ÄÅÊÅÌÂÑÉÏÓ 2010
ÔÅÕ×ÏÓ 41
Ëõ÷íÜñé
ôñéìçíéáßá Ýêäïóç ëüãïõ & ôÝ÷íçò ôïõ Éùíéêïý ÓõíäÝóìïõ
Ìéêñü áöéÝñùìá
óôïí Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç
Ëõ÷íÜñé
ôñéìçíéáßá Ýêäïóç
ëüãïõ & ôÝ÷íçò ôïõ
Éùíéêïý ÓõíäÝóìïõ
ÊÙÄÉÊÏÓ: 5975
Ôóïõñïõêôóüãëïõ 1
& Ëåùö. Çñáêëåßïõ 251
Ô.Ê. 142 31 - ÍÝá Éùíßá
ÔÇË. / FAX: 210 27.75.916
Ðñïóùñéíü e-mail:
[email protected]
ÉÄÉÏÊÔÇÔÇÓ:
"Éùíéêüò Óýíäåóìïò"
ÊáëÞ ×ñïíéÜ ìå õãåßá ðÜíù áð´ üëá ìéáò êáé ãéá ôá õðüëïéðá
ïýôå Üìïéñïé åõèõíþí åßìáóôå, ïýôå üìùò êáé õðáßôéïé.
Åîáêïëïõèåß áðü ðÝñõóé íá ìáò ðëçãþíåé ôï ñÞìá áð-Ý÷ù.
ÁðÝ÷ù áð´ üôé èÜðñåðå êáíïíéêÜ íá Ý÷ù / íá êáôÝ÷ù / íá ìåôÝ÷ù.
Ìéáò êáé ç ÷ñÞóç ôïõ ñÞìáôïò ìåôÝ÷ù óôçí êáèçìåñéíüôçôá,
ìáò ïñßæåé êáé ôáõôü÷ñïíá èùñáêßæåé ôçí ôáõôüôçôÜ ìáò åíÜíôéá
óôçí ìáôáéüôçôá ôçò ëÝîçò áðÝ÷ù / áðï÷Þ. Ç áðï÷Þ ðÜëé áöáéñåß /
áíáóôÝëëåé / óôåñåß êÜèå åíÝñãåéá
ðïõ ôñïöïäïôåß ôç æùÞ þóôå íá ðñï÷ùñÜ ìÝóá
áðü ôéò áíôéîïüôçôåò ìå ãåííáéüôçôá.
Ìáò ðëçãþíåé ëïéðüí ôï áðÝ÷ù êáé ìáò èëßâåé ôï ãåãïíüò
üôé ç áðïðïßçóç ôùí åõèõíþí ìáò, åßíáé ìéá ðñÜîç
ðïõ ãßíåôáé óõíåéäçôïðïéçìÝíá.
Åõ÷üóôå ðÝñá áðü ôï âáóéêü áãáèü ðïõ åßíáé ç õãåßá üëùí ìáò,
öÝôïò íá ãßíïõìå óõíåéäçôÜ ïðáäïß ôïõ ñÞìáôïò ìåôÝ÷ù.
ÅÊÄÏÔÇÓ - ÄÉÅÕÈÕÍÔÇÓ:
ÊáëÞ ×ñïíéÜ óå üëïõò
Ç ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ
(Ìå åíôïëÞ Äéïéêçôéêïý Óõìâïõëßïõ)
Êáëëéüðç ÓôåñéÜäïõ
ÓÕÌÂÏÕËÏÓ ÅÊÄÏÓÇÓ
ÄÇÌÏÓÉÏÃÑÁÖÏÓ:
ÃéÜííçò ÂÝëëçò
ÓÕÍÔÁÊÔÉÊÇ ÅÐÉÔÑÏÐÇ:
ÂÜóù Áäáìïðïýëïõ
ÔÜêçò ÊáñáãéÜííçò
ÃéÜííçò Êïíôßôóçò
ÔÜêçò ÊùóôéäÜêçò
ÃéÜííá ÐáëïõìðÜ - Ôæþñôóïõ
Êáëëéüðç ÓôåñéÜäïõ
¼ëãá Öôïýëç
×ñÞóôïò ×áôæçéùÜííïõ
ÓôÝöáíïò ØáñáäÜêïò
ÓÅ ÁÕÔÏ ÔÏ ÔÅÕ×ÏÓ
ÓÕÍÅÑÃÁÓÔÇÊÁÍ:
Íßêïò ÂïõëãáñÝëçò
×ñßóôïò ÂáóéëåéÜäçò
Íßêïò ÃáæÝðçò
Êþóôáò Ãåùñãïõóüðïõëïò
ÉÜêùâïò ÊáìðáíÝëëçò
ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ
Ðïßçìá ôïõ ËÜìðñïõ ÐáãêÜêç
Ï Åëëçíéêüò Ðïéçôéêüò Ëüãïò áðü ôéò áðáñ÷Ýò ôïõ Ýùò óÞìåñá
Ìéêñü áöéÝñùìá óôïí Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç
Ï Ïõþëô Íôßóíåú óôçí äåêáåôßá ôïõ '40
óåë. 3
óåë. 4-5
óåë. 6-17
óåë. 18-19
Ðñïóåããßæïíôáò ôçí ÔÝ÷íç óÞìåñá
ÓôÝëëá Ìïõæáêéþôïõ
ìÝóá áðü ôçí ïðôéêÞ ôçò êáèçìåñéíüôçôÜò ìáò
ËÜæáñïò ÍéêïëáÀäçò
"H öéëïóïößá ôïõ Nietzsche êáé ôï Áðïëëþíéï - Äéïíõóéáêü óôïé÷åßï"... óåë. 23-25
Ìáñßá Ðïëßôç
Ðïëýêáñðïò ÐïëõêÜñðïõ
×ñßóôïò ÑïõìåëéùôÜêçò
×Üñçò ÓáðïõíôæÜêçò
Êþóôáò ÔóáãêáñÜêçò
ÊÁËËÉÔÅ×ÍÉÊÇ ÅÐÉÌÅËÅÉÁ:
ÅëÝíç ÂÝëëç
ÃÑÁÖÉÓÔÉÊÇ
ÅÐÉÌÅËÅÉÁ - ÅÊÔÕÐÙÓÇ:
ÅËÅÍÇ ÂÅËËÇ
ÊÕÐÑÏÕ 2, ÍÅÁ ÉÙÍÉÁ
Ôçë.: 211.22.03.379
email: [email protected]
Ôï "Ëõ÷íÜñé" äåí öÝñåé êáìßá
åõèýíç ãéá åíõðüãñáöá Üñèñá
& îÝíåò äçìïóéåýóåéò.
2
Åîþöõëëï: öùôï ÔÜêçò Äéáìáíôüðïõëïò
ÓêÝøåéò ãéá ôç ìïõóéêÞ åêðáßäåõóç
óåë. 20-22
óåë. 26-27
H AíôáëëáãÞ ôùí ðëçèõóìþí: áíáãêáßï êáêü
Þ ç äéêáßùóç ôïõ Ðñïóöõãéêïý Åëëçíéóìïý;
óåë. 28-29
"Ãõíáßêåò êáé ôÝ÷íç: Ç éóôïñßá ôçò Susanna"
óåë. 30-31
Åãêþìéïí ÔåëÜëç
óåë. 31-32
Ï ÄÞìïò ÍÝáò Éùíßáò êáé ï Óýëëïãïò Óìõñíáßùí Í. Éùíßáò
ôßìçóáí ôïí ×ñßóôï ÑïõìåëéùôÜêç
Ëáúêüò Ìáæéêüò Áèëçôéóìüò ÅðÝíäõóç æùÞò
Óêßôóï ôïõ Íßêïõ ÂïõëãáñÝëç
ÅÍÔÏÓ: Ôñåéò åêäçëþóåéò ôïõ êýêëïõ "ÌïõóéêÞ êáé Ðïßçóç"
óåë. 32
óåë. 33-35
óåë. 36
óåë. 37-38
ÅÍÔÏÓ: ÌïõóéêÞ âñáäéÜ ìå öëÜïõôï, ôïýìðá êáé ðéÜíï
óåë. 39
Ïðéóèüöõëëï: ¸ñãï ôïõ Áíôþíç ÓáâéïëÜêç
óåë. 40
Ôï ìåëßóóé ôïõ öÝããïõò óïõ
Áðüøå,
ôï öåããÜñé óôÜæåé ìÝëé óôï öÝããïò
ôçò ìáôéÜò óïõ
êáèþò ëéðüèõìï ðëáãéÜæåé óôç öëÝâá ôïõ ëáéìïý óïõ,
óô' Üíïéãìá ôïõ ðëáôý óôÞèïõò óïõ, óôï âáèý öáñÜããé ôïõ
óôÝñíïõ óïõ
ðïõ ãÝñíåé ï áðïóðåñßôçò, ìõñïðñïóêÝöáëï ð' åðéèõìþ
íá ïíåéñåõôþ!
Äõï ìÝëéóóåò ðïõ åñùôïôñïðïýí, ôá âëÝöáñá
óïõ,
ôïýôï ôï âñÜäé, âõèéóìÝíåò óôç ìÝèç ôïõ ýðíïõ ôçò ãýñçò
áð' ôçí êõøÝëç ð' áíèåß, óôïõ ÷áìïãÝëéïõ óïõ
ôçí ðüñôá,
óôçí áìâñïóßá ôïõ öéëéïý óïõ ð' åðéèõìþ íá ðéù!
Áðüøå óôÜæåé ìÝëé ç íý÷ôá
ãéá äéêü óïõ ÷áôßñé!
Ìõñôþ Ê. Ôóáïýóç
3
þóôáò ÂÜñíáëçò 1883-1974.
Ç
Á! Äåí îÝñåé ôé ëÝåé ôï ðéêñü ìïõ ôï
Ï Åëëçíéêüò
Ðïéçôéêüò Ëüãïò
áðü ôéò áðáñ÷Ýò
ôïõ Ýùò óÞìåñá
Ç ðïßçóç êáé ïé
óçìáíôéêüôåñïé
åêðñüóùðïß ôçò
ðñéí áð' ôç ÃåíéÜ
ôïõ 1930
ÌÝñïò Äåýôåñï
(óõíÝ÷åéá)
Êþóôáò ÂÜñíáëçò
Ôçò
Êáëëéüðçò ÓôåñéÜäïõ
4
óôüìá!
ÔñéÜíôá ÷ñüíéá ðáéäß ìïõ äå ó'
Ýìáè' áêüìá!
Íïìßæù üôé ó' áõôïýò ôïõò äýï óôß÷ïõò ôïõ Êþóôá ÂÜñíáëç ðåñéêëåßåôáé
üëï ôï ïõìáíéóôéêü óôïé÷åßï ôçò ðïßçóÞò
ôïõ. Ìßáò ðïßçóçò ëõñéêÞò, ðïõ âáóßæåôáé óå ìéá ðñïóãåéùìÝíç áíôßëçøç
æùÞò. ÁõôÜ ôá óôïé÷åßá ÷áñáêôçñßæïõí
ôçí éäéáßôåñç óöñáãßäá ôïõ óôçí åëëçíéêÞ ãñáììáôåßá.
Ï ðïéçôÞò Êþóôáò ÂÜñíáëçò ãåííÞèçêå óôïí Ðýñãï ôçò Âïõëãáñßáò.
ÊáôÜãåôáé üìùò áðü ôç ÂÜñíá, üðùò
äåß÷íåé êáé ôï üíïìÜ ôïõ.
Óðïýäáóå öéëïëïãßá óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò ÁèÞíáò áð' üðïõ ôï 1908
ðÞñå ôï ðôõ÷ßï ôïõ. Óôçí áñ÷Þ äéïñßóèçêå ùò åëëçíïäéäÜóêáëïò óôçí ÁìáëéÜäá êáé êáôüðéí ó÷ïëÜñ÷çò óôçí
ÁñãáëáóôÞ. Ôüôå, áíáìåß÷èçêå êáé óôá
ðåñßöçìá "áèåúêÜ" ôïõ Âüëïõ. ÕðçñÝôçóå óôá ÌÝãáñá, óôçí ÊåñáôÝá êáé
ôÝëïò ùò êáèçãçôÞò óå ÃõìíÜóéá ôïõ
ÐåéñáéÜ êáé óôçí ÐáéäáãùãéêÞ Áêáäçìßá. Ôï 1919 ðÞñå õðïôñïößá ãéá íá
ðáñáêïëïõèÞóåé, ìáèÞìáôá öéëïóïößáò, öéëïëïãßáò êáé êïéíùíéïëïãßáò
óôï Ðáñßóé. Åêåß åðéêïéíþíçóå ìå ôá
íÝá öéëïóïöéêÜ ñåýìáôá, Ýæçóå ôéò
ìåãÜëåò éäåïëïãéêÝò æõìþóåéò ðïõ áêïëïýèçóáí ìåôÜ ôç ñùóéêÞ åðáíÜóôáóç
ôï 1917 êáé ìåôÜ ôç ëÞîç ôïõ Á´
Ðáãêïóìßïõ ðïëÝìïõ. ¼ôáí åðÝóôñåøå
áðü ôï åîùôåñéêü Þäç åß÷å ðñïó÷ùñÞóåé óôï ìáñîéóôéêü êßíçìá. Åî áéôßáò
ôçò éäåïëïãßáò ôïõ áðïêëåßóôçêå áðü
êÜèå äçìüóéá èÝóç, åîïñßóôçêå êáé
áíáãêÜóèçêå íá åñãáóèåß ùò äçìïóéïãñÜöïò. ÐÝèáíå óôéò 16 Äåêåìâñßïõ
ôïõ 1974, ðÜíù áðü åíåíÞíôá ÷ñüíùí.
Ðñùôïåìöáíßóèçêå óôá ãñÜììáôá
ôïí Áýãïõóôï ôïõ 1904 áðü ôï ëïãïôå÷íéêü ðåñéïäéêü "ÍïõìÜò" êáé ôïí
åðüìåíï ÷ñüíï êõêëïöüñçóå ôçí ðñþôç ðïéçôéêÞ ôïõ óõëëïãÞ "ÊõñÞèñåò" ìå
ðñüëïãï ôïõ ÓôÝöáíïõ Ìáñôæþêç. Ôï
1919 Ýãñáøå êáé Ýóôåéëå áðü ôç Ãáëëßá
óôï ðåñéïäéêü "Ìáýñç ÃÜôá" ôï ðñþôï
ðïéçôéêü Üóìá åíüò ìåãÜëïõ ðïéÞìáôïò
ìå ôßôëï "ÐñïóêõíçôÞò". ¹ôáí Ýñãï
ìåãáëüðíïï, öëýáñï, åêéíåßôï óôï åìåßò
êáé ü÷é óôï åãþ êáé ôï ÷áñáêôÞñéæå ï
åèíéêéóìüò. Ðáñ' üëá áõôÜ, óùóôÜ èåùñåßôáé áðü ôçí êñéôéêÞ óôáèìüò ãéá
ôçí ðïßçóÞ ôïõ, ãéáôß ÷ùñßæåé ôï Ýñãï
ôïõ óå äýï ðåñéüäïõò: Óôçí ðñéí áðü ôï
1919 ðåñßïäï êáé óôçí ìåôÜ ôï 1920.
¼ôáí äçëáäÞ ç ðïßçóç ôïõ ÂÜñíáëç
åîåëß÷èçêå, üðùò öáéíüôáí áðü ôçí áñ÷Þ üôé èá åîåëé÷èåß: Óå ìéá ðïßçóç ðïõ
åß÷å Ýìöõôç ñïðÞ ðñïò ôç óÜôéñá êáé ôï
ñåáëéóìü, ðïõ äåß÷íåé üôé ï äçìéïõñãüò
ôçò áãáðïýóå ôïí Üíèñùðï êáé ôç æùÞ.
Ôïí óõíáíôÜìå óôéò ðñþôåò êéüëáò
öñÜóåéò ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò ôïõ ÓôñáôÞ
Ôóßñêá "×áìÝíç ¢íïéîç" íá ôá ðßíåé
óôï õðüãåéï êáñâïõíéÜñéêï ôïõ ÈáíÜóç óôï ÊïëùíÜêé. Åêåß óý÷íáæáí óõíôáîéïý÷ïé êáé ðáëáßìá÷ïé äéðëùìÜôåò,
êáèçãçôÝò, èåïëüãïé, äéêçãüñïé,
ãåñáóìÝíá óôåëÝ÷ç ôçò áñéóôåñÜò, áëëÜ êáé êáìéïíéÝñçäåò, ïäïêáèáñéóôÝò
êáé áóôõíïìéêïß "åêôüò õðçñåóßáò" áðü
ôï ãåéôïíéêü ôìÞìá.
Ç ðïßçóç ôïõ Êþóôá ÂÜñíáëç
åßíáé ìéá ðïßçóç ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé
ðïëëÝò öïñÝò áðü áèõñïóôïìßá, áðü
ôçí åðéêïýñåéá öéëïóïößá. ¼ëá åôïýôá
ìáæß ìå ôçí áíôßèåóÞ ôïõ óôçí áäéêßá
êáé ôçí êáôáðßåóç ôùí áäõíÜôùí áðü
ôïõò éó÷õñïýò ôçò ãçò, äéáìüñöùóáí
ôåëéêÜ ôçí ðïéçôéêÞ öýóç ôïõ.
Ôï 1922 ôýðùóå óôçí ÁëåîÜíäñåéá
ìå ôï øåõäþíõìï ÄÞìïò ÔáíÜëéáò ôçí
ðñþôç ìåãÜëç ôïõ ðïéçôéêÞ óýíèåóç
"Ôï öùò ðïõ êáßåé". Ôç óõëëïãÞ áõôÞ
ôçí áíáèåþñçóå áñãüôåñá êáé ôçí
îáíáôýðùóå ôï 1933 óôçí ÁèÞíá ìå
ôçí ïñéóôéêÞ ôçò ìïñöÞ.
Ç éäÝá ôïõ ðïéçôÞ, üðùò ãñÜöåé ï
Ãñçãüñéïò Îåíüðïõëïò óôï ¸èíïò ôçò
5çò - 12 - 1922 åßíáé ç óïóéáëéóôéêÞ.
Êåñáõíþíåé ôç óçìåñéíÞ êïéíùíßá ôïõ
Øåýäïõò, ôïõ Ìßóïõò, ôçò Áäéêßáò, ôçò
Ôõñáííßáò ôùí ïëßãùí åðß ôùí ðïëëþí:
ôçí êñçìíßæåé ìå üëá ôá áðáôçëÜ ôçò
óýìâïëá êáé éäáíéêÜ-Ðïëéôåßá, Ðáôñßäá, Èñçóêåßá êáé ÔÝ÷íç ðïõ ÷ùñßæåé
áíôß íá åíþíåé ôïõò áíèñþðïõò. Ïíåéñåýåôáé ôç íÝá êïéíùíßá ôçò ÁëÞèåéáò,
ôçò ÁãÜðçò, ôçò Éóüôçôáò, ôçò Äéêáéïóýíçò ìå ôï îýðíçìá ôïõ Ëáïý, ðïõ
ãíùñßæåé ðëÝïí ôá äéêáéþìáôÜ ôïõ åðß
ôçò ãçò êáé ìå ôïí áíáãêáßï ïäçãçôÞ, ï
ïðïßïò èá õðïâïçèÞóåé ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôïõ ìåãÜëïõ ïíåßñïõ. ÅêèåéÜæåé
ï Îåíüðïõëïò ôçí ôåëåéüôçôá óôçí
ðïéçôéêÞ áõôÞ óõëëïãÞ, ìå ôçí ïðïßá
ðáñïõóéÜæïíôáé ïé óõìâïëéêÝò ìïñöÝò
ôïõ ÐñïìçèÝá, ôïõ Éçóïý, ôïõ Ìþìïõ,
ôçò Ðüñíçò ôçò Ãçò êáé ôçí ðïéçôéêÞ
Ýêöñáóç ëåðôïôÝñùí öéëïóïöçìÜôùí
ãéá ôç æùÞ êáé ôçí áíèñþðéíç öýóç.
ÓõóôÞíåé ôçí áíÜãíùóÞ ôçò óå üëïõò,
áêüìç êé áí äåí åßíáé óïóéáëéóôÝò.
Ôï 1927 êõêëïöüñçóáí ïé "ÓêëÜâïé
ÐïëéïñêçìÝíïé" ðïõ åßíáé ôï äåýôåñï
ìåãÜëï ôïõ Ýñãï.
Ôá åðüìåíá ôñéÜíôá ÷ñüíéá ï ÂÜñíáëçò Ýãñáøå ìÜëëïí ëéãïóôÜ ðïéÞìáôá. ¼ëá, ìáæß ìå ôá ðñïçãïýìåíÜ ôïõ,
ôá óõãêÝíôñùóå óôïí ôüìï "ÐïéçôéêÜ"
ðïõ åêäüèçêå ôï 1956, ðáñáëåßðïíôáò
ïëüêëçñç ôçí ðñþôç ôïõ óõëëïãÞ êáé
ôá ðåñéóóüôåñá áðü ôá íåáíéêÜ ôïõ.
Ôï 1965 åêäüèçêå ç ðïéçôéêÞ óõëëïãÞ "Åëåýèåñïò Êüóìïò" ðïõ óõìðåñéÝëáâå üëá ôá êáéíïýñãéá ôïõ ðïéÞìáôá.
ÌåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ ôï 1975, êõêëïöüñçóå ç áíÝêäïôç óõëëïãÞ ôïõ
"ÏñãÞ ëáïý" ìå ôçí åðéìÝëåéá ôïõ Ã. Ð.
Óáââßäç, ðïõ åß÷å ãñáöôåß ïëüêëçñç
êáôÜ ôï äéÜóôçìá ôçò åöôÜ÷ñïíçò
äéêôáôïñßáò. Ìå ôç öñïíôßäá åðßóçò
ôïõ ßäéïõ åðéìåëçôÞ ôï 1976 êõêëïöüñçóå ôï ðñþôï Üóìá, ðïõ äåí åß÷å Üëëç
óõíÝ÷åéá, ôïõ ðïëýóôé÷ïõ ðïéÞìáôïò
"Ï ðñïóêõíçôÞò", ðïõ üðùò Þäç áíáöÝñèçêå åß÷å ãñáöôåß ôï 1919. Ôï êñéôéêü êáé áöçãçìáôéêü Ýñãï ôïõ Êþóôá
ÂÜñíáëç åßíáé ìåãáëýôåñï óå Ýêôáóç
áðü ôï ðïéçôéêü. Åßíáé óõãêåíôñùìÝíï
êé áõôü óÞìåñá óôç óåéñÜ ôùí åêäüóåùí
"ÊÝäñïò" óôïõò ôüìïõò "Ðåæüò Ëü-
ãïò"1957, "ÓïëùìéêÜ" 1957, ÁéóèçôéêÜ ÊñéôéêÜ Á´ êáé ´
1958, "Ïé äéêôÜôïñåò" 1965. Åðßóçò ç ðïëýêñïôç "ÁëçèéíÞ
áðïëïãßá ôïõ ÓùêñÜôç" 1931, "Ôï çìåñïëüãéï ôçò Ðçíåëüðçò"
1947 êáé ç ñéæïóðáóôéêÞ ìåëÝôç ôïõ "Ï Óïëùìüò ÷ùñßò ìåôáöõóéêÞ" ðïõ åß÷å ãñáöôåß ôï 1925 ðåñéêïììÝíç êé áíáèåùñçìÝíç. ÌåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ êõêëïöüñçóáí êáé ôá "ÖéëïëïãéêÜ ÁðïìíçìïíåýìáôÜ ôïõ" ôï 1980, ìå ôçí åðéìÝëåéá ôïõ Êþóôá Ã. Ðáðáãåùñãßïõ. ¸ãñáøå åðßóçò ôï èåáôñéêü Ýñãï
"¢ôôáëïò ï Ôñßôïò" êáé ìåôÝöñáóå ÁñéóôïöÜíç, Åõñéðßäç,
Îåíïöþíôá, ÌïëéÝñï, Flaubert êáé Üëëïõò.
Ôé åßäïõò "óôñáôåõìÝíïò" ðïéçôÞò åßíáé ï ÂÜñíáëçò; Êáé
ôé åßíáé Ýíáò óôñáôåõìÝíïò ðïéçôÞò; Åßíáé åêåßíïò ðïõ åèåëïíôéêÜ êÜíåé ôçí õðáãùãÞ ôçò ðïßçóÞò ôïõ ó' Ýíáí áãþíá ãéá
ìéá éäåïëïãßá ðïëéôéêÞ Þ Üëëç êáé äåí âëÝðåé ðÝñá áðü áõôü;
¸÷ù ôç ãíþìç üôé ç ðïßçóç ôïõ Êþóôá ÂÜñíáëç, éäßùò
ôá äýï êõñéüôåñá Ýñãá ôïõ "Ôï öùò ðïõ êáßåé" êáé "ïé
ÓêëÜâïé ðïëéïñêçìÝíïé" åßíáé ðñþôá áð' üëá åðéôõ÷çìÝíá,
åýóôï÷á êáé ãïçôåõôéêÜ ðïéçôéêÜ Ýñãá êáé Ýðåéôá ìáíéöÝóôá
éäåþí.
Ìå ôç èÝóç áõôÞ öáßíåôáé íá óõìðïñåýïíôáé äüêéìïé êñéôéêïß, ðñþôá ï ÊëÝùí ÐáñÜó÷ïò óôï öýëëï ôçò ÁõãÞò ôçò
9çò Äåêåìâñßïõ ôïõ 1956 ï ïðïßïò ãñÜöåé "Ëßãïé ¸ëëçíåò
ëïãïôÝ÷íåò, áð' åêåßíïõò ðïõ Ýèåóáí ôçí ôÝ÷íç óôçí õðçñåóßá ìéáò éäåïëïãßáò, óõíôáßñéáîáí ôüóï áñìïíéêÜ ôÝ÷íç êáé
éäåïëïãßá üóï ï ÂÜñíáëçò" êé áð' ôïõò íåüôåñïõò ï ÐáíôåëÞò ÌðïõêÜëáò óôçí ÊáèçìåñéíÞ ôçò 13çò -12-1991: "ÎÝñåé
ï ÂÜñíáëçò üôé Ýíá ðïßçìá, Ýíá êáëëéôÝ÷íçìá äåí ìðïñåß íá
Ý÷åé çèéêÜ áðïôåëÝóìáôá, áí äåí åíåñãÞóåé áéóèçôéêÜ. Ìå
ðïëý áðëÜ ëüãéá äçëáäÞ, áí äåí åßíáé êáëü ðïßçìá". Óýìöùíá ìå ôïí Êþóôá ÂÜñíáëç "ç ôÝ÷íç êáé ç çèéêÞ óôïí áëçèéíü êáëëéôÝ÷íç ìáæß ãåííéïýíôáé êáé ìáæß ðïñåýïíôáé ðÜíôá".
Ç ðïßçóÞ ôïõ äåí Ýöåñå áíáíÝùóç óôïí ðáñáäïóéáêü
óôß÷ï. Äåí åßíáé íåïôåñéêüò üðùò Ýíáò Üëëïò ìåãÜëïò ðïëéôéêüò ðïéçôÞò, ï Ñßôóïò, ðïõ åíóôåñíßóôçêå ôç ìáñîéóôéêÞ èåþñçóç ôïõ éóôïñéêïêïéíùíéêïý ãßãíåóèáé: ÄïõëåìÝíá ôÝëåéá
ôá ðïéÞìáôÜ ôïõ áðü Ýíáí Üñéóôï ôå÷íßôç, åßíáé ãñáììÝíá
óôéò ßäéåò öüñìåò ðïõ ãíùñßæïõí ôá åëëçíéêÜ ãñÜììáôá Ýùò
ôüôå. ¼ìùò ôïõò Ýäùóå Ýíá íÝï ðåñéå÷üìåíï, ÷ñùìÜôéóå äéáöïñåôéêÜ ôçí êáôÜðôùóç ôïõ áóôéêïý êüóìïõ êáé ôçí áèëéüôçôá ôùí áðüêëçñùí ôçò êïéíùíßáò. ÅîÝöñáóå ìå ôçí ôÝ÷íç
ôïõ áíôéðïëåìéêÜ êáé åðáíáóôáôéêÜ óõíèÞìáôá. ÊáôÜöåñå
íá æùãñáößóåé ìå óõãêëïíéóôéêü ñåáëéóìü êáé ôñõöåñÞ
óÜôéñá ôá ðÜèç êáé ôá ðñïâëÞìáôá ôïõ áíèñþðïõ êáé ôïõ
êüóìïõ.
Ìðïñåß íá åéðùèåß üôé ï ÂÜñíáëçò çèåëçìÝíá Ýìåéíå
óôïí ðáñáäïóéáêü óôß÷ï, ãéáôß áõôüò ìéëÜåé áìåóüôåñá óôéò
ðëáôéÝò ìÜæåò.
Äçìïóéåýïõìå ôï ëáìðñü, ðáíáíèñþðéíï ðïßçìá "Ç ìÜíá
ôïõ ×ñéóôïý" áðü ôï äåýôåñï ìÝñïò ðïõ ôéôëïöïñåßôáé
"ÉíôåñìÝäéï", ôçò óõëëïãÞò "Ôï öùò ðïõ êáßåé".
ìå ôá ñïý÷á ãåìÜôá øéëü ñïêáíßäé,
(Üóðñá ãÝíéá, Üóðñá ÷Ýñéá) ç óõìâßá ðåñéóôÝñé
í' áíáóáßíåé âáèéÜ ô' üëï êÝäñïí áãÝñé.
Ç ÌÁÍÁ ÔÏÕ ×ÑÉÓÔÏÕ
Ðùò ïé äñüìïé åâùäÜíå ìå âÜãéá óôñùìÝíïé
çëéïðÜôçôïé äñüìïé êáé ãýñù ìðáîÝäåò!
Ç ÷áñÜ ôçò ãéïñôÞò üëï ðéüôåñï áîáßíåé
êáé ìáêñéÜèå âïããÜåé êáé ìáêñéÜèå áíåâáßíåé.
Âéâëéïãñáößá:
1. Ì. ÐáðáúùÜííïõ, Êþóôáò ÂÜñíáëçò, "Óýã÷ñïíç
Åðï÷Þ", ÁèÞíá 1984.
2. Ê.È. ÄçìáñÜ, Éóôïñßá ôçò ÍåïåëëçíéêÞò Ëïãïôå÷íßáò,
¼ãäïç Ýêäïóç, "ÉÊÁÑÏÓ", ÁèÞíá 1987.
3. Ëßíïõ Ðïëßôç, Éóôïñßá ôçò ÍåïåëëçíéêÞò Ëïãïôå÷íßáò,
Óô' Ýêäïóç, "Ìïñöùôéêü ºäñõìá ôçò ÅèíéêÞò ÔñáðÝæçò",
ÁèÞíá 1991.
4. Ëßíïõ Ðïëßôç, ÐïéçôéêÞ Áíèïëïãßá, Âéâëßï Ýâäïìï,
Åêäüóåéò "ÄÙÄÙÍÇ", ÁèÞíá 1992.
5. Êáëëéüðçò ÓôåñéÜäïõ. Ïìéëßá óôçí åêäÞëùóç ôïõ
"Éùíéêïý ÓõíäÝóìïõ" ôçò 24 - 10 - 2005 ìå èÝìá: "Êþóôáò
ÂÜñíáëçò, ìéá ðïéçôéêÞ öùíÞ áíèñþðéíá óôñáôåõìÝíç".
6. Äþñáò Ìüó÷ïõ, Ïìéëßá óôçí ßäéá ùò Üíù åêäÞëùóç
ôïõ "Éùíéêïý ÓõíäÝóìïõ".
Ôç ÷áñÜ óïõ, ËáïèÜëáóóá, êýìá ôï êýìá,
ôùí áëëþíå ôá ìßóç êáéñü ôÞíå èñÝöáí
êé áí ç ìÜâñç óïõ êÜêçôá äßøáå ôï êñßìá,
íá ðïõ âñÞêå ôï èýìá ôçò, Üêáêï èýìá!
Á! ðþò åß÷á óá ìÜíá ê' åãþ ëá÷ôáñÞóåé
(åßôáí üíåéñï ê' Ýìåéíåí, Ü÷íá êáé ðÜåé)
óáí êáé ô' Üëëá óïõ áäÝñöéá íá ó' åß÷á ãåííÞóåé
êé' áðü äüîåò áëÜñãá êé áëÜñã' áðü ìßóç!
¸íá êüêêéíï óðßôé ó' áâëÞ ìå ðçãÜäé...
êáé ìéÜ äñÜíá ãéïìÜôç ôóáìðéÜ êå÷ñéìðÜñé...
íïéêïêýñçò êáëüò íá ãõñíÜò êÜèå âñÜäõ,
ôï ÷ñõóü, óéãáëü êáé ãëõêü óáí ôï ëÜäé.
Êé Üì' áíïßãåéò ôçí ðüñôá ìå ðñéüíéá óôï ÷Ýñé,
Êé áöïý ëßãï óôáèåßò êáé ôï óðßôé ãåìßóåé
ôïí êáëü óïõ ôïí ßóêéï, ÐáôÝñá êé ÁöÝíôç,
ç áêñéâÞ óïõ íá âãÜíåé íåñü íá óïõ ÷ýóåé,
ï áíõðüìïíïò äåßðíïò ìå ãÝëéá í' áñ÷ßóåé.
