1 ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΑΣΤΙΚΩΝ ΡΕΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΛΕΚΑΝΟΠΕΔΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ: ΚΗΦΙΣΟΣ- ΠΟΔΟΝΙΦΤΗΣ- ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ Α. Αργυράκη, Κ. Παπαδοπούλου, Α. Μαγκλαροπούλου, Μ. Μαρμαρά, Φ. Παράσχου Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, ΕΚΠΑ «Διαχείριση και αξιοποίηση ρεμάτων στο αστικό περιβάλλον. Προκλήσεις και προοπτικές» 19 Νοεμβρίου 2012 Στόχοι έρευνας 2  Η αποτύπωση της παρούσας κατάστασης ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του νερού και του ενεργού ιζήματος των ρεμάτων Κηφισού, Ποδονίφτη, Πικροδάφνης    Νερό- κύρια ανιόντα, κατιόντα και βαρέα μέταλλα Ίζημα- βαρέα μέταλλα Η αξιολόγηση της φυσικής και ανθρωπογενούς επίδρασης στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των τριών υδατορεμάτων Εμβαδόν λεκάνης: 540 Κm2 3 (Μπάση, 2004) Κηφισός- Ποδονίφτης- Πικροδάφνη 4  Διαρρέουν το Λεκανοπέδιο Αθηνών – δέχονται απορροή του αστικού ιστού  Έχουν συνεχή ροή ετησίως  Τμηματική κάλυψη- εγκιβωτισμός κοίτης, αλλά υπάρχουν τμήματα φυσικής κοίτης  Πηγάζουν από τους τρεις ορεινούς όγκους που περιβάλουν το Λεκανοπέδιο Γεωλογία 5 (Παπανικολάου et al. 2004) Μορφολογική σύγκριση ποτάμιων συστημάτων του λεκανοπεδίου 6 (Μπάση, 2004) Γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά ρεμάτων 7  Κηφισός- Ποδονίφτης:  Έως 500 ΜΑ πριν ,ύπαρξη φυσικού φράγματος στο βόρειο τμήμα του σημερινού λεκανοπέδιου  βασικό επίπεδο περί τα 100-140m ψηλότερα από το σημερινό. (μαιανδρική μορφή και αποθέσεις αναβαθμίδων)  Σήμερα καθεστώς διάβρωσης  Πικροδάφνη:  Δεν παρατηρούνται ουσιαστικά αποθέσεις κοίτης που να έχουν σχηματίσει αναβαθμίδες.  Εκβαθύνει συνεχώς, χωρίς να έχει φτάσει σε σταθερή, ισορροπημένη κατάσταση.  Έντονη η κατά βάθος διάβρωση στα κατάντη της Πικροδάφνης. Σταθμοί δειγματοληψίας 8 Σταθμοί δειγματοληψίας- Πικροδάφνη 9 Μέθοδοι ανάλυσης 10      Επιτόπου μετρήσεις  T, pH, CND Ογκομέτρηση- digital titrator HACH  alkalinity, hardness Φασματοφωτομετρία HACH  NO3, PO4, SO4, Cl Φλογοφωτομετρία  K, Na, Ca Φασματοσκοπία ατομικής απορρόφησης  Pb, Zn, Mn, Cu, Ni, Co, Cd Φυσικοχημικές παράμετροι pH- CND 11 Πικροδάφνη Ποδονίφτης 8.2 8 7.8 7.6 7.4 7.2 7 6.8 8.6 8.4 pH 8.2 WF1 WF2 WF3 WF4 8 Απρίλιος 2012 7.8 Ιούλιος 2012 7.6 Νοέμβριος 2012 7.4 pH Ιούνιος 2011 7.2 PI 1 PI 2 PI 4 PI 3 PI 5 PI 6 PI 7 pH Νοέμβριος 2011 1400 1200 1.40 800 1.20 600 1.00 CND (mS/ cm) 1000 400 200 0 WF1 WF2 WF3 E.C(μS) Ιούνιος 2011 E.C(μS) Νοέμβριος 2011 WF4 0.80 Απρίλιος 2012 0.60 Ιούλιος 2012 0.40 Νοέμβριος 2012 0.20 0.00 PI 1 PI 2 PI 4 PI 3 PI 5 PI 6 PI 7 Σύγκριση κύριων παραμέτρων- τύπος νερού ποτάμιων συστημάτων του Λεκανοπεδίου 12 Ca Mg Na K CATIONS Ca = 270. mg/l Mg = 42. mg/l Na = 73. mg/l K = 32. mg/l HCO3 Cl SO4 F ANIONS HCO3 = 350. mg/l CO3 = 0. mg/l Cl = 1,300. mg/l SO4 = 290. mg/l F = 0. mg/l Κηφισός Πικροδάφνη Ποδονίφτης 100 80 60 40 Calcium(Ca) 20 0 0 20 40 60 Chloride(Cl) + Fluoride(F) 80 100 Συγκεντρώσεις