Q
Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Εργαστήριο Βελτίωσης Φυτών και Γεωργικού Πειραματισμού
Έκθεση Προόδου Β΄ Παραδοτέου
Καταγραφή και συλλογή τοπικών ποικιλιών σε χωριά και οικισμούς
πέντε τέως Δήμων της Μεσσηνίας
Δροσινού Ιουλία
Θανόπουλος Ροίκος
Μπεμπέλη Πηνελόπη
Οικονόμου Ανδρομάχη
Παπά Ελένη
Αθήνα
Όμηρος
2014
Περιεχόμενα
Σελίδα
Α. Πρόλογος
3
Β. Mαρτυρίες σχετικά με την ιστορία των τοπικών ποικιλιών από κατοίκους
των χωριών των περιοχών έρευνας
4
Γ. Καταγραφή των πολυετών τοπικών ποικιλιών
66
Δ. Αποτελέσματα συλλογής σπερμάτων (σπόρων)
111
Ε. Εκτίμηση του ενδιαφέροντός τους για καλλιέργεια των τοπικών ποικιλιών
122
ΣΤ. Προτάσεις
123
2
Α. Πρόλογος
Το Β’ Παραδοτέο αφορά τα αποτελέσματα της έρευνας πεδίου που έγινε στα χωριά
και οικισμούς των πέντε τέως Δήμων που ορίζονται στη σύμβαση. Η μεθοδολογία
έρευνας που ακολουθήθηκε είχε ως στόχο να γίνει τουλάχιστον μια συνέντευξη ανά
χωριό/οικισμό όπου οι ερωτήσεις αναφέρονταν τόσο στο τι καλλιεργούσαν τα παλιά
χρόνια, είτε ετήσια είτε πολυετή και αν καλλιεργούν ακόμα τοπικές ποικιλίες. Στους
πίνακες του κεγαλαίου Β περιλαμβάνονται οι μαρτυρίες σχετικά με την ιστορία των
τοπικών ποικιλιών από κατοίκους των χωριών των περιοχών έρευνας και στο κεφάλαιο
Γ η καταγραφή των πολυετών τοπικών ποικιλιών. Μέσα από τις μαρτυρίες αυτές
αναδεικνύεται η μεγάλη ποικιλότητα της Μεσσηνίας σε τοπικές ποικιλίες που υπήρχε.
Τα αποτελέσματα συλλογής δειγμάτων (κεφάλαιο Δ) αποδεικνύουν ότι ακόμα και
τώρα, παρά τις μεγάλες αλλαγές στην γεωργική παραγωγή, διατηρούνται αρκετές
τοπικές ποικιλίες, κυρίως κηπευτικών, ενώ οι τοπικές ποικιλίες σιτηρών έχουν σχεδόν
ολοκληρωτικά χαθεί. Παρ’ όλα αυτά κανένας εφησυχασμός δεν μπορεί να υπάρξει
όσον αφορά το επείγον της συλλογής. Κάθε μέρα που περνά κάποια τοπική ποικιλία
χάνεται. Ακολουθεί η εκτίμηση του ενδιαφέροντός των κατοίκων για τη καλλιέργεια
των τοπικών ποικιλιών (κεφάλαιο Ε). Το Παραδοτέο ολοκληρώνεται με την διατύπωση
προτάσεων για την παραγωγική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων στο κεφάλαιο ΣΤ,
προτάσεις που απορρέουν από την γνώση που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια της
εργασίας πεδίου και την ευρύτερη εμπειρία της ερευνητικής ομάδας.
Φωτο 1: Βαλύρα Μεσσηνίας
3
Β. Μαρτυρίες σχετικά με την ιστορία των τοπικών ποικιλιών από
κατοίκους των χωριών των περιοχών έρευνας
Η εξακρίβωση των ονομάτων των τοπικών ποικιλιών που καλλιεργούσαν στο
παρελθόν έγινε μέσω συνεντεύξεων. Παρακάτω παρουσιάζονται τα ευρήματα των
συνεντεύξεων κατά περιοχή έρευνας (τέως δήμο) ώστε να μπορεί να δημιουργηθεί μια
εικόνα τόσο της αγροβιοπικιλότητας όσο και της διασποράς κάθε τοπικής ποικιλίας.
Λέξεις σε παρένθεση αναφέρονται σε χαρακτηριστικό και Όχι σε όνομα της ποικιλίας.
Προφανώς δεν υπάρχει τοπικό όνομα. Το σμιγάδι δεν αποτελεί γεωργικό είδος αλλά
συγκαλλιέγεια κριθαριού και σιταριού. Στην ίδια περίπτωση εντάσσονται το
χοντρόσμίγαδο και το λεπτοσμίγαδο που υποδηλώνουν διαφορετικές ποικιλίες σιταριών
πάντα σε συγκαλλιέργεια με το κριθάρι. Συμπληρωματικά και κατά περίπτωση στους
πίνακες παρέχονται πληροφορίες που αφορούν τη γαστρονομία, χρήση, την
καλλιέργεια σε άλλες περιοχές εκτός του χωριού, τις ανταλλάγες προϊόντων, την
τοπικότητα κάθε τοπικής ποικιλίας.
Β. 1 Τέως Δήμος Λεύκτρου
Πίνακας 1. Ετήσια είδη που κατεγράφησαν σε χωριά του τ. δήμου Λεύκτρου
Χωριό
Στούπα
Είδος
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
Λαθούρι
Λινάρι
Βαμβάκι
Φακή
Ρεβίθι
Κουκί
Αρακάς
Φασόλι
Vigna unguiculata
Όνομα ποικιλίας και άλλες πληροφορίες
Χοντρόσταρο
Μαυραγάνι
Με αχυρένιο άγανο
Κριθάρι και για αλεύρι. Φτιάνανε κριθαρένιο
ψωμί
(λευκός)
Για διατροφή των ζώων
Σπάνια, για ζωοτροφές. Μπαμπούλα
Για φυτίλια
Φαγοκούκι
Μπλέζες
Τσαουλί
Μπαρμπούνι
Καθιστό ή αναρριχώμενο
Πηχιάρικο
Αμπελοφάσουλο
Γίγαντες (χρωματιστοί)
4
Γίγαντες (άσπροι)
Σουσάμι
Καπνός
Ντομάτα
Μελιτζάνα
Πιπεριά
Μαρούλι
Σκόρδο
Γογγύλι
Λάχανο
Κραμβιά
Κολοκύθι
Ελαιοχώρι
Αγκινάρα
Πατάτα
Καρπούζι
Πεπόνι
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Σίκαλη
Βρώμη
Βίκος
Λούπινο
Φακή
Αρακάς
Κουκί
Χώρα
Λάχανο
Σπανάκι
Σινάπι
Σκόρδο
Αντίδι
Μαρούλι
Κουνουπίδι
Γούλα
Αγκινάρα
Σιτάρι
Κριθάρι
Λιανοσμίγαδο
Χοντροσμίγαδο
Ίδια χρήση
Κατσαρή
Χοντροκατσαρή
Τσακώνικη, όχι μαύρη
Κέρατο, μικρή πεντανόστιμη
Μάπα
Γούλα
Τρελό
Γουρουνοκολοκυθιά
Γλυκό
Κομποκολοκύθι
Άγρια
Λιανόσταρο
Χοντρόσταρο
(σιτάρι και κριθάρι)
Φαγοκούκι
(κοινό)
Χοντρολάχανο
(άγρια)
Διμηνίτης
Μαυραγάνι
Πλατίτσα
Τσούγκριανη
(σιτάρι με μικρό σπόρο και κριθάρι)
(μαυραγάνι και κριθάρι)
5
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
Φακή
Κουκί
Ρεβίθι
Αρακάς
Μπαμπούλα
Φασόλι
Λινάρι
Ντομάτα
Αγγούρι
Μελιτζάνα
Κάμπος
Πιπεριά
Μαρούλι
Λάχανο
Κουνουπίδι
Κράμβη
Γογγύλι
Κοκκινογούλι
Παντζάρι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Καρότο
Σέλινο
Κολοκύθι
Πατάτα
Πεπόνι
Καρπούζι
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Λούπινο
Αρακάς
Λαθούρι
Κουκί
(μικρόσπερμη)
(μεσόσπερμη)
Μπαρμπούνι
Μπαρμπούνι (άνευρο)
Τσαουλί (με νεύρα)
Τσαουλί (χωρίς νεύρα)
Κατσαρή
(μικρή)
Ιταλική
Φλάσκα
Μαύρη
Γλυκό
Μαυραγάνι
Τσούγκρανης
Καβέρα
Τρίμηνο
(κανονικό)
Πλαγομάρι
6
Φασόλι
Γιατραίικα
Ντομάτα
Αγγούρι
Αγκινάρα
Πεπόνι
Σιτάρι
Ζαχαριά
Κριθάρι
Λιανοσμίγαδο
Χοντροσμίγαδο
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Αρακάς
Κουκί
Λινάρι
Μαρούλι
Κουνουπίδι
Ραδίκι
Βίκος
Λούπινο
Σιτάρι
Κριθάρι
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Λαθούρι
Μπιζέλι
Ρεβίθι
Λούπινο
Κουκί
Φασόλι
Λινάρι
Ντομάτα
(μικρά για φάβα)
Τσαουλί
Καθιστό
Αλτομιριανή
Ζουλίτσα
Μαυραγάνι
Τσούγκριανη
Μαυροκούκι (λουβίτσα) για φάβα
Ζουλίτσα
Πλατίτσα
Τσούγκριανη
Χοντρόσταρο
Πλαγομάρι
(μικρά για φάβα)
Άνευρο (αναρριχώμενο)
(καθιστό)
Μπαρμπούνι
Τσαουλί
Κατσαρή
Μηλιά
Αγγούρι
Μελιτζάνα
7
Δρυόπη
Πιπεριά
Κουνουπίδι
Κράμβη
Σέσκουλο
Σπανάκι
Βλίτο
Σέλινο
Μυρώνια
Αγκινάρα
Κολοκύθι
Γογγύλι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Καρπούζι
Πεπόνι
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Βρώμη
Κουκί
Μπαμπούλα
Λούπινο
Φασόλι
Κυβέλεια
Μαρούλι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Αντίδι
Κολοκύθι
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
Φακή
Ρεβίθι
Λαθούρι
Κουκί
(κόκκινο)
Γλυκό
Χοντρόσταρο
Φαγοκούκι ή μαυροκούκι
Μπλεζοκούκι
(φρέσκο)
Στρωτό
Αναρριχώμενο
Γίγαντες
Μαυραγάνι
Τσούγκριανη
Χοντρόσταρο
Φαβοκούκι
Πλατοκούκι
Ντομάτα
8
Κουνουπίδι
Κράμβη
Μαρούλι
Κουνουπίδι
Μελιτζάνα
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Κολοκύθι
Καρυοβούνι
Άλλα κηπευτικά
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Σίκαλη
Βρώμη
Βίκος
Λούπινο
Κουκί
Ρεβίθι
Ντομάτα
Μαρούλι
Λάχανο
Κράμβη
Κολοκύθι
Εξωχώρι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Πατάτα
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Λιανοσμίγαδο
Χοντροσμίγαδο
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Κοκκινοκολόκυθο
Γουρουνοκολόκυθο
(μετά το 1962)
Μπλέζες
Φαγοκούκι
Κατσαρή
Τρελή
Απλωτή
Γουρουνοκολόκυθο
Μαυραγάνι
Ζουλίτσα
Λεπτόσταρο
Πλατίτσα
Τσούγκριανης (Στάχυ κόκκινο, κόκκινο σιτάρι,
κοκκινωπό άγανο, πολύ νόστιμο, χωρίς να το
βράσεις το έτρωγες, μέτριο όχι αφράτο πολύ)
Χοντρόσταρο
Κοκκινόσταρο (κόκκινο άγανο-ρόδινο ψωμί,
χυλόπιτες)
Σπανό
Για τα μουλάρια
Σιτάρι και κριθάρι
Μαύρο άγανο - πλατύ σιτάρι
Όχι (δεν είχαν νερά)
9
Βίκος
Μπαμπούλα
Λούπινο
Ρόβη
Φακή
Μπιζέλι
Κουκί
Ρεβίθι
Λαθούρι
Φασόλι
Αρακάς
Λινάρι
Ντομάτα
Αγγούρι
Μπάμια
Πιπεριά
Κολοκύθι
Κρεμμύδι
Βλίτο
Σπανάκι
Σέσκουλο
Ραδίκι
Λάχανο
Μαρούλι
Κουνουπίδι
Καρότο
Αγκινάρα
Μελιτζάνα
Για διατροφή των ζώων
Για διατροφή των ζώων
Λουπινάλευρο απαραίτητο για τα χοιρινά και
το κρέας γίνεται καλό. Συγκομίζεται ΙούνιοΙούλιο. Χρώμα λουλουδιού μπλε, Λούπινο και
βρώμη ζωοτροφή, στην πείνα λουπινόψωμο
Όχι
Πλαγομάλι (πλατοκούκι)
Λουβίτσα
Κουκοφάβα
Όχι
Όχι
Γίγαντες
Μπαρμπούνι
Τσαουλιά «του καλαμιού», τσαουλιά μόνα
τους. Όχι συγκαλλιεργεια
Άνευρο
Όχι μαυρομάτικο
Κατσαρή
Ιταλική
(αυγοειδής)
(καρπουζωτή)
(στρογγυλή)
Μακρουλή
Όχι μακριά Φλωρίνης
Μικρή
Στρογγυλή
Μπαρδουμπάνα (στρογγυλή για γεμιστή)
Τρελή
Γλυκοκολόκυθο
Αυτοφυές
Μάπα
Ανοιχτό (για διατροφή των ζώων)
Όχι
Αγκαθωτή
Μαύρη, μακριά
10
Κάτω Χώρα
Πατάτα
Καρπούζι
Πεπόνι
Σιτάρι
Κριθάρι
Χοντροσμιγάδι
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Μπαμπούλα ή
γλυκοκούκι
Λούπινο
Φακή
Κουκί
Αρακάς
Φασόλι
Αρακάς
Λινάρι
Ντομάτα
Αγγούρι
Κολοκύθι
Προαστίο
Λάχανο
Μαρούλι
Κρεμμύδι
Σπανάκι
Κραμπί
Κραμβολάχανο
Πατάτα
Αντίδι
Σιτάρι
Όχι κόκκινη, μόνο για το σπίτι
Μαυραγάνι
Λιανόσταρο
Πλατίτσα
Σπανό
Τσούγκριανη
Χοντρόσταρο
Για διατροφή των ζώων
Για διατροφή των ζώων
Λουβίτσα
Πλαγομάλι
Γίγαντες
Μπαρμπούνι
Τσαουλί
Άνευρο
Κατσαρή
Καρπουζοντομάτα
Μηλιά
Τρελή
Γλυκοκολόκυθο
Γουρουνοκολόκυθο
Κομπερή
Μάπα
(αγκαθωτό)
Ζουλίτσα
Λιανόσταρο
Μαυραγάνι
Σπανό
11
Τσούγκριανη
Χοντρόσταρο
Κριθάρι
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Μπαμπούλα
Λούπινο
Φακή
Κουκί
Αρακάς
Μπιζέλι
Φασόλι
Vigna unguiculata
Λινάρι
Ντομάτα
Αγγούρι
Βλίτο
Σέσκουλο
Αντίδι
Σπανάκι
Κουνουπίδι
Λάχανο
Κολοκύθι
Νεροκολοκύθα
Γούλα
Μελιτζάνα
Μπάμια
Πιπεριά
Πατάτα
Σουσάμι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Καρπούζι
Πεπόνι
Για διατροφή των ζώων
Μονο για τα ζώα σανό, κίτρινο άνθος, ψιλός
σπόρος
Μόνο για τα χοιρινά
Ψιλή
Χοντρή
Λουβίτσα
Πλαγομάρι. Μαγειρεύονται φρέσκα, όλο το
λουβί. Σπόρος από Καλαμάτα
Ψιλά (λιανά), τα αλωνίζανε
Πλαγοκούκι
Μπαρμπούνι
Τσαουλί
Καθιστό
Αμπελοφάσουλο
Φτιάχνανε λιόπανα
Κατσαρή
(στρογγυλή)
Μέτρια, ωραία, κρατάγαμε δικό μας σπόρο
(ήμερο)
(αγκαθωτό)
Μάπα
Τρελή
Δεν καίγεται όταν τηγανίζεται. Την
καλοκαιρινή την αγοράζουνε
(στο Βαλτό, στην Μεσσηνία)
Τοπικό
Μανιάτικο (το φυτεύουν τέλος Απρίλη)
Όχι
Όχι
12
Μηλιά
Αγκινάρα
Σιτάρι
Κριθάρι
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
Φακή
Κουκί
Ρεβίθι
Φασόλι
Λάκκος
Λινάρι
Ντομάτα
Σπανάκι
Λάχανο
Κολοκύθα
Κραμπί
Γογγύλι
Κρεμμύδι
Πατάτα
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Χοντροσμίγαδο
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Λούπινο
Φακή
Αρακάς
Ρεβίθι
Κουκί
Φασόλι
Τις τρώνε τα ποντίκια
Πλατάνα
Χοντρόσταρο
(κίτρινος)
Για διατροφή των ζώων
Μπλέζες
Φαβοκούκι
Λουπίνες (γίγαντες)
Άσπρο
(σπαθωτό)
(για πίτα)
Ζουλίτσα
Μαυραγάνι
Πλατίτσα
Τσούγκριανη
Χοντρόσταρο
(κίτρινο)
Λουβίτσα
Πλαγομάλι
Άνευρο
Μπαρμπούνι
Τσαουλί
Ντομάτα
Κολοκυθάκι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
13
Αγκινάρα
Προσηλίο
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
Κουκί
Λαθούρι
Ρόβη
Ρεβίθι
Φακή
Φασόλι
Vigna unguiculata
Κολοκύθι
Μπρόκολο
Λινάρι
Λαχάνο
Μαρούλι
Αρακάς
Ντομάτα
Σκόρδο
Σέσκουλο
Σπανάκι
Άνιθος
Αντίδι
Ραδίκι
Μπρόκολο
Βλίτο
Πατάτα
Καταφύγι
(άγρια)
(ήμερη)
Μαυραγάνι (λίγο σκούρο με άγανο αγκαθωτό
και λίγο σκούρο στο αλεύρι (μύλος στο Βυρό)
Και ένα άλλο που γινόταν στα βουνά (πανω
στη Βασιλική)
Τσούγριανη
Το συνηθισμένο
Τρία μετρικά αλεύρι και ένα βελανίδι. Το 40
στην πείνα
Όχι
Φάβα και για μαγειρευτά
Ψιλοκούκι
Πλατοκούκι
Πλαγουμάρι
Μπαμπούλα (απο την περιγραφή μάλλον
Lathyurus ochrus)
Όχι
Όχι (μόνο στις Κάλυβες)
(Ωραίες ψιλή)
Όχι
Μπαρμπούνι στο Λεφτίνι
Του καλαμιού
Όχι καθιστό
Αμπελοφασούλο στο Λεφτίνι (είχε πηγή)
Κομποκολοκύθι
Γλυκοκολοκύθα (μεγάλη)
Τώρα φυντάνι από εμπόριο
Τώρα φυντάνι από εμπόριο
Από το εμπόριο
Από το εμπόριο
Από το εμπόριο
Σήμερα από το εμπόριο
Καλλιεργείται και τώρα (βγαίνει τέλη Μαίου
αρχές Ιουνίου και δεν χρειάζεται νερό)
τις καλλιέργειες τις είχανε στο δάσος της Βασιλικής στον Ταΰγετο,
14
ΤσέριαΓιατραίικα
αλλάζανε πατάτα και σιτάρι με Αλαγονία
Σιτάρι
Καμπέρα (Ζουλίτσα)
Τσούγκριανης (τα περισσότερα μαυράγανα)
Κριθάρι
Δεν γινόταν
Σμιγάδι
Σιτάρι και κριθάρι (το ψιλό σιτάρι με κριθάρι
και ήρα)
Σίκαλη
Στα 15 οκάδες σιτάρι έβαζες 2 οκάδες σίκαλη
Βρώμη
Δεν γινόταν
Φασόλι
Μπαρμπούνι ή μπάρτσα (μισό μαύρο μισό
άσπρο) (το κουκί σε πολλά ήταν μισά μαύρα
μισά άσπρα) 100 κιλά απο 2 λαχίδια (250 τμ)
ποτιστικά ( 5 ώρες δρόμο 1700 μ υψόμετρο)
Vigna unguiculata Πηχιάρικο (μετα το 1948)
Vigna unguiculata Αμπελοφάσουλο (μαχαίρα)
Ντομάτα
Δεν ήξερε όνομα
Πατάτα
Μπανέρη (απόδοση 5 τονους)
Άλφα (νόστιμη αλλά χωρίς απόδοση)
Σπούντα
Κολοκύθι
Τρελλές (στον Ταύγετο)
Γλυκοκολοκυθιά (στο Καταφύγι)
Κομποκολοκυθιά (Κοντή)
Πεπόνι
Όχι
Αγγούρι
Όχι
Μελιτζάνα
Όχι
Πιπεριά
Όχι
Βλίτο
Μασουρόβλιτο (ήταν κούφιο μέσα αλλά όμως
τρυφερό)
Λούπινο
Άσπρο
Κουκί
Κουκοφάβα και χλωρό (μουσίτσες ή
λουβίτσες)
Μπλέζα ή πλαγομάρι
Μπαμπούλα
Χλωρό, σαν φασολάδα, και σπαστό σαν φάβα
(ήταν λίγο πικρή και προτιμούσαν κουκοφάβα)
Αρακάς
Σήμερα από το εμπόριο
Λούπινο
Σιτάρι
Χοντροσμίγαδο
Λιανοσμίγαδο
Σίκαλη
Αγκίναρα
Ραδίκι
Αντίδι
Αρακάς
Κουκί
Κουνουπίδι
Ζουλίτσα (δίστιχο)
Μαυραγάνι
Τσούγκριανη
Καμπέρα όχι
(τρεις σειρές)
Μαυροκούκι, λουβίτσα (φάβα)
15
Μαρούλι
Σκόρδο
Κρεμμύδι
Πατάτα
Ντομάτα
Τσέρια
Λινάρι
Σιτάρι
Χοντροσμίγαδο
Λιανοσμίγαδο
Μπαμπούλα
Κουκί
Καρδαμύλη
Σινάπι
Σίκαλη
Αρακάς
Ρεβίθι
Βίκο
Κριθάρια
Βρώμη
Φασόλι
Vigna unguiculata
Φακή
Ντομάτα
Αγγούρι
Σιτάρι (γεννήματα)
Σίκαλη
Σμιγάδι
Βρώμη
Φακή
Κουκί
Μπαμπούλα
Βίκος
Φασόλι
Απο Αλβανία
(κόβανε πράσινη από το βουνό και την βάζανε
στον ήλιο στα Τσέρια)
Μαυραγάνι
Τσούγκριανη
Πλαγουμάρι
Κουκιά τα κοπανίζεις λουβίτσες
Στα βουνα. Την έτρωγαν παξιμαδι
Όχι
Για διατροφή των ζώων
Μια ποικιλία
Ξερό άσπρο, κόκκινο, καθιστό
Αμπελοφάσουλο
Σπανό (Σαϊδόνα)
Τσούγκριανη (Σαϊδόνα)
Πλατιάσταχο
Μαυραγάνι
Ζουλίτσα στο βουνό
Στο βουνό
Ψιλοκούκι
Μαυροκούκι
Χοντροκούκι
Lathyrus ochrus για φαβα και σανό. Μυρίζει
δεν είναι καλή
Σανό για τα μουλάρια
Γίγαντες στον Άγ. Δημήτριο
Μπαρμπούνι
Κολοκυθάκι
Κραμπιά
Σπανάκι
Ρεβίθι
Κρεμμύδι
16
Καλύβες
Σκόρδο
Αρακάς
Μπιζέλι
Λαθουράκι
Πατάτα
Λούπινο
Βαμβάκι
Πεπόνι
Λούπινο
Ρεβίθι
Φακή
Ντομάτα
Κριθάρι
Βρώμη
Βίκος
Λούπινο
Αγκινάρα
Σιτάρι
Σίκαλη
Βίκος
Σουσάμι
Κουκί
Μπαμπούλα
Ντομάτα
Πρίμπιτσα
Κρεμμύδι
Κολοκυθάκι
Καρπούζι
Σκόρδο
Σιτάρι
Χοντροσμίγαδο
Σίκαλη
Φακή
Ρεβίθι
Μπαμπούλα
Για φυτίλια
Γλυκό πεπόνι αργίτικο
Στην Αγ. Σοφία. (μέτρια όχι χοντρή)
Μεγάλη, τεράστια (πριν και μετά τον πόλεμο)
Γιά να φάνε τα ζωντανά, ανταλλαγές με
Καρδαμύλη
Τροφή για τα γουρούνια
Άγρια
Κόκκινος τσουγκριάνης
Άσπρος Τσουγκριάνης
Σπανό (το ανακατεύανε με αλλα)
Μαυραγάνης
Ζουλίτσα (στο βουνό)
Στο βουνό
Για τροφή στην κατοχή
Για κουλουράκια, παστέλια
Μικροκούκι, ψιλοκούκι. Φάβα από κουκιά
(χειρόμυλο)
Πλαγόμαλα (για την Σαρακοστή)
Δεν τα τρώγαν, χοντρά
Πράσινο χρώμα για σανό και ζωα, δεν την
έτρωγαν
Κατσαρή (όψιμη, αρωματική) Δεν έκανε ανθό
στην αρχή. Άργησαν να κάνουν καρπό.
Αρωματική
Μανιάτικο
Τσούγκριανη
Μαυραγάνι (ίσως)
Σπανό (με σίκαλη) (Αγ. Δημητρη)
Ζουλίτσα (Αγ. Δημήτρη)
Για χλωρό
Για χλωρό
Σπέρνανε 40 χρονια πριν
17
Βίκο
Κουκί
Αγ. Σοφία
Φασόλι
Λούπινο
Λινάρι
Σιτάρι
Βρώμη
Βίκος
Σίκαλη
Κριθάρι
Κουκί
Ντομάτα
Μελιτζάνα
Μπάμια
Μάραθο
Άνιθο
Σέλινο
Αγκινάρα
Λινάρι
Σουσάμι
Μπαμπούλα
Φακή
Φασόλι
Λούπινο
Νιοχώρι
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Γιά σανούς
Πλατοκούκι
Ψιλοκούκι (η πραγματική φάβα)
Δεν έχουμε νερά
Για τα αρνιά
Για λιόπανα
Κάθε σπίτι διαθέτει αλώνι
(στο βουνό)
Πλαγοκούκι
Ψιλοκούκι (φάβα)
Για κουρελούδες, σακιά, λιόπανα
Δεν έβαζε κανενας
Για τα ζωντανά
Μάτσα και την κοπανάγανε, την λιχνίζανε
άνοιξη, ψιλή όχι σκούρα
Γίγαντες (βάζανε στον Αγ. Δημήτρη και στα
Ντουμπίτσια) γιατί έχουν νερό
Μόνο φασόλι κήπου
Τα αγόραζαν και τάιζαν τα χοιρινά. Σε Τσέρια,
Προαστίο, Εξωχώρι βάζανε πολλά λούπινα
Χοντρόσταρο. Σε κάλο χωράφι (μεγαλύτερο
σπόρο, κούφιο καλάμι και πλέκαμε
«πλεμάδια» - κάπελα, 6 ράπες διπλές- Βρουλεα
ή καπέλο- Τα πουλαγάνε)
Πηγαίνανε στα αλώνια και παίρναμε τις ράπες
Όταν ξεραινόταν ήταν προς το κόκκινο και πιο
μεγάλα άγανα. Μέχρι το 1965 έσπερνε και
αλώνιζε στην αλωναριά. Καλύτερο ψωμί
Το χοντρόσταρο δεν ευδοκιμούσε στην
Καστανιά
Λιανόσταρο. Ανθεκτικότερο σε ξηρασία με
γεμάτο καλάμι. Τα αγανα προς το μελανό. Δεν
κανει για καπελά
Μαυραγάνι. Στο βουνό. Σαν να κανει 6 γωνίες.
Δεν το πείραζε ο πάγος
Ζουλίτσα
Κριθάρι και σιτάρι το έσπερναν μαζί και το
θερίζανε μαζί. Ένα λιμάρι (μια χούφτα)
18
Βρώμη
Λούπινο
Αγριολούπινο
Φακή
Λινάρι
Αραβόσιτος
Ρεβίθι
Λαθούρι
(Lathyrus ochrus)
Λαθούρι
(Lathyrus sativus)
Αρακάς
Αγκινάρα
Βίκος
Φασόλι
Σπανάκι
Λάχανο
Σιναπι
Σαρακίνικα
Πατάτα
Πύργος
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Βρώμη
Λούπινο
Γλυκοκούκι
Σε άγονα εδάφη
Κίτρινο (ανθός άσπρο και μεγάλο) Οι
Μανιάτες το λυγάνε σταφίδα. Η ποικιλία που
έχανε στο παρελθόν ήταν διπλάσιο μέγεθος
(Καστανιά Κοτουλέας Γεωργιος εχει την καλη
ρατσα)
Με βούλες μπλε. Ούτε η θάλασσα το πίκριζε
Ψιλή και κόκκινη (για το σπίτι) 10 κιλά
(Οκτώβρη, Νοερή). Για υφαντά. Ένα είδος
λιναριού. Μαζί με τα στόρια το σπέρναμε. Το
σκουλί καλύτερο το στουπί κατώτερης
ποιότητας
Την οψιμιά την βάζανε μετά το θέρο (τον
Ιούλιο). Μέσα στα ρεβίθι πολύ αραιά. Ξερικά.