Êé ï êáôü÷ñïíïò èÜíáôïò èá öôÜíå ìÝëé
êáé ðïëëÞ öýôñá èÜ öçíåò ôÝêíá êé áããüíéá
êáèåíïý êáé êïðÜäé, ÷ùñÜöé êé áìðÝëé,
ô' áñãáóôÞñé åêåéíïý, ðïõ ôçí ôÝ÷íç óïõ èÝëåé.
ÊáôåâÜæù óôá ìÜôéá ôç ìáýñçí ïìðüëéá,
ãéÜ íá ðÜøåé êé ï íïõò ìå ôá ìÜôéá íá âëÝðåé...
Îåöáíôþíïõí ô' áçäüíéá óôá ãýñù ðåñâüëéá,
ëåúìïíéÜò óå êõêëþíåé ëåðôÞ ìïóêïâüëéá.
ÖÝâãåéò ðÜíïõ óôçí Üíïéîç, ãéÝ ìïõ êáëÝ ìïõ,
¢íïéîÞ ìïõ ãëõêéÜ, ãõñéóìü ðïõ äåí Ý÷åéò.
Ç ïìïñöéÜ óïõ âáóßëåøå êßôñéíç, ãéÝ ìïõ,
äå ìéëÜò, äåí êïéôÜò, ðþò ìáäéÝìáé, ãëõêÝ ìïõ!
Êáèþò êëáßåé, óáí ôçò ðáßñíïõí ôï ôÝêíï, ç äáìÜëá,
îåöùíßæù êáé íüçìá äåí Ý÷ïõí ôá ëüãéá.
ÓôýëùóÝ ìïõ ôá äõü óïõ ôá ìÜôéá ìåãÜëá:
ôñÝ÷ïõí áßìá ô' áóôÞèéá, ðïõ âýæáîåò ãÜëá.
Ðþò áäýíáìç óôÜèçêå ôüóï ç êáñäéÜ óïõ
óôá ëáìðñÜ Ãåñïóüëõìá Êáßóáñáò íá ìðåéò!
Áí ôá ðëÞèç áëáëÜæáíå îþöñåíá (áëéÜ óïõ!)
äåí çîÝñáí áêüìá ïýôå ðïéü ô' üíïìÜ óïõ!
Êåé óôï ðëÜãé äáãêÜíáí ïé ï÷ôñïß óïõ ôá ÷åßëç...
ÄïëåñÜ îåóçêþóáíå ô' Üãíùìá ðëÞèç
êé üóï ï ãÞëéïò íá ðÝóåé êáé íÜ ñèåé ôï äåßëé,
ôï óôáõñü óïõ êáñöþóáí ïé ï÷ôñïß óïõ ê' ïé ößëïé.
Ìá ãéáôß íá óôáèåßò íá óå ðéÜóïõí! Êé´ áêüìá,
óá ñùôÞóáíå:"Ðïéüò ï ×ñéóôüò;" ôé åßðåò "Íá ìå"!
Á÷! äåí îÝñåé, ôé ëÝåé ôï ðéêñü ìïõ ôï óôüìá!
ÔñéÜíôá ÷ñüíéá ðáéäß ìïõ äå ó´ Ýìáè' áêüìá!
Ãéá ôçí ôüóï óçìáíôéêÞ áõôÞ öùíÞ ôçò åëëçíéêÞò
ðïéçôéêÞò ãñáììáôåßáò èá óõíå÷ßóïõìå óôï åðüìåíï ôåý÷ïò
ôïõ ðåñéïäéêïý ìáò ðáñáèÝôïíôáò êáé ïñéóìÝíåò üøåéò ôçò
êñéôéêÞò ðïõ ôçò áóêÞèçêå, áëëÜ êáé äßíïíôáò äåßãìáôá áðü
ôï õðüëïéðï áîéüëïãï Ýñãï ôïõ äçìéïõñãïý ôçò.
ÐñÝðåé íá óçìåéùèåß åðßóçò üôé ï "Éùíéêüò Óýíäåóìïò"
ðñáãìáôïðïßçóå åêäÞëùóç, ìå ìåãÜëç åðéôõ÷ßá óå óõíåñãáóßá ìå ôï ÅñãáóôÞñéï ÍåùôåñéêÞò ÅëëçíéêÞò Ðïßçóçò
"Âáóßëçò ÓôåñéÜäçò", ôçí 24ç Ïêôùâñßïõ 2005 ìå èÝìá:
"Êþóôáò ÂÜñíáëçò, ìéá ðïéçôéêÞ öùíÞ áíèñþðéíá óôñáôåõìÝíç".
Óôï åðüìåíï: ÓõíÝ÷åéá ôïõ äåýôåñïõ ìÝñïõò ôïõ êåöáëáßïõ "Ç
ðïßçóç êáé ïé óçìáíôéêüôåñïé åêðñüóùðïé ôçò ðñéí áðü ôç ãåíéÜ
ôïõ 1930, ìå ïëïêëÞñùóç ôïõ óçìåéþìáôïò ãéá ôïí Êþóôá
ÂÜñíáëç".
5
Ìéêñü áöéÝñùìá óôïí Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç
ðáßíïíôáò óôï ìÜèçìá ôçò
"Óêçíïèåóßáò" ãéá ðñþôç öïñÜ, üíôáò ðñùôïåôÞò öïéôÞôñéá óôï
ÔìÞìá Èåáôñéêþí Óðïõäþí, ãíþñéóá
áðü êïíôÜ ôïí êýñéï Ìé÷áçëßäç, ôï
2007. ÅðåéäÞ åßíáé Üíèñùðïò ðïõ ðñïóåããßæåé ôá ðáéäéÜ ìå ôï ÷éïýìïñ ôïõ,
ôïí öéëéêü ôïõ ëüãï ôïõ êáé ôçí äéáëïãéêÞ ôïõ äéÜèåóç, ç ðñïóáñìïãÞ ôùí
öïéôçôþí óôï ìÜèçìÜ ôïõ åðéôõã÷Üíåôáé åíôüò ïëßãùí ëåðôþí. Êáé ôï ìõóôéêü åßíáé üôáí Ý÷åéò ôçí ôéìÞ íá óå äéäÜóêåé Ýíáò ôüóï áîéüëïãïò Üíèñùðïò,
áðëÜ áöÞíåóáé íá óå ðáñáóýñåé óôá
ìïíïðÜôéá ôçò ãíþóçò. Ôï ìÜèçìÜ ôïõ
èá ôï ÷áñáêôÞñéæá óáí Ýíá áôÝñìïíï
ôáîßäé óå ÷ñüíïõò êáé ôüðïõò ìáêñéíïýò ðïõ öõóéêÜ êáíåßò äåí èÝëåé íá
áðïâéâáóôåß êáé ôá åñùôÞìáôá ðïõ óïõ
äçìéïõñãïýíôáé åßíáé ç âáóéêÞ óïõ
áðïóêåõÞ ãéá íá áíåëé÷èåßò ðíåõìáôéêÜ.
Ì
O äÜóêáëïò
Ãéþñãïò Ìé÷áçëßäçò
Ôçò
Ìáñßáò Ðïëßôç
4åôïýò öïéôÞôñéáò ôïõ
ÔìÞìáôïò Èåáôñéêþí Óðïõäþí
ôïõ ÐáíåðéóôÞìéïõ Áèçíþí
6
"Ìá ôé áëëüêïôïò íüóôïò... ìå üëá
ôá ÷ñþìáôá, ìå üëåò ôéò åõùäßåò êáé
üëåò ôéò åéêüíåò...". Ìå öñÜóåéò óáí êé
áõôÝò, ðáñìÝíåò áðü ôïí äåýôåñï ôüìï
ôçò ôñéëïãßáò ôïõ, "Ôçò åðáíÜóôáóçò,
ôçò ìïíáîéÜò êáé ôçò ëáãíåßáò" èá Ýëåãá ðùò åßíáé ü,ôé áêñéâþò áéóèÜíåôáé
ãéá íá åêöñÜóåé êáíåßò óôï Üêïõóìá
áëëïôéíþí êáéñþí, ìÝóá áðü ôéò ãëáöõñÝò ðåñéãñáöÝò åíüò ôüóï ðíåõìáôéêïý áíèñþðïõ. Óå ðáñáóÝñíåé óá ìéá
åõ÷Üñéóôç äýíç. Ïìïëïãþ ðùò ðïëëÝò
öïñÝò Ýðéáóá ôïí åáõôü ìïõ íá ÷Üíåôáé ìÝóá ó' áõôü ôïí êáôáéãéóìü áðü
ôéò åéêüíåò, ôéò åõùäéÝò êáé ôïõò Þ÷ïõò
åíüò ðáëéïý êáëïý êéíçìáôïãñÜöïõ.
¼ôáí äå êáìéÜ öïñÜ ìïéñÜæåôáé ìáæß
ìáò ðñïóùðéêÜ ôïõ ðáéäéêÜ âéþìáôá
áðü ôç ÍÝá Éùíßá, ïé áéóèÞóåéò êáèçëþíïíôáé êáé èáññåßò ðùò ç ôáéíßá
"Cinema Paradiso" Ýêëåøå êáñÝ áðü
ôçí æùÞ ôïõ êáé ôá ìåôÝöåñå óôçí êéíçìáôïãñáöéêÞ ïèüíç. ÁõôÝò ôéò éóôïñßåò
âÝâáéá ìáò ôéò áíáöÝñåé Ý÷ïíôáò ùò
êýñéï óêïðü ôïõ íá ìáò ðáñáäåéãìá-
Ìéêñü áöéÝñùìá óôïí Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç
ôßóåé ðåñéóóüôåñï, ãéá ôçí áãÜðç ðïõ
Ýôñåöáí ôüôå ãéá ôïí êéíçìáôïãñÜöï,
ãéá ôçí ìåëÝôç âéâëßùí, ôç öéëïóïößá
êáé üëá áõôÜ êÜôù áðü äõóìåíåßò óõíèÞêåò, ðáñïôñýíïíôáò ìáò íá åêôéìïýìå ôéò áíÝóåéò ðïõ ìáò ðáñÝ÷åé ç åðï÷Þ
ìáò êáé íá ìçí ëçóìïíïýìå üôé üôáí
ìá÷üìáóôå ãéá üôé áãáðÜìå ôüôå ç
ãëýêá áõôÞ ôïêßæåôáé.
Ï ÷ñüíïò äéÜñêåéáò ôïõ ìáèÞìáôïò
êõëïýóå óá íåñü êáé ïýôå ðïõ êáôáëáâáßíáìå ðüôå ðåñíïýóå ç þñá. ÊÜôé
ðïõ åöÞñìïæá êáé åöáñìüæù áêüìá
êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ìáèÞìáôïò åßíáé
íá ãåìßæù ôï ôåôñÜäéü ìïõ ìå êÜèå
åßäïõò ðëçñïöïñßá ðïõ ìïõ åßíáé Üãíùóôç êé Ýðåéôá íá óõìâïõëåýïìáé ôïí ê.
Ìé÷áçëßäç ãéá óõããñÜììáôá êáé åã÷åéñßäéá ðïõ èá äéåõñýíïõí ôéò ãíþóåéò
ìïõ ðÜíù óôá èÝìáôá ðïõ Ý÷ïõí ðñïçãçèåß. Ôï öáéíüìåíï áõôü ôçò ðñïóÞëùóçò äåí ôï ðáñáôçñþ ìüíï óôïí
åáõôü ìïõ, áëëÜ êáé óôá õðüëïéðá
ðáéäéÜ ãýñù ìïõ. Åßíáé ÷Üñéóìá ãéá
Ýíáí êáèçãçôÞ íá êáôÝ÷åé ôïí ôñüðï
ìåôÜäïóçò ôïõò. ¸êôïôå ðáñáêïëïõèþ
ôï ìÜèçìÜ ôïõ ìå ôçí ßäéá èÝñìç ãéá ôçí
ìáãåßá ôùí ãíþóåùí ðïõ ðñïóÝöåñå
ðëïõóéïðÜñï÷á, åßôå ìÝóá áðü ëÝîåéò,
ãéá ôéò ïðïßåò óõìöùíåß êé ï ßäéïò ìå ôïí
G. Thomson üôé åßíáé ìåãÜëåò êïõôóïìðüëåò, åßôå ìÝóá áðü ðéï ðïéçôéêüëïãïôå÷íéêÝò ðåñéãñáöÝò ðïõ óõíçèßæåé íá ôéò åíóùìáôþíåé ìÝóá óå
êÜðïéï åéêáóôéêü öüíôï.
¼ôáí ôï ôþñá ìðåñäåýåôáé ìå ôï
ðñéí êáé ôï ìåôÜ, ôüôå ãíùñßæïõìå ðïëý
êáëÜ üôé ìå âÜóç ôá äéäÜãìáôá ðïõ ìáò
Ý÷åé ìåôáöÝñåé ï êïò Ìé÷áçëßäçò "¼ëá
Ý÷ïõí Þäç óõìâåß óôï ðáñåëèüí" êáé ôá
áðïôåëÝóìáôá ôùí ðñÜîåþí ôïõò, âñßóêïõí áíôßêñéóìá óôï ôþñá êáé óôï
ìÝëëïí. ¸ôóé ëïéðüí êáé åìåßò óáí öïéôçôÝò ôïõ, áöïõãêñáæüìáóôå óôï ôþñá
áíèñþðïõò åðÜîéïõò ôïõ ê. Ìé÷áçëßäç,
ãéá íá åîåëé÷èïýìå óôï ìÝëëïí óå êÜôé
áíÜëïãï. Ôï ìüíï ðïõ ÷ñåéÜæåôáé åßíáé
óôéò ìåëùäßåò ðïõ êñýâïõí ïé ëÝîåéò
ôïõ, íá ìç äåíüìáóôå óôï êáôÜñôé ôçò
ðñïêáôÜëçøçò åíüò ôõðéêïý êáé óõíçèéóìÝíïõ ìáèÞìáôïò, áëëÜ íá áöåèïýìå óôï ôñáãïýäé ôùí óåéñÞíùí ôçò
áêïõóôéêÝò äéáäéêáóßåò üðùò êáé
ðñïáíÝöåñá.
¸÷ïíôáò ëïéðüí áñìáôùèåß áðü
Ýíá ôüóï åðïéêïäïìçôéêü êáé ïõóéþäåò
ìÜèçìá, ìå üëá ôá ðáñáðÜíù åöüäéá
ðïõ áíÝöåñá, êáèþò êáé ìÝóù ìéáò
åêôåíÝóôåñçò áíôáëëáãÞò éäåþí, áíôéëÞøåùí, èÝóåùí êáé áðüøåùí, áðïêôïýìå áìÝóùò ìéá ðéï ôåêìçñéùìÝíç
èÝóç ðÜíù óå èÝìáôá èåáôñïëïãéêïý
ðåñéå÷ïìÝíïõ êáèþò ôùí ôå÷íþí ðïõ
ôï ðåñéâÜëëïõí.
éóôïñßáò, óôçí ïðôéêÞ êáé áêïõóôéêÞ
áíáâßùóç ôùí ãåãïíüôùí ôçò åêÜóôïôå
áíáëõèåßóáò åðï÷Þò äéá óôüìáôïò ôïõ
éäßïõ.
Ç ðïßçóç, ç ëïãïôå÷íßá, ç ìïõóéêÞ
êáé ç æùãñáöéêÞ áðïôåëïýóáí åî
áñ÷Þò áíáðüóðáóôï ìÝñïò ôïõ ìáèÞìáôïò, åßôå åíáñìïíéóìÝíá ìÝóá óå
êáèçìåñéíÝò öñÜóåéò, åßôå áõôïýóéåò
ìÝóá áðü ôá ßäéá ãåííÞìáôá ôçò ôÝ÷íçò,
ðïõ ìáò ðáñïõóßáæå óôï ìÜèçìá,
ïýôùò þóôå ç êáôÜñôéóÞ ìáò íá
ïëïêëçñþíåôáé ìÝóá áðü ïðôéêï-
Èá Þèåëá êëåßíïíôáò íá åõ÷áñéóôÞóù ôïí ê. Ðïëýêáñðï ÐïëõêÜñðïõ,
áëëÜ êáé ôïõò éèýíïíôåò ôïõ ðåñéïäéêïý, ðïõ ìïõ Ýäùóáí áõôÞ ôçí åõêáéñßá
íá åîõìíÞóù ôïí Üíèñùðï ðïõ õðÞñîå
o Ïéäßðïäáò óôá áéíßãìáôá ðïõ ìå
âáóÜíéæáí êáé ìõçôÞò óå Ýíáí ðéï
äïìçìÝíï ôñüðï áíôßëçøçò êáé óêÝøçò.
Ï Óåâáóìüò ìïõ, ç Åêôßìçóç êáé ç
ÁãÜðç ìïõ ðñïò åêåßíïí ùò "ÄÜóêáëïò
êáé KáèïäçãçôÞò", áðïôåëïýí ôçí
áíôáíÜêëáóç ôçò øõ÷Þò ìïõ, ãéá ôçí
åõãíùìïóýíç ðïõ èá Þèåëá íá ôïõ
åêöñÜóù ãéá ôçí ìÝ÷ñé ôþñá ìáèçôåßá
ìïõ êïíôÜ ôïõ. Åý÷ïìáé ëïéðüí íá åßíáé
ðÜíôá õãéÞò, áéóéüäïîïò êáé äçìéïõñãéêüò ùò Üíèñùðïò, ïéêïãåíåéÜñ÷çò,
ëïãïôÝ÷íçò, êáèçãçôÞò êáé óêçíïèÝôçò.
O óêçíïèÝôçò ê. Ãéþñãïò Ìé÷áçëßäçò êáé ç âïçèüò ôïõ, Ìáñßá Ðïëßôç
7
Ìéêñü áöéÝñùìá óôïí Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç
êåß êïíôÜ óôç äåêáåôßá ôïõ ´50 èá
Þôáíå -ìåñéêÜ ÷ñüíéá ðñéí, ìåñéêÜ,
äåí Ý÷åé êáé ðïëëÞ óçìáóßá, ìåôÜ- ðïëý
ðÜíôùò ðñéí áð' áõôü êáé ßóùò ëßãï ìåôÜ áðü ´êåßíï êÜðïéá áêáèüñéóôç þñá,
áëëÜ ðÜíôùò åêåß áêñéâþò, ó´ áõôü ôï
óçìåßï óôá óßãïõñá, ðïõ êáíÝíáò
ðåñáóôéêüò äåí ðáñïõóéÜæåôáé ôÝôïéåò
þñåò óõíÞèùò, ìå ôÝôïéï ÷áìçëü öùôéóìü óôá ðáñáìÝñéá ôïõ äñüìïõ êáé
ïðùóäÞðïôå óôá ìïõëù÷ôÜ, åß÷å âñåèåß
ï Í. ÊáæáíôæÜêçò Ý÷ïíôáò ãñÜøåé
"ÁóêçôéêÞ", ìå êÜðïéïíå ôýðï èåïý
íåöåëþäç, íá óõæçôÜåé ìáæß ôïõ, ðÜíù
óôï èÝìá, üôé áõôüò Ýíïéùèå êÜðùò
óáí ôüîï êáé ôïõ åðñüôåéíå ðáñáëëÞëùò íá ìçí ôïí ôåíôþíåé ðïëý, ãéáôß
õðÞñ÷å ðåñßðôùóç íá óðÜóåé êáé ìåôÜ
áðü ÷áìçëüöùíåò äéáðñáãìáôåýóåéò þóôå íá ìç ôïõò ðÜñåé ôï âñÜäõ êáé
åßäçóç ç ãåéôïíéÜ- äÝ÷ôçêå ôåëéêÜ íá
ôïí ôåíôþóåé óôï Ýðáêñï êáé êåßíïò áò
Ýóðáãå.
¹ìïõí ï òïêßÍ òçðÝæáà åãþ, ìå
ôïí ïãñþéà çäßëçá÷éÌ åêåßíïí êáé ôá
åßäáìå üëá áõôÜ ÷áìïãåëþíôáò óôçí
áñ÷Þ íåõñéêÜ êáé ìåôÜ ì' Ýíá êáêïñßæéêï êáôáóôñïöéêü ãÝëéï ðïõ Ýêïâå
ôçí áíáðíïÞ, ìÝ÷ñé ðïõ êÜôé êñõóôÜëëéíï áêñéâü öÜíçêå íá ÷ôõðÞèçêå êáé
íá Ýãéíå èñýøáëá, ðïõ óùñéáóôÞêáíå
óôçí Üêñç ôïõ ÷ùìáôüäñïìïõ êáé áðü
Å
Ôïõ êáéñïý åßíáé
åêìáãåßá êáé ìüíï
äéêÜ ôïõ,
åêåßíá ôïõ Ýñùôá
êáé ôïõ èáíÜôïõ...
(Áíôéðáñï÷Þ)
Ôïõ
Íßêïõ ÃáæÝðç
Áðü äåîéÜ ðñïò áñéóôåñÜ:
Ãéþñãïò Ìé÷áçëßäçò, Ð. Ó÷ïéíÜò,
Ð. ÌåôáâáôæÞò
ôüôå âñßóêïíôáé åêåß ëáìðõñßæïíôáò
÷ùñßò íá ôá ´÷åé ðåéñÜîåé êáíåßò áðü
ôüôå, üðùò ãßíåôáé ìå ôéò ðñïóùðéêÝò
ìíÞìåò ðïõ ìÝíïõí áíÝããé÷ôåò ìÝóá
óôïõ êüóìïõ ôïí êïõñíéá÷ôü.
Íùñßôåñá Þ êáé ìåôÜ ôï ðåñéóôáôéêü áõôü -äå èõìÜìáé- óôçí åîþðïñôá
ôïõ ðñïóöõãéêïý ìáò óðéôéïý óôçí
ÁëáôóÜôùí 16, äýï åêáôïíôÜäåò
25ç Ìáñôßïõ 1958, ïäüò ×áëáíäñßïõ:
ÃáæÝðçò - Èáíüðïõëïò - ÔóåóìåëÞò - ÑïõìåëéùôÜêçò -ÃáëÜôçò - Êïêêéíßäçò - Ìé÷áçëßäçò
8
Ìéêñü áöéÝñùìá óôïí Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç
ìÝôñá áðü ôçí ïäü Áíáîáãüñá, áðü ôï
óðßôé ôïõ Ã.Ì., äéáôõðùèÞêáíå êáé êÜôé
ëõãìïß, áìÝóùò ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ
êñçôéêïý óõããñáöÝá.
Ìå ôÝôïéá åöüäéá êáé Üëëá ðáñüìïéá âñåèÞêáìå êáéñü ìåôÜ, ìå ôïí
Ãéþñãï óôï ÃêñÜôò ôçò Áõóôñßáò ãéá
óðïõäÝò áñ÷éôåêôïíéêÞò óôçí Technische Hochschule åêåß êáé æÞóáìå Ýíá
äéÜóôçìá ìáæß. ÊáôïéêÞóáìå äßðëá
óôçí ïéêïãÝíåéá Heinrich Koch ôçò
Liebig gasse 22/II stock, áðü ôçí ïðïßá
ìÜëëïí äåí Ýìåéíå ó÷åäüí ôßðïôá ðéá.
ÊÜíáìå Ýíá ôáîßäé ìáæß, ìå ìéá
áñãüóõñôç êáðíéóìÝíç ôá÷åßá áìáîïóôïé÷ßá, ìÝóá áðü ôá ïéêéóôéêÜ ôåíÜãç
ôçò ôüôå (1958) Ãéïõãêïóëáâßáò êáé
îåêéíÞóáìå ôï óôÞóéìï ìéáò éäéùôéêÞò
ãëþóóáò óðáóìÝíçò ìå ðÜñá ðïëëÜ
áíïßãìáôá.
ÌÝ÷ñé ôüôå Þôáíå üôé Þôáíå, ãéáôß
ìåôÜ ç ðñïóùðéêÞ ìáò êïóìïãïíßá
÷Üñáîå äéáöïñåôéêïýò ôüðïõò. ÌÝ÷ñé
ôüôå üìùò åß÷áí ðñïçãçèåß ëßãá ÷ñüíéá
ìéáò áôåëåßùôçò íåüôçôáò ðïõ Üëëïé
ôçí êáôïéêïýíå áêüìá, Üëëïé ìåôáíáóôåýóáíå, ìåôÜ ãõñßóáíå êáé ãßíáíå êáé
ìåñéêïß ðáñáãßíáíå, åíþ Üëëïé ôï
ðáñáêÜíáíå êáé óå ðáñïõóßá êáé óå
áðïõóßá.
Íïìßæåé êáíåßò üôé ï ÷þñïò ðïõ æåé
åßíáé êÜôé óáí ôïí áÝñá, ðïõ ìüëéò âñåé
åõêáéñßá ãåìßæåé åõèýò ôá êåíÜ áõôïõíïý ðïõ ôïí åêôüðéóå ìå ôï ðÝñáóìÜ
ôïõ. ÁëëÜ ï äéáöáíÞò áõôüò ÷þñïò,
ðïõ åßíáé äõóäéÜêñéôïò åðåéäÞ åßíáé
ãåìÜôïò áóõíÝ÷åéåò ðïõ êáé áõôÝò üìùò
åßíáé äïìéêÜ ôïõ óôïé÷åßá, ìïéÜæåé ìå ôï
ôñéóäéÜóôáôï Åõêëåßäåéï ÓôåñÝùìá,
áëëÜ êáé ìå êÜôé ðáñáðÜíù áð´ áõôü
ðïõ åßíáé óõóóùìáôùìÝíï ìå ôïí
×ñüíï, äçëáäÞ ìå ôéò Ó÷Ýóåéò ìáò êáé
ôåëéêÜ ìå ôçí ßäéá ôçí Åðï÷Þ ìáò êáé
ôïí Êáéñü ðïõ æïýìå.
Ó´ áõôü ôï ðïëõäéÜóôáôï õëéêü áðïôõðþíåôáé ôï åêìáãåßï êÜèå ðñïóùðéêÞò éóôïñßáò êáé ãßíåôáé êáôÜëõìá
åðéóêÝøéìï êáé åíäéáßôçìá êáé ìáñôõñßá
üôé Ý÷ïõìå õðÜñîåé.
Åêåß ìÝóá äñïóßæåóáé áëëÜ ìðïñåß
êáé íá öïâÜóáé. Áí åßóáé ôõ÷åñüò íá
óõíôçñåßò ðñïóùðéêÝò éóôïñßåò, èá âñßóêåéò ðÜíôá åêåß ðñÜãìáôá êáé ðñüóùðá óáí ôïõò ðáëéïýò ößëïõò, ðñéãêßðåò,
óå áðüëõôï âáèìü êáé Ýîù áðü ôç
öèïñÜ ðïõ åðéâÜëëåé ï Êáéñüò.
Ìå üëá áõôÜ ðáñüíôá åêåß, ãßíåôáé
äõíáôÞ êÜèå õðÝñâáóç, üðùò áò ðïýìå,
ôï ðÝñáóìá Ýîù áðü ôá óôåíÜ üñéá ôçò
ìÝñáò áëëÜ êáé ç èÝá ôùí ößëùí ðïõ
áêüìá áëçôåýïõíå Ýîù óôï äñüìï.
¸ôóé êé áëëéþò üìùò üëåò ïé äéáäñïìÝò
êáé ôá ôáîßäéá ó' Ýíá êïéíü ðñïèÜëáìï
óõíÝñ÷ïíôáé êÜðïôå, üðïõ êáíåßò äåí
äéáãêùíßæåôáé íá ðåñÜóåé ãéáôß ïé
èÝóåéò ðïôÝ ôïõò äåí ëåßøáíå êáé üðïõ
èá ðéåé ôïí êáöÝ ðïõ äåí ìðüñåóå êÜðïôå êáé ôï ôóéãÜñï ðïõ äåí ðñüëáâå
íá êáðíßóåé ìïíïëïãþíôáò, "êáé ôþñá
ôé êÜíïõìå!" êïéôÜæïíôáò Ýîù ôïí öéëüäïîï êüóìï ðïõ áöÞíïõìå ðßóù, íá
óôïëßæåôáé óõíå÷þò, íá ìáæåýåé ôéò ìåëëïíôéêÝò áðïõóßåò êáé íá ôïõ åðéìåôñÜåé ðïéíÝò êáé óõããíþìåò ãéá üôé Üöçóå
êáé üôé äåí ìðüñåóå áêüìá íá êÜíåé.
¼ôáí äßíáìå ôéò ôåëåõôáßåò åîåôÜóåéò ãéá íá áðïöïéôÞóïõìå áðü ôï
ïêôáôÜîéï Áíáîáãüñåéï ÃõìíÜóéï
ÍÝáò Éùíßáò, ó´ Ýíá öéëïëïãéêü ìÜèçìá, üôáí Ýíáò ðñïâëçìáôéêüò êáèçãçôÞò Üñ÷éóå íá ÷ôõðÜ âÜíáõóá ìå ãñïèéÝò ôïí ðáãéäåõìÝíï óôï èñáíßï Ã.Ì.
åðåéäÞ ðáñåîÞãçóå ìéá äéåõêñéíéóôéêÞ
åñþôçóÞ ôïõ, åêåßíïò êÜñöùóå ìå ïñìÞ
óôï èñáíßï ôçí ðÝíá ðïõ åß÷å ãéá íá
ãñÜøåé äéáãþíéóìá êáé Ýöõãå áðü ôçí
áßèïõóá, áöÞíïíôáò ðßóù ôïõ Ýíá
áðñïóäüêçôï ðáñåëèüí.
¼ôáí ôï 1970 ìå ìéá 24ùñç Üäåéá
áðü ôï ôÜãìá ðïõ õðçñåôïýóá óôçí
ÊïæÜíç ðÞãá óôç Èåóóáëïíßêç íá äù
óôï åêåß "Âáóéëéêü ÈÝáôñï" ôçí "¼ðåñá ôçò ðåíôÜñáò" óêçíïèåôçìÝíç áðü
ôïí Ã.Ì. Üíáøá êáé Ýêáøá -ôüôå ðïõ
êÜðíéæá áêüìá- ôÝóóåñá ðÝíôå ôóéãÜñá áðáíùôÜ ãéá ÷Üñç ìéáò óêçíÞò ìå
áóêÞóåéò óùìáôéêÝò ðïëý äýóêïëåò,
ãéáôß ÷ñåéÜóôçêå íá ðáßñíù áíÜóåò
âáèéÝò êáé åêåß ìïõ öÜíçêå ðùò åßäá ôï
ìÝëëïí ôïõ ðáñåëèüíôïò åêåßíïõ.
Íá äïýìå ëïéðüí ôé êÜíïõìå ôþñá
êáé ôé ó÷Ýäéï èá ãßíåé ï êüóìïò ðïõ
ðñÝðåé, Ýôóé êé áëëéþò íá ÷ôéóôåß üðùò
ðÜíôá, ìå ôá õëéêÜ ôçò äéêÞò ìáò óõëëïãéêÞò áðïäüìçóçò.
Óôçí ðñïóöõãéêÞ ÍÝá Éùíßá ôñßá
ñÞìáôá "ðáßæáíå " êÜðïôå ðïëý êáé ìïõ
êÜíáíå ðÜíôá åíôýðùóç êáé ðïõ ìüíï
ì' áõôÜ ðïëëïß ìðïñÝóáíå íá æÞóïõí
ìéá ïëüêëçñç æùÞ êáé ìáæß ôïõò êé åãþ
ðïõ
êáìþèçêá ðñþôá
óôç óõíÝ÷åéá áýôùóá
êáé ôåëéêÜ üðùò êé Üëëïý Ýôóé
êáé äù êáôáðéÜóôçêá êé´ Ýìåéíá.
ºóùò íá ôï ðáñÜêáíá óôéò áõôïâéïãñáöéêÝò áíáöïñÝò, áëëÜ ïé ößëïé
ðÜíôá Þôáí ïé ßäéåò ïé Ó÷Ýóåéò ôïõò.
ÊÕÑÉÁÊÁÔÉÊÏÓ ÐÅÑÉÐÁÔÏÓ (Í. Éùíßá 1956)
Áðü áñéóôåñÜ ðñïò äåîéÜ: É. Óéäçñüðïõëïò, Ä. ÂïõëãáñÝëçò, Í. ÂïõëãáñÝëçò, Å. ÌðïãÜêïõ,
Â. Èåïäùñßäïõ, Ð. Ìðáíïýóç, Ð. ÌåôáâáôæÞò, Ãéþñãïò Ìé÷áçëßäçò, Ìð. Èåïäùñßäçò
9
Ìéêñü áöéÝñùìá óôïí Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç
Íá óêÝöôåóôå ëïãéêÜ, íá ïñãáíþíåôå ôï ñüëï óôï ìõáëü ü÷é óôï óõíáßóèçìá. Ôï óõíáßóèçìá åßíáé ôõöëü. Äåí
õðÜñ÷åé ðåñßðôùóç íá ôáõôéóôåßôå ìå
ôçí ÊáóóÜíäñá. Ç çäïíÞ ôïõ õðïêñéôÞ
åßíáé Üëëçò ôÜîåùò.
Áðü ôçí ðñüâá ôçò ÏñÝóôåéáò.
ÔåôÜñôç, 27 Íïåìâñßïõ 2002.