NO3 13 30 Κηφισός NO3 (mg /L) 25 20 Ιούλιος 2011 15 Νοέμβριος 2011 10 Μάιος 2012 Πικροδάφνη 5 0 30 K8 K9 K1 K2 K4 K3 K5 K6 K7 20 ΝΟ3 (mg / L) 50 40 NO3(mg/l) Ιούνιος 2011 NO3(mg/l) Νοέμβριος 2011 30 20 10 NO3 (mg/ L) 60 25 Ποδονίφτης Απρίλιος 2012 15 Ιούλιος 2012 10 Νοέμβριος 2012 5 0 PI 1 PI 2 PI 4 PI 3 PI 5 PI 6 PI 7 0 WF1 WF2 WF3 WF4 Συγκεντρώσεις PO4 14 16 Κηφισός 14 PO4 (mg /L) 12 10 8 Νοέμβριος 2011 6 Μάιος 2012 Πικροδάφνη 4 2 10.0 0 9.0 K8 K9 K1 K2 K4 K3 K5 K6 K7 4.5 7.0 Ποδονίφτης PO4 (mg/ L) 5 8.0 PO4 (mg / L) 4 6.0 3.5 4.0 3 3.0 PO4(mg/l) Ιούνιος 2011 PO4(mg/l) Νοέμβριος 2011 2.5 2 1.5 Απρίλιος 2012 5.0 Ιούλιος 2012 Νοέμβριος 2012 2.0 1.0 0.0 PI 1 PI 2 PI 4 PI 3 PI 5 PI 6 PI 7 1 0.5 0 WF1 WF2 WF3 WF4 Συγκεντρώσεις φωσφορικών & νιτρικών ιόντων στο νερό (άνοιξη 2012) 15 14.0 60.0 12.0 50.0 8.0 όριο πόσιμου νερού 6.0 4.0 NO3 (mg/ L) PO4 (mg/ L) 10.0 40.0 30.0 20.0 10.0 2.0 0.0 0.0 Πικροδάφνη Κηφισός Ποδονίφτης Πικροδάφνη Κηφισός Ποδονίφτης Συγκεντρώσεις Νa 16 Κηφισός 100000 1000 Ιούλιος 2011 Νοέμβριος 2011 100 Μάιος 2012 10 120.0 1 Πικροδάφνη 100.0 K8 K9 K1 K2 K4 K3 K5 K6 K7 80.0 Ποδονίφτης Na (mg/ L) 120 100 Na (mg / L) Na (mg /L) 10000 60.0 Απρίλιος 2012 Ιούλιος 2012 40.0 80 Na(mg / L) Ιούνιος 2011 Na(mg /L) Νοέμβριος 2011 60 40 20 0 WF1 WF2 WF3 WF4 20.0 0.0 PI 1 PI 2 PI 4 PI 3 PI 5 PI 6 PI 7 Συγκεντρώσεις Cl 17 Κηφισός 100000 1000 Πικροδάφνη Ιούλιος 2011 100 Νοέμβριος 2011 200 Μάιος 2012 180 160 10 140 Cl (mg/ L) 1 K8 K9 K1 K2 K4 K3 K5 K6 K7 250 Ποδονίφτης 120 100 Απρίλιος 2012 80 Ιούλιος 2012 60 200 Cl (mg / L) Cl (mg /L) 10000 40 150 Cl(mg/ l) Ιούνιος 2011 100 Cl(mg/l) Νοέμβριος 2011 50 0 WF1 WF2 WF3 WF4 20 0 PI 1 PI 2 PI 4 PI 3 PI 5 PI 6 PI 7 Συγκεντρώσεις SO4 18 Κηφισός 10000 Ιούλιος 2011 100 Νοέμβριος 2011 Μάιος 2012 Πικροδάφνη 10 140 1 120 K9 K1 K2 K4 K3 K5 K6 120 K7 100 Ποδονίφτης SO4 (mg/ L) K8 100 SO4 (mg / L) SO4 (mg /L) 1000 80 80 Απρίλιος 2012 60 60 SO4(mg/l) Ιούνιος 2011 40 40 SO4(mg/l)Νοέμβριος 2011 20 Ιούλιος 2012 0 20 PI 1 PI 2 PI 4 PI 3 PI 5 PI 6 PI 7 0 WF1 WF2 WF3 WF4 Συγκεντρώσεις ιχνοστοιχείων στο νερό των ρεμάτων 19 60 50 μg /L 40 Mn Ni Cu 30 20 10 0 Πικροδάφνη Κηφισός Ποδονίφτης Βαρέα μέταλλα στο ενεργό ίζημα των ρεμάτων 20 300 250 μg/ g 200 150 Κηφισός Ποδονίφτης 100 50 0 Zn Cd Cu Ni Cr Co Mn Pb «Βρέθηκε ψάρι 31 εκατοστά, στον Κηφισό !» Πέμπτη, 1 Ιουλίου 2010 21 Γένη διατόμων 22 Πικροδάφνη Κηφισός Cymatopleura Ποδονίφτης Cyclotella Navicula Gomphonema Cyclotella Synedra Synedra Cocconeis Gomphonema Συμπεράσματα 23  Τα γεωχημικά χαρακτηριστικά των 3 ρεμάτων του λεκανοπεδίου δεν μαρτυρούν ιδιαίτερα έντονη ποιοτική υποβάθμιση του νερού και του ιζήματος ως προς τις παραμέτρους που εξετάστηκαν  Διαπιστώθηκε ποιοτική διαφοροποίηση ως προς τις κύριες παραμέτρους του νερού  δράση φυσικών διεργασιών  Εξέταση πρόσθετων παραμέτρων νερού- ιζήματος (π.χ. οργανικοί ρύποι)  Χρήση πρόσθετων δεικτών υγείας του οικοσυστήματος π.χ. πληθυσμοί διατόμων  Δυνατότητα ανάδειξης και αξιοποίησης του φυσικού περιβάλλοντος 24 Ευχαριστώ 25