Μέχρι τον Ιούνιο.
Μπαμπούλα (έμοιαζε με το λαθούρι αλλά ήταν
πιο πικρό και το τσέφλι ήταν σαν διπλό
έκαιγε). Μεγάλο φύλλο, ήταν πιο πράσινο, το
λουβί διπλός, το λουλούδι κιτρινωπό
Λαθούρι, γλυκολούβι, πιο πλακί δεν ήταν
στρογγυλό σαν την μπαμπούλα
Μέσα στα λιόδενδρα και την έκοβε για σανό
Αγριαγκινάρα με αγκάθια
Όχι (δεν είχαν νερά)
Αμπελοφάσουλο όχι (δεν είχαν νερά)
Χοντρολάχανο
Φουσκάρα (πίτες)
Το 1941 δεν ξέρανε την καλλιέργεια.
Ζαλώνανε 20 κιλά λαδί και πήγαινε Αλαγονία
για να πάρει πατάτα. Μετά το 1973 που ήρθε
το νερό. Στη Στούπα και νωρίτερα. Στασιές
(αναχώματα)
Χοντρόσταρο (χνουδάκι στην μια μεριά)
Σπέρνονταν στη γοντινιά (γόνιμα εδάφη) Τα
σταμάτησαν εδώ 50-60 χρόνια
Λιανόσταρο
Σκληρό
Μαυραγάνι
(Σιτάρι και κριθάρι)
Την πουλάγαμε, κάναμε πολύ (1/10)
Λουπινάλευρα (και για τον άνθρωπο σε πείνα).
20-25 φορτια
Μοιάζει με το λαθούρι αλλά μικρότερο και
γλυκό, σπερνόταν. Για διατροφή των ζώων και
19
Κουκί
Λαθούρι
Αγριοβίκι
Αγριολουβί
Βίκος
Καστάνια
Αραβόσιτος
Μπαμπούλα
Μπιζέλι
Ρεβίθι
Ντομάτα
Μελιτζάνα
Βλίτο
Πιπεριά
Γογγύλι
Φακή
Φασόλι
Σιτάρι
Σίκαλη
Βρώμη
Κριθάρι
Σμιγάδι
Λούπινο
Ρόβη
Ρεβύθι
Φακή
Κουκί
Βίκος
Μελιτζάνα
Τόματα
Κολοκύθι
Δυόσμος
Μαντζουράνα
Βασιλικός
για τους ανθρώπους
Μαύρο ψιλό, κουκί. Μόνο για τον άνθρωπο
Μανιάτικο μαύρο
Για διατροφή των ζώων
Πλαγιομάλι. Κουκί και πλαγιομάλι λέγεται
φουσκαρήθρα (αν δέσει λίγα σποράκια,
τρώγεται όλο το λουβί) πριν μεστώσει
Αυτοφύονται και τρώγονται χλωρά
Αυτοφύονται και τρώγονται χλωρά
Για διατροφή των ζώων σανός και λούπινο. Να
βγαίνει μια αζά και να ζαλίζει
Όχι
Χοντρό (όψιμα το Μάρτη σε χωράφια χέρσα)
Ψιλή προς το ξανθό. Για φαγητό
Όχι
Μία ποικιλία
Βάζανε στο Ξέχωρη, στα βουνά, πίσω προς τη
Βασιλική καλός κάμπος, μέχρι το Καρυοβουνι
Πλατανίτσα
Ξαγκώνι
1 προς 5
Όχι
Πολύ λίγο
Πλαγομάρι
Λιανοκούκι (φάβα)
Ψιλός καλύτερος
Χοντρός
Ρίγανη
Δυόσμος
Μάραθος
Άνηθος
Σέλινο
20
Σαϊδόνα
Βλίτο
Μαρούλι
Φασόλι
Πατάτα
Αγκινάρα
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Σίκαλη
Λινάρι
Νομιτσί
Σπάρτο
Ρεβίθι
Σιτάρι
Λούπινο
Φακή
Πατάτα
Βλίτο
Ραδίκι
Χόρτα
Παντζάρι
Βρώμη
Ντομάτα
Αγγούρι
Μαρούλι
Αγκινάρα
Κρεμμύδι
Κουκί
Κολοκυθάκια
Γαλατσίδες
Μάραθος
Αμυγδαλίθρες
Αράβοσιτο
Λαθούρι
Αρακάς
Μπαμπούλα
Κριθάρι
Λινάρι
Φασόλι
Δικό της σπόρο
35 χρόνια από Νιοχώρι
Του καλαμιού, κόκκινο
Το τρώνε τα ποντίκια
Πλατίτσα (στάχυ πλατύ και κοκκινωπό, αγανό
στο μαύρο). Ο πάππους της 10 τόνους στόρι
Τσούγκριανης
Κανονικό
Για διατροφή των ζώων (μουλάρια, άλογα,
γαιδούρια)
Το σπέρνανε Οκτώβρη στο καλύτερο κομμάτι
χώμα και φουσκί, βοτάνισμα
Μας έδωσε σπόρο -ρέβιθια ήταν διαφορετικά
Σκληρό σιταρι
Λιανόσταρο
Χοντρόσταρο
Πλαγιοκούκι
Μαυροκούκι
Αχοιρινιές
Όχι
Βάζαμε κάπου κάπου, σπόρος λίγο πλακέ,
πρασινωπός και λουλούδι μωβ
Ξαγκώνι/ μπερικο
Κανονικό (με δυο σειρές)
Καλό χωράφι. Λιναρόσπορος για κατάπλασμα
Γίγαντες ασπρόμαυροι
21
Σουσάμι
Ρόβη
Μελιτζανα
Τσάμπρος
Κολοκυθιά
Κάτω Ρίγκλια
Καρπούζι
Πεπόνι
Σιτάρι
Δίκοκκο
Κριθάρι
Σμιγάδι
Λαθούρι
Φακή
Λινάρι
Λαθούρι
Κολοκύθα
Ντομάτα
Βαμβάκι
Κουκί
Άνω Ρίγκλια
Μαρούλι
Σιτάρι
Λινάρι
Βίκος
Βρώμη
Λούπινο
Φακή
Κουκί
Λόπια άσπρα (τα έτρωγαν χλωρά)
Κάτι λουβιά μεγάλα και τριπλά σειρά. Άψητο
σουσάμι, ξανθό, για κουλούρια, μνημόσηνα
Όχι
Πολύ πιο μελανή
Κίτρινο κολοκύθι, τραγανό, ξινό (στη
Χριστιάνα). Έχει σπόρο δικό της (10 χρόνια
μου τον δώσαν απο την ταβέρνα του Χρήστου
Όχι από τον έμπορα)
Γλυκοκολοκύθα
Μικρό αλλά αρωματικό
Μικρό αλλά αρωματικό
Χοντρόσταρο, εισαγώμενο, καλύτερο ψωμί,
μετά το 1950
Αγριοσίταρο ή λιανόσταρο ήταν το δίκοκκο.
Αλεύρι για ψωμί νόστιμο όχι φουσκωμένο
Κοντέρνα (βελτιωμένη) και αλλες ποικιλίες
Αρχικά για αλεύρι και μετά γιά τα ζώα
Στη σπορά έβγαινε μαζί, λίγο το κριθάρι πολύ
το σιτάρι. Το τσόφλι έβγαινε με την κρησάρα
Σανό Για διατροφή των ζώων. Πιο ξανθός ο
σπόρος από μπαμπούλα
Ψιλή ξανθιά σε άγονα μέρη παρά πολύ.
Γίνονταν για το σπίτι. Ένα χωράφι σιτάρι και 5
άκρες φακή
Μπαμπούλα, πιο μεγάλος σπόρος από του
λαθουριού και πιο σκούρος. Σε πόναγε το
κεφάλι άμα έτρωγες. Είναι συγγενής με το
λαθούρι. Έκανε πολύ σανό
«που τρέχουν» αλλά ξηρικές όπως αυτές στη
Δρυόπη
Καλαματιανή
Το φύτευαν μόνο για τα λυχναράκια
Μικρό μαύρο (φρέσκο και φαβα) Λέγονται
κουκιά, και φαβοκούκια, το καλύτερο φαβα
Πλαγιοκούκι
Λιανόσταρο πιο ανθεκτικό
Χοντρόσταρο, δεν παραγινότανε γιατί πλάγιαζε
Πιο πολύ στον Πύργο
Φάβα
22
Πλατοκούκι/ πλαγιομάλι φρέσκο. Το
μαγειρεύουν
Πλάτσα
Σπανάκι
Μαρούλι
Χοντρολαχανο
Βλίτο
Μελιτζάνα
Ντομάτα
Λαθούρι
Καπνός
Ρεβίθι
Σιτάρι
Βρώμη
Κριθάρι
Βίκος
Λούπινο
Ρεβίθι
Κουκί
Λαθούρι
Μπαμπούλα
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Σουσάμι
Φακή
Αραβόσιτος
Πηγή
Σέσκουλο
Σπανάκι
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Λούπινο
Σίκαλη
Ρεβίθι
Κουκί
Ένα χόρτο σαν γογγύλι άσπρο
Όχι πολλές δεν είχαμε νερά
Όχι πολλές δεν είχαμε νερά
Όχι
Όχι
Όχι
Ξέσουρτο σιτάρι (φτιαχνανε καπελα για τη
ζεστη)
Για διατροφή των ζώων
Για διατροφή των ζώων
Για διατροφή των ζώων
Για γουρούνια
Σπέρναμε από παλιά
Πλαγομάλι
Για φάβα
Σπέρναμε Για διατροφή των ζώων (τα φύλλα
του σαν του βίκου μακρουλά) Χρώμα προς το
μπλε. Αν έτρωγες σε ζάλιζε
Δεν την ήξερε
(πολύ ωραία τον παλιό καιρό)
Τσαουλί
Μπαρμπούνι
Γίγαντες όχι
Αμπελοφάσουλο
Πηχιάρικο (οι έμποροι τα φέρνανε)
Μέτρια (εποχή μάνας του)
Αραποσίτι, κούκλα, μεγάλη ρόκα (ταίζαμε
κότες και την τρώγαμε). Ρεβίθι, κούκλα και
σουσάμι (Μάιο) σπέρνονταν όλα στη
τελευταία βροχή
Χοντρόσταρο (δεν είχε άγανο) καθαρό σιτάρι
κάναμε ψωμί
Λιανόσταρο (σμιγάδι) (είχε άγανο γιατί είχε το
κριθάρι)
Ξαγκώνι
Όχι (στην Μηλιά είχανε και δεν την αλώνιζαν,
τα κάνανε μάτσα και την χτυπούσαν)
Όχι τα μέρη τους
Πλαγιομάρι (μονό στους κήπους για φαγητό)
23
Φασόλι
Vigna unguiculata
Μελιτζάνα
Μπάμια
Μαρούλι
Ντομάτα
Αγγούρι
Λάχανο
Κολοκυθιά
Θαλάμες
Λαθούρι
Μπιζέλι
Μπαμπούλα
Σιτάρι
Κριθάρι
Σίκαλη
Φακή
Ρεβίθι
Αραβόσιτος
Κουκί
Βρώμη
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Φακή
Βίκος
Αγκινάρα
Καρπούζι
Ντομάτα
Μαύρο κουκί για φάβα (χωράφι)
Μπαρμπούνι (κήπος)
Τσαουλί (κήπος)
Πηχιάρικο (κήπος)
(κήπος)
Λίγες (κήπος)
(κήπος) Το καλύτερο τους
Κατσαρή (μια βασταριά 2 οκάδες) δεν έχει
κρατηθεί σπόρος
Συγκομιδή αγγουριών πριν 2 χρόνια κάτω στα
Ρίγκλια
Μάπες, όχι τότε, τώρα ναι
Γλυκοκολοκύθα
Στρογγυλό
Όχι. Βάζανε στην κατοχή στα κτήματα
Κατοχή
Δεν την είχε ακούσει
Το συνηθισμένο σκληρό (κοκκινωπό)
Πλατίνα ωραίο μαλακό στόρι
Δεν καλλιεργούσαν μαυραγάνι
Όχι (την καλλιεργούσαν στην Λαγκάδα και
στα βουνά επάνω)
Μικρά σκούρα
Ο κάμπος είχε ρεβίθι και αραβόσιτος (Ρεβίθι
στο τρίτο αλέτρι) έκανε ωραίο ψωμί,
παξιμάδια, μέσα σε κιούπια και λίγο αλεύρι
από κάτω και κομματιαζόταν, γυρίζαμε το
πεσκίρι, δεν φούσκωνε. Ακόμα τα μαγειρεύουν
Κούκλα συνηθισμένο κίτρινο, αλαμποκάλευρο.
Δεν ήταν άσπρο. Μετά την κατοχή όχι μεγάλη
παραγωγή.
Πλαγιομάλι
Μικρό για φάβα
Καθιστό, άνευρο
Μικρούλι άσπρο (φασολάδες) λόπια ξερά
Γίγαντες, όχι στο παρελθόν. Τώρα κάποιοι
Μαυρομάτικο
Κατσικάντερο, πηχιάρικο
Πάρα πολλές (μικρές σκούρες)
Μέσα στη βρώμη και το γρασίδι καλύτερο. Ο
βίκος (βλαστάρι) κανει γάλα για τα γουρούνια
Άνυδρο. Μέτριο μέγεθος
Άνυδρη
Κατσαρή
Παστοντομάτα (για παστά)
Αυγοντομάτα
24
Πεπόνι
Κολοκυθιά
Σουσάμι
Αγ. Νίκωνας
(ή Πολιάνα)
Αγκινάρα
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Φακή
Ρεβίθι
Φασόλι
Vigna unguiculata
Σπανάκι
Αντίδι
Σκόρδο
Κρεμμύδι
Λάχανο
Μάραθο
Δυόσμο
Μπαμπούλα
(μάλλον Lathyrus
ochrus)
Γλυκοκούκι
Κουκί
Τσάμπρος
Λούπινο
Λαγκάδα
(Εμπλουτσιάνικα)
Φασκόμηλο
Βαμβάκι
Καπνός
Σπανάκι
Άνηθος
Σιτάρι
Άνυδρο στρογγυλό με νερά με χρώματα
Ξερική
Γλυκοκολόκυθο καλοκαιρινό Το κόκκινο
κολοκύθι το κάνανε κολοκυθόπιτες με τραχανά
με σπανάκια, κολοκυθοκεφτέδες
Γουρουνίνα, αυτά που τρώμε σήμερα γιατί
μοιάζαμε σαν γουρουνοπουλάκια
Ατομική χρήση (κήπος)
Άσπρο σουσάμι (κουλούρια, ψωμιά,
παξιμάδια) δεν κάνανε παστέλια γιατί ήθελε
μέλι και ποσότητα
Πρόβλημα από ποντίκια
Συνήθως άσπρο
Μαυραγάνι (που και που)
Για ζωντανά, χλωρό και σπόρο
Όχι, δεν θυμάται αν έκανε καρπό
Ψιλή φακή και βαθύχρωμη
Όπως το σημερινό, σκληρά στραγάλια
Λόπι (λευκό, μικρό) τα φέρναμε από αλλού
Μαυρομάτικο (μαύρο) το φέρναμε από αλλού
Χοντρολάχανο (πιο μεγάλο από γογγύλια)
Σαν φυτό μοιάζει με το γλυκοκκούκι. Το
γλυκόκοκκι είναι μικρότερο από τον αρακά και
όχι 3-4 σποράκια. Έμοιαζε με το μπιζέλι
Άνθος ροζ
Μαλλιαροκούκι
Σαπουνάκι
Δεν ήταν άγριο, δίνει ο ένας στον άλλο
Έχει και τα λουβιά. Το άγριο έχει αγριέψει.
Άσπρο και μπλε χρώμα. Το φύλλο έχει γίνει
λεπτούλικο έχει αγριέψει
(στον κήπο)
Για τα φυτίλια
Στη ζούλα. Έφτιαχνε και πουράκια
Χοντρόσταρο
Λιανόσταρο (το ίδιο αλλά ήταν λεπτό)
(αγκαθωτό) Το ίδιο αλλά λεπτό
Μαυραγάνι
Πλατίνα
25
Κριθάρι
Βρώμη
Βίκος
Ρεβίθι
Φακή
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Μπιζέλι
Κουκί
Μπαμπούλα
Λινάρι
Σουσάμι
Κολοκύθι
Καρπούζι
Πεπόνι
Ντομάτα
Λούπινο
Σίκαλη
Αραβόσιτος
Λαθούρι
Λινάρι
Μαρούλι
Κολοκύθα
Καλαμίτσι
Καρπουζι
Πεπόνι
Ντομάτα
Λούπινο
Κριθάρι
Βίκος
Κουκί
Σιτάρι
Ρεβίθι
Πατάτα
Φακή
Σίκαλη
Λαθούρι
Ξαγκώνι (έξι γωνίες)
Για τα πρόβατα
Ίδια με τα σημερινά
(χοντρή και ψιλή, ξανθή και μελαχρινή)
Λόπι (άσπρο προς κίτρινο)
Μπαρμπούνι
Πηχιάρικο
Μαυρομάτικο (μέσα στις κούκλες)
Αμπελοφάσουλο
Αρακάς
Πλαγιομάλι μεγάλο
Λιανοκούκι, μαύρο μικρό κουκί (φάβα)
Λαθούρι
Όχι
Γλυκοκολοκύθα
Ζαχαροκολοκύθα
Κολοκυθάκι
Όχι
Όχι
Πολύ φαρμάκι
Κούκλα
Τότε που δεν είχαμε στόρι και έχει που ήταν
πετρώδες μάζευες αγκαλιά, το κάνανε φάβα
(πράσινο λουλούδι)
Για λιόπανα, σακιά, στουποσέντονα
Γλυκοκολόκυθο, ζαχαροκολόκυθο, φαγητό με
κρεμμυδάκι
Όχι
Του Καπελάρη (με ρίγες)
Το δίνανε στα ζώα
Αν είχανε 20 οκάδες κουκί φτιάχνανε φάβα
Μαυραγάνι
Κέρινο στάχυ μεγάλο είχε πέντε γραμμές
Απόσκιο χωράφι
Στο Προαστίο
Στο Καλαμίτσι
Στο Λάκκο
Αυτό είναι ο βίκος, η μπαμπούλα είναι πιο
γλυκό και πιο άσπρο. Η μπαμπούλα σαν το
μπιζέλι. Παράφυλλα σαν αυτιά λαγού.
Δεν τρώγανε γιατί είχε μια δόση ζάλης
26
Αγ. Νικόλαος
Αγ. Νικόλαος
(Σελίνιτσα)
Τραχήλα
Σιτάρι
Ντομάτα
Μελιτζάνα,
Κολοκυθιά
Αντίδι
Σπανάκι
Αγγούρι
Ραδίκι
Σέλινο
Αγκιναρα
Σιτάρι
Κριθάρι
Σιτάρι
Κριθάρι
Κουκί
Άγ. Δημήτριος
Ντομάτα
Μελιτζάνα
Ρεβίθι
Φακή
Λούπινο
Σιτάρι
Αραβόσιτος
Λούπινο
Λαθούρι
Ντομάτα
Μελιτζάνα
Πατάτα
Φακή
Φασόλι
Ρεβίθι
Κουκί
Σουσάμι
Λινάρι
Καπνός
Αγγούρι
Βαμβάκι
Αντίδι
Καρπούζι
Πεπόνι
Μπάμια
Φασόλι
Λιανότερο με μεγάλο στάχυ
Ξανθό με χοντρά σπόρια (χοντρόσταρο)
Κατσαρή
(1960-61 σταμάτησαν. Έσπερνες 100 κιλά και
έκανες 200)
Κόκκινο με μεγάλα μουστάκια, χοντρός
σπόρος, φτιάχναμε ψωμί
Τσίμπαγε
Λιανοκούκι, ψιλό κουκί (ψιλοκούκι)
Μπλέζες, πλαγιομάλια
Πλαγομάλι
Από το εμπόριο
Δεν έχω βάλει
Για τα χοιρινά, της Μανής τα στραγάλια
Ναι για φάβα
Από το εμπόριο
Ναι αλλά όχι τα λόπια τα φρέσκα τα
πηχιάρικα/αμπελοφάσουλα
Αγοραστό
Πλαγιομάλι
Μικροκούκι (κουκοφάβα)
Όχι
Ίσως
Όχι
Όχι
Όχι
Όχι
27
Λαγκάδα
Πεδινό
Κολοκύθι
Μελιτζάνα
Σέλινο
Μαϊντανός
Φασολάκι
Κουκί
Λαθούρι
Κριθάρι
Βρώμη
Βίκος
Σιτάρι
Κριθάρι
Ντομάτα
Φασολάκι
Αγγουριές
Πατάτα
Κολοκυθιά
Σουσάμι
Λινάρι
Κουκί
Λαθούρι
Μπαμπούλα
Φασόλι
Γαϊτσιές
Ντομάτα
Φασόλι
Σιτάρι
Κέντρο
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Κολοκύθι
Πεπόνι
Καρπούζι
Σιτάρι
Βρώμη
Κριθάρι
Βίκος
Μαύρη
Μαύρο
Τσούγκριανη. Αχυρένιο χρώμα μεγάλα αγανά,
αχυρένια
Ωραίο ψωμί
Του καλαμιού μπαρμπούνι
Πατάτα από το βουνό (σπούντα)
Κοντή
Όχι (μια φορά οι παππούδες της)
Πλαγουμάρι
Μικρό κουκί για φάβα
Όχι
Για διατροφή των ζώων
Φασόλι όχι
Μαυρομάτικο όχι
Κόκκινα
Πετρωτό
Τσούγκριανης (Άσπρα άγανα. Ανοιχτό, αραιό
στόρι, πολύ αλεύρι)
Δρομηνίτσα
Διμηνέος το σπέρναμε τον Μάρτη
Γίγαντες, παλιά καλλιεργούσαν
Μπαρμπούνι (χλωρό και ξηρικό)
Αμπελοφάσουλο
Πηχιάρικο
Ζουρλό (από δω μέχρι εκεί κάτω και βγάζαμε
μέχρι τα Χριστούγεννα)
Ριζίτια (γίνονται κοντές)
Γλυκοκολόκυθα (Κολοκύθα)
Τύπου αργείτικο
Όχι γιατί πριν ωριμάσουν σκάνε
Για διατροφή των ζώων
28
Β. 2 Τέως Δήμος Αρχαίας Ιθώμης
Πίνακας 2. Ετήσια είδη που κατεγράφησαν σε χωριά του τ. δήμου Ιθώμης
Χωριό
Αριστοδήμειο
Είδος
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Σόργο
Βίκος
Μηδική
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Vigna radiata
Λούπινο
Κουκί
Φακή
Ρεβίθι
Αρακάς
Μπιζέλι
Λινάρι
Ντομάτα
Κολοκύθι
Βαλύρα
Αγγούρι
Μελιτζάνα
Καρπούζι
Πεπόνι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Πιπεριά
Μαρούλι
Λάχανο
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Ρύζι
Βίκος
Όνομα ποικιλίας και άλλες πληροφορίες
Γκρινιάς
Μαυραγάνι
Καμπέρα (βελτιωμένη)
Σκουπόχορτο
Τριφύλλι
Μπαρμπούνι
Τσαουλί
Μαυρομάτικο
Κατσικάντερο
Ψιλοφάσουλο
(μεγάλο)
Χοντροκατσαρή
Μηλιά
Αντζέ (βελτιωμένη)
Γλυκοκολόκυθο
Απλωτό
(στρογγυλό-πράσινο)
Αργείτικο
(μικρό, σαν καμπάνα)
Μάπα
Γκρινιάς
Μαυραγάνι
Καμπέρα (βελτιωμένη)
Εξαγγώνι
Κούκλα (άσπρο)
Γλασέ, καρολίν (βελτιωμένες)
29
Ρεβίθι
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Vigna radiata
Lab lab
Φακή
Λούπινο
Κουκί
Μπιζέλι
Λινάρι
Σουσάμι
Ντομάτα
Αγγούρι
Κολοκύθι
Νεροκολοκύθι
Λάχανο
Σινάπι
Ραδίκι
Αντίδι
Κουνουπίδι
Μαρούλι
Καρπούζι
Πεπόνι
Πιπεριά
Αρσινόη
Μελιτζάνα
Ρεπάνι
Αγκινάρα
Σκόρδο
Σιτάρι
Άνευρο
Τσαουλί
Ξεσπηνητό
Μαυρομάτικο
Πηχιάρικο
Μαυρομάτικο (μέσα στις κούκλες)
αμπελοφασουλο
Ψιλοφάσουλο
Τσικούρα ή ξυλοκερατίσιο
(μικρός σπόρος)
(πλατύς σπόρος)
(μεγάλος σπόρος)
(μικρός σπόρος)
Χοντροκατσαρή
Αντζέ, Ρόμα (Ιταλική) βελτιωμένες
Ριζίτικο
Γλυκοκολοκύθα
Κλούμπα ή φτιάλα
Μάπα
Ροϊδίκι
(ανοιχτό πράσινο)
(σκούρο πράσινο)
Αργείτικο
(μακριά)
(κοντή)
Καμπανωτή
(άγρια)
Γκρινιάς
Μαυραγάνι
Ψιλόσταρο
Ερέτρεια, καμπέρα (βελτιωμένες)
Κριθάρι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
30
Ρεβίθι
Φακή
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Lab lab
Μπιζέλι
Λινάρι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Ντομάτα
Αγγούρι
Πατάτα
Κολοκύθι
Λάμπαινα
Νεροκολοκύθι
Λάχανο
Κουνουπίδι
Λάχανο
Σινάπι
Μαρούλι
Μελιτζάνα
Πιπεριά
Μπάμια
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Αγκινάρα
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
Ρεβίθι
Μπιζέλι
Φακή
Κουκί
Αρακάς
Φασόλι
Άνευρο
Μπαρμπούνι
Τσαουλί
Μαυρομάτικο ή αμπελοφάσουλο
Πηχιάρικο ή κατσικάντερο
Τσικουρίτσα
(μακρύ)
Χοντροκατσαρή
Μηλιά
Ιταλική
Ριζίτης
Γλυκοκολοκύθα
Κλούμπα
Μάπα
(μακριά)
Καυτερή
(μακριά)
Άγρια
Γκρινιάς
Μαυραγάνι
Χοντροσίτι
Ερέτρεια, καμπέρα, Διασταύρωση
(βελτιωμένες)
Πλατοκούκι
Άνευρο
Μπαρμπούνι
31
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Lab lab
Λινάρι
Ντομάτα
Αγγούρι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Μπάμια
Μελιτζάνα
Πιπεριά
Κουνουπίδι
Λάχανο
Αγκινάρα
Κολοκύθι
Νεροκολοκύθι
Καρπούζι
Πεπόνι
Ζερμπίσι
Σπανάκι
Ραδίκι
Πατάτα
Ρύζι
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Αράβοσιτος
Βίκος
Λούπινο
Ρεβίθι
Μπιζέλι
Φακή
Κουκί
Φασόλι
Πηχιάρικο ή κατσικάντερο
Μαυρομάτικο
Τσικουρίτσα
Χοντροκατσαρή
Μήλο
Ιταλική
Αντζέ (βελτιωμένη)
(στρογγυλή)
(μακρουλή)
(στρογγυλή)
(μακρουλή)
Μάπα
(ήμερη)
(άγρια)
Γλυκοκολοκύθι
Καθιστό
Ριζίτης
Φκιάλη
(μαύρο, στρογγυλό)
Αργείτικο
Ξυλάγγουρο
Γκρινιάς
Μαυραγάνι
Ψιλόσταρο
Ερέτρεια, Νούμερο (βελτιωμένες)
(ντόπιο)
Αθηναίδα (βελτιωμένη)
(κίτρινο)
(μικρόσπερμη)
(πλατύσπερμη)
(με μεγάλο λοβό για χλωρό)
(με μικρό λοβό για φάβα)
Άνευρο
32
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Lab lab
Λινάρι
Ντομάτα
Αγγούρι
Μπάμια
Κολοκύθι
Νεροκολοκύθα
Λάχανο
Κουνουπίδι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Σινάπι
Μελιτζάνα
Αγκινάρα
Κοχύλι
Ραπανάκι
Κουνουπίδι
Πιπεριά
Μαρούλι
Πεπόνι
Καρπούζι
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
Φακή
Λόπι (Τσαουλί) – άσπρο, στρογγυλό
Λόπι (Τσαουλί) – άσπρο, μακρόστενο
Μπαρμπούνι
Τσαουλί (καφέ)
Κατσικάντερο ή πηχιάρικο,
κοντοπηχιάρικο
Κατσικάντερο ή πηχιάρικο - μακριά
Μαυρομάτικό
Τσικουρίτσα
Χοντροκατσαρή ή ζερμπισιώτικη
Ροζέ ή τριανταφυλλένια
Ζερμπισέϊκη
(στρογγυλή)
Σαλιάρα
Γλυκοκολόκυθο
Απλωτό
Κομποκολοκύθα
Ριζίτης
Μάπα
(άσπρο-στρογγυλό)
(μακρύ-άσπρο)
Αγκαθωτή
Ήμερη
(στρογγυλές-κοντές)
(μαύρο)
Γκρινιάς
Μαυραγάνι
Πλακούλα
Νούμερο (Βελτιωμένη)
Εξαγγώνι (πρώιμο)
(όψιμο)
(πλατύσπερμη)
(στρογγυλή)
33
Ρεβίθι
Κουκί
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Lab lab
Λινάρι
Ντομάτα
Αγγούρι
Μελιτζάνα
Μπάμια
Πιπεριά
Σπανάκι
Ραδίκι
Σπανάκι
Μαρούλι
Κολοκύθι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Αγκινάρα
Ρευματιά
Πατάτα
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Σμιγάδι