Ãéþñãïò Ìé÷áçëßäçò äåí åßíáé
áðëþò óêçíïèÝôçò, åßíáé óêçíïèÝôçò- äçìéïõñãüò, ðñÜãìá ðïõ ðñïûðïèÝôåé ü÷é ìüíï ãåñÞ ðíåõìáôéêÞ
áñìáôùóéÜ áëëÜ êáé åíåñãÞ óõììåôï÷Þ
óôï ðïëéôéêü êáé ôï êïéíùíéêü ãßãíåóèáé áõôïý ôïõ ôüðïõ. Èá ôïëìïýóá
ìÜëéóôá íá ðñïóèÝóù áêüìç üôé áõôÞ
áêñéâþò ç âïýëçóç ôïõ ãéá óõììåôï÷Þ
óôïí éóôïñéêü ÷ñüíï áðïâáßíåé ôåëéêÜ
ôï êõñßáñ÷ï óôïé÷åßï ðïõ äéáìïñöþíåé
ôç èåáôñéêÞ ôïõ ðñïóùðéêüôçôá êáé
ôïí êÜíåé íá ìç ëåéôïõñãåß Ýîù áðü ôçí
õðÜñ÷ïõóá ðñáãìáôéêüôçôá.
Ì' áõôüí ôïí ôñüðï ç ìïéñáóéÜ
áíÜìåóá óôï èÝáôñï êáé ôçí êïéíùíßá,
ôï èÝáôñï êáé ôïí êüóìï ãßíåôáé éóïìåñÞò. ¼íôáò åíôáãìÝíïò óôçí áñéóôåñÜ
ïé åðéëïãÝò ôïõ Þôáí ðÜíôá ðïëéôéêÝò,
Þèåëå ðÜíôá ôï èÝáôñï íá åßíáé ü÷é
ìüíï ü÷çìá ðáéäåßáò êáé ðïëéôéóìïý
Ï
Ï óêçíïèÝôçò
Ãéþñãïò Ìé÷áçëßäçò
Ôïõ
Ðïëýêáñðïõ ÐïëõêÜñðïõ
ÁÉÓ×ÕËÏÕ "ÏÑÅÓÔÅÉÁ" (ÁÃÁÌÅÌÍÙÍ)
Áíïé÷ôü ÈÝáôñï 2003
áëëÜ êáé êïéíùíéêÞò êáé ðïëéôéêÞò
÷åéñáöÝôçóçò. ¸ôóé äçìéïýñãçóå ôï
ÈÝáôñï ÍÝáò Éùíßáò (1965).
Ç ðïëéôéêÞ ôïõ Ýíôáîç, üðùò Þôáí
öõóéêü, åðçñÝáóå êáé ôç èåáôñéêÞ
áéóèçôéêÞ ôïõ. Áðü ôçí áñ÷Þ êéüëáò
áðÝêëéóå êÜèå äñáìáôéêü óôïé÷åßï áðü
ôéò óêçíïèåóßåò ôïõ ãéáôß Ýôóé èá
ïäçãéüôáí óå Ýíáí ñåáëéóôéêü øõ÷ïëï-
ÁÉÓ×ÕËÏÕ "ÏÑÅÓÔÅÉÁ" (×ÏÇÖÏÑÏÉ)
Áíïé÷ôü ÈÝáôñï 2003
10
Ìéêñü áöéÝñùìá óôïí Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç
ãéóìü ï ïðïßïò èá ôïí îåóôñÜôéæå áðü
ôï óôü÷ï ôïõ. Ç åðéêüôçôá, ìå ðïëéôéêü
êáé ëáúêü ðñüóçìï, Ýôóé üðùò ôçí âñßóêïõìå óôïí ¼ìçñï, óôïõò ôñáãéêïýò,
áëëÜ êáé óôï Åëéóáâåôéáíü ÈÝáôñï êáé
ôïí Ìðñå÷ô åßíáé ìéá óõíåéäçôÞ åðéëïãÞ ãéá ôçí ðñþôç ôïõëÜ÷éóôïí ðåñßïäï
ôçò äçìéïõñãßáò ôïõ ðïõ ðåñéëáìâÜíåé
ôï ÈÝáôñï ÍÝáò Éùíßáò (1965-1967)
ôçí ðáñÜóôáóç ôçò ¼ðåñáò ôïõ æçôéÜíïõ, ôïõ Ôæùí Ãêáßõ óôï "Åëåýèåñï
ÈÝáôñï" (1970), ôç ´ óêçíÞ ôïõ Ó.
Å.È, (1970-1971) êáé ôï ðñþôï
Áíïé÷ôü óôçí ïäü Êåöáëëçíßáò (19711977).
Ïé èåùñçôéêÝò ôåêìçñéþóåéò ôùí
èåáôñéêþí êáé ôùí áéóèçôéêþí ôïõ åðéëïãþí âñßóêïíôáé óôá ðñïãñÜììáôá
ôïõ ÈåÜôñïõ ÍÝáò Éùíßáò, éäéáßôåñá óå
åêåßíï ôïõ ÏñÝóôç, êáé ôï ìá÷çôéêü
èåáôñéêü ðåñéïäéêü "Áíïé÷ôü ÈÝáôñï,
ìçíéáßá åðéèåþñçóç ðïëéôéêïý èåÜôñïõ" ðïõ åêäßäåé áðü ôï 1971 Ýùò ôï
1973.
Ôï áíÝâáóìá ôïõ åõñéðéäéêïý ÏñÝóôç ôï ÷åéìþíá ôïõ 1966 óôç ÍÝá Éùíßá
óêáíäÜëéóå êüóìï êáé íôïõíéÜ. ¸íáò
áñéóôåñüò êñéôéêüò, ìáêáñßôçò óÞìåñá,
åß÷å ãñÜøåé ìå æíôáíïöéêü ýöïò: "Êáé
ôï ìüíï ðïõ äåí ÷ñåéáæüôáíå íïìßæïõìå
Þôáí í' áðïêôÞóåé êáé ç ÍÝá Éùíßá
ôçí... Åðßäáõñü ôçò" (ÁõãÞ, 18/11/1966).
ÃÝìéóå üìùò ìå áãáëëßáóç ðïëëïýò
óïâáñïýò áíèñþðïõò, üðùò ï åìâëçìáôéêüò ÃéÜííçò Ôóáñïý÷çò,
ÁëëÜ ïé ðáñáóôÜóåéò ðïõ áðïôåëïýí ôï ðñïêå÷ùñçìÝíï öõëÜêéï ôçò
ðñùôïðïñßáò ôçò íåïåëëçíéêÞò óêçíïèåóßáò ôçò åðï÷Þò åêåßíçò, ôç äéáíïßá
Ã. Ìé÷áçëßäç, åßíáé ç ¼ðåñá ôïõ
ÆçôéÜíïõ êáé ç Áõôïøßá óôçí ðåñßïäï
ôçò äéêôáôïñßáò ôùí óõíôáãìáôáñ÷þí
ìå óáöÞ ðïëéôéêÜ ìçíýìáôá êáôÜ ôçò
÷ïýíôáò êáé ïõóéáóôéêÜ åñåèßóìáôá
áöýðíéóçò, ðÜëçò êáé áíôßóôáóçò ðñïò
ôï êïéíü, ç äåýôåñç êéüëáò áðáãïñåýèçêå ëßãï ìåôÜ ôï áíÝâáóìÜ ôçò.
Ôï 1984 áñ÷ßæåé ôï äåýôåñï Áíïé÷ôü
ÈÝáôñï óôïõ Ãêýæç êáé ôå÷íïõñãåß ìéá
ëÜìðñç óåéñÜ ìõèéêþí óÞìåñá ðáñáóôÜóåùí ðïõ ç êÜèå ìéá áð' áõôÝò áðïôåëåß õøçëü áéóèçôéêü ãåãïíüò, ðáñáóôáóéáêü áíôéêåßìåíï èåáôñïëïãéêÞò
Ýñåõíáò êáé ðáñáêáôáèÞêç óôçí éóôï-
ñßáò ôïõ íåïåëëçíéêïý èåÜôñïõ. Êñßìá
ðïõ åßíáé ðüñíç, Ôñéêõìßá, Ôñåéò ÁäåëöÝò, ï Êýêëïò ìå ôçí êéìùëßá, ÏñÝóôåéá (á êáé â) ÌáíÜ ÊïõñÜãéï,
Ëïýëïõ ê. Ü.
Ìéá óåéñÜ áðü ôáëáíôïý÷ïõò çèïðïéïýò, åîÝ÷ïíôá óÞìåñá óôåëÝ÷ç ôïõ
èåÜôñïõ ìáò, ðñùôïäïýëåøáí ìáæß ôïõ
Þ ùñßìáóáí ìÝóá óôçí êïóìïãïíßá
ôùí ÷ñüíùí áõôþí. ÌçíÜò ×áôæçóÜââáò, ÊáñéïöõëëéÜ ÊáñáìðÝôç, Íôßíá
Ìé÷áçëßäç, Æá÷áñßáò Ñü÷áò, ×ñýóá
Óðçëéþôç, Âßêõ Âïëéþôç, ËÞäá
ÌáôóÜããïõ, Áñãõñþ Ëïýðç, ¢íôñéá
ÑÜðôç, ê. Ü.
Åðáéíþíôáò ôç äïõëåéÜ ôïõ ðïëëïß
óôÜèçêáí óôçí åéêáóôéêüôçôá ôùí
ðáñáóôÜóåùí ôïõ ëÝãïíôáò üôé áõôÞ
åðéóêßáæå ôï åðß óêçíÞò ãåãïíüò. ¼ìùò
ç åéêáóôéêüôçôá äåí áðïôåëåß äåõôåñåýïí óôïé÷åßï ìéáò ðáñÜóôáóçò áöïý ôï
ðåñßãñáììá ôçò óêçíÞò, áêüìç êáé ôçò
ðéï áíïé÷ôÞò, ëåéôïõñãåß üðùò ôï êÜäñï
óôï æùãñáöéêü ðßíáêá.
Åß÷á ôçí ôý÷ç, ôç ÷áñÜ êáé ôçí ôéìÞ
íá äïõëÝøù ðïëëÝò öïñÝò ìå ôïí Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç êáé õðÞñîá âïçèüò ôïõ
óôç äåýôåñç ÏñÝóôåéá. Ùò çèïðïéüò
êïíôÜ ôïõ Ýíéùèá ðÜíôá áóöáëÞò,
åðåéäÞ ï Ìé÷áçëßäçò äçìéïõñãåß ìå ôç
óêçíïèåóßá ôïõ Ýíá äß÷ôõ áóöáëåßáò
óôïí çèïðïéü ôïõ. Ï çèïðïéüò óôá
÷Ýñéá ôïõ óêçíïèÝôç Ìé÷áçëßäç åßíáé
óáí Ýíá ðåñéóôÝñé äåí ôïí ðíßãåé ìå ôï
óößîéìï áëëÜ êáé äåí ôïõ áöÞíåé áðÝñáíôá ðåñéèþñéá ãéáôß ôüôå èá ðåôÜîåé
ìáêñéÜ. ×ùñßò ôéò óõìðëåãìáôéêÝò
áãêõëþóåéò ðïõ êïõâáëÜ ôï åðÜããåëìá,
óôá ìüëéò åêáôü ÷ñüíéá ôçò ýðáñîÞò
ôïõ, áíïé÷ôüò óå üëåò ôéò ðñïôÜóåéò,
÷ùñßò îåóðÜóìáôá, ìå ÷éïýìïñ êáé
Ýãíïéá, óêýâåé åðÜíù óôïí çèïðïéü êáé
åðéêïéíùíåß ìáæß ôïõ äçìéïõñãéêÜ ðñïò
üöåëïò ôçò ðáñÜóôáóçò.
Èáýìáæá ðÜíôá ôïí Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç. Ôïí èáýìáæá üôáí ìðÞêå óôç
ÄñáìáôéêÞ Ó÷ïëÞ ôïõ Åèíéêïý ÈåÜôñïõ, êáé ôïí Ýâëåðá íá êõêëïöïñåß
óôïõò äñüìïõò ôçò ÍÝáò Éùíßáò öïñþíôáò Ýíá êáëëéôå÷íéêüôáôï ìïíôãêüìåñé. Ôïí èáýìáæá üôáí Ýöôéáîå ôï
ÈÝáôñï ÍÝáò Éùíßáò, üôáí ðÜëåõå ãéá
ôï Áíïé÷ôü ôçò Êåöáëëçíßáò, üôáí
éåñïõñãïýóå óôïõ Ãêýæç. ÈáõìÜæù ôçí
õðåñÜíèñùðç ôüëìç ôïõ, ôçí ðïëõåðßðåäç åõñõìÜèåéÜ ôïõ, ôçí ðçãáßá
åõñçìáôéêüôçôá ôïõ óôï óôÞóéìï ôçò
ðáñÜóôáóçò. Êáé èÝëù íá åíþóù ôç
öùíÞ ìïõ ìáæß ìå üëïõò üóïõò ôïí
áãáðïýí ëÝãïíôÜò ôïõ: "Ãéþñãï ëåßðåéò
áðü ôï èÝáôñü ìáò, ôï èÝáôñü ìáò óå
÷ñåéÜæåôáé!"
ÁÉÓ×ÕËÏÕ "ÏÑÅÓÔÅÉÁ" (×ÏÇÖÏÑÏÉ)
Áíïé÷ôü ÈÝáôñï 2003
11
Ìéêñü áöéÝñùìá óôïí Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç
Ê
Ãéþñãïò Ìé÷áçëßäçò
ôï áíÝöéêôï êáé
ç áíáæÞôçóç
ôïõ Ðáñáäåßóïõ
Ôïõ
×ñßóôïõ ÑïõìåëéùôÜêç
áíÝíá ðáñåëèüí äåí åßíáé
ìáêñéíü, êýñéå ÈáëáóóéíÝ, äåí
ðñÝðåé íá åßíáé, ëÝåé ï ×áñÜëáìðïò
Ôñïöþíéïò, ï åìâëçìáôéêüò Þñùáò ôïõ
Ãéþñãïõ Ìé÷áçëßäç. ÕðÜñ÷ïõí ìÜëéóôá ðáñåëèüíôá, ðïõ óôÝêïíôáé êáé
ðåñéìÝíïõí ìåôÜ ôï ìÝëëïí. ÅãåííÞèçóáí ìå ôï ìÝëëïí ìÝóá ôïõò. Êé áõôü
ðïõ Ýãéíå äåí ãåííÜ ìüíïí áõôü ðïõ
ãßíåôáé áëëÜ êáé áõôü ðïõ èá ãßíåé, êáé
üëá èá ôåëåéþóïõí óå áõôü ðïõ Ýãéíå
êÜðïôå.
Åß÷áìå, ôþñá, ôåëåéþóåé ôï ó÷ïëåßï,
Þìáóôáí ìåãÜëïé ðéá, êáé Ýðñåðå íá
áðïöáóßóïõìå. Êáé üëïé ìáæß áðü
êïéíïý êáé ï êáèÝíáò ÷ùñéóôÜ áðïöáóßóáìå: ç ðïßçóç. Íáé, ç ðïßçóç åßíáé
ôï ðáñüí êáé ôï ìÝëëïí, ôï åíèÜäå êáé
ôï åðÝêåéíá, ðïõ èá æÞóïõìå. Ôïí
Ìé÷áçëßäç, ëïéðüí, ôïí öÝñíù óõ÷íÜ
óôï ìõáëü ìïõ Ýíá âñÜäõ íá êëáßåé äåí Üíôå÷å ïýôå ôï âåñìïýô ôçò åðï÷Þò
- êáé íá ìå ðáñïôñýíåé íá åðéäéþîïõìå
ùò ìüíç åöéêôÞ êáé ïñèÞ ëýóç ôï áíÝöéêôï. Íá êïíôáñï÷ôõðçèïýìå ìå ôï
áíÝöéêôï, Ýëåãå. ¾óôåñá ôïí áíáóýñù
áðü ôéò óåëßäåò ôçò Ôñéëïãßáò ôïõ,
äùäåêáåôÞ ìüëéò, íá óôÝêåôáé, êáôáêáëüêáéñï, êáôáìåóÞò óôï ÷ùìáôüäñïìï
ôçò êåíôñéêÞò ëåùöüñïõ êáé êëáßãïíôáò íá äçëþíåé, üôé èÝëåé íá ðÜåé óôïí
ðáñÜäåéóï. ÐÜíù áðü ôçí ðüëç, ðïõ
åßíáé ç ÍÝá Éùíßá ôùí ðñïóöýãùí êáé
ôïõ îåñéæùìïý äÝêá ôñßá ìüëéò ÷ñüíéá
ìåôÜ ôç ìåãÜëç êáôáóôñïöÞ, Ý÷åé
áðëþóåé ôá öôåñÜ ôïõ ï Üããåëïò ôïõ
ìåóçìåñéïý êáé ôçò áðïêÜëõøçò, ìå ôçí
ðïëýóçìç Ýííïéá ðïõ ïé üñïé "Üããåëïò"
êáé "áðïêÜëõøç" Ý÷ïõí óôç ãëþóóá
ôùí åëëÞíùí êáé ôçò éóôïñßáò ôïõò. Ôï
áãüñé, üðùò üëá ôá äùäåêÜ÷ñïíá
Ðïë. ÐïëõêÜñðïõ, Ãéþñãïò Ìé÷áçëßäçò,
×ñ. ÑïõìåëéùôÜêçò
áãüñéá ôçò éóôïñßáò, äåí îÝñåé áêüìç
ïýôå ôïí Áéó÷ýëï ïýôå ôï ëüãï ôïõ, üôé
äçëáäÞ ôï öùò êáé ôï óêüôïò ìïéñÜæïíôáé ôïí êüóìï, üðùò äåí îÝñåé åðßóçò
ôá ïíüìáôá ôùí ÷ñùìÜôùí ïýôå ôá
ëüãéá ðïõ ìéëïýí ôá ÷ñþìáôá, ïýôå üôé
ôï áßìá, ôï äéêü ôïõ ôï áßìá êáé ôï áßìá
ôùí Üëëùí, èá ïäçãÞóåé åðÜíù ôïõ ôá
óêõëéÜ ôçò éóôïñßáò. ¸ôóé åêåßíï ôï
ìåóçìÝñé èá áðïöáóßóåé, üôé íáé, èÝëåé
íá ðÜåé óôïí ðáñÜäåéóï. Êáé èá
ðëçñþóåé ãé' áõôü. Ç ðëçñùìÞ üìùò èá
óõíåðéöÝñåé ôç ãíþóç êáé ôçí áõôïãíùóßá, üôé äçëáäÞ êáé óôçí éóôïñßá,
üðùò êáé óôç æùÞ ìáò, ôï ðáñåëèüí
åëëïã÷åýåé óôï ìÝëëïí êáé üôé ôï ðáñüí
êáôïéêåß óôï ðáñåëèüí.
¼,ôé Ýãéíå óôï ìÝëëïí êáé ü,ôé
óÞìåñá ãßíåôáé âñßóêåôáé ó' åêåßíï ôï
ðáñåëèüí. Óôï êõíÞãé ôïõ áíÝöéêôïõ
êáé ôçí áíáæÞôçóç ôïõ ðáñáäåßóïõ.
Ï ìýèïò ëÝåé, ðùò üðïéïò Ýâãáéíå
áðü ôï íåêñïìáíôåßï ôïõ Ôñïöùíßïõ,
ðïõ åß÷å ôç ìïñöÞ óðçëéÜò, äåí ìðïñïýóå ðéá êáé äéá âßïõ, áð' üóá åßäå,
ïýôå íá ìéëÞóåé ïýôå íá ãåëÜóåé. Êáé
íáé, êÜðùò Ýôóé Ýãéíå ìå üëïõò ìáò êáé
1959 (;) Ï Ãéþñãïò Ìé÷áçëßäçò ìå ößëïõò óôï Óïýíéï
12
Ìéêñü áöéÝñùìá óôïí Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç
ìå ôïí êáèÝíá ìáò ÷ùñéóôÜ, üóïé ðïñåõôÞêáìå ó' áõôÞ ôçí óêïôåéíÞ åðï÷Þ.
Ï Ìé÷áçëßäçò üìùò âãÞêå áðü ôç óðçëéÜ óõíáðïêïìßæïíôáò åêôüò áðü ôç
óéùðÞ êáé ôï áãÝëáóôïí êáé êÜôé Üëëï:
ôï Ýñãï ôïõ. ÊáôÜöåñå äçëïíüôé,
ìåôåñ÷üìåíïò üëá ôá ôå÷íÜóìáôá êáé
ôéò ðïíçñéÝò ôùí áðü êáôáâïëÞò
êüóìïõ äçìéïõñãþí, íá õðïêëÝøåé ôá
ìõóôéêÜ ôçò óðçëéÜò êáé íá ôá ìåôáóôïé÷åéþóåé óå ðïßçóç. Íáé, Ýíáò ¢äçò
åßíáé ï ðõñÞíáò ôïõ Ýñãïõ ôïõ Ìé÷áçëßäç, ðïõ åìðåñéÝ÷åé åíôïýôïéò êáé ôïí
ìßôï ðïõ, áí ôïí âñåéò, ìðïñåß íá óå
ïäçãÞóåé óôçí Ýîïäï. Êáé åßíáé ç åëðßäá êáé ï ¸ñùôáò ï ìßôïò, ðïõ ïäçãåß
óôçí Ýîïäï. Áí äåí åëðßæåéò äåí ìðïñåßò íá âñåéò ôï áíÝëðéóôï, üðùò ëÝåé ï
óêïôåéíüò ÅöÝóéïò, êáé áí äåí áãáðÜò
Ýùò èáíÜôïõ äåí ìðïñåßò íá íéêÞóåéò
ôïí ¢äç, üðùò äçëþíåé ï ìýèïò ôïõ
ÏñöÝá.
*
Äåí ìðïñþ âÝâáéá íá ìéëÞóù ãéá ôï
óýíïëïí ôïõ Ýñãïõ ôïõ, ôï ïðïßï åêôåßíåôáé êáé êáôáëáìâÜíåé ìåñéêÝò ÷éëéÜäåò óåëßäåò, ÷ùñßò ó' áõôü íá óõíáñéèìþ ïýôå ôéò ìåëÝôåò ôïõ ãéá ôï èÝáôñï
ïýôå êáé ôï ßäéï ôï èÝáôñï. Ãéá ôï ëüãï
áõôü èá ðåñéïñéóôþ óôï óðïõäáéüôåñï,
êáôÜ ôç ãíþìç ìïõ, ðåæïãñáöéêü Ýñãï
ôïõ, ðïõ ü÷é ôõ÷áßá Ý÷åé ôïí ôßôëï
"ËÜìäá" êáé ðïõ, ùò åéêüò, ìå ôïí ôßôëï
áõôü ðáñáðÝìðåé óôçí ïìþíõìç ñáøùäßá ôçò Ïäýóóåéáò.
Êåíôñéêü ðñüóùðï ôçò áöÞãçóçò ï
Íéêçöüñïò Èáëáóóéíüò, ðïõ ìéá ìÝñá
êáôáöèÜíåé óå ìéá ðüëç, ðïõ äåí Ý÷åé
ðÜåé ðïôÝ Üëëïôå áëëÜ ðïõ áéóèÜíåôáé
êáé èõìÜôáé üôé Ý÷åé æÞóåé êÜðïôå ó' áõôÞí. Åêôüò áðü ôç âáëßôóá ôïõ êïõâáëÜåé ìáæß ôïõ êáé ôï åðáããåëìáôéêü ôïõ
íáõÜãéï êáé ôá íáõáãéóìÝíá ôïõ üíåéñá. ¸÷åé óðïõäÜóåé áñ÷áéïëïãßá êáé
Ý÷åé äïõëÝøåé ãéá ëßãï ùò âïçèüò óôéò
áíáóêáöÝò ôïõ Ñáìíïýíôá êáé ôþñá
Ý÷åé åãêáôáëåßøåé ôçí áñ÷áéïëïãßá êáé,
ãéá íá âãÜëåé ôï øùìß ôïõ êáé ìüíï,
äïõëåýåé ùò ðéáíßóôáò óå îåíïäï÷åßá
êáé ìðáñ. Áðü ôïí óôáèìü ôïõ ôñáßíïõ
ï ôáîéôæÞò - ôÝëåéá öéãïýñá ðïñèìÝùò
øõ÷ïðïìðïý - ôïí ïäçãåß óôï îåíïäï÷åßïí "ÄÅËÖÏÉ", Ýíá ìáõóùëåßï ðïõ
ãÝñíåé åìöáíþò, õðïíïìåõìÝíï áðü ôá
õðüãåéá ýäáôá êáé ôçí áñ÷áéïëïãéêÞ
óêáðÜíç, ðïõ åðåêôåßíåé äéáñêþò ôçí
õðüãåéá ðüëç, ðïõ âñßóêåôáé êÜôù áðü
ôç óçìåñéíÞ.
Óôï îåíïäï÷åßï ôïí õðïäÝ÷åôáé ï
îåíïäü÷ïò, ðïõ áêïýåé óôï üíïìá
Ôñïöþíéïò êáé ï ïðïßïò Ý÷åé åðéëÝîåé,
öïâïýìåíïò ôï áðñüïðôï, íá ðáñáôçñåß áêßíçôïò ôç æùÞ êáé ü÷é íá åßíáé
åíôüò ôçò. "Ç êÜèå óôéãìÞ ìáò ìðïñåß
íá ðåñéÝ÷åé ôçí åõôõ÷ßá Þ ôçí óõíôñéâÞ
ìáò", ëÝåé óôïí åðéóêÝðôç ôïõ, "ãé' áõôü
êé åãþ ìÝíù áêßíçôïò, äåí âãáßíù ðïôÝ
ïýôå Ýîù áðü ôï îåíïäï÷åßï". Ôïõ ëÝåé
üìùò, üôáí âëÝðåé ôçí ôáõôüôçôÜ ôïõ,
êáé êÜôé Üëëï õðü ìïñöÞí åñùôÞóåùò:
Åßóáóôå üíôùò ï Íéêçöüñïò Èáëáóóéíüò ê. ÈáëáóóéíÝ Þ ìÞðùò åßóáóôå ï
Êùíóôáíôßíïò Ìáêñéíüò; Êáé ãýñù
áðü áõôÞ ôçí åêðëçêôéêÞ ïìïéüôçôá ìå
ôïí ðÜëáé ðïôÝ äéáëÜìøáíôá óôçí
ðüëç êáé óôï ìáõóùëåßï -áðïôõ÷çìÝíï
åðßóçò ìïõóéêü- Êùíóôáíôßíï Ìáêñéíü, áñ÷ßæïõí íá ðåñéäéíïýíôáé ðñüóùðá êáé ðñÜãìáôá áíáæçôþíôáò ôçí
ðñáãìáôéêÞ ôïõò ôáõôüôçôá, êáé ï ßäéïò
ï Èáëáóóéíüò, ðïõ ìÝóá ó' áõôÞ ôçí
ðåñéäßíçóç îå÷íÜåé áêüìç êáé ôïí óêïðü ãéá ôïí ïðïßï Ý÷åé öôÜóåé ó' áõôÞ
ôçí ðüëç, ôçí áíåýñåóç äçëáäÞ ôçò
ðåèáìÝíçò èõãáôÝñáò ôïõ.
¼ìùò ôï ôñáãéêü äåí áéöíéäéÜæåé
ðïôÝ, ïýôå åßíáé ôõ÷áßï Þ áðñüïðôï.
Êáé äåí áñ÷ßæåé ðïôÝ óôïí ðáñüíôá
÷ñüíï, ôá âÞìáôÜ ôïõ áíôç÷ïýí óôïõò
äéáäñüìïõò ôïõ ðáñåëèüíôïò êáé ðñïäéêÜæïõí ôá åðåñ÷üìåíá. Áõôü èá ãßíåé
êáé ìå ôïí Íéêçöüñï Èáëáóóéíü êáé
ôïí Ôñïöþíéï êáé ôçí ÌÜñèá Äáëáóóçíïý êáé ôïõò Üëëïõò Þñùåò. ¿óðïõ,
ìåôÜ áðü åðôÜ ÷ñüíéá åîáãíéóìïý, ôç
ëýóç, ãéá ôïí Èáëáóóéíü êáé ôçí ÌÜñèá ôïõëÜ÷éóôïí, èá ôçí äþóåé, üðùò
ðïëëÝò öïñÝò ôï óõíçèßæåé, ï áðü
ìç÷áíÞò èåüò, ðïõ èá ôïõò äþóåé ôï
ìßôï ôçò åîüäïõ, ðïõ åßðáìå.
*
ÊÜèå öïñÜ ðïõ ìå ôéò åëÜ÷éóôåò
ãíþóåéò ìïõ ðñïâëçìáôßæïìáé ãéá ôï
óýã÷ñïíï ìõèéóôüñçìá, ç ðñïôßìçóç
ìïõ ãÝñíåé ðñïò ôïí "ÎÝíï" ôïõ Êáìý.
ÈÝëù íá ðù, üôé äåí ìïõ áñÝóåé ôï
ìðáñüê ìõèéóôüñçìá, üðïõ óõíõðÜñ÷ïõí éóôïñßåò ìÝóá óôéò éóôïñßåò êáé
äõóáíÜãíùóôåò õðïèÝóåéò. Êé üìùò ôï
"ËÜìäá" ôïõ Ìé÷áçëßäç, ðïõ åßíáé
üíôùò Ýíá ìõèéóôüñçìá ìðáñüê, ìå Ý÷åé
èÝëîåé êáé ìå èÝëãåé êÜèå öïñÜ ðïõ ôï
äéáâÜæù Þ ôï áíáóôï÷Üæïìáé. Êé áò
óùñåýïíôáé éóôïñßåò ìÝóá óôéò éóôïñßåò. Êé áò èçôåýåé - óõíåéäçôÜ - óôçí
ìÝèïäï ôçò õðåñâïëÞò êé áò ãÝñíåé ðïëëÝò öïñÝò - áðü åðéëïãÞ - ðñïò ôçí
ó÷çìáôïðïßçóç. ºóùò ãéáôß üëåò áõôÝò
ïé éóôïñßåò Ý÷ïõí Ýíá êïéíü óôïé÷åßï,
ðïõ ôéò åíïðïéåß êáé ôéò êáèéóôÜ ìßá,
åíéáßá êáé áäéáßñåôç, ôï ðÝñáóìá äçëáäÞ ôùí çñþùí ôïõ, üëùí ôùí çñþùí
ôïõ, áðü ôç óðçëéÜ ôïõ Ôñïöùíßïõ êáé
ôçí óõíáêüëïõèç öëõáñüôáôç áöùíßá
ôïõò. Êáé âÝâáéá ôïí êïéíü ðáñïíïìáóôÞ, ðïõ åßíáé ôï ðáñåëèüí, ðïõ åìöáíßæåôáé óôï ðáñüí ùò åöéÜëôçò.
ÐÜíù áð' üëá üìùò ìå èÝëãåé ï ôñüðïò ôçò ãñáöÞò, ç ßäéá ç ãñáöÞ, ðïõ
äåß÷íåé ôïí Ýìðåéñï ÷åéñéóôÞ ôïõ ëüãïõ
êáé ôçí áðÝñáíôç ãíþóç ôïõ êüóìïõ
ôçò ëïãïôå÷íßáò êáé ôïõ óôï÷áóìïý.
ÄåêÜäåò áðïóðÜóìáôá, ðáñáèÝìáôá
êáé áíôéóôïé÷Þóåéò, (áðü ôïí ¼ìçñï,
ùò ôïí ÇñÜêëåéôï êáé ßóáìå ôçí ¢ííá
ôçí ÊïìíçíÞ êáé, âÝâáéá, ôïí Óáßîðçñ ðïõ Þ ðáñïõóßá ôïõ åßíáé åìöáíÞò - ùò
ôïõò óõãêáéñéíïýò ìáò ðïéçôÝò),
åíïöèáëìßæïíôáé áñéóôïôå÷íéêÜ óôçí
áöÞãçóç êáé êáèßóôáíôáé êáé ôá ßäéá
áíáðüóðáóôï ìÝñïò ôçò. ºóùò ãéá íá
öáíåß üôé ôá ðÜèç ôùí çñþùí ôïõ äåí
åßíáé ìüíï ôá ðÜèç ôùí óõãêåêñéìÝíùí
áíèñþðùí áëëÜ åßíáé ôá ßäéá ôá ðÜèç
ôïõ áíèñþðïõ.
*
Íá åßóáé êáëÜ Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç.
Óáí ôá øçëÜ âïõíÜ. Êáé íá ðáëåýåéò
ðÜíôïôå ìå ôï áíÝöéêôï êáé ôï èåñéü
ôïõ ðáñáäåßóïõ. ¸óôù ìå ôç âåâáéüôçôá ôçò ôåëéêÞò Þôôáò, üðùò áðü ôüôå
ìáò ôï Ýëåãå - êáé äåí ôï ðéóôåýáìå - ï
ìåãÜëïò Êñçôéêüò.
