, kao i urbano opremanje
prostora.
Kolski pristup kompleksu je obezbijedjen preko postojećeg lokalnog puta do najniže kote
kompleksa, gdje je organizovana javna garaža i parking sa 84 parking mjesta. S obzirom na
veliku nadmorsku visinu i nagib terena otežan je saobraćaj do visočije zone kompleksa,
pogotovo u zimskom periodu, na parkingu i u garaži je obezbijedjen dovoljan broj parking
mjesta za stanovnike i goste hotelskog objekta. Saobraćaj od parkinga do stambenih
objekata i hotela planiran je električnim dostavnim vozilima.
Novu zonu stanovanja sa pratećim sadržajima moguće je planirati kao ECO Lodge naselje.
Svojom atraktivnom lokacijom, u kontakt zoni Nacionalnog parka Lovćen, područje Lokacije
Poda pruža kvalitetne uslove za organizaciju turizma zasnovanog na prirodi. U široj zoni
zahvata Plana obezbijedjeni su uslovi za sprovodjenje raznih aktivnosti u ekoturizmu: šetnja
planinskim stazama i planinarenje, biciklizam, izučavanje vegetacije, kulturni turizam, hrana i
piće, kao i skijanje, sankanje i drugi sportovi u zimskim mjesecima. Uslovi za planiranje EKO
Lodge naselja bili bi gradnja
od autohtonih materijala, u skladu sa tradicionalnom
athitekturom područja, i uz primjenu mjera energetske efikasnosti objekata.
Namjena povrsina
Namjena prostora zone zahvata Plana površine 158.447 m2, zadata smjernicama Prostornog
plana je "izgradjenost na ruralnom području" i "golet".
U pokviru zone zahvata planirane su različite namjene površina:
m2
------------------------------------------------------------------------------------------------------------ stanovanje male gustine
51844
- centralne djelatnosti
4137
- turizam – hotel
11594
- javno zelenilo
78805
uredjeno zelenilo
1656
prirodni predio
77149
- kolsko pješačke površine
7637
- saobraćajne površine
4430
U zonama stanovanja i turizma u okviru zahvata Plana, kao i na saobraćajnim površinama,
planiraće se zelene površine i linearno zelenilo saglasno smjernicama datim kroz Plan
pejzažne arhitekture.
Pregled ostvarenih kapaciteta
Planskim rješenjem predviđa se izgradnja kapaciteta do 27443 m2 bruto građevinske
površine. Planom su definisane površine za izgradnju planiranih kapaciteta.
Pregled ostvarenih kapaciteta definisan je na nivou urbanističkih parcela različitih namjena.
Veci dio zone zahvata Izmjena I dopuna plana cini zona stambene izgradnje.
Planom je definisana površina pod objektom, razvijena bruto gradjevinska površina i
spratnost planiranih objekata. Kao prizemna etaža objekata računa se etaža na nivou
konačno zaravnjenog i uredjenog terena. Razlika u nivoima usljed nagnutog terena rješavaće
se potpornim zidovima, rampama i stepeništima. Ukoliko to uslovi na terenu zahtijevaju, daje
se mogućnost projektovanja suterenske etaže. U maximalnu bruto građevinsku površinu
planiranih objekata uračunava se površina svih etaža u kojima je planiran korisni prostor.
Realizacija planiranih kapaciteta odvijaće se fazno. U prvoj fazi realizacije izgradiće se
saobraćajne površine i infrastrukturno opremanje prostora. U drugoj fazi realizacije radiće se
smještajni, hotelski i komercijalni kapaciteti.
10
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Prilikom odredjivanja planiranih kapaciteta korišćeni su sledeći parametri:
• Prosječna površina stambenog objekta (BRGP)
cca
250m2
• Prosječna površina stambenog objekta po članu
domaćinstva
cca 40m2
• Prosječan broj članova domaćinstva
6
• Prosječna površina poslovnog prostora na
1 zaposlenog
50m2
• Kategorija hotelskog objekta
4*
• Površina hotelskog prostora po ležaju
80m2
• Površina zelenila po ležaju
135m2
Urbanisticki pokazatelji ostvarenih kapaciteta u okviru zone zahvata Plana:
povrsina zahvata plana
158.447m2
razvijena građevinska povrsina pod objektom
13.515m2
razvijena bruto građevinska povrsina
27.443m2
razvijena površina stambenog prostora
20.736m2
razvijena površina prostora za turistički smještaj
4638m2
razvijena površina komercijalnog prostora
2069m2
ukupan broj stanovnika
480
ukupan broj turista
60
ukupan broj zaposlenih
40
PP / PZ ( index zauzetosti )
PR / PZ ( index iskoriscenosti )
0.08
0.17
Na prostoru Lokalne studije lokacije Poda planirano je 10 urbanističkih parcela.
Osnov za parcelaciju prostora je urbanističko rješenje različitih namjena i sadržaja u
objektima organizovanim duž centralne kolsko-pješačke saobraćajnice.
Stambeni, poslovni i turistički objekti su planirani kao savremene, moderne gradjevine.
Predviđena je mogućnost izgradnje pratećih sadržaja i bazena u okviru pojedinih
urbanističkih parcela.
Parcelaciju treba sprovoditi prema grafičkom prilogu i analitičko – geodetskim elementima.
Na urbanističkoj parceli 1 planiran je objekat komercijalnih sadržaja. Kolski prilaz objektu je
planiran sa pristupne saobraćajnice. U suterenu objekta je planirana javna garaža za
parkiranje vozila stanovnika kompleksa, gostiju hotela i drugih posjetilaca.
Na urbanističkim parcelama 2 - 9 planirani su stambeni objekti, koji se mogu realizovati
pojedinačno ili kao cjelina. Prilaz objektima obezbjedjen je preko pristupne kolsko-pješačke
saobraćajnice. Za pješačku komunikaciju izmedju objekata na urbanističkim parcelama
planirana je izgradnja sistema pješačkih staza ii stepeništa, zavisno od konfiguracije terena
na pojedinim lokacijama. Stambeni objekti su planirani kao jednoporodične stambene
jedinice, sa po 10 – 11 objekata na urbanističkoj parceli.
Na urbanističkoj parceli 10 planirana je izgradnja turističkog objekta – hotela kategorije 4*,
kapaciteta 30 soba – 60 ležaja. Hotelski objekat je planiran sa savim pratećim, welness i spa
sadržajima.
Hotelski objekat mora ispunjavati uslove iz Pravilnika o klasifikaciji, minimalnim uslovima i
kategorizaciji ugostiteljskoh objekata.(Službeni list RCG, 2007).
Regulacija, nivelacija, spratnost objekata
regulacija
Prostornu cjelinu čini zona stambenih, turističkih I komercijalnih sadržaja, koja se pruža niz
padinu prema pristupnoj saobraćajnici I naselju Poda.
11
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Kolsko pješačka saobraćajnica unutar prostora zahvata plana prostorno je definisana
koordinatnim tačkama na osovini. Na bazi osovine planirane saobraćajnice izvršena je
prostorna definicija planom predviđenih sadržaja u prostoru. Građevinske linije zone za
izgradnju objekata definisane su tačkama sa koordinatama.
U grafičkm prilogu Plan regulacije I nivelacije predloženo je rješenje sa rasporedom
gradjevinskih struktura koje nije obavezujuće. Tačan raspored I položaj objekata utvrdiće se
prilikom izrade projektne dokumentacije, u skladu sa morfologijom terena I rezultatima
ispitivanja geomehaničkih svojstava tla.
nivelacija, spratnost objekta
U grafičkim prilozima Plana prikazane su zone za izgradnju planiranih građevinskih
kapaciteta. Planom su definisane maksimalne površine pod objektom i bruto razvijene
građevinske površine planiranih kapaciteta na pojedinim urbanističkim parcelama.
Planirana spratnost objekata je do P+1. Planirana spratnost objekata prikazana je na
grafičkom prilogu Plan nivelacije i regulacije.
Najveća visina etaže za obračun visine gradjevine, mjerena izmedju gornjih kota
medjuetažnih konstrukcija iznosi:
- za garaže i tehničke prostorije do 3.0m
- za stambene etaže do 3.5 m
- za poslovne etaže do 4.5 m
- izuzetno za osiguranje prolaza za pristup interventnih i dostavnih vozila, najveća visina
prizemne etaže na mjestu prolaza iznosi do 4.5 m.
Etaže mogu biti podrum, suteren, prizemlje, sprat.
Podrum je u potpunosti ukopani dio objekta čiji se prostor nalazi ispod poda prizemlja,
odnosno suterena. Objekat može imati više podrumskih etaža.
Suteren je podzemna etaža zastupljena kod objekata koji su izgrađeni na denivelisanom
terenu I kao takva predstavlja gabarit sa tri strane ugradjen u teren, dok se na jednoj strani
kota poda suterena poklapa ili odstupa od kote terena maksimalno 1.00m.
Prizemlje je nadzemna etaža čija se kota odredjuje Planom. Za stambene objekte kota poda
prizemlja je maksimalno 1.00m, a za poslovne objekte 0.20m iznad kote konačno uredjenog I
nivelisanog terena oko objekta.
Sprat je etaža između prizemlja i krova.
Stvarni gabariti planiranih objektata odrediće se tokom izrade projektne dokumentacije, tj.
rasporeda dozvoljenih bruto građevinskih površina u okviru pojedinih lokacija i sadržaja.
Predložena visinska regulacija planirana je u odnosu na konfiguraciju terena i usklađenost
sa opštom slikom naselja, nesmetanim vizurama i ekonomičnošću gradnje.
Definisanim veličinama površine pod objektom, spratnosti i bruto građevinske površine
određuje se maksimalna zauzetost i iskorišćenost urbanističke parcele. Dozvoljava se, kod
konkretnih zahtjeva, da kapaciteti planiranih objekata budu i manji.
uslovi za nesmetano kretanje invalidnih lica
Prilikom projektovanja i izvodjenja objekata potrebno je svakom objektu obezbediti pristup
koji mogu da koriste lica sa ograničenim mogućnostima kretanja. U tu svrhu, na mjestima
gdje to konfiguracija terena dozvolajva potrebno je planirati odgovarajuće rampe sa
maksimalnim nagibom 8%.
Nivelacije pešačkih staza i prolaza raditi takodje u skladu sa važećim propisima o kretanju
invalidnih lica.
Uslovi za izgradnju objekata
opšti uslovi za izgradnju
▪ gabarite objekata projektovati u skladu sa zadatim veličinama zauzetosti terena, spratnosti
objekata i bruto građevinske površine
▪ ostavlja se mogućnost planiranja podruma, u kome se mogu organizovati tehničke
prostorije, magacini i ostave. Vertikalni gabarit podruma ne smije nadvisiti kotu terena,
trotoara više od 1 m. Površina podruma ne može prelaziti 80% površine urbanističke parcele.
12
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
▪ ukoliko to uslovi na terenu zahtijevaju, daje se mogućnost projektovanja i suterenske etaže.
▪ u bruto građevinsku površinu objekata na pojedinim urbanističkim parcelama obračunati
površinu otvorenog i zatvorenog korisnog prostora, koji je planiran u svim etažama objekta
(suteren-prizemlje-sprat)
▪ otvoreni bazen ulazi u obračun BGP sa 20% pripadajuće površine.
▪ prilikom dalje projektantske razrade potrebno je uraditi jedinstveno rješenje kolsko pješačke saobraćajnice, u kome bi se odredila nivelacija terena i definisale kote pristupa
pojedinim urbanističkim parcelama.
▪ prilikom dalje projektantske razrade posebnu pažnju posvetiti arhitektonskom oblikovanju
objekata, s obzirom na blizinu zone Nacionalnog parka i naselja Pode;
▪ arhitektonski volumen objekata pazljivo projektovati sa ciljem dobijanja homogene slike
naselja;
▪ projektnim rješenjima predvidjeti kose krovove
▪ izgradnji objekata mora da prethodi detaljno geomehaničko ispitivanje terena, a tehničku
dokumentaciju raditi isključivo na osnovu detaljnih geodetskih snimaka terena, geoloških i
hidrogeoloških podataka, kao i rezultata o geomehaničkim ispitivanjma tla;
▪ izbor fundiranja objekata prilagoditi zahtjevima sigurnosti, ekonomičnosti i funkcionalnosti
objekata;
▪ za izgradnju objekata koristiti kvalitetne i savremene materijale;
▪ objekte graditi od autohtonih materijala, u skladu sa tradicionalnom athitekturom područja, i
uz primjenu mjera energetskeu efikasnosti objekata;
▪ da bi se omogućila izgradnja objekata i uredjenje terena, prije realizacije definisane ovim
Planom, potrebno je izvršiti razčišćavanje i nivelaciju terena, regulisanje odvodnih kanala i
komunalno opremanje zemljišta;
▪ prilikom izgradnje objekata u cilju obezbedjenje stabilnosti terena, potrebno je izvršiti
odgovarajuće saniranje terena, ako se za to pojavi potreba;
Uslovi za zaštitu i unapređenje životne sredine
unapredjenje životne sredine
▪ u cilju racionalnog korišćenja energije treba iskoristiti sve mogućnosti smanjenja korišćenja
energije
▪ pri izgradnji koristiti savremene termoizolacione materijale, kao bi se smanjila potročnja
toplotne energije;
▪ predvidjeti mogućnost korišćenja solarne energije;
▪ kao sistem protiv pretjerane insolacije koristiti održive sisteme (zasjenu škurama,
građevinskim elementima, zelenilom i dr.) kako bi se smanjila potrošnja energije za vještačku
klimatizaciju;
▪ drvoredima smanjiti uticaj vjetra i obezbijediti neophodnu zasjenu u ljetnjim mjesecima;
▪ inkorporiranjem zelenih masa u strukturu objekata omogućiti korisnicima prostora kontakt
sa prirodom;
▪ predvidjeti drvorede ili zelenu tampon zonu izmedju saobraćajnica i građevinskih struktura ;
▪ suspenziju smeća i otpada vršiti u okviru organizacije komunalne djelatnosti;
oblikovanje i uređenje prostora
▪ oblikovanje prostora mora biti uskladjeno sa namjenom i sadrzajem planiranih objekata;
▪ likovno i oblikovno rjesenje građevinskih struktura mora da slijedi klimatske i ambijentalne
karakteristike okolnog prostora;
▪ obradu fasada objekata raditi od odgovarajucih materijala kvalitetnih tehničkih karkteristika,
koji garantuje adekvatnu zaštitu enterijera objekta;
▪ na fasadama objekata predvidjeti obradu fasade sa detaljima kamene obloge,
karakteristične za podneblje i ambijent. Kamen uvijek koristiti uz omalterisane djelove i
tremove, stolariju ili druge drvene elemente;
13
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
▪ obrada površina partera prostora u okviru parcela, kao I javnih prostora mora odgovarati
svojoj namjeni;
▪ prostore između zgrada planirati maximalno ozelenjene, kako bi se omogućila prijatna
šetnja pješačkim stazama kroz kompleks;
14
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Slika 7.Postojeće i planirano stanje
15
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
3.2. Hidrotehnički sistemi
Vodosnabdijevanje
Na predmetnoj lokaciji nema izvorišta pogodnih za vodosnabdijevanje. Na čitavom području
Lovćenskog masiva ne može se naći niti jedan izvor minimalne izdašnosti od bar 1,0 l/s i pored
izuzetno visokih godišnjih padavina. Zbog toga će se potrbna kolicina vode morati obezbjediti na
neki alternativni način: mini akumulacije, bijstijerne, rezervoara i sl.
Postojeće stanje
Na lokaciji nema izgrađenog vodovodnog sistema.
Planirano stanje
Da bi se dimenzionisali potrebna distributivna vodovodna mreža, potrebno je usvojiti specificnu
dnevnu potrošnju po korisniku, kao i koeficijente dnevne i satne neravnomjernosti.
U zavisnosti od vrste hotela prema Vodoprivrednoj osnovi i Master planu usvojene su sljedece
specificne potrošnje:
o
o
o
o
o
stalni stanovnici
hotel A kategorije
Vile i apartmani
hoteli nižih kategorija
mješovita namjena
200 l/dan/st.
650 l/dan/kor.
450 l/dan/kor.
350 l/dan/kor
450 l/dan/kor .
U okviru proracuna potrebnih kolicina vode u dnevnoj normi potrošnje po stanovniku,
obuhvaćene su i potrebne količine za komercijalne potrebe, komunalne potrebe kao i samo
zalivanje zelenih površina.
Tabela 1. Proračun potrebnih količina pitke vode
Namjena prostora
Broj
potrošača
1
2
Specifična
potrošnja
l/dan/kor.
3
Stanovnistvo
Turisti
UKUPNO
420
60
200
450
Qmax.dn.
l/s
Koef. satne
neravnomj.
Qmax.čas.
l/s
4
(2)*(3)/ 86400
0.97
0.31
1.28
5
6
(4)*(5)
2.24
0.71
2.95
2.3
2.3
Maksimalna dnevna potrošnja za posmatrano područje iznosi 1.28 l/s. Maksimalna satna
potrošnja iznosi 2.95 l/s.
S obzirom da blizini područja nema izgrađenog vodovodnog sistema niti poznatih izvorišta,
moguće su dvije alternative za snabdijevanje vodom. Prva alternativa podrazumjeva vršenje
hidrogeoloških radova na ili u blizini područja LSL u cilju lociranja bunara za crpljenje vode ili
izvorišta vode. Druga alternativa je sakupljanje kišne vode, njena filtracija i čuvanje u
individualnim bistjernama. Moguća je i kombinacija ove dvije alternative.
U slučaju sakupljanja kišne vode, potrebno je predvijeti sakupljanje sa krovnih i betonskih
površina i odvođenje sakupljenje vode u individualne bistjerne koje će se izgraditi neposredno uz
objekte. Svaka bistjerna je potrebno da ima filtracioni sistem kao i da se redovno provjerava i
održava kvalitet sakupljene vode.
Svakako se preporučuje sprovođenje istražnih radova prije izrade detaljne projektne
dokumentacije u cilju lociranja potencijalnih izvorišta i njihovog kaptiranja ili mikrolociranja
bunara.
16
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Na prilogu planirane hidrotehničke infrastrukture je prikazan vodovodni sistem naselja sa
potrebnim rezervoarskim prostorom koji bi se snabdijevao vodom iz potencijalnih bunara i
izvorišta, ili u budućnosti iz proširenja postojećih obližnjih vodovodnih sistema.
Visinski raspon objekata predmetnog područja je oko 310m. Predviđena je izgradnja ukopanog/
poluukopanog rezervoara na koti 1185mnm minimalne zapremine 150m³. Proračunata
zapremina obuhvata potreban rezervoarski prostor za izravnanje dotoka maksimalne dnevne i
maksimalne satne potrošnje cijelog područja, odnosno 60% maksimalne dnevne potrošnje (14
satna rezerva) i rezervu protivpožarne vode za naselje. Rezervoar gravitaciono snabdijeva sve
objekte naselja pri čemu treba voditi računa o lociranju reducira pritiska za razvajanje zona na
svakih 60m visinske razlike u cilju održavanja normalnog raspona pritiska za svaku visinsku
zonu potrošnje.
Fekalna kanalizacija
Postojeće stanje
Na lokaciji ne postoji izgrađena infrastruktura za sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda.
Planirano stanje
Mreža je dimenzionisana na osnovu proračuna potrebnih količina po urbanističkim zonama a pri
trasiranju se vodilo računa da se kolektori postave u javnim površinama kao i o padu terena
Tabela 2. Proračun količina otpadnih voda
Namjena prostora
Broj
potrošača
Specifična
potrošnja
l/dan/kor.
Qmax.čas.
l/s
1
2
3
4
Stanovnistvo
420
200
2.24
Količ.otpad.
vode.
l/s
5
(4)*0.8
1,79
Turisti
UKUPNO
60
450
0.71
2.95
0,57
2,36
Maksimalna količina otpadne vode sa posmatranog područja koju je potrebno sakupiti i odvesti
iznosi 2,36 l/s.
Otpadna voda cijelog područja LSL se sakuplja i gravitaciono odvodi ka predviđenom
kompaktnom postrojenju za preradu otpadnih voda. Planirana kanlaizaciona mreža je isključivo
separacionog tipa. Nije predviđeno sakupljanje i kanalisanje kišnih voda njome. Glavni kolektor
je trasiran saobraćajnicom a ne pješačkim stazama, prevashodno iz razloga blažeg pada.
Potrebno je predvidjeti upojni bunar (bunare) za infiltraciju prećišćene otpadne vode u okolno tlo
ili ukoliko hidrogeološka istraživanja pokažu da svojstva tla nisu pogodna, potrebno je predvidjeti
evakuaciju prečišćene vode u najbliži potok ili jarugu. Primjenjeni tretman prečišćavanja je
potrebno da bude u skladu sa važečim Pravilnikom o kvalitetu otpadnih voda i načinu njihovog
ispuštanja u javnu kanalizaciju ili prirodni recipijent.
Odvođenje kišnih voda
Na predmetnom području nije predviđena mreža atmosferske kanalizacije uslijed okruženosti
predmetnog područja šumom i zelenilom vrlo malog koeficijenta oticaja tako da je samo područje
zaštićeno od priliva uzvodnih slivnih voda. Potrebno je odvesti atmosfersku vodu sa krovnih i
betonskih površina, saobraćajnica i pješačkih staza u okviru samog područja.
S obzirom na pad terena, kanalisanje voda se preporučuje otvorenim kanalima/ rigolama uz
saobraćajnice i staze u naselju. Voda sa betonskih površina i krovova može da se odvodi u
zelene površine radi smanjivanja oticanja (povećanja infiltracije).
17
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Preporučuje se takođe postavljanje većeg broja poprečnih rešetki u saobraćajnice, na mjestima
gdje pad omogućava slivanje vode u otvorene kanale.
Mada izgradnja zatvorenih kanalizacionih kolektora kojima bi se kanalisale kišne vode nije u
ovoj fazi planiranja predviđena, u fazi izrade glavnog projekta, preporučuje se detaljnija analiza
takvog rešenja.
3.3. Saobraćaj
Postojeće stanje
Zonu zahvata karakteriše potpuna neizgrađenost, između ostalog i u pogledu saobraćajne
infrastrukture. U zoni ne postoje nikakvi objekti, i samo južnom granicom zone prolazi neuslovni
put , širine samo 2,50m. U ostalom dijelu zone nema saobraćajnica, kao ni objekata.
Ukupna površina saobraćjnice, unutar zone zahvata, iznosi oko 105 m2 ili oko 0,07% zone
zahvata.
Plan
Osnovu za planirano stanje predstavlja definisani koncept namjene površina i konfiguracija
terena u zoni zahvata. Ogromni problem za izradu planiranog rešenja predstavlja oblik zone
zahvata plana i konfiguracija terena. Parcela je duga i uska (orjentaciono 900x180m) a visinska
razlika između najviše i najniže tačke iznosi čak 580m (1432 mnm - 852 mnm). Navedeni oblik
zone uslovio bi da gotovo cijela zona bude pokrivena saobraćajnicom, sa bezbroj serpentina,
ako bi se željelo da se i najvisočiji dio zone poveže na saobraćajnu mrežu.
Planiranim rešenjem predviđena je izgradnja na jednom dijelu zone zahvata. Na istoku zone, na
najnižem dijelu, formirana je parking saobraćajnica koja je povezana sa postojećom mrežom.
Od nje do urbanističke parcele UP10 (koja se nalazi na najvećim kotama) planirana je kolskopješačka staza. Prvenstveno je namijenjena pješacima a mogu je koristiti i vozila ali koja moraju
imati snažniji motor, jer je prosječni uspon na stazi oko 17%.
Potrebe za parkiranjem unutar zone zahvata, prvenstveno se rešavaju na parkingu uz istočnu
granicu zone zahvata i u parking garaži (najniži nivo u objektu na urbanističkoj parceli UP1) koja
je vezana za navedenu parking saobraćajnicu.
Poprečni nagibi svih novoplaniranih saobraćajnica treba da su jednostrani i da iznose u pravcu
2.5%. Sve saobraćajnice definisane su koordinatama tjemena a u grafičkom prilogu dati su
njihovi poprečni presjeci.
Preporuka je da kolovozni zastor parking saobraćajnice bude od asfalt betona a kolsko-pješačke
staze od betona, čiji površinski sloj bi zbog velikog nagiba trebalo posebno obraditi odnosno
ohrapaviti (tkz. riblja kost). Trotoari mogu biti od prefabrikovanih betonskih elemenata, betona ili
sa zastorom od kanenih ploča..
Ukupna površina javnih saobraćajnica iznosi 11 250.00m2 ili 7,10 % zone zahvata od toga je
površina kolovoza parking saobraćajnice 1190 m2 (0,75 % zone zahvata), površina parking
mjesta 1060 m2 (0,67%), površina trotoara 1330 m2 (0,84%) a površina kolsko-pješačke staze
je oko 7670m2 ili 4,84% zone zahvata
Odvodnjavanje saobraćajnica je riješeno atmosferskom kanalizacijom. Sve saobraćajnice treba
da su opremljene odgovarajućom rasvjetom i saobraćajnom signalizacijom. Na rasksnicama
treba predvidjeti prelaze za hendikepirana lica saglasno standardima JUS U.A9 201 i 202.
3.4.Pejzazna arhitektura
Postojeće stanje
Prostor zahvata LSL Poda nalazi se na padinama koje su u najvećem dijelu obrasle šumskom
vegetacijom i nalaze se u zaštitnoj zoni Nacionalnog parka Lovćen. Ova zona nema karakter
stroge zastite i ona okružuje NP u njegovim administrativnim granicama. U njoj se mogu
18
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
sprovoditi aktivnosti koje su slične III zoni zaštite kako bi se obezbijedilo održivo korišćenje
prostora i prirodnih resursa u široj zoni Lovćena i njegove podgorine.
Vegetacija
Predmetna lokacija pripada submediteranskom i srednjeplaninskom tipu predjela
Submediteranski tip predjela obuhvata područje iznad budvanskog polja, u kontaktima sa
navucenim sedimentima lovćenskih krečnjaka. Ovaj pejzaž djeluje mekano u koloritu dajući
svježu zelenu osnovu ogoljelim lovcenskim padinama i dobro se veže u kompoziciju sa
submediteranskim bukovim kompleksima po obodu parka.
Plan
Prema programskom zadatku pri planiranju ozelenjavanja prostora će se voditi računa o
korišćenju vrsta koje će odgovarati uslovima koje pruža ovaj prostor i okruženje. Koncept
zelenila treba da doprinese ukupnom ambijentalnom izgledu prostora.
Smjernice za uređenje zelenih površina
Prema zakonu o zaštiti prirode prostorno planskom i projektnom dokumentacijom definiše se
očuvanje značajnih i karakterističnih osobina predjela, kao i održavanje bioloških, geoloških i
kulturnih vrijednosti koje određuju njegov karakter i estetski doživljaj.
Gubitak odnosno promjena prostornog integriteta značajno utiče na stabilnost i percepciju
područja. Radi zaštite predjela, neophodno je da se prilikom svih intervencija u prostoru, kroz
efikasne mjere planiranja i pozitivne mjere korišćenja zemljišta, što više očuvaju prirodni
ekosistemi i karakteristični elementi predjela. Osnovni problem su žičare, ski staze, turistički
objekti i krupni infrastrukturni objekti.
Planska opredjeljenja koja se odnose na dio faze pejzažne arhitekture su sledeća:
• maksimalno sačuvati i uklopiti zdravo i funkcionalno zelenilo, posebno stara, reprezentativna
stabla
• na mestima gde nije moguće njihovo uklapanje i zadržavanje planirati njihovo presađivanje
što važi za vrste koje podnose presađivanje;
• Uzeti u obzir da se radi o veoma nagnutom terenu pa će se i uređenje slobodnih površina
rešavati u najvećem dijelu u vidu terasa.
• Zbog povoljne orjentacije terena sa južne i jugozapadne strane, a radi što većeg iskorišćenja
prirodnih izvora energije (u ovom slučaju sunčeve) nadkrivanje parking mjesta, i eventualno
nekih slobodnih površina poželjno je izvesti korištenjem kolektora za prikupljanje sunčeve
energije. Prilikom korišćenja slobodnih površina za pokrivanje ovakvim kolektorima voditi
računa da se izbjegne efekat odbljeska na neke vizure u neposrdenoj okolini.
• Svi objekti moraju se ukomponovati u pejzaž i locirati na ivicu šume ili visoravni. Moraju biti
oblikovani na savremen način, horizontalno položeni po terenu i sa malom spratnošću. U
modelovanju spoljnih oblika koristiti propozicije arhitektonskog nasleđa i prirodne materijale
• Kod uređenja slobodnih površina koristiti isključivo prirodni materijal za izgradnju klupa za
odmor, nadstrešnica, stolova, kaptiranog izvora, vidikovca, mostića, putokaza, ložišta i
ognjišta za pripremu hrane, prostora i sudova za otpatke i drugo.
Predviđene su sledeće kategorije zelenila:
I Zelene površine javnog korišćenja
Zelenilo uz saobraćajnice
19
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
II Zelene površine ograničenog korišćenja
Zelene površine za turizam- hoteli
Zelenilo objekata stanovanja malih gustina
Zelenilo poslovnih objekata
III Zaštitna šuma
Namjena površina
Zelenilo uz saobraćajnice
ZUS
Površine
po Min. procenat Zelene površine
namjenama(m2) ozelenjenosti (m2)
1790.34
100%
1790.34
Zelene površine za turizam- ZTH
hoteli
11647.72
40%
4659.09
Zelenilo objekata stanovanja ZO
malih gustina
52396.49
50%
26198.25
Zelenilo poslovnih objekata
ZPO
4162.41
40%
1664.96
Zaštitna šuma
ŠZ
77355.53
100%
77355.53
UKUPNO ZELENIH POVRŠINA
111668.17
Ukupna površina planiranih zelenih površina iznosi 111668.17 m2 (11,2ha)
Obezbijeđen nivo ozelenjenosti na nivou zahvata Plana je 70,8 % sa stepenom ozelenjenosti
od 232 m2/korisniku.
3.5. Elektronska komunikaciona infrastruktura
Postojeće stanje
Crnogorski Telekom na prostoru obuhvata predmetne lokacije nije prisutan sa kablovskom
telekomunikacionom infrastukturom i može pružiti usluge pristupa svojoj mreži, putem ruralne
telefonije i mobilne telefonije T-mobile. Trenutno ne postoji mogućnosti pristupa internetu za
korisnike ruralnih telefona i ovaj pristup će biti moguć kada se postojeća oprema zamijeni
novijom.Operator M-Tel pruža mobilne usluge i usluge fiksne telefonije putem Wi-Max mreže.
Operator Telenor vrši usluge mobilne telefonije putem GSM stanice.Na ovom prostoru je
prisutan i signal bežičnog operatera TV signala , Broadband Montenegra.
Plan
Crnogorski Telekom, kao dominantni operatar fiksne telefonije, u Tehničkim uslovima koje je
izdao za izradu ove studije lokacije, nije iznio planove za priključenje ove lokacije na tk
infrastrukturu.
Planom elektronske komunikacione infrastukture predmetne lokacije se predviđa, izgradnja nove
telekomunikacione kanalizacije, koja se relativno lako može uklopiti u buduće projekcije i
koja je preduslov za priključenje na više operatora elektronskih komunikacija, povećanje broja
servisa i njihovu dostupnost.
U okviru predvidjenih rješenja u dijelu izgradnje tk kanalizacije i tk okana, ukupno se planira
izgradnja 6 tk okna sa lakim poklopcima sa ramom, 600 metara tk kanalizacije sa 2 x PE cijevi
prečnika 60 mm .
Obaveza investitora svih planiranih objekata u planiranoj zoni jeste da , u skladu sa rješenjima
iz LSL i Tehničkim uslovima , od planiranih telekomunikacionih okana , projektima za
pojedinačne objekte u zoni obuhvata , definišu plan i način priključenja svakog pojedinačnog
objekta.
20
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Podrazumijeva se stvaranje kontinuiranonog
telekomunikacionog
kanalizacionog
pristupa/prilaza, odnosno telekomunikaciono kanalizaciono povezivanje mjesta koncentracije
unutrašnjih instalacija (GTO), u ulazu objekta, sa telekomunikacionom infrastrukturom tj.
telekomunikacionom kanaliazacijom sa pripadajućim tk oknima i tk razvodnim ormarima.
U slučaju da se trasa tk kanalizacije poklapa sa trasom vodovodne kanalizacije i trasom elektro
instalacija , treba poštovati propisana rastojanja , a dinamiku izgradnje vremenski uskladiti .
Planiranje komunikacione infrastrukture, uskladiti u svemu sa važećim propisima i preporukama
bivše ZJ PTT za ovu oblast , kao i sa važećim propisima Crne Gore i preporukama iz planova
višeg reda i shodno Zakonu o elektronskim komunikacijama (SLCG 50/08 ) i Pravilniku o
određivanju elemenata elektronskih komunikacionih mreža i pripadajuće infrastukture,širine
zaštitnih zona i vrste radio-koridora u čijoj zoni nije dopuštena gradnja drugih objekata (SLCG
83/09 i 61/11). Takođe planove treba uskladiti i sa Strategijom razvoja informacionog društva
2012-2016, po kojoj se u narednom periodu prioritet daje razvoju širokopojasnih pristupnih
mreža (žičnih i bežičnih).
3.6. Elekroenergetska infrastruktura
Definisanje broja trafostanica
Na osnovu procijenjene snage zahvata detaljnog plana, urbanističkog rješenja, postojećeg
stanja i planirane gradnje objekata, a obzirom da cijelo područje ne može biti obuhvaćeno
jednim trafo reonom, vodeći računa o sigurnosti i fleksibilnosti rada elektroenergetskog sistema,
za potrebe snadbijevanja električnom energijom planiranih objekata je predviđena izgradnja
novih trafostanica 10/0,4 kV.
DTS10/0.4kV 1x630 kVA 2 kom
Priključenje planiranih TS10/0,4kV biće određeno uslovima lokalnih ED ( Cetinje ili Budva) .
Izgradnjom planiranih objekata u zoni zahvata moguće je povećanje vrijednosti kapacitivne
struje zemljospoja.
Sve planirane trafostanice treba da budu u skladu sa važećom preporukom TP1b EPCG-FC
Distribucija. Tip trafostanica je NDTS, N=3 i DTS N=2 ( N broj vodnih ćelija), u zavisnosti od
pozicije TS u 10 kV raspletu mreže, čime je omogućen fleksibilniji pogon.
Elektroenergetski objekti naponskog nivoa 10kV
Koncept rješenja napajanja električnom energijom planiranih objekata u predmetnoj zoni zahvata
LSL je baziran na planiranoj infrastrukturi 10 kV mreže.
Na zahvatu LSL potrebno je položiti dovoljan broj novih kablovskih vodova. Ove izvode treba
izvesti jednožilnim kablovima sa izolacijom od umreženog polietilena tipa XHE 49 A
1x240/25 mm2 , 10 kV (prenosne moći preko 7 MVA). Mreža je koncipirana u radijalnom
pogonskom stanju sa mogucnoscu ostvarivanja poprečnih veza. Preporučuje se da se veze
između trafostanica izvedu kablom istog presjeka (zbog unifikacije), š t o će biti definisano
uslovima ED.
Na posebnom prilogu urbanističkog plana prikazane su lokacije planiranih TS10/0,4kV kao i
planirane trase 10kV kablovske mreže. Moguće je vršiti prilagođenja mikro lokacija
trafostanica projektovanim objektima, što se neće smatrati izmjenom plana. Za TS čija je
izgradnja predviđena van planiranih objekata, preporučuje sa, a u skladu sa DUP, definisanje
posebnih urbanističkih parcela, na kojima će biti moguća nesmetana izgradnja istih, a sve
prema gabaritima koji su definisani tehničkom preporukom Tp1b FC ED CG, dok se njihov
arhitektonski oblik može nesmetano prilagodjavati zahtjevima arhitekture.
Ovakvim rješenjem obezbijeđeno je pouzdano napajanje trafo stanica u zoni zahvata tako što
je primijenjen koncept otvorenih prstenova.
21
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Niskonaponska mreža
Kompletna niskonaponska mreža mora biti kablovska (podzemna) do lokacija priključnih
ormarića ili direktno u objektu do glavnih razvodnih tabli.
Mrežu izvesti niskonaponskim kablovima tipa PP00-A ,XP00-A i PP00 ili XP00 0.6/1kV,
presjeka prema naznačenim snagama pojedinih prostora objekata.
NN kablove po mogućnosti polagati u zajedničkom rovu na propisanom odstojanju i uz
ispunjenje uslova dozvoljenenog strujnog opterećenja po pojedinim izvodima.
Broj niskonaponskih izvoda će se definisati glavnim projektima objekata i trafostanica.
Osvjetljenje otvorenih prostora i saobraćajnica
Pošto je javno osvjetljenje sastavni dio urbanističke cjeline, treba ga tako izgraditi da se
zadovolje i urbanistički i saobraćajno - tehnički zahtjevi, istovremeno težeći da instalacija
osvjetljenja postane integralni element urbane sredine.
4. Opis segmenata životne sredine
Opšti i posebni ciljevi zaštite životne sredine ustanovljeni na Državnom nivou, koji su od značaja
za Lokalnu studiju lokacije, su određeni na temelju slijedećih relevantnih dokumenata usvojenim
na državnom nivou:
- Prostorni plan Crne Gore do 2020. Godine
- Zakon o nacionalnim parkovima
- Plan upravljanja NP „Lovcen“ (2011-2015.)
- Nacionalna strategija održivog razvoja Crne Gore
- Strategija regionalnog razvoja Crne Gore
- Prostorni plan područja posebne namjene za Morsko dobro
- Strateški master plan za otpadne vode za Crnogorsko primorje i opštinu Cetinje
- Strateški master plan za upravljanje čvrstim otpadom
- Strategija razvoja turizma Crne Gore do 2020. godine
Za određivanje ciljeva zaštite životne sredine ustanovljene na međunarodnom nivou, koji su od
značaja za Studiju lokacije, korišteni su dolje navedeni relevantni međunarodni dokumenti koje
je usvojila Skupština Republike Crne Gore. Njihovom ratifikacijom Crna Gora je preuzela
obavezu provedbe njihovih odredbi:
1. Konvencija o bioraznolikosti,
2. Okvirna Konvencija Ujedinjenih nacija o klimatskim promjenama,
3. Kyoto protokol Okvirne konvencije Ujedinjenih naroda o klimatskim promjenama,
4. Bečka konvencija o zaštiti ozonskog omotača,
5. Montrealski protokol o tvarima koje oštećuju ozonski sloj, i Konvencija Ujedinjenih nacija o
borbi protiv dezertifikacije -CCD
Segmenti zaštite životne sredine
Opis stanja životne sredine na konkretnom lokalitetu dat je po svim segmentima u odjeljku 2. pri
opisu lokacije. Uzimajući u obzir gore navedene dokumente određeni su slijedeći segmenti
zaštite životne sredine od značaja za LSL za predmetno područje, kao i opšti ciljevi zaštite
životne sredine:
22
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
1. Biološka raznolikost, fauna i flora, i zaštićena područja
- Zaštita biodiverziteta kao cjeline, a posebno komponenti specijskog biodiverziteta koji imaju
konzervacijsku vrijednost,
- Stabilnost i trajnost ekosistema
2. Očuvanje kvaliteta voda, zemljišta i vazduha
- eliminisati ili ograničiti zagađenje voda, zemljišta i vazduha do razine koja neće ugroziti
prirodne osobine i onemogućiti njihovo korištenje u skladu s namjenom
3. Zelene površine (vegetacija)
- Očuvati postojeću vegetaciju,
- Unaprediti stanišne i sastojinske karakteristike
- Minimalizovati uticaj erozionih procesa
- Uspostaviti optimalni odnos između izgrađenih i slobodnih zelenih površina
4. Pejzaži
- Očuvati i unaprijediti vrijedne pejzaže i specifičnosti unutar njih
5. Kulturna baština
- Očuvati istorijske građevine, arheološke lokalitete, i druga kulturna obilježja,
6. Ljudsko zdravlje i kvalitet življenja
- Podsticati zdrav način života,
- zaštititi i unaprijediti kvalitet življenja,
- smanjiti buku i vibracije,
- ograničiti zagađenje vazduha na razinu koja ne oštećuje prirodne sisteme i ne ugrožava
ljudsko zdravlje,
- osigurati održivo upravljanje čvrstim otpadom,
- osigurati snadbijevanje dovoljnim količinama pitke vode,
- prikupiti, obraditi i na odgovarajući način odložiti sve komunalne otpadne vode,
- povećati mogućnost rekreacije u otvorenim i zatvorenim prostorima,
- osigurati normalno odvijanje drumskog saobraćaja i potreban broj parking mjesta.
Posebni ciljevi zaštite životne sredine
Na temelju gore navedenih segmenata zaštite životne sredine i određenih opštih ciljeva, a
uzimajući u obzir sadašnje stanje u prostoru, utvrđeni su slijedeći posebni ciljevi zaštite životne
sredine, indikatori, te ciljani rezultati po pojedinim područjima/elementima životne sredine, a koji
se žele postići primjenom LSL-e (Tabela 3).
Primjenom usvojenih indikatora uzimajući u obzir ciljane rezultate načinjene su i procjene
značajnosti uticaja na životnu sredinu isprovođenja LSL-e za predmetna područja.
23
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Tabela 3. Opšti cljevi, indikatori i ciljani rezultati koji se žele postići primjenom LSL
Područje/element
Bioraznolikost, flora i fauna,
Očuvanje kvaliteta voda, zemljišta i
vazduha
Opšti cilj
Indikator
- Zaštita biodiverziteta kao cjeline, a
posebno
komponenti
specijskog
biodiverziteta
koji
imaju
konzervacijsku vrijednost,
- Stabilnost i trajnost ekosistema
- eliminisati ili ograničiti zagađenje voda,
zemljišta i vazduha do razine koja neće
ugroziti prirodne osobine i onemogućiti
njihovo korištenje u skladu s namjenom
Zelene površine
Pejzaž
Kulturna baština
Ljudsko zdravlje i kvaliteta žvljenja
- Očuvati postojeću vegetaciju,
-Unaprediti
stanišne
i
sastojinske
karakteristike
- Minimalizovati uticaj erozionih procesa
- Uspostaviti optimalni odnos između
izgrađenih i slobodnih zelenih površina
Očuvati i unaprijediti vrijedne pejzaže i
specifičnosti unutar njih.
- Očuvati istorijske građevine, arheološke
lokalitete, i druga kulturna obilježja.
podsticati zdrav način života
zaštititi
i
unaprijediti
kvalitet
življenja,
ograničiti zagađenje vazduha na
nivo koji
neće štetiti prirodnim
ekosistemima i ljudskom zdravlju
smanjiti buku i vibracije
opskrbiti sve objekte pitkom vodom,
prikupiti, obraditi i na odgovajući
način odložiti komunalne otpadne
vode,
osigurati održivo upravljanje čvrstim
otpadom,
povećati mogućnost rekreacije u
otvorenim i zatvorenim prostorima
osigurati normalno odvijanje
drumskog saobraćaja i potreban broj
parkirng mjesta
- ispunjenje ciljeva nacionalnog plana o
zaštiti bioraznolikosti
- broj ugroženih vrsta
- broj i veličina uništenih staništa na
kopnu i vodi
- broj i veličina zaštićenih površina
- udovoljavanje sanitarnim kriterijumima
za kvalitet
- očuvane zaštićene biljne i životinjske
vrste,
- očuvana zaštićena područja
- izvještaj o stanju vegetacije,
- odnos između novoizgrađenih i zelenih
površina,
- postojanje sistema za saštitu od požara
- stepen erodibilnosti
- sačuvane postojeće zelene površine i
stvorene nove s biljnim vrstama
karakterističnim za predmetno područje i
lokalne klimatske uslove, a veličinom
usklađene s brojem korisnika
- veličina zelenih površina minimalno 25
% od novoizgrađenih površina
- pejzaž očuvan unutar svojih prirodnih
karakteristika
- sačuvati i urediti sve postojeće istorijske
zgrade i arheološka nalazišta
intezitet buke unutar propisanih
granica
kvalitet vazduha unutar propisanh
vrijednosti,
svi objekti opskrbljeni pitkom
vodom,
sve količine komunalnih otpadnih
voda, prikupljene, obrađenje do
odgovarajućeg stepena i ispuštene
na pogodno mjesto,
osigurani uslovi za odvojeno
prikupljanje čvrstog otpada koji će
se reciklirati,
saobrćaj se odvija bez zastoja,
broj parkirng mjesta jednak 1/3
broja dnevih prebivalaca u području
Izvještaj o pejzažu
- broj sačuvanih i uređenih istorijskih
zgrada i arheoloških nalazišta
- broj stanovnika,
- kvalitet vazduha unutar propisanih
vrijednosti,
- jačina
buke
unutar
propisanih
vrijednosti,
- izvještaj
o
vodosnabdijevanju
područja,
- izvještaj o odvođenju komunalnih
otpadnih voda,
- izvještaj o održivom upravljanju
čvrstim otpadom,
- broj i kapacitet mjesta za rekreaciju,
- izvještaji o drumskom saobraćaju
- broj parking mjesta
24
Ciljani rezultat
-
kvalitet voda, zemljišta i vazduha
udovoljava kriterijumima
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
5. Opis mogućih značajnijih uticaja LSL na životnu sredinu
Zaštita životne sredine je skup aktivnosti, mjera, uslova i instrumenata kojima se
prati, sprječava, ublažava i ograničava zagađivanje životne sredine, čuva i održava
prirodna ravnoteža, održivo koriste i unapređuju prirodne i radom stvorene
vrijednosti. Zaštitom životne sredine obezbjeđuje se cjelovito očuvanje kvaliteta
životne sredine, očuvanje biološke i pejzažne reznovrsnosti, racionalno korišćenje
prirodnih dobara i energije na najpovoljniji način za životnu sredinu, kao osnovni
uslov zdravog i održivog razvoja.
Zakon o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu (Sl. list RCG, br.80/05)
određuje da prilikom izrade Strateške procjene uticaja na životnu sredinu moraju biti
uzete u obzir sljedece karakteristike uticaja: vjerovatnoća, intenzitet, složenost/
reverzibilnost, vremenska dimenzija (trajanje, učestalost, ponavljanje), prostorna
dimenzija (lokacija, geografska oblast, broj izloženih stanovnika, prekogranična
priroda uticaja), kumulativna i sinergijska priroda uticaja, i druge karakteristike
uticaja. Različite vrste uticaja mogu se definisati kao:
1. Neposredan uticaj utvrđuje se ako se sa planom predviđa zahvat u životnoj
sredini, koji ima na terititoriju plana neposredan uticaj na izabrane indikatore
stanja životne sredine. Utvrđeno područje neposrednog uticaja zavisi od stanja
na terenu, detaljnih podataka o sprovođenju zahvata u životnu sredinu i od ostalih
značajnih okolnosti;
2. Širi uticaj se utvrđuje, ako se sa planom predviđa zahvat u životnoj sredini sa
uticajima, koji nijesu neposredna posljedica sprovođenja plana, nego se mogu
dogoditi na nekoj udaljenosti od izvornog uticaja ili nastaju kao posljedica plana
(naprimjer: zahvat u životnoj sredini koji mijenja kvalitet ili količinu vode i na taj
način utiče na ekološko stanje močvarnih ili vodenih tijela sa kojima je hidrološki
povezan);
3. Kumulativni uticaj se utvrđuje ako se sa planom predviđa zahvat u životnoj
sredini, koji ima manji uticaj na izabrane indikatore stanja životne sredine, ali ima
zato zajedno sa postojećim zahvatima u životnoj sredini ili sa zahvatima koji su
tek planirani odnosno u sprovođenju na osnovi drugih planova, velik uticaj na
izabrane indikatore stanja životne sredine; ili ako ima više manjih pojedinačnih
uticaja koji skupa imaju znacajniji efekat na izabrane indikatore stanja životne
sredine;
4. Sinergijski uticaj se utvrđuje, ako se sa planom predviđa zahvat u životnoj sredini
sa uticajima, koji su u cjelini veći od veličine pojedinačnih uticaja. Sinergijski
uticaji se pogotovo utvrđuju u slučajevima, kada se količina uticaja na habitate,
prirodne resurse ili urbanizovana podrucja približi kapacitetu kompenzacije tih
uticaja;
5. Stalni uticaj predstavlja uticaj koji ostavlja trajne posledice;
6. Privremeni uticaj predstavlja uticaj privremene prirode.
5.1. Opis značajnijih karakteristika i ocjena vrednovanja uticaja na životnu
sredinu tokom faza građenja i korišćenja objekata
Prvi korak u prepoznavanju mogućih uticaja primjene LSL-e je bio utvrđivanje
rezultata primjene ključnih elementa Plana, te područja u kojima će doći do
značajnijih promjena. Drugim riječima, utvrđeno je do kakvih će promjena doći u
odnosu na sadašnje stanje, kao na pr. proširenje stambenih zona, izgradnja
turstičkog kompleksa, itd. Nakon što je to utvrđeno identifikovani su mogući uticaji
koje utvrđene promjene mogu imati na životnu sredinu korišćenjem dolje navedenih
kriterijuma. Uticaji su opisani kvalitativno na temelju ekspertne procjene, a ako je to
bilo moguće prikazani su i kvantitativno.
25
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Jednom identifikovani mogući uticaji su zatim vrednovani da bi se utvrdio njihov
značaj. Vrednovanje je načinjeno primjenom indikatora koji su ranije utvrđeni iz
postavljenih ciljeva LSL-e i na nivou države prihvaćenih ciljeva zaštite životne
sredine.
Uticaji na klimatske karakteristike
Uticaji u toku izgradnje objekata na klimatske karakteristike razmatranog prostora
neće imati veći značaj, a ne očekuju se ni bilo kakvi značajni uticaji u toku njihovog
korišćenja. Naravno, najveći uticaj na klimatske karakteristike, ma koliko mali bio
ogleda se u emisiji gasova sa efektom staklene bašte.
Uticaji na vode
Pri izvođenju građevinskih radova na izgradnji planiranih objekata postoji određeni
broj aktivnosti, koje mogu prouzrokovati negativne posljedice na režim oticanja
površinskih i kvalitet podzemnih voda ograničenog trajanja. U tom pogledu najveću
opasnost predstavljaju:
- Građevinski radovi - duboki iskopi, uništavanje i skidanje prirodnog pokrovnog
sloja zemljišta, i drugo. Na taj način mogući su manji poremećaji prirodnih
pravaca prihranjivanja podzemnih voda, a ujedno skidanjem pokrovnog sloja
zemljišta i eventualno stvaranje novih slivnih površina, zamućenja ili na drugi
način onecišćenja voda koje se brzo dreniraju u podzemlje.
- Građevinske mašine – potencijalna opasnost od prosipanja ili akcidentnih
izlijevanja nafte i naftnih derivata, odbacivanje motornih ulja i sličnog otpada.
- Nekontrolirano deponovanje iskopanog materijala, te smještaj baza za
mehanizaciju u blizini površinskih i podzemnih voda.
- Korišćenje neprikladnih materijala za građenje.
- Nekontrolisano odvođenje sanitarnih voda sa mjesta za smještaj radnika, gdje su
moguća manja zagađivanja od procesa pripreme hrane, kao i neadekvatnih
sanitarnih čvorova.
Tokom korišćenja i održavanja objekata, ne očekuje se značajniji uticaj planiranih
objekata na režim tečenja i kvalitet voda (površinskih i podzemnih). Bitno je naglasiti
da su budući korisnici planiranih objekata obavezni da obezbijede bezbjedno
odvođenje otpadnih voda, samostalno i u saradnji sa nadležnim organima lokalne
samouprave.
Uticaj na vazduh
U fazi izgradnje objekata, pored materija koje se inače javljaju u vazduhu kao rezultat
emisija iz saobraćaja, biće povećana količina prašine, pa je moguć neznatan uticaj
na kvalitet vazduha (prašina, dim) u najbližem naselju i duž puteva, uzrokovan
radovima na izgradnji. Nakon izgradnje objekata, u fazi eksploatacije objekata
povećaće se broj vozila, samim tim i emisije u vazduh.
Uticaj na zemljište
Zona uticaja objektata predviđenih za izgradnju će biti šira od samih lokacija usljed
pripremnih radova i izgradnje pristupnih puteva (po potrebi).
Generisanje otpada tokom izgradnje je neizbježno, pogotovo kod zemljanih radova,
te je neophodno tretirati taj otpad na odgovarajući način, propisan zakonom i
podzakonskim aktima i primjereno dobroj praksi. Treba naglasiti da otpad koji nastaje
u toj fazi neće imati karakter opasnog otpada. Jedini izvor opasnog otpada mogu biti
ulja iz građevinskih mašina, nafta i derivati, ukoliko se skladište ili ispuštaju iz bilo
kog razloga na samom lokalitetu. Predviđa se korišćenje prirodnih materijala tokom
izgradnje i korišcenje ekološki prihvatljivih materijala (izolacija, spoljašnje i unutrašnje
boje).
Takođe, značajan aspekat je generisanje otpada u periodu nakon izgradnje objekata,
tokom njegovog korišćenja, kada će se najvećim dijelom generisati komunalni otpad.
26
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Pozitivan uticaj koji može imati na zemljište, mogao bi se sagledati u uticaju
terasiranja i poravnavanja terena na procese površinske erozije zemljišta.
Uticaj na floru i faunu
Efekti izgradnje i korišćenja objekta mogu biti najveći na živi svijet. Tokom izgradnje
neminovno dolazi do poremećaja aktivnosti životinja, naročito ukoliko se izgradnja
odvija u vrijeme reprodukcije, migriranja ili pak gneiježdenja i podizanja mladih (kada
su ptice u pitanju). Veci nivo buke, razaranje dijelova staništa, presijecanje prirodnih
prelaza, generisanje otpada, izmjene pejzaža, sve su to faktori koji će imati negativan
efekat.
Imajući u vidu izgradnju objekta uključujući formiranje gradilišta, radnih prostora i
privremenih odlagališta materijala, doći će do narušavanja i u određenim djelovima
trajnog pretvaranja prirodnih staništa/habitata u izgrađene (urbane) površine.
Kada su u pitanju biljne vrste i vegetacija, uticaji su nešto jači jer će krčenje i
izgradnja objekata i pristupnih puteva, kao i sječa vegetacije makije neminovno
dovesti do uklanjanja većeg dijela postojeće vegetacije. Treba posebno obratiti
pažnju na rijetke i zaštićene vrste.
Period nakon izgradnje, kada nastupa korišćenje objekata, takode će imati negativne
uticaje: generisanje otpada, nehotično ili namjerno ubijanje životinja i uređivanje
zelenih površina drugačijeg sastava i namjene.
Uticaj na pejzaž
Uticaj na pejzaž najviše će biti izražen tokom izgradnje objekata. Najvrijedniji djelovi
pejzaža, postojeće šikare sa linijama i konturama terena, ujedno su i najosetljiviji na
ovakav tip aktivnosti. Evidentno je da će i nakon izgradnje objekata ostati trajne
izmjene pejzaža. Zbog toga je nužno sprovesti sve propisane mere, kako se
minimiziralo konceptualno narušavanje jedinstvenih pejzažnih karakteristika. Treba,
međutim pomenuti i moguće pozitivne efekte antropogenog faktora kroz povećanje
dostupnosti i izgrađenosti na mogućnosti doživljaja predjela, kao i uticaj na stabilnost
sistema (poboljšanje protivpožarne zaštite).
Uticaji na infrastrukturu
Proširenje putne infrastrukture, povezivanje djelova koji su bili teže dostupni, kao i
izgradnja neophodne komunalne infrastrukture predstavlja značajan razvojni
doprinos. Istovremeno, povećanje korišcenja vode za piće, količine otpadnih voda,
genesiranje većih količina otpada, slobodan pristup vozilima, doprinijeće većem
zagađenju i osiromašenju prirodnih resursa, od kojih je voda za piće jedan od
najvažnijih, ukoliko ne bude praćeno proširenjem kapaciteta i izgradnjom
infrastrukture za njeno dovođenje i kasnije tretman otpadnih voda koji treba da
ublaže / umanje ove efekte.
Uticaji na ambijentalnu buku
Tokom izgradnje objekata neminovno ce doći do povećanja ambijentalne buke, ali u
kratkom periodu i sa reverzibilnim posledicama, kada je u pitanju okolno stanovništvo
i živi svijet.
Nakon završetka objekta, nivo buke će biti povećan u odnosu na sadašnji nivo i
proširiće na lokacije (novoizgrađeni objekti) na kojima do tada nije postojao problem.
Mjerenje buke u životnoj sredini vrši se radi utvrđivanja stepena izloženosti buci
gradskog i seoskog stanovništva.
Na osnovu rezultata JU Centra za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore,
konstatovano je da izmjereni nivoi buke u gradovima na primorju prekoračuju
najviši dozvoljenini nivo buke u dnevnom periodu s tim što je nivo buke u ljetnjem
periodu veći u odnosu na zimski, a to je direktna posledica turističke sezone i veće
frekvencije motornih vozila u ljetnem periodu.
27
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Buka koja nastaje na putevima djeluje na okolinu i doprinosi degradaciji kvaliteta
življenja i ometa divlje životinje. Kvalitet življenja se smanjuje kod izlaganja buci kako
psihološki tako i fiziološki. Izlaganje buci kreira komunikacijske probleme i dovodi do
povećanja stresa kao i sa tim povezanim uticajim na zdravlje. Buka može dovesti do
privremenog ili trajnog smanjenja sluha, ometa spavanje i utiče na radnu sposobnost.
Vibracije koje nastaju rezonancom odvijanja saobraćaja može imati štetne poslijedice
na objekte u blizini puta. Pored buke, stanovnicima uz saobraćajnice mogu noću da
smetaju svjetla farova, koja imaju veliki domet.
Metode koje se primjenjuju su date u »Pravilniku o metodama i instrumentima
mjerenja buke i uslovima koje moraju da ispunjavaju organizacije za mjerenje buke«.
Najviši dozvoljeni nivoi buke po zonama dati su u standardu JUS U.J6.205.
Tabela 4: Dozvoljeni nivoi vanjske buke
Namjena područja
Najviše dozvoljeni nivo vanjske
buke(dBA)
Ekvivalentni nivoi
Vršni nivo
dan
noć
L1
Bolničko-lječilišna
45
40
60
Turističko, rekreacisko, rehabilitaciona
50
40
65
Čisto stambeno, vaspitnoobrazovna, zdravstvene institucije, javne 55
zelene i rekreacione površine
45
70
Trgovačko, poslovno, stambeno i stambeno uz saobraćajne 60
koridore, skladišta bez teškog transporta
50
75
Poslovno, upravno, trgovačko, zanatsko, servisno (komunalni 65
servis)
60
80
Industrijsko, skladišno, servisno i saobraćajno područje bez 70
stanova
70
85
Uticaji na ljudsko zdravlje i kvalitet življenja
Za ocjenu uticaja na ovu komponentu životne sredine korišteni su sledeći kriterijumi:
•
Da li predložena riješenja povećavaju ili smanjuju postojeći nivo buke u
stambenim zonama?
•
Da li predložena rješenja utiču na emisiju materija koje bi mogle uticati na
ljudsko zdravlje, ili voditi do pogoršanja stanja životne sredine?
•
Da li predložena riješenja poboljšavaju vodosnabdijevanja u području?
•
Da li predložena riješenja poboljšavaju odvođenje otpadnih voda u području?
•
Da li predložena riješenja povećavaju ili smanjuju probleme saobraćaju u
mirovanju i/ili u pokretu?
•
Da li predložena riješenja povećavaju ili smanjuju rekreativna područja?
Povećavanje ili smanjenje postojeće nivoa buke u stambenim zonama
Izvori buke mogu biti različiti. U ovom planu razmatrana je buka izazvana
saobraćajem i turističkim aktivnostima (muzika). Buka ima značjan negativan uticaj
na kvalitet življenja i na ljudsko zdravlje. Stoga je povećanje nivoa buke u stambenim
zonama ocijenjeno kao negativan uticaj.
Emisija materija koje bi mogle uticati na ljudsko zdravlje, ili voditi do pogoršanja
stanja životne sredine
28
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Korištenje fosilnih goriva za zagrijavanje stambenih objekata, motori s unutrašnjim
sagorijevanjem u prevoznim sredstvima, te različiti industrijski procesi uzrokuju
emisije u vazduh pojedinih materija, kao što su SO2, ugljikovodici ili čvrste čestice.
Ove materije štetno djeluju na ljudsko zdravlje i mogu izazvati bolesti respiratornog
sistema. Isto tako, štetno mogu djelovati na vegetaciju u datom području. Ovi uticaji
ocijenjeni su kao negativni.
Poboljšanje vodosnabdjevanja u području
Generalno se može konstatovati da je infrastruktura za vodosnadbijevanje zastarjela
neadekvatno održavana, ili ne postoji. Sve to utiče na kvalitet življenja u predmetnom
području.
Poboljšanje uslova za vodosnadbijevanje, izgradnjom nove mreže, je ocijenjeno kao
pozitivan uticaj, dok je povećanje potrošnje bez izgradnje odgvorajućeg sistema za
vodosnadbijevanje ocijenjeno kao negativan uticaj.
Poboljšanje odvođenja otpadnih voda u području
Tretiranje i odlaganje otpadnih voda je neadekvatno u cijelom području. Mali se dio
otpadnih voda prikuplja obrađuje i ispušta na odgovarajući način.
Poboljšanje i regulisanje odvođenja otpadnih voda je ocijenjeno kao pozitivan uticaj.
Odvojeno prikupljanje čvrstog otpada koji će se reciklirati
Jedan od elemenata održivog razvoja je smanjenje količine čvrstog otpada i njegovo
recikliranje. Da bi se uspješno mogao reciklirati potrebno ga je odvajati pri odlaganju.
Za to je potrebno osigurati i materijalne uslove (prostor i opremu). Odvojenim
prikupljanjem i recikliranjem smanjuje se i zagađenje tla.
Osiguranje uslova za odvojeno prikupljanje je ocijenjeno kao pozitivan uticaj.
Povećanje ili smanjejne problema u saobraćaju u mirovanju i/ili u pokretu
Povećanjem broja stanovnika i/ili korisnika određenog područja povećava se i broj
vozila koja će prometovati u određenom području, što može dovesti do gužvi
saobraćajnicama i parkiralištma, buke, svjetlosnih efekata i sl. Ovaj uticaj je ocijenjen
kao negativan.
Izgradnjom novih i rekonstukcijom postojećih saobraćajnica i parkirališta postojeća
nepristupačnost se smanjuje. Ovakav uticaj je ocijenjen kao pozitivan.
Povećanje ili smanjenje broja i veličine rekreativnih područja
Rekreacija je jedan od ključnih elemenata za održavanje tjelesne aktivnosti i
doprinosi boljem zdravstvenom stanju ljudske populacije. Povećanje broja i veličine
rekreativnih područja (šetališta, trim staze, igrališta, itd.) su ocjenjeni kao pozitivni
uticaj.
Za određivanje značaja uticaja na životnu sredinu korišćena je slijedeća kvalitativna
skala:
++ vrlo pozitivan uticaj
+ pozitivan uticaj
0 uticaja nema, ili je neznatan
- negativan uticaj
-- vrlo negativan uticaj
Kriterijum
Uticaji na klimatske karakteristike
Uticaji na vode
Uticaj na vazduh
Uticaj na zemljište
Uticaj na floru i faunu
Uticaj na pejzaž
Uticaji na infrastrukturu
Uticaji na ambijentalnu buku
Uticaji na ljudsko zdravlje i kvalitet življenja
Ocjena
0
0
0
+;++
+;-
29
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
6. Opis mjera za ublažavanje mogućih značajnijih uticaja na životnu sredinu
Analiza uticaja izgradnje planiranih objekata i infrastrukture na životnu sredinu
pokazuje da se svi efekti ispoljavaju u okviru tri osnovna vida uticaja. Prvi vid
predstavljaju uticaji koji se javljaju kao posljedica građenja objekata i koji po svojoj
prirodi nijesu trajnog karaktera. Posljedice u fazi gradnje su prisustvo ljudi i mašina
kao i tehnologije i organizacije izvođenja radova. Po pravilu, negativne posljedice će
se se javiti kao rezultat iskopa/deponovanja, transporta i ugrađivanja građevinskog
materijala, kao i trajnog ili privremenog zauzimanja prostora i svih aktivnosti koje su u
vezi sa tim. Uticaji na životnu sredinu koji se javljaju kao posljedica eksploatacije
izgrađenih objekata kroz vrijeme imaju uglavnom trajni karakter, i kao takvi sigurno
da predstavljaju uticaje koji su posebno interesantni sa stanovišta odnosa izgrađenih
objekata i životne sredine.
Identifikovani su uticaji od planiranih objekata koji treba da budu riješeni adekvatnim
projektnim rješenjima za svaki pojedinačni objekat, kako pri planiranju (u svim
fazama izrade projektne dokumentacije) tako i u toku samog građenja. U dokumentu
se daje naglasak na uticaje i mjere tokom građenja i korišćenja objekata. Značajniji
uticaji i mjere su date za prethodno obrađene segmente životne sredine. Imajući u
vidu značajne uticaje projekta na životnu sredinu tokom faze pripreme, građenja i
korištenja planiranih objekata izdvojene su mjere za monitoring pojedinih segmenata
životne sredine, na koje se očekuju značajniji uticaji tokom građenja i korišćenja
planiranih objekata, a koji nijesu do sada obuhvaćeni u postojećim programima
monitoringa životne sredine.
U ovoj fazi planiranja izgradnje predloženih objekata, infrastrukture i drugih pratećih
objekata i u koralaciji sa sa raspoloživim podacima, moguće je predložiti okvirne
mjere ublažavanja uticaja, za koje se ne može dati kvantifikaciona mjera u
egzaktnom smislu, zbog nepostojanja redovnog praćenja svih elemenata životne
sredine.
6.1. Mjere za ublažavanje uticaja na klimatske karakteristike
U cilju racionalnog korišćenja energije treba iskoristiti sve mogućnosti smanjenja
korišćenja energije. Pri izgradnji koristiti savremene termoizolacione materijale, kao
bi se smanjila potrošnja toplotne energije. Predvidjeti mogućnost korišćenja solarne
energije. Kao sistem protiv pretjerane insolacije koristiti održive sisteme (zasjenu
škurama, građevinskim elementima, zelenilom i dr.) kako bi se smanjila potrošnja
energije za vještačku klimatizaciju. Korišćenje fosilnih goriva svesti na najmanju
moguću mjeru.
6.2. Mjere za ublažavanje uticaja na vode
U fazi građenja objekata potrebno je sprovođenje dobre građevinske prakse da bi se
izbjegao negativan uticaj na podzemne vode. Planom izvođenja građevinskih radova,
te detaljnom razradom tehnoloških postupaka treba predvidjeti mjere planskog i
sigurnog prikupljanja svih nepotrebnih materija (otpadaka), njihovog transporta i
odlaganja na najbližu deponiju, zatim najpogodnije lokacije za smještaj
radionica/baza za mehanizaciju, te skladišta goriva i maziva za građevinske mašine,
kao i plan hitnih intervencija u slučaju akcidenata.
U svim varijantama tehnologije izvođenja radova održati stabilnim hidrološki režim
podzemnih voda u skladu sa svim pravilima i ograničenjima propisanih Pravilnikom o
određivanju i održavanju zona i pojaseva sanitarne zaštite izvorišta i ograničenjima u
tim zonama (Sl. list RCG 66/09). U prvom redu treba spriječiti isticanje otpadne vode
i u najvećoj mogućoj mjeri sačuvati biljni pokrivač. Uspostaviti kontinuirani nadzor
tokom izvođenja radova uz prisustvo specijaliste za zaštitu životne sredine. Sve
površine gradilišta i ostale zone privremenog uticaja potrebno je nakon završetka
30
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
građevinskih radova planski sanirati, odnosno, zavisno od budućeg korišćenja
prostora dovesti u prvobitno stanje.
Neophodne mjere koje se moraju sprovoditi u fazi korišćenja objekata svode se u
osnovi na to da su budući korisnici planiranih objekata obavezni da bezbjedno
odvode otpadne vode, samostalno i u saradnji sa nadležnim organima lokalne
samouprave. U međuvremenu, u okviru mjera za zaštitu voda sistema Skadarskog
jezera od zagađivanja sa kopna treba obezbjediti tretman otpadnih i fekalnih voda
koje se ispuštaju u skladu sa Pravilnikom o kvalitetu i sanitarno-tehničkim uslovima
za ispuštanje otapadih voda u recipijent i javnu kanalizaciju, načinu i postupku
ispitivanja otpadnih voda, minmalnom broju ispitivanja i sadržaju izvještaja o
utvrdenom kvalitetu otpadnih voda (Sl. List CG 45/08) i Uredbom o o načinu
kategorizacije i kategorijama vodnih objekata i njihovom davanju na upravljanje i
održavanje (Sl. list CG 15/08).
6.3. Mjere za ublažavanje uticaja na vazduh
Tokom faze građenja, na ispusnim cijevima svih mašina i vozila sa dizelmotorima
obezbijediti da imaju filtere za odvajanje čađi. Redovnim (planskim,periodičnim) i
vanrednim tehničkim pregledima mašina i vozila osigurati maksimalnu ispravnost i
funkcionalnost sistema sagorijevanja pogonskog goriva, koristiti (i redovito
kontrolisati) gorivo – sa garantiranim standardom kvaliteta. Tokom izvođenja radova
vršiti polijevanje vodom zemljišta na eventualnim lokacijama gdje može doći do veće
emisije prašine.
Tokom faze korišćenja objekata, neophodno je ograničiti područja koje će biti
dostupna svim vozilima, u brojnom, prostornom i vremenskom smislu, zavisno od
namjene. Ograničenje broja vozila biće određeno jasno označenim mjestima za
parkiranje i spriječavanjem parkiranja na nedozvoljenim mjestima. Dostavna i
servisna vozila treba ograničiti vremenski.
6.4. Mjere za ublažavanje uticaja na zemljište
Neophodno je pripremiti projekat pripremnih radova koji će biti u saglasnosti sa
uslovima koje izdaje nadležni organ, kao i u slučaju korišćenja materijala za izgradnju
sa okolnih lokaliteta, čiji uslovi treba da budu određeni u glavnim projektima
planiranih objekata.
U fazi građenja, eventualno nastali otpad, bez rasipanja, utovariti na transportna
sredstva i odmah odvesti na odlagalište ili za to propisano mjesto uz adekvatno
zbrinjavanje istog. Nije dozvoljeno odlaganje materijala u korito ili na obale vodotoka.
Pridržavati se dobre građevinske prakse i planiranja. Za izvođenje radova izabrati
mehanizaciju i transportna sredstva koja će minimalno uticati na degradaciju
zemljišta. Građevinsku mehanizaciju održavati redovno, te prepoznati potencijalna
mjesta curenja i odmah izvršiti njihova saniranja. Zabraniti mijenjanje ulja i dosipanje
goriva na lokalitetu, već to provoditi na najbližoj benzinskoj pumpi. Preporučuje se
korišćenje ekološki prihvatljivih umjesto štetnih lubrikanata (ulja i maziva)
proizvedenih od mineralnih ulja. Ovo posebno naglašavamo jer je štetno djelovanje
mineralnih ulja kumulativno ukoliko dođe na slobodni prostor. Bilo koji dio zemljišta
kontaminiran sa prosutim uljem ili gorivom izvodač radova treba posuti piljevinom, te
ukloniti i odložiti na odobreno odlagalište. U slucaju izlivanja ili curenja goriva ili ulja
hitno intervenisati u skladu sa pripremljenim planom mjera i aktivnosti u ovakvim
slucajevima.
Tokom faze korišćenja objekata, generisan otpad je neophodno prikupljati na za to
unaprijed određenim lokacijama i omogućiti stanovništvu i turistima da na
raspolaganju imaju adekvatnu infrastrukturu. Otpad se ne smije odlagati na okolno
zemljište. Potrebno je opremiti područje korpama za otpad i kontejnerima koji će se
redovno prazniti i održavati. Neophodne su i redovne administartivne mjere (učešće
komunalne i ekološke inspekcije).
31
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
6.5.Mjere za ublažavanje uticaja na na floru i faunu
U fazi građenja ukloniti sav otpadni materijal od vegetacije i šiblja koje po planu nije
predviđeno za uklanjanje, te obezbijediti tokom radova monitoring.
Za izvođenje radova izabrati mehanizaciju i transportna sredstva koja će zahtijevati
što manje proširenje postojećih puteva.
Tokom faze korišćenja objekata strogo voditi računa da se spriječi unošenje
invazivnih vrsta. Obezbijediti generisani otpad od rasipanja i raznošenja. Ne
postavljati mamce i strogo voditi računa o korišćenju sredstava za deratizaciju.
Neophodne su i redovne administartivne mjere (učešće ekološke inspekcije).
6.6. Mjere za ublažavanje uticaja na pejzaž
U fazi građenja, otpad ne gomilati na lokaciji gradnje, već bez rasipanja, utovariti na
transportna sredstva i odvesti na odlagalište. Intervencije u prostoru trebaju što
manje odudarati od prirodnih i ambijentalnih obilježja u kojima nastaju, te što manje
dovoditi do vizuelne degradacije. U fazi korišćenja turističkih objekata omogućiti
pristup vozilima izgradnjom parkirališta na adekvatnim mjestima i zabraniti prolazak
vozila u slobodne prirodne zone.
6.7. Mjere za ublažavanje uticaja na infrastrukturu
Neophodno je obezbjediti što brže planiranje i izgradnju objekata infrastrukture za
adekvatno vodosnabdevanje, evakuaciju i tretman otpadnih voda, sakupljanje i
odlaganje otpada na sanitarnoj deponiji. Radove na obezbjeđenju telekomunikacione
i električne obaviti uz razvoj saobraćajne infrastrukture, kako je to predviđeno LSL-e.
U narednom periodu ove aktivnosti treba da sprovedu zainteresovani korisnici
prostora / investitori u saradnji sa nadležnim organima lokalne samouprave, a u
skladu sa planovima za njihovu izgradnju.
6.8. Mjere za ublažavanje uticaja na ambijentalnu buku
U fazi građenja objekata, koristiti tehnički ispravnu građevinsku mehanizaciju.
Aktivnosti provoditi u predviđenim radnim satima, bez produžavanja, da se ne bi
uznemirilo lokalno stanovništvo. U fazi korišćenja objekata, ne predlažu se dodatne
mjere, osim onih koje su navedene u ranijim poglavljima i odnose se na regulaciju
saobraćaja.
6.9. Mjere za ublažavanje uticaja na stanovništvo i naseljenost
Učešće javnosti u odlučivanju o lokacijama i namjeni prostora je važan korak u
procesu planiranja korišćenja prostora. Za svaki pojedinačni građevinski objekat /
projekat treba obezbediti redovne konsultacije sa glavnim korisnicima i
zainteresovanim stranama, kao i zakonom definisane javne rasprave.
Neophodno je, prije početka izgradnje, jasno definisati prostor za izgradnju objekata
uključujući i prateće pomoćne objekte i pristupne puteve, saobraćajne koridore.
Građevinske radove sprovoditi u vrijeme predviđeno za to, kako bi se izbjeglo
produženje radova na objektima tokom građevinske sezone. Neophodna je stalna
kontrola u cilju minimiziranja svih faktora koji mogu uticati na život i rad lokalnog
stanovništva u toku i nakon izgradnje. Takođe je neophodno zakonskim mjerama i
raspoloživim instrumentima spriječiti neplansku izgradnju.
7. Program praćenja uticaja na životnu sredinu
7.1. Opis programa monitoringa
Sam Program monitoringa na predmetnoj lokaciji treba u prvom redu da bude
usmjeren na utvrđivanje tzv. “nultog stanja” životne sredine. S tim u vezi izvršiće se
analize zemljišta, vazduha i podzemnih voda i pripemiti odgovarajući izvještaj o
njihovom kvalitetu koje će se, u smislu predloženog planskog dokumenta smatrati
“nultim stanjem” kvaliteta životne sredine.
32
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Imajući u vidu prirodu objekata i aktivnosti/djelatnosti na predmetnoj lokaciji, program
monitoringa uključuje praćenje parametara / indikatora stanja za sljedeće elemente
životne sedine:
• kvalitet vazduha na lokacijama (mjernim mjestima) koje će biti referentne za
predmetnu lokaciju i šire područje LSL-e a koje bi bile sastavni dio Nacionalnog
programa monitoringa vazduha. Na tim lokacijama će se pratiti zakonom
propisani indikatori (imisijske koncentracije)
• otpadnim vodama na odgovarajućem mjestu, zavisno od stanja razvoja sistema
za odvođenje i tretman otpadnih voda,
• kvalitet zemljišta na lokaciji koja će biti prepoznata kao reprezentativna za
predmetnu lokaciju i šire područje LSL-e, a u skladu sa principima određivanja
lokacija za monitoring kvaliteta zemljišta
• biodiverzitet, posebno stanja autohtone flore, očuvanja njene kompaktnosti I
funkcionisanja najznačajnijih / najvrednijih područja koja će dugoročno obezbjediti
funkcionisanje živog svijeta koji je vezan za ovu komponentu biodiverziteta
predmetne lokacije i šireg područja LSL-e, i
• drugi elementi životne sredine i / ili parametri / indikatori stanja za koje se nađe
opravdanje za uključivanje u Program monitoringa (npr. buka ili radioaktivnost).
Praćenje stanja osnovnih segmenata životne sredine koje sprovodi Ministarstvo
održivog razvoja i turizma, a koji se odnose na vazduh, zemljište, biodiverzitet kao i
nivo radioaktivnosti u životnoj sredini, daje okvirnu sliku stanja kvaliteta najvećeg
dijela oblasti životne sredine. U toku 2010. godine, realizovani su sledeći programi
monitoringa:
1. Program kontrole kvaliteta vazduha,
2. Klimatske promjene
3. Program ispitivanja sadržaja opasnih i štetnih materija u zemljištu,
4. Program sistematskog ispitivanja sadržaja radionuklida-radioaktivnost,
5. Program praćenja stanja biodiverziteta
6. Upravljanje otpadom
7. Morski ekosistem
8. Program kontrole kvaliteta vode
Mjerenja i interpretaciju rezultata navedenih programa monitoringa, vršile su stručne
organizacije koje su na tenderu dobile ovaj posao i to: Javna ustanova “Centar za
ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore” (CETI), za prva tri programa i Republički
zavod za zaštitu prirode u saradnji sa JP Nacionalnim parkom Skadarsko jezero, za
četvrti program. Stanje kvaliteta voda najvažnijih vodotokova, jezera i podzemnih
voda u Crnoj Gori, prezentirano je izvještajem o stanju voda u Crnoj Gori, koji je u
okviru svojih redovnih aktivnosti pripremio Hidrometeorološki zavod.
Na osnovu elaborata-Informacija o stanju životne sredine 2010 (objavljene od strane
Agencije za zaštitu životne sredine Crne Gore- 2011.god.), dat je prikaz kontrole
kvaliteta vazduha, kvalitet zemljišta, sadržaj radionukleotida i praćenje stanja
biodiverziteta za pojedine lokacije u Crnoj Gori, čiji prikaz može služiti za
identifikaciju mogućih negativnih uticaja na životnu sredinu, a u vezi są prostorom
LSL.
Kvalitet vazduha
Kvalitet vazduha određuje se mjerenjem nivoa zagađenosti vazduha osnovnim i
specifičnim zagađujućim materijama porijeklom iz stacionarnih izvora (ložišta,
industrije) i pokretnih izvora (sredstava prevoza) i upoređivanjem izmjerenih
vrijednosti sa dozvoljenim koncentracijama štetnih materija u vazduhu.
33
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Osnovni ciljevi kontrole kvaliteta vazduha su:
1. Utvrđivanje nivoa
(troposfera),
zagađenosti
vazduha
u
prizemnom
sloju
atmosfere
2. Ocjena uticaja zagađenog vazduha na zdravlje ljudi, životnu sredinu i klimu,
3. Praćenje promjena stanja zagađenosti u korelaciji sa lokalnim izvorima emisije.
4. Definisanje potrebnih mjera za zaštitu vazduha od zagađivanja,
5. Informisanje javnosti,
6. Praćenje trendova zagađenosti vazduha,
7. Identifikacija izvora zagađenosti.
Tokom 2010. godine postignut je značajan napredak u pogledu harmonizacije
nacionalnog zakonodavstva iz oblasti zaštite vazduha sa EU legislativom.
Najznačajniji akt, Zakon o zaštiti vazduha ("Sl. list Crne Gore", br. 25/10), usvojen je
u maju 2010. godine.
Uredbom o graničnim vrijednostima sadržaja zagađujućih materija u tečnim gorivima
naftnog porijekla ("Službeni list CG", br. 39/10 od 20.7.2010. godine i 43/10) u Crnoj
Gori je od 1. januara 2011. godine zabranjena upotreba motornih benzina sa
aditivima na bazi olova i regulisan sadržaj sumpora u tečnim gorivima naftnog
porijekla u skladu sa propisima EU. Po prvi put ove godine realizovaće se program
praćenja kvaliteta goriva za motorna vozila u skladu sa standardom MEST EN
14724.
Veliki korak ka unaprjeđenju zakonskog okvira iz oblasti zaštite vazduha učinjen je
donošenjem Uredbe o graničnim vrijednostima emisija iz stacionarnih izvora.
U skladu sa Uredbom o uspostavljanju mreže mjernih mjesta za praćenje kvaliteta
vazduha("Službeni list CG", br. 44/2010 od 30.7.2010. godine i 13/2011), u toku su
aktivnosti koje sprovodi Agencija za zaštitu životne sredine Crne Gore na
uspostavljanju Državne mreže za praćenje kvaliteta vazduha.
Kontrola i praćenje kvaliteta vazduha u Crnoj Gori je zakonska obaveza, a vrši se
radi ocjenjivanja, planiranja i upravljanja kvalitetom vazduha. Analiza dobijenih
rezultata služi kao osnov za prijedlog mjera za poboljšanje i unapređenje kvaliteta
vazduha.
Na automatskim stacionarnim stanicama prati se kvalitet vazduha u Podgorici,
Nikšiću, Pljevljima i Baru.Mjeri se koncentracija sledećih parametara: sumpor
dioksida (SO2), azot monoksida (NO), azot dioksida (NO2), ukupnih azotnih oksida
(NOx), ugljen monoksida (CO), metana (CH4), nemetanskih ugljovodonika (NMHC),
ukupnih ugljovodonika (THC), PM10 čestica, prizemnog ozona (O3), benzena,
toluena, etilbenzena, o-m-p xilena (BTX). Kontinuirano se prate i meteorološki
parametri: temperatura vazduha, brzina i smjer vjetra i relativna vlažnost vazduha.
Mjereni parametri na automatskim stacionarnim stanicama u Podgorici, Baru, Nikšiću
i Pljevljima ukazuju da su glavni razlozi zagađenja vazduha industrija, saobraćaj,
požari, kao i individualna ložišta tokom sezone grijanja.
Na osnovu predhodno navedenih podataka koje je dostavila Javna ustanova „Centar
za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore“, za potrebe navedenog elaborata, može
se konstatovati da nema podataka, odnosno mjernih stanica na teritoriji opštine
Cetinje koja bi dala relevantan prikaz kvaliteta vazduha za navedenu opštinu.
Medjutim, komparativni pokazatelji ukazuju na nizak nivo sadašnjeg i potencijalnog
zagadjenja, za situacije koje se mogu očekivati intervencijama i planiranim
sadržajima u zahvatu LSL.
Klimatske promjene
Klimatske promjene se dešavaju i predstavljaju jednu od najvećih prijetnji sa kojima
se suočava čovječanstvo, kako na planu očuvanja životne sredine tako i na
34
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
ekonomskom i društvenom planu. Za južnu Evropu se, na primjer, očekuje da će
klimatske promjene pogoršati uslove (visoke temperature i suše) u regionu koji je već
osjetljiv na klimatsku varijabilnost, kao i da će smanjiti raspoloživost vodnih resursa,
hidro-energetski potencijal, ljetnji turizam i generalno posmatrajući, produktivnost
usjeva.
Crna Gora je kao članica Konvencije ne – Aneks 1 zemlja i nema obavezu
smanjivanja emisija gasova staklene bašte. Međutim, dužna je da periodično
priprema GHG inventar. Inventar predstavlja dio Nacionalnog izvještaja tj.
komunikacije prema UNFCCC.
Kvalitet zemljišta
Izvori zagađenja zemljišta su najčešće antropogenog porijekla i ukratko se mogu
sagledati na slijedeći način:
- Zagađenje zemljišta porijeklom iz atmosfere,
- Zagađenje zemljišta porijeklom iz otpadnih voda,
- Zagađenje zemljšta porijeklom iz poljoprivrede,
- Zagađenje zemljišta čvrstim otpadnim materijalom porijeklom iz privrede,
domaćinstava, poljoprivrede i dr.
Cilj monitoringa je ispitivanje zemljišta, obrada podataka, formiranje i dopunjavanje
baze podataka o stepenu i karakteristikama zagađenja, kao i vrstama prisutnih
polutanata. Pored toga, cilj monitoringa je i identifikacija osjetljivih i opterećenih
područja. Sistematsko praćenje zagađenja zemljišta zahtjeva primjenu adekvatnih
metodoloških pristupa i specifičnu statističku obradu podataka, kako bi dobijeni
podaci mogli biti vrednovani i komparirani.
Sagledavanje uticaja emisija iz motornih vozila, koji koriste naftne derivate, kao
potencijalnog izvora zagađenja zemljišta, se realizuje kroz analizu uzoraka zemljišta
uzorkovanih pored saobraćajnica. Rezultati analize su pokazali da su koncentracije
olova (koji je neorganski indikator izduvnih gasova automobila) i poliaromatskih
ugljovodonika (koji predstavljaju organske indikatore izduvnih gasova automobila), u
zemljištu pored saobraćajnica, u granicama MDK. Takođe, u 2010.godini je
registrovano izrazito smanjenje koncentracije olova u odnosu na prethodnu godinu.
Stepen zagađenja zemljišta usled neselektivno i nepropisno odlaganog industrijskog
ili komunalnog otpada sagledava se kroz ispitivanje uzoraka zemljišta u blizini
deponija komunalnog i industrijskog otpada, a uzorkuje se i zemljište pored
poljoprivrednih površina
Radioaktivnost
Monitoring radioaktivnosti životne sredine u Crnoj Gori obuhvata:
- Ispitivanje nivoa spoljašnjeg zračenja
- Ispitivanje sadržaja radionuklida u vazduhu
- Ispitivanje sadržaja radionuklida u čvrstim i tečnim padavinama
- Ispitivanje sadržaja radionuklida u rijekama, jezerima i moru
- Ispitivanje sadržaja radionuklida u zemljištu
- Ispitivanje nivoa izlaganja jonizujućem zračenju u boravišnim prostorima i radnoj
sredini
- Ispitivanje sadržaja radionuklida u građevinskom materijalu
- Ispitivanje sadržaja radionuklida u vodi za piće
- Ispitivanje sadržaja radionuklida u životnim namirnicama i predmetima opšte
upotrebe
- Ispitivanje sadržaja radionuklida u stočnoj hrani
Program sistematskog ispitivanja sadržaja radionuklida u životnoj sredini, koji se u
Crnoj Gori sprovodi od 1998. godine, urađen je u skladu sa Zakonomo životnoj
sredini (“Sl.list CG”, br. 48/08), članom 32,Zakonom o zaštiti od jonizujućeg zračenja i
radijacionoj sigurnosti (“Sl. list CG”,br 56/09, 58/09), Odlukom o sistematskom
35
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
ispitivanju sadržaja radionuklida u životnoj sredini ("Sl. list SRJ", br. 45/97),
Pravilnikom o granicama radioaktivne kontaminacije životne sredine i o načinu
sprovođenja dekontaminacije ("Sl. list SRJ", br. 9/99) i zahtjevima EU za nuklearnom
sigurnošću i zaštitom od zračenja EURATOM (89/618, 96/29, 87/3954, 90/737 i dr.).
Svi statistički pokazatelji ukazuju da se mjerene vrijednosti manje od maksimalno
dozvoljenih datih u domaćem zakonodavstvu, održavaju se na istom nivou već duži
niz godina, sa varijacijama koje su uobičajene. Ne postoji ni jedan pokazatelj koji bi
upućivao na bilo kakvu bitniju promjenu globalnog ili lokalnog karaktera.
Ukupna efektivna doza za odraslog stanovnika Crne Gore se dobija sabiranjem
efektivnih doza koje su rezultat izloženosti kosmičkom zračenju, radionuklida
uranovog i torijumovog niza u vazduhu, radona i torona u vazduhu, zatim uticajem
radionuklida sadržanih u zemljištu, ingestijom radionuklida koji su sadržani i hrani i
vidi za piće i iznosi 3,73 mSv/god.
Analizom rezultata koji su dati u Izvještaju UNSCEAR 2000 ( Tabela 31: Average
worldwide exposure to natural sources) opseg rezultata godišnje efektivne doze za
većinu zemalja svijeta je 1 – 10 mSv/god, tako da je evidentno da se Crna Gora
nalazi u tom opsegu. Medjutim ipak treba naglasiti da je svjetski prosjek ( takodje dat
u Izvještaju UNSCEAR 2000) za 58% niži od rezultata dobijenog u Crnoj Gori .
Stanje biodiverziteta
Program praćenja stanja biodiverziteta u Crnoj Gori, realizuje se od 2000. godine.
Program aktivnosti na praćenju stanja biodiverziteta, sa ciljem njegovog očuvanja,
unapređenja i zaštite u 2007. godini, je kao i u prethodnim istraživačkim godinama
usmjeren na praćenje najreprezentativnijih vrsta i staništa od međunarodnog i
nacionalnog značaja.
Iako ne postoji formalna, široko priznata klasifikacija ekosistema u Crnoj Gori, sa
stanovišta očuvanja biodiverziteta Nacionalna strategija biodiverziteta sa akcionim
planom razlikuje sljedeće ekosisteme:
• alpski,
• šumski,
• suvi travnjaci,
• slatkovodni i
• morski
Program aktivnosti na praćenju biodiverziteta tokom 2008. godine bio je usmjeren na
praćenje stanja nekih zakonom zaštićenih objekata prirode (pojedine endemoreliktne, rijetke i ugrožene šumske biljne vrste) i nekih prirodnih objekata potencijalno
vrijednih za zaštitu (neke polidominantne i endemo-reliktne šumske zajednice i neka
vrlo rijetka svojstva drveta kao npr. dževeravost stabla).
Upravljanje otpadom
Pod otpadom se podrazumijeva svaki materijal ili predmet koji nastaje u toku
obavljanja proizvodnje, uslužne ili druge djelatnosti, predmeti isključeni iz upotrebe,
kao i otpadne materije koje nastaju u potrošnji i koje sa aspekta proizvođača,
odnosno potrošača nijesu za dalje korištenje i moraju se odbaciti.
Osnovni pravni okvir za upravljanje otpadom u Crnoj Gori je Zakon o upravljanu
otpadom („Sl.list CG“, broj 80/05 i 73/08).
Podjela otpada
Otpad se dijeli na više načina:
• Prema sastavu,
• Prema mjestu nastanka,
• Prema toksičnosti
Na osnovu člana 4 Zakona o upravljanju otpadom, otpad se dijeli u zavisnosti od
stepeena opasnosti, na opasni otpad i neopasni otpad.
36
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
Opasan otpad
Otpad кoji ima bar jedno od svojstava koje ga čine opasnim (eksplozivnost,
zapaljivost, sklonost oksidaciji, akutna otrovnost, infektivnost, sklonost koroziji, u
kontaktu sa vazduhom oslobađa zapaljive gasove, u kontaktu sa vazduhom ili vodom
oslobađa otrovne supstance, sadrži toksične supstance sa odloženim hroničnim
djelovanjem, kao i ekotoksične karakteristike), kao i ambalaža u kojoj je bio ili jeste
spakovan opasan otpad.
Neopasan otpad
Otpad koji nema karakteristike opasnog otpada.
Inertni otpad
Otpad koji nije podložan bilo kojim fizičkim, hemijskim ili biološkim promjenama; ne
rastvara se, ne sagorijeva ili na drugi način fizički ili hemijski reaguje.
Komunalni otpad
Otpad iz domaćinstva (kućni otpad) i komercijalni otpad, odnosno otpad koji se
skuplja sa određene teritorijalne cjeline, najčešće opštine, u skladu sa propisima i
planovima opštine.
Kućni otpad
Otpad iz domaćinstva koji se svakodnevno skuplja, kao i posebno skupljen opasan
otpad iz domaćinstava, kabasti otpad,baštenski otpad i sl.;
Komercijalni otpad
Otpad koji nastaje u preduzećima, ustanovama i drugim institucijama koje se u cjelini
ili djelimično bave trgovinom, uslugama, komercijalnim poslovima, sportom,
rekreacijom ili zabavom, osim
otpada iz domaćinstava i industrijskog otpada.
Biodegradabilni otpad
Otpad koji je pogodan za anaerobnu ili aerobnu razgradnju, kao što su hrana,
baštenski otpad, papir i karton.
Ambalažni otpad
Svaka ambalaža ili ambalažni materijal koji ne može da se iskoristi u prvobitne svrhe,
izuzev otpada nastalog u procesu proizvodnje ambalaže.
Industrijski otpad
Otpad iz bilo koje industrije ili sa lokacije na kojoj se nalazi industrija, osim otpada iz
rudnika i kamenoloma.
Neuredjena odlagališta otpada imaju neposredan uticaj na sve segmente životne
sredine (vazduh, podzemne i površinske vode, zemljište i ugrožavanje bukom).
U materije koje u najvećoj mjeri zagađuju vazduh a emituju se sa deponija su azotni i
sumporni oksidi, poliaromatični ugljovodonici, dioksini, furani i teški metali. Sa
komunalnih deponija se emituje i deponijski gas kao nus produkt procesa razgradnje
deponovanog otpada koji sadrži oko 50% metana. Kod divljih deponija je česta
pojava glodara koji su prenosioci raznih zaraza.
Neadekvatno postupanje sa opasnim i neopasnim otpadom na teritoriji Crne
Gore za rezultat ima negativan uticaj na sve segmente životne sredine.
Kvalitet voda
Upravljanje vodama i vodnim dobrom regulisano je Zakonom o vodama (“Sl. list
RCG”, br. 27/07), koji ima za cilj da obezbijedi pravne pretpostavke za oganizovanu i
svrsishodnu društvenu aktivnost usmjerenu na održavanje i unaprijeđenje režima
voda u jedinstvenom vodnom sistemu Crne Gore. Stoga upravljanje vodama i
vodnim dobrom čini skup aktivnosti, odluka i mjera, sa ciljem obezbjeđivanja
potrebnih količina vode propisanog kvaliteta za različite namjene, zaštitu voda od
zagađivanja i zaštitu od štetnog dejstva voda, a sprovodi se u skladu sa pomenutim
zakonom.
Postoji više zakonskih i podzakonskih akata koji se tiču kvaliteta voda, međutim za
konkretnu ocjenu boniteta voda koristi se Uredbi o klasifikaciji i kategorizaciji
37
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
površinskih i podzemnih voda (“Sl. list CG”, br. 2/07) kojom se utvrđuje
klasifikacija i kategorizacija površinskih i podzemnih voda na kopnu i priobalnih
morskih voda u Crnoj Gori. Prema namjeni vode se dijele na vode:
-vode koje se mogu koristiti za piće (A, A1, A2, A3)
-vode koje se mogu koristiti za ribarstvo i uzgoj (klasa S, Š, C)
-vode koje se mogu koristiti za kupanje (klasa I-odlične I klasa II-zadovoljavajuće)
Sistematsko ispitivanje kvantiteta i kvaliteta površinskih i podzemnih voda vršeno je
na osnovu programa koji je donijelo Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i
vodoprivrede, a realizovao ga je Hidrometeorološki zavod. Programom je data mreža
stanica koja obuhvata 13 vodotoka sa 66 mjernih profila, 3 jezera sa 11 mjernih
profila, priobalno more na 19 mjernih profila i podzemne vode Zetske ravnice u 8
sela. Pregled stepena zagađenosti površinskih vodotoka i podzemnih voda daje se
na osnovu izvještaja Hidrometeorološkog zavoda.
Na osnovu praćenih parametara i prema raspoloživim podacima, data je mjerodavna
ocjena stanja vodnih tijela u Crnoj Gori.
− Obzirom da je klasifikacija voda izvršena po namjeni vode za piće, a rijeke, jezera i
more u Crnoj Gori se ne koriste za te namjene, može se konstatovati da su vode u
Crnoj Gori dobrog kvaliteta, iako pojedini pokazatelji ukazuju na pojedinačna
odstupanja u odnosu na zahtijevane klase A1, A2 i A3.
− Izuzetak iz opšteg dobrog stanja vode čine vode rijeke Ćehotine i Vezišnice kao i
vode Morače i Lima nizvodno od Podgorice i Bijelog Polja i to u malovodnom
periodu.
− Podzemne vode Zetske ravnice su opterećene dominantno nitratima i fosfatima.
7.2. Potrebe za monitoringom
Tokom faze građenja i korištenja objekata potrebno je provoditi monitoring pojedinih
elemenata životne sredine, a na način kako je to navedeno kroz opis programa
monitoringa. S obzirom da će predloženi projekat imati određene posledice na
životnu sredinu neophodno je obezbjediti odgovarajući monitoring (praćenje stanja)
posebno onih elemenata životne sredine koji nemaju odgovarajuću pokrivenost
podacima o pojedinim segmentima životne sredine i/ili nemaju odgovajajuće
referentne lokacije u nacionalnom Programu monitoringa životne sredine, a
prepoznati su u prethodnim poglavljima ovog dokumenta.
Prilikom vršenja monitoringa posebno tzreba voditi računa da se obezbijedi
monitoring onih elemenata životne sredine koji će biti izloženi stalnom pritisku, kako
bi se obezbijedila povratna sprega između pritisaka na životnu sredinu i
blagovremenog odgovora onih koji su odgovorni za realizaciju projekta i operacije i
aktivnosti na predmetnoj lokaciji.
8. Opis razmatranih alternativa
Istraživanjima u okviru izrade LSL-e, razmatrane su alternative u cilju optimizacije i
boljeg izbora konačnog koncepta distribucije i kapaciteta planiranih objekata.
Istaknuta je i neophodnost harmonizovanja objekata sa okolinom (uklapanje u
prirodni ambijent).
Pored mjera zaštite koje su postignute samim urbanističkim rješenjem radi zaštite od
elementarnih i drugih nepogoda, zbog konstatovanih nepovoljnosti inženjersko
geoloških i seizmičkih uslova tla, sva rješenja za buduću izgradnju i uredjenje
prostora moraju se zasnivati na nalazima i preporukama inženjersko-geoloških
istraživanja sa mikroseizmičkom rejonizacijom terena i uz primjenu protiverozionih
mjera.
38
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
8.1. Opis mogucih stanja životne sredine u slucaju da se Studija lokacije ne
realizuje
Planirana izgradnja objekata i prateće infrastrukture ima za cilj da obezbijedi održivo
korišćenje prirodnih resursa, poveća stopu ekonomskog razvoja područja i doprinese
boljoj socijalnoj organizaciji lokalnog stanovništva i podizanju individualnog
standarda.
Jedan od važnih aspekata socijalnog uticaja u fazi pripreme pojedinačnih planskih
dokumenata i pojedinačnih projekata za planirane objekte jeste ucešce javnosti i
zainteresovanih grupa i tim procesom doveli do veće informisanosti i podizanju
svijesti o sistemima životne sredine kod lokalnog stanovništva. U toku izgradnje
objekata, ekonomski i socijalni aspekti bi se odraziti najvećim dijelom na porast
cijene postojećih objekata.
Kao relevantan za realizaciju planiranog koncepta izgradnje stambenih, turističkih i
drugih objekata u zoni zahvata LSL-e, razmatran je i scenario mogućeg stanja
životne sredine u slučaju da se isti ne realizuje i planirani objekti ne izgrade.
U tom smislu se može konstatovati da bi većina segmenata životne sredine
predmetnog područja ostao uglavnom nepromijenjen, dok bi jednim dijelom moglo
doći do pogoršanja zbog negativnih uticaja iz okruženja. Pritom bi prirodna vegetacija
bila izložena opasnostima od degradacije nekontrolisanom gradnjom, požarima ili
sječom. Ovaj uticaj bi mogao imati i svoj dalji negativan tok - povećanje zagađenja
otpadnim vodama, kao i čvrstim otpadom iz objekata koji bi se i dalje gradili
bespravno i stihijski, suprotno konceptu koji je predložen LSL-e. Imajući prethodno
iznešeno u vidu, može se zaključiti da predloženi koncept izgradnje stambenih,
turističkih i drugih javnih i infrastrukturnih objekata može biti povoljnije rješenje od
opcije da se isti ne realizuje na predmetnoj lokaciji.
Međutim, ukoliko bi se demografski trendovi smanjenja broja stanovnika nastavili
većina segmenata životne sredine predmetnog područja bila bi prepuštena prirodnim
procesima, tj. periodičnoj obnovi zelenih površina (širenjem makije i niskih šuma, kao
i zakorovljavanjem) i destrukciji (erozioni procesi, požari i sl.)
9. Podaci o mogućim teškoćama
9.1. Poteškoće u toku izrade Izvještaja o strateškoj procjeni uticaja na životnu
sredinu
U cilju očuvanja biološke raznovrsnosti i potrebe zaštite svih segmenata životne
sredine u okviru područja zahvata LSL-e korišćeni su dostupni podaci o stanju
pojedinih segmenata životne sredine (vazduh, zemljište, podzemne vode, buka,
radijacija i dr). Evidentan je nedostatak i neažuriranost postojećih podataka za
pojedine segmente iz oblasti zaštite životne sredine. Prikupljeni i obrađeni dostupni
podaci dali su indikaciju da su osnovni elementi životne sredine u zoni zahvata LSL-e
u velikoj mjeri i dalje očuvani.
9.2. Razlozi za izostavljanje određenih pitanja i problema iz postupka procjene
Imajući u vidu planirane namjene na području obuhvaćenom planom u okviru
strateške procjene nije razmatrana prekogranična dimenzija – prekogranična priroda
uticaja i djelovanje na oblasti od prirodnog i drugog značaja iz razoga malog
obuhvata Plana i neznatnog uticaja na bliže i dalje okruženje.
10. Rezime informacija
METODOLOGIJA I PROCES IZRADE IZVJEŠTAJA O STRATEŠKOJ PROCJENI
UTICAJA
Paralelno sa izradom Lokalne studije lokacije (LSL) radi se i Izvještaj o srateškoj
procjeni uticaja na životnu sredinu. Cilj ovog Izvještaja je da ukaže na ključne
segmente životne sredine koji mogu biti ugroženi realizacijom LSL, tj. da se definišu
39
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
najznačajniji uticaji na životnu sredinu, te mjere za smanjenje utvrđenih negativnih
uticaja. Ključna ograničenja za projektovanje na području koje pokriva LSL
identifikovana su kroz ovaj Izvještaj.
OPIS PREDLOŽENOG KONCEPTA LSL
Zahvat LSL-a Poda, Opština Cetinje obuhvata površinu 15.85 ha, na nagnutom
terenu. Zahvat Plana nalazi se u široj, zaštitnoj zoni Nacionalnog parka “Lovćen”.
Planom se predvidja izgradnja novog stambenog kompleksa sa pratećim sadržajima
turizma i komercijalnih djelatnosti. Na prostoru Lokalne studije lokacije Poda
planirano je 10 urbanističkih parcela. Na urbanističkoj parceli 1 planiran je objekat
komercijalnih sadržaja. U okviru komercijalnih djelatnosti mogući su ugostiteljski
sadržaji, trgovina, lične usluge i znati, kao i druge komercijalne usluge koje bi
pospješile razvoj predmetnog područja i naselja Pode. Na urbanističkim parcelama 2
- 9 planirani su stambeni objekti. Stambeni objekti su planirani kao jednoporodične
stambene jedinice, sa po 10 – 11 objekata na urbanističkoj parceli.
Na urbanističkoj parceli 10 planirana izgradnja turističkog objekta – hotela kategorije
4*, kapaciteta 30 soba – 60 ležaja. Hotelski objekat je planiran sa savim pratećim,
welness i spa sadržajima.
Svi objekti planirani su sa baštama, bogato ozelenjeni i orijentisani upravno na
izohipse terena. Urbanističke parcele su organizovane duž kolsko - pješačke
saobraćajnice u nagibu. Turistički kapaciteti planirani su u najvišoj zoni kompleksa u
hotelu, na lokaciji sa koje se pružaju najkvalitetnije vizure prema okolnom prostoru.
Kolski pristup kompleksu je obezbijedjen preko postojećeg lokalnog puta do najniže
kote kompleksa, gdje je organizovana javna garaža i parking sa 84 parking mjesta.
S obzirom na veliku nadmorsku visinu i nagib terena otežan je saobraćaj do visočije
zone kompleksa, pogotovo u zimskom periodu. Saobraćaj od parkinga do stambenih
objekata i hotela planiran je električnim dostavnim vozilima.
Planskim rješenjem
predviđa se izgradnja
kapaciteta do 27443 m2 bruto
građevinske površine. Planom su definisane površine za izgradnju planiranih
kapaciteta.
Razlika u nivoima usljed nagnutog terena rješavaće se potpornim zidovima,
rampama i stepeništima. U prvoj fazi realizacije izgradiće se saobraćajne površine i
infrastrukturno opremanje prostora. U drugoj fazi realizacije radiće se smještajni,
hotelski i komercijalni kapaciteti.
Tačan raspored i položaj objekata utvrdiće se prilikom izrade projektne
dokumentacije, u skladu sa morfologijom terena I rezultatima ispitivanja
geomehaničkih svojstava tla.
OPIS POSTOJEĆEG STANJA ŽIVOTNE SREDINE
U okviru ovog dokumenta dat je detaljniji opis sljedećih karakteristika životne sredine:
meteorološke, orografske, geomorfološke, geološke, hidrogeološke, hidrografske,
hidrološke i kvalitet vode, emisije i kvalitet vazduha, pedološke, flora i fauna, pejzaž,
zaštićeni djelovi prirode, kulturno – istorijsko naslijeđe, infrastruktura i ambijentalna
buka.
OPIS MOGUĆIH ZNAČAJNIJIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU I MJERA ZA
UBLAŽAVANJE TIH UTICAJA
U dokumentu se daje naglasak na uticaje i mjere tokom građenja i korišćenja
objekata. Posljedice u fazi gradnje su prisustvo ljudi i mašina kao i tehnologije i
organizacije izvođenja radova. Po pravilu, negativne posljedice će se se javiti kao
rezultat iskopa/deponovanja, transporta i ugrađivanja građevinskog materijala, kao i
trajnog ili privremenog zauzimanja prostora i svih aktivnosti koje su u vezi sa tim.
Uticaji na životnu sredinu koji se javljaju kao posljedica eksploatacije izgrađenih
objekata kroz vrijeme imaju uglavnom trajni karakter, i kao takvi sigurno da
40
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
predstavljaju uticaje koji su posebno interesantni sa stanovišta odnosa izgrađenih
objekata i životne sredine.
Identifikovani su uticaji od planiranih objekata koji treba da budu riješeni adekvatnim
projektnim rješenjima za svaki pojedinačni objekat, kako pri planiranju (u svim
fazama izrade projektne dokumentacije) tako i u toku samog građenja. Značajniji
uticaji i mjere su date za prethodno obrađene segmente životne sredine. Imajući u
vidu uticaje projekta na životnu sredinu tokom faze pripreme, građenja i korištenja
planiranih objekata izdvojene su mjere za monitoring pojedinih segmenata životne
sredine, na koje se očekuju značajniji uticaji tokom građenja i korišćenja planiranih
objekata, a koji nijesu do sada obuhvaćeni u postojećim programima monitoringa
životne sredine.
ALTERNATIVNA RJEŠENJA
Istraživanjima u okviru izrade LSL-e, razmatrane su alternative u cilju optimizacije i
boljeg izbora konačnog koncepta distribucije i kapaciteta planiranih objekata.
Istaknuta je i neophodnost harmonizovanja objekata sa okolinom (uklapanje u
prirodni ambijent). Pored mjera zaštite koje su postignute samim urbanističkim
rješenjem radi zaštite od elementarnih i drugih nepogoda, zbog konstatovanih
nepovoljnosti inženjersko geoloških i seizmičkih uslova tla, sva rješenja za buduću
izgradnju i uredjenje prostora moraju se zasnivati na nalazima i preporukama
inženjersko-geoloških istraživanja sa mikroseizmičkom rejonizacijom terena i uz
primjenu protiverozionih mjera.
MONITORING ŽIVOTNE SREDINE
Potrebe za monitoringom
Tokom faze građenja i korištenja objekata potrebno je provoditi monitoring pojedinih
elemenata životne sredine. S obzirom da će predloženi projekat imati određene
posledice na životnu sredinu obezbjediće se odgovarajući monitoring (praćenje
stanja) posebno onih elemenata životne sredine koji nemaju odgovarajuću
pokrivenost podacima o pojedinim segmentima životne sredine i/ili nemaju
odgovajajuće referentne lokacije u nacionalnom Programu monitoringa životne
sredine, a prepoznati su u prethodnim poglavljima ovog dokumenta.
Opis programa monitoringa
Sam Program monitoringa na predmetnoj lokaciji treba u prvom redu da bude
usmjeren na utvrđivanje tzv. “nultog stanja” životne sredine. S tim u vezi izvršiće se
analize zemljišta, vazduha i podzemnih voda i pripemiti odgovarajući izvještaj o
njihovom kvalitetu koje će se, u smislu predloženog planskog dokumenta smatrati
“nultim stanjem” kvaliteta životne sredine.
POTEŠKOĆE U TOKU IZRADE IZVJEŠTAJA O STRATEŠKOJ PROCJENI
UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU
U cilju očuvanja biološke raznovrsnosti i potrebe zaštite svih segmenata životne
sredine u okviru područja zahvata LSL korišćeni su dostupni podaci o stanju
pojedinih segmenata životne sredine (vazduh, zemljište, podzemne vode, buka,
radijacija i dr). Evidentan je nedostatak i neažuriranost postojećih podataka za
pojedine segmente iz oblasti zaštite životne sredine. Prikupljeni i obrađeni dostupni
podaci dali su indikaciju da su osnovni elementi životne sredine u zoni zahvata LSL-e
u velikoj mjeri i dalje očuvani.
41
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
ZAKLJUČCI
U toku izrade LSL-e i Izvještaja o strateškoj procjeni uticaja, na osnovu izvedene
procjene i analize poznatih faktora značajnih za uticaj predloženog koncepta
izgradnje objekata na životnu sredinu u zahvatu plana, konstatuje se da ce
predloženi projekat imati određene manje negativne uticaje na životnu sredinu,
naročito na biodiverzitet, kako zbog rekonstrukcije postojećih i izgradnje novih,
izgradnje novih i objekata, tako i zbog njihovog korišćenja radi čega će se planiranim
konceptom njihove prostorne distribucije datim u LSL-e, kasnijim efikasnim
projektovanjem i pravilnim korišćenjem smanjiti i/ili eminisati negativni uticaji na
životnu sredinu na prihvatljivi nivo.
Sve aktivnosti trebaju biti usmjerene ka unapređenju prostora LSL-e radi trajnog
obezbjeđivanja što racionalnijeg korišćenja njegovih ukupnih vrijednosti, a time i
životne sredine u cjelini u skladu sa savremenim intencijama dinamičnog shvatanja
teorije održivog razvoja.
Za smanjenje i eliminisanje negativnih uticaja na životnu sredinu od izgradnje
planiranih objekata i obavljanja predloženih aktivnosti primjenjivaće se:
mjere zaštite životne sredine propisane ovom SPU LSL, zatim
monitoring i utvrđivanje „nultog stanja životne sredine, kao i
sprovođenje odgovarajućih procedura prije početka gradnje objekata
(obezbjeđenje ekološke i drugih sagalasnosti) i
inspekcijska kontrola u toku iskorišćavanja tih objekata i obavljanja planiranih
aktivnosti.
42
Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu LSL PODA, Cetinje
LITERATURA
Prostorni plan Crne Gore do 2020. godine
Nacionalna strategija održivog razvoja Crne Gore
Strategija regionalnog razvoja Crne Gore
Generalni urbanistički plan opštine Cetinje
Strateški master plan za otpadne vode za Crnogorsko primorje i opštinu Cetinje
Strateški master plan za upravljanje čvrstim otpadom
Strategija razvoja turizma Crne Gore do 2020. godine
Konvencija o bioraznolikosti
Nacionalna strategija biodiverziteta sa akcionim planom 2009 – 2014 (nacrt iz 2008)
Nacionalna šumarska politika Crne Gore
Okvirna Konvencija Ujedinjenih nacija o klimatskim promjenama
Bečka konvencija o zaštiti ozonskog omotača
Konvencija o globalnoj zaštiti od dezertifikacije (Konvencija Ujedinjenih nacija o borbi
protiv dezertifikacije -CCD)
Zakon o uređenju prostora i izgradnji objekata, “Sl. list Crne Gore ”, br. 51/08 ;
Zakon o životnoj sredini, (Službeni list Crne Gore br. 48/08)
Zakon o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu, “Službeni list RCG”, br. 8/05;
Zakon o nacionalnim parkovima, “Službeni list CG”, br. 056/09;
Zakon o zaštiti prirode, (Službeni list Crne Gore br 051/08)
Zakonom o zaštiti spomenika kulture,
Zakon o komunalnim djelatnostima, “Službeni list RCG”, br. 12 /95;
Pravilnik o sadržaju dokumentacije koja se podnosi uz zahtjev za odlučivanje o
potrebi procjene uticaja na životnu sredinu, „Službeni list RCG”, br. 14/07;
Pravilnik o sadržini elaborata o procjeni uticaja na životnu sredinu, „Sl. list CG,
br.14/07”;
Pravilnik o načinu izrade i sadržini tehničke dokumentacije, “Sl. list CG”, br. 22 /02;
Zakon o kvalitetu vazduha (Službeni list Crne Gore br. 48/07)
Zakona o vodama („Službeni list CG“, broj 27/07)
Zakon o šumama „Službeni List Crne Gore 74/2010;
Zakon o zaštiti od buke u životnoj sredini, „Službeni list RCG”, br. 45/06;
Zakon o integrisanom sprečavanju i kontroli zagađenja (Službeni list RCG br. 80/05)
Zakon o slobodnom pristupu informacijama, “Sl. list RCG”, br. 68/05;
Zakon o državnoj upravi, „Službeni list RCG“, broj 38/03;
Pravilnik o određivanju i održavanju zona i pojaseva sanitarne zaštite izvorišta i
ograničenjima u tim zonama (Sl. list RCG 66/09)
Uredba o o načinu kategorizacije i kategorijama vodnih objekata i njihovom davanju
na upravljanje i održavanje (Sl. list RCG 15/08)
Vodoprivredna osnova Crne Gore (2001)
Opšta i posebna osnova za gazdovanje šumama
Program razvoja i zaštite NP „Lovćen“
Plan upravljanja NP „Lovćen“2011-2015
Karta zemljišta Crne Gore 2000;
Prirodne vrijednosti i zaštita NP Lovćen (1997); Monografija ; CANU
43
LSL PODA P zahvata - 158.447 m2
P urb.
broj urb. parcele
parcele
(m2)
UP 1
UP 2
UP 3
UP 4
UP 5
UP 6
UP 7
UP 8
UP 9
UP 10
4137
6288
6819
7286
6886
5564
6165
6573
6260
11594
namjena objekata
garaza,
komercijalni sadrzaji
stanovanje male gustine
stanovanje male gustine
stanovanje male gustine
stanovanje male gustine
stanovanje male gustine
stanovanje male gustine
stanovanje male gustine
stanovanje male gustine
turizam - hotel 4*
UP 11
5206
stanovanje male gustine
4430
7637
73599
P pod
objekt.
(m2)
maks.
spratn.
P
P bruto
P
komerc.
gradjev. stan.pros prost.
(m2)
tor (m2)
(m2)
broj
objek. /
broj
P turist. smjest. stanovnika
smjestaj jedin.
/turista
indeksi
827
1258
1364
1457
1377
1113
1233
1315
1252
2319
S+P+1
P+1
P+1
P+1
P+1
P+1
P+1
P+1
P+1
P+1
2069
2515.0
2728
2914
2754
2226
2466
2629
2504
4638
/
2515.0
2728
2914
2754
2226
2466
2629
2504
/
2069
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
4638
/
10
10
10
10
10
10
10
10
2, 30
/
60
60
60
60
60
60
60
60
60
0.2;0.5
0.2;0.4
0.2;0.4
0.2;0.4
0.2;0.4
0.2;0.4
0.2;0.4
0.2;0.4
0.2;0.4
0.2;0.4
1041
P+1
2084
2084
/
/
10
60
0.2;0.4
29527.0
22820.0
2069
4638
120
540/60
0.1; 0.18
kolske saobracajnice,
pjesacke povrsine
kolsko pjesacka
saobracajnica
zelene povrsine javne
namjene
14556
1. OPŠTI DIO
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
1. 1. PRAVNI OSNOV
Loklana studija lokacije PODA uradjena je na osnovu:
• Odluke o pristupanju izradi LSL Poda, Cetinje
• Programskog zadatka za izradu LSL Poda, Cetinje
• Ugovora o izradi LSL Poda, Cetinje
• Zakona o uredjenju prostora i izgradnji objekata
1.2. POVOD I CILJ IZRADE LSL
Povod za izradu LSL Poda jeste stvaranje planskih uslova za valorizaciju predmetnog
prostora, i izgradnju stambenog kompleksa sa
pratećim sadržajima turizma i
komercijalnih sadržaja.
Zahvat LSL Poda definisan je na osnovu inicijative budućeg investitora - vlasnika
zemljista, kojom je iskazan zahtjev za izgradnjom predmetnih kapaciteta.
LSL Poda se radi na osnovu smjernica Prostornog plana opštine Cetinje iz 1992g.
Važećim Prostornim planom Opštine Cetinje iz 1992g. za prostor koji je obuhvaćen
Planom planirana je "izgradjenost na ruralnom području" i "golet".
1.3.
OBUHVAT I GRANICE PLANA
Zahvat LSL Poda obuhvata dio šireg područja naselja Poda, lociranog na na samoj
granici opština Cetinje i Kotor.
Zahvat Plana nalazi se u široj, zaštitnoj zoni Nacionalnog parka Lovćen.
Shodno Odluci o pristupanju izradi LSL Poda površina zahvata Plana iznosi cca 15.00
ha.
Očtavanjem površine zahvata u zadatim granicama sa topografsko katastrske podloge,
utvrdjeno je da stvarna površina zahvata Plana iznosi 15.84 ha.
2
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
3
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
2. DOKUMENTACIONA OSNOVA
4
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
2.1.
Izvod iz Prostornog plana opštine Cetinje (1992g.)
Područje opštine podijeljeno je na četiri ključne zone razvoja, homogene sa geografskog
i ambijentalnog stanovišta. To su:
A. Zona Skadarskog jezera
B. Zona Cetinja
C. Zona Lovćena
D. Zona Katunske zaravni
Područje obuhvaćeno predmetnom Lokalnom studijom lokacije pripada zoni Lovćena.
Zona Lovćena obuhvata šire područje masiva Lovćena, iznad 1000m visine, koji se
strmo izdiže iznad mora i postupno spušta na katunsku krašku zaravan. Planinsku klimu
pod uticajem mediterana odlikuju izuzetno velike padavine (3000 - 4000mm godišnje),
sa visokim snijegom koji se na većim visinama dugo zadržava.
Sa aspekta ambijentalnih osobenosti, zonu karakterišu kontrasti stjenovitih grebena i
vrhova i pošumljenih padina, prostrano Njeguško polje i niz dolova na visokom platou.
Istočne padine planinskog masiva vezuju se na Cetinjsku zonu, koja sa područjem
Kotora komunicira preko visokih prevoja Bukovica i Krstac, a sa područjem Budve preko
Brajićkog sedla.
Najizraženiji problem zone, u smislu prirodnih ograničenja, predstavlja visina prostora,
što otežava saobraćaj u zimskom preiodu preko prevoja na pomenutim pravcima, a
naročito na putu Cetinje - Ivanova Korita. Relativno ograničenje, bez bitnijih posljedica,
predstavljaju i povremene poplave Njeguškog pšolja i nižih partija dolova.
Zona je podijeljena na dvije podzone od kojih: Podzona 1 - Ivanova Korita i Majstori,
obuhvata prostor katuna i dolova u okviru Nacionalnog parka Lovćen, a Podzona 2 Njeguško polje i njegovu neposrednu okolinu.
Resursi i potencijali: uže područje Lovčena, zbog ambijentalnih, ekoloških, pejzažnih i
memorijalnih vrijednosti, proglašeno je za Nacionalni park; kompleksi planinskih
pašnjaka u okviru Parka, katuna i seoskih naselja u kontaktnoj zoni; kompleksi šiuma i
dolova, od interesa kao rekreativni prostori; izgradjeni turističko rekreativni kapaciteti i
druga oprema; poljoprivredno zemljište, tipično ruralna struktura naselja i formirani
privredni i društveni sadržaji Njeguša, kao subopštinskog centra.
Prioriteti razvoja: unapredjenje i specijalizacija turističke ponude za dvosezonsko
korišćenje rekreacionih potencijala zone (boravak, sportske aktivnosti, izleti);
unapredjenje poljoprivrede kroz razvoj stočarstva i proizvodnju tipičnih preradjevina od
mljijeka i mesa; poboljšanje strukture šumskog fonda, kroz biološku rekonstrukciju
autohtonih vrsta i vraćanje autentičnog ambijenta.
Zahtjevi okruženja: zaštita prirodne sredine zone u cjelosti, s naglaskom na očuvanje
njenog integriteta i integritata postojećig sistema.
Preduslovi: poboljšanje funkcionalnih veza zone sa okruženjem, imajući u vidu njen
položaj izmedju Cetinja, Kotora i Budve; zadovoljavajuće rješavanje vodosnadbijevanja
(za obije podzone); podrška aktiviranju katuna.
5
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
Koncept organizacije i uredjenja prostora
Prirodni uslovi područja, tretirani kao vodeća odrednica strukture uredjenja i korišćenja
prostora, presudno su uticali na opredjeljenja koncepta sa stanovišta raspoloživih
potencijala za razvoj i, s tim u vezi, naglašenu potrebu zaštite svih prirodnih vrijednosti
prostora a posebno Nacionalnih parkova i naslijedjenih sklopova urbanih i ruralnih
naselja.
Planirana struktura uredjenja prostora oslanja se na iniciranu distribuciju privrednih
djelatnosti na ruralnom području uz podsticaj razvoja društvene i tehničke infrastrukture.
Razmještaj stanovništva po naseljima zahtijevao je uvodjenje hijerarhije centara koja će
na odredjenim prostorima obezbijediti osnovne potrebe stanovništva i zaustaviti
negativni trend, pri čemu se predvidja usporeniji rast Cetinja i znatno ublaženijie
opadanje stanovništva na ruralnom području, uz pozitivnu promjenu vitalne strukture
stanovništva u njima.
Turizam
Zasnivajući razvoj turizma na specifičnim potencijalima dva Nacionalna parka, kao i
prirodnim i ambijentalnim vrijednostima sa akcentom na kulturnu tradiciju, na prostoru
Cetinja se predvidja unapredjenje izletničkog i značajnije učešće stacionarnog turizma. U
neposrednom zaledju Crnogorskog primorja ovaj prostor sa neslućenim kontrastima
podrazumijeva osmišljeno vodjenje i otvaranje prostora i ambijenta uz adekvatnu
ponudu ugostiteljskih i pratećih sadržaja, kao i opremljenih rekreativnih kompleksa.
Seoska naselja na području NP Lovćen i po njegovom obodu takodje mogu prestavljati
elemenat ponude, jer se radi o lijepim i dovoljno atraktivnim naseljima.
Mreža naselja
Na nivou PPO Cetinje uspostavljena je policentrična mreža naselja sa kategorijama:
- opštinski centar Cetinje
- gradski podcentar Rijeka Crnojevića
- podcentri ruralnog karaktera Njeguši, Čevo i Trešnjevo
- centri mjesnih zajednica
- naselja ruralnog karaktera.
Ruralna naselja: Na nivou prostorne organizacije insistira se na očuvanju nasliedjenog
obrazca ruralnih naselja, koja se ogleda u odnosu izgradjenih površina i obradivog
zemljišta, što će omogućiti unapredjenje poljoprivrede kao osnovne djelatnosti ovih
područja.
Novi sadržaji privrednih potencijala vezanih za male preradjivačke kapacitete, turističke
funkcije i strukture centara, zbog skromnih zahtjeva moguće je uglavnom integrisati u
postojeće okvire naselja.
Bitan podsticaj ovih sistema naselja je saobraćajna integracija u okviru mjesnih
zajednica i zona primarne gravitacije, sa jedne strane, i planiranih veza sa Cetinjem i
susjednim razvojnim centrima regionalnog značaja.
Na nivou komunalne opremljenosti predvidjeno je elektrificirane svih naselja, a u
pogledu vodosnadbijevanja znatno poboljšanje, izgradnjom i proširenje lokalne mreže i
većim korišćenjem cetinjskog sistema, što se posebno odnosi na lokacije programiranih
aktivnosti ruralnih podcentara.
6
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
2.2.
Izvod iz PPPN Nacionalni park Lovćen (1996g.)
U okviru opštih cijelva razvoja područja Nacionalnog parka Lovćen, navedena je
potreba definsanja politike usporavnja demografskog odliva i gašenja privredne matrice
ruralnog područja. Naglašena je potreba izbora užih područja gdje je moguće formirati
punktove kao potencijalna žarišta na ovom prostoru. To su prije svega naselja uz
frekventne putne pravce i naselja sa donekle očuvanom demografskom strukturom.
Djelatnosti su zanatstvo, ugostiteljstvo i turističke usluge, proizvodnja zasnovana na
prirodnoj osnovi i sitna indistrija na bazi diverzifikacije djelatnosti okruženja.
Turizam
Područje Lovćena sa aspekta turizma je vrlo interesantno.
Njeguši treba da postanu primarni turistički ulaz u Nacionalni park, što će omogućiti novi
putni pravac oko Štirovnika kojim će se formirati saobraćajni prsten oko Parka. Pravac
Njeguši - Krstac - Kuk - Jezerski vrh - Ivanova Korita značajno će poboljšati
komunikaciju iz pravca Boke Kotorske.
Područje Krstca, odakle se, kao na dlanu vidi prelijepi Bokokotorski zaliv, a iznad njega
gorostasni Lovćen, idelano je mjesto za smještajno ugostiteljski punkt, i čak u okruženju
naselja moguće je formirati zonu vikend naselja, svakako sa osjećajem ambijenta i
mjere.
Opšti koncept organizacije prostora
U strukturi uredjenja i zaštite prostora Nacionalnog parka Lovćen uključen je i širi prostor
u padinama i uvalama Lovćenskog masiva. Kvalifikacija Lovćena za područje posebne
namjene data je kroz sagledavanje vrijednih prirodnih, kulturnih i ambijentalnih
vrijednosti ne samo užeg dijela Parka, već i ukupnog prostora.
U jedinstven organizam sa adekvatnim saobraćajnim vezama udružena su sva istorijska
mjesta: Cetinje - Njegošev mauzolej - Njeguši - Kotor - Budva. Posjeta svih tih lokaliteta
moguća je lancem saobraćajnica, puteva i dostavne žičare, sa mogućnošću kružnog
putovanja od jednog lokaliteta ka drugom.
Motivi posjete Nacionalnom parku, osim posjete Mauzoleju, vezani su i za prirodne,
pejzažne i ambijentalne vrijednosti ovog prostora. To su prije svega geomorfološke
karakteristike kraškog teran, raznovrsna flora i vegetacija, fauna, kao i priodni i
antropogeni pejzaž.
Područje zaštitne zone Parka, iako izvan granice NP, čini sa njim prirodnu cjelinu, tako
da ima veliki značaj i zahtijeva odredjeni režim zaštite. U ovoj zoni potrebno je
obezbijediti zaštitu zemljišta, šuma, flore i faune, očuvanje pejzažnih i ambijentalnih
vrijednosti uz revitalizaciju starih seoskih naselja i sanaciju puteva.
Planirana struktura mreže naselja rezultat je nadogradnje postojećih odnosa kroz
programirane aktivnosti i nove veze.
U zoni NP uspostavljena je mreža lokaliteta sa kategorijama:
- primarni turistički centar - Ivanova Korita
- sekundarni turistički centar - Majstori
- tercijalni turistički centar - ulaz u Park, naselja Bjeloši i Krstac
- katuni većeg turističkog značaja - Veliki Bostur, Dolovi, Kuk
- ostali katuni u zoni NP - Trešnja, Kruševica, Duge Njive, Sredačke poljane, Mali Bostur,
Bižaljevac, Vučji do.
- opštinski podcentar ruralnog karaktera u široj zoni Parka - Njeguši
- stalna naselja u široj zoni Parka - Očinići, Ugnji, Vrela, Obzovica, Brajići, Lapčići, Poda,
Mirac, Žanjev do, Dubovik.
7
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
3. ANALIZA STVORENIH USLOVA
8
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
3.1.
PRIRODNI USLOVI
Voda (Hidrogeografija)
Hidrogeološke karakteristike planine Lovćena posljedica su geološke građe, klimatskih i
geomorfoloških karakteristika i njegovog geografskog položaja. Na Lovćenu nema
stalnih površinskih voda, i ona su uglavnom podzemnog karaktera tipičnog za kraške
terene, gdje su u karbonatnim stijenama usječene pukotine, sa karstnim izdanima.
Dubina karstifikacije je veoma velika na što ukazuje i primjer ponora na Ivanovim
koritima, u vrtači Blatište koja je na koti 1200m.n.v. Kao hidrološki fenomen, utvrđena je
veza ovog ponora i vrulje Grudić, koja se nalazi ipod nivoa mora. Na najvišim kotama su
izvori na obodu Jezerskog vrha i Štirovnika i po obodu uvale Ivanovih korita. Čuveni
izvor Ivanova korita nalazi se sa lijeve strane puta koji preko Bostura ide prema
Jezerskom vrhu. Izdašnost mu zavisi os režima padavina, a kaptiran je još krajem 19
vijeka.
Pedološke i Geomorfološke karakteristike
U pogledu geomorfoloških, visinskih, hidroloških i klimatskih odlika na prostoru opštine
Cetinje izdvajaju se tri oblasti: Lovćenski planinski masiv, Katunska kraška zaravan i
zapadni djelovi Skladarske depresije.
Zemljište na predmetnom lokalitetu je rendzina posmeđena na tvrdim karbonatima,
plitka. Rendzine su se obrazovale na kvartarnim karbonatnim drobinama, odnosno
morenskom i fluvioglacialnom nanosu i siparima. Radi se o vrlo plitkom zemljištu mrke
boje i praškaste strukture, koje leži na rastresitoj podlozi, koja kao supstrat zemljištu ima
povoljne uslove vlaženja, ukorjenjavanja biljaka i sl. što doprinosi do formiranja
prelaznog AC horizonta. Rendzinu kao zemljište prožima skelet koji čine odlomci
krečnjaka različite veličine. Sadržaj skeleta se povećava sa dubinom ali se on često
javlja i po površini.
Slika 2. Detalj pedološke karte
9
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
Inženjersko-geološke pojave i procesi koji se susreću na terenu u zahvatu LSL-a rezultat
su egzogenih procesa, odnosno erozivnog djelovanja podzemnih i površinskih voda, kao
i endogenih procesa kao što su neotektonski pokreti i intezivna seizmičnost.
Erozivno dejstvo voda izraženo je u obliku procesa spiranja, usjecanja jaruga i rječnih
korita, bočne erozije, odlaganja bujičnih nanosa, procesa karstifikacije i klizanja. Oblike
koji su posljedica djelovanja tih procesa nalazimo duž cijelog istraživanog terena, a
najizraženiji su jaružanje i klizišta. Klizišta su najznačajniji i najrasprostranjeniji oblik
narušavanja prirodne stabilnosti terena na nagibima sa podlogom od površinskih partija
flišnih sedimenata pokrivenih krečnjačko–dolomitnom drobinom.
Seizmičke karakteristike
Utvrđeno je da je seizmičnost ovog pojasa genetski povezana sa pokretima blokova u
dijelu kore, koji je formiran poslije glavne faze ubiranja Dinarida kao posledica
permanentne aktivnosti jadranske mase u graničnoj zoni prema Dinaridima.
Kompleksna sagledavanja dobijenih podataka ukazuju na postojanje više seizmogenih
zona, od kojih su posebno važne one na južnom dijelu Crne Gore tj: Skadarska zona,
zona Ulcinja i zona Budve. U navedenim zonama dešavaju se snažni zemljotresi, čiji se
maksimalni intezitet kreće oko 9o MCS skale što predstavlja veliki seizmički rizik, što je
naročito značajno za urbana područja .
Takve su se pojave manifestovale i kod zemljotresa 1979. godine koji je iskazao
maksimalnu vrijednost ubrzanja oscilovanja tla na potezu Ulcinj - Petrovac, u granicama
od 0,49 g do 0,21 g. Mjerenje seizmičkih parametara neposredno poslije tog zemljotresa
u Baru dala su sljedeće podatke: maksimalna akceleracija iznosila je 370 cm/s²,
maksimalna brzina 43 bm/s, a maksimalno pomjeranje 11 cm. Analizom vrlo izraženih
razornih efekata zemljotresa (od 15. aprila 1979. godine) na prostoru crnogorskog
primorja i šireg prostora Skadarskog jezera identifikovano je intenzivno manifestovanje
destruktivnih geoloških pojava pri dejstvu snažnih zemljotresa: likvifakcije, aktiviranja
velikih klizišta i velikih odrona stijena.
Slika 3. Seizmički hazard
Slika 4. Seizmička regionalizacija Crne
Gore
Na slikama su pregledne karta seizmičkog hazarda (očekivano maksimalno horizontalno
ubrzanje tla u djelovima sile teže, u okviru povratnog perioda vremena od 100 godina, sa
10
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
parametrom očekivanog maksimalnog ubrzanja tla i sa vjerovatnoćom od 70%
neprevazilaženja događaja) i seizmičke regionalizacije.
Ti su podaci od izuzetne važnosti za potrebe projektovanja i izgradnje objekata. Radi
zaštite od elementarnih i drugih nepogoda, zbog konstatovanih nepovoljnosti inženjersko
geoloških i seizmičkih uslova tla, sva rješenja za buduću izgradnju i uredjenje prostora
moraju se zasnivati na nalazima i preporukama inženjersko-geoloških istraživanja sa
mikroseizmičkom rejonizacijom terena. U pogledu građevinskih mjera zaštite, objekti i
infrastruktura treba da budu projektovani i građeni u skladu sa važećim tehničkim
normativima i standardima za odgovarajući sadržaj.
Klima
Klima je definisana kao perhumidna-mezotermalna. Ova oblast se nalazi na mjestu
ukrštanja submediteranske i umjereno kontinentalne klime i odlikuju je sušna i topla ljeta
sa prosječnom temperaturom od 20o C i blage i vlažne zime sa prosječnom
temperaturom od 2,1oC. Prosječna godišnja temperatura iznosi 11oC, sa godišnjom
amplitudom od 20,1o C.
Opština Cetinje je poznata po obilnim proljećnim i jesenjim kisama i spada medu
najkišovitije oblasti Evrope sa i do 4000 mm vodenog taloga godišnje u prosjeku oko
3200mm. Maksimalna srednja godišnja temperatura vazduha za mjernu stanicu Cetinje
je bila 2007. godine. Tada je prosječna godišnja temperatura bila maksimalnih 12oC uz
2972lit/m2. Maksimalna temperatura ikad izmjerena je 38.9 C, a temperaturni minimum
je iznosio -22.8C. Sniježni pokrivač je maksimalno dostizao do 205cm.
Pljevlja
Zabljak
B.Polje
Rozaje
Kolasin
Niksic
Plav
Crkvice
Crkvice
H.Novi
Kotor
Cetinje
Cetinje
Podgorica
Budva
Bar
Ulcinj
Slika 5. Godišnja raspodjela padavina (mm) Slika 6. Godišnja raspodjela temperature
za period osrednjavanja 1961-1990
vazduha za period osrednjavanja 19611990
Ograničavajući faktor u pogledu poljoprivrednih aktivnosti jeste nedostatak padavina u
vegetacionom periodu, te je neophodno navodnjavanje mnogih kultura. Inače, povoljan
toplotni režim tokom godine, stvara povoljne uslove u ovoj zoni za formiranje naselja
(kratka grejna sezona, prohodnost puteva i dostupnost sadržajima u toku većeg dijela
godine, itd), razvoj turističke privrede i drugih gradskih aktivnosti u skladu i sa ostalim
prirodnim činiocima (prosječna temperature iznad 12°C, broj sunčanih dana i dr.).
Flora – Vegetacija
Plitke rendzine su najčešće pod pašnjacima i niskom šumom-šikarom, a gdje je
vegetacija prorijeđena ili jače devastirana, dolazi do spiranja i teren je pretvoren u golet.
11
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
Šumske zajednicame ovog područja predstavljaju šikare bukve, graba, hrastova i drugih
vrsta svjetlosti. Obrasle su stablima loseg kvaliteta i slabog prirasta.Osim sječama i
požarima, na mjestima bliže naseljima primijetan je antropogeni uticaj i na floristički
sastav. Unošene su i neke invazivne vrste (Ailanthus altissima, Melia azedarach,
Broussonetia papyrifera i dr.)
Specifičan spoj ekoloških uslova uticao je na razvoj složenih i raznovrsnih bioloških
sistema lovćenskog podgorja.
Na ovoj lokaciji dominira šikara i niska šume crnog graba (Seslerio-Ostryetum) u
kombinaciji sa vegetacijom pašnjačkih kamenjara predstavljenih zajednicama StipoSalvietum officinalis i Genisto-Globularietum belidifoliae, kao sekundarni tip vegetacije,
nastao degradacijom klimazonalnih šumskih zajednica, od izuzetnog značaja u zaštiti
zemljišta od erozije. Obiluju ljekovitom, aromatičnom i medonosnom florom.
Na krečnjačkim stijenama razvijena je vegetacija pukotinarki endemične zajednice
Campanulo-Moltkeetum petreae, rasprostranjena na čitavom području Lovćena. Na
strmim stranama najviših vrhova planine i na primorskim padinama nalazi se pionirska
vegetacija točila zajednice Drypetum linnaeanae.
Po uvalama i vrtačama, koje su pokrivene dubljim i plodnijim zemljištem, nalaze se
livade i oranice. U odnosu na rasprostranjenost šumske vegetacije i vegetacije
pašnjačkih kamenjara, ovo su neznatne površine.
Posebanu vrijednost vegetaciji Lovćena i Nacionalnog parka daje njena bogata,
raznovrsna i u mnogo čemu specifična flora. Karakterišu je endemi užeg
rasprostranjenja (lovćenski zvončić), brojni balkanski endemi i zakonom zaštićene biljne
vrste, kao i raznovrsna i veoma bogata ljekovita, aromatična i medonosna flora.
Osnovno obilježje nešumske vegetacije da je nastala regresijom i nestankom
klimazonalne šumske vegetacije- definiše upravljanje njihovom zaštitom, koju treba
bazirati na spontanoj evoluciji, odnosno sprečavanjem dalje degradacije omogućiti
neometan razvoj postojeće vegetacije ka primarnoj klimatogenoj.
Ugrožavajući faktori u prethodnim godinama bili su požari, kao prirodni i u manjoj mjeri,
narušavanje staništa nelegalnim korišćenjem prostora i prirodnih resursa, kao
antropogeni faktor.
Fauna
Geografski položaj Lovćena je uslovio niz specifičnosti u njegovoj klimi a time i u
sveukupnoj interakciji njegove sredine sa živim svijetom.
Fauna Lovćena je istraživana po svojim segmentima i karakteristična je po složenosti i
bogatstvu vrstama. Faunistička istraživanja Crne Gore otpočela su na prostoru Lovćena,
posebno na padinama prema Boki kotorskoj, ali su poslednjih godina bila vrlo oskudna i
nesistematična.
Što se tiče entomofaune, do sada su istražene sledeće grupe insekata:
• muve(Syrphidae),
•
mravi(Formicidae)-na području NP“Lovćen“ živi oko100 vrsta,od kojih je Formica
rufa-šumski mrav zakonom zaštićena vrsta zbog svoje velike koristi za šumski
ekosistem.Naime, ovaj mrav se hrani drugim beskičmenjacima pa reguliše brojnost
mnogih štetnih insekata, a u prvom redu gusjenica gubara.
• Pojedine grupe leptira od kojih se na listi zaštićenih nalaze:Papilio machaon-lastin
repak,Papilio podalirius-jedarce, Papilio alexanor i Parnossius apollo-apolonov leptir.
Od tvrdokrilaca prisutnih u NP, nalaze se i dva koja su zbog svoje atraktivnosti i sve
većeg gubitka svojih staništa i zakonom zašticena, a to su: Lucanus cervus L. (jelenak) i
Oryctes nasicornis L. (nosorožac)
Većina vodozemaca i gmizavaca u NP „Lovćen“ ima međunarodnu zaštitu i
nalaze se na spisku zakonom zaštićenih vrsta Crne Gore.
12
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
Lista do sada registrovanih vrsta herpetofaune u NP „ Lovćen“:
Vodozemci:
Mali mrmoljak(Triturus vulgaris)-balkanski endem, glavati mrmoljak(Triturus carnifex)prisutan na listi Bernske konvencije, zelena žaba(Rana ridibunda), žutotrbi
mukač(Bombina variegata)-prisutan na listi Bernske konvencije i krastača(Bufo bufo).
Gmizavci:
Šumska
kornjača
(Testudo
hermanni)
prisutna
na
listi
Bernske
konvencije,oštroglavi(plavi) gušter(Lacerta oxycephala), mosorski gušter( Lacerta
mosorensis),
zelembać(Lacerta
viridis),
veliki
zelembać(Lacerta
trilineata),
blavor(Pseudopus apodus), bjelouška (Natrix natrix), riječna bjelouška(Natrix tessellata),
poskok( Viper ammodytes), zidni gušter(Podarcis muralis), kraški gušter(Podarcis
melisellensis). Područje lovćena je karakteristično stanište poskoka i šarki kao jedinih
otrovnica na ovom području.
Fauna ptica Lovćena je bogata i složena zbog biogeografskog položaja masiva. Lovćen
ima preko 200 vrsta ptica koje se ovdje gnijezde ili imaju status migratornih vrsta od
kojih izdvajamo one tipične gnjezdarice za NP “ Lovćen“:
•
Cvenorepa grmuša (Sylivia melanocephala),crnoglava travarka(Saxicola
torquata), crvendać(Erithacus rubecula), brgljez kamenjar(Sitta neumyer), jarebica
kamenjarka( Alectoris graeca), slavuj(Luscinia megarhynchos), sojka(Garrulus
glandarius) i dr.
Fauna sisara pripada najmanje istraženim grupama životinjskog svijeta na prostoru
Lovćena. Veoma malo literaturnih podataka nalazimo o sisarima i to uglavnom o
pripadnicima "krupne" faune i o grabežljivim sisarima. O, inače složenoj fauni sitnijih
vrsta (šumski glodari, slijepi miševi) praktično nema podataka
Pregled osnovnih karakteristika pejzaža
Pojam pejzaž podrazumijeva sliku predjela. To je "sistem ekosistema" koji je nastao kao
odraz ili poslijedica raznolikih uslova odnosa i međudejstava: geološke podloge, reljefa,
zemljišta, klime, erozivnih procesa, biljnog i životinjskog svijeta, antropogenih faktora i
dr. u odredjenom vremenu i prostoru.
Sa vidikovaca, u neposrednoj blizini, pruža se nezaboravan pogled na Bokokotorski zaliv
i Katunsku nahiju koju je čuveni Bernand Šo, kada je ugledao, nazvao ''Kameno more''.
Raznolikost vegetacije u horizontalnom i vertikalnom pravcu bogatstvo biljnih vrsta i
brojne florističke specifičnosti ovog područja takođe su utkane u morfologiju pejzaža.
Na geografskoj širini Lovćena dominantna je inače listopadna dendroflora sa srednje
velikom lisnatom teksturom i nijansiranom kolorističkom skalom vegetacije.
Submediteranski tip predjela obuhvata područje iznad budvanskog polja, u kontaktima
sa navucenim sedimentima lovćenskih krečnjaka. Ovaj pejzaž djeluje mekano u koloritu
dajući svježu zelenu osnovu ogoljelim lovcenskim padinama i dobro se veže u
kompoziciju sa submediteranskim bukovim kompleksima po obodu NP „Lovćen“.
13
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
3.3.
STVORENI USLOVI
Prostor obuhvaćen Lokalnom studijom lokacije čini dio kontakt zone naselja Poda,
jednog od niza stalnih naselja u široj zoni Nacionalnog parka Lovćen.
Naselje je locirano na obroncima planine Lovćen, odakle se pružaju kvalitetne vizure
prema području Budve i Tivta. Demografska erozija ukupnog prostora Lovćena dovela je
do toga da u naselju Poda nema stalnih stanovnika, već se desetak postojećih objekata
koriste uglavnom u ljetnjim mjesecima.
U naselju nema izgradjenog sistema tehničkih instalacija, a osim stambenih objekata
nema drugih sadržaja. Arhitekturu naselja karakteriše seosko jezgro sa kamenim
kućama i kućištima, ublovi i suvomedje.
Kolski pristup obezbijedjen je preko asfaltiranog lokalnog puta iz pravca Kotora, koji
prolazi pored naselja Troica, Pipoljevac i Mirac. Dionica lokalnog puta uz predmetnu
lokaciju je makadamski put.
Zona zahvata Plana obuhvata prostor na nagnutom, strmom terenu, na nadmorskoj
visini od 653mnv do 1400mnv, sjevero-istočno od naselja Poda. Zahvat se pruža u
pravcu istok – zapad, a kolski pristup je sa zapadne, niže stane lokacije.
Zahvat Plana ne sadrži kulturno-istorijske spomenike koji su kategorisani za određeni
vid zaštite na nacionalnom ili lokalnom nivou.
3.4.
ANKETA KORISNIKA PROSTORA
U postupku izrade koncepta organizacije prostora anketiran je budući investitor i vlasnik
zemljišta, kompanija So–invest iz Moskve, koji je svoj zahtjev iskazao kroz dostavljeno
Idejno rješenje stambenog kompleksa.
14
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
3.5 OCJENA STANJA
Prostor zahvata LSL predstavlja atraktivan prostor i na osnovu smjernica plana višeg
reda, potencijal za planiranje smještajnih kapaciteta.
Povoljnost ove lokacije čini blizina naselja Pode i katuna Dolovi, položaj sa vizurama
prema Tivtu, Budvi i Lovćenskom masivu, blizina Nacionalnog parka Lovćen i svih
prirodnih i stvorenih sadržaja u njemu.
Ograničenje razvoja predmetnog prostora predstavlja nedostatak adekvatnog kolskog
puta i tehničke infrastrukture, kao i velika nadmorska visina usled koje u zimskom
uslovima postoji mogućnost otežanog saobraćaja.
15
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
4. PLAN – PROGRAMSKO OPREDJELJENJE
16
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
4.1.
Prostorna organizacija
Odabrani model prostorne organizacije zasnovan je na smjernicama Prostornog plana
višeg reda, za revitalizaciojom, očuvanjem i dogradnjom struktura ruralnih naselja u zoni
Lovćena.
Planom se predvidja izgradnja novog stambenog kompleksa sa pratećim sadržajima
turizma i komercijalnih djelatnosti.
Komercijalne djelatnosti predvidjene su na urbanističkoj parceli u najnižoj zoni
kompleksa, iznad koje su planirani stambeni kapaciteti. U okviru komercijalnih djelatnosti
mogući su ugostiteljski sadržaji, trgovina, lične usluge i znati, kao i druge komercijalne
usluge koje bi pospješile razvoj predmetnog područja i naselja Pode.
Grupacija stambenih objekata formirana je u vidu skopova objekata na urbanističkim
parcelama, dijelom u vidu objekata u nizu a dijelom slobodnostojećih objekata. Svi
objekti planirani su sa baštama, bogato ozelenjeni i orijentisani upravno na izohipse
terena. Urbanističke parcele su organizovane duž kolsko - pješačke saobraćajnice u
nagibu. Turistički kapaciteti planirani su u najvišoj zoni kompleksa u hotelu, na lokaciji sa
koje se pružaju najkvalitetnije vizure prema okolnom prostoru.
Planom se predvidja izgradnja mreže tehničke infrastrukture, i urbano opremanje
prostora.
Kolski pristup kompleksu je obezbijedjen preko postojećeg lokalnog puta do najniže kote
kompleksa, gdje je organizovana javna garaža i parking sa 94 parking mjesta. S
obzirom na veliku nadmorsku visinu i nagib terena otežan je saobraćaj do visočije zone
kompleksa, pogotovo u zimskom periodu, na parkingu i u garaži je obezbijedjen
dovoljan broj parking mjesta za stanovnike i goste hotelskog objekta. Saobraćaj od
parkinga do stambenih objekata i hotela planiran je električnim dostavnim vozilima.
Novu zonu stanovanja sa pratećim sadržajima moguće je planirati i kao ECO Lodge
naselje. Svojom atraktivnom lokacijom, u kontakt zoni Nacionalnog parka Lovćen,
područje Lokacije Poda pruža kvalitetne uslove za organizaciju turizma zasnovanog na
prirodi. U široj zoni zahvata Plana obezbijedjeni su uslovi za sprovodjenje raznih
aktivnosti u ekoturizmu: šetnja planinskim stazama i planinarenje, biciklizam, izučavanje
vegetacije, kulturni turizam, hrana i piće, kao i skijanje, sankanje i drugi sportovi u
zimskim mjesecima. Uslovi za planiranje EKO Lodge naselja bili bi gradnja
od
autohtonih materijala, u skladu sa tradicionalnom athitekturom područja, i uz primjenu
mjera energetske efikasnosti objekata.
4.2.
Namjena povrsina
Namjena prostora zone zahvata Plana površine 158.447 m2, zadata smjernicama
Prostornog plana je "izgradjenost na ruralnom području" i "golet".
U pokviru zone zahvata planirane su različite namjene površina:
m2
------------------------------------------------------------------------------------------------------------ stanovanje male gustine
61184
- centralne djelatnosti
4137
- turizam – hotel
11594
- javno zelenilo
78805
uredjeno zelenilo
1656
prirodni predio
73599
- kolsko pješačke površine
7637
- saobraćajne površine
4430
17
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
U zonama stanovanja i turizma u okviru zahvata Plana, kao i na saobraćajnim
površinama, planiraće se zelene površine i linearno zelenilo saglasno smjernicama
datim kroz Plan pejzažne arhitekture.
4.3.
Pregled ostvarenih kapaciteta
Planskim rješenjem predviđa se izgradnja kapaciteta do 29.527 m2 bruto građevinske
površine. Planom su definisane površine za izgradnju planiranih kapaciteta.
Pregled ostvarenih kapaciteta definisan je na nivou urbanističkih parcela različitih
namjena.
Veci dio zone zahvata Izmjena I dopuna plana cini zona stambene izgradnje.
Planom je definisana površina pod objektom, razvijena bruto gradjevinska površina i
spratnost planiranih objekata. Kao prizemna etaža objekata računa se etaža na nivou
konačno zaravnjenog i uredjenog terena. Razlika u nivoima usljed nagnutog terena
rješavaće se potpornim zidovima, rampama i stepeništima. Ukoliko to uslovi na terenu
zahtijevaju, daje se mogućnost projektovanja suterenske etaže. U maximalnu bruto
građevinsku površinu planiranih objekata uračunava se površina svih etaža u kojima je
planiran korisni prostor.
Realizacija planiranih kapaciteta odvijaće se fazno. U prvoj fazi realizacije izgradiće se
saobraćajne površine i infrastrukturno opremanje prostora. U drugoj fazi realizacije
radiće se smještajni, hotelski i komercijalni kapaciteti.
Prilikom odredjivanja planiranih kapaciteta korišćeni su sledeći parametri:
• Prosječna površina stambenog objekta (BRGP)
cca 250m2
• Prosječna površina stambenog objekta po članu
domaćinstva
cca 40m2
• Prosječan broj članova domaćinstva
6
• Prosječna površina posklovnog prostora na
1 zaposlenog
50m2
• Kategorija hotelskog objekta
4*
• Površina hotelskog prostora po ležaju
80m2
• Površina zelenila po ležaju
135m2
Urbanisticki pokazatelji ostvarenih kapaciteta u okviru zone zahvata Plana:
povrsina zahvata plana
158.447m2
razvijena građevinska povrsina pod objektom
14.556m2
razvijena bruto građevinska povrsina
29.527m2
razvijena površina stambenog prostora
22.820m2
razvijena površina prostora za turistički smještaj
4.638m2
razvijena površina komercijalnog prostora
2.069m2
ukupan broj stanovnika
540
ukupan broj turista
60
ukupan broj zaposlenih
40
PP / PZ ( index zauzetosti )
PR / PZ ( index iskoriscenosti )
0.1
0.18
18
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
4.4
Mjere zaštite od elementarnih I drugih nepododa
Radi zaštite od elementarnih nepogoda postupiti u skladu sa Zakonom o zaštiti i
spašavanju (Sl. List CG br.13-2007) i Pravilnikom o mjerama zaštite od elementarnih
nepogoda (Sl.list RCG br. 8-1993).
Pored mjera zaštite koje su postignute samim urbanističkim rješenjem ovim uslovima se
nalažu obaveze prilikom izrade tehničke dokumentacije kako bi se ostvarile potrebne
preventivne mjere zaštite od katastrofa i razaranja.
Radi zaštite od elementarnih i drugih nepogoda, zbog konstatovanih nepovoljnosti
inženjersko geoloških i seizmičkih uslova tla, sva rješenja za buduću izgradnju i
uredjenje prostora moraju se zasnivati na nalazima i preporukama inženjersko-geoloških
istraživanja sa mikroseizmičkom rejonizacijom terena.
Neophodno je sprovesti naknadna geotehnička istraživanja u pogledu hidroloških
svojstava tla, kao i konstatovanje drugih relevantnih elemenata za temeljenje objekata,
postavljanje saobraćajnica i objekata komunalne infrastrukture.
Zbog visokog stepena seizmičke opasnosti sve proračune seizmičke stabilnosti izgadnje
zasnivati na posebno izrađenim podacima mikroseizmičke rejonizacije, a objekte od
opšteg interesa sračunati sa većim stepenom opšte seizmičnosti kompleksa.
Pri planiranju saobraćajne mreže i objekata koji zahtijevaju veće intevencije u tlu (dubina
veća od 2m) potrebno je predvidjeti odgovarajuće sanacione radove.
Urbanističko rješenje dispozicijom objekata, saobraćajnica i uređenjem slobodnih
površina obezbjeđuje mogućnost intervencije komunalnih vozila, o čemu treba posebno
voditi računa pri izradi tehničke dokumentacije.
U pogledu građevinskih mjera zaštite, objekti i infrastruktura treba da budu projektovani i
građeni u skladu s važećim tehničkim normativima i standardima za odgovarajući
sadržaj.
Svi drugi elementi u vezi s zaštitom materijalnih dobara i stanovnika treba da budu u
skladu s važećim propisima o zaštiti od elementarnih nepogoda i požara, tako da je za
svaku gradnju potrebno pribaviti uslove i saglasnost od nadležnog organa u opštini, na
tehničku dokumentaciju i izvedeni objekat.
4.5
Mjere zaštite od požara
Radi zaštite od požara u okviru planskog rješenja svim objektima obezbijeđen je
saobraćajni pristup za vatrogasna vozilia, s propisanom udaljenošću kolovoza od
objekta.
Širine planiranih kolskih i kolsko-pjesackih saobraćajnica prilagođene su pristupu i
manevrisanju vatrogasnih vozila.
Planskim rješenjem je obezbijeđena udaljenost između pojedinih objekata, kao i uslovi
za evakuaciju u slučaju požara.
U okviru rješenja hidrotehničkog sistema obezbijeđena je voda za gašenje požara.
Radi obezbjeđenja mjera zaštite od požara u smislu Zakona o zaštiti i spašavanju,
prilikom izrade investiciono-tehničke dokumentacije za objekte komercijalnih sadržaja i
hotela potrebno je predvidjeti uređaje za automatsku dojavu požara, uređaje za gašenje
požara i sprečavanje njegovog širenja.
Za ove objekte obavezno je izraditi projekte ili elaborate zaštite od požara (i eksplozija
ako se radi o objektima u kojima se definišu zone opsanosti od požara i eksplozija),
planove zaštite i spašavanja prema izrađenoj procjeni ugroženosti za svaki hazard
posebno, te na navedeno pribaviti odgovarajuća mišljenja i saglasnosti u skladu sa
Zakonom.
19
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
Za objekte u kojima se skladište, pretaču, koriste ili u kojima se vrši promet opasnih
materija, obavezno je pribaviti mišljenje na lokaciju od nadležnog organa, kako ovi
objekti i instalacije svojim zonama ne bi ugrozili susjedne objekte.
Prilikom projektovanja objekata, a primjenom svih Pravilnika koji važe za ovu oblast,
obezbjeđuju se sve ostale mjere zaštite od požara.
4.6
Uklanjanje komunalnog otpada
Shodno Zakonu o upravljanju otpadom, upravljanje otpadom zasnivaće se na principu
održivog razvoja, kojim se obezbjeđuje efikasnije korišćenje resursa, smanjenje količine
otpada i postupanje s otpadom na način kojim se doprinosi ostvarivanju ciljeva održivog
razvoja.
Korisnici prostora zone zahvata dužni su primijeniti tehnološki postupak, koristiti sirovine
i druge materijale i organizovati uslužne djelatnosti na način kojim se proizvodi najmanja
količina ili sprečava nastanak otpada.
Korisnici prostora dužni su da sakupljaju otpad na selektivan način.
Upravljanje otpadom odvijace se u skladu s Lokalnim planom upravljanja otpadom
opštine Cetinje.
U okviru planskog rjesenja zone zahvata, svim objektima je obezbijeđen pristup sa
kolskih ili kolsko-pjesackih saobraćajnica, uz koje će se shodno smjernicama Lokalnog
plana upravljanja otpadom odrediti mjesta za odlaganje otpada.
5.
5.1.
USLOVI ZA UREĐENJE PROSTORA
Parcelacija
Na prostoru Lokalne studije lokacije Poda planirano je 11 urbanističkih parcela.
Osnov za parcelaciju prostora je urbanističko rješenje različitih namjena i sadržaja u
objektima organizovanim duž centralne kolsko-pješačke saobraćajnice.
Stambeni, poslovni i turistički objekti su planirani kao savremene, moderne gradjevine.
Predviđena je mogućnost izgradnje pratećih sadržaja i bazena u okviru pojedinih
urbanističkih parcela.
Parcelaciju treba sprovoditi prema grafičkom prilogu i analitičko – geodetskim
elementima.
Na urbanističkoj parceli 1 planiran je objekat komercijalnih sadržaja. Kolski prilaz
objektu je planiran sa pristupne saobraćajnice. U suterenu objekta je planirana javna
garaža za parkiranje vozila stanovnika kompleksa, gostiju hotela i drugih posjetilaca.
Na urbanističkim parcelama 2 – 9, 11 planirani su stambeni objekti, koji se mogu
realizovati pojedinačno ili kao cjelina. Prilaz objektima obezbjedjen je preko pristupne
kolsko-pješačke saobraćajnice. Za pješačku komunikaciju izmedju objekata na
urbanističkim parcelama planirana je izgradnja sistema pješačkih staza ii stepeništa,
zavisno od konfiguracije terena na pojedinim lokacijama. Stambeni objekti su planirani
kao jednoporodične stambene jedinice, sa po 10 – 11 objekata na urbanističkoj parceli.
Na urbanističkoj parceli 10 planirana je izgradnja turističkog objekta – hotela kategorije
4*, kapaciteta 30 soba – 60 ležaja. Hotelski objekat je planiran sa svim pratećim,
welness i spa sadržajima. Hotelski objekat mora ispunjavati uslove iz Pravilnika o klasifikaciji, minimalnim
uslovima i kategorizaciji ugostiteljskoh objekata.(Službeni list RCG, 2007).
20
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
5.2.
Regulacija, nivelacija, spratnost objekata
regulacija
Prostornu cjelinu čini zona stambenih, turističkih I komercijalnih sadržaja, koja se pruža
niz padinu prema pristupnoj saobraćajnici I naselju Poda.
Kolasko pješačka saobraćajnica unutar prostora zahvata plana prostorno je definisana
koordinatnim tačkama na osovini. Na bazi osovine planirane saobraćajnice izvršena je
prostorna definicija planom predviđenih sadržaja u prostoru. Granice urbanistickih
parcela, koje ujedno cine I regulacionu liniju, kao I gradjevinske linije kojima je odredjena
zona za izgradnju, definisane su tačkama sa koordinatama.
U grafičkm prilogu Plan regulacije I nivelacije predloženo je rješenje sa rasporedom
gradjevinskih struktura koje nije obavezujuće. Tačan raspored I položaj objekata utvrdiće
se prilikom izrade projektne dokumentacije, u skladu sa morfologijom terena I
rezultatima ispitivanja geomehaničkih svojstava tla.
nivelacija, spratnost objekta
U grafičkim prilozima Plana prikazane su zone za izgradnju planiranih građevinskih
kapaciteta. Planom su definisane maksimalne površine pod objektom i bruto razvijene
građevinske površine planiranih kapaciteta na pojedinim urbanističkim parcelama.
Planirana spratnost objekata je do P+1. Planirana spratnost objekata prikazana je na
grafičkom prilogu Plan nivelacije i regulacije. Planom se daje mogucnost izgradnje
suterenske etaze, ako to uslovi na terenu zahtijevaju. Povrsina suterenske etaze
obracunava se u bruto razvijenu povrsinu objekata. Izuzetak cine garazni prostori i
tehnicke prostorije, cija se povrsina ne obracunava u bruto razvijenu povrsinu objekta.
Najveća visina etaže za obračun visine gradjevine, mjerena izmedju gornjih kota
medjuetažnih konstrukcija iznosi:
- za garaže i tehničke prostorije do 3.0m
- za stambene etaže do 3.5 m
- za poslovne etaže do 4.5 m
- izuzetno za osiguranje prolaza za pristup interventnih i dostavnih vozila, najveća visina
prizemne etaže na mjestu prolaza iznosi do 4.5 m.
Etaže mogu biti podrum, suteren, prizemlje, sprat.
Podrum je u potpunosti ukopani dio objekta čiji se prostor nalazi ispod poda prizemlja,
odnosno suterena. Objekat može imati više podrumskih etaža. Povrsina podrumskih
etaza ne obracunava se u bruto razvijenu povrsinu objekata.
Suteren je podzemna etaža zastupljena kod objekata koji su izgrađeni na denivelisanom
terenu I kao takva predstavlja gabarit sa tri strane ugradjen u teren, dok se na jednoj
strani kota poda suterena poklapa ili odstupa od kote terena maksimalno 1.00m.
Prizemlje je nadzemna etaža čija se kota odredjuje Planom. Za stambene objekte kota
poda prizemlja je maksimalno 1.00m, a za poslovne objekte 0.20m iznad kote konačno
uredjenog I nivelisanog terena oko objekta.
Sprat je etaža između prizemlja i krova.
Stvarni gabariti planiranih objektata odrediće se tokom izrade projektne dokumentacije,
tj. rasporeda dozvoljenih bruto građevinskih površina u okviru pojedinih lokacija i
sadržaja.
Predložena visinska regulacija planirana je u odnosu na konfiguraciju terena i
usklađenost sa opštom slikom naselja, nesmetanim vizurama i ekonomičnošću gradnje.
Definisanim veličinama površine pod objektom, spratnosti i bruto građevinske površine
određuje se maksimalna zauzetost i iskorišćenost urbanističke parcele. Dozvoljava se,
kod konkretnih zahtjeva, da kapaciteti planiranih objekata budu i manji.
21
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
uslovi za nesmetano kretanje invalidnih lica
Prilikom projektovanja i izvodjenja objekata potrebno je svakom objektu obezbediti
pristup koji mogu da koriste lica sa ograničenim mogućnostima kretanja. U tu svrhu, na
mjestima gdje to konfiguracija terena dozvolajva potrebno je planirati odgovarajuće
rampe sa maksimalnim nagibom 8%.
Nivelacije pešačkih staza i prolaza raditi takodje u skladu sa važećim propisima o
kretanju invalidnih lica.
5.3.
Uslovi za izgradnju objekata
opšti uslovi za izgradnju
▪ gabarite objekata projektovati u skladu sa zadatim veličinama zauzetosti terena,
spratnosti objekata i bruto građevinske površine
▪ ostavlja se mogućnost planiranja podruma, u kome se mogu organizovati tehničke
prostorije, magacini i ostave. Vertikalni gabarit podruma ne smije nadvisiti kotu terena,
trotoara više od 1 m. Površina podruma ne može prelaziti 80% površine urbanističke
parcele.
▪ u bruto građevinsku površinu objekata na pojedinim urbanističkim parcelama
obračunati površinu otvorenog i zatvorenog korisnog prostora, koji je planiran u svim
etažama objekta (suteren-prizemlje-sprat)
▪ otvoreni bazen ulazi u obračun BGP sa 20% pripadajuće površine.
▪ prilikom dalje projektantske razrade potrebno je uraditi jedinstveno rješenje kolsko pješačke saobraćajnice, kojim ce se odrediti nivelacija terena i definisati kote pristupa
pojedinim urbanističkim parcelama.
▪ prilikom dalje projektantske razrade posebnu pažnju posvetiti arhitektonskom
oblikovanju objekata, s obzirom na blizinu zone Nacionalnog parka i naselja Pode;
▪ arhitektonski volumen objekata pazljivo projektovati sa ciljem dobijanja homogene slike
naselja;
▪ projektnim rješenjima predvidjeti kose krovove
▪izgradnji objekata mora da prethodi detaljno geomehaničko ispitivanje terena, a
tehničku dokumentaciju raditi isključivo na osnovu detaljnih geodetskih snimaka terena,
geoloških i hidrogeoloških podataka, kao i rezultata o geomehaničkim ispitivanjma tla;
▪ izbor fundiranja objekata prilagoditi zahtjevima sigurnosti, ekonomičnosti i
funkcionalnosti objekata;
▪ za izgradnju objekata koristiti kvalitetne i savremene materijale;
▪ objekte graditi od autohtonih materijala, (drvo, kamen) u skladu sa tradicionalnom
athitekturom područja, i uz primjenu mjera energetskeu efikasnosti objekata;
22
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
▪ da bi se omogućila izgradnja objekata i uredjenje terena, prije realizacije definisane
ovim Planom, potrebno je izvršiti razčišćavanje i nivelaciju terena, regulisanje odvodnih
kanala i komunalno opremanje zemljišta;
▪ prilikom izgradnje objekata u cilju obezbedjenje stabilnosti terena, potrebno je izvršiti
odgovarajuće saniranje terena, ako se za to pojavi potreba;
5.4.
Uslovi za zaštitu I unapredjenje životne sredine
unapredjenje životne sredine
▪ u cilju racionalnog korišćenja energije treba iskoristiti sve mogućnosti smanjenja
korišćenja energije
▪ pri izgradnji koristiti savremene termoizolacione materijale, kao bi se smanjila
potročnja toplotne energije;
▪ predvidjeti mogućnost korišćenja solarne energije;
▪ kao sistem protiv pretjerane insolacije koristiti održive sisteme (zasjenu škurama,
građevinskim elementima, zelenilom i dr.) kako bi se smanjila potrošnja energije za
vještačku klimatizaciju;
▪ drvoredima smanjiti uticaj vjetra i obezbijediti neophodnu zasjenu u ljetnjim mjesecima;
▪ inkorporiranjem zelenih masa u strukturu objekata omogućiti korisnicima prostora
kontakt sa prirodom;
▪ predvidjeti drvorede ili zelenu tampon zonu izmedju kolsko-pjesacke saobraćajnice i
građevinskih struktura ;
▪ suspenziju smeća i otpada vršiti u okviru organizacije komunalne djelatnosti;
oblikovanje i uređenje prostora
▪ oblikovanje prostora mora biti uskladjeno sa namjenom i sadrzajem planiranih
objekata;
▪ likovno i oblikovno rjesenje građevinskih struktura mora da slijedi klimatske i
ambijentalne karakteristike okolnog prostora;
▪ obradu fasada objekata raditi od odgovarajucih materijala kvalitetnih tehničkih
karkteristika, koji garantuje adekvatnu zaštitu enterijera objekta;
▪ na fasadama objekata predvidjeti obradu fasade sa detaljima kamene obloge,
karakteristične za podneblje i ambijent. Kamen uvijek koristiti uz omalterisane djelove i
tremove, stolariju ili druge drvene elemente;
▪ obrada površina partera prostora u okviru parcela, kao I javnih prostora mora
odgovarati svojoj namjeni;
23
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
▪ prostore između zgrada planirati maximalno ozelenjene, kako bi se omogućila prijatna
šetnja pješačkim stazama kroz kompleks;
5.5.
Preporuke za realizaciju
Nakon usvajanja planskog dokumenta, planirane intervencije i izgradnju kapaciteta
izvoditi fazno.
U okviru realizacije planiranih intervencija kao prvu fazu realizacije planirati
rekonstrukciju i dogradnju glavne pristupne kolske saobraćajnice.
Dalje faze realizacije planiranih kapaciteta obuhvatile bi:
- realizaciju kolske i kolsko pjesacke
saobraćajnice sa prilazima na pojedine
urbanističke parcele
- glavne vodove tehničke infrastrukture – instalacija vodovoda i kanalizacije,
elektroinstalacija jake struje, TK instalacija, i priključke na pojedine urbanističke parcele
Izgradnja kapaciteta u okviru urbanističkih parcela može se raditi u cjelost ili fazno,
shodno zahtjevima Investitora, tek nakon obezbeđenja uslova priključenja na mrežu
saobraćajne I tehničke infrastrukture.
Izgradnju turistickih kapaciteta uslovice izgradnja javne garaze na UP1, u kojoj ce biti
obezbedjen smjestaj za vozila gostiju i zaposlenih hotela. Prevoz gostiju i zaposlenih do
hotela obavljace se, kao i prevoz stanovnika do stambenih objekata, elektricnim
vozilima.
24
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
6. PLAN INFRASTRUKTURE
25
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
6.1 SAOBRAĆAJ
Postojeće stanje
Zonu zahvata nije izgradjena. Zapadnom granicom zone zahvata prolazi kolski put ,
širine 2,50m, koji samo dijelom ulazi u podru;je obuhvaćeno granicom LSL.
Ukupna površina saobraćjnice, unutar granice LSL, iznosi oko 105 m2 ili oko 0,07% zone
zahvata.
Plan
Osnovu za planirano stanje predstavlja definisani koncept namjene površina.
Otežavajuću okolnost za izradu planskog rješenja predstavlja oblik zone zahvata plana i
konfiguracija terena. Parcela je duga i uska (orjentaciono 900x180m) a visinska razlika
između najviše i najniže tačke iznosi čak 580m (1432 mnm - 852 mnm.
Planiranim rešenjem predviđena je izgradnja na jednom dijelu zone zahvata. Na
zapadnom, najnižem dijelu zahvata LSL, formirana je parking saobraćajnica koja je
povezana sa postojećom mrežom.
Od nje do urbanističke parcele UP10 (koja se nalazi na najvećim kotama) planirana je
kolsko-pješačka staza. Prvenstveno je namijenjena pješacima a mogu je koristiti i vozila
ali koja moraju imati snažniji motor, jer je prosječni uspon na stazi oko 17%.
Potrebe za parkiranjem unutar zone zahvata, prvenstveno se rešavaju na parkingu uz
zapadnu granicu zone zahvata, i u parking garaži (najniži nivo u objektu na urbanističkoj
parceli UP1) koja je vezana za navedenu parking saobraćajnicu.
Poprečni nagibi svih novoplaniranih saobraćajnica treba da su jednostrani i da iznose u
pravcu 2.5%. Sve saobraćajnice definisane su koordinatama tjemena a u grafičkom
prilogu dati su njihovi poprečni presjeci.
Preporuka je da kolovozni zastor parking saobraćajnice bude od asfalt betona a kolskopješačke staze od betona, čiji površinski sloj bi zbog velikog nagiba trebalo posebno
obraditi odnosno ohrapaviti (tkz. riblja kost). Trotoari mogu biti od prefabrikovanih
betonskih elemenata, betona ili sa zastorom od kamenih ploča..
Ukupna površina javnih saobraćajnica iznosi 11 250.00m2 ili 7,10 % zone zahvata od
toga je površina kolovoza parking saobraćajnice 1190 m2 (0,75 % zone zahvata),
1060 m2 (0,67%), površina trotoara 1330 m2 (0,84%) a
površina parking mjesta
površina kolsko-pješačke staze je oko 7670m2 ili 4,84% zone zahvata
Odvodnjavanje saobraćajnica je riješeno atmosferskom kanalizacijom.
Sve saobraćajnice treba da su opremljene odgovarajućom rasvjetom i saobraćajnom
signalizacijom.
Na rasksnicama treba predvidjeti prelaze za hendikepirana lica saglasno standardima
JUS U.A9 201 i 202.
26
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
6.2.
HIDROTEHNIČKA INFRASTRUKTURA
VODOSNABDIJEVANJE
Lokacija studija Lokacije Poda nalazi se na podričju Opštine Cetinje i zahvata površinu
od 15,85 ha. Predmetna lokacija se nalazi u Zaštitnoj zoni NP Lovćen, u zoni postojeceg
naselja Poda, a povezana je pristupni put koji ide od Kotorske Troice prema Kuku.
Na predmetnoj lokaciji nema dovoljno izvorišta pogodnih za vodosnabdijevanje. Jedina
postojeća i najbliža izvorišta su Ivanova korita i Ljubin potok, koji imaju nedovoljan
kapacitet jer izdašnost u sušnom periodu na Ivanovim koritima padne na 0,5 l/s a
Ljubinog potoka na svega 0,2 l/s, a osim toga ova izvorišta se već koriste za
vodosnabdijevanje drugih naselja. Zbog toga će se potrbna kolicina vode morati
obezbjediti na neki alternativni način: mini akumulacije, bijstijerne, rezervoara i sl.
Postojeće stanje
Na lokaciji nema izgrađenog vodovodnog sistema.
Plan
Da bi se dimenzionisali potrebna distributivna vodovodna mreža, potrebno je usvojiti
specificnu dnevnu potrošnju po korisniku, kao i koeficijente dnevne i satne
neravnomjernosti. Odredivanje specifične potrošnje je jako osjetljivo, jer se bazira na
čitavom nizu pretpostavki i drugih parametara i osnovnih kriterijuma kao što su: velicina i
tip naselja, struktura potrošaca, stepen opremljenosti stanova ili porodicnih kuca,
struktura i kategorija hotelskih kapaciteta, klimatski uslovi, zastupljenost kultivisanog
zelenila, vrsta i velicina okucnica, saobracajne površine i drugi zahtjevi koje treba da
zadovolji procjenjena dnevna bruto potrošnja po korisniku.
Da bi se provjerila opravdanost planiranih tehničkih rješenja i izbjegle veće greške u
investicionim zahvatima vezanim za objekte vodosnabdijevanja, znacajno je utvrditi
perspektivne potrebe za vodom. Kao polazni podatak za odredivanje normi potrošnje
vode razmatrane su specificna potrošnja vode po stanovniku na dan iz Vodoprivredne
osnove Republike Crne Gore.
U zavisnosti od vrste hotela prema Vodoprivrednoj osnovi i Master planu usvojene su
sljedece specificne potrošnje:
o
o
o
o
o
stalni stanovnici
hotel A kategorije
Vile i apartmani
hoteli nižih kategorija
mješovita namjena
200 l/dan/st.
650 l/dan/kor.
450 l/dan/kor.
350 l/dan/kor
450 l/dan/kor .
Smatrajuci da su navedene specificne potrošnje u danu maksimalne potrošnje za
maksimalnu satnu potrošnju se usvaja potrošnja sa usvojenim koeficijentom časovne
neravnomjernosti Khmax = 2,3.
U okviru proracuna potrebnih kolicina vode u dnevnoj normi potrošnje po stanovniku,
obuhvaćene su i potrebne količine za komercijalne potrebe, komunalne potrebe kao i
samo zalivanje zelenih površina.
27
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
Tabela 1. Proračun potrebnih količina pitke vode
Namjena
Broj
Specifična Qmax.dn.
prostora
potrošača potrošnja
l/s
l/dan/kor.
1
2
3
Stanovnistvo
Turisti
UKUPNO
540
60
200
450
4
(2)*(3)/
86400
1.25
0.31
1.56
Koef.
satne
neravnomj
.
5
2.3
2.3
Qmax.čas.
l/s
6
(4)*(5)
2.88
0.71
3.59
Maksimalna dnevna potrošnja za posmatrano područje iznosi 1.56 l/s. Maksimalna satna
potrošnja iznosi 3.59 l/s i tu količinu je potrebno dopremiti, i na nju se, raspoređenu po
segmentima ovog područja, dimenzioniše distribuciona mreža područja.
S obzirom da blizini područja nema izgrađenog vodovodnog sistema niti poznatih
izvorišta, moguće su dvije alternative za snabdijevanje vodom. Prva alternativa
podrazumjeva vršenje hidrogeoloških radova na ili u blizini područja LSL u cilju lociranja
bunara za crpljenje vode ili izvorišta vode. Druga alternativa je sakupljanje kišne vode,
njena filtracija i čuvanje u individualnim bistjernama. Moguća je i kombinacija ove dvije
alternative.
U slučaju sakupljanja kišne vode, potrebno je predvijeti sakupljanje sa krovnih i
betonskih površina i odvođenje sakupljenje vode u individualne bistjerne koje će se
izgraditi neposredno uz objekte. Svaka bistjerna je potrebno da ima filtracioni sistem kao
i da se redovno provjerava i održava kvalitet sakupljene vode.
Svakako se preporučuje sprovođenje istražnih radova prije izrade detaljne projektne
dokumentacije u cilju lociranja potencijalnih izvorišta i njihovog kaptiranja ili
mikrolociranja bunara.
Na prilogu planirane hidrotehničke infrastrukture je prikazan vodovodni sistem naselja sa
potrebnim rezervoarskim prostorom koji bi se snabdijevao vodom iz potencijalnih bunara
i izvorišta, ili u budućnosti iz proširenja postojećih obližnjih vodovodnih sistema.
Visinski raspon objekata predmetnog područja je oko 310m. Predviđena je izgradnja
ukopanog/ poluukopanog rezervoara na koti 1185mnm minimalne zapremine 150m³.
Proračunata zapremina obuhvata potreban rezervoarski prostor za izravnanje dotoka
maksimalne dnevne i maksimalne satne potrošnje cijelog područja, odnosno 60%
maksimalne dnevne potrošnje (14 satna rezerva) i rezervu protivpožarne vode za
naselje. Rezervoar gravitaciono snabdijeva sve objekte naselja pri čemu treba voditi
računa o lociranju reducira pritiska za razvajanje zona na svakih 60m visinske razlike u
cilju održavanja normalnog raspona pritiska za svaku visinsku zonu potrošnje. Na nivou
detaljne projektne dokumentacije moguće je predvidjeti umjesto reducira, na lokacijama
smanjenja/ prekida pritiska prekidne komore minimalnih zapremina 20-30m³. Mini
prekidne komore su tehnički pouzdanije ali ekonomski manje isplativo rješenje od
reducira pritiska. Nakon lociranja bunara/ izvorišta potrebno je trasirati cjevovod za
punjenje rezervoara.
Prečnici glavnih distributivnih vodova koji su postavljeni duž pješačke staze/ stepenica
od rezervara do saobraćajnice i duž saobraćajnice su 90mm jer će planirana vodovodna
28
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
mreža ujedno biti i hidrantska mreža. Sami odvojci su 2’’. U okviru detaljne projektne
dokumentacije je potrebno planirati detaljnu distrubutivnu mrežu do objekata.
FEKALNA KANALIZACIJA
Postojeće stanje
Na lokaciji ne postoji izgrađena infrastruktura za sakupljanje i prečišćavanje otpadnih
voda.
Plan
Mreža je dimenzionisana na osnovu proračuna potrebnih količina po urbanističkim
zonama a pri trasiranju se vodilo računa da se kolektori postave u javnim površinama
kao i o padu terena
Tabela 2. Proračun količina otpadnih voda
Namjena
Broj
Specifična Qmax.čas.
prostora
potrošača potrošnja
l/s
l/dan/kor.
1
Stanovnistvo
Turisti
UKUPNO
2
3
4
540
60
200
450
2.88
0.71
3.59
Količ.otpad.
vode.
l/s
5
(4)*0.8
2.30
0,57
2,87
Maksimalna količina otpadne vode sa posmatranog područja koju je potrebno sakupiti i
odvesti iznosi 2,87 l/s.
Otpadna voda cijelog područja LSL se sakuplja i gravitaciono odvodi ka predviđenom
kompaktnom postrojenju za preradu otpadnih voda. Planirana kanlaizaciona mreža je
isključivo separacionog tipa. Nije predviđeno sakupljanje i kanalisanje kišnih voda
njome. Prilikom planiranja kanalizacione mreže vodilo se računa da se cijeli posmatrani
prostor pokrije kanalizacionom mrežom uzimajući u obzir pad terena. Sva planirana
nova mreža je od rebrastog polietilena, prečnika 200mm. Na svim horizontalnim i
vertikalnim lomovima trase, kao i na mjestima ukrštanja kolektora, potrebno je postaviti
reviziona okna. Na dionicama sa strmijim padom (dionice u trotoarima) predvidjeti
kaskadna reviziona okna. Glavni kolektor je trasiran saobraćajnicom a ne pješačkim
stazama, prevashodno iz razloga blažeg pada.
Kapacitet predviđenog postrojenja je 500 ekvivalent stanovnika. Potrebno je predvidjeti
upojni bunar (bunare) za infiltraciju prećišćene otpadne vode u okolno tlo ili ukoliko
hidrogeološka istraživanja pokažu da svojstva tla nisu pogodna, potrebno je predvidjeti
evakuaciju prečišćene vode u najbliži potok ili jarugu. Primjenjeni tretman prečišćavanja
je potrebno da bude u skladu sa važečim Pravilnikom o kvalitetu otpadnih voda i načinu
njihovog ispuštanja u javnu kanalizaciju ili prirodni recipijent.
ODVOĐENJE KIŠNIH VODA
Na predmetnom području nije predviđena mreža atmosferske kanalizacije uslijed
okruženosti predmetnog područja šumom i zelenilom vrlo malog koeficijenta oticaja tako
da je samo područje zaštićeno od priliva uzvodnih slivnih voda. Potrebno je odvesti
29
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
atmosfersku vodu sa krovnih i betonskih površina, saobraćajnica i pješačkih staza u
okviru samog područja.
S obzirom na pad terena, kanalisanje voda se preporučuje otvorenim kanalima/ rigolama
uz saobraćajnice i staze u naselju. Voda sa betonskih površina i krovova može da se
odvodi u zelene površine radi smanjivanja oticanja (povećanja infiltracije).
Preporučuje se takođe postavljanje većeg broja poprečnih rešetki u saobraćajnice, na
mjestima gdje pad omogućava slivanje vode u otvorene kanale.
Mada izgradnja zatvorenih kanalizacionih kolektora kojima bi se kanalisale kišne vode
nije u ovoj fazi planiranja predviđena, u fazi izrade glavnog projekta, preporučuje se
detaljnija analiza takvog rešenja.
6.3.
ENERGETSKA INFRASTRUKTURA
PROGRAM RAZVOJA ELEKTROENERGETSKE INFRASTRUKTURE
PROCJENA POTREBE ZA ELEKTRIČNOM SNAGOM
Uz poštovanje zahtjeva Programskog zadatka izvršena je procjena vršne snage budućih
objekata u zoni zahvata, a zatim razmotren koncept buduće mreže, s obzirom na
nepostojanje elektroenergetske infrastrukture na zahvatu.
PLANIRANI OBJEKTI
Kako je planom predvidjeno formiranje 11 urbanističkih parcela na zahvatu, sa
definisanom namjenom i opredijeljenom maksimalnom BGP, to ce se konacni proracun
jednovremenog opterecenja rukovoditi krajnjim zbirnim podacima BGP za ukupno
integrisano područje.
Pojedinačne parcele definisane su za određene namjene tako da je cjelokupan prostor
podjeljen po funkcijama koje se na njemu odvijaju.
Za procjenu vršne snage planiranih objekata korišćene su vrijednosti specifičnog
opterećenja zasnovane na iskustvu i podacima iz literature, koji se kreću u granicama :
(30-70) W/m2, objekti sa centralnim grijanjem koje ne koristi električnu
energiju kao izvor
Hotel – H ( UP 10)
Usvojena je prosječna vrijednost specifičnog opterećenja za ovakvu kategoriju objekata
turističke namjene (sa centralnim sistemima za grijanje i uz korišćenje energetski
efikasnih materijala u izgradnji), iznosi : pvrH = 60 W/m 2 , pri čemu je računato sa
procijenjenom bruto površinom od 4660 m2 :
PvrH = S x pvrH = 4660 m2 x 60 W/m2 = 279,6 kW
30
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
Ovaj objektat je definisan kao hotel s i njegova maksimalna bruto gradjevinska površina
iznosi 4660 m2, a izračunato vršno opterećenje je 0,279 MW.
Stanovanje male gustine ( SMG)
Usvojena je prosječna vrijednost specifičnog opterećenja za stanovanje male gustinenaselje ( UP2-UP9 i UP11)- vile ovakve kategorija (uz korišćenje energetski efikasnih
materijala u izgradnji, te korišćenjem centralnih sistema za grijanje, iznosi : pvrV = 70
W/m 2 , pri čemu je računato sa procijenjenom bruto površinom,pa uzimajući u obzir da je
prosječna površina jednog stambenog objekta 262 m2, dobijamo da je jednovremeno
opterećenje prosječnog objekta od Pvrs =18,34 kW:
Pvs = k x n x Pvrs (W)
Uzimajući u obzir faktor beskonačnosti (potražnje) f∞ = 0,19 ( po preporuci iz literature dijagrami 1 i 2):
k = f∞+(1– f∞)x n-0,5 = 0,19 + ( 1 – 0,19 ) x 91 -0,5 = 0,28
gdje je n – broj stambenih jedinica (91),
nalazimo da je ukupno jednovremeno opterećenje od svih individualnih stambenih
jedinica na nivou zahvata lokalne studije:
Pvs = k x n x Pj = 0,275 x 91 x 18.34 W = 458,81 kW
Ovi objekti su definisani kao turističke vile, a izračunato vršno opterećenje je 0.46 MW.
Centralne djelatnosti – CD (komercijalni sadržaji)
Usvojena je prosječna vrijednost specifičnog opterećenja za ovakvu kategoriju objekata
komercijalne namjene smještenoj na UP 1 (sa centralnim sistemima za grijanje i uz
korišćenje energetski efikasnih materijala u izgradnji), iznosi : pvrCD = 70 W/m 2 , pri čemu
je računato sa procijenjenom bruto površinom od 2081 m2 :
PvrCD = 2081 x 70 W = 0,146 MW
Saobraćajnice i pješačke staze
Procjena vršne snage osvjetljenja saobraćajnica,parking prostora i pješačkih staza u
zoni, izvršena je na bazi procjene broja svjetiljki.
Procjena je izvršena na osnovu sledećih parametara:
Pvrs – Vršna snaga rasvjete saobraćajnica za procijenjeni broj svjetiljki snage 250W
(svjetiljke sa sijalicom natrijum visokog pritiska (HPS) )
Pvps – Vršna snaga osvjetljenja pješačkih staza za procijenjeni broj svjetiljki snage 75
W ( izvori LED )
Za parkinge je korišćena procjena od 30 W po parking mjestu.
Ukupno, zahvat lokalne studije lokacije (LSL):
31
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
Saobraćajnice
pješačke staze
75
50
parking mjesto
80
SUMA
Vršna snaga
(kW)
0,3
0,1
0,0
3
(kW)
22,5
5,0
2,4
29,9
29,9
Pvrsp1 = 0,03 MW
Ukupna vršna snaga neophodna na zahvatu je ( cos φ=0.95):
PvI = 0,9 x (PvrH + PvrSMG + PvrCD
/0,95 = 0,82 MW
+ Pvrsp1
) / cosφ = 0,85 x ( 0,279 + 0,46 + 0,146+0,03 )
Kod definisanja potrebnih instalisanih snaga trafostanica računati sa gubicima od 10% i
rezervom u snazi od 10%.
Izračunata snaga nas opredjeljuje na izgradnju dvije transformatorske stanice tipa DTS
1x1630 kVA od kojih se jedna gradi u neposrednoj blizini hotela, u posebnom
građevinskom objektu , a sve prema TP1b EPCG- FC Distribucija, na mjestu
predloženom u grafičkom prilogu. Konačna lokacija TS zavisiće od same strukture
izgradjenih objekata, njihove pozicije, razuđenosti sadržaja, ali se prilkom planiranja
mora voditi računa da je saobraćajno lako dostupna i odabrana prema važećim
tehničkim preporukama.
Za elektrenergetske potrebe na zahvatu, neophodno je izgraditi dvije TS 10/0,4 kV
1x630 kVA za potrebe naselja male gustine, centralnih djelatnosti i hotela.
Ukoliko se Investitor opredijeli za izgradnju obnovljivog izvora napajanja –fotonaponskih
panela iste je moguće graditi iznad parking prostora kao nadstrešnice, te na krovovima
objekata uz obavezu da se isti uklope u arhitektonsko rješenje.Ovakve male elektrane
se mogu priklučiti na ED mrežu preko posebnog brojila i prema uslovima i tehničkom
Rješenju koje definiše ED. Ne može se očekivati da ovi izvori budu jedini izvori
napajanja, jer u prekonoćnom režimu ne proizvode električnu energiju, pa tu energiju
treba nadomjestiti iz nekog drugog izvora ili dnevnu energiju akumulirati u baterijama(
što je skupo rješenje).
Izračunato jednovremeno opterećenje odnosi se na krajnji mogući kapacitet, uvažavajući
maksimalnu građevinsku zauzetost urbanističkih parcela.
Intenzitet izgradnje planiranih objekata, uzimajući u obzir činjenicu da se planirani objekti
grade fazno, uslovljava postepeno dostizanje jednovremenog opterećenja.
Definisanje broja trafostanica
Na osnovu procijenjene snage zahvata detaljnog plana, urbanističkog rješenja,
postojećeg stanja i planirane gradnje objekata, a obzirom da cijelo područje ne može
biti obuhvaćeno jednim trafo reonom, vodeći računa o sigurnosti i fleksibilnosti rada
elektroenergetskog sistema, za potrebe snadbijevanja električnom energijom planiranih
objekata je predviđena izgradnja novih trafostanica 10/0,4 kV.
32
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
Kod definisanja potrebnih instalisanih snaga trafostanica računato je sa gubicima od
10% i rezervom u snazi od 10%.
Napominje se da su snage planiranih TS10/0,4kV date na osnovu procijenjenih vršnih
snaga, a definitivne snage će se odrediti nakon izrade glavnih projekta. Imena novim
trafostanicama su data uslovno, samo za potrebe ove studije.
Prikaz planirane elektrodistibutivne mreže
Koncept rješenja napajanja električnom energijom planiranih objekata u predmetnoj zoni
zahvata DUP-a je baziran na planiranoj infrastrukturi 10 kV mreže .
Elektroenergetski objekti naponskog nivoa 10kV
Polazeći od izvršenog proračuna potreba u snazi, i rasporeda novih potrošača po
traforeonima, ovom studijom se predviđa izgradnja sledećih 10kV elektrenergetskih
objekata :
Trafostanice 10/0,4kV :
DTS10/0.4kV
1x1630 kVA 2 kom
Priključenje planiranih TS10/0,4kV biće određeno uslovima lokalnih ED ( Cetinje ili
Budva).
Izgradnjom planiranih objekata u zoni zahvata moguće je povećanje vrijednosti
kapacitivne struje zemljospoja.
Sve planirane trafostanice treba da budu u skladu sa važećom preporukom TP1b
EPCG-FC Distribucija. Tip trafostanica je NDTS, N=3 i DTS N=2 ( N broj vodnih ćelija),
u zavisnosti od pozicije TS u 10 kV raspletu mreže, čime je omogućen fleksibilniji
pogon.
10 kV kablovska mreža
Na zahvatu DUP-a potrebno je položiti dovoljan broj novih kablovskih vodova. Ove
izvode treba izvesti jednožilnim kablovima sa izolacijom od umreženog polietilena
tipa XHE 49 A 1x240/25 mm2 , 10 kV (prenosne moći preko 7 MVA). Mreža je
koncipirana u radijalnom pogonskom stanju sa mogucnoscu ostvarivanja poprečnih
veza. Preporučuje se da se veze između trafostanica izvedu kablom istog
presjeka (zbog unifikacije), š t o će biti definisano uslovima ED.
Na posebnom prilogu urbanističkog plana prikazane su lokacije planiranih TS10/0,4kV
kao i planirane trase 10kV kablovske mreže. Ovdje se napominje da je
moguće vršiti prilagođenja mikro lokacija trafostanica projektovanim objektima, što
se neće smatrati izmjenom plana. Za TS čija je izgradnja predviđena van planiranih
objekata, preporučuje sa, a u skladu sa DUP, definisanje posebnih urbanističkih
parcela, na kojima će biti moguća nesmetana izgradnja istih, a sve prema gabaritima
koji su definisani tehničkom preporukom Tp1b FC ED CG, dok se njihov arhitektonski
oblik može nesmetano prilagodjavati zahtjevima arhitekture.
Ovakvim rješenjem obezbijeđeno je pouzdano napajanje trafo stanica u zoni zahvata
tako što je primijenjen koncept otvorenih prstenova.
Na sledećem crtežu je dat približan raspored navedenih trafostanica, kao i šeme
njihovog povezivanja u planiranom rješenju.
33
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
Niskonaponska mreža
Kompletna niskonaponska mreža mora biti kablovska (podzemna) do lokacija priključnih
ormarića ili direktno u objektu do glavnih razvodnih tabli.
Mrežu izvesti niskonaponskim kablovima tipa PP00-A ,XP00-A i PP00 ili XP00 0.6/1kV,
presjeka prema naznačenim snagama pojedinih prostora objekata.
NN kablove po mogućnosti polagati u zajedničkom rovu na propisanom odstojanju i uz
ispunjenje uslova dozvoljenenog strujnog opterećenja po pojedinim izvodima.
Broj niskonaponskih izvoda će se definisati glavnim projektima objekata i trafostanica.
Osvjetljenje otvorenih prostora i saobraćajnica
Pošto je javno osvjetljenje sastavni dio urbanističke cjeline, treba ga tako izgraditi da se
zadovolje i urbanistički i saobraćajno - tehnički zahtjevi, istovremeno težeći da instalacija
osvjetljenja postane integralni element urbane sredine. Mora se voditi računa da
osvjetljenje saobraćajnica i ostalih površina osigurava minimalne zahtjeve koji će
obezbijediti kretanje uz što veću sigurnost i komfor svih učesnika u noćnom saobraćaju,
kao i o tome da instalacija osvjetljenja ima i svoju dekorativnu funkciju. Zato se pri
rešavanju uličnog osvjetljenja mora voditi računa o sva četiri osnovna mjerila kvaliteta
osvjetljenja:
- nivo sjajnosti kolovoza,
- podužna i opšta ravnomjernost sjajnosti,
- ograničenje zaslepljivanja (smanjenje psihološkog blještanja) i
- vizuelno vođenje saobraćaja.
Po mješoviti saobraćaj su svrstane u pet svjetlotehničkih klasa, M1 do M5, a u zavisnosti
od kategorije puta i gustine i složenosti saobraćaja, kao i od postojanja sredstava za
kontrolu saobraćaja (semafora, saobraćajnih znakova) i sredstava za odvajanje
pojedinih učesnika u saobraćaju.
Svim saobraćajnicama na području plana treba odrediti odgovarajuću svjetlotehničku
klasu Na raskrsnicama svih ovih saobraćajnica postići svjetlotehničku klasu za jedan
stepen veću od samih ulica koje se ukrštaju.
Po važećim preporukama CIE (Publikation CIE 115, 1995. god.), sve saobraćajnice za
motorni i mješoviti saobraćaj su svrstane u pet svetlotehničkih klasa, od M1 do M5, a u
zavisnosti od kategorije puta i gustine i složenosti saobraćaja, kao i od postojanja
sredstava za kontrolu saobraćaja (semafora, saobraćajnih znakova) i sredstava za
odvajanje pojedinih učesnika u saobraćaju (posebne trake). Sledeća tabela daje
vrijednosti pobrojanih svetlotehničkih parametara koje još uvijek obezbjeđuju dobru
vidljivost i dobar vidni komfor:
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Lsr
Uo
Ul
TI
SR
Svetlotehnička
minimalno
minimalno
minimalno maximalno minimalno
klasa
(cd/m2)
(Lmin/Lsr)
(Lmin/Lmax)
(%)
(Eex/Ein)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------M1
2,00
0,40
0,70
10
0,50
M2
1,50
0,40
0,70
10
0,50
M3
1,00
0,40
0,50
10
0,50
M4
0,75
0,40
nema zahtjeva
15
nema zahtjeva
M5
0,50
0,40
nema zahtjeva
15
nema zahtjeva
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
34
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
Za vizuelno vođenje saobraćaja ne postoje numerički pokazatelji za njegovo
vrednovanje.
Voditi računa da se dionice saobraćajnica na području plana ne mogu posmatrati
nezavisno od ostalog dijela tih saobraćajnih pravaca. Na raskrsnicama svih
saobraćajnica postići svetlotehničku klasu za jedan stepen veću od samih ulica koje se
ukrštaju.
Kod pješačkih staza (prolaza), unutar plana, obezbjediti srednju osvetljenost od 10 lx, uz
minimalnu vrijednost osvetljenosti od 3 lx (klasa P2).
I zbog veće ekonomičnosti i zbog vizuelnog vođenja saobraćaja, u instalacijama
osvetljenja saobraćajnica sa prvenstveno motornim saobraćajem potrebno je obezbjediti
primjenu natrijumovih sijalica visokog pritiska. Pri rješavanju osvetljenja zona
tradicionalne gradnje posebno voditi računa o estetskim kriterijumima pri izboru
elemenata instalacije osvetljenja, a kao svetlosni izvor koristiti metal-halogene sijalice.
Posebnu pažnju treba posvetiti osvjetljenju unutar blokovskih saobraćajnica i parkinga,
prilaza objektima i slično. To osvjetljenje treba rešavati posmatranjem zone kao cjeline, a
ne samo kao uređenje terena oko jednog objekta. Rješenjima instalacije osvjetljenja
unutar zone omogućiti komforan prilaz pješaka do ulaza svakog objekta i iz svih
pravaca.
USLOVI ZA IZGRADNJU ELEKTROENERGETSKIH OBJEKATA
Izgradnja 10kV kablovske mreže
Kablove polagati slobodno u kablovskom rovu, dimenzija 0,4 x 0,8 m. Na mjestima
prolaza kabla ispod kolovoza saobraćajnica, kao i na svim onim mjestima gdje se može
očekivati povećano mehaničko opterećenje kabla (ili kabl treba izolovati od sredine kroz
koju prolazi), kablove postaviti kroz kablovsku kanalizaciju, smještenu u rovu dubine 1,0
m.
Ukoliko to zahtjevaju tehnički uslovi stručne službe ED , zajedno sa kablom (na oko 40
cm dubine) u rov položiti i traku za uzemljenje, FeZn 25x4 mm.
Duž trasa kablova ugraditi standardne oznake koje označavaju kabl u rovu, promjenu
pravca trase, mjesta kablovskih spojnica, početak i kraj kablovske kanalizacije,
ukrštanja, približavanja ili paralelna vođenja kabla sa drugim kablovima i ostalim
podzemnim instalacijama.
Pri izvođenju radova preduzeti sve potrebne mjere zaštite radnika, građana i vozila, a
zaštitnim mjerama omogućiti odvijanje pješačkog i motornog saobraćaja.
Trafostanice 10/0.4 kV na području studije
Nove trafostanice moraju biti u skladu sa važećom tehničkom preporukom Tp 1b,
donesenom od strane FC Distribucija EPCG, predviđene kao slobodnostojeći, tipski
objekti.
Umjesto slobodnostojećih, moguća je izvedba trafostanica u objektu, što se, prema
važećim preporukama, odobrava samo u izuzetnim slučajevima.
Prednosti slobodnostojećih trafostanica u odnosu na trafostanice u objektu su:
- manja zavisnost od dinamike gradnje (zgrada u kojoj je predviđena trafostanica
mora biti izgrađena prva da bi se obezbijedilo napajanje drugih zgrada priključenih
na tu trafostanicu);
35
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
-
-
-
manje dimenzije (kada se trafostanica smješta u objekat, upravljanje mora biti
iznutra, što nije slučaj kod DTS u slobodnostojećem objektu);
s obzirom na vrlo stroge propise u pogledu sigurnosti, prostorija za smještaj opreme
u objektu se mora namjenski projektovati (uljna jama ako je u pitanju transformator;
kroz prostoriju trafostanice nije dozvoljeno postavljanje vodovodnih, kanalizacionih,
toplovodnih, gasovodnih, elektroenergetskih i TK instalacija i td).
posebno je bitno pri projektovanju objekta pridržavati se protivpožarnih propisa
(požarni sektori i sl.);
izabrana lokacija mora da omogući lak pristup mehanizacije i vozila za vrijeme
montaže i održavanja opreme, a posebno u slučaju zamjene energetskog
transformatora, što je u slučajevima trafostanice u objektu teže postići;
radi smanjenja opasnosti od požara u objekti se preporučuje se ugradnja znatno
skupljih suvih transformatora;
manja izloženost buci i vibracijama.
Kada je u pitanju smještanje unutar objekata, ne treba predviđati smještaj u podrum,
suteren i slično, bez posebne saglasnosti Elektrodistribucije.
Kada se trafostanica izvodi kao slobodnostojeći objekat, zahvaljujući savremenom
kompaktnom dizajnu, spoljni izgled objekta može biti u potpunosti prilagođen zahtjevima
urbanista, tako da zadovoljava urbanističke i estetske uslove, odnosno da se potpuno
uklapa u okolni prostor.
S obzirom na to da se u ovom slučaju radi o atraktivnom turističkom naselju, obavezno
je da se projektantskim rješenjima eksterijera trafo stanica izvrši njihovo adekvatno
uklapanje u okolni prostor. Pri tome se moraju poštovati maksimalne vanjske dimenzije
osnove trafostanica (do 8 m2 za DTS 1x630(1000) kVA ; do 20m2 za NDTS 2x630 kVA).
Takođe treba voditi računa o visini objekta, koja za snage 1x630 kVA treba da bude
najviše 1.8 m.
Svim trafo stanicama, projektima uređenja okolnog terena, obezbjediti kamionski pristup,
širine najmanje 3 m.
Izgradnja niskonaponske mreže
Nove niskonaponske mreže i vodove izvesti kao kablovske (podzemne), uz korišćenje
kablova tipa PP00 (ili XP00, zavisno od mjesta i načina polaganja), ukoliko stručna
služba ED ne uslovi drugi tipa kabla. Mreže predvidjeti kao trofazne, radijalnog tipa.
Što se tiče izvođenja niskonaponskih mreža i vodova, primjenjuju se uslovi već
navedeni pri izgradnji kablovske 10 kV mreže.
Tehnički uslovi i mjere koje treba da se primijene pri projektovanju i izgradnji priključka
objekata na niskonaponski mrežu definisani su Tehničkom preporukom TP-2
Elektroprivrede Crne Gore.
Pri polaganju kablova voditi računa da sva eventualna ukrštanja, približavanja ili
paralelna vođenja kablova sa drugim podzemnim instalacijama budu izvedena u skladu
sa važećim propisima i preporukama.
• Međusobni razmak energetskih kablova niskog napona ne smije biti manji od 7
cm, pri paralelnom vođenju, odnosno 20 cm pri međusobnom ukrštanju.
• Kod paralelnog polaganja 10 kV kablova sa niskonaponskim kablovima, isti
moraju biti odvojeni opekama, a minimalni međusobni razmak mora iznositi 10 cm.
• Pri ukrštanju energetskih kablova istog ili različitog naponskog nivoa razmak
između energetskih kablova treba da iznosi najmanje 20 cm.
36
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
• Nije dozvoljeno paralelno vođenje kabla ispod ili iznad vodovodne ili
kanalizacione cijevi (osim pri ukrštanju). Horizontalni razmak između kabla i
vodovodne ili kanalizacione cijevi treba da iznosi najmanje 0, 40 m.
• Pri ukrštanju kablovi mogu biti položeni ispod ili iznad vodovodne ili kanalizacione
cijevi, uz rastojanje od 0, 3 m.
• Ukoliko ovi razmaci ne mogu biti postignuti, tada energetski kabl treba položiti
kroz zaštitnu cijev.
• Pri paralelnom vođenju kablovskog sa telekomunikacionim kablom najmanji
dozvoljeni horizontalni razmak iznosi 0, 5 m.
• Ukrštanje energetskog i telekomunikacionog kabla izvesti uz međusobni razmak
od 0, 50 m, s tim što se energetski kabal polaže ispod telekomunikacionog kabla.
Ugao ukrštanja treba da bude bliži 90 °, ali ne manje od 45 °.
• Energetske kablove pored zidova i temelja zgrada treba polagati na rastojanju od
najmanje 30 cm. Ako pored zgrade postoji trotoar onda kabal mora da bude van
trotoara.
Izgradnja spoljasnjeg osvjetljenja
Izgradnjom novog javnog osvjetljenja otvorenog prostora i saobraćajnica oko kompleksa
obezbjediti fotometrijske parametre date međunarodnim preporukama (preporuke CIE).
Kao nosače svetiljki koristiti metalne dvosegmentne i trosegmentne stubove, predviđene
za montažu na pripremljenim betonskim temeljima, tako da se po potrebi mogu
demontirati, a napajanje javnog osvjetljenja izvoditi kablovski (podzemno), uz primjenu
standardnih kablova (PP00 4x25mm2; 0,6/1 kV za ulično osvjetljenje i PP 00
3(4)x16mm2; 0,6/1 kV za osvjetljenje u sklopu uređenja terena). Pri projektovanju
instalacija osvjetljenja u sklopu uređenja terena oko planiranih objekata poseban značaj
dati i estetskom izgledu instalacije osvjetljenja.
Sistem osvjetljenja treba da bude cjelonoćni. Pri izboru svetiljki voditi računa o tipizaciji u
cilju jednostavnijeg održavanja.
Maksimalno dozvoljeni pad napona u instalaciji osvjetljenja, pri radnom režimu, može biti
5%. Kod izvedene instalacije moraju biti u potpunosti primjenjene mjere zaštite od
električnog udara (zaštita od direktnog i indirektnog napona). U tom cilju, mora se izvesti
polaganje zajedničkog uzemljivača svih stubova instalacije osvjetljenja, polaganjem
trake Fe-Zn 25x4 mm i njenim povezivanjem sa stubovima i uzemljenjem napojnih
trafostanica. Obezbjediti selektivnu zaštitu kompletnog napojnog voda i pojedinih
svetiljki.
Obezbjediti mjerenje utrošene električne energije. Komandovanje uključenjem i
isključenjem javnog osvjetljenja obezbjediti preko uklopnog sata ili foto ćelije.
Za polaganje napojnih vodova važe isti uslovi kao i kod polaganja ostalih
niskonaponskih vodova.
Mjere energetske efikasnosti
Poboljšanje energetske efikasnosti posebno se odnosi na ugradnju ili primjenu :
niskoenergetskih zgrada, unaprijeđenje uređaja za klimatizaciju i pripremu tople vode
koriscenjem solarnih panela za zagrijavanje, unaprijeđenje rasvjete upotrebom izvora
svjetla sa malom instalisanom snagom ( LED ), koncepta inteligentnih zgrada
(upravljanje potrošnjom energije glavnih potrošaca sa centralnog mjesta).
Sve
nabrojane mogućnosti se u određenoj mjeri mogu koristiti pri izgradnji objekata na
području zahvata.
37
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
Kada su u pitanju obnovljivi izvori energije, posebno treba naglasiti potencijalnu primjenu
energije direktnog sunčevog zračenja.
Sunčeva energija se kao neiscrpan izvor energije u zgradama koristi na tri načina:
1. pasivno-za grijanje i osvjetljenje prostora
2. aktivno- sistem kolektora za pripremu tople vode
3. fotonaponske sunčane ćelije za proizvodnju električne energije
Na ovom području postoje mogućnosti za sva tri načina korišćenja sunčeve energije – za
grijanje i osvjetljavanje prostora, grijanje vode (klasični solarni kolektori) i za proizvodnju
električne energije (fotonaponske ćelije).
U ukupnom energetskom bilansu kuća važnu ulogu igraju toplotni efekti sunca. U
savremenoj arhitekturi puno pažnje posvećuje se prihvatu sunca i zaštiti od pretjeranog
osunčanja, jer se i pasivni dobici toplote moraju regulisati i optimizovati u
zadovoljavajuću cjelinu. Ako postoji mogućnost orijentacije kuće prema jugu, staklene
površine treba koncentrisati na južnoj fasadi, dok prozore na sjevernoj fasadi treba
maksimalno smanjiti da se ograniče toplotni gubici. Pretjerano zagrijavanje ljeti treba
spriječiti sredstvima za zaštitu od sunca, pokretnim suncanim zastorima od materijala
koji sprecavaju prodor UV zraka koji podižu temeperaturu, usmjeravanjem dnevnog
svjetla, zelenilom, prirodnim provjetravanjem i sl.
Savremeni tzv. “daylight” sistemi koriste optička sredstva da bi podstakli refleksiju,
lomljenje svjetlosnih zraka, ili za aktivni ili pasivni prihvat svjetla. Savremene pasivne
kuće danas se definišu kao građevine bez aktivnog sistema za zagrijavanje
konvencionalnim izvorima energije.
Za izvedbu objekata uz navedene energetske mjere potrebno je primjenjivati (uz
prethodnu pripremu stručnu i zakonodavnu) Direktivu 2002/91/EC Evropskog
parlamenta (Directive 2002/91/EC of the European Parliament and of the Council of 16
December 2002 on the energy performance of buildings (Official Journal L
001,04/01/2003)/ o energetskim svojstvima zgrada, što podrazumijeva obavezu
izdavanja certifikata o energetskim svojstvima zgrade, kome rok valjanosti nije duži od
10 god.
Korišćenje solarnih kolektora se preporučuje kao mogućnost određene uštede u
potrošnji električne energije, pri čemu se mora povesti računa da ne budu u koliziji sa
karakterističnom tradicionalnom arhitekturom.
Za proizvodnju električne energije pomoću fotonaponskih elemenata, potrebno je uraditi
prethodnu sveobuhvatnu analizu tehničkih, ekonomskih i ekoloških parametara.
ORIJENTACIONI TROŠKOVI REALIZACIJE PLANIRANE ELEKTROENERGETSKE
INFRASTRUKTURE I JAVNOG OSVJETLJENJA
Ovim predmjerom se obuhvataju procjene investicija u okviru zahvata plana.
1.
Polaganje novih 12/20 kV vodova između planiranih trafostanica :
m
600
a'
40,00 €/m
=
24.000 €
38
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
2.
Izgradnja planiranih TS :
- DTS 10/0,4 kV, 1x630 kVA :
kom.
3.
2
a'
55.000 €
=
110.000 €
Izgradnja instalacije osvjetljenja saobraćajnica u kompleksu (po st. mjestu)
kom
125
a'
1200 €
=
150.000 €
UKUPNO:
6.4.
=
284.000 €
TELEKOMUNIKACIONA INFRASTRUKTURA
Postojece stanje
Lokalna studija lokacije „Poda“u Njegušima obuhvata prostor površine 158.447 m2, koja
je trenutno nenaseljena.
Crnogorski Telekom na prostoru obuhvata predmetne lokacije nije prisutan
sa
kablovskom telekomunikacionom infrastukturom i može pružiti usluge pristupa svojoj
mreži, putem ruralne telefonije i mobilne telefonije T-mobile.
Trenutno ne postoji mogućnosti pristupa internetu za korisnike ruralnih telefona i ovaj
pristup će biti moguć kada se postojeća oprema zamijeni novijom.
Operator M-Tel pruža mobilne usluge i usluge fiksne telefonije putem Wi-Max mreže.
Operator Telenor vrši usluge mobilne telefonije -putem GSM stanice.
Na ovom prostoru je prisutan i signal bežičnog operatera TV signala , Broadband
Montenegra .
Plan
Programskim zadatkom određeno je da se unutar zahvata lokalne studije lokacije “Poda”
, planira izgradnja sledećih objekata:
•
•
•
Garaža,komercijalni sadržaji na UP 1,
Stanovanje male gustine, na UP 2,....,9 i 11.
Hotel, na UP 10.
Crnogorski Telekom, kao dominantni operatar fiksne telefonije, u Tehničkim uslovima
koje je izdao za izradu ove studije lokacije, nije iznio planove za priključenje ove lokacije
na tk infrastrukturu.
Planom elektronske komunikacione infrastukture predmetne lokacije se predviđa,
izgradnja nove telekomunikacione kanalizacije, koja se relativno lako može uklopiti u
buduće projekcije i koja je preduslov za priključenje na više operatora elektronskih
komunikacija, povećanje broja servisa i njihovu dostupnost.
Prilikom planiranja tk kanalizacije i rasporeda telekomunikacionih okana u novoj
telekomunikacionoj kanalizaciji,
uzeti su u obzir
podaci o planiranim
gradjevinskim površinama, površinama namijenjenim stambenim , poslovnim i uslužnim
djelatnostima , broju stanovnika unutar zone i dr .
39
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
U okviru predvidjenih rješenja u dijelu izgradnje tk kanalizacije i tk okana, ukupno se
planira izgradnja 6 tk okna sa lakim poklopcima sa ramom, 600 metara tk kanalizacije sa
2 x PE cijevi prečnika 60 mm .
Kapacitet telekomunikacione kanalizacije je definisan na način što je projektant morao
voditi računa o eventualnom planiranju i izgradnji novih tk pristupnih mreža , distribuciji
žične kablovske televizije ( KDS operateri ) , te potreba daljeg održavanja svih
navedenih sistema , pri čemu se strogo moralo voditi računa o važećim zakonskim
propisima i preporukama planova višeg reda za oblast telekomunikacija .
Obaveza investitora svih planiranih objekata u planiranoj zoni jeste da , u skladu sa
rješenjima iz LSL i Tehničkim uslovima , od planiranih telekomunikacionih okana ,
projektima za pojedinačne objekte u zoni obuhvata , definišu plan i način priključenja
svakog pojedinačnog objekta.
Prema postojećim zakonskim propisima u Republici Crnoj Gori, vlasnik objekta (zgrade,
kuće, preduzeća i itd.) ujedno je i vlasnik kućnih telekomunikacionih instalacija. Isti je
zadužen za planiranje, projektovanje, izgradnju i održavanje kroz domen vlasništva.
Podrazumijeva se stvaranje kontinuiranonog telekomunikacionog kanalizacionog
pristupa/prilaza, odnosno telekomunikaciono kanalizaciono povezivanje mjesta
koncentracije unutrašnjih instalacija (GTO), u ulazu objekta, sa telekomunikacionom
infrastrukturom tj. telekomunikacionom kanaliazacijom sa pripadajućim tk oknima i tk
razvodnim ormarima.
Kućna/unutrašnja instalacija podrazumijeva razvod cijevi, kanalica, optičkih i drugih
kablova od mjesta koncentracije (GTO-glavni telekomunikacioni ormar) do svakog stana
(KTO-korisnički telekomunikacioni ormar) kao i postavljanje odgovarajućih spratnih
telekomunikacionih ormara (STO).
Projektanti kućnih instalacija prilikom izrade projekata zavisno od veličine objekata i
broja stanova/poslovnih prostora trebali bi voditi računa o potrebnim dimenzijama kako
usponskih kanala tj.vertikala tako i kanalizacionih instalacija za horizontalni razvod, kako
bi se mogli ugraditi svi potrebni kablovi strukturne mreže uključujući i optičke kablove.
Na isti način treba izvesti i ormariće za koncentraciju instalacije za potrebe kablovske
distribucije TV signala .
Kućnu tk instalaciju u svim prostorijama izvoditi sa provodnikom UTP ili drugim
kablovima sličnih karakteristika i optičkim kablovima i provlačiti kroz PVC cijevi , sa
ugradnjom odgovarajućeg broja razvodnih kutija , s tim da u svakom poslovnom prostoru
treba predvidjeti minimalno po 4 tk instalacije.
U slučaju da se trasa tk kanalizacije poklapa sa trasom vodovodne kanalizacije i trasom
elektro instalacija , treba poštovati propisana rastojanja , a dinamiku izgradnje vremenski
uskladiti .
Planiranje komunikacione infrastrukture , uskladiti u svemu sa važećim propisima i
preporukama bivše ZJ PTT za ovu oblast , kao i sa važećim propisima Crne Gore i
preporukama iz planova višeg reda i shodno Zakonu o elektronskim komunikacijama
(SLCG 50/08 ) i Pravilniku o određivanju elemenata elektronskih komunikacionih mreža i
pripadajuće infrastukture,širine zaštitnih zona i vrste radio-koridora u čijoj zoni nije
dopuštena gradnja drugih objekata (SLCG 83/09 i 61/11). Takođe planove treba uskladiti
i sa Strategijom razvoja informacionog društva 2012-2016, po kojoj se u narednom
periodu prioritet daje razvoju širokopojasnih pristupnih mreža (žičnih i bežičnih).
40
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
PREDMJER I PREDRAČUN MATERIJALA I RADOVA
NAZIV
JED.
MJERE
KOLIČINA
CIJENA
UKUPNO
1
PE CIJEV Ø60 mm
m
1200
1
1200.00
2
Upozoravajuća PTT traka
m
600
0.2
120.00
3
Ram za telefonsko okno sa
poklopcem-laki
kom
6
150
900.00
m
600
10
6000.00
kom
6
150
900.00
kom
1
1500
1500.00
4
Obilježavanje, trasiranje i iskop
rova dimenzija 0.40x0.60m u
zemljištu III i IVkategorije,
polaganje pe Ø60 mm cijevi,
nasipanje posteljice od sitnog
pijeska,granulacije 0,15-3mm
d=10cm prije i d=10cm posle
polaganja cijevi , postavljanje
trake,zatrpavanje rova, odvoz
viška materijala
Izrada AB(Q257) okna
unutrašnjih dimenzija
60x60x60cm: ručni iskop(III/IV
kategorija) rupe za okno,odvoz
šuta na deponiju,izrada
okna(d=15cm(zidova,donje i
gornje ploče)) sa ugradnjom
lakog tk poklopca sa ramom i
četiri fiksne konzole prema
prilogu (rad+materijal bez
lakog tk poklopca sa ramom)
5
6
Troškovi prevoza materijala i
radne snage
UKUPNO:
6.5
10,620.00
PEJZAŽNA ARHITEKTURA
Postojece stanje
Prostor zahvata LSL Poda nalazi se na padinama koje su u najvećem dijelu obrasle
šumskom vegetacijom i nalaze se u zaštitnoj zoni Nacionalnog parka Lovćen. Ova zona
nema karakter stroge zastite i ona okružuje NP u njegovim administrativnim granicama.
U njoj se mogu sprovoditi aktivnosti koje su slične III zoni zaštite kako bi se obezbijedilo
održivo korišćenje prostora i prirodnih resursa u široj zoni Lovćena i njegove podgorine.
41
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
Vegetacija
Predmetna lokacija pripada submediteranskom i srednjeplaninskom tipu predjela
Submediteranski tip predjela obuhvata područje iznad budvanskog polja, u kontaktima
sa navucenim sedimentima lovćenskih krečnjaka. Ovaj pejzaž djeluje mekano u koloritu
dajući svježu zelenu osnovu ogoljelim lovcenskim padinama i dobro se veže u
kompoziciju sa submediteranskim bukovim kompleksima po obodu parka.
• Izmijenjeno sredozemna klima
• Visinski pojas – do 1000 m.n.v. iznad budvanskog polja
Vegetacija:
• U okviru šireg zahvata na blazim padinama i terasama može se sresti termofilna
vegetacija - Rusco-Carpinetum orientalis Blecic i Lakusic To su šume i šikare
bjelograbica kao dominantne vrste, a prate ih ostale drvenaste i zeljaste vrste
karakteristične za ovu zajednicu. Lokacija ove zajednice je podgorina Lovćena i
mjestimično se penje uz primorske padine i do 800 m.n.v. Iznad pojasa ove šume
javlja se zajednica Seslerio - Ostryetum carpinifoliae (šuma crnog graba). Ova
zajednica zahvata visočije često strme strane u kojima dominira prisustvo stijena.
Paliuretum adriaticum zahvata zapadne padine koje gravitiraju moru, uglavnom u
zaštitnoj zoni Parka, kao i u zoni kotorskih strana.
Srednjeplaninski tip predjela obuhvata vise subalpske zone na istocnim padinama
Lovćena od 1000 – 1500 m.n.v.
Ovaj pejzaž je prošaran proplancima, suvatima i livadama u manjim kompleksima
• subplaninska klima
• visinski pojas od 1000-1500 m.n.v.
Vegetacija:
• U okviru šireg zahvata klimatogenu zajednicu mješovite šume bukve i jele
Fagetum - montenegrinum - abiettosum
Zahvata prostor jugoistočnih i
jugozapadnih djelova Nacionalnog parka od 1100-1300 m.n.v. Seslerietum
argentae zahvata visoke predjele Lovćena, iznad 1300 m.n.v. Jos su zastupljene
i zajednice Genisto clobularetum belidifoliae i Stipo-Salvietum officianalis Hic.čija
je osnovna vrsta pelim koji raste na krčevinama hrastovih i grabovih šuma.
Značajna je kao sekundarni sloj vegetacije za zaštitu zemljišta od erozije.
Plan
Prema programskom zadatku pri planiranju ozelenjavanja prostora treba voditi
računa o korišćenju vrsta koje će odgovarati uslovima koje pruža ovaj prostor i
okruženje. Koncept zelenila treba da doprinese ukupnom ambijentalnom izgledu
prostora.
Smjernice za uređenje zelenih površina
Prema zakonu o zaštiti prirode prostorno planskom i projektnom dokumentacijom
definiše se očuvanje značajnih i karakterističnih osobina predjela, kao i održavanje
bioloških, geoloških i kulturnih vrijednosti koje određuju njegov karakter i estetski
doživljaj.
Gubitak odnosno promjena prostornog integriteta značajno utiče na stabilnost i
percepciju područja. Radi zaštite predjela, neophodno je da se prilikom svih intervencija
u prostoru, kroz efikasne mjere planiranja i pozitivne mjere korišćenja zemljišta, što više
42
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
očuvaju prirodni ekosistemi i karakteristični elementi predjela. Osnovni problem su
žičare, ski staze, turistički objekti i krupni infrastrukturni objekti.
Planska opredjeljenja koja se odnose na dio faze pejzažne arhitekture su sledeća:
• maksimalno sačuvati i uklopiti zdravo i funkcionalno zelenilo, posebno stara,
reprezentativna stabla
• na mestima gde nije moguće njihovo uklapanje i zadržavanje planirati njihovo
presađivanje što važi za vrste koje podnose presađivanje;
• Uzeti u obzir da se radi o veoma nagnutom terenu pa će se i uređenje slobodnih
površina rešavati u najvećem dijelu u vidu terasa.
• Zbog povoljne orjentacije terena sa južne i jugozapadne strane, a radi što većeg
iskorišćenja prirodnih izvora energije (u ovom slučaju sunčeve) nadkrivanje
parking mjesta, i eventualno nekih slobodnih površina poželjno je izvesti
korištenjem kolektora za prikupljanje sunčeve energije. Prilikom korišćenja
slobodnih površina za pokrivanje ovakvim kolektorima voditi računa da se
izbjegne efekat odbljeska na neke vizure u neposrdenoj okolini.
• Svi objekti moraju se ukomponovati u pejzaž i locirati na ivicu šume ili visoravni.
Moraju biti oblikovani na savremen način, horizontalno položeni po terenu i sa
malom spratnošću. U modelovanju spoljnih oblika koristiti propozicije
arhitektonskog nasleđa i prirodne materijale
• Kod uređenja slobodnih površina koristiti isključivo prirodni materijal za
izgradnju klupa za odmor, nadstrešnica, stolova, kaptiranog izvora, vidikovca,
mostića, putokaza, ložišta i ognjišta za pripremu hrane, prostora i sudova za
otpatke i drugo.
Predviđene su sledeće kategorije zelenila:
I Zelene površine javnog korišćenja
Zelenilo uz saobraćajnice
II Zelene površine ograničenog korišćenja
Zelene površine za turizam- hoteli
Zelenilo objekata stanovanja malih gustina
Zelenilo poslovnih objekata
III Zaštitna šuma
Namjena površina
Površine
po Min. procenat Zelene površine
namjenama(m2) ozelenjenosti (m2)
2166.00
100%
2166.00
Zelenilo
saobraćajnice
uz
ZUS
Zelene
površine
turizam- hoteli
za
ZTH
11594.00
40%
4637.60
Zelenilo objekata
stanovanja malih gustina
Zelenilo poslovnih
objekata
Zaštitna šuma
ZO
57047.00
50%
28523.50
ZPO
4137.00
40%
1654.80
ŠZ
72183.30
100%
72183.30
UKUPNO ZELENIH POVRŠINA
Ukupna površina planiranih zelenih površina iznosi 109165,20 m2 (11 ha)
43
109165,20
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
Obezbijeđen nivo ozelenjenosti na nivou zahvata Plana je 70 % sa stepenom
ozelenjenosti od 202 m2/korisniku.
Planirane i postojeće zelene površine treba da doprinesu poboljšanju sanitarnohigijenskih uslova, estetskom oplemenjivanju sredine i vizuelnom indetitetu naselja.
Zbog toga i metodologija urbanog planiranja treba da polazi od temeljnih načela da je cilj
organizacije prostora unapredjenje uslova života i kvaliteta životne sredine.
Funkcija zelenih površina je veoma značajna i složena, ono unosi prirodni duh među
oštre arhitektonske linije i vještačke materijale (asfalt, beton, cigla, metal, staklo),
povezuje razuđeni prostor, ističe pojedine objekte u gradskoj strukturi, oplemenjuje
čovjeka i sredinu u kojoj se nazi. Napominjemo da pored dekorativno-estetske uloge,
zelene površine obavljaju niz značajnih funkcija kao što su: higijensko-sanitarne,
inžejersko-tehničke, kulturno-prosvjetne i psihološke.
Zbog povoljne orjentacije terena sa južne i jugozapadne strane, a radi što većeg
iskorišćenja prirodnih izvora energije moguće je postavljanje kolektora za prikupljanje
sunčeve energije.
I
Zelene površine javnog korišćenja
Linearno zelenilo i zelenilo uz saobraćajnice
Ova kategorija zelenila odnosi se na zelenilo duž saobraćajnica, kružne tokove,
parkinge, razdjelne trake, odnosno sve što se nalazi u okviru objekata saobraćaja.
Ozelenjevanje saobraćajnica, pješačkih staza sprovodi se linearnom sadnjom i utiče na
poboljšanje higijensko-sanitarnih uslova, mikroklimatskih karakteristika i estetskih
vrijednosti. Da nizovi drvoreda ne bi bili monotoni potrebno je planirati promjenu sadnog
materijala, smjenjivanjem sadanica različitih habitusa.
Formiranjem drvoreda postiže se zasjena mjesta duž pravca kretanja.
Ulično zelenilo formira se uz saobraćajnice čiji profile dozvoljavaju linearno formiranje
zelenila, sа primarnim ciljem zaštite od zagađenja, ali I povezivanja zelenila svih kategorija u
jedinstven sistem. Kod primarnih saobraćajnica obavezni su dvostrani drvoredi, a gdje je to
moguće oni bi trebali biti drvoredi sa pratećim zelenilom (travnjaci, nisko rastinje).
Sekundarne saobraćajnice gdje postoje za to mogućnosti sadržaće obostrane drvorede.
Pejzažno uređenje treba predvidjeti onim vrstama koje posjeduju listove velikih površina, ne
generišu tvrde i teške plodove I ne luče veliku količinu medne rose.
Smjernice za formiranje drvoreda
• Sadnice koje se koriste moraju da imaju pravilno formiran habitus. Treba voditi
računa o visini okolnih objekata, kod niskih objekata koristiti vrste sa rijetkom
krunom.
• rastojanje između sadnica u drvoredu je 5-10m
• minimalna visina sadnog materijala kada je u pitanju drveće je 2.5-3m i obim
stabla na visini 1m min. 10-15m.
• koristiti vrste guste krošnje, otporne na uslove sredine i izduvne gasove
• Krune susjednih stabala u drvoredima mogu da se dodiruju (što nije baš
najpovoljnije), ali ne smiju da se preklapaju.
• Dovoljno velikim razmakom među stablima obezbjeđuje se, sem dobrih vizuelnih
osobina, i dobro provjetravanje ulice u vertikalnom smislu..
• Sadnja linearnog zelenila moguće je predvidjeti i obodom urbanističkih parcela.
44
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
•
•
U užim ulicama se formira drvored samo na sunčanoj strani, ili obostrano ali sa
niskim drvorednim sadnicama.
Prilikom formiranja drvoreda na parkinzima trebalo bi osigurati na dva parking
mjesta po jedno drvo a kod podužnog parkiranja na jedno parking mjesto po
jedno drvo, naime, ovo rastojanje zavisi i od vrste drveća, odnosno optimalne
širine krošnje;
II Zelene površine ograničenog korišćenja
Zelene površine za turizam- hoteli
Tu spadaju zelene površine hotelskih objekata čiji oblik i kvalitet bitno utiče na stvaranje
što primamljivijeg ambijenta za boravak turista. Ove zelene površine treba da budu
organizovane tako da gostima omoguće pasivan odmor, šetnju i mogućnost lake
rekreacije.
Za dobijanje kategorija turistički objekti, moraju da se ispune uslovi koji podrazumjevaju
površinu i kvalitet zelenih površina.
Ova kategorija ozelenjavanja ima veliki znacaj za ukupan izgled prostora jer pokriva
znatnu povrsinu plana.
Kvalitet ovog prostora posebno ističe neposredna blizina obale, uticaj morskog vazduha,
najatraktivnija smjena pejzaža, što sve mora doći do izražaja u pejzažnom uređenju
ovog prostora.
Za planiranje turističkih kompleksa, pored smještajnih kapaciteta uzimaju se u obzir i
prateći rekreativni sadržaji, zelenilo i interne komunikacije.
Uređenje ovih površina predviđa:
− u toku izrade projektne dokumenacije izvršiti potpunu inventarizaciju postojećeg
biljnog fonda i kompozicionih ansambala;
− izvršiti taksaciju biljnog materijala, vrednovanje vitalnosti i dekorativnosti, sa
predloženim mjerama njege,
− sačuvati i uklopiti svako zdravo i funkcionalno zelenilo,
− voditi računa da se strme padine ne ogole zbog moguće erozije zemljišta.
Smjernice za projektovanje zelenih površina i izdavanje UTU uslova:
• ove zelene površine treba da budu oragnizovane tako da gostima omoguće
pasivan odmor, šetnju i mogućnost lake rekreacije.
• obzirom na pretežno estetsku funkciju ove kategorije zelenih površina, koriste se
biljke sa izuzetno dekorativnim svojstvima, sa interesantnom bojom i oblikom
lišća, karakterom i izgledom cvjetova. To znači da se osim autohtonih biljaka
koriste i strane vrste kojima odgovara karakter područja ,ukoliko imaju
interesantan i lijep oblik. Upotrebljavaju se i hortikulturne forme koje opstaju uz
intezivnu njegu.
• kod turističko-ugostiteljskih i poslovnih objekata trebalo bi da optimalna visina i
obim za projektovanje sadnog materijala bude veći od planiranih karakteristika za
druge kategorije zelenila, pa stoga sadnice treba da budu minimalne visine od 34 m, a obim stabla na visini od 1m minimalno 15-20cm. Biljni materijal mora biti
zdrav i rasadnički njegovan,
• obodom, granicom parcele naročito prema saobraćajnicama preporučuje se
tampon zelenilo i drvoredi
• površine oko objekta hotela mogu biti uređene i strožijim , geometrijskim stilom
45
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
ulaze u objekte riješiti partenom sadnjom korišćenjem cvijetnica,
perena,sukulenti, palmi i td.
voditi računa o vizurama prema moru,
planiranje vodenih površina takođe je poželjno za ovu kategoriju zelenila.
oko infrastrukturnih objekata (trafostanice, crpne stanice I td.), formirati biološki
zid koji će prije svega imati dekorativnu ali i zaštitnu ulogu
posebnu pažnju je potrebno posvetiti osmišljavanju ljetnih terasa i staza, vodenih
sistema (fontane, česme, i sl.), urbanog mobilijara (klupe, oglasni panoi, kante za
otpatke, osvjetljenje).
osvetljenju je potrebno dati multifunkcionalan karakter i ostvariti igru svjetlosti sa
krošnjama drveća kao i osvjetljenje terasa koje ce se uklopiti u prirodan karakter
ovog prostora.
na pojedinim objektima ako je planirano krovno ozelenjavanje posebnu pažnju
treba posvetiti pripremi same podloge koja će se ozelenjavati ( debljini i
rasporedu slojeva), a a zatim i vrstama koje će u takvim uslovima moći biti
korišćene.
planirati vertikalno zelenilo ako postoji potreba za dodatnim zelenim površinama
i radi što potpunijeg estetskog doživljaja prostora. Prednost vertikalnog zelenila je
u tome što razni oblici i vrste puzavih biljaka stvaraju razgranatu vegetacionu
površinu koja djeluje svojim mikroklimatskim i sanitarno higijenskim
pokazateljima. Ovaj vid ozelenjavanja posebno je koristan za ozelenjavanje
podzida koje se često javljaju gdje imamo veći nagib terena.
posebnu pažnju posvetiti formiranu travnjaka
predvidjeti hidransku mrežu radi zalivanja novoplaniranih zelenih površina
ove zelene površine tretirati kao zelenilo najviše kategorije održavanja i njege tj.
zelenilo sa najvećim stepenom održavanja,
Uređenje ovih površina kako u smislu ozelenjavanja, tako i u smislu planiranja ostalih
sadržaja (staze, platoi, osvetljenje, mobilijar), uključuje obaveznost izrade projekta
uređenja terena kao i studije bioekološke osnove.
Zelenilo objekata stanovanja malih gustina
U zonama sa objektima za individualno stanovanje, prostor između regulacione i
građevinske linije treba da bude slobodan i ozelenjen. Za ograđivanje se preporučuje
živa ograda. Dobro organizovanim zelenim površinama sa živim ogradama, prilaznim
ulicama se može dati nov, karakterističan izgled. Ulice mogu da bude prepoznatljive i po
određenoj vrsti drveća, šiblja, puzavica ili cvjetnica.
Svojim postojanjem doprinose stvaranju povoljnih mikroklimatskih uslova sredine. Zeleni
zasadi predviđeni su od voćaka i dekorativnih vrsta što zavisi od želje samih vlasnika.
Zelene površine treba urediti tako da svaka parcela dobije svoju cjelovitost i intimnost,
zelenilo takoreći treba da predstavlja ram svake parcele.
Smjernice za projektovanje zelenih površina i izdavanje UTU uslova
• Koncept uređenja parcele dat je u grafičkom prilogu.
• Potrebno je napraviti adekvatan izbor vrsta i voditi računa o svim kompozicionim
elementima. Predložene vrste su dekorativne kako zbog boje i oblika cvjetova i
plodova tako i zbog oblika krošnje drveća. Kombinacijom lišćarskih, zimzelenih i
46
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
•
•
•
•
četinarskih vrsta drveća dobija se pozitivan efekat zelenila u svim godišnjim
dobima.
Građevinski materijal koji se koristi u okviru uređenja vrta treba da bude prirodan:
drvo, kamen, lomljeni kamen, šljunak i sl.
Posebnu pažnju treba posvetiti odabiru travne smješe, a kasnije njihovom
održavanju.
Kod ove kategorije zelenila optimalna visina i obim za projektovanje sadnog
materijala je minimalna visina sadnica 2.5-3 m, a obim stabla na visini od 1m
minimalno 10-15cm.
i ovdje planirati vertikalno zelenilo radi što potpunijeg estetskog doživljaja
prostora. Prednost vertikalnog zelenila je u tome što razni oblici i vrste puzavih
biljaka stvaraju razgranatu vegetacionu površinu koja djeluje svojim
mikroklimatskim i sanitarno higijenskim pokazateljima. Ovaj vid ozelenjavanja
posebno je koristan za ozelenjavanje podzida koje se često javljaju gdje imamo
veći nagib terena kao što je ovdje slučaj.
Zelenilo poslovnih objekata
Ova kategorija ima estetsko-dekorativno-higijenski karakter.
Obzirom da se radi o objektima sa centralnim djelatnostima kao i objektu za zdravstvenu
zaštitu treba posebno voditi računa prilikom projektovanja zelenih površina na glavnom
ulazu i na prilaznim zonama .
Na tim površinama predvidjeti visoko dekorativne reprezentativne vrste sa ciljem da se
istakne važnost samih objekata ispred kojih se nalaze.
Smjernice za projektovanje zelenih površina i izdavanje UTU uslova
• Prilikom projektovanja površina na glavnom ulazu voditi računa o preglednosti
terena iz objekta i predvidjeti sadnju zbunja u kombinaciji sa cvjetnicama..
• Ozelenjavanje se sprovodi primjenom autohtonih i odgovarajućih alohtonih vrsta,
sa posebnom pažnjom na uređenje prilaza kompleksu, isticanje reklamnih i
informacionih tabli, uz ostale elemente kao što su klupe, korpe za otpatke i
adekvatno osvetljenje.
• Potrebno je napraviti adekvatan izbor vrsta i voditi računa o svim kompozicionim
elementima. Predložene vrste moraju biti dekorativne kako zbog boje i oblika
cvjetova i plodova tako i zbog oblika krošnje drveća. Kombinacijom lišćarskih,
zimzelenih i četinarskih vrsta drveća dobija se pozitivan efekat zelenila u svim
godišnjim dobima, koristiti visokokvalitetne trave, jednogodisnje cvijece, perene,
dekorativne žbunaste vrste.
• Po obodu parcela ka saobracajnicama je obavezna sadnja linearnog zelenila
• Popločanje u okviru parcela ove namjene je veoma bitno i treba mu posvetiti
posebnu pažnju, staze i platoi je poželjno da budu od prirodnih materijala,
• minimalna površina pod zelenilom 40% u odnosu na urb. parcelu, a ostale
slobodne površine planirati za platoe, staze i saobraćajne manipulativne
površine.
• sadnju vršiti u manjim grupama (drvenasto-žbunasti zasadi) i u vidu solitera u
kombinaciji sa parternim zasadima,
• kod kompozicije zasada voditi računa o spratnosti, ritmu i koloritu,
• predvidjeti fontane ili skulpture,
• sadnice drveća koje se koriste za ozelenjavanje moraju biti min. visine od 3,004,00m i obima stabla, na visini od 1m, min. 15-20cm,
47
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
•
•
•
•
•
•
ovu zelenu površinu tretirati kao zelenilo najviše kategorije održavanja i njege tj.
zelenilo sa najvećim stepenom održavanja,
sačuvati i uklopiti svako zdravo i funkcionalno stablo,
kao dopuna ozelenjavanja mogu se koristiti žardinjere ili saksije,
predvidjeti hidrantsku mrežu,
predvidjeti osvetljenje zelene površine,
predvidjeti održavanje zelene površine.
Uređenje ovih površina u smislu ozelenjavanja uključuje obaveznost izrade projekta
uređenja terena kao i studije bioekološke osnove.
Zaštitne šume
U posebnu kategoriju zelenila izdvojene su zone prirodnog pejzaža i predstavljaju
značajan pejzažni i ekološki elemenat koji se ne bi smio uništavati. Ovo zelenilo ima
važnu ulogu za zaštitu zemljišta od erozije i bujica, stabilizaciju slabih zemljišta, kao i za
održanje mikroklimatskih uslova.
Prirodni biljni pokrivač djeluje prvenstveno kao faktor prirodne ravnoteže, zaštite
zemljišta od erozije i bujica. Kao mjera zaštite postojeće vegetacije i obnavljanja
degradiranih površina predlažu se rekultivacija i regeneracija šumskih površina, odnosno
pošumljavanje svih terena na nagibima iznad 20%, klizišta, plitkih erodiranih i
degradiranih zemljišta.
Rekultivacija postojećih i proširenje šumskih površina smatra se veoma značajnim.
Neizmjenjeni, prirodni pejzaž zaleđa ima veliku estetsku i pejzažnu vrijednost.
Iz ovog razloga na ovim površinama preporučuje se:
− Sprovođenje sanitarno-higijenskih uzgojnih mjera (sanitarna
sječa,proreda,orezivanje,podkresivanje, krčenje i td),
− Konverzija postojećih šuma tj. prevođenje u viši sastojinski oblik
− pošumljavanje autohtonom florom i introdukcija drugih flornih elemenata
− Koristiti standardne sadnice sa busenom, rasadnički dobro odnjegovane i viske
vitalnosti, minimalana starost sadnog materijala 5 godina.
− rekultivaciju devastiranih površina vršiti primjenom tehničkih, agrotehničkih i
bioloških mjera.
− izbjegavati nastajanje monokultura
Smjernice za uređenje i revitalizaciju postojećih šuma
Postojeći biljni fond zelenila potrebno je zadržati uz vrednovanje zelenog fonda sa
pažljivim osvrtom na stabilizovanje ukupnog kvaliteta zelenila. Pojedina stabla koja
su izgubila svoju vitalnost ili su oštećena uglavnom usled jakih vjetrova, potrebno je
ukloniti sa ovih površina kako zbog estetskih razloga tako i zbog sprečavanja napada
sekundarnih štetočina (entomoloških i fitopatoloških). Istovremeno jako je bitno
uredno održavati ove površine zbog realne mogućnosti njegovog aktivnog korišćenja
od strane stanovnika.
Neophodna je revitalizacija ovih površina. Zamjenom zakržljalih i slomljenih sadnica,
i sadnjom novih dobila bi se visoko kvalitetna zelena površina koja ne samo da bi
estetski upotpunila sliku naselja, već i šire zone grada. Važnost ovakvih površina je
tim veći što utiče i na poboljšanje mikroklimatskih uslova. Predlog sadnog materijala
48
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
za revitalizaciju ovih površina ogledao bi se u podizanju mješovitih lišćarskočetinarskih zasada.
Kroz ove površine osim predhodno navedenih smjernica poželjno je planirati:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
neke nove sadržaje koji bi bili komplementarni namjeni cjelokupnog prostora, kao
npr. šetne staze i mjesta za pasivan odmor.
planirati nove pješačke staze,
staze trasirati na način da najinteresantnije tačke u predjelu budu dostupne
posetiocima ali i da budu najkraći put između planskih zona,
na potezima sa najinteresantnijim vizurama planirati vidikovce, u zoni bujne
vegetacije i interesantnih reljefnih ili geomorfoloških karakteristika planirati platoe
za odmor.
zastori za staze , platoe i vidikovce moraju biti od prirodnih materijala (prirodno
lomljeni kamen,zemlja, šljunak, I td.),
staze mora da prate konfiguraciju terena,
na ovim površinama moguće je postaviti urbanu opremu ( oglasne table, table
upozorenja, flore i faune, table upoznavanja predmetnog predjela, klupe, korpe
za otpatke) i vrtno-arhitektonsku opremu( nastrešnice i pergole),
obezbjediti rasvjetu duž šetne staze, vidikovaca,
obezbjediti održavanje i zaštitu od požara.
OPŠTI PREDLOG SADNOG MATERIJALA
Predloženi sadni materijal služi samo kao predlog za pojedinačni izbor prilikom detaljnog
pejzažnog uređenja prostora – izrade glavnog projekta.
Predložene vrste sadnog materijala su sledeće:
Acer pseudollatanus - gorski javor, Betula alba - breza , Corylus avellana – lijeska,
Crataegus monogina - beli glog, Cornus sanguinea – svib, Fagus silvatica – bukva,
Fraxinus excelsior - beli jasen, Ilex alluifolium – božikovina, Lonicera alpigena alspko pasje grožđe, Lonicera xylosteum - crveno pasje grožđe, Picea abies –
smreča, Pinus heldreichii – munika, Pinus mugo var. moghus - bor krivulj, Pinus nigra
- crni bor, Pinus silvestris - bijeli bor, Rhamnus fallax – ljigovina, Sorbus aria –
mukinja, Sorbus aucuparia – jarebika, Sorbus torminalis – brekinja, Taxus baccata –
tisa, Tilia parvifolia - sitnolisna lipa, Tilia tomentosa - srebrnasta lipa, Viburnum
lantana - šibikovina
49
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
C.
GRAFIČKI PRILOZI
50
NARUČILAC:
Prijestonica Cetinje
LOKALNA STUDIJA LOKACIJE PODA
OPŠTINA CETINJE
PREDLOG PLANA
OBRAĐIVAČ:
STRUKTURA d.o.o Podgorica
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
LOKALNA STUDIJA LOKACIJE PODA
PREDLOG PLANA
RADN I T IM
ODGOVORNI PLANER:
KSENIJA VUKMANOVIĆ, d.i.a.
URBANIZAM:
KSENIJA VUKMANOVIĆ, d.i.a.
DEJAN PALIBRK, d.i.a
SAOBRAĆAJ:
SIMO MATOVIĆ, d.i.g.
HIDROTEHNIKA:
ZDENKA IVANOVIĆ, d.i.g.
ELEKTROENERGETIKA:
IGOR STRUGAR d.i.e.
TT INSTALACIJE:
DRAGICA VUJIČIĆ, d.i.e.
PEJZAŽNA ARHITEKTURA:
ŽELJKA ČUROVIĆ, d.i.p.a.
DIREKTOR
Hanja Radinović Dedijer d.i.g.
Podgorica, mart 2013. god.
2
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
S A D R Ž A J:
TEKSTUALNI DIO
0.
OPŠTA DOKUMENTACIJA
-
Rješenje o registraciji preduzeća STRUKTURA d.o.o.
Licenca za izradu planske dokumentacije preduzeća STRUKTURA d.o.o.
Ugovori o poslovno – tehničkoj saradnji
Licence odgovornih planera za izradu planske dokumentacije
Odluka o izradi Lokalne studije lokacije Poda
Programski zadatak za izradu Lokalne studije lokacije Poda
1.
1.1.
1.2.
1.3.
2.
2.1.
2.2.
3.
3.1.
3.2.
3.3.
4.
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
4.5.
4.6.
5.
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
5.5.
6.
6.1.
6.2.
6.3.
6.4.
6.5.
OPŠTI DIO
Pravni osnov
Povod i cilj izrade plana
Obuhvat i granice plana
DOKUMENTACIONA OSNOVA
Izvod iz PPO Cetinje (1992g.)
Izvod iz PPPN NP Lovćen (1996g.)
ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA
Prirodni uslovi
Stvoreni uslovi
Ocjena stanja
PLAN
Prostorna organizacija
Namjena površina
Pregled ostvarenih kapaciteta
Mjere zaštite od elementarnih I drugih nepododa
Mjere zaštite od požara
Uklanjanje komunalnog otpada
USLOVI ZA UREĐENJE PROSTORA
Parcelacija
Regulacija I nivelacija
Urbanisticko – tehnicki uslovi za izgradnju objekata
Uslovi za zastitu i unapredjenje zivotne sredine
Preporuke za realizaciju
PLAN INFRASTRUKTURE
Saobraćaj
Energetska infrastruktura
Telekomunikaciona mreža
Hidrotehnička infrastruktura
Pejzažna arhitektura
3
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
GRAFIČKI PRILOZI
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
Ovjerena topografsko katastarska podloga
sa granicom zahvata
Topografsko katastarska podloga sa granicom zahvata
Izvod iz PPO Cetinje (1988g.)
Polozaj LSL Poda u sirem zahvatu
Analiza postojećeg stanja
Plan namjene površina
Plan parcelacije
Plan horizontalne i vertikalne regulacije
Plan saobraćajne infrastrukture
Plan elektroenergetske infrastrukture
Plan TK infrastrukture
Plan hidrotehničke infrastrukture
Plan pejzažne arhitekture
4
1:1000
1:1000
1:1000
1:1000
1:1000
1:1000
1:1000
1:1000
1:1000
1:1000
1:1000
---------------- Lokalna studija lokacije PODA -----------
OPŠTA DOKUMENTACIJA
5

Ime i prezime, OIB - ured državne uprave

Posao za ovlaštene i stručne tvrtke Posao za

Profil firme - GeoAVAS doo Sarajevo

obaveze za iznajmljivače

strateška procjena uticaja na životnu sredinu za detaljni urbanistički

Plan investicija za 2014-2016.

ZAŠTITA OSOBA I IMOVINE U TURISTIČKIM OBJEKTIMA

smjernice

„KOMPJUTERSKA GRAFIKA“ Mašinski tehničar za kompjutersko

režimi uređenja prostora na prostoru glavnog grada