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
Κουκί
Φακή
Ρεβίθι
Φασόλι
Λόπι
Άνευρο
Μπαρμπούνι
Τσαουλί-καθιστό
Τσαουλί-καλαμιού
Κατσικάντερο ή πηχιάρικο
Χωραφίσιο ή Μαυρομάτικο
Τσικουρίτσα
Χοντροκατσαρή
Μηλιά
Τριανταφυλλένια
(έρπον-κοντό)
(μακρύ)
(στρογγυλή-μαύρη)
(στρογγυλή)
Ροϊδίκι
Ριζίτης
Απλωτό
Γλυκοκολοκύθα
(άσπρο-στρογγυλό)
(άσπρο-μακρύ)
Αγκαθωτή
Ήμερη
Γκρινιάς
Πλακούλα ή ψιλόσταρο
Μαυραγάνι
Ερέτρεια (βελτιωμένη)
Μαρτιάς
(κίτρινος)
(μικρόσπερμη)
(μεγαλόσπερμη)
Λόπι
Τσαουλί
34
Vigna unguiculata
Lab lab
Λινάρι
Ντομάτα
Αγγούρι
Λάχανο
Κουνουπίδι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Αγκινάρα
Πατάτα
Κολοκύθι
Χρυσότοπος
Νεροκολοκύθα
Μελιτζάνα
Μπάμια
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
Φακή
Ρεβίθι
Κουκί
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Lab lab
Λινάρι
Ντομάτα
Αγγούρι
Λάχανο
Κουνουπίδι
Μαρούλι
Μπρόκολο
Κολοκύθι
Νεροκολοκύθα
Μελιτζάνα
Πιπεριά
Μαυρομάτικο
Τσικουρίτσα
Χοντροκατσαρή ή κατσαρή
Μάπα
Αητοβουνέϊκο
Αγκαθωτή
Ήμερη
Σπούντα
Απλωτό
Ριζίτικο ή κομπίτικο
Γκρινιάς
Μαυραγάνι
Πλακούλα
(μικρόσπερμη)
(πλατύσπερμη)
Μαυροφάσολο
Μπιρμπίλα
Κατσικάντερο ή πηχιάρικο
Μαυρομάτικο
Τσικούρα
Κατσαρή
Χελώνα
Μάπα
Γλυκοκολόκυθα
Απλωτό
(πράσινη-μακρόστενη)
Κέρατο
35
Μαυρομάτι
Μπάμια
Αγκινάρα
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Πατάτα
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Σμιγάδι
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
Ρεβίθι
Φακή
Κουκί
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Lab lab
Λινάρι
Ντομάτα
Αγγούρι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Κολοκύθι
Νεροκολοκύθα
Αγκινάρα
(μακριά)
(αγκαθωτή)
Αραπάκι
Ασπρόσταρο
Γκρινιάς
Μαυραγάνι
Ψιλόσταρο
Κοντορόζα (ίσως βελτιωμένη)
Καμπέρα (βελτιωμένη)
Εξαγγώνι
Αθηναϊδα (βελτιωμένη)
(λεπτόσπερμη)
(ψιλό κουκί)
(χοντρό κουκί)
Άνευρο
Λόπι καθιστό
Κατσικάντερο
Ριζίτικο άσπρο
Ριζίτικο μπιρμπίλο
Τσαουλί
Πηχιάρικο
Μαυρομάτικο
Τσικουρίτσα
Χοντροκατσαρή
Μηλιά
Ιταλική-χοντρή
Ροζ (από Αυστραλία)
Καθιστό
(άσπρο)
Γλυκοκολόκυθο
Ριζίτικο
Κομπέρα
Φκιάλα
36
Μπάμια
Λάχανο
Κουνουπίδι
Αντίδι
Μαρούλι
Μελιτζάνα
Καρπούζι
Πεπόνι
Σαλιάρα
Μάπα
(κλειστό)
(μακριά)
(στρογγυλή)
Αργείτικο
Φωτο 2: Φασόλι τσικουρίτσα (Lab lab) από τη Βαλύρα
Φωτο 3: Μπάμια σαλιάρα από τον Χρυσότοπο
Β. 3 Τέως Δήμος Παπαφλέσσα
Πίνακας 3. Ετήσια είδη που κατεγράφησαν σε χωριά του τ. δήμου Παπαφλέσσα
Χωριό
Είδος
Μεταμόρφωση Σιτάρι
Όνομα ποικιλίας και άλλες πληροφορίες
Γκρινιάς
Μαυραγάνι
Ντεβές
37
Κριθάρι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
Φακή
Ρεβίθι
Κουκί
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Vigna radiata
Σουσάμι
Λινάρι
Ντομάτα
Αγγούρι
Λάχανο
Μαρούλι
Αγκινάρα
Κουνουπίδι
Πατάτα
Μπάμια
Κολοκύθι
Νεροκολοκύθα
Μελιτζάνα
Πιπεριά
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Καρπούζι
Πλακούλα
Χοντροσίτι
Κανμπέρα, Ερέτρεια, Κοντέρνα
(βελτιωμένες)
Τριμηνίτικο
Αλογοκρίθι
(κίτρινος)
Για ζωοτροφή και χλωρή λίπανση
Για ζωοτροφή (χοιρινά)
(μεγαλόσπερμη και μικρόσπερμη)
(χοντρό)
Πλατοκούκι
Λιανοκούκι
Τσαουλί
Καθιστό
Του καλαμιού
Άνευρο
Μπαρμπούνι
Λιαράκι
Μαύρο
Μακροφάσουλο
Πηχιάρικο
Μαυρομάτικο
Ψιλοφάσουλο
(κόκκινο)
Χοντροκατσαρή
Κατσαρή
(μεγάλη)
Μάπα
(μεγαλόφυλλο)
(άγρια)
Σπούντα - βελτιωμένη ποικιλία
Κομπερή
Μπομπόλα
Μαύρη - μακριά
Φλάσκα
Τσακώνικη
(καυτερή)
Άσπρο
Μαύρο
Βαρέλα
38
Πεπόνι
Μανιάκι
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Λούπινο
Φακή
Ρεβίθι
Κουκί
Τλούπα Χάνι
Φασόλι
Vigna unguiculata
Κολοκύθα
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Φακή
Ρεβίθι
Κουκί
Φασόλι
Vigna unguiculata
Λινάρι
Ντομάτα
Μελιτζάνα
Πιπεριά
Κολοκύθι
Παπαφλέσσα
Πατάτα
Κρεμμύδι
Καρπούζι
Πεπόνι
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Χειμωνιάτικο
Κίτρινο – στρογγυλό
Παλικαράκι
Αργείτικο
Γκρινιάς
Πλακούλα
Ξενωτικό
Για διατροφή των ζώων (χοιρινά) και για
ξηρό καρπό τη Καθαρή Δευτέρα
Πλατοκούκι
Ψιλοκούκι
Λόπι
Μαυρομάτικο
Κομπερή
Γκρινιάς
Μαυραγάνι
Άσπρο
Μαυρομάτικο
Κολοκύθα
Κολοκυθάκι
Άσπρο
Γκρινιάς
Μαυραγάνι
Πλακούλα
(πρώιμης σποράς)
(κανονικής σποράς)
Όχι ποικιλία αλλά σπορά σε μίγμα
κριθαριού και σταριού συνήθως ποικιλίας
Πλακούλας ή άλλος συνδυασμός
Σίκαλη
Βρώμη
39
Αραβόσιτος
Λούπινο
Βίκος
Φακή
Ρεβίθι
Κουκί
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Vigna radiata
Λινάρι
Ντομάτα
Αγγούρι
Κολοκύθι
Μαργέλι
Αγκινάρα
Μπάμια
Μελιτζάνα
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Λάχανο
Κραμβολάχανο
Κουνουπίδι
Μαρούλι
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Λούπινο
Φακή
Ρεβίθι
Κουκί
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna radiata
(κίτρινος)
Για ζωοτροφή (χοιρινά)
(μεγάλα)
(μικρά)
Λόπι (καθιστά)
Μπαρμπούνι
Μαυρομάτικο
Πηχιάρικο (κατσικάντερο)
Ψιλοφάσουλο
Χοντροκατσαρή
Μηλιά
Κομπερά
Βαρέλα (γλυκά)
Μπομπόλα
(Άγρια)
Μάπα
Χοντροσίτι
Μαυραγάνι
Λιανόσταρο
Κανμπέρα (βελτιωμένη)
Κριθάρι και σιτάρι
Για ζωοτροφή (χοιρινά), βραστά για
ανθρώπινη κατανάλωση
(χοντρό)
Πλατοκούκι (παρασκευή φάβας)
Λιανοκούκι
Άνευρο
Άσπρο
Τσαουλί
Μαυρομάτικο
Κατσικάντερα
Ψιλοφάσουλο
40
Λινάρι
Βαμβάκι
Αραχίδα
Ντομάτα
Αγγούρι
Μαρούλι
Κολοκύθι
Άγ. Απόστολοι
Μπάμια
Κραμβολάχανο
Λάχανο
Μελιτζάνα
Αγκινάρα
Πεπόνι
Καρπούζι
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Μηδική
Λούπινο
Φακή
Ρεβίθι
Κουκί
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Vigna radiata
Λινάρι
Πατάτα
Αγκινάρα
Ντομάτα
Αγγούρι
Μελιτζάνα
Κολοκύθι
Μπάμια
Λάχανο
Κρεμμύδι
Χοντροκατσαρή
Ροζ
Μηλιά
Κομπερά
Μπομπόλα
Μάπα
Παλικαράκι
(μαύρο-στρογγυλό)
Ξενωτικό = Χοντροσίτι
Πλακούλα
Ξυλόκαστρο (βελτιωμένη)
Κριθάρι και σιτάρι
(μεγάλο)
(μικρό)
Λόπι
Τσαουλί
Κατσικάντερο
Μαυρομάτικο
Ψιλοφάσουλο
Χοντροκατσαρή
(μαύρη-μακριά)
Τσακώνικη
Κομπερά
Μπομπόλα
Μάπα
41
Βλαχόπουλο
Σκόρδο
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Σμιγάδι
Αραβόσιτος
Βίκος
Μηδική
Λούπινο
Φακή
Ρεβίθι
Κουκί
Φασόλι
(Vigna unguiculata)
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Vigna radiata
Λινάρι
Ντομάτα
Αγγούρι
Λάχανο
Αγκινάρα
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Πιπεριά
Μελιτζάνα
Μπάμια
Κολοκύθα
Κούμαρο
Μαρούλι
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
Φακή
Ρεβίθι
Γκρινιάς
Χοντροσίτι
Πλακούλα
Κανμπέρα, Ερέτρεια, Κοντέρνα (βελτ.)
(βρώμη και κριθάρι)
(άσπρος)
Για διατροφή των ζώων=
Για αλεύρι
(σπάνια)
Πλατοκούκι
Λιανοκούκι
Τσαουλί (κατσικάντερο)
Μαυρομάτικο
Πηχιάρικο
Ψιλοφάσουλο
Χοντροκατσαρή, Κατσαρή
Μηλιά
(μεγάλο)
Μάπα
(άγρια)
(σαν αυγό)
(στρογγυλή)
Μπομπόλα
Γλυκολοκύθα
Κομπερή (πριν 30-40 χρόνια)
Γκρινιάς
Χοντροσίτι
Πλακούλα
Μαυραγάνι
Κοντέρνα (βελτιωμένες)
(πορτοκαλί)
Για διατροφή των ζώων
Χλωρή λίπανση
(σπάνια)
42
Κουκί
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Vigna radiata
Λινάρι
Ντομάτα
Λάχανο
Κουνουπίδι
Μπάμια
Πιπεριά
Μελιτζάνα
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Κολοκύθα
Χονδροκούκι (φάβα)
Ψιλοκούκι (για χοιρινά)
Μαυρομάτικο
Πηχιάρικο (κλαρωτό)
Ψιλοφάσουλο
Χοντροκατσαρή
Μηλιά
Μάπα
Μπομπόλα
Γλυκιά
Κομπερή
Φωτο 4: Φασόλι μαυρομάτικο από τη Μεταμόρφωση
Φωτο 5: Κολοκύθι μπομπόλα από τη Μεταμόρφωση
43
Β. 4 Τέως Δήμος Αλαγονίας
Πίνακας 4. Ετήσια είδη που κατεγράφησαν σε χωριά του τ. δήμου Αλαγονίας
Χωριό
Καρβέλι
Είδος
Σιτάρι
Κριθάρι
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
Φακή
Ρεβίθι
Κουκί
Φασόλι
Κραμβολάχανο
Σέσκουλο
Ντομάτα
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Μαρούλι
Ραπανάκι
Βλίτο
Αγκινάρα
Κολοκύθι
Αρτεμισία
Αγγούρι
Λεποντιά
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Λούπινο
Φακή
Φασόλι
Όνομα ποικιλίας και άλλες πληροφορίες
Μαυραγάνι
Τσουγκριάς
(ψιλή-καφέ)
(χοντρές)
Πλαγιομάλι
(στρωτό)
(αναρριχώμενο-καφέ σπόρος)
(αναρριχώμενο-μαύρος σπόρος)
(παραπλήσια με κατσαρή)
(για πελτέ)
(μαύρο)
(κόκκινο)
Ζουρλή
Στρογγυλή
Καθιστή
(είδος λαχανικού)
Μαυραγάνι
(σπάνια)
(κίτρινο)
(καθιστά)
(αναρριχώμενο-μαύρο)
(αναρριχώμενο-κόκκινο)
Λάχανο
44
Νέδουσα
Κουνουπίδι
Μαρούλι
Ντομάτα
Κολοκυθιά
Κρεμμύδι
Πατάτα
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Σόργο
Κεχρί
Βίκος
Λούπινο
Φακή
Λούπινο
Κουκί
Μπιζέλι
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Vigna radiata
Σουσάμι
Αραχίδα
Λινάρι
Πατάτα
Κραμβολάχανο
Σέσκουλο
Ντομάτα
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Μαρούλι
Παντζάρι
Μαϊντανός
Σέλινο
Αγκινάρα
Κολοκυθιά
Γκρινιάς
Μαυραγάνι
Ασπροσίτι
Κουρεμάδικο
Κανμπέρα, κοντέρνα (βελτιωμένες)
Εξαγγώνι
Σιτάρι και κριθάρι
(άσπρος)
Σκούπα
Βορί
Για διατροφή των ζώων (χοιρινά)
(μικρόσπερμη)
Πλατοκούκι-Χοντροκούκι (για φάβα)
(μικρό-μαύρο)
Γίγαντες
Λιαρίτσα (μπαρμπούνια)
Μαυρομάτικο
Πήχες
Πράσινο (χρώμα σπόρου)
Ημερολάχανο
Κατσαρή
Στρογγυλή
Άγρια
Τρελλή
Στρογγυλές
Κομποκολόκυθα
45
Ζουρλή
Μαχαλάς
Αγγούρι
Μπάμια
Μακεδονίτσι
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Σόργο
Βίκος
Λαθούρι
Λούπινο
Μπιζέλι
Φακή
Κουκί
Φασόλι
Πατάτα
Μαρούλι
Κραμβολάχανο
Λάχανο
Αγκινάρα
Ντομάτα
Αγγούρι
Μελιτζάνα
Σκόρδο
Κάτω Καρβέλι- Σιτάρι
Εμιαλοί
Κριθάρι
Σμιγάδι
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Σόργο
Βίκος
Λούπινο
Φακή
Κουκί
Άγρια
Μαυραγάνι
Ασπροσίτι
Τσουγκριάς
Κανμπέρα, Νούμερο (βελτιωμένες)
(χωρίς άγανο)
(με μικρό άγανο)
Σιτάρι και κριθάρι
(άσπρος)
Βορί (για διατροφή των ζώων)
(χρώμα άνθους μοβ, για σανό)
Πλαγομάλι, Χοντροκούκι
Άσπρο
Τσαουλί
Μπαρμπούνι-άνευρο
Μπαρμπούνι-λιάρα
Άλφα, Αραχωβίτσα, Πλάκα
(κατσαρό)
Ημερολάχανο
Μάπα
Άγρια
Κατσαρή
Μηλιά
Ιταλικιά (Μπουρνέλα)
Μαυραγάνι
Κανμπέρα, Διασταύρωση (βελτιωμένες)
Σιτάρι και κριθάρι
(κίτρινος)
Βορί (για διατροφή των ζώων)
(και για ψωμί)
(χοντρή)
Πλαγομάλι
46
Φασόλι
Vigna unguiculata
Αραχίδα
Πατάτα
Κραμβολάχανο
Μαρούλι
Κολοκυθιά
Ντομάτα
Πηγές
Αγγούρι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Σφολίτσι
Μαϊντανός
Σέλινο
Ραπάνι
Γογγύλι
Κοκκινογούλι
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Κεχρί
Βίκος
Λαθούρι
Λούπινο
Φακή
Κουκί
Φασόλι
Καπνός
Χασίς
Κραμβολάχανο
Σέσκουλο
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Ντομάτα
Μπαρμπούνι
Τσαουλί
Καθιστό (μαύρο)
Καθιστό (κόκκινο)
Μαυρομάτικο
Άλφα, Πλάκα, Μπάνερ κ.ά. βελτιωμένες
Ημερολάχανο
Τρελλή
Χοντροκατσαρή
Κατσαρή
Μηλιά
(κόκκινο)
Ιταλική (Μπουρνέλα)
Μαυραγάνι
Ασπροσίτι
Τσουγκριάς
Σπανό
Σιτάρι και κριθάρι
(κοντό-ξηρικό)
(ψηλό-αρδευόμενο)
Βορί
(χρώμα άνθους μοβ, για σανό)
(ψιλή)
Πλαγομάλι (μεγάλο)
Πλαγομάλι (μικρό)
Μπιρμπιλά (κόκκινα-μαύρα)
Γίγαντες
Ημερολάχανο
(λευκό)
Κατσαρή
47
Στρογγυλή
Μενινά
Μαϊντανός
Σέλινο
Άνηθο
Μυρώνι
Αγγούρι
Κολοκυθιά
Μαρούλι
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Κεχρί
Βίκος
Αρακάς
Λούπινο
Κουκί
Φασόλι
Αραχίδα
Μελιτζάνα
Κουνουπίδι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Ντομάτα
Μαϊντανός
Σέλινο
Λάχανο
Αγγούρι
Κολοκυθιά
Περιβολάκι
Νεροκολοκύθα
Μαρούλι
Μπάμια
Πατάτα
Αγκινάρα
Καρπούζι
Πεπόνι
Λίφη
Σιτάρι
Σφολίτσι
Μακριά
Μαυραγάνι
Διασταύρωση (βελτιωμένη)
Βορί
Πλαγομάλι
Καθιστό
Τσαουλί
Μπαρμπούνι
(κόκκινο)
Κατσαρή
Μάπα
Τρελλή
Γλυκιά
(άγρια)
Μαυραγάνι
Τσούγκριανη
Κανβέρα (βελτιωμένη)
Κριθάρι
Σμιγάδι
Βρώμη
Αραβόσιτος
48
Βίκος
Λούπινο
Κουκί
Φακή
Φασόλι
Κρεμμύδι
Αράχοβα
Σκόρδο
Ντομάτα
Αγγούρι
Μαρούλι
Πατάτα
Αγκινάρα
Καρπούζι
Σιτάρι
Κριθάρι
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
Κουκί
Φακή
Ρεβίθι
Αρακάς
Φασόλι
Λινάρι
Ντομάτα
Αγγούρι
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Λάχανο
Μαρούλι
Κολοκύθι
Πατάτα
Ελαιοχώρι
Σιτάρι
Πλαγομάλι
Μπαρμπούνι
Τσαουλί
Βατικιώτικο
Νεάπολης
Κατσαρή
(άγρια)
Ασπροσίτι
Βλαχόσταρο
Διμηνήτης
Μαυραγάνι
Τσούγκριανη
Κοντέρνα, Διασταύρωση (βελτιωμένες)
Εξαγγώνι
Πρωιμοκρίθι
Πλαγομάλι
(ψηλές)
Κεφαλλονίτικος
Αμερικάνικο
Μπαρμπούνι
Κατσαρή
Καλυβιώτικο
Τρελό
Γλυκό
Κοντό (κολοκυθάκι)
Άλφα, Κελεμπέκ, Τριμηνίτα, Μπάνερ
(βελτιωμένες)
Ασπροσίτι
Μαυραγάνι
49
Κριθάρι
Σμιγάδι
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Βίκος
Λούπινο
Κουκί
Φακή
Αρακάς
Λαθούρι
Φασόλι
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Λινάρι
Ντομάτα
Μαϊντανός
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Αγκινάρα
Μαρούλι
Κολοκύθι
Διάσελα
Ραπανάκι
Σπανάκι
Γογγύλι
Καρώτο
Πατάτα
Σιτάρι
Κριθάρι
Σμιγάδι
Βρώμη
Βίκος
Λούπινο
Κουκί
Λάχανο
Κρεμμύδι
Τσούγκριανη
Κοντέρνα, Καμβέρα (βελτιωμένες)
Εξαγγώνι
Πρωιμοκρίθι
Πλαγομάλι
(ψηλές)
(για φάβα)
(μαύρο-καθιστό)
Μπαρμπούνι (καθιστό)
Μπαρμπούνι (καλαμιού)
Τσαουλί (καλαμιού-άνευρο)
Τσαουλί (καθιστό)
Μαυρομάτικο
Πηχιάρικο (καλαμωτό)
Χοντροκατσαρή
Μηλιά
Ιταλική (από Καλαμάτα)
(άγριες)
(κοντό)
(μακρύ)
(αγκαθωτό)
(από Καλαμάτα)
Μαυραγάνι
Τσούγκριανη
Διασταύρωση (βελτιωμένες)
Πλαγομάλι
Μάπα
50
Λαδάς
Σκόρδο
Μαρούλι
Κουνουπίδι
Σπανάκι
Αντίδι
Πατάτα
Σιτάρι
Κριθάρι
Σίκαλη
Βρώμη
Λούπινο
Κουκί
Φασόλι
Αλαγονία
Πάνω Μεριά
(Αλαγονίας)
Ντομάτα
Αγγούρι
Κραμβολάχανο
Αγκινάρα
Κολοκύθι
Μαρούλι
Πατάτα
Σιτάρι
Κριθάρι
Σίκαλη
Βρώμη
Αραβόσιτος
Σόργο
Κεχρί
Βίκος
Λούπινο
Φακή
Λούπινο
Κουκί
Μπιζέλι
Φασόλι
Κραμβολάχανο
Ντομάτα
Κρεμμύδι
Σκόρδο
Μαρούλι
Κολοκυθιά
Μελιτζάνα
Ντομάτα
Πιπεριά
(αγκαθωτό)
Μαυραγάνι
Τσουγκριάς
(για φάβα)
(μαύρο-μικρό για φάβα)
(μαύρο-καθιστό)
Μπαρμπούνι
(κλαρωτό)
Μηλιά
(άγρια)
Τρελλή
Μαυραγάνι
Τσουγκριάς
(άσπρος)
Σκούπα
Βορί
Για διατροφή των ζώων (χοιρινά)
(μικρόσπερμη)
Πλαγομάλι-Χοντροκούκια (για φάβα)
Γίγαντες
Ημερολάχανο
Κατσαρή
Στρογγυλή
Χοντροκατσαρή
Μηλιά
Στρογγυλή σκούρα
51
Μελιτζάνα
Καρότα
Κουκί
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Λαθούρι
Βρώμη
Σίκαλη
Σμιγάδι
Αντίδι
Ραδίκι
Κολοκύθι
Λάχανο
Πατάτα
Αραβόσιτος
Σιτάρι
Κριθάρι
Λούπινο
Φακή
Ρεβίθι
Φασόλι
Γίγαντες
Σίκαλη
Μαϊντανό
Σέλινο
Σέσκλο
Λάχανο
Αγγουρίτσα
Σχολίτσι
Κέρατο
Καυτερή μικρή
Τσακώνικη
Φλάσκα
Όχι
Πλαγομάλι
Χοντροκούκι, το έτρωγαν χλωρό
Αμπελοφάσουλο
Πηχιάρικο (σήμερα από το εμπόριο)
Όχι
Έφτιαναν ψωμί
Όχι
Ιταλικά ραδίκι
Τρελό
Τσιμούλα, παραπούλι
Πλάκα
Μετά έφεραν την Τρεστίνα
Σπούντα
Πλακοτρεστίνα
Ντόπια, στρογγυλή και κόκκινη
Αραχοβίτια (λευκόσαρκη, αγριωπή)
Κούκλα (πρόσμιξη με σικάλευρο και
καλαμποκάλευρο)
Μαυραγάνι (μαύρα άγανα)
Τσουγκριάς (έσπερναν στα βουνά) εξαιρετικό
σιτάρι και εξαιρετικό ψωμί
Κοντερνα
Χοντρόσταχυ και χοντρό σπυρί και για
τραχανάδες
Σπανό (ασπροσίτι)
Καμπέρα = σπανό (βελτιωμένη)
Για τα μουλάρια
Ναι
Όχι
Μπαρμπούνι
Άσπροι γίγαντες
Βρίζα
Mεγάλα φύλλα στους κάμπους για διατροφή
των ζώων, πολλά παραπούλια, βραστό με
λάδι
(λαχανευόμενο)
Συγγενές με το μαιδανό, ψιλόφυλλο
52
Μπιζελι
Αρακάς
Φακή
Κολοκύθι
Κοντοκολοκύθι
Μακρύ
Β. 5 Τέως Δήμος Είρας
Πίνακας 5. Ετήσια είδη που κατεγράφησαν σε χωριά του τ. δήμου Είρας
Χωριό
Αμπελιώνα
Είδος
Σιτάρι
Σύριζο
Αραβόσιτος
Φασόλι
Vigna unguiculata
Ρεβίθι
Φακή
Πιπεριά
Πατάτα
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Σμιγάδι
Αραβόσιτος
Διμάνδρα
Φακή
Φασόλι
Vigna unguiculata
sbsp. unguiculata
Vigna unguiculata
subsp. sesquipedalis
Vigna radiata
Μπάμια
Κολοκύθα
Σιτάρι
Κριθάρι
Όνομα ποικιλίας και άλλες πληροφορίες
Χοντροσίτι
Κουραμπάτσι (χωρίς άγανο)
Ζουλίτσα (το καλύτερο σιτάρι)
Μεντάνα (την έφεραν μετά οι ιταλοί, με μισή
οκά αλεύρι έφτιαχναν 1200 γρ. ψωμί
Σπόρος κόκκινος σπανίως άσπρος, ξερικό
Μπαρμπούνι
Μαυρομάτικο, αμπελοάσουλο
(ψιλορεβιθι)
(ψιλή)
(μάλλον καυτερή κόκκινη)
Μαυραγάνι (σταμάτησαν το 1978)
Σκληρό
Νούμερο, Νίκη (βελτιωμένες)
Σιτάρι και κριθάρι
Άσπρο, αραποσίτι, κούκλα. Γλυκό στο
ψήσιμο, φτιάνανε άσπρο ψωμί, μπομπότα.
Τώρα το διατηρούν σαν κτηνοτροφή
Κόκκινο
Πετρωτό
Τζιφαράπη
Άνευρο πολύ αλλά χάθηκε ο σπόρος
Μαυρομάτικο, αμπελοφάσουλο πολλύ
Φιδιφάσουλο με πολύ καρπό
Ροβίτσα τα πράσινα (50 κιλά)
Πολύ παλιά
Μεγάλη όχι με λαιμό
Γκρινιάς (έβαζε μέχρι το 1990)
53
Βρώμη
Σμιγάδι
Αραβόσιτος
Βίκος
Φακή
Ρεβίθι
Κουκί
Φασόλι
Vigna unguiculata
sbsp. unguiculata
Vigna unguiculata
subsp. sesquipedalis
Αρακάς
Μπιζέλι
Λαθούρι
Λούπινο
Μαρίνα
Ντομάτα
Αγγούρι
Καρπούζι
Κολοκύθι
Φασόλι
Ροβίτσα
Σιτάρι
Αραβόσιτος
Μελιτζάνα
Πιπεριά
Κραμβολάχανο
Πεπόνι
Σπανάκι
Μαϊντανός
Ντομάτα
Στάσιμο
Πεπόνι
Σπανάκι
Κριθάρι
Βρώμη
Βίκος
Λαθούρι
Φακή
Φασόλι
Ντομάτα
Φασόλι
Κριθάρι και σιτάρι για ψωμί
Ξερικά (κόκκινα)
Για διατροφή των ζώων
Άσπρη
Μια ποικιλία. Τα έτρωγαν χλωρά.
Άσπρο άνευρο (μόνο για χλωρά)
Μαυρομάτικο, χωραφίσιο, κούφιο,
αμπελοφασουλο (χασανε τον παλιό σπόρο
που ήτανε ψιλούλια)
Φιδοφάσουλο
Όχι
Στην κατοχή
Το ζυμωνανε για ψωμί μαύρο .
Τα πηγαίνανε στο ποτάμι να ξεφαρμακώσει.
Τα άλεθαν για τα σπόρια
Όχι
Όχι
Ναι
Ξερικό (λόπι, άσπρο, μικρό)
Όχι
Τσιγρί (μέχρι το 1990)
Κοκκινοσίτι
Αραποσιτι, κόκκινο, το άσπρο δεν το
συνήθιζαν. Μέχρι το 1990
Από το εμπόριο
Από το εμπόριο
Κόκκινη
Ροζέ
Ξαγκώνι
25-20 χρόνια
Παλιά
Ροζέ
Άσπρο λόπι
Ζαργάνα ή πλατύ
54
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Vigna unguiculata
Ρεβίθι
Σκόρδο
Κουκί
Λαθούρι
Λούπινο
Λεποδιά
Κολοκύθι
Κουνουπίδι
Μπρόκολο
Λάχανο
Λαχανίδα
Κραμβολάχανο
Καρπούζι
Πεπόνι
Φακή
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Βίκος
Κακαλέτρι
Πέτρα
Αραβόσιτος
Vigna unguiculata
Σιτάρι
Βρώμη
Λαθούρι
Βίκος
Μπιζέλι
Λούπινο
Αραβόσιτος
Φασόλι
Σιτάρι
Φακή
Ρεβίθι
Αραβόσιτος
Λαχανίδα
Ντομάτα
Κολοκύθα
Τσαουλί
Μαυρομάτικο-χωραφίσιο
Μαυρομάτικο-Μικρό
Πηχοφάσουλο (τώρα από το εμπόριο)
Μεγάλο
Τα παλιό
(τώρα αγοραστά μεγάλα)
(παλιά μικρόσπερμο κουκί) Φάβα όχι
Μωβ σπέρνανε Για διατροφή των ζώων
Αλεύρι για διατροφή των ζώων
Σπέρνουν τον Μάρτη μαζί με τα άλλα χόρτα
και χλωρό κουκί
Τα παλιά. Κολοκύθα για πίτες
Ριζίτης (κολοκυθάκι από το εμπόριο)
Κολοκύθα κίτρινη για πίτες
(μετά το 1977)
Άσπρη (σπέρνανε με σιτάρι)
Μαυραγάνι (φαρδύ στάχυ)
Κουραμπάτσι (χωρίς άγανο)
Ζουλίτσα στου Σκληρου
Για διατροφή των ζώων
Για διατροφή των ζώων
Για διατροφή των ζώων (πουλούσαν τον
καρπό)
Αραποσίτι - κόκκινο (ψωμί μπομπότα)
Πηχοφάσουλο
Μαυραγάνι
Κουραμπάτσι δεν είχε άγανα
Για διατροφή των ζώων
(για χοιρινά)
Αραποσίτι
Λόπι
Χοντροσίτι
Ψιλή
Αγριορέβιθο (σκουρό καφέτι)
Αραβόσιτος -κόκκινος
Πιθαμή
55
Φασόλι
Σκληρού
Σπάρτο
Σιτάρι
Αραβόσιτος
Ροβίτσα
Κριθάρι
Φασόλι
Πατάτα
Κολοκυθιά
Ρεβίθι
Αγ. Σώστης
Φακή
Λαθούρι
Κουκί
Σκόρδο
Βρώμη
Σιτάρι
Σμιγάδι
Σίκαλη
Βίκος
Ρόβη
Φασόλι
Κολοκυθιά
Αραβόσιτος
Ρεβίθι
Φακή
Κουκί
Ντομάτα
Λόπι
Ασπρόμαυρο (Μπάρτσα)
Σπαρτίνα λιοπάνα
Ζουλίτσα (με άγανα, ξανθό με καλή απόδοση
και καλή ποιότητα)
Ασπροσίτι πιο ξάστερο (Νούμερο)
Ξερικός
Άσπρο
Κόκκινο
Κίτρινος
Το έλεγαν και ροβι - δεν έβαζαν
Στο φτωχό χωράφι στις άκρες
Φύτευαν αραβόσιτο μέσα στα φασόλια
Κοπριά από αλογοφούσκι
Κοντούλα άσπρη
Καθιστο (χωραφίσιο)
Ψιλά σκληρό. Φούσκωνε. Για διατροφή στα
χοιρινά
Ψιλή
Όχι
Ψιλοκούκι, μόνο για χλωρό
Φυτεύανε τον Οκτωβρη
Ζουλίτσα ξανθιά, Ζουλίτσα για μαύρο ψωμί
Χοντροσίτι, = Μαυραγάνι
Νούμερο =σπροσιτάρι (βελτιωμένη)
Όχι
ξερικά Λόπια άσπρα
Διάφορα χρώματα
Κομπίσια μικρή
Μεγάλη μακριά
Άσπρο. Το πιο καλό (το ζυμωνανε για
μπομπότα
Κόκκινος για φαγητό
Μεσαίο ρεβίθι τοπική παραγωγή
Μικρά λιγάκι προς το σκουρό
Τα μεγάλα άλεθαν Για διατροφή των ζώων
(γουρούνια)
Ψιλή
(μεγάλα κουκί)
Ντόπια
Μπερέκι (Μεγαλόπολη)
Ροζέ (Ζαχαρέικη, Ζαχάρω)
Λεπτοφλούδη
Αγγούρι
56
Νέδα
Σινάπι
Βλίτο
Φασόλι
Ντομάτα
Αγγούρι
Μελιτζάνα
Πιπεριά
Πατάτα
Κουκί
Ρεβίθι
Λαχανίδα
Λάχανο
Κουνουπίδι
Μπρόκολο
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Σίκαλη
Φακή
Ρόβη
Αραβόσιτος
(για έμπλαστρα)
Κατσαρή
Μαύρη στρογγυλή
Τσακώνικη με ρίγες
Φλάσκα
Κέρατο
Τουρκάκι
Μεγάλο και μακρύ
Μικρό για φάβα
(παλιό)
Ζουλίτσα (μαύρο με άγανο), πολύ μαύρο
ψωμί
Μαυραγάνι
Νούμερο
Αλευροκούκλα (πολύ γλυκό) φτιάχνανε ψωμί
Ξυλιάς (φτιαχάνε ψωμί)
Β. 6 Τέως Δήμος Τρίπυλας
Πίνακας 6. Ετήσια είδη που κατεγράφησαν σε χωριά του τ. δήμου Τρίπυλας
Χωριό
Σελλάς
Είδος
Ντομάτα
Πεπόνι
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Σίκαλη
Αραβόσιτος
Φασόλι
Φασόλι (Vigna)
Όνομα ποικιλίας και άλλες πληροφορίες
Χοντροκατσαρή
Σαγκρί ή σαγρί
Αργίτικο
Γκρινιάς
Πλακούλα
Όχι
Ξερική κούκλα
Ξερικό
Ντόπιο φασόλι χοντρό
Αμπελοφάσουλο
57
Κατσικάντερα
Πράσινο φασόλι, ψιλοφάσουλο
Λούπινο
Φακή
Ρεβίθι
Μπιζέλι
Λαθούρι
Λάχανο
Κουνουπίδι
Κρεμμύδι
Αντίδι
Μαρούλι
Αγγούρι
Πιπεριά
Ανυδρo
(Λεσοβίτι)
Μελιτζάνα
Σέσκουλο
Πατάτα
Κουκί
Αγκινάρα
Φασόλι (ροβίτσα)
Κουκί
Λούπινο
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Φασόλι
Φασόλι (Vigna)
Μελιτζάνα
Πιπεριά
Καλογερέσι
Σιτάρι
Κριθάρι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Φασόλι
Καρπούζι
Πεπόνι
Μελιτζάνα
Πιπεριά
Κολοκύθι
Ντομάτα
Όχι
Για φάβα (πλατιά έχει εξαφανιστεί)
Μάπα
Μακρόστενη (κέρατο)
Πράσινη
Κόκκινη
Καυτερή (γλάστρα)
Άγριες
Ψιλοφάσουλο
Πλατύ κουκί
Για φάβα
Για διατροφή των ζώων
Γκρινιάς (άσπρα άγανα, μεγάλο παχουλό,
απόδοση και ψωμί καλό)
Μαυραγάνι (δεν είχε απόδοση)
Λόπι
Αμπελοφάσουλο
Τσακώνικη
Στρογγυλή
Στενόμακρη
Πράσινη
Κούκλα
Κάτασπρο λόπι
Όχι
Αργείτικο
Όχι
Γλυκοκολοκύθα
Χοντροκατσαρές
58
Λατζουνάτο
Λινάρι
Φακή
Ρεβίθι
Μπιζέλι
Λαθούρι
Σιτάρι
Λούπινο
Αραβόσιτος
Φασόλι
Φασόλι (Vigna)
Φασόλι
Φακή
Ρεβίθι
Κουκί
Ντομάτα
Πιπεριά
Μελιτζάνα
Αγγούρι
Κολοκύθι
Τριπύλα
Λινάρι
Καρπούζι
Πεπόνι.
Μέντα
Δυόσμος
Μάραθο
Καρότο
Κουνουπίδι
Λάχανο
Κρεμμύδι
Μπρόκολο
Αρμπαρόριζα
Μαντζουράνα.
Σιτάρι
Σμιγάδι
Αραβόσιτος
Βίκος
Πατάτα
Φασόλι
Φασόλι (Vigna)
Φασόλι (Vigna)
Ντομάτα
Κολοκύθι
Αγγούρι
Τα έτρωγαν χλωρά
Όχι
Όχι
Γκρινιάς
Ασπρόσταρο
Πλακούλα
Κούκλα, κίτρινος
Άνευρο
Λόπι
Μαυρομάτικο
Πράσινο
Δεν έφτιαχναν φάβα
Χοντροκατσαρη
Όχι
Όχι
Ντόπιο λατζουνάτο
Κομπερή μικρή
Μπομπόλα
Όχι
Όχι
Όχι
Όχι
Όχι
Όχι
Γκρινιάς καλό ψωμί
Μαυραγάνι (μαλακό σιτάρι)
(σιτάρι και κριθάρι)
Κούκλα μικρή δεν φτούραγε
Χλωρή λίπανση
Σπούντα
Τσαουλί
Ψιλό φασόλι
Αμπελοφάσουλο
Χοντροκατσαρή
Βγάζει πολλά λουλούδια
Χάθηκε ο σπόρος
59
Ασούτενα
(Παλαια Βρύση)
Μπιζέλι
Αρακάς
Φακή
Ρεβίθι
Κουκί
Λαθούρι
Πεπόνι
Σιτάρι
Αραβόσιτος
Ρεβίθι
Κριθάρι
Βρώμη
Λούπινο
Φασόλι
Ραπτόπουλο
(Καρυοπούλα)
Σιτάρι
Βρώμη
Κριθάρι
Φασόλι
Αραβόσιτος
Ρεβίθι
Φακή
Κουκί
Ντομάτα
Αγγούρι
Μελιτζάνα
Πιπεριά
Κολοκύθι
Λυκουδέσι
Πεπόνι
Καρπούζι
Λαθούρι
Μπιζέλι
Αρακάς
Σιτάρι
Χλωρά
Όχι
Χοντρόσταρο δεν υπάρχει. Το σιτάρι είχε
άγανο (20 εκ με το άγανο)
Ξερικός
Ξερικό
Ξαγκώνι
Ντόπια τριμηνίτικη (1,5 μέτρο ύψος)
Μπαρμπούνι
Πηχιάρικο μακρύ
Κατσικάντερο με μαύρο σπόρο τα
αναρριχώμενα, καφέ
Ψιλοφάσουλο
Χοντρόσταρο
Αναρριχώμενα: αραβόσιτος με Φασόλι
Σαλιάρικα λευκά
Αμπελοφάσουλο, μαυρομάτικο
Ψιλοφάσουλο, ροβίτσα
Πολλές καλές
Γερανικό (ατομική χρήση)
Χοντροκατσαρή
Πράσινη
Κόκκινη
Μακρουλή
Κέρατο τουρσί
Μπομπόλα άφθονα
Κομβερή
Πολλά, σαγρί
Μακρουλό
Όχι
Όχι
Όχι
Γκρινιάς (στάχυ μεγάλο και φαινόταν σαν να
γκρίνιαζε)
Λιανόσταρο (κοντύτερο το στάχυ αλλά πιο
τσουπωτό)
60
Σμιγάδι
Κριθάρι
Βρώμη
Αραβόσιτος
Φασόλι
Φασόλι-(Vigna)
Ρεβίθι
Φακή
Ντομάτα
Αγγούρι
Πεπόνι
Κολοκύθι
Πατάτα
Καρπούζι
Πιπεριά
Λάχανο
Κουνουπίδι
Κραμβολάχανο
Σκόρδο
Κρεμμύδι
Μελιτζάνα
Ροδιά
(Λεντεκάδα)
Κουκί
Σιτάρι
Βρώμη
Κριθάρι
Σμιγάδι
Λούπινο
Ρεβίθι
Αραβόσιτος
Φασόλι
Μαυραγάνης
Κοντέρα
Διασταύρωση
(σιτάρι και κριθάρι)
Ξερική κούκλα
Ξερικό άσπρο
Μαυρομάτικο
Πράσινο φασόλι, ψιλοφάσουλο
Χοντροκατσαρή Tην φυτεύουν όψιμα. Πολύ
γλυκειά
Στρωτή κατσαρή
(μετά το 1950)
Σαγκρί ή σαγρί (Μετά το 1950) (Μέσα
κίτρινο, σχήμα οβάλ)
Στρογγυλό με ρίγες
Γλυκοκολόκυθο
Κομπερή με ανθό
Σπούντα
(μετά το 1950)
Φλάσκα
Όχι κερατο
Όχι Φλωρίνης
Όχι καυτερή
Μάπεα
Παλιά δεν το ξέρανε
Παλιό, μικρό με δυνατή μυρωδιά και γεύση
Παλιά τύπου τσακώνικη
Φλάσκα
Πιο μεγάλη και πλατιά
Γκρινιάς (ο σπόρος του εβγαινε πολύ έξω)
Ψιλοσίτι
Χοντροσίτι (μαύρο στάχυ)
Νούμερο (δεν είχε άγανο)
(Σιτάρι και κριθάρι)
Κίτρινος χωρίς δόντι
Αμπελοφάσουλο (μεγάλη παραγωγή, για
εμποριο)
61
Όχι πηχιάρικο
Άνευρο καθιστό
Τσαουλί
Ντομάτα
Πιπεριά
Κολοκύθι
Μελιτζάνα
Πεπόνι
Καρπούζι
Όχι
Όχι
Στρογγυλό πεπόνι σαγρί
Από τις παραπάνω καταγραφές είναι φανερή η μεγάλη αγροτική βιοποικιλότητα σε
τοπικές ποικιλίες αλλά και η απώλεια πολλών ποικιλιών σιτηρών, όπως θα διαπιστωθεί
παρακάτω. Ενδιαφέρουσα επίσης είναι η χωρική και υψομετρική κατανομή των
καλλιεργειών. Τέλος ενδεικτική των συγχύσεων που μπορούν να δημιουργηθούν είναι η
αναφορά βελτιωμένων ποικιλιών.
Φωτό 6: Φασόλι άνευρο από τη Βαλύρα
62
Γ. Καταγραφή των πολυετών τοπικών ποικιλιών
Γ. 1 Τέως Δήμος Λεύκτρου
Πίνακας 7. Ονόματα ποικιλιών πολυετών είδών που κατεγράφησαν σε χωριά του τ.
δήμου Λεύκτρου
Χωριό
Γιατραιίκα
Είδος
Αμπέλι
Αχλαδιά
Αμυγδαλιά
Βερικοκιά
Καρυδιά
Κερασιά
Μουριά
Συκιά
Δρυόπη
Αχλαδιά
Συκιά
Ζαχαρειά
Αμπέλι
Αχλαδιά
Όνομα ποικιλίας και άλλες πληροφορίες
Αγούμιστο
Αετονύχι
Ελιά
Μαύρο (για κρασί)
Ροδίτης
Φιλέρι
Αυγουστάπιδο (σφονδυλάπιδο)
Βασιλάπιδο
Θεριστάπιδο
Κολοκυθάπιδο
Κοντούλα
Νοστόλι
Χειμωνάπιδο
Καίσι
Αυγουλοκάρυδο
Πετροκάρυδο
Αγριοκεράσι
Λαμπουδοκέρασο
Πετροκέρασο
Ασκαδαρόσυκο (τσαπελόσυκο)
Καλαμπανά
Κοκκινόσυκο
Κορακόσυκο
Χοντρόσυκο
Αυγουστάπιδο
Δροσάπιδο
Λιανάπιδο
Ασκαδαρόσυκο
Ασπρόσυκο
Λιανόσυκο
Χοντρόσυκο
Αγούμιστος άσπρος
Αετονύχι (φτανύχι)
Ελιά
Ροδίτης
Σιδερίτης
Αυγουστάπιδο
63
Ελιά
Καρυδιά
Κορομηλιά
Λεμονιά
Μανταρινιά
Πορτοκαλιά
Συκιά
Ελαιοχώρι
Φραγκοσυκιά
Αμπέλι
Αχλαδιά
Βερυκοκιά
Μπουρνελιά
Συκιά
Εξωχώρι
Αμπέλι
Αχλαδιά
Αμυγδαλιά
Βερικοκιά
Ελιά
Καρυδιά
Κερασιά
Θεριστάπιδο
Κοντούλα
Νοστόλι
Χοντρολιά
Μαύρη Καλαμών
Καλαμπανάς
Κοκκινόσυκο
Λιβανόσυκο
Χοντρόσυκο
Αγούμιστο
Αετονύχι
Αυγουστάπιδο
Βασιλάπιδο
Δροσάπιδο
Θεριστάπιδο
Κουτσουράπιδο
Καϊσι
Ασκαδαρόσυκο
Ασπρόσυκο
Χοντρόσυκο
Αγούμιστος άσπρος
Αγούμιστος μαυρος
Αετονύχι άσπρο
Αετονύχι μαύρο
Ελιά ή Μαυρελιά (αετονύχι μαύρο)
Κρασοστάφυλο
Σιδερίτης
Σουλτανίνα
Φράουλα
Αυγουστάπιδο
Θεριστάπιδο
Κοντούλα
Νοστόλι
Αφραμύγδαλο ή αφράτο
Πετραμύγδαλο
Καίσι
Ματσολιά (Χοντρολιά)
Ψιλολιά
Τσακιστολιά
Κόκκινο
64
Λεμονιά
Μπουρνελιά
Πορτοκαλιά
Ροδιά
Συκιά
Κάμπος
Αμπέλι
Αχλαδιά
Αμυγδαλιά
Βερικοκιά
Ελιά
Καρυδιά
Λεμονιά
Πορτοκαλιά
Ροδιά
Συκιά
Καρυοβούνι
Αμπέλι
Αχλαδιά
Αμυγδαλιά
Ελιά
Καρυδιά
Μουριά
Ροδιά
Συκιά
Κοινό
Ψιλόφλουδο
Ασκαδαρόσυκο (ξηρό Καλαμών)
Αυγόσυκο
Καστανόσυκο
Κοκκινόσυκο
Λιβανόσυκο
Μαυρόσυκο όψιμο
Μπλιακόσυκο
Πρωτόσυκο
Χοντρόσυκο
Αετονύχι
Μαυροστάφιλο
Ροδίτης
Φιλέρι
Αγριάπιδο
Βουτύρου
Κολοκυθάπιδο (χειμωνιάτικο)
Κορωνέικη
Μπουράκλς (Χοντρολιά)
Μέρλιν
Ασκαδόσυκο
Δίφορη
Αγούμιστο μαύρος
Επτανύχι λευκό
Κρασοστάφυλο
Μαυροστάφιλο
Αυγουστάπιδο
Βασιλάπιδο
Δροσάχλαδι
Αφράτο
Πετραμύγδαλο
Χοντρολιά
Λιανολιά
Αφράτο
Σκληρό
Ασκαδαρόσυκο
Ασπρόσυκο
65
Κάτω Χώρα
Εξωχωρίου
Αμπέλι
Αχλαδιά
Βερικοκιά
Λεμονιά
Μανταρινιά
Μπουρνελιά
Νεραντζιά
Πορτοκαλιά
Συκιά
Κάτω Χώρα
(Μηλιά)
Αμπέλι
Αχλαδιά
Ελιά
Καρυδιά
Καστανιά
Κερασιά
Μουριά
Μπουρνελιά
Συκιά
Κυβέλεια
Αμπέλι
Αμυγδαλιά
Αχλαδιά
Βερικοκιά
Ελιά
Καρυδιά
Μαυρόσυκο
Αγούμιστος
Αετονύχι ασπρο
Λευκή σταφύδα
Μαυρελιά
Αυγουστάπιδο
Βουτυράχλαδο
Θεριστάπιδο
Κοντούλα
Καίσι
Μέρλιν
Ασκαδαρόσυκο
Ασπρόσυκο
Κοκκινόσυκο
Μπλιακόσυκο ή μπιαλάκα (φασκάδι)
Αγούμιστος λευκός
Αγούμιστος μαύρος
Επτανύχι
Μπουράκλα
Χονδρολιά
Ψιλολιά (Λαδολιά)
Ασκαδαρόσυκο
Μαυρόσυκο
Αγούμιστος άσπρος
Αγούμιστος μαύρος
Αετονύχι
Κρασοστάφυλο
Ροδίτης
Φιλέρια
Βασιλάχλαδο
Δροσάχλαδο
Κοντούλα
Κουντουράχλαδο (=Αυγουστάπιδο;)
Λιανολιά (Κορωνεικη)
Χοντρολιά
Μαλακό κελυφος
66
Σκληρό κέλυφος
Κερασιά
Ροδακινιά
Ροδιά
Συκιά
Λάκκος
Αμπέλι
Αμυγδαλιά
Αχλαδιά
Ελιά
Λεμονιά
Πορτοκαλιά
Συκιά
Μηλιά
Αμπέλι
Αχλαδιά
Βυσσινιά
Κερασιά
Συκιά
Στούπα
Αμπέλι
Αχλαδιά
Βερικοκιά
Λεμονιά
Μανταρινιά
Μπουρνελιά
Πορτοκαλιά
Συκιά
Χώρα (Εξωχώρι) Αμπέλι
Ασκαδαρόσυκο
Θεριστόσυκο
Αγούμπιστος
Φτανύχι
Ελιά (ειπε στο Εξωχωρι)
Πετραμύγδαλο
Αυγουστάπιδο
Θεριστάπιδο
Νοστόλι
Λιανολιά-Κορωνέικη
Τσακιστολιά
Χοντρολιά-Καλαμών
Ασπρόσυκο
Μπιαλακόσυκο
Χοντρόσυκο
Αγούμπιστος
Πετροκέρασο
Μαγιάτικες
Ασκαδαρόσυκο
Αυγουστόσυκο
Λιανόσυκα
Μαύρο
Άσπρο
Αετονύχι
Ελιά
Μοσχάτο
Ροδίτη
Αυγουστάπιδο
Βασιλάπιδο
Δροσάπιδο
Ζαχαράπιδο
Θεριστάπιδο
Καϊσι
Λιανόσυκο
Χοντρόσυκο
Αγούμιστος άσπρος
67
Αμυγδαλιά
Αχλαδιά
Βερικοκιά
Μηλιά
Μπουρνελιά
Νεραντζιά
Ροδακινιά
Ροδιά
Κορομηλιά
Συκιά
Εξωχώρι
(Ανδρούβιστα)
Συκιά
Αμυγδαλιά
Αχλαδιά
Ελιά
Αγούμιστος μαύρος
Αετονύχι
Γλυκερίθρα
Ελιά
Επτανύχι μαυρο
Φράουλα ντόπια
Πετραμύγδαλο
Αγριαπιδιές
Αποστολιάτικο = Νοστόλι
Αυγουστάπιδο
Βουτηράχλαδο (Αγ.Σοφια)
Ζαχαραπιδο
Θεριστάπιδο
Κοντούλα
Καισι ντόπιο
Μικρό, πρασινοκίτρινο
Μικρό
Μανιάτικο
Ντόπιο
Σκληβιές
Ασκαδαρόσυκο
Ασπρόσυκο
Αυγόσυκο = Πρωτόσυκο
Δίφορη = Μαγιάτικη
Καστανόσυκο
Κοκκινόσυκο
Λιβανόσυκο
Μπιλάκα
Χοντρόσυκο
Τσαπέλα ξερό φαγουλάρικο
Μαυρόσυκο
Χοντρόσυκο (τα καλυτερα σαν λουκούμι)
Λιβανόσυκο
Μπιαλακόσυκο (όψιμο)
Ασκαδαρόσυκο, Ασκάδι (για τσαπέλες)
Αφράτο (σπάζουν εύκολα)
Σκληρό (σπάζουν με πέτρα)
Αυγουστάπιδο (μόνο κομπόστα) και γλυκό
(είναι στιφά)
Ζαχαράπιδο (Ιούλιο- Αύγουστο) πολύ ωραία
Λιανολιά (φαγουλάρικες)
Ματσολιά (φαγουλάρικη) Εχει αλλο φυλλο
απο της λιανολιας.
Καρυδολιά (σαν ψιλό καρυδι)
Λαδερή
Μαύρη (φαγουλάρικη)
68
Αμπέλι
Προσήλιο
Μουριά
Καρυδιά
Μηλιά
Ροδακινιά
Ροδιά
Βερικοκιά
Πορτοκαλιά
Λεμονιά
Μανταρινιά
Ελιά
Λεμονιά
Καρυδιά
Αχλαδιά
Μπουρνελιά
Αμπέλι
Συκιά
Αμυγδαλιά
Καταφύγι
(πρώην
Κοτζολαιμέικα)
Ελιά
Αμπέλι
Μπουρνελιά
Μεσπιλιά ή
Μουσμουλιά
Αχλαδιά
Καλαματιανή
Τσακιστολιά (ξεβροχιάζονται με λεμόνι)
Φτανύχι άσπρο Έχει ακόμα στο χωριό σε
κληματαριές
Φτανύχι μαύρο
Αγούμπιστος Άσπρος (στρογγυλό)
Αγούμπιστος μαύρος
Για τους μεταξοσκώληκες
Στα Ντουμπίτσια (έχει υψόμετρο)
ΌΧΙ
Λίγες
Όχι
Ο καθένας λίγα
Ο καθένας λίγα
Όχι
Ψιλολιά (για λάδι)
Καλαματιανή (για επιτραπέζια)
Όχι
Νοστόλ
Αγράπιδο
Αετονύχι ή φτανύχι (κληματαριές)
Φτανύχι άσπρο (σαν ελιά καλαματιανή στο
σχήμα)
Φτανύχι μαύρο
Φράουλα
Κυρίως μαύρα σύκα φαγουλάρικα
Άσπρο φαγουλάρικο
Όχι τσαπέλα ή ασκάδι γιατί ο τοπός τους ήταν
ξερός
(μικρό αμύγδαλο, ακόμα υπάρχει)
(μεγάλο)
(το τρώνε και πράσινο)
Λιανολιά ή κορωνέικη
Χοντρολιά
Μάτσα ή τσακιστή
Καλαματιανή (ίδια με μάτσες;)
Αετονύχι ή φτανύχι άσπρο
Φιλέρι (μικρή ρώγα στρογγυλή, μυρωδάτο)
Ελιά (μαύρη μεγάλη ρώγα σαν Καλαμών)
Αγούμπιστος (πιο στρογγυλή ρώγα)
Υπάρχουν πάνω από 70 ετών
Σκλιβιά (αυτοφυής μπουρνελιά στο βουνό)
Απίδια πολλά
69
Κοντούλα
Νοστόλια (τρώγεται με όλη την φλίδα είναι
μικρό, ωριμάζει Αύγουστο και μετά
Θεριστάπιδο (τον Ιούνιο) (άμα έχει
μισομεστώσει και καθαρίσεις τη φλίδα
τρώγεται)
Μηλάπιδο (ωριμάζει μετά τα θεριστάπιδο)
Ζαχαράπιδο σπάνια (στην Καρδαμύλη έχουν)
Μηλιά
Καρυδιά
Αμυγδαλιά
ΤσέριαΓιατραιικα
Ξινά
Ελιά
Αχλαδιά
Κυδωνιά
Συκιά
Ροδιά
Μηλιά
Βερικοκιά
Μπουρνελιά
Κορομηλιά
Ροδακινιά
Αμυγδαλιά
Καρυδιά
Λίγες στο Καταφύγι, από τα 1400 και κάτω
πολλές καρυδιές, κίτρινο αφράτο
Είχε πολλές το Καταφύγι αλλά Όχι σήμερα
ΑγρΑμυγδαλιά πολλές
Ένα κεντράδι που τα κανει διπλά, στρογγυλό
Ένα κεντράδι εισαγόμενο το έφεραν το 1970
από το Κιάτο
(λίγα)
Κορωνέικη
Μάτσα
Αυγουστάπιδο
Σφοντυλάπιδο (στρογγυλό σαν σφοντύλι)
Νοστόλια
Θερστάπιδο (ωραίο, πρώιμο, μικρό,
εύγευστο)
Βασιλάπιδο (βασιλικό, λίγο στυφό, ωραία
μυρωδιά, 15 Αυγούστου)
Κοντούλα (διαφορετική από τις σημερινές)
Χειμωνάπιδο (όταν μαζεύαμε τις ελιές
Νοερή-Δεκάμερο αλλά πριν μεστώσουν
πέφτουν)
Μηλάπιδο δεν είχαν (ναι στο Καταφύγι)
Κολοκυθάπιδο (άσχημο σχήμα, μεγάλο,
πρώιμο)
Καλαματιανό (ασκαδαρόσυκο, τσαπελόσυκο,
άσπρο, μικρούλι, λουκούμι, μετά τον
Αύγουστο)
Κοκκινόσυκο
Κορακόσυκο (μεγάλο μαύρο σαν κόρακας)
Χοντρόσυκο (μαύρο πεντάγλυκο)
Ροϊδι
Όχι
Καϊσι, δεν διατηρείται: 1-2 χρόνια και μετά
ξεραίνονται
Όχι
Όχι
(αμυγδαλάκι γλυκό)
Αυγουλοκάρυδο
70
Κερασιά
Μουριά
Αμπέλι
Καρδαμύλη
Κάλυβες
Ελιά
Χαρουπιά
Ροδιά
Πορτοκαλιά
Κιτρολεμονιά
Πετροκάρυδο
Αφράτο
Λαμπουδοκέρασο
Πετροκέρασο
Αετονύχι ή φτανύχι άσπρο
Επτανύχι (το κρασί το φέρνανε από την Πύλο
και την Καλάματα)
Ροδίτης
Ελιά (σαν μαύρο αετονύχη μετά το 1960)
Αγούμπιστος
Φιλέρι
Μαυρούδι
Χαρουπάλευρο για ζωοτροφή
Κοντούλα
Γκορτσιά
Φραγκοσυκιά
Αμπέλι
Συκιά
Μανταρινιά
Κερασιά
Βερικοκιά
Ροδακινιά
Μουσμουλιά
Αχλαδιά
Αμυγδαλιά
Αμπέλι
Συκιά
Μαύρο
Άσπρο
Μοσχάτο
Όχι
Καϊσι
Γερμαδιά
Ζαχαράπιδο (σκουληκιάζει όταν πάνε να
μεστώσουν)
Νοστόλι
Κοντούλα
Αγραπίδι σαν κεράσι
Θερσιτάπιδο
Αυγουστάπιδο (γλυκό)
(μαλακό αμύγδαλο)
Πετραμύγδαλο, όχι μεγάλος καρπός
Αφραμύγδαλο
Μικρό νόστιμο φλίδα σαν κάρπο
Επτανύχι
Αγούμπιστο άσπρο
Αγούμπιστο μαύρο
Σταφίδα ψιλή άσπρη
Φράουλα (αργά τον Οκτώβρη)
Χοντρόσυκο (μαύρο, χοντρό, σαν μέλι)
Ασκάδι άσπρο
71
Προαστίο
Μπουρνελιά
Λεμονιά
Πορτοκαλιά
Μανταρινιά
Ροδιά
Αχλαδιά
Κυδωνιά
Μηλιά
Βερικοκιά
Συκιά
Ελιά
Αμπέλι
Πρίμπιτσα
Αγ. Σοφία
(Γούρνιτσα)
Κερασιά
Βυσσινιά
Δαμασκηνιά
Ροδακινιά
Μουριά
Μπουρνελιά
Μουσμουλιά
Συκιά
Μουριά
Ελιά
Χαρουπιά
Ελιά
Μπιαλακόσυκο (μπιαλάκιο) (άσπρο μέχρι τον
Γενάρη)
Όχι
(σε ποτιστικούς κήπους)
Ξινό πορτοκάλι με λεπτή φλούδα
Κόκκινο ρόδι μέσα έξω μεγάλο
Άσπρο μέσα, έξω, μικρό
Κοντοποδαρούσα
Κοκκινάπιδο
Ζαχαριά
Αυγουστάπιδο
Γυαλιστερό
Θεριστάπιδο
(σε ποτιστικούς κήπους)
Δενδρόμηλο
Χαμηλούλα
Άσπρο μικρό
Άσπρο μεγάλο
«Σπασμένο» κόκκινο
Καίσι μικρό
Καίσι μεγάλο
Χοντρόσυκο
Κοκκινόσυκο
Λιβανόσυκο
Φαουλιάρικα
Ασκαδόσυκο, τσαπελόσυκο
Λιανοελιά (λαδιού)
Χοντρολιά
Φραούλα
Φτανύχι
Άσπρο
Επτανύχι άσπρο
Κόκκινο
Όχι
Όχι
Όχι
Λίγο
Για διατροφή των ζώων
Λιανολιά
Κορωνέικη
Καλαματιανή
72
Λεμονιά
Πορτοκαλιά
Κιτριά
Μηλιά
Ροδακινιά
Κυδωνιά
Βερικοκιά
Ροδιά
Μπουρνελιά
Αμυγδαλιά
Συκιά
Καρυδιά
Νεοχώρι
Ελιά
Αχλαδιά
Πύργος
Πορτοκαλιά
Κυδωνιά
Ελιά
Συκιά
Αχλαδιά
Καστάνια
Χαρούπια
Κερασιά
Μηλιά
Κερασιά
Βυσσινιά
Αχλαδιά
Δαμασκηνιά
Καρυδιά
Αμυγδαλιά
Σαϊδόνα
Κερασιά
Καρυδιά
(προς το Πλάτανο που είχαμε νερό)
Πολλές
Αφράτο (σπάζει και με το χέρι)
Σκληρό (πετραμύγδαλο)
Μπιαλακόσυκο
Υπάρχουν. Παλιά δεν είχαν. Όλα στον Αγ.
Δημήτρη (Μηλιά, κερασιά, καρυδιά λόγω
ψύχους)
Χοντρελιά (φυτεύουν τη δεκαέτια του 1950)
Πρίν δεν θέλανε γιατί δεν θα είχανε στ΄σρια
(στα γοντίνια)
Μπουράκλα
Καλαματιανή
Κοντούλα
Κρυστάλι
Απίδι, αγράπιδο (Σεπτέμβρη, Οκτώβρη)
Όχι από Στούπα
Όχι
Λιανολιές
Μπουράκλα ή καλαματιανή
Μαυρόσυκο
Ασπρόσυκο
Κοντούλα
Αυγουστάπιδο
Για χοιρινά
Λίγα δέντρα
Κόκκινο μέτριο
(άγριο)
(στον Αγ. Κωνσταντίνο)
Γκορτσιά
Όχι
Πετροκάρυδο σκληρό, νόστιμο
Αφράτο
Πετραμύγδαλο
Αφράτο
(στο πρώην μοναστήρι Μπαρμπενίτσα στα
πλατώματα
Μια βδομαδα μαζευάμε καρύδια αφράτα πιο
πολύ. Αν βαράγες τις καρυδιές δυνατά
σπαζάνε
Συκιά
73
Στούπα
Βυσσινιά
Καστανιά
Αμυγδαλιά
Μηλιά
Πορτοκαλιά
Λεμονιά
Νερατζιά
Συκιά
Μουριά
Απιδιά
Αμπέλι
Νομιτσί
Φραγκοσυκιά
Συκιά
Πορτοκαλιά
Λεμονιά
Αμπέλι
Αχλαδιά
Νομιτσί
(Τριστιάνα)
Δαμασκηνιά
Μπουρνελιά
Κορομηλιά
Ροδιά
Αχλαδιά
Συκιά
(πιο κοντά στην Σαϊδόνα)
(στο Προαστίο)
Ξυνόμηλο
Χαμόμηλο (γινότανε σαν θάμνος)
Φιρίκι
Γλυκό
Ντόλτσα
Κοκκινόσυκο
Ασκαδαρόσυκο - τσαπέλα
Χοντρόσυκο
Αυγόσυκο
Μεταξόσυκο, λεπτόφλουδα σαν μετάξι,
κίτρινο
Ως αποξηραμένη τροφή στα ζώα
Αγούμπιστο
Εφτανύχι σαν το αετονύχι
Άσκαδαρο - τσαπελόσυκο
Μαύρο φαγουλάρικο
Επτανύχι
Δροσάπιδο
Βασιλάπιδο
Κοντοποδαρούσα ή κοντούλα
Όχι
Αφροροδιά μόνο στην Τριστιάνα
Κοντοποδαρούσικο
Ασκουλάχλαδο (πρώτα ωριμάζανε στις
Παγάνες)
Ζαχαράπιδο (ωρίμαζε στο λιομάζωμα μεχρι
τον Νοέμβρη, τα μεγαλύτερα)
Δροσάπιδο (δροσάχλαδο) (ωρίμαζε δεύτερο)
Βασιλάπιδο
Ασκάδι
Μελόσυκο
Μακρουλόσυκο
Θεριστόσυκο
Φτιάχναμε σκοπαίδες. Όχι τσαπέλες. Από τα
σύκα που έφερνα όσα μενανε τα πήγαινε στην
λιάστρα, σε καυτό νερό και ένα ποτήρι
74
Κάτω Ριγκλια
Βερικοκιές
Πορτοκαλιά
Μανταρινιά
Λεμονιά
Μουριά
Πορτοκαλιά
Λεμονιά
Ροδιά
Ελιά
Αχλαδιά
Αμυγδαλιά
Συκιά
Ανω Ρίγκλια
Πλάτσα
Μουριά
Μηλιά
Καρυδιά
Ελιά
Συκιά
Πορτοκαλιά
Μανταρινιά
Κυδωνιά
Αχλαδιά
Λεμονιά
Αμπέλι
Ελιά
Αμυγδαλιά
κονιάκ ή ούζο
Μαυρόσυκο
Παλιό
(παλιά γιά το μετάξι 1959)
Ξυνοπορτόκαλο
Κορωνέικη
Καλαμών
Κοντούλα
Ασκούλα
Βασιλαπιδο
Δροσοαπίδι
Αφραμύγδαλο
Πετραμυγδαλο
Μελόσυκο
Χοντρόσυκο
Λιανόσυκο (έκανε την καλύτερη σκωπάιδα)
Ασπρόσυκο
Ασκαδαρόσυκο, ασκαδαριά
Όχι
Όχι
Ασπρόσυκο
Ασκαδαρόσυκο
Μελόσυκο
Θεριστόσυκο
Μέρλιν
Ψήναμε στον φούρνο (παλιά είχαμε)
Δροσάχλαδο
Βασιλάπιδο
Θεριστάπιδο
Αυγουστάπιδο
Ζαχαράπιδο
Ασπροστάφυλο (κληματαριά)
Μαυροστάφυλο(κληματαριά)
Χοντρολιά
Πετραμύγδαλο
Αφράτο
Μουσμουλιά
Κορομηλιά
75
Πηγή
(πρώην Λόσνα)
Ροδακινιά
Μουριά
Πορτοκαλιά
Λεμονιά
Καρυδιά
Χαρουπιά
Κερασιά
Μουσμουλιά
Μπουρνελιά
Συκιά
Αμυγδαλιά
Κυδωνιά
Μηλιά
Θαλάμες
(πρώην
Κουτηφάρι)
Αμυγδαλιά
Συκιά
Αχλαδιά
Μηλιά
Καρυδιά
Πορτοκαλιά
Μανταρινιά
Λεμονιά
Νερατζιά
Κυδωνιά
Ροδιά
Μουσμουλιά
Δαμασκηνιά
Ροδακινιά
Με γεύση ξεχωριστή δεν υπάρχουν πια
Μελισσόμουρο
Μεγάλη παραγωγή (τροφοδοτούσαν όλα τα
χωριά γύρω)
Μεγάλη παραγωγή(τροφοδοτούσαν όλα τα
χωριά γύρω)
στα ρέματα
Τα λέγανε σεράσια στην Μάνη και έχανε
παρά πολλά, τα μάζευαν και τα δίνανε στα
ζώα ολόκληρα και τα ζώα «πετούσαν» τα
κουκούτσια
Όχι
Όχι
Όχι
Μαυρόσυκο
Ασπρόσυκο
Ασκαδάρα, τσαπέλα, Όχι για να πουλήσουν
Πικραμύγδαλο (άγριο στα κτήματα)
Πετραμυγδαλο (σκληρό μόνο στο σπίτι)
Αφραμύγδαλο
Ελάχιστα
Όχι
Πετραμύγδαλο (μικρό, στρογγυλό)
Αφραμυγδαλο (στενόμακρο και αφράτο)
Ασκαδια (πράσινο χρώμα) (μεγάλη
παραγωγή)
Μελόσυκο (μικρό, κιτρινωπό) για φρέσκο
φάγωμα (κάποιες φορές και σκοπαίδες).
Υπάρχουν αλλά όχι πολλά
Μαύρο σύκο, τρώγεται φρέσκο
Αγριόσυκα (Μάιο μήνα φτιάχνουνε γλυκό)
Τα κόβανε και τα βάζανε στις συκιές για να
κρατάνε το «κουνούπι»
Κοντοποδαρούσα, χλωροφάι και κομπόστα
Αφρόμηλο
Αφροκάρυδο
Πετροκάρυδο (κομπόστα καρυδάκι γλυκό)
Λεπτοφλουδο, ξινό, δεν είναι τα ντόλτσα και
μέρλιν, μόνο για πορτοκαλάδες
(ξινά με τα κουκούτσια) ίσως έχει άκομα
στην Σβίνα γιατί τα χάλασε ο πάγος
Δίφορη
Πολλά γίνονται καλα
Όλο φλούδα και κουκούτσι
Όχι
Πόλυ λίγα δένδρα, καρπός μικρού μεγέθους
76
Βερικοκιά
Ελιά
Αγ. Νικωνας
(Πολιάνα)
Κυδωνιά
Συκιά
Μουριά
Ροδιά
Δαμασκηνιά
Μπουρνελιά
Τζανεριά
Βερικοκιά
Φραγκοσυκιά
Αχλαδιά
Λαγκάδα
Αμπέλι
Μουριά
Ελιά
Πορτοκαλιά
Μανταρινιά
Βυσσινιά
Μουσμουλιά
Αμυγδαλιά
Αμπέλι
Καλαμίτσι
Κοτσιφιά
Κοκκιναδιά
Λεμονιά
Μπουρνελιά
Ελιες
Αγραπιδιά
Χαρουπιες
Χοντρολιά
Καλαμών μαύρη
Λιανολιά (μόνο για λάδι)
Όχι
Άσπρο
Μαύρο (μελανί χρώμα)
Σκούρο (τα μικρά μαύρα τα λέγανε
σκουρούχια)
Ασκούλα ή Αγριάπιδο
Άσπρο, μαύρο, μελισσά
Όχι
Καϊσι
Βουτυράτο
Αγριαπίδι
Αετονύχι
Χοντρολιά
Λαδολιά
Κορωνέικη
Μανιάτικη
Τσακιστολιά
Μπουράκλα ή Καλαματιανή
Πικρό, γλυκό, μεγάλο, μικρό (το
πικραμυγδαλο το κανανε ποτα με κονιάκ)
Κρασοστάφυλο (τα πατάγανε στο λινά)
Αμπέλι στο βουνό Καβελάρη που είναι η
Παναγία η Γιάτρισσα (το ‘50 και πιο νωρις
Μαυροστάφυλο (για κρασί)
Άσπρη σταφιδα
Κόκκινο
Φτανύχι
Βελόνα
Τσερατσιά. Την θεωρούσαν ως δένδρο. Με τα
τσεράτσια ταίζαν τα κατσίκια
77
Αμπέλι
Ροδιά
Ροδακινιά
Λεμονιά
Μουριά
Αμπέλι
Πορτοκαλιά
Τζανεριά
Μουσμουλιά
Φραγκοσυκιά
Αμπέλι
Αμυγδαλιά
Τραχήλα
Άγ. Νικόλαος
Βερικοκιά
Μουσμουλιά
Συκιά
Φραγκοσυκιά
Αμπέλι
Αχλαδιά
Βερικοκιά
Μπουρνελιά
Συκιά
Φραγκοσυκιά
Αμπέλι
Άγ. Δημήτριος
Αχλαδιά
βερυκοκιά
Μπουρνελιά
Βανίλια
Συκιά
Φραγκόσυκα
Αμπέλι
Κοκκινέλα
Μαυρούδι
Βοϊδόματης
Φιλέρι
Ροδίτης
Επτάνυχι
(σε Προαστίο)
(σε Προαστίο)
(σε Προαστίο)
(σε Προαστίο, μεγάλο μούρο άσπρο)
Για ζωοτροφη και για μεταξι (ως το 1950)
Μαύρα
Μπουρνέλα (κίτρινη)
Ελιά
Μαύρο
Κέρινο
Αετονύχι
Σταφίδα (χωρις κουκούτσι)
Φράουλα
Στρογγυλό
Πικραμύγδαλο
Μυτερό
(50 χρονών)
Πράσινο (μεγάλο μεγέθους)
Βανίλια (ξενόφερτα)
Μαύρο
Άσπρο
Μαύρο
Άσπρο
Κέρινο(κιτρινο)
Ελιά (μαυρο, στρογγυλό)
(λίγες)
(ξενόφερτα)
Μαύρο
Άσπρο
Αγνό φρούτο
Μαύρο
78
Άσπρο
Κέρινο (κίτρινο)
Ελιά (μαύρο στρογγυλό)
Πεδινό
(Κοτσιμαρέϊκα)
Αμυγδαλιά
Μουσμουλιά
Μουριά
Συκιά
Ελιά
Αμπέλι
Μπουρνελιά
Αχλαδιά
Συκιά
Κέντρο
Φραγκοσυκιά
Αμυγδαλιά
Χαρούπια
Κερασιά
Καρυδιά
Κερασιά
Κατσανιά
Καρδιά
Συκιά
Αμπέλι
Τσαπέλα
Ασκάδι
Μαυρόσυκο
Κοκκινόσυκο
Καλαματιανό
Λιανολιά
Μαύρο φτανύχι
Μαύρη ελιά
Φτανύχι άσπρο
Θεραστάπιδο
Στρογγυλάπιδο
Μηλάπιδο
Χοντρόσυκο (μαύρο)
Λιανόσυκο (καστανόμαυρο)
Σκοπαίδο (όταν τα σύκα ξεραίνονταν και
βάζανε και ρίγανη)
Σκληρό αμύγδαλο ή πετραμύγδαλο
Όχι
Όχι
Πετροκάρυδο
Αφροκάρυδα
Λιόσυκο
Νεροκομπόστα
Μοσχοφίλερο
Μοσχάτο
Γ. 2 Τέως Δήμος Ιθώμης
Πίνακας 8. Ονόματα ποικιλιών πολυετών είδών που κατεγράφησαν σε χωριά του τ.
δήμου Ιθώμης
Χωριό
Βαλύρα
Είδος
Αμπέλι
Όνομα ποικιλίας και άλλες πληροφορίες
Ροδίτης
Φιλέρι
Μοσχοφίλερο
79
Συκιά
Αχλαδιά
Μηλιά
Βερικοκιά
Ροδακινιά
Κορομηλιά
Λεμονιά
Μανταρινιά
Πορτοκαλιά
Μουσμουλιά
Ροδιά
Αρσινόη
Αμπέλι
Ασπροκολινιάτικο
Μαυροκολινιάτικο
Σαμιώτικο
Πλατάνα
Αετονύχι
Φράουλα
Εφτάκιλο
Ελιά
Κορινθιακή σταφίδα
Κόκκινο κέρινο
Σουλτανίνα
Σιδερίτης
Αγούμιστο
Τσαπελόσυκο
Βουβαλόσυκο
Μαυρόσυκο
Ασπρόσυκο
Αυγόσυκο
Κοντοποδαρούσα ή κοντούλα
Κρυστάλι
Κολοκυθάπιδο
Αλουπάπιδο ή λακαγιωργίσιο
Θεριστάπιδο
Ερωτάπιδο
Βουτυράπιδο
Βασιλάπιδο
Αυγουστάπιδο
Ξυνοκώλι
Χαμόμηλο
Φιρίκι
Ξυνόμηλο
Ξυνοροδάκινο
Τζάνερο
Ερμιόνη
Παραδοσιακό
Ροδίτης
Φιλέρι
Μαυρούδι
Σαββατιανό
Πλατάνα
Κολινιάτικο
80
Συκιά
Αχλαδιά
Λάμπαινα
Κορομηλιά
Κυδωνιά
Λεμονιά
Μανταρινιά
Πορτοκαλιά
Ροδιά
Αμπέλι
Μοσχοφίλερο
Σαμιώτικο
Φράουλα
Ασφάκα
Σιδερίτης
Εφτάκιλο
Κέρινο
Αετονύχι
Κορινθιακή σταφίδα
Τρικοπούλα
Τσαπελόσυκο
Βαλόσυκο ή γουβαλόσυκο
Μαυρόσυκο
Αυγόσυκο
Ασπρόσυκο
Κοντοποδαρούσα ή κοντούλα
Μηλαπίδι
Θεριστάπιδο
Κολοκυθάπιδο
Κρυστάλι ή βουτυράπιδο
Μαυράπιδο
Αγγουράπιδο ή αυγουστάπιδο
Αλουπάπιδο ή λακαγιωργίσιο
Βασιλάπιδο
Αλωνάπιδο
Ξυνοκώλι
Μοσχάπιδο ή κοκκινούλι
Δροσάπιδο
Τζάνερο
Κολινιάτικο
Πλατάνα
Φιλέρι
Μοσχοφίλερο
Ροδίτης
Ασπρούδα
Αγιωργήτικο
Σαμιώτικο
Μαυρούδι
Φράουλα
Αετονύχι
Σιδερίτης
Εφτάκιλο
Κέρινο
81
Συκιά
Αχλαδιά
Μηλιά
Ροδακινιά
Αμυγδαλιά
Καρυδιά
Κυδωνιά
Λεμονιά
Ζερμπίσι
Μανταρινιά
Πορτοκαλιά
Μουριά
Ροδιά
Φραγκοσυκιά
Αμπέλι
Συκιά
Αχλαδιά
Ασφάκα
Κορινθιακή σταφίδα
Ροδίτης
Τσαπελόσυκο ή αρμαθερό
Βαλόσυκο
Αυγόσυκο
Κοντοποδαρούσα ή κοντούλα
Θεριστάπιδο
Μηλάπιδο
Κοκκινούλι
Χειμωνιάτικο
Μαυράπιδο
Ξυνοκώλι
Ξυλάπιδο
Αυγουστάπιδο
Κολοκυθάπιδο
Ζαχαράπιδο
Βασιλάπιδο
Γκόρτσα
Ξυνόμηλο
Χοντρολέμονο
Φιλέρι
Ροδίτης
Μοσχοφίλερο
Κορινθιακή σταφίδα
Μοσχάτο
Κολινιάτικο μαύρο
Πλατάνα
Μαύρη σταφίδα
Τσαπελόσυκο ή τσαπέλα
Μαυρόσυκο
Ασπρόσυκο
Βασιλόσυκο
Γουβαλόσυκο
Αυγόσυκο
Καμπανάπιδο
Μηλάπιδο
Κοντούλα
82
Θεριστάπιδο
Χειμωνιάτικο
Κοκκινάπιδο ή κοκκινούλι
Βασιλάπιδο
Δροσάπιδο
Μηλιά
Κορομηλιά
Κοχύλι
Αμπέλι
Συκιά
Αχλαδιά
Μηλιά
Ρευματιά
Ροδακινιά
Λεμονιά
Πορτοκαλιά
Ροδιά
Αμπέλι
Συκιά
Αχλαδιά
Μηλιά
Αμυγδαλιά
Πορτοκαλιά
Μπουρνέλι άσπρο
Μπουρνέλι κόκκινο
Κολινιάτικο
Φιλέρι
Ασπρούδι
Ροδίτης
Μοσχοφίλερο
Πλατάνα
Σαμιώτικο
Σιδερίτης
Αετονύχι
Φράουλα
Κορινθιακή σταφίδα
Τσαπελόσυκο ή αρμαθερό
Μαυρόσυκο
Μελισσόσυκο
Γουβαλόσυκο
Μαυράπιδο ή κοκκαλιέρικο
Τριπόλεως
Φιρίκι
Αφρολέμονο ή χοντρολέμονο
Κολινιάτικο
Μοσχοφίλερο
Φιλέρι
Ροδίτης
Γουβαλόσυκο
Ασπρόσυκο
Τσαπελόσυκο ή αρμαθερό
Μαυρόσυκο
Βασιλάπιδο
Κοντοποδαρούσα ή κοντούλα
Κολοκυθάπιδο
Θεριστάπιδο
Αγκορτσάπιδο ή γκορτσάπιδο
Κοκκαλιάρα
Μαυράπιδο
Φιρίκι
83
Χρυσότοπος
Αμπέλι
Συκιά
Αχλαδιά
Αριστοδήμειο
Μηλιά
Αμυγδαλιά
Καρυδιά
Κυδωνιά
Ροδιά
Αμπέλι
Ελιά
Συκιά
Αχλαδιά
Κολινιάτικο μαύρο
Κρασούδι
Μοσχοφίλερο
Φιλέρι
Ροδίτης
Τουρκοπούλα
Ασπρούδι
Μπουρνέλα
Ασφάκα
Γλυκερύθρα
Μαυρόσυκο
Μελισσόσυκο
Τσαπέλα
Χειμερινόσυκο
Χειμωνάπιδο
Θεριστάπιδο
Βασιλάπιδο
Μαυράπιδο
Ξυνοκώλι
Μοσχάπιδο
Κολοκυθάπιδο
Σκουρούχι
Καμπανάπιδο
Φιρίκι
Φιλέρι
Κολινιάτικο άσπρο ή ασπρούδα
Αγιωργήτικό ή μαυρούδα
Μοσχοφίλερο
Αετονύχι
Ροδίτης ή ροζακί
Σουλτανίνα
Ελιά
Φράουλα
Σιδερίτης ή κροκ
Εφτακίλη
Αγριλίδα
Τσαπελόσυκο
Βαλόσυκο
Καμπανάκι
Κρυστάλι
Θεριστάπιδο
Μηλιά
Φιρίκι
Κυδωνιά
84
Λεμονιά
Μαυρομάτι
Μουριά
Ροδιά
Αμπέλι
Συκιά
Αχλαδιά
Μηλιά
Βερικοκιά
Ροδακινιά
Κυδωνιά
Λεμονιά
Μουριά
Μπουρνελιά
Χοντρολέμονο
Μοσχοφίλερο
Ροδίτης
Σαμιώτικο
Φιλέρι
Πλατάνα
Κολινιάτικο μαύρο
Σιδερίτης
Ασφάκα
Αετονύχι
Φράουλα
Κέρινο
Μαύρη σταφίδα
Τσαπελόσυκο
Βαλόσυκο
Μαυρόσυκο
Αυγόσυκο
Δροσάπιδο
Κοκκινούλι
Δούκισα
Κρυστάλι ή βουτυράπιδο
Χειμωνιάτικο
Αλωναράπιδο
Θεριστάπιδο
Ξυνοκώλι
Κοντοποδαρούσα ή κοντούλα
Αυγουστάπιδο
Κολοκυθάπιδο
Μηλάπιδο
Φιρίκι
Χοντρολέμονο
Μαύρο
Άσπρο
Μαύρη
Άσπρη
Πορτοκαλιά
Ροδιά
85
Φωτο 7: Χοντρολέμονο από τη Λάμπαινα
Γ. 3 Τέως Δήμος Παπαφλέσσα
Πίνακας 9. Ονόματα ποικιλιών πολυετών είδών που κατεγράφησαν σε χωριά του τ.
δήμου Παπαφλέσσα
Χωριό
Μεταμόρφωση
Είδος
Αμπέλι
Ελιά
Συκιά
Όνομα ποικιλίας και άλλες πληροφορίες
Φιλέρι
Καρβουνιάρης
Ροδίτης
Σαμιώτικο
Νικερύθρα
Κορινθιακή σταφίδα
Μοσχοφίλερο
Γλυκερύθρα
Σουλτανίνα
Ροζακί
Σιδερίτης
Τρικοπούλα (τουρκοπούλα)
Ασφάκα
Εφτάκιλο
Αετονύχι
Αετονύχι κέρινο
Αετονύχι μαύρο
Μαυροστάφυλο ή μαυρούδι
Μαυρολιά
Καλαμών
Παλιά κωρονέικη ή μπάτσικη
Χοντρολιά
Τσιπουρόσυκο
Αγριόσυκο
Τσάπελο ή τσαπελόσυκο
86
Αχλαδιά
Μηλιά
Βερικοκιά
Ροδακινιά
Αμυγδαλιά
Βυσσινιά
Δαμασκηνιά
Καρυδιά
Κερασιά
Μουριά
Κορομηλιά
Ροδιά
Μανιάκι
Αμπέλι
Ελιά
Μελισσόσυκο
Βουβαλόσυκο
Χειμωνιάτικο
Ριγανόσυκο
Μαυρόσυκο
Αυγόσυκο
Δροσάπιδο
Κοντοποδαρούσα ή κοντούλα
Χειμωνιάτικο ή χειμωνάπιδο
Μηλάπιδο
Γκορτσάπιδο
Κολοκυθάπιδο
Αυγουστάπιδο
Βασιλικό
Φιρίκι
Χαμόμηλο
Κοκινόμηλο
Ξυνόμηλο
Αφρομύγδαλο ή αφράτο
Σκληρό
Αφράτο
Άσπρο
Μαύρο
Κόκκινη μπουρνέλα
Κίτρινη μπουρνέλα
Σαρδελο-μπουρνέλα
Μαυρόροδο
Γαϊδαρόροδο
Ξυνόροϊδο
Τρικοπούλα (τουρκοπούλα?)
Μαυρούδι
Αετονύχι
Κορινθιακή σταφίδα
Καρβουνιάρης
Φιλέρι
Ροζακί
Προβατίνα
Εφτάκιλο
Γλυκερύθρα
Μαυρολιά
Βάτσικη
87
Συκιά
Αχλαδιά
Μηλιά
Αμυγδαλιά
Χάνι Τλούπα
Καρυδιά
Κερασιά
Αμπέλι
Ελιά
Συκιά
Αχλαδιά
Παπαφλέσσα
Μουριά
Αμπέλι
Καλαμών
Τσαπελόσυκο ή τσαπέλα ή αρμαθερή
Αυγόσυκο
Μελισσόσυκο
Μαυρόσυκο
Ασπρόσυκο
Χειμωνιάτικο
Φασουλάπιδο
Δροσάπιδο
Μηλάπιδο
Κολοκυθάπιδο
Κοκκινάπιδο
Ζαχαράπιδο
Αλουπάπιδο
Κοντούλες
Κρυστάλι
Βασιλάπιδο
Αγκορτσάπιδο
Χειμωνιάτικο
Γλυκόμηλο
Φιρίκι
Ξυνόμηλο
Άγριο
Ήμερο
Ροδίτης
Σακοροδίτης
Φιλέρι
Καρβουνιάρης
Κορινθιακή σταφίδα
Αετονύχι
Φράουλα
Μαυρολιά
Βάτσικη
Χοντρολιά
Τσαπέλα
Μαυρόσυκο
Ασπρόσυκο
Βουβαλόσυκο
Κρυστάλι
Κοντοποδαρούσα
Δροσάπιδο
Ασπροστάφυλο
Τρικοπούλα (τουρκοπούλα)
Βοϊδομάτης
Καρβουναραίος
88
Ελιά
Συκιά
Αχλαδιά
Μαργέλι
Βελανίδι?
Αμπέλι
Συκιά
Αχλαδιά
Φιλέρι
Μοσχοφίλερο
Κροκ
Κορωνέικη
Μαυρολιά
Καλαμών
Βουβαλόσυκο
Μαυρόσυκο
Ασπρόσυκο
Τσαπελόσυκο
Βασιλικό
Μαυράπιδο
Ζυμαράπιδο
Κρυστάλι
Κοντούλα
Κοκκινούλι
Δροσάπιδο
Εφτάκιλο
Αετονύχι
Κορινθιακή σταφίδα
Σαμιώτικο
Φιλέρι
Μοσχοφίλερο
Τρικοπούλα (τουρκοπούλα?)
Ροδίτης
Σακοροδίτης
Σιδερίτης
Βοϊδομάτης
Καρβουνιάρης
Γλυκερύθρα
Τσαπελόσυκο
Βασιλόσυκο
Βαλόσυκο
Χειμωνόσυκο
Μαυρόσυκο
Ασπρόσυκο
Αυγόσυκο
Βουβαλόσυκο
Αγριόσυκο
Μελισσόσυκο
Κοντούλα
Μηλίτσα
Κοκκινάπιδο
Δροσάπιδο
Θεριστάπιδο
Καμπανάπιδο
Χειμωνάπιδο
89
Αμυγδαλιά
Μπαμπακάπιδο
Ξυνάπιδο
Σταταράπιδο
Μαυράπιδο
Φιρίκι καλοκαιρινό
Φιρίκι
Αφράτο
Καρυδιά
Αφράτο
Φραγκοσυκιά
Αμπέλι
Τρικοπούλα (τουρκοπούλα?)
Μηλιά
Άγιοι
Απόστολοι
Μηλιά
Φιλέρι
Καρβουνιάρης
Κορινθιακή σταφίδα
Σαμιώτικο
Βοϊδομάτης
Γλυκερύθρα
Ροδίτης
Κροκ
Βάτσικη
Μαυρολιά
Χοντρολιά
Τσαπελόσυκο
Βουβαλόσυκο
Αυγόσυκο
Μαυρόσυκο
Χειμωνόσυκο
Μελισσόσυκο
Κρυστάλι
Κοντούλα
Λιανάπιδο
Μαυράπιδο
Δροσάπιδο
Θεριστάπιδο
Κοκκινούλι ή κοκκινούλα
Θεριστάπιδο ή ζαχαράπιδο
Χειμωνάπιδο ή φάτλα
Κολοκυθάπιδο
Μηλίτσα
Φιρίκι
Αμυγδαλιά
Αφράτο
Καρυδιά
Αφράτο
Ελιά
Συκιά
Αχλαδιά
Βυσσινιά
90
Βλαχόπουλο
Καστανιά
Κυδωνιά
Μπουρνελιά
Ροδιά
Αμπέλι
Ελιά
Συκιά
Αχλαδιά
Κούμαρο
Αμυγδαλιά
Καρυδιά
Αμπέλι
Συκιά
Αχλαδιά
Κορινθιακή σταφίδα
Καρβουνιάρης ή μαυρούδι
Φιλέρι
Μοσχοφίλερο
Ροδίτης
Σαμιώτικο
Ασφάκα
Γλυκερύθρα
Αετονύχι
Μαυροστάφυλο
Πλατάνα
Βάτσικη
Καλαμών
Μαυρολιά ή κοραϊτικη
Ασπρόσυκο
Μαυρόσυκο
Αυγόσυκο
Βουβαλόσυκο
Αυγόσυκο
Δροσάπιδο
Χοντράπιδο
Ψιλάπιδο
Μηλάπιδο
Κοντούλα
Κρυστάλι
Μαυρομάτι
Ξενητικό
Φιλέρι
Ροϊδάκι ή ροδίτης
Μοσχοφίλερο
Σαμιώτικο
Γλυκερύθρα
Ασφάκα
Αετονύχι
Φράουλα
Κορινθιακή σταφίδα
Τσαπελόσυκο
Ασπρόσυκο
Μαυρόσυκο
Δροσάπιδο
Μηλάπιδο
Χοντράπιδο
91
Μηλιά
Κυδωνιά
Ξυνοκώλι
Κοντοποδαρούσα
Φιρίκι
Γλυκοκύδωνο
Ξυνό
Ροδιά
Φωτο 8: Δροσάπιδο από το Μανιάκι
Γ. 4 Τέως Δήμος Αλαγονίας
Πίνακας 10. Ονόματα ποικιλιών πολυετών είδών που κατεγράφησαν σε χωριά του
τ. δήμου Αλαγονίας
Χωριό
Πάνω Μεριά
Αλαγονίας
Είδος
Μηλιά
Αχλαδιά
Συκιά
Καρυδιά
Αμυγδαλιά
Καστανιά
Ελιά
Όνομα ποικιλίας και άλλες πληροφορίες
Φιρίκι (και πριν τον πόλεμο)
Ξινόμηλο (1950)
Κρυστάλι
Ψιλάπιδο
Αυγουστάπιδο
Τσαπελόσυκο άσπρο (Παραγωγή εμπορική.
Πατητά μέσα στην κασέλα με ξερή ρίγανη)
Βουβαλόσυκο
Ασπρόσυκο (10 ποικιλίες) δεν ξεχώριζαν σε
ονομασία
Πρώιμο
(πολλά κούφια)
Όχι
Παραδοσιακό (Εμβόλια -κεντράδια- ήρθαν
πριν τον πόλεμο
Τσακώνικο
Μάτσα ελιά (μεσόκαρπη, πιο πολύ για λάδι
Το λάδι ήταν βασικό στην Αλαγονία. Οι πιο
πολλές είναι από την ρίζα ήμερες
92
Κορωνέικη (ευαίσθητη)
Μουριά
Αμπέλι
Βερικοκιά
Ροδακινιά
Μπουρνελιά
Δαμασκηνιά
Μουριά
Κερασιά
Βυσσινιά
Καρυδιά
Καστανιά
Αλαγονία
Σκουριχιά
Τζανεριά
Αμπέλι
Αχλαδιά
Ελιά
Καρυδιά
Κερασιά
Σαμιώτικο
Κουτσαβίτικο ή Πλατάνα Κουτσιοβίτικο πλατάνα (μαύρα)
Καλό κοκκινέλι
Αετονύχι κληματαριά
Βεργιώτικο μαύρο
Μελισσάκι (του γερ Ανασταση)
Φράουλα
Σιδερίτης
Βοϊδομάτης (μαύρη και μεγάλη ρώγα)
Αγούμαστο (χοντρορωγο και τραγανό)
Όψιμο χειμωνιάτικο (ωρίμαζε τον Οκτώβριο
μέχρι και μετά τα Χριστούγεννα)
Σταφίδα (σουλτανίνα)
Εισάγονται τελευταία
Πριν τον πόλεμο υπήρχε το «συμπήρυνο» και
ο «γιαρμάς»
Κίτρινο αρωματικό από παλιά
Μαύρο
«Καραμέλα» (ποικιλία με άσπρα κόκκινα για
κομπόστα μετά τον πόλεμο)
Βοδενών
Λαμπούδι (μαλακό και γλυκό)
Πετροκέρασο πριν το 1950
Κηφισσιώτικο (Από την δεκαετία του 1930)
Εμπορική ποικιλία
Φθινοπωρινό
Γλυκοκάστανο
Τσακώνικο (Ήρθε στα μέσα της δεκαετίας
του 1930)
Κρητικό (¨Ήρθε στα μέσα του 1930 σε μικρή
κλίμακα)
Για τοπική κατανάλωση
Αγούμπιστος
Αετονύχι
Καρβουνιάρης
Κουτσαβίτικο
Μαυροστάφυλο
Χειμωνιάτικο
Αυγουστάπιδο
Κοντούλα
Ημερολιά
Μικρόκαρπη
Αγριοκερασιά
93
Μηλιά
Ροδακινιά
Συκιά
Αρτεμισία
Αράχωβα
(Περιβολάκια)
Αμπέλι
Αχλαδιά
Ελιά
Καρυδιά
Κερασιά
Μηλιά
Αμπέλι
Αμυγδαλιά
Αχλαδιά
Βυσσινιά
Ελιά
Καρυδιά
Κερασιά
Λεμονιά
Μουριά
Μουσμουλιά
Μπουρνελιά
Καραμέλα
Λαμπούδι
Πετροκέρασο
Ξυνόμηλο
Φιρίκι
(μικρόκαρπη-κιτρινόσαρκη)
Αμπελόσυκο
Αυγόσυκο
Πικρόσυκο
Τσαπελόσυκο
Αετονύχι
Μαυροστάφυλο
Ημερολιά
Μικρόκαρπη
Αγριοκερασιά
Αγούμιστος λευκός
Αγούμιστος μαύρος
Αετονύχι άσπρο
Αετονύχι μαύρο
Ελιά
Μαντινεία
Μοσχοφίλερο (Φιλέρι)
Πλατάνα
Σκυλοπνίχτης
Φράουλα
Αφράτη
Σκληρή
Αυγουστάπιδο
Βασιλάπιδο
Θεριστάπιδο
Κολοκυθάπιδο
Κοντοποδαρούσα (Κοντούλα)
Μαγιάτικο
Κορωνεικη
Μάτσα
Μπουράκλα ή Χοντρολιά ή Καλαμών
Αφροκάρυδο
Σκληρό
Καραμέλα
Λαμπούδι
Πετροκέρασο
Κιτρολέμονο
Ελαφρώς κόκκινη
94
Πορτοκαλιά
Ροδιά
Συκιά
Διάσελλα
Σκουριχιά
Αχλαδιά
Ελαιοχώρι
Συκιά
Αμπέλι
Αχλαδιά
Βερικοκιά
Βυσσινιά
Ελιά
Καρυδιά
Καστανιά
Κερασιά
Μηλιά
Μουσμουλιά
Ροδακινιά
Συκιά
Πράσινη
Πρασινοκίτρινη
Κοινή
Αφρόροδα
Κόκκινο
Ασπρόσυκο
Αυγόσυκο
Γουβαλόσυκο
Μαυρόσυκο
Όψιμο
Τσαπελόσυκο
Χειμωνόσυκο
Αυγουστάπιδο
Θεριστάπιδο
Φαγουλιάρικο
Αγούμιστος
Αετονύχι
Ελιά
Μαυρούδι
Πλατάνα
Ροδίτης
Αυγουστάπιδο
Βασιλάπιδο
Θεριστάπιδο
Κοντούλα
Κρυστάλι
Μάτσα
Χοντρολιά
Αφράτο
Σκληρο
Κρητικό
Καραμέλα
Κηφισιώτικο
Λαμπούδι
Πετροκέρασο
Θεριστόμηλο
Ξυνόμηλο
Φιρίκι
Ασπρόσαρκο, κοκκινοκίτρινη φλούδα
Ασπρόσυκο
Αυγόσυκο
Κοκκινόσυκο
Μαυρόσυκο
Τσαπελόσυκο
95
Καρβέλι και
Εμοιαλοί
Αμπέλι
Αμυγδαλιά
Αχλαδιά
Βυσσινιά
Ελιά
Καρυδιά
Κερασιά
Κυδωνιά
Μηλιά
Μουριά
Πορτοκαλιά
Ροδακινιά
Τζανεριά
Συκιά
Κάτω Καρβέλι
Αχλαδιά
Φαγουλιάρικο άσπρο
Φαγουλιάρικο κόκκινο
Αγούμιστος μαύρος
Αετονύχι λευκο
Αμμοσκιά
Ελιά (Μαυρελιά)
Εφτακίλι
Κορύχι
Πλατάνα
Ροδίτης
Αυγουστάπιδο
Θεριστάπιδο
Κοντούλα
Κρυστάλι
Άγρια
Βυζαλιά
Μάτσα
Μπουράκλα (Καλαμών)
Μυστριώτισσα
Πανολιά
Χοντρολιά
Αφροκάρυδο
Σιδηροκάρυδο
Καραμέλα
Λαμπούδι
Μακρύτσαμπο
Πετροκέρασο
Πρωτολέικο
Αφροκύδωνο
Αφρόμηλο
Ξυνόμηλο
Φιρίκι
Κιτρινόσαρκο
Κορόμηλο
Αμπελόσυκο
Ασπρόσυκο
Αυγόσυκο
Βασιλόσυκο ή Ζαχαρόσυκο
Κουλουρόσυκο
Μαυρόσυκο
Μελισσόσυκο
Οψιμόσυκο
Αγριάπιδο
Αυγουστάπιδο
Θεριστάπιδο
96
Βυσσινιά
Ελιά
Καρυδιά
Καστανιά
Κερασιά
Μηλιά
Ροδακινιά
Τζανεριά
Συκιά
Λαδάς
Αμπέλι
Αχλαδιά
Βυσσινιά
Ελιά
Καστανιά
Κερασιά
Μπουρνελιά
Ροδιά
Συκιά
Μαχαλάς
Αμπέλι
Αχλαδιά
Άγριο ψιλό
Βυζολιά
Κωρονέικη
Ματσολιά
Μιστριώτισσα
Αφροκάρυδο
Σιδεροκάρυδο
Θωμέικο
Λαμπούδι
Μακρύτσαμπο
Πετροκέρασο
Πρωτολέικο
Αφρόμηλο
Belford
Ξυνόμηλα
Φιρίκι
Κιτρινόσαρκο, συμπύρηνο, κιτρινοκόκκινη
φλούδα
Κορόμηλο
Αμπελόσυκο
Ασπρόσυκο
Αυγόσυκο
Ζαχαρόσυκο
Κουλουρόσυκο
Μελισσοσυκο
Οψιμόσυκο
Πλατάνα
Αυγουστάπιδο
Δροσάπιδο
Μάτσα, Παχνολιά ( τρόπος παρασκευής)
Γιαννιώτικο
Θωμέικο
Πετροκέρασο
Σκληρόσπερμο
Αμπελόσυκο
Ζαχαρόσυκο
Κουλουρόσυκο (Συκιά Καλαμών)
Αετονύχι
Βεριώτικο κόκκινο
Κουτσαβίτικο
Λιβανάκι
Μαυρελιά
Μελισσάκι
Μοσχάτο
Αυγουστάπιδο
Κοντούλα
97
Βυσσινιά
Ελιά
Καρυδιά
Κερασιά
Μουριά
Σκουριχιά
Συκιά
Μενινά
Αμπέλι
Αχλαδιά
Αμυγδαλιά
Βερικοκιά
Βυσσινιά
Ελιά
Καρυδιά
Κερασιά
Κυδωνιά
Λεμονιά
Μανταρινιά
Μηλιά
Μουσμουλιά
Νεραντζιά
Πορτοκαλιά
Ροδακινιά
Συκιά
Μάτσα
Χοντρολιά
Καραμέλα
Λαμπούδι
Πετροκέρασο
Πικροκέρασο
Αμπελόσυκο
Ασπρόσυκο
Μαυρόσυκο
Σμυρνέικο
Τσαπελόσυκο
Αγούμιστος
Αετονύχι
Ελιά
Νεμέας
Πλατάνα
Ροδίτης
Αυγουστάπιδο
Θεριστάπιδο
Κρυστάλι
Σκληροκέλυφο
Καϊσι
Κορωνέικη
Μπουράκλα ή Καλαμών ή Χοντρολιά
Αφράτο
Λαμπούδι
Πετροκέρασο
Μεγάλο, χοντρόφλουδο.
Σκληρόφλουδι
Ξυνόμηλο
Φιρίκι
Κοινή
Σαγκουίνι
Ντόλτσα
Αφροδίτη
Ξινό
Ανώνυμο μαύρο
Αυγόσυκο
Ζαχαρόσυκο
Κουλουρόσυκο ή τσαπελόσυκο ή ξερόσυκο
98
Μαυρόσυκο
Νέδουσα
Φραγκοσυκιά
Αμπέλι
Αχλαδιά
Αμυγδαλιά
Αγριοκερασιά
Αγριοκαστανιά
Βυσσινιά
Ελιά
Καρυδιά
Μηλιά
Μουριά
Ροδακινιά
Σκουριχιάι
Συκιά
Αγούμιστος άσπρος
Αγούσταβος
Αετονύχι λευκό
Αετονύχι μαύρο
Ασπροστάφυλο
Βαφούσα
Βεριωτάκη
Ελιά (φαγουλιάρικο)
Καρβουνιάρης
Κέρινο άσπρο
Κουτσαβίτικο
Λιβανάκι άσπρο
Λιβανάκι μαύρο
Φιλέρι
Χειμωνιάτικο κόκκινο
Αυγουστάχλαδο
Θεριστάπιδο
Κοντοπαράδουσα
Κρυστάλι
Σκληροκέλυφο
Ματσολιά
Αφράτο
Φιρίκι
Μπελφόρ, ντελίσια, στάρκινκ (βελτιωμένες)
Αμπελόσυκο
Αυγόσυκο
Γκαργκανόσυκο
Κοκκινόσυκο
Γ. 5 Τέως Δήμος Είρας
Πίνακας 11. Ονόματα ποικιλιών πολυετών είδών που κατεγράφησαν σε χωριά του
τ. δήμου Είρας
Χωριό
Σύριζο
Είδος
Συκιά
Όνομα ποικιλίας και άλλες πληροφορίες
Τσαπελόσυκο (τα περισσότερα)
Βασιλικό
Μαυρόσυκο
Μελισσόσυκο
99
Μηλιά
Αχλαδιά
Βερικοκιά
Κερασιά
Καρυδιά
Διμάνδρα
Αχλαδιά
Συκιά
Ελιά
Αμπέλι
Μαρίνα
Ροδιά
Κερασιά
Καρυδιά
Καστανιά
Αμυγδαλιά
Αμπέλι
Ελιά
Αχλαδιά
Φιρίκι (τα περισσότερα)
Μεγάλου Αλεξάνδρου (μαλακό ποτιστικό)
Ξινόμηλο
Μπανανόμηλο (ποτιστικό)
Ντελίσι
Άσπρο
Κοντούλα
Κρυστάλι
Μαυράπιδο
Ασπράπιδο
Όχι
Όχι (έφεραν δέντρα πριν 25 χρόνια από Αθήνα)
Αφροκάρυδο
Αμερικάνικο (εισαγωγή πριν 40 χρόνια, δίνει
μεγάλη παραγωγή)
Θεριστάπιδο
Βασιλάπιδο (σώζεται)
Αυγουστάπιδο (χάθηκε)
Ασπράπιδο (σώζεται)
Μαυράπιδο (σώζεται)
Κολοκυθάπιδο (μεγάλο) Χάθηκε
Αρμαθερίτης-Αμπελόσυκο -του εμπορίουΤσαπελόσυκο
Ασπρόσυκο (φαγουλάρα)
Μαυρόσυκο (φαγουλάρα)
Βουβαλόσυκο (μεγάλα συκιά) Υπάρχουν. Μόνο
χλωρά γιατί ήταν μεγάλα
Κορωνέικη
Καλαματιανή (φαγώσιμο για το σπίτι)
Μαρτσολιά (φαι και λάδι το καλύτερο)
Κολλινιάτικο (300 ετών αμπέλι), για ροζέκοκκινο κρασί
Άσπρο (λίγα παλιά κλήματα)
Όχι
Παλιά
Παλιά
Όχι
Κολλινιάτικο
Φιλέρι
Μαυρούδι
Ασπρούδα
Κορωνέικη
Ντόπια χοντρή (χοντρολια)
Κοντούλα
Κρυστάλι
Αμπούχα
Μαυράχλαδο
100
Μηλιά
Στάσιμο
Ροδιά
Ροδακινιά
Βερικοκιά
Μπουρνελιά
Αμυγδαλιά
Κυδωνιά
Μηλιά
Αχλαδιά
Ροδακινιά
Ροδιά
Αμπέλι
Ελιά
Καρυδιά
Κακαλέτρι
Αμπέλι
Πέτρα
Αμπέλι
Σκληρού
Συκιά
Αμπέλι
Μηλιά
Κοκκινάπιδο
Φιρίκι
Κόκκινο ξυνόμηλο
Αφράτο
Φιρίκι
Ασπράπιδο (στρογγυλό)
Μαυράπιδο
Σουσουνάπιδο
Θεριστάπιδο
Χειμωνιάτικο
Καμπανάπιδο (σαν τα Φετελ) Συγκομιδή τον
Οκτώβρη
Παλιό αρωματικό
Κολλινιάτικο
Μοσχοστάφυλο
Ασπρούδι
Κορωνεϊκη
Καλαμών
Αφροκάρυδο
Κολλινιάτικο
Ασπρούδα
Μοσχούδι
Κορινθιακή
Σιδερίτης
Ελιά
Κολλινιάτικο
Ασπρούδα
Μοσχούδι
Σταφύλι Κορινθιακό
Σιδερίτης
Ελιά
Συκομαϊδα
Μαυρόσυκο
Ασπρόσυκο
Αυγόσυκο
Κολλινιάτικο
Ασπρούδα
Μαυρούδα
Σκυλοπνίχτης πιο όψιμος
Κληματαριά Σιδερίτης δεν νερούλιαζε
Ξινόμηλο
101
Αγ. Σώστης
Μουριά
Μηλιά
Βυσσινιά
Κυδωνιά
Ροδιά
Κορομηλιά
Αχλαδιά
Αμπέλι
Συκιά
Καστανιά
Αμπελιώνα
Μηλιά
Αχλαδιά
Αμπέλι
Καστανιά
Φουντουκιά
Βυσσινιά
Κερασιά
Βελανιδιά
Μουριά
Καρυδιά
Γαϊδουρόμηλο
Για διατροφή των ζώων
Ξινόμηλο (τέλος Σεπτέμβρη)
Χαμόμηλο (νωρίς τον Αύγουστο)
Φιρίκι (βολιωτικα)
Τριπόλεως (ντελίσια)
(άγριο και ήμερο)
Αμπούχα (πράσινα και κόκκινα)
Καμπάνα
Ζαχαράτο
Θεριστάπιδο
Σοσόνι (καφέ όταν ωριμάσει) Τέλος Ιουνίου
Βασιλάπιδο (αρωματικα)
Ασπράπιδο
Μαυράπιδο (Σεπτέμβρη)
Αγιοδημητριάτικο
Χειμωνάπιδο (Δεκέμβρη)
Κοφτάπιδο
Φιλέρι (ξανθό)
Σκυλοπνίχτης
Πρωιμάδι (Τελος Αυγούστου)
Κρασούδι
Μαύρο
Βαβίζα (κατακόκκινο)
Βοϊδομάτης προς το ροζε κοκκινο
Συκομαϊδα
Αγριοκάστανο
Μαρώνεια
Κρητικό
Ξινόμηλο
Φιρίκι (1936)
Βασιλάπιδοα (μοσχοβόλαγε κίτρινο)
Μαυράπιδο
Ασπράπιδο
Καμπάνα
Κολλινιάτικο
Μαυρούδι
Ασπρούδι
(ζούσαν απο το εμπόριο τους)
Πολύ λίγες
Πολύ λίγες
(για εκτροφή μεταξοσκώληκα)
Αφροκάρυδο
102
Πετροκάρυδο
Αμυγδαλιά
Γ. 6 Τέως Δήμος Τρίπυλας
Πίνακας 12. Ονόματα ποικιλιών πολυετών είδών που κατεγράφησαν σε χωριά του
τ. δήμου Τρίπυλας
Χωριό
Σελλάς
Είδος
Ελιά
Αμπέλι
Κερασιά
Καρυδιά
Αμυγδαλιά
Συκιά
Κυδωνιά
Ροδιά
Καρυδιά
Αχλαδιά
Ανυδρο
(Λεσοβίτι)
Καλογερέσι
Μουσμουλιά
Μπουρνελιά
Αμπέλι
Αχλαδιά
Ροδακινιά
Μηλιά
Καρυδιά
Αμυγδαλιά
Βελανιδιές
Αμπέλι
Όνομα ποικιλίας και άλλες πληροφορίες
Για ελαιόλαδο
Μαύρη σταφίδα. Έδιναν στον ΑΣΟ
Νεροκοκκινέλα
Κοκκινέλι
Μοσχάτο
Αγιωργίτικο
Μοσχοφίλερο
Γλυκερίθρα (άσπρη αραιώρωγη)
Κρασούδι (ασπρόμαυρο χοντρορωγο)
Ροζακί
Ροδίτης
Όχι
Λίγες
Τσαπελόσυκο, αρμαθερό (επιτραπέζιο)
Μελισσά
Άσπρο
Μαύρο
Κοντούλα
Αυγουστάπιδο
Θεριστάπιδο
Καμπανάπιδο
Κολοκυθάπιδο
Χειμωνάπιδο
Γκορτσιά
Κρασούδι
Σταφίδα
103
Αχλαδιά
Λατζουνάτο
Μηλιά
Μπουρνελιά
Δαμασκηνιά
Κορομηλιά
Ροδακινιά
Βερικοκιά
Ελιά
Αμπέλι
Κορομηλιά
Μπουρνελιά
Συκιά
Κερασιά
Αχλαδιά
Τριπύλα
Μηλιά
Αμπέλι
Αχλαδιά
Συκιά
Ελιά
Ασούτενα
(Παλαια Βρύση) Μπουρνελιά
Αχλαδιά
Φιλέρι
Κρασούδι
Κολλινιάτικο (μαύρο, τσουπωτό)
Μαυρούδι
Κορίθι
Ροδίτης (κόκκινη)
Κοκκινέλα
Αυγουστάπιδο (κιτρίνιζε και είχε άρωμα)
Τσιμάπιδο
Κολοκυθάπιδο
Τουρκάπιδο
Κριθαράπιδο
Λίγες
(χρυσαφί)
Όχι
Όχι
Όχι
Όχι
Αγριελιά
Ασφάκα (χρώμα άσπρο)
Σιδερίτης
Κρασούδι (χοντρές ρώγες)
Φιλέρι
Μοσχοφίλερο
Κοκκινέλι
Όχι
Τσαπελόσυκο
Μαυρόσυκο
Όχι
Δροσάπιδο
Αλουλάπιδο
Δροσεράπιδο
Αυγουστάπιδο
Όχι
Σταφίδα
Σαμιώτικο
Ρετσίνα
Αυγουστάπιδο
Στρουμπουλάπιδο
Χειμωνάπιδο
Τσαπελόσυκο
Όχι
Ντόπιο αυγουστάπιδο κίτρινο
Κόκκινο ζαχαράτο
Μηλάπιδο
104
Μηλιά
Κερασιά
Καρυδιά
Αμυγδαλιά
Συκιά
Ραπτόπουλο
(Καρυοπούλα)
Αμπέλι
Κερασιά
Καρυδιά
Μπουρνελιά
Κυδωνιά
Ροδακινιά
Βερικοκιά
Ξινά
Συκιά
Αχλαδιά
Μηλιά
Ροδιά
Λυκουδέσι
Αμπέλι
Αχλαδιά
Συκιά
Κολοκυθάπιδο
Θεριστάπιδο
Βαμπακάπιδο
Χειμωνάπιδο
Τουρκάπιδο
Ντελίσι Τριπόλεως
Μπανανόμηλο
Αγριοκέρασο
Πετροκέρασο
Άσπρο
Μαύρο
Μελισσόσυκο
Τσαπελόσυκο
Βοϊδομάτης
Άσπρα
Κοκκινέλι
Κρασούδι
Όχι
Αφράτο
Σκληρό
Ελάχιστα
Όχι
Όχι
Τσαπελόσυκο
Μαύρο
Στρογγυλό
Αυγουστιάτικο
Χειμερινάπιδο
Θεριστάπιδο
Κοκινάπιδο
Μεγάλο στρογγυλό
Πολλά (τα βρηκε απο τον πατερα του. δυο
ποικιλίες)
Φιλέρι
Κρασούδα
Γλυκερίθρα
Ασπρούδα (το πιο γλυκο σταφύλι)
Σαμιώτικο
Κρυστάλι
Ζαχαράπιδο
Δροσάπιδο
Κοντούλα
Τσαπελόσυκο
Βασιλικό της Αθήνας
105
Ροδιά
Λεντεκάδα
Ροδακινιά
Κερασιά
Αμυγδαλιά
Καρυδιά
Αχλαδιά
Ροδακινιά
Βερικοκιά
Μπουρνελιά
Αμυγδαλιά
Αμπέλι
Ασπρόσυκα
Αυγόσυκο
Μαυρόσυκο
Όχι
Ελάχιστα
Στελλάκι
Αυγουστάπιδο
Κολοκυθάπιδο
Χειμωνάπιδο
Όχι
Όχι
Πολλές
Αφράτο
Κοκκινέλι
Μαυρούλα
Βοϊδομάτι
Φιλέρι
Ροδίτης
Αφτανύχι
Με βάση τις καταγραφές των πολυετών γεωργικών ειδών φαίνεται να υπάρχει πλούτος
οπωροφόρων και ποικιλιών αμπέλου τουλάχιστον στο επίπεδο της ονοματολογίας. Στο
αμπέλι καταγράφονται πάνω από 15 διαφορετικές ονομασίες ποικιλιών, πάνω από 10
αχλαδιάς 5, συκιάς και αρκετά ελιάς. Τα άλλα οπωροφόρα αναφέρονται μεμονωμένα
αλλά δεν αποκλείεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις στις ποικιλίες από χωριό σε χωριό.
Πρέπει να επισημανθεί και εδώ η αναφορά σε βελτιωμένες και εισαγόμενες ποικιλίες
όπως στα Μηλιά και άλλα είδη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπάρχει σε μια ποικιλία λεμονιάς
που καρπός της ήταν άσπερμος (χωρίς κουκούτσια) που καταγράφηκε στο χωριό
Μεταμόρφωση. Η ποικιλία αυτή με το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό μπορεί να έχει
μια καλή θέση στην αγορά θα πρέπει όμως να αξιολογηθεί από ειδικευμένους
γεωπόνους στα εσπεριδοειδή.
106
Δ. Αποτελέσματα συλλογής σπερμάτων (σπόρων)
Στη διάρκεια της έρευνας πεδίου έγινε συλλογή δειγμάτων στα χωριά (Πίνακας 13). Η μεγαλύτερη ποικιλότητα σε επίπεδο είδους και ποικιλίας
εντοπίζεται στα κηπευτικά και μετά στα όσπρια, ενώ υπάρχουν και κάποιες βελτιωμένες ποικιλίες (π.χ. Ντομάτα αντζέ)
Πίνακας 13. Δείγματα που συλλέχθηκαν κατά τ. δήμο και χωριό
τ. Δήμος
Χωριό
Παπαφλέσσα Μεταμόρφωση
Παπαφλέσσα
Άγιοι Απόστολοι
Παπαφλέσσα
Μεταμόρφωση
Μεταμόρφωση
Άγιοι
Απόστολοι
Άγιοι
Απόστολοι
Λεύκτρου
Κάτω Χώρα
Μηλιά
Στούπα
Στούπα
Στούπα
Στούπα
Στούπα
Ελαιοχώρι
Νεoχώρι
Νεoχώρι
Νεoχώρι
Οικογένεια
Solanaceae
Cucurbitaceae
Cucurbitaceae
Cucurbitaceae
Juglandaceae
Fabaceae
Γένος
Solanum
Curcubita
Curcubita
Curcubita
Juglans
Vigna
Είδος
lycopersicum
sp.
sp.
sp.
regia
unguiculata
Κοινή ονομασία
Ντομάτα
Κολοκύθα
Κολοκύθα
Κολοκύθα
Καρύδι
Φασόλι
Τοπική ονομασία
Χονδροκατσαρή
Γλυκιά κολοκύθα
Μπομπόλα
Μπομπόλα
Fabaceae
Vigna
unguiculata
Φασόλι
Πηχιάρικο
Fabaceae
Vicia
faba
Κουκί
Chenopodiaceae Spinacia
oleracea
Cucurbitaceae
Cucurbitaceae
Asteraceae
Solanaceae
Cucurbitaceae
Fabaceae
sp.
sp.
sativa
lycopersicum
sp.
faba
Σπανάκι
Άγνωστο
Κολοκύθα
Κολοκύθα
Μαρούλι
Ντομάτα
Κολοκύθα
Κουκί
Άγνωστο
Αμυγδαλίθρα
Ζωχός
Apiaceae
Asteraceae
Curcubita
Curcubita
Lactuca
Solanum
Curcubita
Vicia
Tordylium
Sonchus
apulum
oleraceous
Μαυρομάτικα
Ημ. συλλογής
13/7/2013
14/7/2013
14/7/2013
14/7/2013
13/7/2013
13/7/2013
14/7/2013
14/7/2013
Αγκαθωτό
Τσάμπρος
Τρελή (γουρούνα)
Κοντό
ΜηλοΝτομάτα
Γλυκιά
Γλυκούσα
Τσόχος
22/4/2013
22/4/2013
23/4/2013
23/4/2013
23/4/2013
23/4/2013
23/4/2013
23/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
Νεoχώρι
Νεoχώρι
Νεoχώρι
Σαιδόνα
Νεoχώρι
Αγ. Νίκων
Αγ. Νίκων
Αγ. Νίκων
Θαλάμες
Κυβέλεια
Κάμπος
Κάμπος
Κάμπος
Κάμπος
Κάμπος
Κάμπος
Κάμπος
Κάμπος
Κάμπος
Κάμπος
Κάμπος
Κάμπος
Κάμπος
Κάμπος
Κάμπος
Κάμπος
Κάμπος
Μηλιά
Asteraceae
Fabaceae
Fabaceae
Cucurbitaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Cucurbitaceae
Cucurbitaceae
Cucurbitaceae
Malvaceae
Cucurbitaceae
Cucurbitaceae
Solanaceae
Solanaceae
Solanaceae
Solanaceae
Solanaceae
Fabaceae
Lactuca
Vicia
Vicia
Curcubita
Vicia
Lupinus
Vicia
Vicia
Lupinus
Phaseolus
Phaseolus
Phaseolus
Phaseolus
Phaseolus
Phaseolus
Cucumis
Curcubita
Curcubita
Abelmoschus
Citrullus
Cucumis
Solanum
Solanum
Solanum
Solanum
Solanum
Lupinus
sativa
faba
faba
sp.
faba
albus
faba
faba
albus
vulgaris
vulgaris
vulgaris
vulgaris
vulgaris
vulgaris
melo
sp.
sp.
esculentus
lanatus
melo
lycopersicum
lycopersicum
lycopersicum
lycopersicum
melongena
albus
Μαρούλι
Κουκί
Κουκί
Κολοκύθα
Άγνωστο
Κουκί
Λούπινo
Κουκί
Κουκί
Λούπινo
Φασόλι
Φασόλι
Φασόλι
Φασόλι
Φασόλι
Φασόλι
Πεπόνι
Κολοκύθα
Κολοκύθα
Μπάμια
Καρπούζι
Πεπόνι
Ντομάτα
Ντομάτα
Ντομάτα
Ντομάτα
Μελιτζάνα
Λούπινo
Μαυροκούκι
Πλαγομάλια
Γρίζες
Μαυροκούκι
Χοντροκούκια;
Πλαγομάλια
Μπαρμπούνια
Χαμηλό
καθιστά
τσαουλί
Ζουρλή
κομπολοκολόκυθο
Κατσαρή
Μηλιά
ντόπια
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
24/4/2013
24/4/2013
24/4/2013
24/4/2013
23/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
22/4/2013
108
Κυβέλεια
Καρυοβούνι
Καρυοβούνι
Καρυοβούνι
Καρυοβούνι
Καρυοβούνι
Καρυοβούνι
Καρυοβούνι
Καρυοβούνι
Καρυοβούνι
Καρυοβούνι
Καρυοβούνι
Σαιδόνα
Μηλιά
Μηλιά
Μηλιά
Μηλιά
Μηλιά
Μηλιά
Μηλιά
Μηλιά
Μηλιά
Μηλιά
Μηλιά
Μηλιά
Χώρα
Χώρα
Χώρα
Fabaceae
Apiaceae
Brassicaceae
Cucurbitaceae
Cucurbitaceae
Fabaceae
Fabaceae
Apiaceae
Asteraceae
Cucurbitaceae
Brassicaceae
Amaranthaceae
Cucurbitaceae
Cucurbitaceae
Amaranthaceae
Brassicaceae
Fabaceae
Fabaceae
Cucurbitaceae
Fabaceae
Crucifereae
Brassicaceae
Poaceae
Amaranthaceae
Asteraceae
Brassicaceae
Brassicaceae
Poaceae
Vicia
Anthriscus
Brassica
Curcubita
Curcubita
Phaseolus
Vicia
Apium
Lactuca
Cucumis
Brassica
Amaranthus
Curcubita
Curcubita
Amaranthus
Brassica
Phaseolus
Vicia
Curcubita
Phaseolus
Sinapis
Brassica
Helianthus
Amaranthus
Lactuca
Brassica
Brassica
Secale
faba
cerefolium
rapa
sp.
sp.
Vulgaris
Faba
Graveolens
Sativa
Sativus
oleracea var. capitata
sp.
sp.
sp.
sp.
Rapa
Vulgaris
Faba
sp.
Vulgaris
Alba
oleracea var. capitata
Annum
sp.
Sativa
Rapa
Rapa
cereale
Κουκί
Μαϊντανός
Γογγύλι
Κολοκύθα
Κολοκύθα
Φασόλι
Κουκί
Σέλινο
Μαρούλι
Αγγούρι
Λάχανο
Βλίτο
Κολοκύθα
Κολοκύθα
Βλίτο
Γογγύλι
Φασόλι
Κουκί
Κολοκύθα
Φασόλι
Σινάπι
Λάχανο
Ήλιος
Βλίτο
Μαρούλι
Γογγύλι
Γογγύλι
Σίκαλη
πλατοκούκια
άσπρο
Γουρουνοκουκούδες
Κουκούδες γλυκές
καθιστά
Μπλέζες
Κραμπιά ή γούλες
κόκκινο
Γλυκοκολόκυθο ή Πολίτικο
κόκκινο
άσπρο
αναρριχώμενο
Μπλέζες
Γουρούνες
Καθιστά ή χαμοτά
Κραμπιά ή γούλες
διακοσμητικός
πράσινο;
.(1)
.(2)
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
22/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
109
Χώρα
Εξοχώρι
Χώρα
Κάτω Χώρα
Χώρα
Χώρα
Χώρα
Λάκκος
Λάκκος
Καρδαμύλη
Προσήλιο
Προσήλιο
Ζαχαριά
Ζαχαριά
Ζαχαριά
Ζαχαριά
Ζαχαριά
Ζαχαριά
Ζαχαριά
Ζαχαριά
Ζαχαριά
Ζαχαριά
Ζαχαριά
Ζαχαριά
Ζαχαριά
Ζαχαριά
Ζαχαριά
Ζαχαριά
Fabaceae
Cucurbitaceae
Solanaceae
Fabaceae
Solanaceae
Crucifereae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Cucurbitaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Cucurbitaceae
Solanaceae
Solanaceae
Fabaceae
Solanaceae
Cucurbitaceae
Solanaceae
Amaranthaceae
Fabaceae
Cucurbitaceae
Apiaceae
Cucurbitaceae
Crucifereae
Vicia
Curcubita
Capsicum
Vicia
Solanum
Sinapis
Lupinus
Vicia
Vicia
Curcubita
Vicia
Lupinus
Phaseolus
Vigna
Phaseolus
Cucumis
Solanum
Solanum
Phaseolus
Solanum
Curcubita
Solanum
Amaranthus
Vicia
Curcubita
Anthriscus
Curcubita
Sinapis
Faba
sp.
Annum
Faba
lycopersicum
Alba
Albus
Faba
Faba
sp.
Faba
Albus
Vulgaris
Unguiculata
Vulgaris
Melo
lycopersicum
lycopersicum
Vulgaris
lycopersicum
sp.
lycopersicum
sp.
Faba
sp.
Cerefolium
sp.
sp.
Κουκί
Κολοκύθα
Πιπεριά
Κουκί
Ντομάτα
Σινάπι
Λούπινo
Κουκί
Κουκί
Κολοκύθα
Κουκί
Λούπινo
Φασόλι
Φασόλι
Φασόλι
Πεπόνι
Ντομάτα
Ντομάτα
Φασόλι
Ντομάτα
Κολοκύθα
Ντομάτα
Βλίτο
Κουκί
Κολοκύθα
Μαϊντανός
Κολοκύθα
Σινάπι
Γλυκιά
Λουβίτσα
Κατσαρή;
Πλαγουμάλι;
Ψιλοκούκι
Ψιλοκούκι
Μπαρμπούνι
Άνευρο
Άγρια
Αχλαδιά
Ζουρλή
Κίτρινη
Πλαγομάρι
Γλυκιά
Καλλωπιστικό;
Καλλωπιστικό;
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
20/4/2013
110
Λαγκάδα
Λαγκάδα
Άγιος Νικόλαος
Άγιος Νικόλαος
Λαγκάδα
Λαγκάδα
Λαγκάδα
Άγιος Νικόλαος
Άγιος Νικόλαος
Λαγκάδα
Λαγκάδα
Λαγκάδα
Λαγκάδα
Λαγκάδα
Προαστίο
Αγ.Σοφία
Προαστίο
Άνω Ρίγκλια
Άνω Ρίγκλια
Άνω Ρίγκλια
Άνω Ρίγκλια
Άνω Ρίγκλια
Νομιτσί
Νομιτσί
Άνω Ρίγκλια
Προαστίο
Προαστίο
Προαστίο
Apiaceae
Umbelifereae
Amaranthaceae
Amaranthaceae
Cucurbitaceae
Chenopodiaceae
Apiaceae
Cucurbitaceae
Malvaceae
Fabaceae
Fabaceae
Solanaceae
Fabaceae
Asteraceae
Punicaceae
Alliaceae
Cucurbitaceae
Amaranthaceae
Asteraceae
Brassicaceae
Fabaceae
Asteraceae
Fabaceae
Cucurbitaceae
Chenopodiaceae
Solanaceae
Poaceae
Poaceae
Anthriscus
Anethum
Amaranthus
Amaranthus
Curcubita
Spinacia
Apium
Curcubita
Abelmoschus
Vicia
Vicia
Solanum
Vicia
Cichorium
Punica
Allium
Curcubita
Amaranthus
Cichorium
Brassica
Lupinus
Cichorium
Cicer
Curcubita
Spinacia
Capsicum
Zea
Zea
Cerefolium
Graveolens
sp.
sp.
sp.
Oleracea
Graveolens
sp.
Esculentus
Faba
Faba
Melongena
Faba
Intybus
Granatum
Sativum
sp.
sp.
sp.
oleracea var. capitata
Albus
Intybus
Arietinum
sp.
Oleracea
Annum
Mays
Mays
Μαϊντανός
Άνιθος
Βλίτο
Βλίτο
Κολοκύθα
Σπανάκι
Σέλινο
Κολοκύθα
Μπάμια
Κουκί
Κουκί
Μελιτζάνα
Κουκί
Ραδίκι
Ρόδι
Σκόρδο
Κολοκύθα
Βλίτο
Αντίδι
Λάχανο
Λούπινo
Ραδίκι
Ρεβίθι
Κολοκύθα
Σπανάκι
Πιπεριά
Αραβόσιτος
Αραβόσιτος
Σουσαμόβλητο
Γλυκιά
Πλαγομάλι
Λιανοκούκι
Φλάσκα
Λιανοκούκι
(μικρό)
τρελλές
κόκκινο
Χοντρολάχανο
άσπρο
Ζαχαροκολόκυθο
Καυτερή
άσπρο
κίτρινο
25/4/2013
25/4/2013
25/4/2013
25/4/2013
25/4/2013
25/4/2013
25/4/2013
25/4/2013
25/4/2013
25/4/2013
25/4/2013
25/4/2013
25/4/2013
25/4/2013
21/4/2013
(21/4/2013)
21/4/2013
(23/4/2013)
(23/4/2013)
(23/4/2013)
(23/4/2013)
(23/4/2013)
23/4/2013
23/4/2013
(23/4/2013)
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
111
Ιθώμης
Προαστίο
Προαστίο
Προαστίο
Προαστίο
Προαστίο
Προαστίο
Προαστίο
Προαστίο
Καρδαμύλη
Καρδαμύλη
Καρδαμύλη
Καρδαμύλη
Καρδαμύλη
Αγία Σοφία
Χωριό
Βαλύρα
Χρυσότοπος
Χρυσότοπος
Βαλύρα
Βαλύρα
Βαλύρα
Μαυρομάτι
Ζερμπίσι
Βαλύρα
Βαλύρα
Βαλύρα
Χρυσότοπος
Βαλύρα
Brassicaceae
Apiaceae
Amaranthaceae
Alliaceae
Cucurbitaceae
Fabaceae
Fabaceae
Rosaceae
Cucurbitaceae
Solanaceae
Cucurbitaceae
Solanaceae
Fabaceae
Rosaceae
Οικογένεια
Solanaceae
Cucurbitaceae
Cucurbitaceae
Solanaceae
Solanaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Cucurbitaceae
Fabaceae
Brassica
Anthriscus
Amaranthus
Allium
Curcubita
Phaseolus
Phaseolus
Prunus
Curcubita
Solanum
Curcubita
Solanum
Vicia
Prunus
Γένος
Solanum
Curcubita
Curcubita
Solanum
Solanum
Lab
Vicia
Vicia
Vigna
Vigna
Vicia
Curcubita
Lupinus
oleracea var. capitata
Cerefolium
sp.
Sativum
sp.
Vulgaris
Vulgaris
Dulcis
sp.
lycopersicum
sp.
lycopersicum
Faba
Dulcis
Είδος
lycopersicum
sp.
sp.
lycopersicum
lycopersicum
Lab
Faba
Faba
Unguiculata
Unguiculata
Faba
sp.
Albus
Λάχανο
Μαϊντανός
Βλίτο
Σκόρδο
Κολοκύθα
Φασόλι
Φασόλι
Αμύγδαλα
Κολοκύθα
Ντομάτα
Κολοκύθα
Ντομάτα
Κουκί
Αμύγδαλα
Κοινή ονομασία
Ντομάτα
Κολοκύθα
Κολοκύθα
Ντομάτα
Ντομάτα
Φασόλι
Κουκί
Κουκί
Φασόλι
Φασόλι
Κουκί
Κολοκύθα
Λούπινo
Κραμπιά ή γούλες
κόκκινο
μανιάτικο
Καθιστό
τρελλές
κατσαρή
κόκκινες
Πλαγιοκούκι, πλαγομάρι
αφράτο
Τοπική ονομασία
Χοντροκατσαρή
.(4)
.(1)
Ατζέ
Ρόμα
Τσικούρα
Μαυρομάτικα
Πηχιάρικο
.(3)
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
21/4/2013
3/8/2013
5/8/2013
5/8/2013
3/8/2013
3/8/2013
3/8/2013
6/8/2013
4/8/2013
3/8/2013
3/8/2013
3/8/2013
5/8/2013
2/8/2013
112
Είρα
Χρυσότοπος
Χρυσότοπος
Μαυρομάτι
Ζερμπίσι
Βαλύρα
Ζερμπίσι
Ζερμπίσι
Ζερμπίσι
Ζερμπίσι
Ζερμπίσι
Ζερμπίσι
Ζερμπίσι
Ζερμπίσι
Ζερμπίσι
Ζερμπίσι
Βαλύρα
Ζερμπίσι
Ζερμπίσι
Ζερμπίσι
Ζερμπίσι
Ζερμπίσι
Χωριό
Συρριζο
Συρριζο
Διμάνδρα
Μαρίνα
Μαρίνα
Μαρίνα
Cucurbitaceae
Malvaceae
Malvaceae
Cucurbitaceae
Fabaceae
Poaceae
Poaceae
Alliaceae
Cucurbitaceae
Poaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Cucurbitaceae
Cucurbitaceae
Cucurbitaceae
Cucurbitaceae
Solanaceae
Alliaceae
Οικογένεια
Poaceae
Poaceae
Solanaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Curcubita
Abelmoschus
Abelmoschus
Curcubita
Phaseolus
Zea
Zea
Allium
Curcubita
Zea
Vigna
Vigna
Vigna
Phaseolus
Phaseolus
Lagenaria
Curcubita
Curcubita
Lagenaria
Capsicum
Allium
Γένος
Zea
Zea
Solanum
Cicer
Phaseolus
Vigna
sp.
Esculentus
Esculentus
sp.
Vulgaris
Mays
Mays
Sativum
sp.
Mays
Unguiculata
Unguiculata
Unguiculata
Vulgaris
Vulgaris
siceraria
sp.
sp.
siceraria
Annum
sativum
Είδος
Mays
Mays
lycopersicum
arietinum
Vulgaris
Unguiculata
Κολοκύθα
Μπάμια
Μπάμια
Κολοκύθα
Φασόλι
Αραβόσιτος
Αραβόσιτος
Σκόρδο
Κολοκύθα
Αραβόσιτος
Φασόλι
Φασόλι
Φασόλι
Φασόλι
Φασόλι
Νεροκολοκύθι
Κολοκύθα
Κολοκύθα
Νεροκολοκύθι
Πιπεριά
Σκόρδο
Κοινή ονομασία
Αραβόσιτος
Αραβόσιτος
Ντομάτα
Ρεβίθι
Φασόλι
Φασόλι
.(2)
Σαλιάρα
Σαλιάρα
Γλυκό
Άνευρο
.(1)
.(2)
Μαυρομάτικα
Μπαρμπούνι
Πηχιάρικο
Άνευρο
Τσαουλί
στρογγυλή
κομποκολόκυθο
καυτερή
Τοπική ονομασία
άσπρο
Καλαμποκι κοκκινο
κατσαρή;
ασπρο
5/8/2013
5/8/2013
6/8/2013
5/8/2013
3/8/2013
5/8/2013
5/8/2013
5/8/2013
5/8/2013
4/8/2013
5/8/2013
5/8/2013
5/8/2013
5/8/2013
5/8/2013
3/8/2013
7/12/2013
7/12/2013
7/12/2013
7/12/2013
7/12/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
113
Μαρίνα
Στάσιμο
Στάσιμο
Μαρίνα
Μαρίνα
Κακαλέτρι
Κακαλέτρι
Κακαλέτρι
Κακαλέτρι
Κακαλέτρι
Κακαλέτρι
Κακαλέτρι
Κακαλέτρι
Κακαλέτρι
Μαρίνα
Κακαλέτρι
Κακαλέτρι
Κακαλέτρι
Πέτρα
Πέτρα
Αγ. Σώστης
Κακαλέτρι
Νέδα
Νέδα
Νέδα
Νέδα
Νέδα
Νέδα
Fabaceae
Solanaceae
Solanaceae
Brassicaceae
Solanaceae
Fabaceae
Cucurbitaceae
Poaceae
Cucurbitaceae
Cucurbitaceae
Fabaceae
Brassicaceae
Alliaceae
Alliaceae
Solanaceae
Cucurbitaceae
Fabaceae
Poaceae
Poaceae
Fabaceae
Juglandaceae
Cucurbitaceae
Chenpodiaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Asteraceae
Vigna
Solanum
Solanum
Brassica
Solanum
Phaseolus
Lagenaria
Zea
Curcubita
Curcubita
Phaseolus
Brassica
Allium
Allium
Solanum
Curcubita
Phaseolus
Zea
Zea
Vicia
Juglans
Curcubita
Atriplex
Phaseolus
Vigna
Phaseolus
Vicia
Lactuca
unguiculata
lycopersicum
lycopersicum
oleracea var. capitata
lycopersicum
vulgaris
siceraria
mays
sp.
sp.
vulgaris
oleracea var. capitata
sativum
ampeloprasum
lycopersicum
sp.
vulgaris
mays
mays
faba
regia
sp.
sp.
vulgaris
unguiculata
vulgaris
faba
sativa
Φασόλι
Ντομάτα
Ντομάτα
Λάχανο
Ντομάτα
Φασόλι
Νεροκολοκύθι
Αραβόσιτος
Κολοκύθα
Κολοκύθα
Φασόλι
Λάχανο
Σκόρδο
Πράσσο
Ντομάτα
Κολοκύθα
Φασόλι
Αραβόσιτος
Αραβόσιτος
Κουκί
Καρύδι
Κολοκύθα
Λεποδιά
Φασόλι
Φασόλι
Φασόλι
Κουκί
Μαρούλι
κόκκινη
ροζέ
Κραμβολάχανο
ροζέ
λευκό
πράσινο
διακοσμητική
καφε
Κραμβολάχανο
κόκκινη
ντοπιο κολοκυθι
λευκα
Αραβόσιτος κουκλα
Αραβόσιτος κουκλα
ντοπιο κολοκυθι
φασολι μπαρμπούνι
Μαυρομάτικα
πλατια/ψιλα φασολια
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
21/9/2013
22/9/2013
21/9/2013
22/9/2013
22/9/2013
22/9/2013
22/9/2013
22/9/2013
22/9/2013
114
Τριπύλα
Αλαγονία
Νέδα
Νέδα
Νέδα
Νέδα
Νέδα
Νέδα
Χωριό
Λυκουδέσι
Λυκουδέσι
Λυκουδέσι
Λυκουδέσι
Σέλλας
Λατζουνάτου
Σέλλας
Cucurbitaceae
Cucumis
sativus
Πιπεριά
Φασόλι
Κολοκύθα
Φασόλι
Λάχανο
Ντομάτα
Κοινή ονομασία
Ντομάτα
Πεπόνι
Σκόρδο
Ντομάτα
Πεπόνι
Αραβόσιτος
Κολοκύθα
Σκόρδο
Λούπινo
Κολοκύθα
Κοινή ονομασία
Άγνωστο
Αγγούρι
Αλαγονία
Αλαγονία
Αλαγονία
Μενινά
Μενινά
Cucurbitaceae
Solanaceae
Fabaceae
Alliaceae
Fabaceae
Curcubita
Solanum
Phaseolus
Allium
Pisum
sp.
lycopersicum
vulgaris
cepa
sativum
Κολοκύθα
Ντομάτα
Φασόλι
Κρεμμυδι
Αρακάς
Μενινά
Μενινά
Fabaceae
Crucifereae
Phaseolus
Sinapis
vulgaris
alba
Φασόλι
Σινάπι
Λατζουνάτο
Χωριό
Αλαγονία
Περιβολάκια
Solanaceae
Fabaceae
Cucurbitaceae
Fabaceae
Brasicaeae
Solanaceae
Οικογένεια
Solanaceae
Cucurbitaceae
Alliaceae
Solanaceae
Cucurbitaceae
Poaceae
Cucurbitaceae
Alliaceae
Fabaceae
Cucurbitaceae
Οικογένεια
Capsicum
Phaseolus
Curcubita
Vigna
Brassica
Solanum
Γένος
Solanum
Cucumis
Allium
Solanum
Cucumis
Zea
Curcubita
Allium
Lupinus
Curcubita
Γένος
annum
vulgaris
sp.
unguiculata
oleracea
lycopersicum
Είδος
lycopersicum
melo
sativum
lycopersicum
melo
mays
sp.
sativum
albus
sp.
Είδος
(κόκκινη/ψιλη)
τσαουλι
μακριά
Πηχιάρικο
Λαχανίδες
ροζέ
Τοπική ονομασία
Κυδώνι
Σαγκρί
Χοντρή
Χειμωνιάτικο
Κούκλα
Μπομπόλα
Μπομπόλα
Τοπική ονομασία
22/9/2013
22/9/2013
22/9/2013
22/9/2013
22/9/2013
22/9/2013
29/6/2013
29/6/2013
29/6/2013
29/6/2013
28/6/2013
29/6/2013
28/6/2013
29/6/2014
26/4/2013
28/4/2013
Κουκούδες,
Μακριές(στρογγυλο),Τρελες
Κατσαρή
Μπαρμπούνι, Κοντό
Κόκκινα
Μπαρμπούνια Κόκκινα
Καλαμιού
28/4/2013
28/4/2013
28/4/2013
28/4/2013
28/4/2013
28/4/2013
28/4/2013
115
Χωριά εκτός
Σύμβασης
Μενινά
Αλαγονία
Αλαγονία
Νέδουσα
Νέδουσα
Νέδουσα
Αλαγονία
Αλαγονία
Αλαγονία
Αλαγονία
Αλαγονία
Καρβέλι
Λαδά
Λαδά
Νέδουσα
Εμιαλοί
Εμιαλοί
Linaceae
Brassicaceae
Fabaceae
Brassicaceae
Solanaceae
Cucurbitaceae
Fabaceae
Asteraceae
Brassicaceae
Alliaceae
Cucurbitaceae
Brassicaceae
Cucurbitaceae
Brassicaceae
Cucurbitaceae
Brassicaceae
Cucurbitaceae
Linum
Brassica
Phaseolus
Brassica
Solanum
Curcubita
Phaseolus
Lactuca
Brassica
Allium
Curcubita
Brassica
Curcubita
Brassica
Curcubita
Brassica
Curcubita
usitatissimum
oleracea var. capitata
vulgaris
oleracea var. capitata
lycopersicum
sp.
vulgaris
sativa
oleracea var. capitata
sativum
sp.
oleracea var. capitata
sp.
oleracea var. capitata
sp.
oleracea var. capitata
sp.
Λινάρι
Λάχανο
Φασόλι
Λάχανο
Ντομάτα
Κολοκύθα
Φασόλι
Μαρούλι
Λάχανο
Σκόρδο
Κολοκύθα
Λάχανο
Κολοκύθα
Λάχανο
Κολοκύθα
Λάχανο
Κολοκύθα
Λαδά
Καρβέλι
Αλαγονία
Χωριό
Χώρα Γαϊτσών
Χώρα Γαϊτσών
Αν. Γαϊτσιές
Αν. Γαϊτσιές
Αν. Γαϊτσιές
Τρίκορφο
Μεσσήνη
Fabaceae
Cucurbitaceae
Poaceae
Οικογένεια
Solanaceae
Solanaceae
Cucurbitaceae
Cucurbitaceae
Fabaceae
Poaceae
Fabaceae
Phaseolus
Curcubita
Avena
Γένος
Solanum
Solanum
Curcubita
Curcubita
Phaseolus
Triticum
Vigna
vulgaris
sp.
sativa
Είδος
lycopersicum
lycopersicum
sp.
sp.
vulgaris
durum
radiata
Φασόλι
Κολοκύθα
Βρώμη
Κοινή ονομασία
Ντομάτα
Ντομάτα
Κολοκύθα
Κολοκύθα
Φασόλι
Σιτάρι
Φασόλι
Μεσσηνίας
Γίγαντες
Ημερολάχανο
Στρογγυλή
Τρελες (Στρογγυλές)
Μπαρμπούνι, άνευρο, στιλιές
Κραμβολάχανο
Κολοκύθι τρελλό
Κραμβολάχανο
Τρελλή
Κραμβολάχανο
στρογγυλά-μακριά
Κραμβολάχανο
Μπαρμπούνια κόκκινα
καλαμιού
Ζουρλή
Τοπική ονομασία
Χοντροκατσαρή
Ντομάτα Μηλιά
Ζουρλή
Γλυκοκολόκυθο
Μπαρμπούνι
Λέβέντης
Ρουβίτσα
28/4/2013
26/4/2013
27/4/2013
27/4/2013
27/4/2013
27/4/2013
27/4/2013
27/4/2013
27/4/201
27/4/2013
26/4/2013
27/4/2013
26/4/2013
26/4/2013
26/4/2013
27/4/2013
27/4/2013
26/4/2013
27/4/2013
27/4/2013
26/4/2013
26/4/2013
26/4/2013
26/4/2013
25/4/2013
7/12/2013
7/12/2013
116
Στον Πίνακα 14 φαίνεται ότι τα περισσότερα δείγματα συγκεντρώθηκαν στον τ. δήμο
Λεύκτρου, το οποίο ήταν αναμενόμενο λόγω των περισσότερων χωριών. Οι τοπικές
ποικιλίες κηπευτικών διασώζονται σε μεγάλο βαθμό, επειδή έχουν την δυνατότητα να
καλλιεργούνται σε κήπους σε αντίθεση με τις τοπικές ποικιλίες σιτηρών που η γενετική
διάβρωση είναι σχεδόν καθολική. Διασώζεται κυρίως ο αραβόσιτος. Σε ενδιάμεση
φάση είναι τα όσπρια από τα οποία αυτά που καλλιεργούνται σε κήπους, όπως διάφορες
ποικιλίες φασολιών, κουκιών και το λούπινο, διασώζονται σε αντίθεση με άλλα που
καλλιεργούνταν στους αγρούς, όπως οι Φακή. Όμως και από τα δείγματα που
συλλέχθηκαν και είναι σπάνια, ορισμένων ο σπόρος είναι πολύ παλιός, όπως το λινάρι
και η σίκαλη, οπότε δεν αναμένεται να έχει βλαστικότητα.
Πίνακας 14. Συνοπτική παρουσιάση δειγμάτων κατά τ. Δήμο και ομάδων ειδών
τ. Δήμος
Σιτηρά Όσπρια Κηπευτικά Δενδρ/η Άλλα Σύνολο
Είρα
5
14
20
1
0
40
Αρχαία Μεσσήνη
3
13
16
0
2
34
Τριπύλα
0
1
9
0
0
10
Αλαγονία
1
7
24
0
2
34
Λεύκτρου
3
41
84
3
1
137
Παπαφλέσσα
0
3
4
1
0
8
Εκτός περιοχής έρευνας
1
2
4
0
0
7
Σύνολο
13
81
161
5
5
265
Ο αριθμός των δειγμάτων που συγκεντρώθηκαν εκπροσωπούν σε αρκετές περιπτώσεις
ποικιλίες και διαφορετικούς πληθυσμούς εντός της ποικιλίας. Το τελευταίο πρέπει να
θεωρείται ιδιαίτερα θετικό γιατί αυξάνει την ποικιλομορφία και την γενετική βάση κάθε
ποικιλίας. Στον Πίνακα 15 αναφέρονται τα ονόματα ποικιλιών στα είδη που βρέθηκαν
να έχουν περισσότερες από μία ποικιλία. Όμως αυτή η παρουσίαση πρέπει να θεωρείται
ενδεικτική γιατί υπάρχει η πιθανότητα των συνωνυμιών ή της παρουσίας βελτιωμένων
ποικιλιών που οι δωρητές αγνοούσαν. Η Ντομάτα, το φασόλι και η κολοκυθιά έχουν τα
περισσότερα ονόματα. Η διάκριση μεταξύ των ποικιλιών απαιτεί ειδική έρευνα.
Πίνακας 15. Ονόματα ποικιλιών με βάση την έρευνα πεδίου
Φασόλι (γένος)
Κολοκύθα
Ντομάτα
κομπολοκολόκυθο
μπομπόλα
τρελή (γουρούνα)
γλυκιά
Αχλαδιά
κατσαρή
κίτρινη
κόκκινη
κόκκινη
Αραβόσιτος
κυδώνι
Μηλιά
ντόπια
(χρώμα σπόρου)
άσπρο
κίτρινο
ροζέ
χοντρή
χοντροκατσαρή
τσικούρα
Κουκί
Βλίτο
Πεπόνι
πλαγομάλι
κόκκινο
σαγκρί
λιανοκούκι
πράσινο;
σουσαμόβλητο
χειμωνιάτικο
Vigna
μαυρομάτικο
πηχιάρικο
ή κατσικάντερο
ρουβίτσα
Lab
κόκκινο
Phasolus
αναρριχώμενο
άνευρο
άσπρο
γίγαντες
καθιστό
καφέ
μπαρμπούνι
μπαρμπούνι κοντό
μπαρμπούνι κόκκινο καλαμιού
τσαουλί
Ε. Εκτίμηση του ενδιαφέροντός τους για καλλιέργεια των τοπικών
ποικιλιών
Με βάση τις συζητήσεις που έγιναν με τους κατοίκους των χωριών, τις υπάρχουσες
τοπικές ποικιλίες και την αντίληψη που σχημάτισαν οι ερευνητές φαίνεται ότι οι άμεσα
αξιοποιήσιμες ποικλίες σε εμπορικό επίπεδο είναι για τον τ. δήμο Λεύκτρου το λούπινο
και το μικρόσπερμο κουκί, για τον τ. δήμο Αλαγονίας το Κραμβολάχανο και την
Ντομάτα κατσαρή ή χοντροκατσαρή. Η τελευταία συγκεντρώνει το ενδιαφέρον και στον
τ. δήμο Παπαφλέσσα και ήδη την εμπορεύονται στη λαϊκή αγορά. Από τον τ.
δήμοΤρίπυλας ενδιαφέρον έχουν η χοντροκατσαρή Ντομάτα, η μπομπόλα (κολοκύθα),
ένα πεπόνι που ονομάζεται σαγκρί και στην Ειρα τα λόπια (Φασόλι), η ροζέ Ντομάτα
και το πεπόνι που είναι μικρό - κατάλληλο για την αγορά - και είχε μεγάλη
εμπορευσιμότητα
118
ΣΤ. Προτάσεις της Ερευνητικής Ομάδας προς το Ιδρυμα ΚαπετάνΒασίλη
Οι προτάσεις προσφέρουν ένα πλαίσιο για την ολοκληρωμένη καταγραφή και
αξιοποίηση των τοπικών ποικιλιών της Μεσσηνίας και μπορούν να αποτελέσουν βάση
για την ανάπτυξη δράσεων είτε διαδοχικά είτε παράλληλα, αφού οι περισσότερες
παρουσιάζουν σχετική αυτονομία μεταξύ τους. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η υλοποίηση
τους θα αποτελεί μια πιλοτική εφαρμογή με διεθνή πρωτοτυπία.
1. Ολοκλήρωση συλλογής και καταγραφής τοπικών ποικιλιών της υπόλοιπης
Μεσσηνίας
Να συνεχιστεί η συλλογή και καταγραφή τοπικών ποικιλιών στα χωριά/οικισμούς της
υπόλοιπης Μεσσηνίας. Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα της σχετικής έρευνας σε 110
χωριά και οικισμούς είναι πολύ ενθαρρυντικά και πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι κάθε
άλλο παρά έχει εξαντληθεί ο πλούτος των τοπικών ποικιλιών της Μεσσηνίας. Η
ολοκλήρωση της έρευνας σε όλα τα χωριά θα αποκαλύψει όλο το δυναμικό του νομού
και θα αποτελεί ένα διεθνές υπόδειγμα συστηματικής συλλογής γενετικών πόρων. Τα
χωριά-οικισμοί που μένουν να καλυφθούν είναι 448 (Πίνακας 16).
Πίνακας 16. Αριθμός χωριών ανά τέως Δήμο
τέως Δήμος
Αρ. χωριών
1 -- Δήμος Καλαμάτας
26
Πλαγιές Ταϋγέτου (Αλαγονία)
Έγινε
2 -- Δήμος Αβίας -25
3 -- Δήμος Αετού -14
4 -- Δήμος Αιπείας -12
5 -- Δήμος Ανδανίας -21
6 -- Δήμος Ανδρούσας -10
7 -- Δήμος Άριος -6
8 -- Δήμος Αριστομένους -60
9 -- Δήμος Αρφαρών -9
10 – Δήμος Αυλώνα -22
11 – Δήμος Βουφράδων -7
12 – Δήμος Γαργαλιάνων 15
13 – Δήμος Δωρίου -16
14 – Δήμος Είρας -Έγινε
15 – Δήμος Θουρίας -9
τέως Δήμος
Αρ. χωριών
16 -- Δήμος Ιθώμης -Έγινε
17 -- Δήμος Κορώνης -24
18 -- Δήμος Κυπαρισσίας 18
19 -- Δήμος Λεύκτρου -Έγινε
20 -- Δήμος Μεθώνης -19
21 -- Δήμος Μελιγαλά -14
22 -- Δήμος Μεσσήνης -22
23 -- Δήμος Νέστορος -13
24 -- Δήμος Οιχαλίας -13
25 -- Δήμος Παπαφλέσσα
Έγινε
26 -- Δήμος Πεταλιδίου -24
27 -- Δήμος Πύλου -20
28 -- Δήμος Φιλιατρών -15
29 -- Δήμος Χιλιοχωρίων -7
30 -- Κοινότητα Τρικόρφου
7
31 -- Κοινότητα Τριπύλας Έγινε
Σύνολο
448
Η έρευνα πεδίου στα χωριά/οικισμούς μπορεί να υλοποιηθεί με τις παρακάτω τρόπους:
A. Με ετήσια ανεξάρτητα προγράμματα που θα καλύπτουν γύρω στα 112 χωριάοικισμούς το χρόνο.
B. Με ένα τετραετές πρόγραμμα που θα καλύψει τα 448 χωριά/οικισμούς.
Γ. Με πρόγραμμα που θα καλύψει όλα τα χωριά οικισμούς εντός ενός έτους και
προϋποθέτει την εκπαίδευση ερευνητών ώστε να δημιουργηθούν πολλές ομάδες
έρευνας.
119
2. Έρευνα για τις τοπικές ποικιλίες οπωροφόρων της Μεσσηνίας
Με βάση τις καταγραφές που έγιναν ως τώρα θα ακολουθήσει έρευνα δενδροκόμων
προκειμένου να αποσαφηνίσουν ποια από τα οπωροφόρα που επισημάνθηκαν είναι
τοπικές ποικιλίες, τα χαρακτηριστικά τους, τη μοναδικότητα τους και τις δυνατότητες
αξιοποίησης τους.
Διάρκεια: 1 και μισός χρόνος.
3. Επαναπατρισμός τοπικών ποικιλιών από την Γερμανική Τράπεζα Γενετικού
Υλικού
Το 1942 Γερμανοί ερευνητές οργάνωσαν εξερευνητική αποστολή συλλογής τοπικών
ποικιλιών στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της Πελοποννήσου. Στην Μεσσηνία
συλλέξανε πάνω από 100 δείγματα τοπικών ποικιλιών. Αυτά τα δείγματα διατηρήθηκαν
με κάποιες απώλειες στη Γερμανική Τράπεζα Γενετικού Υλικού (Genebank
Department, Leibniz Institute of Plant Genetics and Crop Plant Research -IPK) στο
Gatersleben. Η Τράπεζα από τότε αναπαράγει αυτά τα δείγματα προκειμένου να τα
διατηρήσει. Σήμερα φυλάσσονται 98 δείγματα τοπικών ποικιλιών της Μεσσηνίας
(Πίνακας 17).
Πίνακας 17. Αριθμός δείγματα ανά περιοχή που διατηρούνται στη Τράπεζα Γενετικού
Υλικού IPK-Γερμανία και έχουν συλλεχθεί στη Μεσσηνία το 1942
3
2
4
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
5
1
3
1
1
6
3
1
1
Βρωμόβρυση
4
1
Μουζάκι
1
1
Μεσσήνη
Καλαμάτα
Χριστοφιλεικ
α
2
7
1
1
1
3
2
1
3
Μαγούλα
1
Λογγά
4
5
1
2
4
Ιθώμη
Βρώμη
Κριθάρι
Αγγούρι
Λαθούρι
Φακή
Λινάρι
Λούπινο
Φασόλι
Μπιζέλι
Ρεπάνι
Σιτάρι μαλακό
Σιτάρι σκληρό
Σιτάρι υβώδες
Κουκί (μικρά)
Ρόβη
Βίκος
Αραβόσιτος
Βαλύρα
Είδος
Ανάληψη
Περιοχή Μεσσηνίας
1
1
1
1
3
1
3
1
Με βάση τη διεθνή πρακτική ανταλλαγής γενετικού υλικού το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο
Αθηνών μπορεί να ζητήσει αυτά τα δείγματα και να αποσταλούν από τη Γερμανία στην
Ελλάδα. Αυτή η ενέργεια έχει νόημα μόνο αν τα δείγματα αυτά αναπαραχθούν στη χώρα μας,
120
κατά προτίμηση στη Μεσσηνία, και αξιοποιηθούν στη γεωργική πράξη. Σημειώνεται ότι οι
περισσότερες από αυτές (πχ. φακή, σιτηρά, λινάρι κ.ά.) δεν καλλιεργούνται και έχουν χαθεί
οριστικά από τα χωριά. Οπότε η παραγωγή Μεσσηνιακών προϊόντων από τοπικές ποικιλίες που
είναι σίγουρα αυθεντικές μπορεί να προσφέρει ένα σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα στους
αγρότες που θα τις καλλιεργήσουν.
Διάρκεια: 1 χρόνος.
4. Έρευνα για τις τοπικές ποικιλίες αμπέλου της Μεσσηνίας
Με βάση τις καταγραφές που έγιναν ως τώρα θα ακολουθήσει έρευνα
αμπελολόγων προκειμένου να αποσαφηνίσουν ποια από τα κλήματα είναι τοπικές
ποικιλίες, τα χαρακτηριστικά τους, τη μοναδικότητα τους και τις δυνατότητες
αξιοποίησης τους.
Διάρκεια: 1 και μισός χρόνος.
5. Ντοκιμαντέρ
Α. Προσωρινός τίτλος: «Επαναπατρισμός των τοπικών ποικιλιών της Μεσσηνίας από
τη Γερμανία»
Αποτελεί συμπληρωματική δράση του επαναπατρισμού των τοπικών ποικιλιών της
Μεσσηνίας από Τράπεζα Γενετικού Υλικού της Γερμανίας. Είναι μία καταγραφή και
παρακολούθηση του "ταξιδιού" των σπόρων από την Ελλάδα στη Γερμανία με λήψη
χωριών που έγινε συλλογή το 1942, χρήση βιβλιογραφικών και άλλων πηγών στο βαθμό
που αυτό είναι εφικτό και κυρίως παρακολούθηση της επιστροφής των δειγμάτων από τη
Γερμανία. Με ότι συμβολισμούς μπορεί να έχει αυτή η επιστροφή. Στο γεωπονικό μέρος
θα παρακολουθείται η επανακαλλιέργεια των σπόρων στην πατρίδα τους, τη γη της
Μεσσηνίας. Έμφαση θα δοθεί στη σημασία των τοπικών ποικιλιών και τις παραδόσεις
της Μεσσηνίας κυρίως ως προς τις καλλιεργητικές πρακτικές και τις διατροφικές
συνήθειες που σχετίζονται με τις τοπικές ποικιλίες.
Διάρκεια: περίπου 45’
Χρονοδιάγραμμα: 1 - 1,5 χρόνος
Β. Τίτλος (προσωρινός): «Το Μεσσηνιακό οδοιπορικό των τοπικών ποικιλιών»
Θα συνδυάζονται ανασκαφικά (πχ. Πύλος) και ιστορικά στοιχεία, λαογραφία, η
εργασία συλλογής (συνεντεύξεις από αγρότες και επιστήμονες), η καλλιέργεια τους
σήμερα με παραδείγματα από διάφορες καλλιέργειες (χοντροκατσαρή, λούπινο,
Συκιά, Ελιά κ.ά.) και η προοπτική που έχουν για την οικονομία και το περιβάλλον της
Μεσσηνίας.
Διάρκεια: περίπου 30’
Χρονοδιάγραμμα: 1 χρόνος
6. Έρευνα για την τοπική ποικιλία κατσαρή-χοντροκατσαρή
Θα γίνει συγκέντρωση δειγμάτων σπόρων χοντροκατσαρής, τοπικών ποικιλιών
που συλλέχθηκαν κατά το παρελθόν (1942) και παρόμοιας μορφολογίας εμπορικών
ποικιλιών προκειμένου να συγκριθούν μεταξύ τους και να αξιολογηθεί η
ποικιλομορφία τους με τη χρήση περιγραφητών των μορφολογικών χαρακτηριστικών
και επιλεγμένων μοριακών δεικτών, θα αξιολογηθούν τα παραγωγικά
121
χαρακτηριστικά τους σε 2 τοποθεσίες
Διάρκεια: 2,5 χρόνια
Επιπλέον μπορεί να γίνουν:
- Καταγραφή ιολογικών προσβολών
Η ντομάτα προσβάλλεται παγκοσμίως από πληθώρα ιών και ιοειδών, που μπορεί να
προκαλέσουν ακόμη και καθολική κατάρρευση της καλλιέργειας. Παράλληλα, τα
συμπτώματα μιας ιολογικής/ιοειδικής προσβολής αλλοιώνουν τα μορφολογικά
χαρακτηριστικά της ποικιλίας, ενώ η παρουσία των παθογόνων αυτών στο σπόρο της
θέτει σε κίνδυνο την επιτυχή αναπαραγωγή και τη διατήρησή του. Για το λόγο αυτό
είναι αναγκαία η καταγραφή της παρουσίας ιών η/και ιοειδών κατά την εκτίμηση των
διαθέσιμων πληθυσμών στον αγρό. Καθώς το «ιολογικό-ιοειδικό φορτίο» στο υλικό
είναι άγνωστο, προτείνεται και μια προκαταρκτική αξιολόγηση στο εργαστήριο για
την παρουσία ιών/ιοειδών καραντίνας στους πληθυσμούς που θα επιλεγούν, ώστε να
αξιολογηθούν οι ανάγκες σε εξυγίανση και οι οποίες θα μπορούν να προταθούν σε
μια εξειδικευμένη μελλοντική πρόταση. Την εργασία αυτή θα αναλάβει ιολόγος του
Εργαστηρίου Φυτοπαθολογίας του Γ.Π.Α.
- Μετρήσεις που θα αφορούν τη ποιότητα των καρπών (θρεπτικά συστατικά, πχ.
λυκοπένιο).
7. Χαρακτηρισμός και εγγραφή 10 τοπικών ποικιλιών
Επιλογή 10 τοπικών ποικιλιών με κριτήρια μοναδικότητας και εμπορικότητας για
τις οποίες θα γίνει περιγραφή των χαρακτηριστικών τους και μετά θα ακολουθήσει
εγγραφή τους στον Εθνικό Κατάλογο ποικιλιών
Διάρκεια: 2 χρόνια
8. Αναπαραγωγή δειγμάτων που συλλέχθηκαν
Τα 270 δείγματα που έχουν συλλεχθεί δωρίθηκαν σε μικρές ποσότητες και με
άγνωστη βλαστικότητα. Χρειάζεται να φυτευτούν ώστε να ανανεωθεί ο σπόρος τους
και να αυξηθεί. Απαιτούμενη έκταση περίπου 1 στρέμμα. Παράλληλα θα διαπιστωθεί
η κατάσταση των σπόρων.
Διάρκεια: 2 χρόνια
9. Μεσσηνιακός γεωργικός κήπος πολλαπλών χρήσεων
Δημιουργία επισκέψιμου γεωργικού κήπου που θα φυτευτούν οι τοπικές ποικιλίες
οπωροφόρων και αμπέλου καθώς και μέρος των ετήσιων. Οι πολυετείς ποικιλίες θα
απαλλαγούν πριν τη φύτευση τους από ιώσεις, όπως επίσης και όσες ετήσιες
παρουσιάζουν αντίστοιχα προβλήματα. Η φυτεία θα έχει πολλαπλό ρόλο: Διάσωσης
πολυετών τοπικών ποικιλιών, πηγή υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού για την
αναπαραγωγή τοπικών ποικιλιών, ερευνητικό, εκπαιδευτικό, τουριστικό. Παράλληλα
μπορεί να καλλιεργούνται και ετήσιες τοπικές ποικιλίες. Η διαρρύθμιση των τοπικών
ποικιλιών στον κήπο θα γίνει με «όρους» αρχιτεκτονικής τοπίου. Ένα καλαίσθητος
χώρος θα περιλαμβάνει αίθουσα προβολής (ντοκιμαντέρ), εκθεσιακό χώρο και
πωλητήριο τοπικών προϊόντων.
122
Φάση Α΄: Εύρεση κατάλληλης έκτασης, εκπόνηση μελέτης χώρου, κοστολόγηση
υλοποίησης έργου.
Διάρκεια: 1 χρόνος.
10. Δημιουργία φυλλαδίου και ιστοσελίδας με πληροφορίες για τις τοπικές
ποικιλίες της Μεσσηνίας
Το ενημερωτικό φυλλάδιο και η ιστοσελίδα για τις τοπικές ποικιλίες της
Μεσσηνίας θα περιλαμβάνουν γενικές πληροφορίες για τις τοπικές ποικιλίες και
ειδικές πληροφορίες και περιγραφή των τοπικών ποικιλιών της Μεσσηνίας και
των ιδιοτήτων τους. Θα απευθύνονται στους παραγωγούς αλλά και σε κάθε
ενδιαφερόμενο και θα λειτουργούν θετικά στην διάδοση της σημασίας των
τοπικών ποικιλιών και της αξίας που έχουν στη διατήρηση του φυτογενετικού
πλούτου της Μεσσηνίας αλλά και της χώρας γενικότερα. Επιπλέον θα βοηθήσουν
στη δημιουργία μια δυναμικής που αφενός θα διευκολύνει το έργο της συλλογής
σπόρων και αφετέρου θα βοηθήσει στην καλλιέργεια και διατήρηση των τοπικών
ποικιλιών στην περιοχή. Επιπρόσθετα θα ενημερώσουν το ευρύτερο κοινό για τις
δράσεις του Ιδρύματος Καπετάν Βασίλη ως προς τον πρωτογενή τομέα στη
Μεσσηνία. Η ιστοσελίδα και το φυλλάδιο μπορεί να είναι και στα αγγλικά και το
τελευταίο να διακινείται σε σημεία εισόδου και ενημέρωσης τουριστών
(αεροδρόμιο, κέντρα πληροφόρησης κλπ.)
Μέγεθος φυλλαδίου: δεκαεξασέλιδο μικρού μεγέθους
Ποσότητα: 1.000 αντίτυπα
Χρονοδιάγραμμα: 6 μήνες
11. Εκπόνηση σημάτων πιστοποίησης
Η εμπορική διακίνηση προϊόντων Μεσσηνιακών τοπικών ποικιλιών απαιτεί την
εξασφάλιση του καταναλωτή ότι αγοράζει, πιθανά σε αυξημένη τιμή, αυτό που
αναγράφει η ετικέτα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από ένα σύστημα
πιστοποίησης που θα εκπονήσει Οργανισμός Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών
Προϊόντων (Ο.Π.Ε.ΓΕ.Π.), με τίτλο AGROCERT του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού
«Δήμητρα» ή άλλος φορέας. Το σύστημα πιστοποίησης θα περιλαμβάνει όλη την
παραγωγική διαδικασία και θα είναι το πρώτο που θα εκπονηθεί στην χώρα μας και
θα αφορά δύο κατηγορίες προϊόντων, ξηρά (σιτηρά, όσπρια) και νωπά (κηπευτικά).
Διάρκεια: 6 μήνες.
12. Έρευνα για την τοπική ποικιλία «μικρό κουκί» της Μεσσηνιακής Μάνης
Το κουκί, που είναι ιδιαίτερο και διακριτό από τα άλλα Κουκί λόγω του μικρού
μεγέθους του, της Μεσσηνιακής Μάνης χρησιμοποιείται για την παρασκευή φάβας
διαφορετικής από εκείνης του εμπορίου (http://www.mani.org.gr/ithi/erg_ginaikon/
erg_gin.htm).
Οι Μανιάτες διατήρησαν την διατροφική τους συνήθεια και η ομάδα μας συνέλεξε
αρκετά δείγματα και πληροφορίες για τον τρόπο παρασκευής της. Θα γίνει
συγκέντρωση δειγμάτων σπόρων κουκιού (ψιλοκούκι, λιανοκούκι) τοπικών ποικιλιών
123
που συλλέχθηκαν κατά το παρελθόν (1942) και παρόμοιας μορφολογίας εμπορικών
ποικιλιών προκειμένου να συγκριθούν μεταξύ τους και να αξιολογηθεί η ποικιλομορφία
τους με τη χρήση περιγραφητών των μορφολογικών χαρακτηριστικών και επιλεγμένων
μοριακών δεικτών, θα αξιολογηθούν τα παραγωγικά χαρακτηριστικά τους σε 2
τοποθεσίες
Διάρκεια: 2,5 χρόνια
13. Έρευνα για την τοπική ποικιλία λούπινο της Μάνης και Μεσσηνίας
Το λούπινο χρησιμοποιήθηκε από τους Μανιάτες για την διατροφή των χοιρινών
που σύμφωνα με μαρτυρίες έδινε γευστικό κρέας αλλά και ως επΌχιακός καρπός για
ανθρώπινη κατανάλωση. Θα γίνει συγκέντρωση δειγμάτων σπόρων λούπινου,
τοπικών ποικιλιών που συλλέχθηκαν κατά το παρελθόν (1942) και παρόμοιας
μορφολογίας εμπορικών ποικιλιών προκειμένου να συγκριθούν μεταξύ τους και να
αξιολογηθεί η ποικιλομορφία τους με τη χρήση περιγραφητών των μορφολογικών
χαρακτηριστικών και επιλεγμένων μοριακών δεικτών, θα αξιολογηθούν τα
παραγωγικά χαρακτηριστικά τους σε 2 τοποθεσίες.
Διάρκεια: 2,5 χρόνια
- Μετρήσεις που θα αφορούν τη διατροφική τους αξία από το Εργαστήριο Διατροφής
Ζώων του Γ.Π.Α..
Σημειώσεις:
1. Η υλοποίηση των παραπάνω προτάσεων θα μπορούσε να γίνει και με την
συμμετοχή ερευνητών και ιδρυμάτων εκτός του ΓΠΑ με προτεραιότητα στα
Μεσσηνιακά (π.χ. ΤΕΙ, ΕΘΙΑΓΕ-αν το επιθυμούν επίσης).
2. Γενική παρατήρηση για τις προτάσεις 3, 7, 8, 9, 12 και 13:
Οι τοπικές ποικιλίες οπωροκηπευτικών και οσπρίων αποτελούν έναν σημαντικό
φυτογενετικό πόρο, ο οποίος υποβαθμίζεται ιδιαίτερα από την παρουσία φυτικών ιών
και ιοειδών. Η απουσία συστηματικής αναπαραγωγής οδηγεί στη συνεχή
συσσώρευση ιολογικών/ιοειδικών ασθενειών, στο αγενές πολλαπλασιαστικό υλικό
(μοσχεύματα, εμβόλια) των δενδρωδών καλλιεργειών και του αμπελιού, αλλά και
στο εγγενές (σπόρος) πολλών ετήσιων καλλιεργειών. Η εξυγίανση και/ή η
αναπαραγωγή των τοπικών ποικιλιών σε συνθήκες που διασφαλίζουν την απουσία
ιών και ιοειδών, αποτελεί από τις βασικότερες προϋποθέσεις για τη διάσωση και την
καλύτερη αξιοποίησή τους.
Για το λόγο και σε όλες τις παραπάνω δράσεις, η καταγραφή της φυτοϋγείας του
υλικού που θα συλλεχθεί και η ενδεχόμενη εξυγίανσή του είναι απαραίτητα ως
μελλοντικές δράσεις.
124

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑΣ

Τιμοκατάλογος εγχώριων προϊόντων – Νοέμβρης 2012

10 ημερο εκδηλωσεων ανδρονιανοι - δενδρα 2011 (6

ΟΙΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ Που θα τα αγοράσετε – που θα τα

DINNER - Flame Restaurant | Costa Navarino

ΣΧΕΔΙΟ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Χαρακτηριστικά ποικιλιών

Προδιαγραφές Προϊόντος

ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Κ Α Β Ε ΣΣ