25ç Ìáñôßïõ-ÃÝöõñá ïäïý ×áëáíäñéïõ-ÃáæÝðçò-ÊéñìéæÜò-ÑïõìåëéùôÜêçò-Èáíüðïõëïò-Ìé÷áçëßäçò
13
Ìéêñü áöéÝñùìá óôïí Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç
Üêùâïò ÊáìðáíÝëëçò: Ïé ó÷Ýóåéò ìïõ ìå ôï Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç,
ðáëéÝò, ôùñéíÝò êáé ìÝëëïõóåò åßíáé
ôüóï óôåíÝò ðïõ ìå õðï÷ñåþíïõí íá
áñ÷ßóù ôá ëßãá, ôá ðïëý ëßãá, ðïõ åãþ
Ý÷ù íá ðù ëÝãïíôáò: ìç âéáóôåßôå íá
êñßíåôå ôïí åíèïõóéáóìü ìïõ ðñéí
äéáâÜóåôå êáé ïé ßäéïé ôï âéâëßï áõôü
ôïõ Ãéþñãïõ Ìé÷áçëßäç êé áõôÜ ðñïò
áðïöõãÞí ðáñåîçãÞóåþò ìïõ. ¸÷ù
äéáâÜóåé êáé Üëëï âéâëßï ôïõ, üìùò
áõôü ôï ôåëåõôáßï ìå Ý÷åé áöÞóåé åìâñüíôçôï. Äåí íéþèù ðùò åßíáé êÜôé
ðïõ äéÜâáóá, íéþèù ðùò åßíáé êÜôé ðïõ
Ýæçóá Þ ðéï óùóôÜ êÜôé ðïõ æù êáé ðïõ
èá æù áêüìá ãéá ðïëý êáéñü. ¢ëëùóôå,
ìüëéò ÷èåò ôï âñÜäõ äéÜâáóá ôéò ôåëåõôáßåò åêáôü óåëßäåò, áõôüò åßíáé êáé ï
ëüãïò ãéá ôïí ïðïßï åßðá ðñéí üôé Ý÷ù
íá ðù ðïëý ëßãá, åðåéäÞ åßìáé áêüìá
ìÝóá ó' áõôÜ ðïõ ì' Ýêáìå íá íéþèù
êáé ðïõ åßíáé ôüóï Ýíôïíá, ðïõ ìïõ
åßíáé áäýíáôï íá îåêüøù áðü ôç óÜñêá êáé ôï áßìá ôïõò êáé íá ãßíù Ýíáò
Üëëïò, Ýíáò áð' Ýîù.
Äåí îÝñù, áëëÜ ïýôå ìå åíäéÝöåñå
ðïôÝ ïýôå ìå åíäéáöÝñåé êáé åëðßæù íá
ìçí ìå åíäéáöÝñåé ïýôå óôï õðüëïéðï
ìÝëëïí ìïõ, ôï áí åßíáé Þ ü÷é ðñÝðïí,
íá ôáõôßæåóáé êáé íá ìåôáêïìßæåéò øõ÷éêÜ êáé åíôåëþò óôïí êüóìï ðïõ ðëÜèåé Ýíá ìõèéóôüñçìá Þ ìßá èåáôñéêÞ
ðáñÜóôáóç. ÎÝñù üìùò êáé ìðïñþ íá
ôï îÝñù ðïëý êáëÜ, Þ ôïõëÜ÷éóôïí Ýôóé
íïìßæù ðùò äåí èá Þìïõí ü÷é ï óõããñáöÝáò, ï Üíèñùðïò ðïõ åßìáé, áí äåí
åß÷á ôçí åõðÜèåéá íá ãßíïìáé êÜôïéêïò
ôïõ êáëïý âéâëßïõ ðïõ äéáâÜæù êáé ôçò
êáëÞò ðáñÜóôáóçò ðïõ âëÝðù. Áõôü
óõíÝâç êáé ìå ôïýôï ôï âéâëßï ìüëéò
Ýðéáóá íá ôï äéáâÜæù. Ìéá öëÝâá
ïéêåßáò æùÞò Üñ÷éóå íá ëåéôïõñãåß êáé
íá ìå óõíäÝåé ìå ôç æùÞ ðïõ óöýæåé óôéò
óåëßäåò ôïõ. Ìéá æùÞ ðïõ áíáóôáßíåé
ôç æùÞ óôçí ÁèÞíá ôçò äåêáåôßáò ôïõ
ôñéÜíôá, ôéò ãåéôïíéÝò ôçò, ôïõò äñüìïõò
ôçò, ôá ÷ñþìáôÜ ôçò, ôïõò Þ÷ïõò ôçò, ôï
öùò ôçò, ôéò ìõñïõäéÝò ôçò, ôç ìïíáîéÜ
ôçò, ôç âáâïýñá ôçò, ôç èëßøç ôçò êáé
üëá áõôÜ âéùìÝíá, ðåñðáôçìÝíá, åéäïìÝíá, áíáóáóìÝíá áðü ÷áñáêôÞñåò
ðïõ áêïýò ùò êáé ôïí ÷ôýðï ôçò êáñäéÜò ôïõò. Ðïõ óå êÜíïõí ãåßôïíÜ ôïõò,
ößëï ôïõò, óõíïìéëçôÞ ôïõò, å÷èñü
É
Äýï ïìéëßåò áðü
ôçí ðáñïõóßáóç
ôçò "Ìýçóçò"
óôï Áíïé÷ôü ÈÝáôñï
ôï 2000
Áðü ôïõò
ÉÜêùâï ÊáìðáíÝëëç
& Êþóôá Ãåùñãïõóüðïõëï
14
ôïõò, óõíÝíï÷ü ôïõò, Üëåóìá óôéò ßäéåò
ìõëüðåôñåò ðïõ ôïõò áëÝèïõí. ¼, ôé êáé
íá ðù, ðïõ åéëéêñéíÜ óáò ëÝù äåí îÝñù
êáé ôé íá ðù, åßíáé ëßãï, ãéáôß óôï âéâëßï
ôïõ Ãéþñãïõ Ìé÷áçëßäç æåé êáé äñá Ýíá
ðëÞèïò áíèñþðùí êÜèå ëïãÞò êáé
êïéíùíéêÞò ôÜîçò, êÜèå éóôïñéêÞò ðåñéðÝôåéáò êáé êáôáãùãÞò, êÜèå éäåïëïãßáò, æåé êáé äñá, õößóôáôáé, áìáñôÜíåé,
ðÜó÷åé êáé Ýôóé êáé áëëéþò äéáìïñöþíåé ìéáí ïëüêëçñç åðï÷Þ.
Ôï åêðëçêôéêü åßíáé ðùò, åíþ äåí
ðñüêåéôáé ãéá éóôïñéêü óýããñáììá, ôá
ñïëüãéá êáé ôá ôýìðáíá ôçò éóôïñßáò
äåí ðáýïõí íá áêïýãïíôáé üóï ôï äéáâÜæåéò. Êáé åíþ ðñüêåéôáé ãéá ìéá ìïñöÞ ãñáöÞò ÷ùñßò áöáßñåóç, äïìçìÝíç
ðïëý óõ÷íÜ ìå öùôïãñáöéêÞ ëåðôïìÝñåéá, ôïðïãñáöéêÞ áêñßâåéá, ðïôÝ äåí
ãßíåôáé êïéíÞ áëëÜ ôï áíôßèåôï. Öåýãåé,
ãßíåôáé óðáñáêôéêÜ äñáìáôéêÞ áöÞãçóç êáé ðïßçóç. Ïé ïíïìáóßåò ôùí
äñüìùí -ôï áíáöÝñù áõôü óáí ðáñÜäåéãìá- ôùí ðëáôåéþí, ôïðùíýìéá
êáêüç÷á üðùò ÊïõêïõâÜïõíåò, ÐïäáñÜäåò, Ðïäïíßöôåò, óôïé÷åßá ðïõ ðïëëïß ôá áðïöåýãïõí óáí åõôåëÞ ðåñéôôÜ,
ðñïôéìþíôáò óáí ðïéüôçôá ôçí áíùíõìßá ôùí ôüðùí, óôç ãñáöÞ ôïõ Ìé÷áçëßäç ãßíïíôáé ôüðïé óôïé÷åéùìÝíïé áðü
æùÞ êáé ìïßñá áíèñþðùí. Ìéá ãñáöÞ
ðïõ îå÷åéëßæåé áðü áëÞèåéá, áëÞèåéá
ðïõ äåí ÷ùñÜåé óôçí áëÞèåéá êáé ãßíåôáé ðüôå åöéÜëôçò, ðüôå üñáóç ìå
ðáñáìïñöùôéêü öáêü, ðüôå åêèáìâùôéêÞ äéáýãåéá æùÞò.
ÐõñÞíáò ôïðéêüò åßíáé ç ÍÝá Éùíßá, üðïõ ï Ãéþñãïò Ìé÷áçëßäçò ìåãÜëùóå êáé ðñùôïìõèïëüãçóå ôïí êüóìï
ôïõ. ÐõñÞíáò ìíÞìçò ç ÌéêñáóéáôéêÞ
ÊáôáóôñïöÞ. Êáé áíÜìåóá óôïõò áíèñþðïõò ðïõ äéçãïýíôáé áõôÞ ôçí êáôáóôñïöÞ, êÜðïéïé ÷áñáêôÞñåò üðùò ç
ìÜíá, üðùò ç ãéáãéÜ Áíáóôáóßá, ÷áñáêôÞñåò ðïõ ðñáãìáôéêÜ óðÜíå ôá üñéá
áõôïý ðïõ ëÝìå "÷áñáêôÞñåò" óôï èÝáôñï êáé ãßíïíôáé ðéá ìïñöÝò áîÝ÷áóôåò. Êáé äåí åßíáé ïýôå Ýíáò ïýôå äýï
ïýôå ôñåéò áõôïß ïé ÷áñáêôÞñåò åßíáé
ðïëý ðåñéóóüôåñïé.
Ôï âéâëßï èá Ýëåãá ðùò áñ÷ßæåé, êé
áò ìçí åßíáé áêñéâþò áõôÞ ç áñ÷Þ, ìå
ôçí ÌéêñáóéáôéêÞ ÊáôáóôñïöÞ êáé
ôåëåéþíåé ìå ôïí ðéêñü ãõñéóìü ìéáò
Ìéêñü áöéÝñùìá óôïí Ãéþñãï Ìé÷áçëßäç
ïìÜäáò óôñáôéùôþí êáé ìéáò åèåëüíôñéáò íïóïêüìáò áíÜìåóÜ ôïõò, áðü
ôï ìÝôùðï óôá âïõíÜ ôçò Áëâáíßáò,
åêåßíï ôïí ðéêñüôáôï êáé ÷ùñßò Èåü
Áðñßëéï ôïõ 1941. Óáò äéáâÜæù ôéò
äÝêá ôåëåõôáßåò ãñáììÝò. ÈÝëù ðÜñá
ðïëý íá óáò ôéò äéáâÜóù.
"...Ìá ôþñá êïéìïýíôáé ó' Ýíá
÷ùñÜöé, Ýîù áðü ôïí êÜìðï ôçò ÐáñáìõèéÜò, ü÷é ìáêñéÜ áðü ôïí ðïôáìü
Á÷Ýñïíôá. ØçëÜ, óôï ëüöï, óôÝêåé
óéùðçëü ôï áñ÷áßï íåêõïìáíôåßï, åêåß
üðïõ ïé íåêñïß øéèõñßæïõí ôá ìõóôéêÜ
ôïõò óôïõò æùíôáíïýò, ìÝóá óå óêïôåéíïýò, õãñïýò èáëÜìïõò. Êïéìïýíôáé ç
ÁñéÜäíç êáé ï ÏäõóóÝáò, ìá ï ÷ñüíïò
ôïõò ðñïóðåñíÜåé, ÷ôßæåé êéüëáò åêåß
óôçí ÁèÞíá -ìå ôá ðáëéÜ, Üöèáñôá
õëéêÜ ôïõ ðåñáóìÝíïõ êáéñïý-, ôç æùÞ
ðïõ ôïõò ðåñéìÝíåé.
Ôßðïôá äåí Ýãéíå ðïôÝ, ðïõ íá ìçí
êñýâåé ìÝóá ôïõ áõôü ðïõ ðñüêåéôáé íá
ãßíåé."
Ê
þóôáò Ãåùñãïõóüðïõëïò:
¸íáò ìåßæïí êñéôéêüò ôïõ
ôüðïõ ìáò ôïõ ìåóïðïëÝìïõ, ðïõ äåí
åßíáé þñá ðéá íá åîåôÜóïõìå ãéá ðïéü
ëüãï Ý÷åé áðïóéùðçèåß, èõìßæù ìïíÜ÷á
üôé åíþ åßíáé ï êñéôéêüò ôçò ãåíéÜò ôïõ
ÓåöÝñç, äçëáäÞ ôçò ãåíéÜò ðïõ áíäñþèçêå ï ÓåöÝñçò, äåí õðÜñ÷åé óôï index
üëùí ôùí "Äïêéìþí" ôïõ ÓåöÝñç ïýôå
ôï üíïìÜ ôïõ. Ìéëþ ãéá ôïí ÃéÜííç
ÁðïóôïëÜêç. Ï ÃéÜííçò ÁðïóôïëÜêçò
ì' Ýíá óçìáíôéêü âéâëßï ðïõ óçìÜäåøå
ôïí ìåóïðüëåìï "Ôçí Ðïßçóç óôç ÆùÞ
ìáò", êÜíåé ìßá áðü ôéò óçìáíôéêüôåñåò
êáôÜ ôçí ôáðåéíÞ ìïõ ãíþìç, ìåèïäïëïãéêÝò äé÷ïôïìßåò. ËÝåé üôé õðÜñ÷ïõí
ðïéçôÝò, ìå ôçí ãåíéêüôåñç Ýííïéá ôïõ
üñïõ, äçìéïõñãïß ìíÞìçò êáé äçìéïõñãïß áðüëáõóçò. Ôï âéâëßï ðïõ åîåôÜæïõìå óÞìåñá êáé ðïõ åßìáóôå, áð' üôé
åßäá, üëïé ìáò ðåñÞöáíïé ðïõ åßìáóôå
áðü ôïõò ðñþôïõò áíáãíþóôåò ôïõ,
åßíáé Ýíá âéâëßï ìíÞìçò.
ÐñÝðåé íá óáò ðù üôé üôáí áíáöåñüôáí ó' áõôÞ ôç äé÷ïôüìçóç ãéá ôá
åëëçíéêÜ ðñÜãìáôá, ï ÁðïóôïëÜêçò
óôç ìåñéÜ ôçò æõãáñéÜò ôçò ìíÞìçò Ýâáæå ìüíï ôï Óïëùìü êáé ôï äçìïôéêü
ôñáãïýäé. ¸÷ïõìå, ëïéðüí, íá êÜíïõìå
ì' Ýíá âéâëßï ìíÞìçò. ¸íá óçìáíôéêü
÷ñïíéêü ðïõ ðåñíÜåé ìÝóá áðü ôçí
óõíåßäçóç åíüò íÝïõ ðáéäéïý, åî ïõ êáé
ï ôßôëïò ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò "Ìýçóç"
ùò ðñþôï ìÝñïò ìéáò ôñéëïãßáò. Èá
áêïëïõèÞóïõí äýï áêüìá âéâëßá, ôá
ïðïßá èá áðïôåëÝóïõí Ýíá ÷ñïíéêü,
ìßá åðéôñÝøôå ìïõ íá ôï ðù, ÓÜíãêá,
áðü ôçí ÌéêñáóéáôéêÞ ÊáôáóôñïöÞ ùò
ôçí ìåôá÷ïõíôéêÞ ðåñßïäï.
Ôçí ðåñßïäï ðïõ êáëýðôåé ç "Ìýçóç", ìéá ðåñßïäïò üíôùò ðïõ óõíäÝåôáé
ìå ôçí íåáíéêÞ êáé ôçí åöçâéêÞ çëéêßá
ôïõ Þñùá áðü ôï '35 óôï '41 ìå Ýíá âÜèïò, âÝâáéá, ïéêïãåíåéáêü ÌéêñáóéáôéêÞò ÊáôáóôñïöÞò êáé ôåëåéþíåé, ìå ôçí
åßóïäï ôùí Ãåñìáíþí óôïõò ÁìðåëïêÞðïõò.
Åßìáé åäþ ãéá íá åêöñÜóù ôïí áëáëáãìü ìïõ ãé' áõôü ôï ìõèéóôüñçìá.
¸÷ù ôçí åíôýðùóç üôé ôÝìíåé óå ìéá
óåéñÜ áíáëüãùí óçìáíôéêþí Ýñãùí ôçò
ëïãïôå÷íßáò ìáò, áíáëüãùí ìå ôçí
Ýííïéá üôé óõíäÝïõí ôç óõíåßäçóç ôùí
çñþùí êáé ôçí ðñïóùðéêÞ ôïõò ðåñéðÝôåéá, ìå ôçí ðïëéôéêÞ ìïßñá êáé ðåñéðÝôåéá ôïõ ôüðïõ. Êáé áðëþò êáôáëïãïãñáöþ ãéá íá äåßîù áêñéâþò ðëÜé óå
ðïéÜ ìõèéóôïñÞìáôá íïìßæù üôé ïöåßëåé
íá ðÜñåé ôç èÝóç ôçò ç Ìýçóç. "Ôï
×ñïíéêü ìéáò Ðïëéôåßáò" ôïõ ÐñåâåëÜêç, "ï Ãéïýãêåñìáí" ôïõ ÊáñáãÜôóç,
"Ç Áßèïõóá ôïõ Èñüíï" ôïõ ÁèáíáóéÜäç, ôï "Ðëáôý ÐïôÜìé" ôïõ ÌðåñÜêç, ç Ôñéëïãßá "ÁêõâÝñíçôåò Ðïëéôåßåò" ôïõ Ôóßñêá, ï "Ãëáýêïò ÈñáóÜêçò" ôïõ Âáóéëéêïý, ç "ÌåãÜëç Ðëáôåßá" ôïõ Íßêïõ Ìðáêüëá êáé "Ç
ÌçôÝñá ôïõ Óêýëïõ" ôïõ ÌÜôåóç.
¸÷ù ôçí åíôýðùóç üôé áõôÜ ôá ìõèéóôïñÞìáôá êáôáãñÜöïõí ìéá åðï÷Þ,
Ýíá ôìÞìá áõôÞò ôçò ôñáõìáôéêÞò
åðï÷Þò, ôïõ ôñáõìáôéêïý áéþíá ôïõ
åëëçíéóìïý.
Áí èÝëù íá ìåßíù óå êÜôé, ôï ïðïßï
ôï èåþñçóá áðïêáëõðôéêü ó' áõôü ôï
ìõèéóôüñçìá, ðÝñá áðü ôïõò êáôáðëçêôéêïýò ÷áñáêôÞñåò, ìÝóá áð' ôá åõñÞìáôá, ðÝñá áð' ôçí êáôáðëçêôéêÞ åñùôéêÞ ôïõ óåìíüôçôá - íáé ôï Ýñãï ìéëÜåé
ãéá ëáãíåßá êáé åßíáé áðü ôá ðéï óåìíÜ
ðñÜãìáôá ðïõ Ý÷ù äéáâÜóåé ðïôÝ ãéá
ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßïí áíôéìåôùðßæåôáé ç éåñüôçôá ôïõ Ýñùôá, õðü ïðïéáäÞðïôå ìïñöÞ. Êáé Ý÷ïõìå åäþ êáé
15
áêñáßåò ìïñöÝò åñùôéêÞò óõíåýñåóçò,
ì' Ýíá óåâáóìü óôçí éåñüôçôá ôçò
ìïíáîéÜò ôïõ Ýñùôá, ôçò åðáíÜóôáóçò
ôïõ Ýñùôá. ÅîÜëëïõ áõôü ôï âéâëßï ðïõ
Ý÷åé ôïí åðßôéôëï "Ôçò åðáíÜóôáóçò,
ôçò ìïíáîéÜò êáé ôçò ëáãíåßáò" Ý÷åé ôçí
åíôýðùóç êáíåßò üôé ìéëÜåé ãéá ôçí åðáíÜóôáóç ôçò ëáãíåßáò, ãéá ôç ëáãíåßá
ôçò ìïíáîéÜò êáé ãéá ôç ìïíáîéÜ ôçò
ÅðáíÜóôáóçò.
Åêåßíï ðïõ ãéá ìÝíá åßíáé óçìáíôéêü åßíáé ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï áíôéìåôùðßæåé ôá ôñßá êïéíùíéêÜ óôñþìáôá
ðïõ õðÜñ÷ïõí. Áðü ôç ìéá ìåñéÜ õðÜñ÷ïõí ïé ðñïëåôÜñéïé. Áðü ôçí Üëëç
ìåñéÜ ç ìåãÜëç, ç ìåãáëïáóôéêÞ ôÜîç
ôçò ÅëëÜäáò êáé óôç ìÝóç ï ×ñßóôïò
Êñçìíéþôçò Ýíá êïéíùíéêü ðëáãêôüí.
Åßíáé áõôü ôï ëåãüìåíï êïéíùíéêü
áóáíóÝñ ôïõ ôüðïõ, ï ðñïäüôçò, ï
êáôáäüôçò, ï Üíèñùðïò ï åðéâÞôïñáò,
ï Üíèñùðïò ôùí åõêáéñéþí, ï íåüðëïõôïò, ï Üíèñùðïò ðïõ óõíåñãÜóôçêå ìå
ôçí ÷ïýíôá, ìå ôïõò Ãåñìáíïýò, ãíùóôüò ôýðïò, óôï èÝáôñï ôïí äüîáóå ìå
ðïéêßëåò ìïñöÝò ï ÊáìðáíÝëçò êáé
ãÝííçóå Üëëïõò ðáñüìïéïõò ôýðïõò.
Åêåßíï, ëïéðüí ðïõ åßíáé ôßìéï óôç
äïõëåéÜ ôïõ Ãéþñãïõ ôïõ Ìé÷áçëßäç
åßíáé ôï åîÞò: Áðü ôçí ìßá ìåñéÜ êáôáãñÜöåé ôçí áãíüôçôá, ôéò ðñïèÝóåéò,
ôïí åðáíáóôáôéêü ðüèï ôïõ ðñïëåôÜ-
ñéïõ. Åßíáé Ýîù áðü êÜèå êñéôéêÞ áõôÞ
ç äßøá ãéá äéêáéïóýíç êáé áðü ôçí Üëëç
ìåñéÜ, áõôÜ ôá ðáéäéÜ êé áõôïß ïé
Üíèñùðïé, Þ óõíáéóèçìáôéêÜ Þ ãéá
Üëëïõò ëüãïõò, óôá äåóìÜ åíüò äïãìáôéêïý êüììáôïò, öïñìáëßæïõí áöüñçôá.
Áð' ôç ìéá ìåñéÜ, ëïéðüí, ç áãíüôçôá
åíüò óôïé÷åßïõ, ôï ïðïßï èÝëåé íá åêñáãåß êáé ôï ïðïßï åßíáé ðáãéäåõìÝíï ìÝóá
óôï öïñìáëéóìü ôçò êïììáôéêÞò äïãìáôéêÞò êáé áðÝíáíôé ìåñéÜ ç äéåöèáñìÝíç
ôÜîç ìåãáëïáóôþí, ç ïðïßá üìùò äéá÷åéñßæåôáé ôçí ìåãÜëç êïõëôïýñá, ìå
óåâáóìü ó' áõôü. Åêåß ìõåßôáé ï íåáñüò
ðñïëåôÜñéïò áð' ôçí åñãáôéêÞ ôÜîç,
óôç ìåãÜëç æùãñáöéêÞ êáé óôç ìåãÜëç
ìïõóéêÞ. ÁõôÞ, ëïéðüí, ç ôéìéüôçôá ìå
ôçí ïðïßá áíôéìåôùðßæåé áõôÝò ôéò äýï
ìåãÜëåò êïéíùíéêÝò ïìÜäåò, ðïõ ç ìßá
åßíáé èåìáôïöýëáêáò ôçò ìåãÜëçò
êïõëôïýñáò, åíþ åßíáé äéåöèáñìÝíç
ïõóéáóôéêÜ ôÜîç êáé áðü ôçí Üëëç
ìåñéÜ ìßá áãíÞ ôÜîç, ç ïðïßá åßíáé
ðáãéäåõìÝíç, ìðåñäåìÝíç ìÝóá óôá
ãñáíÜæéá åíüò ëåêôéêïý, îýëéíïõ öïñìáëéóìïý. Êáé ôá äõï åßíáé äñáìáôéêÜ
óôïé÷åßá ôïõ Ýñãïõ êáé åßíáé óçìáíôéêü
üôé, üðùò óõìâáßíåé, êáé äåí êÜíù
êáìßá Üëëç íýîç, åßíáé ìéá áíáöïñÜ ó'
áõôü ðïõ ïíïìÜæù áëëçëåããýç ôùí
ðïéçôþí. Ìïõ èõìßæåé ôï Ýñãï áõôü áðëþò êáé ìüíï äïìéêÜ - ôï äåýôåñï
Ýñãï ôïõ ÊáìðáíÝëç ìåôÜ ôçí "ÁõëÞ
ôùí èáõìÜôùí", "Ç çëéêßá ôçò íý÷ôáò".
Åêåß ï ÊáìðáíÝëçò Ý÷åé Ýíá åýñçìá
åêðëçêôéêü. Óôï ßäéï óðßôé, óôï õðüãåéï,
æïõí ïé ðñïëåôÜñéïé êé áðÜíù ïé ìåãáëïáóôïß ðïõ êáôáðéÝæïõí ôïõò Üëëïõò.
Ôï åðáíáóôáôéêü ôçí åðï÷Þ åêåßíç, ðïõ
äåí ôï êáôÜëáâáí ïé êñéôéêïß êáé ÷ôõðÞèçêå áðü üëåò ôéò ìåñéÝò ôï Ýñãï,
Þôáí üôé Ýâëåðå ìéá áãíüôçôá êáé óôïí
áðåëðéóìÝíï íåáñü âëáóôü åíüò äéåöèáñìÝíïõ óõóôÞìáôïò êáé óôïí
Üíèñùðï ôïõ õðïãåßïõ. Ëïéðüí, ï
ÊáìðáíÝëçò ðñþôïò ôá åßðå ôá ðñÜãìáôá áõôÜ êáé ôþñá Ýñ÷ïíôáé íá
ôåêìçñéùèïýí éóôïñéêÜ óôï âéâëßï ôïõ
Ìé÷áçëßäç.
Åßìáóôå, ëïéðüí, åõôõ÷åßò, êáé åßìáé
åãþ áõôÞ ôçí óôéãìÞ åõôõ÷Þò, ðïõ ìðïñþ íá åéóçãçèþ ó' åóÜò êáé ìÝóù çìþí
óôï åëëçíéêü êïéíü Ýíá âéâëßï, ôï ïðïßï
ðñÝðåé íá ðÜñåé ôç èÝóç ôïõ óôç
óõíåßäçóÞ ìáò ùò ôßìéï, ðïõ êáôáãñÜöåé óå âÜèïò êáé ôáõôï÷ñüíùò ìå éóïññïðßá êáé äéêáéïóýíç ôá ôñáýìáôá
áõôïý ôïõ ôüðïõ, ôá áäéÝîïäá áõôïý
ôïõ ôüðïõ, áëëÜ ôáõôï÷ñüíùò êáé ðñïïéùíßæåôáé ìéá Ýîïäïò, ç ïðïßá âáóßæåôáé ðÜíù óôçí åñùôéêÞ ìÝèåîç. Áõôü
åßíáé ôï ôåëéêü íüçìá, íïìßæù ôïõëÜ÷éóôïí, ôïõ ðñþôïõ ìÝñïõò, üôé ï Ýñùò
óþæåé.
Áðü ôçí ðáñïõóßáóç ôïõ âéâëßïõ "Ìýçóç" ôïõ Ã. Ìé÷áçëßäç óôïí Éùíéêü Óýíäåóìï
16
ÌÉ×ÁÇËÉÄÇÓ ÃÉÙÑÃÏÓ
ÃåííÞèçêå óôç Í. Éùíßá ÁôôéêÞò ôï 1938. Óðïýäáóå
áñ÷éôåêôïíéêÞ óôï Ãêñáôò ôçò Áõóôñßáò êáé õðïêñéôéêÞ
óôç ÄñáìáôéêÞ Ó÷ïëÞ ôïõ Åèíéêïý ÈåÜôñïõ.
Ôï 1965, äçìéïýñãçóå ôï ÈÝáôñï ÍÝáò Éùíßáò, óôçí
ïìþíõìç óõíïéêßá ôçò ÁèÞíáò, ôï ðñþôï ëáúêü ðåñéöåñåéáêü èÝáôñï óôçí ÅëëÜäá. Ëåéôïýñãçóå ìüíï ãéá äýï
÷ñüíéá, ãéáôß ôï óôáìÜôçóå ç äéêôáôïñßá ôùí óõíôáãìáôáñ÷þí, ôï 1967. Óôï ÈÝáôñï ÍÝáò Éùíßáò áíÝâáóå ôá
Ýñãá: Ìðüñ÷åñô "¸îù áðü ôçí ðüñôá", Åõñéðßäç
"ÏñÝóôçò", ÊáìðáíÝëç "Ç áõëÞ ôùí èáõìÜôùí", ÌÜôåóé
"Ç ôåëåôÞ", Ãêïýöá "Ç åðéóôñïöÞ ôïõ åõåñãÝôç", Áíäñåüðïõëïõ "Ï êïìéóôÞò åéäÞóåùí".
Ôï 1972, ìÝóá óôç äéêôáôïñßá, äçìéïõñãåß ôï ðñþôï
Áíïé÷ôü ÈÝáôñï óôçí ÊõøÝëç, êáé ðáñÜëëçëá åêäßäåé ôï
ðåñéïäéêü "Áíïé÷ôü ÈÝáôñï", ìçíéáßá åðéèåþñçóç ðïëéôéêïý èåÜôñïõ. ÁíÝâáóå ôá Ýñãá: Ìðý÷íåñ "Âüõôóåê",
ÌéóÝë "ÊõñéáêÜôéêïò ðåñßðáôïò", Óêïýñôç "Ìðåñôüëäïò", ×üñâáñô "Éóôïñßåò áðü ôï äÜóïò ôçò ÂéÝííçò", Ã.
Ìé÷áçëßäç "Ç äßêç ôùí Ýîé" êáé "Ç ÌÜ÷ç ôçò ÁèÞíáò",
Eõñéðßäç "Ôñùáäßôéóóåò".
Ôï 1975, äéáêüðôåôáé ç ëåéôïõñãßá ôïõ Áíïé÷ôïý
ÈåÜôñïõ. Óôá åííéÜ ÷ñüíéá ðïõ ìåóïëáâïýí, ùò ôç äçìéïõñãßá ôïõ äåýôåñïõ Áíïé÷ôïý ÈåÜôñïõ, óõíåñãÜæåôáé
ìå ôá êñáôéêÜ èÝáôñá êáé áíåâÜæåé ìå ôï Åèíéêü ÈÝáôñï:
ÉïíÝóêï "Áìåäáßïò", ¢íôïí ÔóÝ÷ùö "Âõóóéíüêçðïò",
Åõñéðßäç "ÇëÝêôñá", Óßëëåñ "Ìáñßá Óôéïýáñô", ÓïöïêëÞ
"Ïéäßðïõò Ôýñáííïò", Ðëáýôïõ "Óôïé÷åéùìÝíï óðßôé".
Óôï Êñáôéêü ÈÝáôñï Âïñåßïõ ÅëëÜäïò áíÝâáóå ôá
Ýñãá: Ãêüñêé "Å÷èñïß", ÌïëéÝñïõ "Ó÷ïëåßï ãõíáéêþí",
Ëüðå Äå ÂÝãêá "ÖïõÝíôå Ïâå÷ïýíá", Áéó÷ýëïõ "ÉêÝôçäåò".
Ôï 1984, áñ÷ßæåé ç ëåéôïõñãßá ôïõ äåýôåñïõ Áíïé÷ôïý
ÈåÜôñïõ. ÁíÝâáóå ôá Ýñãá: Óáßîðçñ "Ðïëý êáêü ãéá
ôßðïôá" (1984-1985), Êáñüí íôå Ìðùìáñóáß "ÊïõñÝáò
ôçò Óåâßëëçò" êáé "ÃÜìïé ôïõ Ößãêáñï" (1985-86), Ôæïí
Öïñíô "Êñßìá ðïõ åßíáé ðüñíç" (1986-87), Óáßîðçñ "Ôñéêõìßá" (1987-88), ¢ïõãêïõóô Óôñßíôìðåñãê "ÐåëåêÜíïò"
êáé "Ôá ÄåóìÜ" (1987-88), Öñáíê ÂÝíôåêéíô "Ëïýëïõ"
(1988-89), ¢íôïí ÔóÝ÷ùö "Ôñåéò ÁäåëöÝò" (1989-90),
ÁñéóôïöÜíç "ÂÜôñá÷ïé" (ÖåóôéâÜë Åðéäáýñïõ 1990),
Ëåïíßíô ÁíôñÝãéåö "ÁíèÞ" (1990-91), Ã. Ìé÷áçëßäçò "Ç
ÁèÞíá ìåôÜ ôç âñï÷Þ" (1990-91), Óáßîðçñ "¢ìëåô" (199192), Ìùñßò Ìáßôåñëéíãê "ÃáëÜæéï ðïõëß" (1991-92),
¢ñôïõñ Óíßôóëåñ "Ìïíá÷éêüò äñüìïò" (1992-93), Áéó÷ýëïõ "ÏñÝóôåéá", (1993-94), Óáßîðçñ "¼íåéñï êáëïêáéñéíÞò íý÷ôáò" (1993-94), Á. ÃéáëáìÜ "Ôï ÷ñÞìá" (199495), ÌðÝñôïëô Ìðñå÷ô "Ï êýêëïò ìå ôçí êéìùëßá" (199495), ÁñéóôïöÜíç "ÅéñÞíç" (1994-95), Öñáíê ÂÝíôåêéíô
"Ôï îýðíçìá ôçò ¢íoéîçò" (1995-96), ×Üéíåñ Ìßëëåñ
"ÊïõáñôÝôï" (1995-96), ¢íôïí ÔóÝ÷ùö "Ðëáôüíùö" (199697), Ð. ÌÜôåóé "Ðñïò Åëåõóßíá" (1997-98), ºíêãìáñ
ÌðÝñãêìáí "ÌåôÜ ôçí ðñüâá" êáé "Ôåëåõôáßá êñáõãÞ"
(1997-98), ÁñéóôïöÜíç "Á÷áñíÞò" (Êáëïêáßñé 1998),
Öñáíê ÂÝíôåêéíô "Ëïýëïõ" (1998-99), ÉÜê. ÊáìðáíÝëëç
"Óôç ÷þñá ºøåí" (1998-99), ÌðÝñôïëô Ìðñå÷ô "Ç ÌÜíá
ÊïõñÜãéï êáé ôá ðáéäéÜ ôçò" (1999-2000), Éáê. ÊáìðáíÝëëç "Âßâá Áóðáóßá" êáé "Ç ôåëåõôáßá ðñÜîç" (200001), ¢íôïí ÔóÝ÷ùö, äéáóêåõÞ Ã. Ìé÷áçëßäç "Ç êõñßá ìå
ôï óêõëÜêé" (2001- 2002) Áéó÷ýëïõ "ÏñÝóôåéá" (20022003), ÑïæÝ ÂçñÜê "Âéêôüñ Þ ôá ðáéäéÜ óôçí åîïõóßá"
(2003-2004), ¢íôïí ÔóÝ÷ùö "Ç æùÞ åßíáé ùñáßá" (2005),
ÌÜíïõ Åëåõèåñßïõ, ÌÜñùò Äïýêá, ÌÝíç ÊïõìáíôáñÝá,
ìïíüðñáêôá ìå ãåíéêü ôßôëï "Ìðëå ìåëáã÷ïëßá" (2007),
Ïõßëëéáì Óáßîðçñ "¼íåéñï êáëïêáéñéíÞò íý÷ôáò", ¢íôïí
ÔóÝ÷ùö "Ï èåßïò ÂÜíéáò" êáé ÃéÜííç ÓïëäÜôïõ "¼ôáí ï
Óêáñßìðáò êÞñõîå ôïí ðüëåìï êáôÜ ôçò ×áëêßäáò"
(2007-2008). Ôï 2009 óêçíïèÝôçóå ôçí "Áìöéâïëßá" ôïõ
Ôæüí ÐÜôñéê ÓÜíëåú óôï ÈÝáôñï ÌÝëé, åíþ ôçí ßäéá ðåñßïäï óêçíïèåôåß êáé ôçí êùìùäßá ôçò Âßëëçò Óùôçñïðïýëïõ "ÊÜèå ÄåõôÝñá ÷ùñßæïõìå;".
Óôï ðëáßóéï ôçò ÐïëéôéóôéêÞò ÏëõìðéÜäáò 2001-2004
Ý÷åé óêçíïèåôÞóåé: á) óôï ÌÝãáñï ÌïõóéêÞò ôç "ËõóéóôñÜôç" ôïõ Ìßêç ÈåïäùñÜêç êáé â) óôï Çñþäåéï ôï
Ýñãï ôïõ ÉÜêùâïõ ÊáìðáíÝëëç "Ìßá êùìùäßá". Åðßóçò
óêçíïèÝôçóå: Óôçí ÐåéñáìáôéêÞ ÓêçíÞ ôçò ËõñéêÞò ÓêçíÞò ôï "ÖÜñï" ôïõ Ð.Ì. ÍôÝéâéò ôï 2004, ìå ôï Êñáôéêü
ÈÝáôñï Âïñåßïõ ÅëëÜäïò ôï "ÔÝëïò êáëü, üëá êáëÜ", ôïõ
Óáßîðçñ ôï 2005, êáé ôï "ÉöéãÝíåéá ç åí Ôáýñïéò" ôïõ
Åõñéðßäç (ÖåóôéâÜë Åðéäáýñïõ) ôï 2006.
¸÷åé åêäþóåé ôç ìåëÝôç "ÍÝïé ¸ëëçíåò èåáôñéêïß óõããñáöåßò" Åêäüóåéò ÊÜêôïò 1975 êáé ôá ìõèéóôïñÞìáôá:
"ÐÝôñïò ÄáñæÝíôáò" Åêäüóåéò ÊÝäñïò 1980, "Öéëì ÍïõÜñ"
Åêäüóåéò ÕÜêéíèïò 1980, "Ç Ðýëç" Åêäüóåéò Êáóôáíéþôç
1987, "Ôá öïíéêÜ" Åêäüóåéò Êáóôáíéþôç 1991, "ËÜìäá"
Åêäüóåéò Êáóôáíéþôç 1995, êáé ôçí ôñéëïãßá ôçò ÅðáíÜóôáóçò, ôçò ÌïíáîéÜò, êáé ôçò Ëáãíåßáò: Á´ ôüìïò "Ç
Ìýçóç" 2000, ´ ôüìïò "O Ëáâýñéíèïò" 2002 êáé ô ôüìïò
"Ç ¸îïäïò" 2004 Åêäüóåéò Êáóôáíéþôç.
17
T
Ï Ïõþëô Íôßóíåú
óôçí äåêáåôßá
ôïõ '40
Ôïõ
ÔÜêç ÊáñáãéÜííç
á ìåôáðïëåìéêÜ ÷ñüíéá öÝñíïõí áëëáãÝò óôçí ðáñáãùãÞ
ôïõ Íôßóíåú. Ôï ãýñéóìá ôáéíéþí êáôÜ
ðáñáããåëßáí äéáöüñùí ïñãáíéóìþí
êáé äçìïóßùí õðçñåóéþí áðáëýíåé
êÜðùò ôçí äýóêïëç ïéêïíïìéêÞ êáôÜóôáóç óôá ÷ñüíéá ôçò ëÞîçò ôïõ ðïëÝìïõ êáé ôï 1945 ðåñíÜåé ÷ùñßò êÜôé íá
îå÷ùñßæåé éäéáßôåñá. Ïé áãïñÝò ôçò
Åõñþðçò èá áíïßîïõí ôçí åðüìåíç
÷ñïíéÜ. Åí ôù ìåôáîý, ïé êëáóóéêïß
ðñùôáãùíéóôÝò, óõíå÷ßæïõí óôá ãíùóôÜ ôïõò ìïíïðÜôéá. Ï Ôæáê ×Üííá
êáé ï Ôæáê Êéíãê óêçíïèåôïýí åíáëëÜî ôéò ðåñéðÝôåéåò ôïõ Íôüíáëíô åíþ ï
Ôæáê Êßííåõ áíáëáìâÜíåé ôïí Ãêïýöõ.
Ï Ìßêõ Ý÷åé ðåñÜóåé ðëÝïí óå äåýôåñï
ðëÜíï, åìöáíéæüìåíïò óõíÞèùò óáí
áöåíôéêü ôïõ Ðëïýôï, ôçí óåéñÜ ôïõ
ïðïßïõ óêçíïèåôåß ï Ôóáñëò Íßêïëò.
Ï åðüìåíïò ÷ñüíïò öÝñíåé Üëëç ìßá
áíèïëïãßá, áõôÞ ôç öïñÜ åðéêåíôñùìÝíç êõñßùò óôçí åëáöñÜ ìïõóéêÞ.
Åðéóôñáôåýïíôáé äéÜöïñïé ãíùóôïß
êáëëéôÝ÷íåò, (ÍÝëóïí ¸íôõ, ÍôÜéíá
Óïñ, ÌðÝííõ Ãêïýíôìáí, ¢íôñéïõò
Óßóôåñò ê.á.), ãéá íá óõíïäÝøïõí ôá
äÝêá åðåéóüäéá ôçò ôáéíßáò áëëÜ ôï
MAKE MINE MUSIC (ÖôéÜîå ôçí
ÌïõóéêÞ ìïõ) åßíáé Üíéóï. Îå÷ùñßæïõí
ôï "After you've Gone", ìå ôï êïõáñôÝôï ôïõ Ãêïýíôìáí íá óõíïäåýåé Ýíá
öáíôáóôéêü óïõñåáëéóôéêü êõíçãçôü
ôùí ôåóóÜñùí ïñãÜíùí ôïõ óå Ýíá
ïíåéñéêü ìïõóéêü ðåñéâÜëëïí, ôï
"Johnny Fedora and Alice Blue Bonnet", üðïõ ïé ¢íôñéïõò Óßóôåñò ôñáãïõäïýí ôçí åñùôéêÞ éóôïñßá äýï êáðÝëùí, ðïõ ãíùñßæïíôáé óôçí âéôñßíá ôïõ
êáôáóôÞìáôïò, ÷ùñßæïõí üôáí ðïõëéïýíôáé êáé îáíáâñßóêïíôáé ìåôÜ áðü
ðïëëÝò ðåñéðÝôåéåò, êáé ôï êáëëßôåñï,
Ç ÖÜëáéíá ðïõ ¹èåëå íá
ÔñáãïõäÞóåé óôçí ¼ðåñá
Ôüóï ÊïíôÜ óôçí ÊáñäéÜ ìïõ
ìßá opera pathetique, "Ç ÖÜëáéíá ðïõ
¹èåëå íá ÔñáãïõäÞóåé óôçí ¼ðåñá",
ìßá èáõìÜóéá áëëçãïñßá ðÜíù óôçí ìç
áðïäï÷Þ ôïõ äéáöïñåôéêïý. ¼ôáí áíáêáëýðôåôáé óôïí ùêåáíü ìßá öÜëáéíá
ðïõ ôñáãïõäÜåé üðåñá, Ýíáò éìðñåóÜñéïò ïñãáíþíåé ìßá áðïóôïëÞ ãéá íá
ôçí óêïôþóåé, ãéá íá óþóåé ôïí ôñáãïõäéóôÞ ðïõ ðéóôåýåé üôé Ý÷åé êáôáðéåß! Ï ìåãÜëïò ÍÝëóïí ¸íôõ, äßíåé
Ýíá ñåóéôÜë åñìçíåßáò, ôñáãïõäþíôáò
áðü Ößãêáñï ìÝ÷ñé ÌåöéóôïöåëÞ êáé
ÐáëéÜôóïõò .
Ï Íôßóíåú üðùò ðÜíôá âëÝðåé
ìðñïóôÜ. Ôï êüóôïò æùÞò, üðùò êáé
áõôü ôçò êéíçìáôïãñáöéêÞò ðáñáãùãÞò áíåâáßíåé. ¸íá óôïýíôéï äåí
Ôï Ôñáãïýäé ôïõ Íüôïõ
18
Ôï Ôñáãïýäé ôïõ Íüôïõ
Ï Ìýèïò ôïõ ÓëÞðõ ×üëëïïõ
After You've Gone
ìðïñåß ðéá íá åðéâéþóåé ìå ôçí ðáñáãùãÞ ìüíïí ìéêñïý ìÞêïõò ôáéíéþí êéíïõìÝíùí ó÷åäßùí, ðüóï ìÜëëïí äå üôáí
áõôÜ åßíáé, ìå ôçí ãíùóôÞ íôéóíåûêÞ
ôåëåéïìáíßá, áñêåôÜ áêñéâüôåñá ôïõ
ìÝóïõ üñïõ ôïõ åßäïõò, êáèþò êáé ìßáò
ìåãÜëïõ ìÞêïõò êÜèå äýï Þ ôñßá ÷ñüíéá. ÐñÝðåé íá åðåêôáèåß êáé óå Üëëá
åßäç. ¸ôóé, ðáñáâëÝðïíôáò ôïí "íôïêõìáíôáéñßóôéêï/äéáöçìéóôéêü" ÄñÜêï ìå
ôï Æüñé, ãõñßæåé ôçí ßäéá ÷ñïíéÜ êáé ôçí
ðñþôç ôïõ ôáéíßá ìå çèïðïéïýò, ôï
SONG OF THE SOUTH (Ôï Ôñáãïýäé
ôïõ Íüôïõ, ×áñâ Öüóôåñ, Ïõßëöñåíô
ÔæÜêóïí), ìßá óõãêéíçôéêÞ éóôïñßá
åíüò ðáéäéïý (Ìðüìðõ Íôñßóêïë) ðïõ
Ýñ÷åôáé íá æÞóåé óôéò öõôåßåò ôçò ãéáãéÜò ôïõ, üôáí ïé ãïíåßò ôïõ ÷ùñßæïõí,
êáé ôçí öéëßá ôïõ ìå Ýíáí çëéêéùìÝíï
ðñþçí óêëÜâï (ÔæÝçìò ÌðÜóêåô) ï
ïðïßïò ôïí âïçèÜåé íá îåðåñÜóåé ôá
ðñïâëÞìáôÜ ôïõ, áöçãïýìåíïò ôïõ
éóôïñßåò ìå ôïí Ëáãü êáé ôçí Áëåðïý.
Ìüíï ïé éóôïñßåò åßíáé óå êéíïýìåíï
ó÷Ýäéï, ëéãüôåñï áðü ôï Ýíá ôñßôï ôçò
ôáéíßáò, ìå ôçí õðåñêéíçôéêÞ øõ÷ïðáèÞ
Áëåðïý íá îå÷ùñßæåé. Ç ôáéíßá, èáõìÜóéá ãõñéóìÝíç ìå ðïëý êáëÝò åñìçíåßåò,
êáé ¼óêáñ ãéá ôïí ÔæÝçìò ÌðÜóêåô,
óõíÜíôçóå ðñïâëÞìáôá áðü áíôéñáôóéóôéêÝò ïñãáíþóåéò ðïõ ôçí êáôçãüñçóáí üôé äéáéùíßæåé ôïí ìýèï ôïõ
"ÌðÜñìðá ÈùìÜ" êáé äß÷áóå ôéò êñéôéêÝò. ÓÞìåñá Ý÷åé áíáãíùñéóèåß óáí ìßá
áðü ôéò êáëëßôåñåò ôáéíßåò ôïõ Íôßóíåú.
Ôï FUN AND FANCY FREE ðåñéëáìâÜíåé äýï éóôïñßåò, ôïí Ìðüíãêï
(Ìðéë Ñüìðåñôò, ×Üìéëôïí Ëáóê), ôçí
éóôïñßá åíüò áñêïýäïõ ðïõ öåýãåé áðü
ôï ôóßñêï êáé ðñïóðáèåß íá ðñïóáñìïóèåß óôçí æùÞ ôïõ äÜóïõò êáé Ï Ìßêõ
êáé ç ÖáóïëéÜ (Ôæáê Êßííåõ) ìå ôïí
Ìßêõ, ôïí Íôüíáëíô êáé ôïí Ãêïýöõ
óôï ãíùóôü ðáñáìýèé. Êáé ïé äýï
éóôïñßåò äåí Ý÷ïõí íá äåßîïõí êÜôé ôï
îå÷ùñéóôü.
Ôï 1948 ðñïâÜëëåôáé ç ôåëåõôáßá
áíèïëïãßá, ôï MÅLODY TIME (¿ñá
ãéá Ìåëùäßá), ðÜëé ìå ãíùóôÜ ïíüìáôá
íá ðëáéóéþíïõí ìéêñÝò öáíôáóßåò.
Îå÷ùñßæïõí "Ï Ìéêñüò Ôïõô" ç éóôïñßá
åíüò ìéêñïý ñõìïõëêïý, ðïõ ôñáãïõäïýí ïé ¢íôñéïõò Óßóôåñò, "Ôá ÄÝíôñá"
Ýíá ìéêñü åéêáóôéêü áíèïëüãéï ãñáììþí êáé ÷ñùìÜôùí ðÜíù óå äéÜöïñá
åßäç äÝíôñùí, ìå ôïí ÖñÝíô ÏõÝñéíãê
êáé ôïõò ÐåíóõëâÜíéáíò, ôï "Ôï Öôáßîéìï óôçí ÓÜìðá", ìå ôçí ¸èåë Óìéè
óôï üñãáíï êáé ôïí Íôüíáëíô, êáé ôïí
×ïóÝ Êáñéüêá, óå ìßá éóÜîéá öáíôá÷ôåñÞ óõíÝ÷åéá ôùí Ôñéþí ÊáìðáëëÝñïò.
ÔÝëïò, ï ìýèïò ôïõ ÐÝêïò Ìðßë, ôïõ
Þñùá ôçò Äýóçò ìå ôéò õðåñöõóéêÝò
éêáíüôçôåò, ðïõ åñùôåýèçêå ôçí Óëïýöïõô Óïý êáé ôçí Ý÷áóå, üôáí ôï Üëïãü
ôïõ ðïõ ôçí æÞëåõå ôçò Ýäùóå ìéá êëùôóéÜ êáé ôçí Ýóôåéëå óôï öåããÜñé, áðü
üðïõ äåí îáíáãýñéóå!
Ôïí ÄåêÝìâñéï ðñïâÜëëåôáé êáé ç
äåýôåñç "æùíôáíÞ" ôáéíßá, ôï SO DEAR
TO MY HEART (Tüóï ÌÝóá óôçí
ÊáñäéÜ ìïõ, ×Üñïëíô Óïýóôåñ). ¼ðùò
êáé ç ðñïçãïýìåíç, åßíáé ìßá íïóôáëãéêÞ éóôïñßá, ðïõ áöçãåßôáé ôçí áãÜðç
åíüò áãïñéïý ãéá Ýíá ìéêñü ðñüâáôï
êáé ôéò ðñïóðÜèåéåò ôïõ íá ôï åêðáéäåýóåé ãéá ôïí äéáãùíéóìü ðïõ èá ãßíåé
óôï ìåãÜëï ðáíçãýñé. Ç áêñéâÞò áíáóýíèåóç ôçò æùÞò êáé ôçò áôìüóöáéñáò
ôçò áìåñéêÜíéêçò åðáñ÷ßáò ôïõ 1903
êáé, îáíÜ, ï õðÝñï÷ïò ìéêñüò Ìðüìðõ
Íôñßóêïë, äßíïõí Ýíá èáõìÜóéï áðïôÝëåóìá. Ïé ëßãåò óêçíÝò óå êéíïýìåíï
ó÷Ýäéï, (×Üìéëôïí ËÜóê), êáèñåöôßæïõí ôéò åéêüíåò åíüò Üëìðïõì ìå ñçôÜ
ðïõ êñáôÜåé ï ìéêñüò, üðùò áõôÝò æùíôáíåýïõí ìÝóá óôçí óêÝøç ôïõ. Ï
Íôßóíåú Þèåëå íá åßíáé óßãïõñïò üôé ôï
êïéíü èá åßíáé Ýôïéìï íá äå÷ôÞ êáé ìßá
ôáéíßá ôïõ ÷ùñßò êáèüëïõ animation.
Ç ôåëåõôáßá "áíèïëïãßá" ôçí åðüìåíç ÷ñïíéÜ, åßíáé êáé ç êáëëßôåñç. Ï
Éêáìðüíô êáé ï Êýñéïò ÂÜôñá÷ïò,
(ICHABOD AND MR TOAD). Ïé
äýï êëáóóéêÝò éóôïñßåò ðïõ åéêïíïãñáöåß
áðïäßäïíôáé ìå åîáéñåôéêü ôñüðï. Ï
¢íåìïò óôéò ÉôéÝò, (Ôæáê Êßííåõ,
ÔæÝçìò ¿ëãêáñ), ôïõ ÊÝííåè ÃêñÜ÷áì, åßíáé ç éóôïñßá ôïõ áðåñßóêåðôïõ
ÂÜôñá÷ïõ óôéò áñ÷Ýò ôïõ áéþíá, ðïõ
êÜðïéïé áðáôåþíåò ðåßèïõí íá áíôáëëÜîåé ôçí ÝðáõëÞ ôïõ ìå Ýíá áõôïêßíçôï, êáé ïé ðñïóðÜèåéåò ôùí ößëùí ôïõ
íá ôïí óþóïõí áðü ôçí öõëáêÞ. Ç
éóôïñßá åßíáé áðëÞ áëëÜ ç üëç ðáñïõóßáóç ôùí ÷áñáêôÞñùí áðïäßäåôáé ìå
åîáéñåôéêÜ ÷éïõìïñéóôéêü ôñüðï. Ï
Éêáìðüíô, åßíáé ç ãíùóôÞ éóôïñßá, Ï
Ìýèïò ôïõ ÓëÞðõ ×üëëïïõ, ôïõ ÏõÜóéíãêôïí ºñâéíãê, êáé áöçãåßôáé ôçí
éóôïñßá ôïõ áäéÜöïñïõ êáé óõìöåñïíôïëüãïõ Éêáìðüíô ÊñÝçí, ðïõ äéïñßæåôáé äÜóêáëïò óå Ýíá ÷ùñéü ÊïõáêÝñùí, ï áíôáãùíéóìüò ôïõ ãéá ôá ìÜôéá
ôçò üìïñöçò Êáôñßíá êáé ç öõãÞ ôïõ
ìÝóá óôï äÜóïò üðïõ óõíáíôÜ ôïí
ÁêÝöáëï ÊáâáëÜñç, ìåôáðçäÜ åîáéñåôéêÜ áðü ôï ÷éïýìïñ ôçò íù÷åëéêÞò
æùÞò óôï ÷ùñéü, ìÝ÷ñé ôçí ôñïìáêôéêÞ
öõãÞ óôï äÜóïò.
Ï ¢íåìïò óôéò ÉôéÝò
19
Èáëáóóïãñáößåò ðïõ óå êÜíïõí
íá èÝëåéò íá ôáîéäÝøåéò
óõíÝ÷åéá áðü ôï ðñïçãïýìåíï
Ç
Ðñïóåããßæïíôáò ôçí
ÔÝ÷íç óÞìåñá ìÝóá
áðü ôçí ïðôéêÞ ôçò
êáèçìåñéíüôçôÜò ìáò
Ç åðßäñáóç ðïõ Üóêçóáí
ôá ìåãÜëá êéíÞìáôá
ôçò ôÝ÷íçò óôïõò
¸ëëçíåò êáëëéôÝ÷íåò
Ôçò
ÂáóéëéêÞò Áäáìïðïýëïõ
èåìáôïãñáößá ôçò èáëáóóïãñáößáò êáôÝ÷åé óçìáíôéêÞ èÝóç óôï ôáîßäé ôçò ÅëëçíéêÞò
æùãñáöéêÞò ðáñÜëëçëá ìå ôá ìåãÜëá
êéíÞìáôá ôçò íåüôåñçò ÔÝ÷íçò áëëÜ
êáé ôçí åðéññïÞ áðü óçìáíôéêïýò
óôáèìïýò ôïõ ðáñåëèüíôïò, êáôáíïþíôáò êáëýôåñá êáíåßò ôçí åîÝëéîç ôçò
ìÝóá óôï ìåãÜëï êåöÜëáéï ðïõ ëÝãåôáé
ÔÝ÷íç.
Ï Êùíóôáíôßíïò ÂïëáíÜêçò
(1837-1907), ìáæß ìå ôïí ÉùÜííç Áëôáìïýñá (1852-1878), ðïõ äßêáéá èåùñåßôáé ðñüäñïìïò åíüò åíôüðéïõ éìðñåóéïíéóìïý åßíáé ïé ðéï ãíùóôïß áðü ôïõò
¸ëëçíåò èáëáóóïãñÜöïõò ôïõ 19ïõ
áéþíá.
ÊáôáöÝñíïõí íá äþóïõí Ýñãá
üðïõ ìÝóá áðü ôçí ñåáëéóôéêüôçôá ôçò
áðüäïóçò êÜíåé áéóèçôÞ ôçí ðáñïõóßá
ôïõ ôï óôïé÷åßï ôçò åîéäáíßêåõóçò êáèþò êáé ôï óôïé÷åßï ôïõ öáíôáóôéêïý.
Ôï ðáñÜäïîï áõôü öáéíüìåíï âñßóêåé
åîÞãçóç óôçí ðñïóäïêßá ðïõ äçìéïõñãïýí áõôÜ ôá Ýñãá ãéá ôï ôáîßäé, ôç
öõãÞ, ôï Ýíáõóìá ðïõ ÷ñåéÜæåôáé
êáíåßò ãéá íá óáëðÜñåé...
Ï ÂïëáíÜêçò üðùò Üëëùóôå ï
Ëýôñáò êáé ï Ãýæçò óðïýäáóå êáé áõôüò
óôï Ìüíá÷ï êáé áõôü äéêáéïëïãåß ôï
êëáóéêüôñïðï ýöïò óôéò èáëáóóïãñáößåò ôïõ. ÌåôáöÝñåé ìÜëéóôá êáôÜ
ôïõò ìåëåôçôÝò ôï Ïëëáíäéêü ìðáñüê
óôïí 19ï áéþíá.
Êáëü åßíáé ðáñåíèåôéêÜ ãéá ôïí
áíáãíþóôç íá áíáöåñèïýí ëßãá ëüãéá
ãé' áõôü ôï óõãêåêñéìÝíï ýöïò ðïõ
åìöáíßóôçêå ìåôÜ ôçí ÁíáãÝííçóç óôç
Ñþìç êáé åîáðëþèçêå óå üëç ôçí
Åõñþðç üðùò óôç Ãáëëßá, óôç Éóðáíßá
ìå ôïõò ÂåëÜóêåè êáé Ìïõñßëë, óôç
ÖëÜíäñá ìå ôïí Ñïýìðåíò êáé óôçí
Ïëëáíäßá êõñßùò ìå ôïí ÑÝìðñáíô,
ÂåñìÝåñ áëëÜ êáé ôïí ôïðéïãñÜöï
ÔæÝéêïìð Âáí Ñüõóôáåë êáé ôïí æùãñÜöï íåêñÞò öýóçò Âßëëåì Êáëö. Ï
üñïò ìðáñüê ðéèáíüí íá ðñïÝñ÷åôáé
áðü ôçí ðïñôïãáëéêÞ ëÝîç barocco êáé
óçìáßíåé ôï áêáíüíéóôï ìáñãáñéôÜñé.
Äçëþíåé ôçí Ýííïéá ôïõ áóõíÞèéóôïõ
êáé ôïõ ðáñÜäïîïõ. Ôï Ìðáñüê ìå ôï
åðéâëçôéêü ôïõ ýöïò ðñïêáëåß óôïí
èåáôÞ Ýíá óýíïëï øõ÷ïëïãéêþí áíôéäñÜóåùí óõíáéóèçìáôéêÞò öüñôéóçò
êáèþò êáôïñèþíåé íá óõíõðÜñ÷ïõí
åíåñãÜ ìÝóá áðü ôá áñ÷éôåêôïíéêÜ
ïéêïäïìÞìáôá ç æùãñáöéêÞ êáé ç ãëõðôéêÞ.
Óôï ôÝëïò ôçò ÁíáãÝííçóçò ôï
Ýíôïíï äñáìáôéêü êáé óõíáéóèçìáôéêü
óôïé÷åßï, ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõ Ìðáñüê
åìöáíßæåôáé óôá ôåëåõôáßá Ýñãá ôïõ
Ìé÷áÞë ¢ããåëïõ üðùò óôï Ç Êñßóç
ôçò ÄåõôÝñáò Ðáñïõóßáò, üðïõ ç ðëçèùñéêüôçôá ôïõ Ýñãïõ ìå ôïí ìåãÜëï
áñéèìü ôùí ðñïóþðùí ìÝóá óôç óýíèåóç äçìéïõñãïýí Ýíôïíç óõíáéóèçìáôéêÞ öüñôéóç êáèþò êáé ìåôÝðåéôá
Êùíóôáíôßïíò ÂïëáíÜêçò (1837-1907) Âåíåôßá
20
óôá Ýñãá ôïõ ÊáñáâÜôæéï (1571-1610)
üðïõ ìÝóá áðü ôç äñáìáôéêÞ öùôïóêßáóç ìå ôéò áíôéèÝóåéò (ôå÷íéêÞ ôïõ
êéáñïóêïýñïõ) åíßó÷õóå ôïí ìõóôçñéáêü ÷áñáêôÞñá ôçò ðßóôçò.
Óßãïõñá ç õðïóôÞñéîç ôçò ÊáèïëéêÞò åêêëçóßáò óõíÝâáëå óôçí åðéôõ÷ßá
áõôïý ôïõ óôõë êáèþò ôï äñáìáôéêü
ýöïò áõôÞò ôçò ôå÷íïôñïðßáò åõíüçóå
ôçí áíáðáñÜóôáóç ôùí èñçóêåõôéêþí
èåìÜôùí. Åðßóçò ç êáôáóêåõÞ êôéñßùí
êáé ðáëáôéþí ìå åðéâëçôéêü ýöïò óõíåðéêïõñÞèçêå áðü ôçí áñéóôïêñáôßá êáé
ôç âáóéëéêÞ åîïõóßá ôïõ 17ïõ áéþíá
ìéáò êáé óõíÝâáëå óôçí ðñïâïëÞ ôïõ
äÝïõò óôï ëáü.
Óôçí Ïëëáíäßá üðïõ åðéêñáôïýóå ï
ðñïôåóôáíôéóìüò ç ìáíéÝñá ôïõ ìðáñüê äåí åðéêñÜôçóå ïýôå åêöñÜóôçêå
ìå ôïí ßäéï âáèìü üðùò óôç Ñþìç. Ìéá
åîÞãçóç åßíáé üôé ç ðëçèùñéêÞ ÷ñÞóç
ôùí äéáêïóìÞóåùí ôüóï óå ôåñÜóôéåò
æùãñáöéÝò ïñïöÞò üóï êáé óå áñ÷éôåêôïíéêÜ ïéêïäïìÞìáôá åßíáé ìïñöÝò
äéá÷åßñéóçò ôçò ôÝ÷íçò êáé ãéá óêïðïýò
ðñïðáãÜíäáò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýóå ç
ñùìáéïêáèïëéêÞ Åêêëçóßá åíÜíôéá
óôçí Ìåôáññýèìéóç êáé ôïí Ðñïôåóôáíôéóìü. Óôçí Ïëëáíäßá ëïéðüí ôï
Ìðáñüê, äåí åêöñÜóôçêå ìå ôçí ßäéá
Ýíôáóç åðåéäÞ Þôáí ðñïôåóôáíôéêÞ êáé
ç êïéíùíéêÞ äïìÞ áðïôåëåßôï áðü ôçí
áíÜðôõîç ôçò áóôéêÞò ôÜîçò, ç ïðïßá
ðëïýôéóå êÜíïíôáò åìðüñéï.
Ç Ïëëáíäßá üìùò èá åêöñáóôåß
ìÝóá áðü ôï Ìðáñüê ìå ÷áñáêôçñéóôéêÜ üðùò ç óõãêñáôçìÝíç êßíçóç, ç
ðåéèáñ÷ßá óôï ñåáëéóìü, ç ôÝëåéá áðüäïóç ôçò õöÞò êáèþò êáé ç åíôýðùóç
ðïõ ðñïêáëåß ôï öùò ìå ôéò áíôáíáêëÜóåéò ôïõ. Óôïé÷åßá áðü ôçí ôïðéïãñáößá
êáé ôéò íåêñÝò öýóåéò ôçò Ïëëáíäßáò
ôïõ 17ïõ áéþíá ìáò ìåôáöÝñïíôáé óôïí
19ï áðü ôïí ÂïëáíÜêç óýìöùíá ìå
ôïõò ìåëåôçôÝò ôïõ Ýñãïõ ôïõ.
Ï Ôæéüñôæéï íôå Êßñéêï ãíþñéóå ôïí
ÂïëáíÜêç óáí óðïõäáóôÞò êáé óõã÷ñüíùò óõììáèçôÞò ôïõ ÌðïõæéÜíç ôï
äéÜóôçìá ðïõ ï ÂïëáíÜêçò äßäáîå óôç
ó÷ïëÞ Êáëþí Ôå÷íþí ìåôáîý ôïõ 1883
Ýùò ôï 1903. Ï íåáñüò óðïõäáóôÞò
ãñÜöåé áñãüôåñá óôéò "ÁíáìíÞóåéò"
ôïõ êáé åêäçëþíåé ôïí åíèïõóéáóìü ôïõ
ãéá ôï ãåãïíüò üôé ïé èáëáóóïãñáößåò
áõôïý ôïõ çëéêéùìÝíïõ äáóêÜëïõ õðü-
Êùíóôáíôßíïò ÂïëáíÜêçò (1837-1907) Óôïí ÊåñÜôéï êüëðï
Êùíóôáíôßíïò ÂïëáíÜêçò (1837-1907) ×ùñéü óå ÏëëáíäéêÞ áêôÞ
ó÷ïíôáí ìå Ýíáí ðïéçôéêü ôñüðï ôçí
áíá÷þñçóç ãéá Ýíá åéäõëëéáêü ôáîßäé...
Óôéò èáëáóóïãñáößåò ôïõ ÂïëáíÜêç ï ïõñáíüò ìå ôç èÜëáóóá åíþíïíôáé
ì' Ýíá ó÷åäüí äéÜöáíï sfumato (äçë., ç
äéáäï÷éêÞ äéáâÜèìéóç ôïõ ÷ñþìáôïò
êáé ôï óâÞóéìï ôïõ åíüò ÷ñþìáôïò ðïõ
åíþíåôáé ìáëáêÜ ìå ôï Üëëï). ×ñçóéìïðïéåß ëýóåéò ðïõ åîõðçñåôïýí ôçí
ðñïïðôéêÞ ôïðïèåôþíôáò ôá êáñÜâéá
óå ëïîïýò Üîïíåò þóôå íá óõãêëßíïõí
óôï âÜèïò ôïõ ðßíáêá. Ç øåõäáßóèçóç
ðïõ åðéèõìïýóå äçìéïõñãåßôáé áëëÜ ü÷é
áðïöåýãïíôáò ôá ðñïïðôéêÜ ëÜèç. Ôï
ôáîßäé ðïõ Ýêáíå óôï Ðáñßóé ìåôÜ ôçí
Ýêèåóç ôïõ ÌïíÝ êáé ôïõ ÌáíÝ ôïí
Ýêáíáí íá áíáæçôÜ ôçí åíôýðùóç ðïõ
ðñïîåíïýóå ôï öùò êáèþò êáé ôï ðþò
Êùíóôáíôßíïò ÂïëáíÜêçò (1837-1907) Ðñéí áðü ôçí êáôáéãßäá
21
áëëïéþíåôáé ôï ðåñßãñáììá ôùí áíôéêåéìÝíùí áðü áõôü. Ïé ïõñáíïß ùóôüóï
óôá Ýñãá ôïõ ðáñáìÝíïõí ÷ùñßò ïõóéáóôéêü "÷ñþìá", ðåñéÝ÷ïíôáò ùóôüóï ôï
æùãñáöéêü éäßùìá ôïõ -íá åêöñÜæåé ôçí
õãñáóßá ôùí âüñåéùí ÷ùñþí óôïõò
óõííåöéáóìÝíïõò ôïõ ïõñáíïýò êáé ôçí
áêéíçóßá ôùí ðëïßùí óôá ëéìÜíéá-. Ïé
îáöíéêÝò ëùñßäåò öùôüò óå áóçìÝíéïõò
ïõñáíïýò ìÝóá áðü óêïýñá óýííåöá
äßíïõí äéÜóôáóç óôç óõíáéóèçìáôéêÞ
öüñôéóç ôïõ èåáôÞ.
Ï ãåííçìÝíïò óôç Öëùñåíôßá ÉùÜííçò Áëôáìïýñáò áðü ìçôÝñá Åëëçíßäá
êáé ðáôÝñá Éôáëü ðÝèáíå áðü öõìáôßùóç óå çëéêßá 26 ÷ñïíþí. Ïé èáëáóóïãñáößåò ôïõ äéáêñßíïíôáé ãéá ôçí
áìåóüôçôá ôïõò, ôçí áñìïíßá êáé ôçí
ëáìðñüôçôá ôùí ÷ñùìÜôùí ôïõò.
ÊáôáöÝñíåé íá ðñïóåããßóåé ôç èåìáôïãñáößá ôçò õðáßèñïõ ìå ìéá æùãñáöéêüôçôá ç ïðïßá ôïí êáôáôÜóóåé ìáæß ìå
ôïí ÐáíôáæÞ êáé ôïí Óáââßäç óôïõò
ðñïäñüìïõò ôïõ Åëëçíéêïý éìðñåóéïíéóìïý. Óôá äéêÜ ôïõ Ýñãá îå÷ùñßæåé ôï
÷ñþìá õðåñéó÷ýïíôáò ìå ìéá äõíáìéêÞ
äéáýãåéá êáé óõã÷ñüíùò ç üëç áðåéêüíéóç ãßíåôáé áöïñìÞ êáé ãéá ìéá áöçñçìÝíç áðüäïóç ôùí ìïñöþí.
ÌáèçôÞò ôïõ ÂïëáíÜêç Þôáí ï
Âáóßëåéïò ×áôæÞò (1870-1915), ãåííçìÝíïò óôç ÊáóôïñéÜ üðïõ óðïõäÜæåé
óôç Ó÷ïëÞ Êáëþí Ôå÷íþí. Ïé èáëáóóïãñáößåò ôïõ åßíáé âáóéóìÝíåò óôç
ìáíéÝñá ôïõ äáóêÜëïõ ôïõ. Óôá Ýñãá
ôïõ ×áôæÞ õðÜñ÷ïõí üëá ôá óôïé÷åßá
ðïõ èá óõíáíôÞóåé êáíåßò óôï Ýñãï ôïõ
ÂïëáíÜêç áëëÜ ï ìáèçôÞò äåí óôáìáôÜ åäþ. Ðñï÷ùñÜ ìÝóá áðü åêñÞîåéò
÷ñþìáôïò, õðïäçëþíïíôáò ìåôáöïñéêÜ, óêçíéêÜ óéùðçëþí äñáìáôéêþí
öïñôßóåùí óôá èÝìáôÜ ôïõ. Ôá Ýñãá
ôïõ Ýñ÷ïíôáé óå áíôéðáñÜèåóç ì' áõôÜ
ôïõ ÂïëáíÜêç ìéáò êáé ôï êëáóéêßæïí
ýöïò åí ôÝëåé ôï áíôéìÜ÷åôáé ìå ôïí
áÝñá ôçò ãñÞãïñçò êáôáãñáöÞò ôùí
ãåãïíüôùí ðïõ åßíáé ðëïýóéá óå óõíáéóèçìáôéêÞ öüñôéóç üðùò êáôáäåéêíýïõí ôá Ýíôïíá ÷ñþìáôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ãéá íá ðåñéãñÜøåé ôéò óêçíÝò.
Ôïí 19ï áéþíá Ý÷ïõìå åðßóçò áðü
ôçí êïñõöáßá ôùí ÅðôáíÞóùí, Ó÷ïëÞ
ôçò ÊÝñêõñáò, Ýíáí óçìáíôéêü áñéèìü
õäáôïãñÜöùí ðïõ ðáñÜãïõí Ýñãá ìå
èÝìá ôç èÜëáóóá.
Ïé ðáñáóôÜóåéò áõôþí ôùí Ýñãùí
Ý÷ïõí ëåðôïìåñÞ êáé áêñéâÞ êáôá-
22
ÉùÜííçò Áëôáìïýñáò (1852-1878)
ÊïíôÜ óôçí Êïðåã÷Üãç 1874
ÉùÜííçò Áëôáìïýñáò (1852-1878)
Èáëáóóïãñáößá
Âáóßëåéïò ×áôæÞò (1870-1915)
Èáëáóóïãñáößá
Ðáýëïò ÐñïóáëÝíôçò ï íåüôåñïò (1857-1894)
Áôìüðëïéï
ãñáöÞ áðïôõðþíïíôáò ìå áêáäçìáúêü
ôñüðï üëç ôç èåìáôïãñáößá ôïõò.
ÁõôÝò ïé áêïõáñÝëåò óõíÞèùò ðñïïñßæïíôáí êáé áðïññïöïýíôáí ãéá íá
êáëýøïõí ôçí áíáìíçóôéêÞ ðåñéãñáöÞ
êáé áíÜãêç ìéáò ìüäáò ðïõ åðß äýï
áéþíåò êáëëéåñãåßôï áðü ôïõò åõãåíåßò
Âñåôáíïýò óôá ÅðôÜíçóá.
Ï Áéìßëéïò ÐñïóáëÝíôçò (18591926), ï Ðáýëïò ÐñïóáëÝíôçò ï íåüôåñïò (1857-1894), ï ¢ããåëïò Ãéáëëéíüò
(1857-1939), ï Óðõñßäùí ÓêáñâÝëëçò
(1868-1942) ìáèçôÞò ôïõ Ãéáëëéíïý êáé
Üëëïé ðïëëïß, áíáðáñéóôïýí ìå áêïõáñÝëåò ôá èáëáóóéíÜ èÝìáôÜ ôïõò
åêðñïóùðþíôáò ôç Ó÷ïëÞ ôçò ÊÝñêõñáò.
Âáóßëåéïò ×áôæÞò (1870-1915) Ôï ëéìÜíé ôçò Êùíóôáíôéíïõðüëåùò
Nietzsche, ðïõ ìå áíáöïñÜ ó´
áõôüí, óõíïäåõìÝíç ìå áíÜëïãç
õðüó÷åóÞ ìáò ãéá ìéá ðáñïõóßáóç ôçò
öéëïóïößáò ôïõ, ôçò ó÷åôéêÞò ìå ôï
Áðïëëþíéï êáé Äéïíõóéáêü óôïé÷åßï,
áñ÷ßóáìå ôï ðñïçãïýìåíï Üñèñï ìáò,
äåß÷íåé óôá ãñáðôÜ ôïõ, üôé ïé áðüøåéò
ôùí ðñïåêôåèÝíôùí óõããñáöÝùí, ôïõ
Þóáí Þäç ãíùóôÝò, ÷ùñßò üìùò íá ôïí
åðçñåÜóïõí ôüôå, üôáí äçëáäÞ áõôüò
áêÜèåêôïò êáé óå Ýêäçëá ðáñÜöïñç
êáôÜóôáóç äñáóêÝëéæå åêåßíï ôï åéóáãùãéêü "êáôþöëé", üðùò Þäç ïíïìÜóáìå ôç öéëïëïãßá, ãéá íá ìðåé Ýîáëëïò
óôï Þñåìï, óåìíü üóï êáé ìåãáëåéþäåò
ìÝãáñï ôçò öéëïóïößáò, üðïõ ðáñáôáýôá ôïõ ðáñáó÷Ýèçêå ç ðïëýöçìç
áëëÜ êáé ïëýìðéá öéëïîåíßá ôçò ôåëåõôáßáò áõôÞò.
Ãéá ôç ìíçìïíåõèåßóá äå åíçìåñüôçôÜ ôïõ ó÷åôéêÜ ìå ôçí ðñïãåíÝóôåñÞ
ôïõ öéëïëïãéêÞ ðñïåñãáóßá ôïõ èÝìáôüò ìáò, ìáò ðëçñïöïñåß ï A. Levy
(Nietzsche et Stirner, Paris 1904).
Ç óõìðåñéöïñÜ áõôÞ, ëïéðüí, åíäåéêôéêÞ ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ íåáñïý Nietzsche, üóï êáé ôï åßäïò áëëÜ êáé ç ðïéüôçôá ôùí áíçóõ÷éþí ôïõ öéëïîåíïýìåíïõ áõôïý ôçò öéëïóïößáò, Ýäéíáí
ü÷é ðéá ôçí áðëÞ õðüíïéá êáé õðïøßá,
áëëÜ ôç âÜóéìç åíôýðùóç "ìáéíüìåíïõ
ÓùêñÜôç", ïéóôñçëáôïýìåíïõ éåñïêÞñõêá, åêóôáóéáæüìåíïõ ðñïöÞôç ìÜëëïí, ðáñÜ öéëüóïöïõ. Ïé äå ëýóåéò ðïõ
Ýäéíå ó´ üóá ðñïâëÞìáôá ï ßäéïò Ýèåôå,
ìýñéæáí ðåñéóóüôåñï ëéâáíùôü ëáôñåßáò
èñçóêåõôéêÞò ðáñÜ Ýñåõíá öéëïóïöéêÞ. Äåí èÝëïõìå âÝâáéá ì´ áõôü êáí íá
õðáéíé÷èïýìå üôé ôÜ÷á ç öéëïóïößá äåí
åßíáé êé áõôÞ ôÝìåíïò êáé ìÜëéóôá éåñü,
áëë´ üôé ðÜíôùò åð´ ïõäåíß áðïôåëåß
èñçóêåõôéêü ôïéïýôï, äåäïìÝíïõ üôé:
éåñü ìåí êáé èñçóêåõôéêü ìðïñåß óõ÷íÜ
íá óõìâáäßæïõí Þ êáé áðü ìéá ðëåõñÜ
ôïõò íá óõããåíåýïõí, áëëÜ ïñéóìÝíùò
äåí ôáõôßæïíôáé, äéüôé áíáìößâïëá
äõíáôüí íá õðÜñ÷åé ôï Ýíá ÷ùñßò üìùò
êáí êáé ôçí ðáñïõóßá ôïõ Üëëïõ.
Ðïéïò ëïéðüí äåí èá óõìöùíïýóå
ì´ áõôÞ ôçí åéêüíá ðïõ äþóáìå ãéá ôï
Nietzsche üôáí áðëÜ êáé ìüíï èõìçèåß
êáé ëÜâåé õð´ üøç ôïí ÷áñáêôçñéóìü
ðïõ ï ßäéïò Ýêáíå ãéá ôá äéêÜ ôïõ
ãñáðôÜ; "ÔåëéêÜ, äåí ãñÜöù, åßðå, ìå
Ï
"H öéëïóïößá
ôïõ Nietzsche
êáé ôï Áðïëëþíéï Äéïíõóéáêü óôïé÷åßï":
×áñáêôçñéóìüò
ôïõ Nietzsche êáé
ôçò öéëïóïößáò ôïõ
Ôïõ
×ñßóôïõ ÂáóéëåéÜäç
Èåïëüãïõ - Öéëïëüãïõ
ðñ. Åêðáéäåõôéêïý
Nietzsche
ëÝîåéò, áëëÜ ìå áóôñáðÝò, êáßãïíôáò
óôç öùôéÜ ðñþôá ôçí ßäéá ìïõ ôç óêÝøç".
Êáé ïìïëïãïýìåíá, ëïéðüí, óáí Üëëïò êåñáõíïâüëïò Äßáò áõôüò, ðïéçôÞò,
êëáóóéêüò, öéëüëïãïò, åß÷å ðÜíôùò
ðÜíôá êáé ïðùóäÞðïôå óáí êåíôñéêÞ
êáôåýèõíóç óôçí ðñïóùðéêüôçôÜ ôïõ
ìéá öéëïóïöïýóá ïñìÞ ãéá ãíþóç ïñéóìÝíùò êáé óýëëçøç ôïõ ßäéïõ ôïõ íïÞìáôïò áëëÜ êáé ôçò óçìáóßáò ðïõ åß÷å
ç éäÝá, óýíïëçò üìùò, ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò. Êáé óôï óçìåßï áõôü èÜðñåðå
ßóùò íá ðïýìå êÜôé ðïõ éó÷ýåé åõñýôåñá, üôé äçëáäÞ áêñéâþò ç ðáñáôçñïýìåíç öéëïóïöéêÞ ïñìÞ ìÝóá óôçí éóôïñßá ôçò öéëïóïößáò ãåíéêüôåñá, åêäçëþíåôáé ìå ôñåéò ôñüðïõò; üôé ì´ Üëëá
ëüãéá ãéá ôçí éêáíïðïßçóÞ ôçò ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáôÜ ðñþôï ìåí ëüãï ï
íïõò, áëëÜ êáé êÜðùò äåõôåñåõüíôùò
ôï óõíáßóèçìá, êáèþò, ôñßôïí, êáé ç
âïýëçóç. ÁëëÜ êáé üôé óôçí ðñþôç
ðåñßðôùóç ðñüêåéôáé ãéá êáèáñÜ åðéóôçìïíéêÞ öéëïóïößá, ç äåýôåñç üìùò
ìáò äßíåé ôï ãíÞóéï êáé áõèåíôéêü êáëëéôÝ÷íç öéëüóïöï, åíþ áð´ ôçí ôñßôç
ãåííéÝôáé ï åìðíåõóìÝíïò êáé èåüëçðôïò ðñïöÞôçò - öéëüóïöïò. Ôïõ ðñþôïõ ìÜëéóôá, ôýðïõ ðáñÜäåéãìá áðïôåëåß ï êÜðùò ãåþäçò èåùñïýìåíïò ÁñéóôïôÝëçò, ôï äåýôåñïí åêðñïóùðåß ï
ïðùóäÞðïôå èåßïò ÐëÜôùíáò êáé ôïí
ôñßôïí åíóáñêþíåé ï áíáìöéóâÞôçôá
23
ìõóôéêüò Ðõèáãüñáò. Áð´ áõôïýò äå
ôïõò ôñåéò ôýðïõò ï åðéóôçìïíéêüò
öéëüóïöïò êõñßùò åßíáé áõôüò ðïõ äéáðñÝðåé óôçí Ýñåõíá êáé ðñï ðáíôüò
äéáêñßíåôáé óôçí áéôéïëüãçóç ôùí
ðñáãìÜôùí, åíþ ï êáëëéôÝ÷íçò éäéáßôåñá êáé êáô´ åîï÷Þí óõíáéóèÜíåôáé
êáé éäéáæüíôùò ìïñöïðïéåß, ôÝëïò äå ï
ðñïöÞôçò êçñýôôåé ðýñéíï ôï ëüãï,
áëëÜ óõíÜìá èçñåýåé, áãñåýåé, óõìðáñáôÜóóåé êáé ïñãáíþíåé ïðáäïýò.
Ðñïóðáèþíôáò ôþñá íá êáôáôÜîïõìå ôï Nietzsche óå ìéá áð´ áõôÝò ôéò
ïìÜäåò, äéáðéóôþíïõìå üôé ç äéêÞ ôïõ
öéëïóïöéêÞ ïñìÞ åßíáé áäýíáôï íá äéï÷åôåõèåß óå ìéá ãíùóôÞ êïßôç, íá õðá÷èåß äçëáäÞ óå ìéá áð´ ôéò áíùôÝñù
êáôçãïñßåò. Êé áõôü ãéáôß ï ßäéïò åßíáé
üë´ áõôÜ ìáæß óõã÷ñüíùò. ÌïéÜæåé, èá
ëÝãáìå, ì´ åêåßíï ôï Üôïìï, ðïõ, êáôÜ
ìéá ôñáãéêÞ áíÜãêç ôçò Ìïßñáò, ñÝðåé
ðñïò ü,ôé êïéíÜ ïíïìÜæïõìå "ïëüôçôá".
Óôï óçìåßï ìÜëéóôá áõôü êÜðïéïé ðáñáôÞñçóáí ãéá ôçí ðåñßðôùóç ôïõ
Nietzsche, üôé ïõóéáóôéêÜ áõôÞ áíáäßäåé êáé ðñïäßäåé ìéá âáèéÜ íïóôáëãßá
êñõöÜ èñçóêåõôéêÞ êé üôé Ýôóé, ëÝåé,
åîçãåßôáé ôüóï ï öáíáôéóìüò, ìå ôïí
ïðïßï åîáããÝëëåé ôéò éäÝåò ôïõ áõôüò ï
äéáöçìéóèåßò ùò éäñõôÞò íÝáò èñçóêåßáò, üóïí êáé ï áöïñéóôéêüò åêåßíïò
ôñüðïò, áëëÜ êáé ç ëïãïôå÷íéêÞ ìïñöÞ,
ðïõ ÷áñáêôçñßæïõí ôá Ýñãá ôïõ êáé ôçò
ïðïßáò áêñéâþò áõôü ôï áöïñéóôéêü,
24
áëëÜ êáé ôï ðïéçôéêü, êáèþò êáé ôï
ìåôáöïñéêü ýöïò óõíéóôÜ, áí êáé ü÷é
ìïíáäéêü, áëë´ ïýôå êáé óðÜíéï öáéíüìåíï, ùò ãíùóôü, ãéá Ýíá ãåñìáíü. Êé
áõôü ãéáôß, ïìïëïãïõìÝíùò, ïé ãåñìáíïß öéëüóïöïé ãåíéêüôåñá óõìâáßíåé íá
åßíáé óõíÜìá êáé ðïéçôÝò, áëëÜ êáé ïé
ðïéçôÝò ôïõò áãùíßæïíôáé íá äéáêñéèïýí êáé óáí öéëüóïöïé. ¼ìùò, ï Nietzsche êÜèå Üëëï ðáñÜ óõìâáßíåé íá
åßíáé öéëüóïöïò - ðïéçôÞò áðëÜ óáí
öõëåôéêÜ ãåñìáíüò, áëëÜ ìüíï ðñïóùðéêÜ, óáí ï ßäéïò ï Nietzsche, áõôüò
äçëáäÞ ï áíåðáíÜëçðôá áðïêáëõðôéêüò
ðñïöÞôçò ðáñÜ óõëëïãéæüìåíïò Þ óôï÷áæüìåíïò öéëüóïöïò, áõôüò ï "íåöåëçãåñÝôçò" êåñáõíïâïëþí êáé áóôñáðçâüëïò ôçò óêÝøçò, ï Üëëïò Æåýò.
ÓçìåéùôÝïí üôé, áíÜëïãïò Þôáí êáé
ï áíèñþðéíïò ÷áñáêôÞñáò ôïõ, üðùò
äçëáäÞ ôïí åîåäÞëùíå óôéò ó÷Ýóåéò ôïõ
ìå ôï ãíùóôü êáé öéëéêü ôïõ ðåñéâÜëëïí!
Ì´ Üëëá ëüãéá, áõôüò ðïõ, üðùò
åðéóçìÜíáìå, äåí äßóôáæå íá êáßåé óôç
öùôéÜ ôéò ßäéåò ôïõ ôéò óêÝøåéò, ìåôÜ ôç
óõíôÝëåóç üìùò ìÝóá ôïõ êÜðïéùí áëëáãþí, êáôÝêáõóå åéêïíïêëáóôéêÜ êáé
ôïõò èåïýò ðïõ ðñïçãïýìåíá óåâüôáí.
Êáé åííïïýìå åäþ âÝâáéá ôï ößëï ôïõ
Wagner, ðïõ üìùò ôïí áðáñíÞèçêå
áðü ó÷Ýôï ìÜëéóôá öáíáôéóìü, ìüíï
êáé ìüíï äçëáäÞ ãéá ôç óôñïöÞ ôïõ
ößëïõ ôïõ óôï ×ñéóôéáíéóìü, áëëÜ êáé
ãéá ôïí áíôéóéìçôéóìü, ðïõ áõôüò åîåäÞëùíå. Ðñüöåñå ìÜëéóôá Þ ìÜëëïí åêôüîåõóå ï Nietzsche, óå ìéá óôéãìÞ êñßóçò
ôçò öéëßáò ôïõò êáé ðñïóùðéêÞò ôïõ
áäõíáìßáò, êáé ëüãéá ðéêñü÷ïëá Þ ìÜëëïí öáñìáêåñÜ ãéá ôïí ðñþçí ëáôñåõôü ôïõ ößëï: "Ôñßá åßíáé ôá ìåãÜëá
êáêÜ êáé ïé ïëÝèñéåò óõìöïñÝò ðïõ
Ýðëçîáí ôç óýã÷ñïíç Ãåñìáíßá: ç ìïõóéêÞ ôïõ Wagner, ï æýèïò êáé ï Bismarck".
ÁëëÜ êáé ôïí Schopenhauer åðßóçò
áðáñíÞèçêå, ðïõ ðñéí ôï èáýìáæå, êáèþò êáé Üëëåò èåüôçôÝò ôïõ, üðùò ð.÷.
ôçí ôÝ÷íç, ôç ìåôáöõóéêÞ êáé ôçí çèéêÞ,
ãéá íá óôñáöåß ôþñá ðéá óå íÝá åßäùëá,
íÝá ðñüóùðá, íÝá éäáíéêÜ. Êáé åííïïýìå öõóéêÜ åäþ ôïí Burckhardt, ôï
èåïëüãï Overbeck êáèþò êáé ôéò éäÝåò
ôùí ôþñá ðéá, ðñïóöéëþí ôïõ ãÜëëùí:
ôïõ Pascal, Montaigne, Voltaire, óôïí
ïðïßï ìÜëéóôá áöéÝñùóå ôï Ýñãï ôïõ
Menschliches, Allzumenschliches: (Áíèñþðéíï, ðïëý áíèñþðéíï), ðïõ áðïôåëåß áíáèåþñçóç ôùí áîéþí ôïõ ðáñáêìÜæïíôïò ôüôå ðéá Äéáöùôéóìïý.
Ïìïëïãïýìåíá, ðÜíôùò, ìéá ðåñéãñáöÞ ôçò ðñïóùðéêüôçôáò êáèþò êáé
åêôßìçóç ôïõ Ýñãïõ ôïõ, èá áðáéôïýóå
Ýñåõíá åõñýôáôç üóï êáé ðïëýðëåõñç
ôùí ãñáðôþí ôïõ êáé èá ðñïûðÝèåôå
êáé åöüäéá, áëëÜ êáé ÷áñßóìáôá êáèþò
êáé Ýíá óçìáíôéêü åñåõíçôéêü âåëçíåêÝò, ðñÜãìáôá äçëáäÞ ðïõ åìåßò ïýôå
êáí äéáíïïýìåèá üôé äéáèÝôïõìå.
Äéüôé, óô´ áëÞèåéá, ôé íá ðïýìå ðñþôï êáé ôé äåýôåñï, áí ðñïóðáèÞóïõìå
íá áðïäþóïõìå Ýóôù óêéáãñáöéêÜ êáé
ìüíï ôçí üíôùò ðïëýêåíôñç, ðïëõåäñéêÞ, ðïëýðôõ÷ç êáé ðïëýðëåõñç ðñïóùðéêüôçôÜ ôïõ; Íá áíáöÝñïìå ôÜ÷á ôï
üôé áðïôåëïýóå áðüêëéóç áð´ ôï óýíçèåò; ÌÞðùò ôï üôé Þôáí ðñïéêéóìÝíïò
ìå ôï ÷Üñéóìá âáèéÜò øõ÷ïëïãéêÞò
äéåßóäõóçò êáé ñùìáëáéüôçôáò ôçò
óêÝøçò; ¢ñáãå, ôï üôé ôïí äéÝêñéíå
öýóç åéò Ýðáêñïí êáëëéôå÷íéêÞ êé üôé
åðïìÝíùò Þôáí óå ìÝãéóôï âáèìü êáëëéôÝ÷íçò; Êé áí áõôÜ áðïôåëïýí ëßãá
äåéãìáôïëçðôéêÜ óôá÷õïëïãÞìáôá áð´
ôá ðïëëÜ êáé óõíÜìá óðÜíéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ðñïóþðïõ ôïõ, ôé äåí èá
ìðïñïýóáìå, áëÞèåéá, íá ðïýìå ãéá ôï
ßäéï ôïõ ôï ðñùôüôõðï Ýñãï; ¼ôé åìöÜíéæå âÝâáéá, ðëçí ôçò ðñùôïôõðßáò,
èáõìáóôÞ, êñõóôÜëëéíç äéáýãåéá; ¼ôé
öõóéêÜ ðáñïõóßáæå éó÷õñÞ äçìéïõñãéêÞ êáé ðëáóôéêÞ öáíôáóßá; ¼ôé ïðùóäÞðïôå ìáñôõñïýóå ðïéçôéêÞ öëÝâá óå
âáèìü éäéïöõÀáò; ¼ë´ áõôÜ êáé ðñáãìáôéêÜ êáé áêñéâÞ, áíåðáñêÞ üìùò ãéá íá
ôïí áðïäþóïõí óýíïëïí, ôïõ ôá áíáãíùñßæïõí êáé ïé åõöõåßò å÷èñïß áëëÜ
êáé ïé öáíáôéêïß ößëïé ôïõ. Äéüôé,
âÝâáéá, "ïßäåí êáé ðïëÝìéïò ôçí áñåôÞí
èáõìÜæåéí" êáé ü÷é ìüíï ôçí çèéêÞ áñåôÞ, öõóéêÜ. ÏðùóäÞðïôå êáé äåí áãíïïýìå êáé üóá "ôïõ ´óïõñå" ç ìéêñüíïéá
êáé ðïôáðüôçôá êáé ìéêñïøõ÷ßá êÜðïéùí êáé ðïõ ôïõò ïäÞãçóå íá âïõôÞîïõí ôçí ðÝííá ôïõò óôç ÷ïëÞ êáé íá
÷áñáêôçñßóïõí óõãêåêñéìÝíá ìÜëéóôá
Ýíá Ýñãï ôïõ áíôß ãéá "áñéóôïýñãçìá"
óáí "áíïóéïýñãçìá", ðéóôåýïíôáò üôé
Ýôóé ôïõ áóêïýí õøçëÞí êñéôéêÞ.
ÖõóéêÜ, ùò ðñïò ôç ãåíéêÞ áðïôßìçóç êáé ôçí áîéïëüãçóç ôçò áíôßóôïé÷çò
åðßäñáóçò ôçò öéëïóïößáò ôïõ Nietzsche, äåí õðÜñ÷åé óõìöùíßá ãéá ìéá
âÜóç êáé áöåôçñßá ôçò.
Ç äéêÞ ìáò, ðÜíôùò, ôïðïèÝôçóç
åßíáé áõôÞ ôïõ êñéôéêïý êáé ü÷é ôïõ ïðáäïý. ÊÜðïéïé, ëïéðüí, ôïí âëÝðïõí êáé
ôïí áðïäÝ÷ïíôáé óáí åêåßíï ôïí ðñïöÞôç ðïõ áíáããÝëëåé ôï êëåßóéìï ìéáò
åðï÷Þò êáé ôçí Ýíáñîç íÝáò. ¢ëëïé
ðÜëéí, ôïí èåùñïýí èåìåëéùôÞ ôçò
Ìõèïëïãßáò. Ìåñéêïß, éäñõôÞ èñçóêåßáò:
ÄçëáäÞ, äéáãéãíþóêïõí êáé äéáâëÝðïõí óôïí åêóôáôéêü áèåúóìü ôïõ åêäÞëùóç èñçóêåõôéêÞò íïóôáëãßáò, åí
ìÝóù ðñïðáíôüò åíüò õëéóôéêïý áéþíá,
ï ïðïßïò äåí ìðïñïýóå ðéá íá ðéóôÝøåé
óå ôßðïôá ïýôå óå ðéèáíü ïýôå óå áðßèáíï, ïýôå óôï äõíáôü ïýôå óôï áäýíáôï,
áëë´ ïýôå êáé óôï áëçèéíü Þ óôï øåýôéêï, ãéáôß ïýôå óôï Ýíá ïýôå óôï Üëëï
ìðïñïýóå ðéá íá åìðéóôåýåôáé Þ íá
åëðßæåé. Êé üìùò, ï êüóìïò áõôüò ôçò
Üñíçóçò, áêñéâþò ìç ðéóôåýïíôáò êáé
ìç åëðßæïíôáò, ðßóôåøå, áðïäÝ÷èçêå,
åôáõôßóèçêå êáé Ýëðéóå óå ôüóá êáé
ôüóá Üëëá, åî ßóïõ åßäùëá åßôå èñçóêåõôéêÜ, åßôå ïéêïíïìéêÜ, åßôå êáé
ðïëéôéêÜ, áëëÜ êáé éäåïëïãéêÜ!
Áñêåôïß, åî Üëëïõ, óôïí 20ï áé., ôïí
åîÝëáâáí óáí ðåôõ÷çìÝíï øõ÷ïëüãï
êáé óáí ôïí Ýìðåéñï åêåßíï öõóéïëüãï
ðïõ Ýðéáóå ôïõò óöõãìïýò ôïõ áéþíá
ôïõò ðïõ ðÝñáóå, åíþ äåí óðáíßæïõí
êáé üóïé áíôéêñýæïõí ôç öéëïóïößá ôïõ
óáí åðéäßùîç åîýøùóçò óå ìéá óõìðáíôéêÞ äýíáìç êáé êïóìïãïíéêÞ æùÞ.
Êáé åíþ ï ëáôñåìÝíïò ôïõ Èåüò, åêåßíïò ï öéëüóïöïò ôçò áðáéóéïäïîßáò, ï
Schopenhauer, ìåôÝôñåøå óå öéëïóïößá ôçí áðáéóéïäïîßá ôïõ êáé êÞñõîå
ü÷é ìüíï ìéá áðëÞ êáé åê ôùí ðñáãìÜôùí áíõðáñîßá, áëëÜ êáé ôï ßäéï ôï
áäýíáôï ãéá ôçí ýðáñîç ïéïõäÞðïôå
éäåþäïõò, üìùò ï Nietzsche áðïêÜëõøå
áéóéüäïîá áêñéâþò ôç äõíáôüôçôá êáé
ìÜëéóôá ôçí áíáãêáéüôçôá áëëÜ áêüìç
êáé ôçí ßäéá ôçí ßäñõóç åíüò íÝïõ éäáíéêïý êáèþò êáé ðñüóäïóçò íÝïõ íïÞìáôïò óôç æùÞ, ìüíï êáé ìüíï äéá ôçò áðåñéüñéóôçò êáôÜöáóçò ôçò áîßáò ôçò.
¢íôëçóå, äçëáäÞ, áõôüò áéóéïäïîßá áð´
ôï ðçãÜäé ôçò áðáéóéïäïîßáò ôïõ
Shopenhauer. Ké áõôÞ áêñéâþò Þôáí ç
èåôéêÞ ôïõ óõìâïëÞ óôïí ðïëéôéóìü,
êáôÜ ôç ãíþìç ìáò.
ÉóôïñéêÜ äå, ìïëïíüôé êÜðïéåò åðß
ìÝñïõò äéäáóêáëßåò ôïõ, üðùò ï ôïíéóìüò êáé ç Ýîáñóç ôçò "âïýëçóçò ãéá
äýíáìç", êáèþò êáé ç ðñïâïëÞ ôïõ
ðáóßãíùóôïõ ðéá "ÕðåñÜíèñùðïõ"
åðçñÝáóáí äéÜöïñåò éäåïëïãßåò ôçò
âßáò, éäéáßôåñá ôï öáóéóìü, åèíéêïóïóéáëéóìü êáé áíáñ÷éóìü, áð´ ôçí Üëëç
üìùò, ç íéôóåúêÞ åíÜóìåíç êáé Üíåõ
üñùí áðïäï÷Þ ôçò æùÞò, êáé ôçò öýóçò,
êáèþò êáé ç áéóèçôéêÞ Þ áðëÜ ëõñéêÞ åíáôÝíéóç ôïõ óýìðáíôïò, óõããåíåýïõí
ìå äéÜöïñåò öéëïóïößåò ôçò öýóçò,
üðùò, ð.÷. ìå ôïí ðáíèåúóìü êáé ôïí
çñáêëåéôåúóìü, ìå ôïí ïðïßïí åéäéêÜ ï
Nietzsche óõíÞøå êáé äéáôÞñçóå éäéáßôåñïõò éåñïýò äåóìïýò êáèþò êáé
áéóèÞìáôá áéþíéáò öéëßáò, áãÜðçò êáé
áöïóßùóçò. ÔÝëïò, åéäéêÜ ç èåùñßá ôïõ
ãéá ôçí áéþíéá êáé êõêëéêÞ åðéóôñïöÞ
åðçñÝáóå, óáí éóôïñéêÞ ðëÝïí èåùñßá,
êÜðïéåò öéëïóïößåò ôçò éóôïñßáò, üðùò
óõãêåêñéìÝíá ôç èåùñßá ôùí "ðïëéôéóôéêþí êýêëùí" ôïõ Spengler Þ ôïõ
Toynbee êáé áêüìç óáí çèéêÞ èåùñßá ç
äéäáóêáëßá ôïõ åðÝäñáóå óôï êßíçìá
ôçò "áéóéïäïîßáò" áëëÜ êáé óå Ýíá "áôïìéêéóìü", ðïõ ìÜëéóôá áíáíåþèçêáí,
êáé ôá äýï áõôÜ, ìÝóá áð´ ôïí áíáãåííþìåíï "åõäáéìïíéóìü" ôçò áñ÷áéüôç-
ôáò, üðùò ôá ðåñéÝãñáøå áõôÜ Ýíáò
Gide, áëëÜ êáé Üëëïé.
¸ôóé, ç äéáíüçóÞ ôïõ ÷áñáêôçñßóèçêå ìåí óáí íåïáíèñùðéóìüò, áëëÜ
êáé óáí áíáôïëéêßæùí êëáóóéêéóìüò
êáèþò êáé ùò ðñáãìáôéóôéêüò óêåðôéêéóìüò. Ãåíéêüôåñá äå, åß÷å ìéá åõñåßá
åðßäñáóç óôç óêÝøç, ðïõ ìáñôõñåß ìåí
ôçí áíáãíþñéóç, ç ïðïßá üìùò ôïõ Ýãéíå ìüíï ìåôáèáíáôßùò.
ÓçìåéùôÝïí äå, üôé êáé ï ßäéïò åß÷å
êÜðïôå ãñÜøåé, ðùò "ìåñéêïß Üíèñùðïé
ãåííéïýíôáé ìüíï... ìåôÜ ôï èÜíáôü
ôïõò". Äåí èá ìðïñïýóáìå Üñáãå íá
ðïýìå üôé êÜôé ôÝôïéï öáßíåôáé íá ßó÷õóå êáé óôçí ðåñßðôùóÞ ôïõ, áí áíáëïãéóôïýìå ìÜëéóôá üôé ìåôáèáíÜôéá ç
éóôïñßá, ôüóïí ôçò èåïëïãßáò, üóïí êáé
ôçò öéëïóïößáò, áëëÜ êáé ôçò øõ÷ïëïãßáò ôïõ åéêïóôïý êáé åéêïóôïý ðñþôïõ
áéþíá, ïìïëïãïõìÝíùò ïýôå êáôáíïåßôáé, áëë´ ïýôå êáé ãåíéêÜ íïåßôáé ÷ùñßò
áõôüí;
Åðéóçìáßíïõìå, ôÝëïò, üôé ïé åñåõíçôÝò áíáæÞôçóáí êáé ôéò ìõóôéêÝò
åêåßíåò ðíåõìáôéêÝò ñßæåò êáé ðçãÝò,
áð´ üðïõ áõôüò áðïññüöçóå ÷õìïýò Þ
áíôßóôïé÷á Üíôëçóå ôç óêÝøç ôïõ. Êáé
óáí ôÝôïéåò áíÜöåñáí êÜðïéïé, êõñßùò
áð´ ôïõò áñ÷áßïõò ìåí ôïí ÇñÜêëåéôï,
åíþ áð´ ôïõò íåüôåñïõò ôïí Kant, ôïí
Schopenhauer êáé ôï Wagner.
¼ìùò, åêåßíïò ðïõ üíôùò ñçîéêÝëåõèá êáé ìå èáõìáóôÞ ïîõäÝñêåéá
åíôüðéóå ðïéá Þôáí ç ðïëõóõæçôçìÝíç
ìõóôéêÞ ðçãÞ Üíôëçóçò ôùí éäåþí ôïõ
Nietzsche, Þôáí ï Henri Lichtenberger,
ìå üóá ÷áñáêôçñéóôéêÜ óçìåéþíåé: "Ï
Nietzsche åß÷å ôçí ßäéá ðçãÞ Ýìðíåõóçò
ðïõ åß÷å êáé ï Schopenhauer êáé ï
Wagner: ÄçëáäÞ, äåí æùãñÜöéæå, äåí
áíôÝãñáöå, äåí áðïôýðùíå ôéò Ýííïéåò
êáé éäÝåò ôïõ áðü ôõ÷üí ìïíôÝëá ôïõ
ãýñù, åîùôåñéêïý êüóìïõ êáé ôïõ
ðåñéâÜëëïíôïò, áëëÜ áð´ ôï ßäéï ôïõ ôï
üíåéñï. Ôï üíåéñü ôïõ, äçëáäÞ, Þôáí
êáé ç ìõóôéêÞ åêåßíç öëÝâá êáé ðçãÞ,
áðü ôçí ïðïßá áíôëïýóå êáé ç ïðïßá
ôïí åíÝðíåå". ¿óôå, ëïéðüí, ç óôüööá
êáé ç óêÝøç ôïõ Þôáí ôåëéêÜ êáèáñÜ
ïíåéñéêÞò õöÞò, Üðïøç, ìå ôçí ïðïßá
âñéóêüìáóôå êáé åìåßò ðëÞñùò åõèõãñáììéóìÝíïé.
25
È
ÓêÝøåéò ãéá ôç
ìïõóéêÞ åêðáßäåõóç
Ôïõ
ÃéÜííç Êïíôßôóç
26
á ìðïñïýóå íá èåùñçèåß ùò áõôïíüçôï ãåãïíüò üôé óå ðáãêüóìéï åðßðåäï ç êëáóéêÞ ìïõóéêÞ äåí åßíáé áðü ôá
äçìïöéëÝóôåñá åßäç ìïõóéêÞò. Èá ìðïñïýóáí åðßóçò íá ðñïêýøïõí åðé÷åéñÞìáôá üðùò üôé õðÜñ÷åé ðëçèþñá ðïëëþí
êáé äéáöüñùí Üëëùí ìïõóéêþí ñåõìÜôùí
êáé Ýíá áðü áõôÜ, ðïõ åßíáé ç êëáóéêÞ
ìïõóéêÞ êáôÝ÷åé ôï ìåñßäéï ðïõ ôçò áíáëïãåß. ¼ìùò ç áíáöïñÜ óôï ðñïçãïýìåíï ôåý÷ïò, óôï el sistema, äåß÷íåé üôé ôßðïôå äåí åßíáé áõôïíüçôï. ¼óåò èåùñçôéêÝò
áíáëýóåéò, õðïèÝóåéò, óõíÝäñéá, Üñèñá
óôïí ôýðï íá ãñáöôïýí, áñêåß Ýíáò ðåñßåñãïò ôýðïò íá ôá ôéíÜîåé üëá óôïí áÝñá.
Êáé áõôü äåí éó÷ýåé ìüíï óôç ìïõóéêÞ ìáò
ðñáãìáôéêüôçôá áëëÜ êáé óôç ãåíéêüôåñç
ðïëéôéêï-êïéíùíéêï-ïéêïíïìéêï-ðïëéôéóôéêÞ (!) æùÞ ìáò. ¼óïé ëïéðüí âáóßæïíôáé óå èåùñçôéêÝò õðïèÝóåéò êáé -éóìïýò
üëùí ôùí åéäþí áò ðñïóÝîïõí ëßãï ðáñáêÜôù.
ÅðáíáëáìâÜíïõìå óýíôïìá ôá óôáôéóôéêÜ óôïé÷åßá ôçò ÂåíåæïõÝëáò. Ôï 1975
áõôÞ ç ÷þñá ôçò ëáôéíéêÞò ÁìåñéêÞò åß÷å
äõï óõìöùíéêÝò ïñ÷Þóôñåò êáé Ýíá êïéíü
ðåñßðïõ 1000 áêñïáôþí êëáóéêÞò ìïõóéêÞò. ÓÞìåñá, 35 ÷ñüíéá áñãüôåñá, ìåôÜ
ôçí åöáñìïãÞ ôïõ ÓõóôÞìáôïò, ðåñßðïõ
3.000 äÜóêáëïé âñßóêïíôáé óôçí õðçñåóßá 270.000 ìáèçôþí êáé óôéò 24 åðáñ÷ßåò
ôçò ÂåíåæïõÝëáò, 154 ùäåßá äçìéïõñãÞèçêáí åíþ óõíïëéêÜ ôïõëÜ÷éóôïí
1.000.000 ðáéäéÜ Ý÷ïõí äéäá÷èåß ìïõóéêÞ
åíôüò ôïõ åêðáéäåõôéêïý ðëáéóßïõ ðïõ ï
ÁìðñÝïõ îåêßíçóå, åìðíåýóôçêå êáé
åöÜñìïóå. Ïé ìáèçôÝò ôïõ åßíáé ôá ðáéäéÜ
ôùí ðáñáãêïõðüëåùí, ôùí ðéï õðïâáèìéóìÝíùí óõíïéêéþí ôïõ ÊáñÜêáò êáé ôùí
Üëëùí ðüëåùí üðïõ ìÝóù ôçò ìïõóéêÞò
åêðáßäåõóçò ðáñÝ÷åôáé Ýíá ðïëýðëåõñï
ðñüãñáììá êïéíùíéêÞò äéÜóùóçò, ðñïóöÝñïíôáò áñ÷éêÜ ôçí áëëáãÞ óå áôïìéêü åðßðåäï, êáé áõôü ïëïêëçñþíåôáé Ý÷ïíôáò ùò ôåëéêü óôü÷ï ôç ìåôáìüñöùóç
ôçò êïéíùíßáò ùò óýíïëï ìå âÜóç ôá éäáíéêÜ ôçò áëëçëåããýçò êáé ôçò óõíåñãáóßáò. Ôï 80% ôùí ðáéäéþí ðïõ ç äéáäñïìÞ ôçò æùÞò ôïõò ðÝñáóå ìÝóá áðü ôï
El Sistema óõíå÷ßæïõí í' áó÷ïëïýíôáé ìå
ôçí ìïõóéêÞ åßôå ùò åèåëïíôÝò äÜóêáëïé
óôç íÝá ãåíéÜ ôïõ ÓõóôÞìáôïò åßôå ùò
ìÝëç ìéáò áðü ôéò 250 óõìöùíéêÝò ïñ÷Þóôñåò ðïõ õðÜñ÷ïõí óôç ÷þñá áõôÞ.
Åßíáé ç äéêÞ ôïõò óõíåéóöïñÜ óôï üñáìá
ìéáò êáëýôåñçò êïéíùíßáò, áðüññïéá ôçò
åêðáßäåõóçò ðïõ äÝ÷èçêáí. Óôç ÂåíåæïõÝëá óÞìåñá ôùí 25.000.000, Ýíáò
óôïõò åêáôü ðïëßôåò áíÞêåé óå ìßá
ïñ÷Þóôñá êáé ãßíåôáé ç áöïñìÞ þóôå ôï
ðåñéâÜëëïí ôïõ íá Ýñèåé ó' åðáöÞ ìå ôçí
êëáóéêÞ ìïõóéêÞ. ÁðëÜ êáé êáèáñÜ.
Áí åðé÷åéñÞóïõìå ìéá óýãêñéóç ôçò
ÅëëÜäáò ìå ôéò åõñùðáúêÝò ÷þñåò, öôÜíïõìå óôï äõóÜñåóôï óõìðÝñáóìá ðùò
êáé åêåß õóôåñïýìå. Óå êÜèå ìéêñÞ åõñùðáúêÞ ðüëç ôï ðëÞèïò ôùí åêäçëþóåùí
êëáóéêÞò ìïõóéêÞò ðïõ ìðïñåß íá âñåé
êáíåßò åßíáé ìåãÜëï. Óôá ðïëéôéóôéêÜ
êÝíôñá ôùí äÞìùí óå åâäïìáäéáßá, ðåñßðïõ, âÜóç õðÜñ÷ïõí óôï ðñüãñáììá ôïõò
óõíáõëßåò êëáóéêÞò ìïõóéêÞò üðïõ äßíåôáé ç åõêáéñßá óå íÝïõò êáé áêüìá Üãíùóôïõò ìïõóéêïýò íá ðáßîïõí óå êïéíü êáé
öõóéêÜ íá Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá
ãßíïõí ãíùóôïß êáé íá áíáäåé÷ôïýí. Ç
ôåëåõôáßá åìðåéñßá ìáò óôïí Éùíéêü Óýíäåóìï Ýäåéîå üôé ìðïñåß íá äçìéïõñãçèåß
êáé ôïðéêÜ Ýíá ôÝôïéï êïéíü ðïõ ü÷é ìüíï
äåí êïõñÜæåôáé áëëÜ ðáñáêïëïõèåß ìå
éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí ôéò ëéãïóôÝò óõíáõëßåò êëáóéêÞò ìïõóéêÞò ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêáí. Ôá åñùôÞìáôá ëïéðüí ðïõ
ðñïêýðôïõí åßíáé
• ãéáôß ç êëáóéêÞ ìïõóéêÞ åíäéáöÝñåé
óôçí ÅëëÜäá åëÜ÷éóôïõò áíèñþðïõò;
• ðïéïé åßíáé ïé ëüãïé ðïõ óõìâÜëïõí
óå áõôü ôï öáéíüìåíï;
• Áí üíôùò óõìâáßíåé Ýôóé ìðïñåß íá
áëëÜîåé êÜôé êáé ìå ðïéïí Þ ðïéïõò ôñüðïõò;
• Êáé ôÝëïò ãéáôß åðéìÝíïõìå ôüóï
ðïëý óôçí åíáó÷üëçóç Þ óôçí áêñüáóç
ôçò ìïõóéêÞò.
Îåêéíþíôáò áðü ôï ôåëåõôáßï åñþôçìá áò áíáöåñèïýìå óå Ýíá óçìåßùìá
ðïõ áðïóðÜóáìå áðü ôï äéáäßêôõï. "...Ç
åêìÜèçóç åíüò ìïõóéêïý ïñãÜíïõ ìðïñåß íá âåëôéþóåé ôéò åãêåöáëéêÝò ëåéôïõñãßåò, üðùò ðñïêýðôåé áðü áìåñéêáíéêÞ
Ýñåõíá ðïõ Ýäåéîå üôé ç ìïõóéêÞ óõíäÝåôáé ìå ôï ëåêôéêü ÷Üñéóìá êáé ôçí éêáíüôçôá åêìÜèçóçò îÝíùí ãëùóóþí. Óôï
ðáñåëèüí åß÷å ãñáöôåß üôé áêïýãïíôáò
êÜðïéïò Ìüôóáñô Þ ãåíéêþò êëáóéêÞ
ìïõóéêÞ ãßíåôáé åîõðíüôåñïò, áëëÜ äåí
åß÷áí ðñïêýøåé åðáñêÞ óôïé÷åßá ðïõ íá
äåß÷íïõí üôé ç ìïõóéêÞ åíéó÷ýåé ôéò åãêåöáëéêÝò ëåéôïõñãßåò. ÁõôÞ üìùò ç Ýñåõíá
- áíáèåþñçóç äåäïìÝíùí- ôïõ ðáíåðéóôçìßïõ Northwestern âáóßæåôáé óå ðñïçãïýìåíåò ìåëÝôåò ðïõ óõíäÝïõí ôç ìïõóéêÞ åêðáßäåõóç ìå äåîéüôçôåò óôç ãëþóóá, ôï ëüãï, ôç ìíÞìç êáé ôçí ðñïóï÷Þ" 1.
Êáé óõíå÷ßæïõí "...ÊáôÜ ôñüðï áíôßóôïé÷ï ìå ôç óùìáôéêÞ Üóêçóç êáé ôá
åõåñãåôéêÜ áðïôåëÝóìáôÜ ôçò óôïí ïñãáíéóìü, ç ìïõóéêÞ áóêåß ôïí åãêÝöáëï êáé
ôïí êñáôÜ óå öüñìá..." Ýôóé ëïéðüí "...èá
ðñÝðåé íá åðáíåîåôáóèåß ï ñüëïò ôçò
ìïõóéêÞò óôçí ðñïóùðéêÞ áíÜðôõîç ôùí
ðáéäéþí..." êáé üôé "...ôá ó÷ïëåßá èá ðñÝðåé íá êáôáâÜëïõí ðñïóðÜèåéåò åíóùìÜôùóçò ôçò ìïõóéêÞò åêðáßäåõóçò óôï
ðñüãñáììÜ ôïõò..." 2. Åßíáé ãíùóôü üôé
óôçí áñ÷áßá ÅëëÜäá èåùñïýóáí ôç ìïõóéêÞ ùò âáóéêü ìÜèçìá ãéá ôç ìüñöùóç
ôùí íÝùí åíþ áðïôåëåß êïéíÞ ðåðïßèçóç,
óÞìåñá, üôé ôá ðáéäéÜ ðïõ áó÷ïëïýíôáé
ìå ôçí åêìÜèçóç ìïõóéêþí ïñãÜíùí,
ðáñïõóéÜæïõí âåëôéùìÝíåò åðéäüóåéò óå
üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò æùÞò ôïõò óå ó÷Ýóç
ìå ôïõò óõíïìçëßêïõò ôïõò. Åßíáé åðßóçò
ãåãïíüò üôé óå ðïóïóôü 99% (ìå ôçí
åðéöýëáîç üôé äåí Ý÷åé ãßíåé êÜðïéï
óôïé÷åßï ãíùóôü óå åìÜò) óôá ìïõóéêÜ
ó÷ïëåßá (ðåñßðïõ 7.000 ìáèçôÝò öïéôïýí
óÞìåñá óå 42 ó÷ïëåßá) äåí Ý÷ïõí áíáöåñèåß óôïé÷åßá åãêëçìáôéêüôçôáò Þ
÷ñÞóçò íáñêùôéêþí. ¢ñá ç åíáó÷üëçóç
ôùí íÝùí ìå ôç ìïõóéêÞ ìüíï èåôéêÜ óôïé÷åßá Ý÷åé íá äþóåé óôçí áíÜðôõîç ôçò
ðñïóùðéêüôçôÜò ôïõò. Ï ÁìðñÝïõ ìå ôï
el sistema, ðÝôõ÷å äéÜíá.
Ìðïñåß üìùò íá áëëÜîåé ç õðÜñ÷ïõóá êáôÜóôáóç; Áõôü ìðïñåß íá ðñáãìáôïðïéçèåß ìå äýï ôñüðïõò. Ï Ýíáò åßíáé ç
ìïõóéêÞ åêðáßäåõóç ôùí íÝùí êáé ï
Üëëïò ôçò êïéíùíßáò êáé öõóéêÜ ü÷é ìå
ìéá óôåßñá áíôéãñáöÞ ðáñáäåéãìÜôùí
üðùò áõôü ôçò ÂåíåæïõÝëáò. Ï Êüíôáëõ
Ýëåãå üôé áí èÝëïõìå íá ìåôáìïñöþóïõìå
ìéá êïéíùíßá ðñÝðåé ôï ðáéäß íá áñ÷ßæåé
íá áó÷ïëåßôáé ìå ôç ìïõóéêÞ åííÝá ìÞíåò
ðñïôïý íá åìöáíéóôåß óôçí êïéëéÜ ôçò
ìçôÝñáò ôïõ, åííïþíôáò Þ ìÜëëïí åíôïðßæïíôáò ôï ðñüâëçìá óôçí ðáéäåßá (êáé
ôçí ðíåõìáôéêÞ êáëëéÝñãåéá) ôùí ãïíéþí
ôïõ. Ãéá íá ãßíåé áõôü ðñÝðåé íá õðÜñ÷ïõí áßèïõóåò óõíáõëéþí êáé óùóôÞ ìïõóéêÞ åêðáßäåõóç.
Óå ó÷Ýóç ìå ôéò áßèïõóåò, óôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ôçò ðñùôåýïõóáò åßíáé
ëßãåò, åíþ óå ôïðéêü åðßðåäï äåí õðÜñ÷åé
ôßðïôá. Åðßóçò ôá ëéãïóôÜ ùäåßá êáé ïé
ìïõóéêÝò ó÷ïëÝò ðïõ äñáóôçñéïðïéïýíôáé óôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ôçò Í. Éùíßáò,
äåí Ý÷ïõí ôÝôïéá äñáóôçñéüôçôá ðïõ íá
ìðïñåß íá åðçñåÜóåé Þ íá óõìâÜëåé óôçí
áëëáãÞ ôçò õðÜñ÷ïõóáò êáôÜóôáóçò.
ÊÜôé ôÝôïéï èá åß÷å Þäç ðñáãìáôïðïéçèåß. ¸ôóé ç äçìéïõñãßá êáôÜëëçëùí
áéèïõóþí êáé áíôéóôïß÷ùí ìïõóéêþí
éäñõìÜôùí ðïõ èá åðçñåÜóïõí êáé èá
óõìâÜëïõí óôçí áëëáãÞ ðëåýóçò áðïôåëåß æÞôçìá ðñþôçò ðñïôåñáéüôçôáò. Óå
ìéá ÷þñá ðïõ ôßðïôá äåí ëåéôïõñãåß
óùóôÜ, äåí õðÜñ÷åé ðñïãñáììáôéóìüò,
ðïëéôéêÞ âïýëçóç êáé üñáìá, ïé ôïðéêÝò
êïéíùíßåò ìðïñïýí íá ðáßîïõí óçìáíôéêü
ñüëï. Ìðïñïýí íá âåëôéþóïõí ôçí êáôÜóôáóç êáé ãéáôß ü÷é êáé ôç æùÞ ôùí íÝùí,
ìå ôçí åêðáßäåõóç êáé ôçí áêñüáóç ôçò
ìïõóéêÞò 3. Åðáíåñ÷üìáóôå ìå ôï ðáñÜäåéãìá ôçò ÂåíåæïõÝëáò üðïõ ç åãêëçìáôéêüôçôá åßíáé êáé óÞìåñá ìåãÜëç 4, óõíáíôïýìå üìùò ðëÝïí êáé ðåñéðôþóåéò üðùò
ôïõ ËåíÜñ Áêüóôá, ðïõ æïýóå óå áíáìïñöùôÞñéï óôï ÊáñÜêáò, ùò ÷ñÞóôçò
óêëçñþí íáñêùôéêþí êáé ìå êáôáäßêåò
áêüìç êáé ãéá Ýíïðëç ëçóôåßá åíþ óÞìåñá,
èåùñåßôáé Ýíáò áðü ôïõò êáëýôåñïõò ìïõóéêïýò ôçò Ïñ÷Þóôñáò Óéìüí ÌðïëéâÜñ.
¼óïí áöïñÜ ôá äýï ðñþôá åñùôÞìáôá ðïõ áíáöÝñèçêáí áí êáé èá ìðïñïýóáìå íá äþóïõìå ðïëëÝò áðáíôÞóåéò
óçìåéþíïõìå ìüíï üôé ç ìïõóéêÞ êáé ï
êéíçìáôïãñÜöïò ùò ïé åõêïëüôåñá ðñïóâÜóéìåò ôÝ÷íåò ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí êáé
ùò åìðïñéêü ðñïúüí 5 êáé áêïëïýèçóáí
ôïõò íüìïõò ôçò áãïñÜò äçëáäÞ ðùëïýíôáé ãéá íá êåñäßóïõí áõôïß ðïõ ðáñÜ-
ãïõí ôï ðñïúüí. Ïé ðùëÞóåéò ôïõ ðñïúüíôïò äåí åßíáé áðáñáßôçôï íá óõìâáäßæïõí ìå ôçí áíôßóôïé÷ç ðïéüôçôá. ÐñÝðåé
üìùò íá óçìåéþóïõìå üôé êáé óôéò õðüëïéðåò åõñùðáúêÝò ÷þñåò ðïõ éó÷ýïõí ïé
ßäéïé êáíüíåò ôçò áãïñÜò, ôï êïéíü ðïõ
ðáñáêïëïõèåß êëáóéêÞ ìïõóéêÞ åßíáé
óáöþò ìåãáëýôåñï. ÅðïìÝíùò äåí öôáßåé
ìüíï áõôü áëëÜ åßíáé êáé èÝìá ãåíéêüôåñç
åêðáßäåõóçò ôçò êïéíùíßáò.
¼óïí áöïñÜ ôçí ìïõóéêÞ åêðáßäåõóç
óôçí ÅëëÜäá õðÜñ÷ïõí êáé åäþ ðïëëÝò
áäõíáìßåò. Ìðïñåß íá óõíáíôÞóåé ï
óðïõäáóôÞò êáëïýò äáóêÜëïõò êáé êáëÜ
ìïõóéêÜ éäñýìáôá üðïõ ìðïñïýí íá ïëïêëçñþóåé ôéò óðïõäÝò ôïõ ìå éêáíïðïéçôéêÜ áðïôåëÝóìáôá üìùò ôá ðñïâëÞìáôá
åßíáé óïâáñÜ êáé ÷ñåéÜæïíôáé ñéæéêÝò
áëëáãÝò. ¸ôóé:
á. Ç ìïõóéêÞ åêðáßäåõóç åßíáé óôï
óýíïëü ôçò éäéùôéêÞ õðüèåóç. Ôá ôìÞìáôá ìïõóéêþí óðïõäþí ðïõ éäñýèçêáí äåí
ôüëìçóáí ìÝ÷ñé óÞìåñá íá áó÷ïëçèïýí
ìå ôï âáóéêü ðñüâëçìá ðïõ åßíáé ç ðáñáãùãÞ ìïõóéêþí ãéá ôéò óõìöùíéêÝò ïñ÷Þóôñåò êáé ìïõóéêïðáéäáãùãþí, ãéá ôç
óôåëÝ÷ùóç áíôéóôïß÷ùí èÝóåùí êáèçãçôþí êáé äáóêÜëùí óôçí åêðáßäåõóç. Ç
âáóéêÞ ìïõóéêÞ åêðáßäåõóç ãßíåôáé
ëïéðüí, áðü ôá ùäåßá ôá ïðïßá åßíáé
åãêëùâéóìÝíá (ìå íüìï ôçò ÷ïýíôáò ôïõ
1968) óôï Õðïõñãåßï Ðïëéôéóìïý êáé
åßíáé áäéáâÜèìçôá. ÉäéùôéêÞ åêðáßäåõóç
âÝâáéá, óçìáßíåé êáé áêñéâÞ åêðáßäåõóç
Üñá ãéá ëßãïõò Þ ãéá üóïõò áíôÝîïõí íá
öôÜóïõí ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò. ÌÜëéóôá óôï
Üã÷ïò ôïõò íá ðñïóåëêýóïõí ìáèçôÝò ôá
éäéùôéêÜ ùäåßá êÜíïõí äýï óçìáíôéêÜ
ëÜèç, äåí Ý÷ïõí åñáóéôå÷íéêÜ ôìÞìáôá
åêìÜèçóçò ïñãÜíùí êáé õðïâáèìßæïõí
ôçí ðïéüôçôá ôçò åðáããåëìáôéêÞò åîåéäßêåõóçò. Ç ðáñÝìâáóç ôùí äÞìùí óôçí
ðñïóöïñÜ êáëýôåñçò åêðáßäåõóçò èá
ìðïñïýóå íá åßíáé ïõóéáóôéêÞ. Ðñþôá ìå
êáëýôåñç ðïéüôçôá óðïõäþí êáé öõóéêÜ
ìå ÷áìçëüôåñï äßäáêôñï. ¼ìùò ïé ãíùóôÝò ðåëáôåéáêÝò ó÷Ýóåéò, êáôÜñá ôçò
íåïåëëçíéêÞò ðñáãìáôéêüôçôáò (åßíáé
ãíùóôÞ ç áðüëõóç êáëëéôå÷íéêïý äéåõèõíôÞ äçìïôéêïý ùäåßïõ óå äÞìï ôçò
ÁèÞíáò, ãéáôß ôï ùäåßï åß÷å ðÜíù áðü
500 ìáèçôÝò ìå áðïôÝëåóìá íá ëéãïóôÝøåé ç ðåëáôåßá ôùí éäéùôéêþí ùäåßùí
ôçò ðåñéï÷Þò) Ý÷ïõí åìðïäßóåé ôçí åîÝëéîç
áõôïý ôïõ èåóìïý. ÐáñÜëëçëá ðïëëÜ äçìïôéêÜ ùäåßá áíôéìåôùðßæïõí óÞìåñá,
óïâáñÜ ðñïâëÞìáôá óôç ëåéôïõñãßá ôïõò
ãéáôß äåí åß÷áí ðñïâëÝøåé ôïí éóïóêåëéóìü åóüäùí - åîüäùí.
â. Ç õëéêïôå÷íéêÞ õðïäïìÞ ôùí
ùäåßùí åßíáé óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò áíåðáñêÞò åíþ ïé êáèçãçôÝò áìåßâïíôáé
åîåõôåëéóôéêÜ. Äåí õðÜñ÷ïõí ïñ÷Þóôñåò
ãéá ôçí Üóêçóç ôùí ìáèçôþí êáé ïé
÷ïñùäßåò åßíáé áíåðáñêåßò.
ã. Ôá ÌÌÅ óå ó÷Ýóç ìå ôçí ìïõóéêÞ
äéáìïñöþíïõí-åêðáéäåýïõí Üñá êáé
êáôåõèýíïõí ôï êïéíü óå óõãêåêñéìÝíåò
åðéëïãÝò. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç åìöÜíéóç
ôùí äéáãùíéóìþí ôñáãïõäéïý óôçí ôçëåüñáóç ãÝìéóå ôá ùäåßá ìå óðïõäáóôÝò
"åëáöñïý"(;) ôñáãïõäéïý (ôï âáñý ôï
áöÞíïõìå ãéá áñãüôåñá) êáé êáèçãçôÝò
ðïõ ïé ãíþóåéò ôïõò áìöéóâçôïýíôáé.
ä. ÔÝëïò óå ó÷Ýóç ìå ôçí áêñüáóç
ôçò ìïõóéêÞò, ðüóïé áêñïáôÝò áðïëáìâÜíïõí óÞìåñá ôéò áð' åõèåßáò ìåôáäüóåéò
áðü óõíáõëßåò êëáóéêÞò ìïõóéêÞò ôïõ
åîùôåñéêïý. Ïé áíôßóôïé÷åò ìåôáäüóåéò
áðü ôï Çñþäåéï Þ Üëëïõò óõíáõëéáêïýò
÷þñïõò Ý÷ïõí ôåëåéþóåé ãéá ôï åëëçíéêü
ñáäéüöùíï åäþ êáé ðïëëÜ ÷ñüíéá ìå áðïôÝëåóìá ãéá íá áðïëáýóåé êáíåßò óõíáõëßá Þ Ýíá ðïéïôéêü ãåíéêüôåñá ôçëåïðôéêü
ðñüãñáììá óôçí ôçëåüñáóç ðñÝðåé Þ íá
îåíõ÷ôÞóåé Þ íá ðåñéìÝíåé ôï åðüìåíï
ÐÜó÷á. Áíôßèåôá ç ðñïâïëÞ óõãêåêñéìÝíùí åéäþí ìïõóéêÞò, ãßíåôáé êáèçìåñéíÜ
êáé üëåò ôéò þñåò.
Áí êáé ôéò ôåëåõôáßåò äåêáåôßåò Ý÷åé
ãßíåé ôåñÜóôéá ðñüïäïò óôïí ôïìÝá ôçò
êëáóéêÞò ìïõóéêÞò êáé óôç ÷þñá ìáò ìå
ôéò áßèïõóåò óõíáõëéþí ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí, õóôåñïýìå óå ðïëëÜ åðßðåäá. Ç
ðïëéôåßá óå êåíôñéêü åðßðåäï äåí áíáëáìâÜíåé ðñùôïâïõëßåò, ç êáñáìÝëá ìå ôçí
ïéêïíïìéêÞ êñßóç öïñéÝôáé ðïëý ôåëåõôáßá êáé ÷þñïé üðùò ç óôÝãç ãñáììÜôùí
êáé ôå÷íþí ðïõ åãêáéíéÜóèçêå ðñüóöáôá
áðü ôï ßäñõìá ÙíÜóç äçìéïõñãïýíôáé
áðü ôçí éäéùôéêÞ ðñùôïâïõëßá. Ç åêðáßäåõóç äå ìå ôçí åõñýôåñç Ýííïéá Ý÷åé áíáôåèåß êáé áõôÞ óôçí éäéùôéêÞ ðñùôïâïõëßá
ìå ôá ãíùóôÜ áðïôåëÝóìáôá ðïõ Þäç
áíáöÝñèçêáí. Ãéá ôçí áíÜãêç ôçò êáëëéôå÷íéêÞò Ýêöñáóçò êáé äçìéïõñãßáò èá
áíáöåñèïýìå óå åðüìåíï óçìåßùìá.
1. Ç ìïõóéêÞ åêðáßäåõóç âåëôéþíåé ôéò åãêåöáëéêÝò ëåéôïõñãßåò, ÔåôÜñôç, 21 07 2010, Åíüôçôá:
Õãåßá, http://news.ert.gr/el/ygeia/eidiseis/38720i-mousiki-ekpaideysi-beltionei-tis-egkefalikesleitourgies.
2. http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=33
& artId=310371&dt=24/07/2010 #ixzz0ujKP8rzf
3. ÐñÝðåé íá óçìåéþóïõìå üôé êáé Üëëåò äñáóôçñéüôçôåò ôùí íÝùí üðùò ï áèëçôéóìüò ìðïñïýí íá óõìâÜëïõí óå áõôÝò ôéò áëëáãÝò áëëÜ
áõôü åßíáé èÝìá åíüò Üëëïõ óçìåéþìáôïò.
4. Ôï 2009 äïëïöïíÞèçêáí óôç ÂåíåæïõÝëá
16.047 ðïëßôåò.
5. Åßíáé åõíüçôç ç ôïðïèÝôçóç üôé áõôÝò ïé
ôÝ÷íåò åßíáé êáé éäåïëïãéêü üðëï ôçò åêÜóôïôå
Üñ÷ïõóáò ôÜîçò, áëëÜ äåí åßíáé áöïñÜ áõôü ôï
óçìåßùìá.
27
Áýãïõóôï ôáîßTäåøáïíãéáðåñáóìÝíï
Üëëç ìéá öïñÜ, ìáæß ìå
ÁÍÁÖÏÑÅÓ ÓÔÇ ÌÉÊÑÁÓÉÁ
H AíôáëëáãÞ
ôùí ðëçèõóìþí:
áíáãêáßï êáêü Þ
ç äéêáßùóç
ôïõ Ðñïóöõãéêïý
Åëëçíéóìïý;
ôïõ
×Üñç ÓáðïõíôæÜêç
ôïõò óõìðáôñéþôåò ìïõ, óôéò áîÝ÷áóôåò ðáôñßäåò. Óôç ÓðÜñôç öèÜóáìå
íùñßò ôo áðüãåõìá ôçò 22áò ôïõ ìçíüò
Ýðåéôá áðü Ýíá áñêåôÜ êïðéáóôéêü
ôáîßäé, ëüãù ôçò ìåãÜëçò æÝóôçò. Êáôáëýóáìå óôï åðéâëçôéêü Isparta hotel.
Êáèþò âñÜäéáæå êáé ï Áíôßôáõñïò
êáôÝâáæå ôç æùïãüíá äñïóéÜ ôïõ
áêïýóôçêå ôï êáíüíé! Ïé ìïõóïõëìÜíïé ãéüñôáæáí ôï ÑáìáæÜíé êáé ôï êáíüíé óÞìáéíå ôç ëÞîç ôçò íçóôåßáò êáé
ôçí Ýíáñîç ôùí åêäçëþóåùí ðïõ ãßíïíôáí óå ìéá ìåãÜëç ðëáôåßá, äßðëá óôï
îåíïäï÷åßï. ¸ðáéæáí ðáñáäïóéáêÜ
óõãêñïôÞìáôá êáé ðüôå ðüôå åêöùíïýíôáí ëüãïé. ÐÞãáìå êé' åìåßò. Ìüëéò ìáò
åßäáí ìáò êáëùóüñéóáí åõãåíéêÜ êáé
ìáò ïäÞãçóáí óôçí ðñþôç óåéñÜ ëïãßæïíôÜò ìáò ùò åðéóÞìïõò. ¸íáò Ôïýñêïò íôõìÝíïò ôçí ðáñáäïóéáêÞ ôïõ
óôïëÞ Þëèå êïíôÜ ìáò. Óôç ñÜ÷ç ôïõ
êïõâáëïýóå Ýíá ôåñÜóôéï äï÷åßï, ðïõ
Ýìïéáæå ìå ëáãÞíé. Ìå ìéá üìïñöç
öéãïýñá óáí õðüêëéóç Ýöåñå ôï äï÷åßï
ìðñïóôÜ ôïõ êé Ýñéîå óå Ýíá ðëáóôéêü
êýðåëëï ðïõ êñáôïýóå, ôï åèíéêü ðïôü
ôçò Ôïõñêßáò, ôï ôóÜé -åéäéêü ñüöçìá
ðïõ ðñïóöÝñåôáé áäéáêñßôùò þñáò
êáé ðïëëÝò öïñÝò- êáé ìáò êÝñáóå...
Åõ÷áñéóôÞóáìå êáé ðñïóçëùèÞêáìå
óôï èÝáìá.
Óå ëßãï óôáìÜôçóáí ôá üñãáíá êé
áíÝâçêå óôï âÞìá êÜðïéïò ïìéëçôÞò.
¢ñ÷éóå íá âãÜæåé ëüãï. Öáéíüôáí íá
ôïí óõíåðáßñíåé ôï èÝìá ôïõ. Êáôáëáâáßíïíôáò áñêåôÜ ôç ãëþóóá áíôéëçöèÞêáìå üôé ï ñÞôïñáò áíôéðñïóþðåõå ôçí ÏñãÜíùóç ôùí åî ÁíôáëëáãÞò
Ôïýñêùí. Öáßíåôáé ðùò ç ïñãÜíùóç
åß÷å åðéëÝîåé ôç ÓðÜñôç ãéá íá ðñïâÜëåé ôá áéôÞìáôÜ ôçò, áöïý óôçí ðüëç
êáôïéêïýí - óôá óðßôéá ôùí ÅëëÞíùí áñêåôïß Ôïýñêïé ðñüóöõãåò áðü ôçí
ÁíôáëëáãÞ ôïõ 1923, ðïõ Þñèáí áðü
ôçí ðåñéï÷Þ, ôùí Ãñåâåíþí êáé ïé ïðïßïé
ìéëïýí êáëÜ ÅëëçíéêÜ. Áõôïß åõãåíéêÜ,
üôáí Ýãéíáí ïé óõóôÜóåéò, ìáò êÜëåóáí
êáé óôá óðßôéá ôïõò (ôá óðßôéá ôùí
îåñéæùìÝíùí ÅëëÞíùí).
Ç êÜðùò ìáêñÜ åéóáãùãÞ ìïõ
èÝëåé íá åóôéÜóåé óôçí áöïñìÞ ðïõ ìïõ
äüèçêå ãéá íá ãñÜøù áõôü ôï Üñèñï,
ôï ïðïßï ëßãï ßóùò Ý÷åé îåöýãåé áðü ôï
ðëáßóéï ôùí ðñïçãïýìåíùí ðïõ åðéêåíôñþíïíôáí óôïí ðïëéôéóìü. ÁëëÜ
íïìßæù ôßðïôå äåí åßíáé åíôåëþò áõôüíïìï ïýôå ï ðïëéôéóìüò, áöïý óõíáñôÜôáé êáé áëëçëïåîáñôéÝôáé, ìå ðïëëÜ
Üëëá ðñÜãìáôá.
Ç ÁíôáëëáãÞ, ç "Õðï÷ñåùôéêÞ
ÁíôáëëáãÞ" ôùí ðëçèõóìþí ÅëëÜäáòÔïõñêßáò åßíáé ìéá óýìâáóç ðïõ õðïãñÜöçêå óôç ËùæÜíç, ôçí 30ç Éáíïõáñßïõ 1923, áíÜìåóá óôçí ÅëëÜäá êáé
ôçí Ôïõñêßá, ùò ðéêñÞ åðéóöñÜãéóç
ôùí ïëÝèñéùí ãéá ôçí ÅëëÜäá óõíåðåéþí áðü ôç ÌéêñáóéáôéêÞ ÊáôáóôñïöÞ ôïõ 1922 êáé ïñßæåé ôçí õðï÷ñåùôéêÞ ìåôáêßíçóç ÅëëÞíùí êáé
Ôïýñêùí, áðü ôçí Ôïõñêßá êáé ôçí ÅëëÜäá áíôßóôïé÷á, ìå åîáßñåóç ôïõò ðñï
ôïõ 1918 äéáìÝíïíôáò óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç ¸ëëçíåò, ìáæß ìå ôïõò êáôïßêïõò ôùí íçóéþí ºìâñïò êáé ÔÝíåäïò
áðü ôç ìéá êáé ôïõò ìïõóïõëìÜíïõò, ôï
èñÞóêåõìá, êáôïßêïõò ôçò Äõô. ÈñÜêçò áðü ôçí Üëëç, ïé ïðïßïé èá ìðïñïýóáí íá ðáñáìåßíïõí óôïí ôüðï ôïõò.
Ç Õðï÷ñåùôéêÞ ÁíôáëëáãÞ äéåêäéêåß ùò éäÝá êáé ùò åêôÝëåóç ìéáí
ðáãêüóìéá ðñùôïôõðßá. Êáé ðñïçãïõìÝíùò åß÷áí õðÜñîåé áíôáëëáãÝò ðëçèõóìþí -êáé èá åðáíáëáìâÜíïíôáí
óôï ìÝëëïí- áíÜìåóá êõñßùò óå ãåéôíéÜæïõóåò ÷þñåò ôçò ÂáëêáíéêÞò
(ÅëëÜäá - Âïõëãáñßá, Ôïõñêßá - Âïõëãáñßá ê.ë.ð.), áëëÜ áõôÞ ôçò ËùæÜíçò
äåí Þôáí åèåëïýóéá, Þôáí õðï÷ñåùôéêÞ.
ÏõóéáóôéêÜ äçëáäÞ åñÞìçí ôùí áíôáëëáóóüìåíùí ðëçèõóìþí ðÜñèçêáí
¢öéîç ðñïóöýãùí åî áíôáëëáãÞò óôç Èåóóáëïíßêç
28
áðïöÜóåéò, ðïõ üñéæáí ôç æùÞ ôïõò êáé
ôï ìÝëëïí ôùí ðáéäéþí ôïõò óå Üëëç ãç,
óå Üëëá ìÝñç.
¸ôóé 250.000 Þ êáé ëßãï ðåñéóóüôåñïé ¸ëëçíåò, ðïõ åß÷áí ðáñáìåßíåé
óôïí Ðüíôï, óôçí Êáððáäïêßá êáé ôçí
ÁíáôïëéêÞ ÈñÜêç, êõñßùò, áíôáëëÜóóïíôáí ìå 350.000 - 400.000 Ôïýñêïõò
ôçò Ìáêåäïíßáò, ôçò ÊñÞôçò, ôçò ÌõôéëÞíçò, ìÝóá óå äéÜóôçìá 2 ÷ñüíùí
(áðü ôï ÌÜéï ôïõ 1923 ùò ôï 1925).
Äåí õðïëïãßæïíôáé âÝâáéá ôï 1.000.000
ìéêñáóéáôþí ðïõ Þäç, êÜôù áð' ôéò
÷åéñüôåñåò óõíèÞêåò, ìå ôç öùôéÜ óôá
ìÜôéá, åß÷áí Þäç öôÜóåé óôçí ÅëëÜäá
áðü ôç Óìýñíç êáé ôá ðáñÜëéá, ôéò ðåñéï÷Ýò áð' üðïõ õðï÷ùñïýóå ï åëëçíéêüò
óôñáôüò, êé áêüìç áðü ôçí Ðáìöõëßá,
ôçí Êáñßá, ôç Ëõêßá, ôçí Ðéóéäßá ê.ë.ð.
Ðïëëïß Þóáí åêåßíïé ðïõ êáôáäßêáóáí óôçí ÅëëÜäá êáé ôï åîùôåñéêü
áõôÞ ôçí óýìâáóç: "×ñçóéìïðïßçóáí
ôïõò áíèñþðïõò óá æþá" Þôáí ç óõíçèéóìÝíç êñéôéêÞ. Êé áóöáëþò áí äïýìå
ôï ðñÜãìá áðü ôçí êáèáñÜ áíèñùðéóôéêÞ ôïõ ðëåõñÜ, åß÷áí äßêéï. ÁëëÜ óå
ôüóï êñßóéìåò ðåñéüäïõò êáé ìÜëéóôá
üôáí õðÜñ÷åé ôï ôåôåëåóìÝíï ìéáò
öïâåñÞò Þôôáò, èá ðñÝðåé íá äåé êáíåßò
ôï æÞôçìá êé áðü Üëëåò ðáñáìÝôñïõò.
Á) ¹äç óôçí ÅëëÜäá åß÷å Ýñèåé, ìå
ôïí ôñüðï ðïõ åß÷å Ýñèåé, ôï 80% ðåñßðïõ ôùí Åëëçíïñèïäüîùí ôçò Ìéê.
Áóßáò. Ôï íá ìçí ðñï÷ùñÞóåé êáíåßò
óôçí õðïãñáöÞ ôçò óõìöùíßáò êáé íá
ôçí áñíçèåß èá ìðïñïýóå íá ãßíåé ìüíï
áí ç ÅëëÜäá êÞñõóóå ôïí ðüëåìï óôçí
Ôïõñêßá êáé... ôçí íéêïýóå, Ýôóé þóôå
íá åðéâÜëåé êáé ôçí åðéóôñïöÞ ôùí
îåñéæùìÝíùí óôéò åóôßåò ôïõ. Êáé öõóéêÜ áí áêüìç åß÷å êáé ðëÞñç ôç óôÞñéîç
ôùí ðáëáéþí óõììÜ÷ùí ôçò ðïõ âÝâáéá
äåí ôç åß÷å ðéá.
Â) Ç Ôïõñêßá ôïõ ÊåìÜë óôç ëïãéêÞ ôùí Íåüôïõñêùí èá Þèåëå áóöáëþò
Ýíá áðüëõôá ïìïãåíïðïéçìÝíï êñÜôïò,
÷ùñßò îÝíåò åèíüôçôåò (¸ëëçíåò, Áñìåíßïõò ê.ë.ð.). ¼ìùò áðü ôçí Üëëç
ðëåõñÜ ðüóï åýêïëï èá ôçò Þôáí í'
áíôÝîåé êé Üëëïõò ðñüóöõãåò, êáèþò
ìåôÜ ôéò óõíå÷åßò Þôôåò ôçò, ùò ÏèùìáíéêÞ Áõôïêñáôïñßá êáé ôç óõññßêíùóÞ
ôçò êáôÝöèáíáí óõíå÷þò ìïõóïõëìÜíïé áðü ôç ÂáëêáíéêÞ êé áðü ôçí Áóßá.
Ïé Ôïýñêïé ôçò Ìáêåäïíßáò äåí Þóáí
ëßãïé, üðùò åéðþèçêå, êé ü÷é ìüíï áõôü,
äåí Þóáí öôù÷ïß êáé ðáñßåò, Þóáí ãáéïêôÞìïíåò, åß÷áí êáëÝò ó÷Ýóåéò ìå ôï
åëëçíéêü óôïé÷åßï êáé äå èá Þèåëáí íá
ðÜíå óôçí Ôïõñêßá, ãéá íá îåêéíÞóïõí
áðü ôï ìçäÝí. ¸÷åé äåé êáíåßò, áëÞèåéá,
êáé áðü áõôÞ ôç óêïðéÜ ôï èÝìá;
Ã) Ç ÅëëÜäá êáèçìáãìÝíç êáèþò
Þôáí êéíäýíåõå ðëÝïí íá ôá ÷Üóåé üëá,
áí äåí åãêáèéóôïýóå ôïõò ðñüóöõãåò
Ãõíáßêåò, áðüãïíïé ôùí åî áíôáëëáãÞò
ìïõóïõëìÜíùí ôùí Ãñåâåíþí,
ìðñïóôÜ óå åãêáôáëåëåéììÝíç êáôïéêßá
ÅëëÞíùí óôç ÓðÜñôç Ðéóéäßáò
óå åõáßóèçôåò ðåñéï÷Ýò, üðùò Þôáí
âÝâáéá ç Ìáêåäïíßá êáé ç ÈñÜêç êáé
äåí ôéò Ýäéíå ôç ìåãÜëç ðëåéïøçößá óå
ó÷Ýóç ìå ôéò õðÜñ÷ïõóåò ìåéïíüôçôåò.
Ï ÅëåõèÝñéïò ÂåíéæÝëïò, áñ÷çãüò
ôçò ÅëëçíéêÞò áíôéðñïóùðåßáò, öÜíçêå íá õðïóôçñßæåé ôçí áíôáëëáãÞ, üóï
ôïõëÜ÷éóôïí ôçí õðïóôÞñéæáí êáé ïé
Ôïýñêïé, ïé ïðïßïé üìùò ôåëéêÜ èá Þôáí
åõ÷áñéóôçìÝíïé áí ãéíüôáí êÜôé êáé
ôåëéêÜ óêÜëùíå ôï ðñÜãìá.
ÂÝâáéá êÜðïéïé èá ôïõ áíáæçôïýóáí åõèýíåò - ðçãáßíïíôáò ðñïò ôá
ðßóù- ãéáôß äÝ÷èçêå íá óôåßëåé ôï óôñáôü, åí ïíüìáôé ôçò ÁíôÜíô, ãéá íá ôçñÞóåé ôçí ôÜîç óôç Óìýñíç ôï 1919, ðñÜãìá ðïõ óôçí ðïñåßá, áðü ôá ôñáãéêÜ
ëÜèç ðïõ Ýãéíáí áðü ôïõò äéáäü÷ïõò
ôïõ, ïäÞãçóå óôçí ÊáôáóôñïöÞ êáé
ôïí îåñéæùìü!
¼ìùò, åéëéêñéíÜ, ðñéí ôïí Á´
Ðáãêüóìéï ðüëåìï êáé ôá ó÷Ýäéá ôùí
Íåüôïõñêùí ãéá ôçí åîáöÜíéóç ôùí
ìåéïíïôÞôùí, ðüóï åýêïëï èá Þôáí íá
äéáôçñçèïýí ïé åëëçíéêïß ðëçèõóìïß
óôç Ì. Áóßá;
Ä) Ç óõíèÞêç Õðï÷ñåùôéêÞò
ÁíôáëëáãÞò ôùí ðëçèõóìþí, Þ áëëéþò
óõíèÞêç ôçò ËùæÜíçò åß÷å êáé êÜðïéá
êáëÜ ãéá ôçí ÅëëÜäá, áí êáé Þôáí ç
çôôçìÝíç. ÊñáôÞèçêå ç ÄõôéêÞ ÈñÜêç
êáé ôá íçóéÜ ÓÜìïò, Éêáñßá, ×ßïò,
ÌõôéëÞíç, ËÞìíïò, ðïõ ïé ìåãÜëåò äõíÜìåéò ìåôÜ ôç óõíèÞêç ôïõ Ëïíäßíïõ
åß÷áí áðïöáóßóåé ìåí íá äïèïýí óôçí
ÅëëÜäá, áëëÜ åßíáé ãíùóôü üôé ç Ôïõñêßá ïõäÝðïôå åß÷å êõñþóåé áõôÞí ôçí
óõíèÞêç.
ÂÝâáéá äåí åîåëß÷èçêáí üëá ïìáëÜ
ìåôÜ ôç óõíèÞêç ôçò ËùæÜíçò. Ïé
Ôïýñêïé ìå äéÜöïñá ôåñôßðéá êáé
ôåëåéùôéêÜ ìå ôç "íý÷ôá ôùí êñõóôÜëëùí", ôï ÓåðôÝìâñç ôïõ 1955 åîáíÜãêáóáí ôïõò ¸ëëçíåò ôçò Ðüëçò óå
"åêïýóéá" Ýîïäï êé åôïõñêïðïßçóáí
ó÷åäüí åîïëïêëÞñïõ ôá íçóéÜ ºìâñï
êáé ÔÝíåäï (1). Êáé öõóéêÜ ç äéåèíÞò
êïéíüôçôá äåí áíôÝäñáóå, üðùò äåí åß÷å
áíôéäñÜóåé êáé óôç óöáãÞ ôïõ 1922.
Åäþ üìùò ôßèåôáé ôï åñþôçìá: ôåëéêÜ
ðïéïò ùöåëÞèçêå áðü ôçí ÁíôáëëáãÞ;
¼ëïé ïé éóôïñéêïß ìåëåôþíôáò ôá
ðïëéôéêÜ, åèíïëïãéêÜ êáé ïéêïíïìéêÜ
ïöÝëç óõìöùíïýí óôç äéáðßóôùóç üôé
ìå ôï 1.250.000 ðñüóöõãåò ç ìçôÝñá
ÅëëÜäá ðÞñå âáèéÜ áíÜóá, åßäå áíÜðôõîç, ìå ôéò âéïìç÷áíßåò ðïõ éäñýèçêáí áðü ôïõò ðñüóöõãåò êáé ôçí áðáó÷üëçóç ôïõ óõíïëéêïý ðëçèõóìïý,
åîåëß÷èçêå ôá÷ýôáôá, ïñãáíþèçêå
áìõíôéêÜ êé áðÝäåéîå ðïëý ãñÞãïñá ôçí
áîßá ôçò óôïí áíôéöáóéóôéêü áãþíá
ôïõ 1940. ÏõäÝðïôå Üëëïôå óôçí éóôïñßá ôçò õðÞñîå ôüóï óõìðáãÞò, ôüóï
ïìïãåíïðïéçìÝíç.(2).
Êáé ç Ôïõñêßá; Êëõäùíéæüìåíç
óõíå÷þò áðü ôéò åóùôåñéêÝò Ýñéäåò
êåìáëéêþí êáé éóëáìéóôþí, êáé ìå ôï
óôñáôéùôéêü êáôåóôçìÝíï íá êõñéáñ÷åß
óôï âáèý êñÜôïò, Ýìåíå ðÜíôá êáèõóôåñçìÝíç êáé öõóéêÜ ðñüèõìç íá äßíåé
ôç âïÞèåéÜ ôçò Üìåóá Þ Ýììåóá óôïõò
óõíåðåßò Üóðïíäïõò ößëïõò ôçò, ôïõò
Ãåñìáíïýò.
ÈÝìáôá âÝâáéá óáí êé áõôü ðïõ ìå
óõíôïìßá åîåôÜóáìå äåí åßíáé óùóôü íá
ðáñïõóéÜæïíôáé "åðß ôñï÷Üäçí"
Áðïôåëïýí óçìáíôéêü êåöÜëáéï ôçò
Éóôïñßáò ìáò êáé áðáéôïýí øý÷ñáéìç,
üóï êé áíôéêåéìåíéêÞ ðñïóÝããéóç, ìå
äßêáéç áíÜëõóç ôùí ðáñáìÝôñùí ôïõò
êáé ìå óôü÷ï ðÜíôïôå ôçí åõáéóèçôïðïßçóç ôùí íÝùí ìáò ãéá ôçí éóôïñßá
êáé ôçí ðïëéôéóìéêÞ êëçñïíïìéÜ ôïõò.
Óçìåéþóåéò
(1) Óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç Ýìåéíáí
ðåñßðïõ 125.000 Åëëçíïñèüäïîïé, áðü ôïõò
ïðïßïõò 26.000 åß÷áí ôçí åëëçíéêÞ éèáãÝíåéá. ÓÞìåñá äå öèÜíïõí ôéò 3.000. Óôçí
ºìâñï æïýóáí ðåñßðïõ 7.000 Åëëçíïñèüäïîïé êáé óôçí ÔÝíåäï 1.400. ÓÞìåñá; ÅëÜ÷éóôåò åêáôïíôÜäåò óõíïëéêÜ. Êáé âÝâáéá ïé
ìïõóïõëìÜíïé ôçò Äõô. ÈñÜêçò åíþ Þôáí
90.000 ðåñßðïõ óÞìåñá åßíáé ðïëý ðåñéóóüôåñïé!
(2) Ôá óôáôéóôéêÜ óôïé÷åßá ôïõ 1912
ðáñïõóéÜæïõí ôç Ìáêåäïíßá íá Ý÷åé 42,6%
¸ëëçíåò, 39,4% ìïõóïõëìÜíïõò, 9,9%
óëáõüöùíïõò êáé 8,1% ëïéðïýò (êõñßùò
Åâñáßïõò).
Ôï 1926 ôá ðïóïóôÜ áíáôñÝðïíôáé
Üñäçí: ¸ëëçíåò 88,8%, óëáõüöùíïé 5,1%,
äéÜöïñïé 6,00%, ìïõóïõëìÜíïé 0, 1%.
(3) Ãéá ôçí éóôïñßá áíáöÝñïõìå üôé ç
ÓõíèÞêç ôçò ËùæÜíçò õëïðïéÞèçêå õðü ôçí
áéãßäá ôçò êïéíùíßáò ôùí Åèíþí (Ê.Ô.Å).
Éäéáßôåñç óçìáóßá Ý÷åé áðïêôÞóåé äéá÷ñïíéêÜ ôï ðñþôï ôçò Üñèñï ðïõ ëÝåé: "Áðü 1çò
ÌáÀïõ 1823 áðïöáóßæåôáé ç õðï÷ñåùôéêÞ
áíôáëëáãÞ ôùí Ôïýñêùí õðçêüùí åëëçíéêïý ïñèüäïîïõ äüãìáôïò êáé ôùí ÅëëÞíùí
õðçêüùí ìïõóïõëìáíéêÞò èñçóêåßáò..." êáé
ôï äåýôåñï: "åîáéñïýìåíïé" èåùñïýíôáé:
á) ïé ¸ëëçíåò, ïé åãêáôåóôçìÝíïé óôçí
Êùíóôáíôéíïýðïëç ðñï ôçò æùÞò 30çò
Ïêôùâñßïõ 1918 êáé
â) ïé ìùáìåèáíïß êÜôïéêïé ôçò ÄõôéêÞò
ÈñÜêçò". Ëßãïõò ìÞíåò áñãüôåñá óôïõò
åîáéñïýìåíïõò ðñïóôÝèçêáí êáé ïé êÜôïéêïé ôùí íçóéþí ºìâñïò êáé ÔÝíåäïò.
29
éóôïñßá ôçò Susanna ðñïÝñ÷åôáé áðü ôá "Áðüêñõöá" êåßìåíá
ôçò ÐáëáéÜò ÄéáèÞêçò. Ôç óõëëïãÞ äçëáäÞ, ôùí âéâëéêþí ãñáðôþí ðïõ ç áõèåíôéêüôçôÜ ôïõò áìöéóâçôÞèçêå áðü
ìåãÜëï áñéèìü åñåõíçôþí. Ùóôüóï, áõôü äåí åìðüäéóå ôïõò Êáèïëéêïýò êáé
ÐñïôåóôÜíôåò æùãñÜöïõò íá öéëïôå÷íÞóïõí ôï èÝìá, ôï ïðïßï ðáñïõóéÜæåé ôüóï äñáìáôéêü üóï êáé åñùôéêü åíäéáöÝñïí.
Ç Susanna Þôáí ç åíÜñåôç êáé
üìïñöç óýæõãïò åíüò åýðïñïõ Éïõäáßïõ,
ðïõ åß÷å óôçí êáôï÷Þ ôïõ Ýíá üìïñöï
óðßôé ìå êÞðï óôç Âáâõëþíá ôçí åðï÷Þ
ôçò åîïñßáò ôùí Éïõäáßùí. Äýï ðñåóâýôåñïé ÉïõäáúêÞò êáôáãùãÞò, éó÷õñïß áëëÜ êáé äéåöèáñìÝíïé ôáõôü÷ñïíá, åßäáí ôçí ðáíÝìïñöç êïðÝëá íá
ëïýæåôáé óôïí êÞðï ôçò, áöïý åß÷å
óôåßëåé ôïõò óõíïäïýò ôçò ìáêñéÜ.
Áñ÷éêÜ, ðñïóðÜèçóáí íá ôçí áðïðëáíÞóïõí, áëëÜ åêåßíç ôïõò áðÝêñïõóå
ìå óèÝíïò âÜæïíôáò ôéò öùíÝò. Ôüôå ïé
äéåöèáñìÝíïé Üíôñåò äéÝäùóáí üôé ôçí
åß÷áí âñåé óôïí êÞðï êÜôù áðü Ýíá
äÝíôñï íá åñùôïôñïðåß ìå Ýíáí íåáñü
êáé ôçí êáôçãüñçóáí ãéá ìïé÷åßá. Óôçí
áñ÷Þ ç éóôïñßá ôïõò Ýãéíå ðéóôåõôÞ êáé
ç áèþá Susanna êáôáäéêÜóôçêå óå
èÜíáôï.
Óýìöùíá ìå ôç äéÞãçóç, ìå èåßá
åðÝìâáóç ðáñïõóéÜóôçêå ï ðñïöÞôçò
ÄáíéÞë áðïäåéêíýïíôáò üôé ôá óôïé÷åßá
Þôáí ðëáóôÜ. ÓõãêåêñéìÝíá, áíÝêñéíå
îå÷ùñéóôÜ ôïõò ðñåóâõôÝñïõò, ñùôþíôáò ôïõò êÜôù áðü ðïéï äÝíôñï ôçí
åß÷áí äåé êáé åêåßíïé ðÝöôïíôáò óå áíôéöÜóåéò Ýäùóáí äéáöïñåôéêÝò áðáíôÞóåéò. ÁìÝóùò áðïêáëýöèçêå ôï øÝìá
ôïõò êáé ç êïðÝëá áèùþèçêå. Óýìöùíá ìå ôïí åâñáúêü íüìï, ïé øåõäïìÜñôõñåò ôéìùñïýíôáí ìå ôçí ßäéá ðïéíÞ
ðïõ èá åß÷å õðïóôåß ôï Üôïìï ðïõ åß÷áí
êáôçãïñÞóåé. Ç ðïéíÞ ãéá ôç ìïé÷åßá
Þôáí èÜíáôïò ìå ëéèïâïëéóìü êáé óå
áõôÞí êáôáäéêÜóôçêáí ïé äýï ðñåóâýôåñïé.
Óôçí ðñþéìç ÷ñéóôéáíéêÞ ôÝ÷íç,
óôéò ñùìáúêÝò êáôáêüìâåò âñßóêïõìå
áðåéêïíßóåéò ôïõ èÝìáôïò ôçò Susanna,
ùò óýìâïëï ôçò áñåôÞò êáé ôïõ èÜññïõò ìðñïóôÜ óôéò áíôéîïüôçôåò ôçò
æùÞò ôùí ðñþôùí ÷ñéóôéáíþí ðïõ äéþêïíôáí. Áðü ôçí ÁíáãÝííçóç êáé
ìåôÜ, ç óêçíÞ ôïõ áéöíéäéáóìïý ôçò
áðü ôïõò ðñåóâõôÝñïõò åíþ ðáßñíåé ôï
ìðÜíéï ôçò, Þôáí éäéáßôåñá äçìïöéëÞò,
áöïý áðïôåëïýóå ìéá êáëÞ áöïñìÞ êáé
ìéá íüìéìç äéêáéïëïãßá áðåéêüíéóçò ôïõ
Ç
"Ãõíáßêåò êáé ôÝ÷íç:
Ç éóôïñßá
ôçò Susanna"
Ôçò
ÓôÝëëáò Ìïõæáêéþôïõ
Áñ÷áéïëüãïõ,
Éóôïñéêïý ÔÝ÷íçò
(ÅðéóôçìïíéêÞò ÓõíåñãÜôéäïò
Ô.Å.É. ÁèÞíáò)
30
ãõìíïý ãõíáéêåßïõ êïñìéïý ðïõ ôüóï
ðïëý åðéèõìïýóå ôï áíôñéêü êïéíü. Ôï
èÝìá áõôü ëïéðüí ðñïóÝöåñå ðëïýóéï
õëéêü óôïí êáëëéôÝ÷íç êáé ôç ìïíáäéêÞ
åõêáéñßá íá öéëïôå÷íÞóåé ìéá üìïñöç
ãõíáßêá, ÷ùñßò êáíÝíá ñïý÷ï, ãåãïíüò
ðïõ èá ðñïóÝëêõå ðïëëïýò áãïñáóôÝò.
Ï Ðßôåñ ËÜóôìáí (1583-1633),
Þôáí Ýíáò êëáóéêüò éóôïñéêüò æùãñÜöïò ðïõ öéëïôÝ÷íçóå èñçóêåõôéêÝò êáé
ìõèïëïãéêÝò óêçíÝò ðïõ ðñïïñßæïíôáí
ãéá ãíþóôåò ôçò ôÝ÷íçò. Ç ôå÷íïôñïðßá
ôïõ, ðïõ óