PROCJENA SOCIJALNIH SERVISA U TRI PILOT OPŠTINE: BAR

Government of Montenegro
Minister of Labour and Social Welfare
Ministry of Education and Sports
Nives Radeljid i Olivera Kovačevid
PROCJENA SOCIJALNIH SERVISA U TRI PILOT OPŠTINE:
BAR, BIJELO POLJE, NIKŠID
NALAZI I PREPORUKE ZA RAZVOJ
SOCIJALNIH SERVISA U LOKALNOJ ZAJEDNICI
Maj-jun 2011.
1
REZIME
U okviru projekta „ Unaprijeđenje socijalne inkluzije“ kojeg sprovodi UNDP CO Crna Gora zajedno sa
Ministartsvom rada i socijalnog staranja, Ministarstvom prosvjete i UNICEF-om, a koji je podržan od
strane Delegacije Evropske Unije (DEU) kroz fondove IPA 2010. , komponenta 2. odnosi se na oblast
reforme sistema socijalne zaštite u Crnoj Gori. Ovu komponentu sprovodi UNDP, a program je usmjeren
na izgradnju i jačanje institucionalnih mehanizama i kapaciteta nosilaca razvoja socijalnih servisa u
lokalnoj zajednici.
Uvažavajudi proces decentralizacije sistema socijalne zaštite, projektne aktivnosti usmjerene su na dva
nivoa:
a) nacionalni nivo: osnivanje Fonda za socijalne servise kao podrške jačanju kapciteta
Ministartsva rada i socijalnog staranja u planiranju i sprovođenju decentralizacije u
oblasti socijalne zaštite, kao i pružanje podrške u uspostavljanju socijalnih servisa u
lokalnoj zajednici kroz finansiranje projekata putem javnog konkursa
b) lokalni nivo: planiranje na lokalnom nivou i uspostavljanje socijalnih servisa u zajednici
koji de odgovoriti na potrebe ranjivih grupa, njihovoj vedoj socijalnoj uključenosti i
poboljšanju kvaliteta života u prirodnom okruženju
Na lokalnom nivou projekat se sprovodi u opštinama Bijelo Polje, Nikšid i Bar, koje su stekle određena
iskustva u uspostavljanju socijalnih servisa ne samo za djecu, ved i za odrasle osobe u riziku od socijalne
isključenosti.
U cilju dobijanja pregleda postojedeg stanja u oblasti socijalnih servisa namijenjenih odraslima u riziku,u
periodu maj-jun 2011. sprovedeno je snimanje stanja i obuhvatilo je:
a) osnovni pregled ključnih elementa reformskih procesa na nacionalnom nivou od važnosti za
razvoj socijalnih servisa,
b) uvid u oblast socijalnih servisa u tri lokalne zajednice
-
pregled pokrenutih socijalnih servisa i programa koji imaju potencijal da prerastu u
socijalne servise u lokalnoj zajednici
obuhvat korisničkih grupa
kapacitete pružalaca servisa javnog i civilnog sektora
c) aktere ključne za razvoj novih servisa i obezbjeđivanje mehanizama za izradu finansijske
projekcije i finansiranja održivosti uspostavljenih servisa na nacionalnom i lokalnom nivou.
KLJUČNI NALAZI I PREPORUKE
a) Osnovni pregled ključnih elementa reformskih procesa na nacionalnom nivou od
važnosti za razvoj socijalnih servisa
Nalazi:
2
Strateški pravci definisani u Strategiji razvoja sistema socijalne i dječje zaštite u Crnoj Gori (2008. –
2012.) od važnosti su za razvoj socijalnih servisa na lokalnom nivou. Ključni dio koji se odnosi na
uspostavljanje socijalnih servisa ističe potrebu za razvojem: raznovrsnih usluga koje podržavaju prirodnu
porodicu i porodično okruženje korisnika (hraniteljstva, usvojenja, usluga dnevnih centara, kudne njege,
pomodi u kudi, savjetodavnih usluga, usluga besplatnog prevoza, „hrane na točkovima“ i drugih usluga
socijalne zaštite); kvaliteta usluga u postojedim ustanovama; novih programa, posebno za djecu i osobe
sa smetnjama u razvoju, sa poremedajima u ponašanju, žrtve trgovine i porodičnog nasilja, liječene
uživaoce opojnih sredstava, oboljelih od AIDS-a i sl.; standarda rada pružalaca usluga, organizacije rada,
inspekcijskih službi; supervizije; kapaciteta centara za socijalni rad i uvođenje novih metoda rada.
Crna Gora donijela je i posebne strategije i akcione planove za poboljšanje kvaliteta života osoba sa
invaliditetom (OSI) i starih. Cilj ovih startegija je unaprijeđenje položaja ovih marginalizovanih ciljnih
grupa kroz razvoj socijalnih servisa u lokalnoj zajednici.
Ministarstvom rada i socijalnog staranja Crne Gore , koje ima stratešku, zakonodavnu i izvršnu ulogu u
sistemu socijalne i dječje zaštite, na nivou implementacije strategija, prepoznaje slijedede probleme:
-
Strategije i planovi akcija idelaizovani su, različiti i metodološki neujednačeni
Nedovoljno je sredstava na državnom nivou
Nedovoljno usaglašena međuresorna preraspodjela sredstava i odgovornosti za sprovođenje
strategija
Pojedine usluge su socijalno-zdravstvenog sadržaja, ali izostaje veda participacija sistema
zdravstvene zaštite
Nedostaju inicijalna sredstava za uspostavljanje servisa jer su početna ulaganja znatno veda od
kasnijeg održavanja servisa
Dnevni centri nemaju obezbijeđeno redovito finansiranje, tako da Ministartsvo sufinansira na
ime troškova za svakog korisnika pojedinačno
Centri za socijalni rad nemaju dovoljno kapaciteta u ljudskim resursima, ne samo za razvoj novih
socijalnih servisa, ved ni za redovno djelovanje propisano zakonom
Lokalne samouprave nemaju dovoljno sredstava često ni za proširena prava kao što je isplata
jednokratne pomodi
U toku je izrada nacrta novog Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti, a namjera je da se u najvedoj mogudoj
mjeri slijede preporuke i mjere predložene usvojenim strategijama, posebno kada je u pitanju stvaranje
zakonskih pretpostavki za uspostavljanje socijalnih servisa na lokalnom nivou, uspostavljanje i uvođenje
standarda kvaliteta usluga i otvaranje mogudnosti uključivanja pružalaca usluga iz sva tri sektora (javnog,
nevladinog i privatnog).
Ključni akteri na nacionalnom nivou koji su se uključili u razvoj socijalnih servisa svakako su: Zavod za
zapošljavanje Crne Gore (kroz program javnih radova), Gerontološko društvo Crne Gore (koje bilo
partner u izradi nacionalne staregije za stare osobe i čije je djelovanje usmjereno na razvoj socijalnih
servisa na nacionalnom nivou namjenjene starijim nemodnim osobama); Caritas Barske nadbiskupije
(koji realizuje servise iz oblasti socijalne zaštite starih na nivou Crne Gore); Savez udruženja penzionera
(koje zastupa interese penzionera i dobro poznaje potrebe ove ciljne grupe kao potencijalnih korisnika
socijalnih servisa); NVO Fond za aktivno građanstvo (fAKT) Podgorica (kao prva nacionalna fondacija koja
finansijski podržava i gradi kapcitete lokalnih NVO-a u oblasti uspostavljanja socijalnih servisa) i Centar
za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO) (koji je kao resursni centar angažovan na zastupanju interesa
3
NVO-a i razvoju kapaciteta nevladinog sektora u različitim oblastima, a tako i u uključivanju NVO-a u
izradu startegija na nacionalnom nivou i razvoj socijalnih servisa).
Preporuke za Ministarstvo rada i socijalnog staranja
Potrebno je dogovoriti i uskladiti uloge i djelovanje različitih aktera i programa na nivou države, kako u
odnosu na djelovanje državnih službi (oblast zapošljavanja, zdravlja i obrazovanja) tako i domadih i
međunarodnih organizacija u oblasti razvoja socijalnih servisa i zaštite grupa u riziku, kako bi se postojedi
resursi i daljna ulaganja u razvoj optimalno koristili, a kapaciteti svih pružalaca servisa ujednačeno
razvijali;
Startegije i planove akcija na nacionalnom i lokalnom nivou u vedoj mjeri treba metodološki ujednačiti,
učiniti ih realnim i izvodljivima, uspostaviti koordinaciju razvoja socijalnih servisa uz uvažavanje mogude
dinamike razvoja sada nedovoljnih kapaciteta i finansijskih sredstva s kojima država i lokalne zajednice
raspolažu;
Potrebno je na nivou države razviti mehanizme finansijske i stručne podrške za premošdavanje razlika u
resursima lokalnih zajednica, posebno podržati one zajednice u kojima nedostaju finansijska sredstva i
stručni kapaciteti, a kako bi se obezbijedio ravnomjerniji sistem podrške za grupe u riziku u lokalnim
zajednicama. U tu svrhu, kada su u pitanju različiti domadi i međunarodni fondovi i projekti, potrebno je
postaviti jasne kriterijume i prioritete finasiranja socijalnih servisa. Ovo se posebno odnosi na dodjelu
sredstava iz prihoda od Igara na sredu;
Na nacionalnom i lokalnom nivou potrebno je uspostaviti jedinstveni mehanizme za pradenje i posebno
za evaluaciju postignutih efekata, a u skladu sa tim graditi kapacitete pružalaca servisa kako bi izvještaji
korisnika sredstava sadržavali i elemente odgovornog upravljanja znanjem i resursima, kao i preporuke
za bududi razvoj.
U oblasti razvoja socijlanih servisa na nacionalnom i lokalnom nivou treba tražiti sistemska riješenja, kroz
uvođenje standarda servisa, procedure za licenciranje pružalaca servisa, procjenu potreba na lokalnom i
time i na nacionlanom nivou, kao i izvore i kriterijume za finasiranje servisa i obezbjeđivanje njihove
odživosti.
Pored oblasti socijalne zaštite, Centar za socijalni rad obavlja i poslove iz dječije zaštite (dječiji dodatak,
porodiljne naknade) što administrativno i funkcionalno optereduje stručne radnike. Iz izvještaja o
ispladenih materijalnim davanjima vidi se da gotovo polovina davanja ide na dječju zaštitu, odnosno
roditeljima koji to pravo stjedu iz radnog odnosa, a ne po osnovu socijalne i materijalne ugroženosti. Na
ovaj način Centru za socijalni rad ne ostaje dovoljno stručnih resursa na raspolaganju, kako bi se u
potrebnoj mjeri bavili socijalnim radom u zajednici i razvojem novih servisa.
Potrebno je slijediti logične korake razvoja:
1. sprovesti dublju analizu unutrašnjih procedura i organizacije posla u Centrima za socijalni rad,
kao i analizu strukture korisničkih grupa;
2. reorganizovati rad u skladu sa potrebama u zajednici , u skladu sa potrebnom efikasnošdu i
ekonomičnošdu u internim procedurama rada
4
3. preusmjeriti stručne radnike i raspoložive resurse u razvoj socijalnih servisa u skladu sa loklanim
planovima socijalne zaštite (socijalne politike);
4. izradi standardizovane i funkcionalne baze podataka za sve korisničke grupe u skladu sa novom
organizacijom posla i sa varijablama koje treba da omogude pregled i pradenje potreba
korisničkih grupa, efikasnost rada i pradenja sredstava koja se ulažu kao i projekciju potrebnih
servisa.
Centar ne radi procjenu cijene troškova rada po korisniku i po vrsti usluga. Ovo bi bio zahtjev za
stručnom ekspertizom, koji se postavlja pred Ministarstvo rada i socijalnog staranja, a kada je u pitanju
Centar za socijalni rad pojedinačno potrebno je analizirati finansijske troškove poslovanja i kombinovati
sa brojem i strukturom korisnika, vrstama pruženih usluga, vremenom potrebnim da se obavi. Cijene
usluga u Centrima za socijalni rad izazov su za koji za sada ne postoje primjeri dobre prakse ili iskustava u
regionu.
Da bi se u razvoj socijalnih servisa u punoj mjeri uključili različiti akteri potrebno je raditi na razvoju
ljudskih i materijalnih kapaciteta i unutar javnih ustanova (posebno Centara za socijalni rad) i unutar
nevladinog sektora angažovanog u oblasti socijalnih servisa. Kada je u pitanju uključivanje privatnog
sektora kao pružaoca usluga, potrebno je jasno definisati kriterijume za korisnike kako bi za one koji
ispinjavaju uslove, servis bio finansiran iz državnog ili lokalnog budžeta, a standard servisa u skladu sa
onim koji država treba i može da finansira.
Potrebno je ojačati saradnju između Ministartsva rada i socijalnog staranja i Zavoda za zapošljavanje na
zajedničkom usklađenom djelovanju na razvoju socijalnih servisa (u programu javnih radova).
Potrebno je takođe podržati jaču saradnju Biroa za zapošljavanje i Centra za socijalni rad, kako bi se
korisnici materijalnih davanja radno angažovali i time smanjio pritisak na materijalna davanja u sistemu
socijalne zaštite, a dio sredstava usmjerio na razvoj servisa podrške marginalizovanim grupama.
b) Uvid u postojede socijalne servise u tri lokalne zajednice: Bijelo Polje, Nikšid i Bar
Nalazi i preporuke za lokalne zajednice zasnivaju se na uvidu u pokrenute socijalne servise i programe
koji imaju potencijal da prerastu u socijalne servise u lokalnoj zajednici, na procjeni kapaciteta pružalaca
servisa javnog i civilnog sektora, na procjeni obuhvata korisničkih grupa, na preporukama samih lokalnih
socijalnih aktera i na ekspertskoj procjeni.
Zajednički nalazi za sve tri opštine
Lokalne strategije i planovi akcije - U opštinama Bijelo Polje, Nikšid i Bar razvijeni su pojedinačni Planovi
akcija usmjereni na unaprijed definisanu ciljnu grupu. To su Planovi akcije za djecu, mlade, osobe sa
invaliditeom i za stare osobe. Ne postoje jedinstveni planovi razvoja socijalne politike koji bi dali
ukupni pregled svih ranjivih grupa, konsensusom dogovorili prioritete i preporuke za razvoj održivih
servisa na nivou lokalne zajednice.
Uspostavljena saradnja i pratnerstva različitih aktera, kao i spremnost i napori lokalne samouprave da
se u zajednici razvijaju socijalni servisi predstavljaju dobar osnov za kvalitetnu raspodjelu i korišdenje
5
postojedih resursa u zajednici u pravcu zadovoljavanja stvarnih potreba ranjivih grupa na cijelom
teritoriju (gradskom i seoskom), a što trenutno nije praksa u dovoljnoj mjeri.
U oblasti socijalnih servisa uspostavljeni su servisi za djecu sa smetnjama u razvoju, a za odrasle uz
saradnju i partnerstvo lokalne samouprave sa Biroom za zapošljavanje i drugim institucijama razvijeno je
nekoliko servisa, uglavnom za stare osobe i OSI, a kroz program javnih radova. Područje razvoja novih
servisa prepoznato je kao mogudnost zapošljavanja teže zapošljivih grupa. Neke od servisa razvijaju
NVO-i uz podršku lokalne samouprave u osnovnom funkcionisanju, te kroz projektno finansiranje iz
domadih i međunarodnih fondova. Kriterijum za odabir korisnika bio je da to budu korisnici prava i
usluga Centra za socijalni rad, ali i oni koji su na rubu siromaštva i nisu obuhvadeni sistemom socijalne
zaštite. Slijededi kriterijum je bila dobrovoljnost korišdenja usluge, odnosno samoinicijativno
prijavljivanje.
Preporuke za sve tri opštine

Lokalna samouprava zajedno sa drugim akterima u zajednici treba da utvrdi kriterijume za
korišdenje servisa koje finansira. Set kriterijuma treba da obuhvati sve potencijalne korisnike, od
onih za koje bi servisi bili besplatni do onih koji bi trebali djelomično participirati ili potpuno
pladati korišdenje servisa.

U oblasti razvoja socijalnih servisa na lokalnom nivou Biro za zapošljavanje predstavlja važnog
aktera čije savjetnike treba uključiti u procese planiranja, sprovođenje akcija, kao i u timove za
monitoring i evaluaciju strategija, akcionih planova i programa (servisa).

Kada su u pitanju Lokalni planovi akcije za pojedine ciljne grupe dijelom se preklapaju, pa je i
samim loklanim samoupravama teško ustvrditi šta su stvarni prioriteti u zajednici i da li su
prepoznate sve grupe u riziku. Postoji potreba za izradom jedinstvenog Plana akcije u oblasti
socijalne politike uz participaciju svih ključnih aktera u zajednici, s čime se slažu i predstavnici
lokalne samouprave. Tek na ovaj način pozdano se može predložiti:
-
Plan razvoja postojedih servisa (potrebni ukupni kapaciteti , kriterijumi i obuhvat
korisničkih grupa, finansijska projekcija potrebnih sredstava)
-
Prioritetne korisničke grupe u lokalnoj zajednici
-
Potrebe za novim servisima i finansijska projekcija potrebnih sredstava

Uvesti mehanizme participativnog monitoringa i evaluacije strategija, akcionih planova ,
programa i socijalnih servisa. a što bi bilo potrebno učiniti kako bi se poboljšala praksa
socijalnih servisa , aktivnije uključivanje drugih ključnih socijalnih aktera, bolje planiranje
servisa u odnosu na angažovanje nezaposlenih, na obuhvat korisnika, procjenu stvarnog
koštanja servisa i projekciju održivosti.

Projekte sa elementima socijalnih servisa potrebno je podržati finansijski i uz stručnu
podršku standardizovati ih, a sve uspostavljene servise učiniti javnima i održivima.
6

Kod razvoja socijalnih servisa treba uzeti u obzir izazove sa kojima se suočavaju pružaoci
usluga. To su: materijalna sredstva, prostor i oprema, stručni kadar i plan edukacija za
usvajanje novih znanja i vještina, vještine rada sa specifičnim korisničkim grupama,
organizacija posla, kvalitetni informativni materijali, informisanost korisnika o pravima i
uslugama, informisanost zajednice.

Za izgradnju kapaciteta socijalnih aktera u organizovanju socijalnih servisa potrebno je:
organizovati edukacije za NVO-e i institucije kako bi se ujednačio nivo znanja i vještina
potrebnih za korišdenje evropskih fondova i stvorili uslovi za ravnopravnija partnerstva;
graditi kapacitete NVO-a sa posebnim naglaskom na finansijski menadžment i finansijsko
izvještavanje; raditi na obuci pružalaca servisa u znanjima i vještinama potrebnim za:
planiranje i organizovanje servisa (metodološki pristup i logika razvoja) uvođenje standarda
rada i poslovane kulture (ljudska prava na kojima se baziraju servisi i etika, komunikacijske
vještine, kooperacija i partnerstvo); monitoring i evaluaciju ; specifična znanja za pružanje
socijalnih servisa,

Formirati tim za monitoring i evaluaciju od predstavnika ključnih aktera

Podržati servise koji nude kompatibilna i višenamjenska rješenja, te obezbjedjuju
koninuirani rad sa korisnicima, a prepoznati su kao prioritetni od strane loklanih aktera.

Ukupno bi trebalo raditi na vedem povezivanju institucija i nevladinih organizacija,
koordinaciji njhovog rada i zajedničkog djelovanja u rješavanju problema u zajednici, tim više
što su lokalni resuri osiromašeni.
OPŠTINA BIJELO POLJE - Preporuke za socijalne servise
Servisi koji su pokrenuti u ovoj zajednici i nivo njihove razvijenosti čine dobar osnov za njihovu dalju, u
vedoj mjeri samostalnu organizaciju i funkcionisanje, kao i uvođenje minimalnih standarda u radu. U
narednom periodu bi trebalo raditi u tom pravcu (vidi Prilog – Tabela 1).
I.
Unaprijeđenje postojedih servisa – po prioritetu:
1. Korisnička grupa: Stare i nemodne osobe u samačkim gradskim i seoskim domadinstvima
a. Servis pomodi u kudi starim i nemodnim osobama potrebno je organizaciono
osamostaliti, uvesti standarde u radu i premjestiti u prostor novotvorenog Doma za
stara lica u Bijelom Polju, a kao oblik javno-privatnog partnerstva.
b. Dom za stara lica Bijelo Polje (otvoren uz sufinansiranje od strane Ministartsva rada i
socijalnog staranja) može biti korišden kao prostor za organizovanje različitih servisa
namijenjenih starim osobama, kao što su Dnevni centar i dnevni boravak, i svakako
organizovanje i koordinisanje servisa pomodi u kudi, servisa sitnih popravki u
kudanstvima. Penzioneri koji su očuvanih psihofizičkih kapaciteta predstavljaju resurs za
razvoj volonterskog rada i međugeneracijske podrške kroz servise, kao što su:
7
volonterski centar (mogude partnerstvo sa Crvenim krstom i mladim volonterima),
Dnevni boravak za stare i klubovi međugeneracijske podrške porodici i mladima.
2. Korisnička grupa: Osobe sa invaliditetom (OSI)
a. Zapošljavanje OSI u radionicama može da se proširi i na servis pomodi na okudnicama
starijim osobama i OSI koji to nisu u mogudnosti sami.
b. Potrebno je nastaviti sa radnom aktivacijom OSI na poljoprivrednim radovima.
c. Servis njegovateljica i personalnih asistenata namijenjen djeci sa smetnjama u razvoju
nosi potencijal za razvoj servisa predah roditeljstvu ili hraniteljstvu, kao servis koji nije
namijenjen djeci nego roditeljima.
Volonteri koji su angažovani u Crvenom krstu predstavljaju resurs za angažovanje za rad na terenu u
mobilnim timovima, kao direktno uključeni ili kao podrška snimanju stanja na terenu i pružanju servisa
starim i nemodnim osobama, kao i OSI.
3. Korisnička grupa: Žene žrtve nasilja u porodici i samohrane majke
a. Servis besplatne pravne pomodi - Posebno ugroženom grupom prepoznaju se samohrane majke
koje su najčešde žrtve partnerskog nasilja, a nakon razvoda su najčešde podstanarke i
nezapolene, ne posjeduju svoju imovinu ili su imovinski odnosi najčešde neuređeni, tako da su u
situaciji da trebaju besplatnu pravnu pomod. Ovaj servis može biti proširen na sve ugrožene
korisničke grupe. Potrebno je podržati održivost ovog servisa.
b. SOS telefon i Savjetovalište za žrtve nasilja u porodici - Potrebno je podržati održivost ovog
servisa i uspostaviti Protokol o saradnji sa drugim relevantnim akterima u zajednici u procesu
pružanja podrške žrtvama nasilja u porodici (žene i stare i nemodne osobe, djeca).
II. Socijalni servisi koji nedostaju – po prioritetu:
1. Servis karijernog vođenja i izgradnje kapaciteta za zapošljavanje za slijedede prioritetne grupe:
OSI, korisnike MOP-a, nezaposlene teže zapošljive grupe i nezaposleni mladi (u zapošljavanju u
socijalnim servisima na poslovima koordinacije i pružanja psiho socijalne podrške različitim
korisničkim grpama).
2. Servisi podrške porodici ( kao što je servis predah roditeljstvu, jačanje kompetencija porodice
kao metod rada u jačanju odgovornosti odraslih članova za izlaženje iz kruga siromaštva, jer se
bilježi rast broja korisnika MOP-a).
3. Inkluzivni klubovi za mlade i servisi podrške mladima koji napuštaju školovanje ili su socijalno
isključeni (mladi volonteri Crvenog krsta čine važnu grupu kao resurs za razvoj ovog servisa).
Nedostaju programi rada sa mladima sa rizikom u ponašanju i onima koji su došli u sukob sa
zakonom, a koji se kao nova praksa sve više realizuju kroz inkluzivne klubove i struktuirane i
pulustruktuirane stručno vođene sadržaje.
8
4. Regionalna sigurna kuda za opštine na sjeveru Crne Gore – Potrebno je napraviti procjenu
potreba za smještanim kapacitetima za žrtve porodičnog nasilja.
5. Servis terapijskog jahanja - Ovaj servis traži početna veda ulaganja, ali daje odlične rezultate ne
samo u očuvanju i razvijanju fizičkih sposobnosti, ved gradi i samopouzdanje kod OSI. Pogodan je
za osobe sa fizičkim invaliditetom, ali i za osobe sa smetnjama u razvoju. Područje opštine Bijelo
Polje čini se pogodnim za razvoj ovog servisa, koji bi mogao biti namijenjen i za korisnike iz šireg
okruženja i kao dio turističke ponude.
OPŠTINA NIKŠIĆ - Preporuke za socijalne servise
Kroz projekte pokrenuto je nekoliko servisa, ali njihova održivost nije obezbijeđena. Pokrenuta su i dva
servisa koji nisu pokrenuti u drugim lokalnim zajednicama. To su: personalni asistent za OSI i servis
rehabilitacije i resocijalizacije- savjetovalište za zavisnike i njihove porodice. (vidi Prilog – Tabela 2).
I.
Unaprijeđenje postojedih servisa – po prioritetu:
1. Korisnička grupa: Stare i nemodne osobe u samačkim gradskim i seoskim domadinstvima
a. Pomodi u kudi starim i nemodnim osobama – potrebno je pristupiti potpunom
organiziranju nezavisnog servisa uz uključivanje drugih aktera kao nosilaca usluge. U
ovom trenutku uključuje se Caritas sa sufinanciranjem i preuzimanjem organizovanja
ove usluge. Potrebno je intezivirati i ojačati servis i proširiti na seosko područje.
b. Mobile teams for providing psycho-social assistance to elderly persons in remote rural
areas – it is necessary to continue and create conditions for sustainability of service,
which combines medical and psycho-social care, engagement of volunteers and other
social partners (such as MUP)
2. Korisnička grupa: Osobe sa invaliditetom (OSI)
a. Savjetovalište za OSI- Psihosocijalna podrška osnaživanja OSI projekta je kojeg treba
podržati uz jačanje kapaciteta mladih OSI koji vode ovaj program rada.
b. Servis personalnog asistenta - Jedan od izazova predstavlja nastavak servisa presonalnog
asistenta, koji je namijenjen dijelu populacije OSI sa očuvanim radnim i intelektualnim
kapacitetima, te se u ovom servisu pojavljuju OSI kao poslodavci.
c. Servis „Sunčane radionice“ – iz projekta trebalo bi podržati da preraste u dobru praksu
zapošljavanja OSI u radionicama, uz traženje mogudnosti za plasman proizvoda na
tržište.
3. Korisnička grupa: Zavisnici i njihove porodice
9
a. Savjetovališta za rehabilitovane zavisnike/ce i zatvorenik/ce - Potrebno je podržati rad
savjetovališta, program psiho-socijalne podrške zaisnicima i porodici, neformalnog
obrazovanja i osposobljavanja za rad rehabilitovanih zavisnika/ca i zatvorenika/ca.
4. Korisnička grupa: Žene žrtve nasilja u porodici
a. Servis podrške ženama žrtvama nasilja u porodici - Potrebno je obezbijediti stabilno
finansiranje i održivost servisa podrške ženama žrtvama nasilja u porodici.
b. Servis pomodi teže zapošljivim kategorijama žena u riziku od socijalne
isključenosti- Potrebno je obezbijediti stabilno finansiranje i održivost servisa podrške
ženama u edukacijama i jačanju kapaciteta za bolje pozicioniranje natržištu rada.
II. Socijalni servisi koji nedostaju – po prioritetu:
a. Organizovanje Dnevnog boravaka i klubova za starije osobe podržalo bi socijalnu inkluziju starijih
osoba.
b. Servisi za osobe sa duševnim problemima - Potrebno je razviti servise vaninstitucionalne
podrške osobama sa duševnim problemima i njihovim porodicama.
c. Smještaja odraslih osoba sa mentalnim problemima - Potrebno je raditi na uspostavljanju usluge
smještaja odraslih osoba sa mentalnim problemima, kao i na razvoju radno okupacione terapije.
d. Potrebno je razvijati servise psiho-socijalne podrške pojedincima, posebno mladim punoljetnim
osobama koje imaju lične probleme i iskazuju neprilagođeno ponašanje.
e. Servis besplatne pravne pomodi – Potrebno je organizovati pravnu pomod
marginalizovanim grupama i drugim građanima koji tu uslugu ne mogu platite
f.
Nesrodničko hraniteljstvo – intezivirati rad na razvoju nesrodničko hraniteljstvo za sve kategorije
korisnika. Potrebna je obuka žena za hraniteljstvo i njihovo radno angažovanje kroz ovu socijalnu
uslugu.
g. Volonterska pomod ili servis pratnje odraslim osobama sa smetnjama u razvoju, servisi radnog
angažovanja, u mobilnim timovima podrške porodicama u riziku - Crveni krst je ostvario dobru
saradnju sa institucijama, ali bi trebalo raditi na uspostavljanju jače saradnje sa lokalnim NVO
sektorom, kao i partnerstva u organizovanju i pružanju socijalnih servisa.
OPŠTINA BAR - Preporuke za socijalne servise
Socijalni servisi pokrenuti su od strane Biroa za zapošljavanje u pratnerstvu sa lokalnom samoupravom,
Caritara posebno u oblasti podrške starijim osobama, kao i programi i servisi NVO-a za grupe u riziku
10
(vidi Prilog – Tabela 3). Centar za socijalni rad i dalje kontinuirano zastupa samo tradicionalni pristup u
pogledu pružanja socijalnih servisa.
Neophodno je više dubinskih terenskih istraživanja (socijalnih mapiranja stanovništva) kako bi se dobila
prava slika o stanju socijalne potrebe na lokalnom nivou. Planiranje budžeta takođe treba da se prilagodi
potrebama razvoja inovativnih servisa na lokalu. Kriterijumi selekcije projekata koji se finansiraju treba
da budu jasni i dostupni svim aplikantima.
I.
Unaprijeđenje postojedih servisa – po prioritetu:
1. Korisnička grupa: Stare i nemodne osobe u samačkim gradskim i seoskim domadinstvima
a. Njega starih lica u opštini Bar - Potrebno je mapirati potencijalne korisnike, izraditi
finansijksu projekciju i obezbijediti potrebna sredstva.
b. Dnevni centar za stare - Dnevni centar za stare osobe pruža korisnicima mogudnost
korišdenje usluga iz domena: sitne medicinske njege, opšta njega (korišdenje kupatila
u Caritasovom centru.), društveno socijalne aktivnosti (druženje, razgovor,
društvene igre, gledanje TV, čitanje dnevne štampe i periodike, radionice)korišdenje
vešeraja, savjeti stručnjaka, topli obrok . Mogude je prenijeti dobra iskustva u druge
zajednice.
2. Korisnička grupa: Osobe sa invaliditetom (OSI)
a. Inkluzivne radionice za OSI - Cilj je da se osobama koje su procjenjene da imaju ispod
50% radnih sposobnosti, pruži mogudnost da steknu radne osnovne navike. Finasira se
putem javnih radova.
II. Socijalni servisi koji nedostaju – po prioritetu:
a) Postoji potreba da se oformi više manjih domova za stare u blizini mjesta stanovanja. Isto
tako prepoznata je potreba i za višečasovnom ili cjelodnevnom njegom starih i bolesnih
osoba. Onim starim osobama koje ostaju u svojim domovima potrebno je pored adekvatne
njege obezbjediti i sitne kudne opravke ukoliko za to postoji potreba.
b) Dnevni centari za različite kategorije vulnerabilnog stanovništva: Rome, i osobe sa različitim
oblicima invaliditeta / uključiti osobe sa paraplegijom i slijepe osobe, kako bi se uvela praksa
podrške i izvan udruženja koja ih okupljaju.
c) Servis personalne asistencije za OSI ,
d) Servisi podrške samohranim roditeljima
11
PRILOG
Tabela 1. - Pregled pokrenutih socijalnih servisa i programa koji imaju potencijal da prerastu u socijalne
servise, kao i obuhvat korisničkih grupa u opštini Bijelo Polje
Naziv servisa
Pruzaoc
Lokacija
Korisnici
Kriterijumi za
korisnike
Opis usluge
Iznos
Vreme
nski
period
489,89 bruto
mjesečno po
gerontodomadici
ili 79 € po
korisniku
mjesečno
489,89 bruto
mjesečno po
njegovateljici
2010. 2011.
pomod djeci sa
posebnim
potrebama, porodici i
nastavnicima u školi i
vrtidu u obavljanju
svakodnevnih
zadataka
poslovi pružanja
popravki u stanu
489,89 bruto
mjesečno po
asistentu
2010.
2011.
414,41 € bruto
mjesečno po
angažovanom
2011.
OSI izrađuju ukrasne
predmee i suvenire
uz stručno vođenje
OSI ostvaruju
prihod od 200 €
mjesečno
2011.
jačanje socijalnih
kontakata djece i
mladih sa smetnjama
u
razvoju,organizovanj
e seminara i
kreativnih radionica
podrška je radu
gerontodomadica,
volonterski rad na
posjetama starijim i
nemodnim osobama,
Redovna
sredstva
organizacije
2010.
Inicijatori i nosioci servisa: Biro za zapošljavanje i SO Bijelo Polje:
»Njega starih
lica« -
12
gerontodomadic
a
6 terena u
gradskim i
prigradskim
naseljima
76 starih
lica
-korisnici
prava i usluga
CSR, ali i oni
koji su na rubu
siromaštva
gerontodomadice
rade u paru i pružaju
osnovnu brigu
»Pomod
najranjivijima
među nama«
6 lica na
poslovima
njegovateljice i
asistenata
Dnevni
centar za
djecu sa
posebnim
potrebama
»Tisa«
djeca sa
posebnim
potrebam
a
podrška djeci i
roditeljima u
dnevnom
funkcionisanju djece i
porodice
»Asistenti u
nastavi i
personalni
asistenti«
20 lica na
poslovima
asistent u
nastavi i
personalni
asistent
Vrtid i škola
25 djece
sa
posebnim
potrebam
a
djeca koja
borave u
Dnevnom
centru za
djecu sa
posebnim
potrebama
»Tisa«
Nezaposlene
osobe
»Uslužni servis
građana«
6 lica
Prosotor pri
Birou za
zapošljavanj
e
Program
1 stručni
Prosotor pri
“Sunčane
saradnik i 6 OSI
Birou za
radionice”
zapošljavanj
e
Nosilac programa : Crveni krst Bijelo Polje
Program
10 volontera
Dnevni
psiho-socijalne
centar za
podrške
djecu sa
posebnim
potrebama
»Tisa«
Loklano
stanovništ
vo
djeca i
mladi sa
smetnjam
au
razvoju
Dobrovoljno
učestvovanje
Program brige
o starima
76 starijih
osoba
Korisnici
pomodi u kudi
12 volonterki
gradska i
prigradska
naselja
6 OSI
loše
materijalno
stanje
porodice
OSI sa
evidencije
Biroa
2010. 2011.
2011.
Volonterski rad
Redovna
sredstva
organizacije
2010.
2011.
Volonterski rad
12
nabavljanje živežnih
namirnica, kudanski
poslovi, priprema
ogrjeva.
Pružaoc servisa: SOS telefon Bijelo Polje
SOS telefon
7 volonterki
Bijelo Polje,
kancelarija
Pravno
savjetovanje i
pomod
2 volonterke
Bijelo Polje,
kancelarija
Nosilac programa: Udruženje praraplegičara
Radna
članovi
Prigradska i
seoska
aktivacija
i udruženja
naselja
podrška
272
poziva
74 slučaja
nasilja
13
porodica
Građanke i
građani uz
dobrovoljnost
poziva
žrtve nasilja u
porodici
Članovi
udruženja
stanovanju u
sopstvenom
domu
Nosilac programa: Udruženje za pomod hendikepiranim osobama
“Korak
ka članovi
Prigradska i
10
Članovi sa
udruženja
seoska
članova
kapacitetom
agraru”
naselja
da pohađaju
edukaciju
dežurstvo na
telefonu od 17h do
21h – informisanje i
savjetovanje,
urgentni smještaji
usluge besplatne
pravne pomodi i
kontakti sa
institucijama
Volonterski rad
uz nedostatak
sredstava za
bududi redovni
rad
Volonterski rad
uz nedostatak
sredstava za
bududi redovni
rad
2010.
program
dodjele
krava i izgradnja
plastenika
(13
plastenika), kao i
pomod
u
prilagođavanju
sanitarnih prosotorija
u kudama članova.
Partnerstvo u
projektu
2010.
osnaživanje OSI kroz
program praktične i
teorijske obuke iz
oblasti poljoprivrede
Ukupna
vrijednost
projekta:
2011.
2010.
2011.
2011.
2008.
13140€
Tabela 2. - Pregled pokrenutih socijalnih servisa i programa koji imaju potencijal da prerastu u socijalne
servise, kao i obuhvat korisničkih grupa u opštini Nikšid
Naziv servisa
Pruzaoc
Lokacija
Korisnici
Kriterijumi za
korisnike
Opis usluge
Iznos
Vreme
nski
period
300 € neto
mjesečno po
gerontodomadici
ili 38 € po
korisniku
mjesečno
Partnerski
prekogranični
projekat
2010. 2011.
Inicijatori i nosioci servisa: Biro za zapošljavanje i SO Nikšid
Pomodi u kudi
starim i
nemodnim
osobama
16
gerontodomadic
a
gradska i
prigradska
naselja
200 starih
lica
-korisnici
prava i usluga
CSR, ali i oni
koji su na rubu
siromaštva
pružanje osnovne
brige u kudi krisnika
„Sunčane
radionice“
2 stručna
sardnika
Poseban
radni
prostor
4 OSI
OSI sa
evidencije
Biroa
projekat radionica za
osobe s invaliditetom
kroz javne radove i
prekograničnu
saradnju
13
2010. 2011.
Nosioc programa: Crveni krts Nikšid
„Briga o starim Volonteri
licima na
seoskom
području“
Gradsko
područje i
udaljena
seoska
naselja
Nosioc programa: NVO Humanitarac
Program
3-5 članova
Zgrade za
psiho-socijalne NVO-a
privremeni
podrške
smještaj
pojedincima i
porodici
Nosioc servisa: NVO SOS telefon Nikšid
Socio –
3 Članice NVO-a
Prosotr
ekonomskih
NVO-a
servisa Socijalna
inkluzija
nezaposlenih
žena
Nosioc servisa: NVO Preporod Nikšid
Savjetovalište
5 članova NVO-a Kancelarija
za
i pomagača
NVO-a u
rehabilitaciju i
Nikšidu
resocijalizaciju
zavisnika/ca i
zatvorenika/ca
30 starih
osoba u
gradu o
82
porodice
na selu
Stara i
siromašna lica
u gradskom i
seoskom
području
Posjete i
humanitarna pomod
43
porodice
Izbjegla lica
Radionice i
individualna psihosocijlana podrška,
Volonterski rad i
redovna sredstva
2010. 2011.
2010. 2011.
Dio projektnih
kativnosti
Rješavanje statusa
stranaca
-------
teže zapošljive
kategorije
žena u riziku
od socijalne
isključenosti
osnaživanje žena
pripadnica
manjinskih grupa da
pronađu izlaz iz socio
– ekonomske
nesigurnosti i
nejedankosti
uspostavljenje;
pomod teže
zapošljivim
kategorijama žena u
riziku od socijalne
isključenosti;
obezbjeđivanje
besplatnih
licenciranih treninga.
Ukupan iznos
granta: 11900 €.
2011.
8 osoba iz
Nikšida i 7
iz
Podgorice,
zavisnici i
njihove
porodice
motivisanje zavisnika
na liječenje, nakon
čega ih upuduje na
jednogodišnji
boravak u terapijskim
zajednicama; grupno
i individualno
savjetovalište za
rehabilitovane
zavisnike/ce i
zatvorenik/ce;
neformalno
obrazovanje i
osposobljavanje za
rad
Ukupno
ostvarena
sredstva na
nivou
godine:25000 €
2010.
5 porodica
uključeno
je u
savjetoda
vni
tretman.
U 2011.
obezbijeđeno je
16300 €.
Nosioci servisa: Koalicija Udruženja OSI
14
2011.
Servis javnog
prijevoza
Uvođenje
servisa
personalni
asistent
Audiobibliotek
a
Savjetovalište
za OSI
Sunčane
radionice – OSI
Organizacija
slijepih za Nikšid,
Šavnik i Plužine,
i NVO OSI Plegija
Organizacija
slijepih za Nikšid,
Šavnik i Plužine,
i NVO OSI Plegija
Nikšid
članovi
OSI
Nabavka vozila za
prijevoz
------------
2010.
Nikšid
članovi
OSI koji imaju
kapciteta za
radno
angažovanje
500 €. Mjesečno
po koisniku
2010.
do
aprila
2011.
Organizacija
slijepih za Nikšid,
Šavnik i Plužine,
Udruženje
mladih sa
hendikepom
Udruženje
roditelja djece sa
smetnjama u
razvoju
Nikšid
članovi
Nikšid
članovi
slijepe i
slabovidne
osobe
OSI
Ugovaranje i
korišdenje servisa
personalne
asistencije u
dnevnom i radnom
funkcionisanju OSI
Biblioteka za slijepe
osobe
Projekat
Nikšid
članovi
psihosocijalna
podrška i osnaživanja
OSI
Radno angažovanje
Odrasle osobe
sa smetnjama
u razvoju
Projekat
Projekat
prekogranične
saradnje
Tabela 3. - Pregled pokrenutih socijalnih servisa i programa koji imaju potencijal da prerastu u socijalne
servise, kao i obuhvat korisničkih grupa u opštini Bar
Naziv servisa
Pruzaoc
Lokacija
Korisnici
Kriterijumi za
korisnike
Opis usluge
Iznos
Vreme
nski
period
Inicijatori i nosioci servisa: Caritas u partnerstvu sa opštinom Bar, Crvenim Krstom, CSR, Biroom za zapošljavanje, NVO Adria, Crveni krst
“Njega starih
lica u opštini
Bar”
11
gerontodomadic
a
gradska i
prigradska
naselja
135 starih
lica
36 volontera
Dnevni centar
za stare
3 angažovane
osobe
Caritas Bar
-korisnici
prava i usluga
CSR, ali i oni
koji su na rubu
siromaštva
38
korisnika
(18 je
korisnika i
toplog
oboka)
Sunčana
radionica
“Briga o starim
licima u
opštini Bar”
8 OSI
Volonteri
Crvenog krsta
područije
opštine Bar
51 stara
lica
opšta njega , pomod
u kudi i
psihosocijalan
podrška
480-530 €
mjesečno po
gerontodomadici
ili 34 - 42 € po
korisniku
mjesečno
opšta njega
(korišdenje kupatila u
Caritasovom centru.),
društveno socijalne
aktivnosti ,korišdenje
vešeraja, savjeti
stručnjaka, topli
obrok uz
organizovani prijevoz
55- 65 € po
korisniku
mjesečno
OSI na
evidenciji
Biroa za
zapošljavanje
Stara i
siromašna lica
koja žive sama
Projekat se odnosi na
obilazak i sitne
servisne usluge
Od
2004.
2011.
finansiranje
putem javnih
radova
2010.
2.000 € godišnje
2010.
2011.
2011.
15
Projekat
“Uhvatimo
dugu”
Volonteri Cvenog
krsta i članovi
NVO Adria
prostorijam
a koje
obezbjedi
Adra uz
pomod
opštine Bar.
OSI od 17
do 27
godina.
Dnevni centar
za OSI i radno
okupaciona
terapija
članovi NVO
Adria
MZ u Baru
8 OSI
OSI od 17 do
27 godina.
radioničarski rad tri
put a nedeljno po tri
sata sa Projekta de
skromnim sredstvima
finansirati
skromna
sredstva
Medjunarodne
federacije CK
U
pokreta
nju
Bez dovoljno
sredstava
2010.
2011.
Donacija
preduzetnika u
iznosu od 10000
€
16

Download Report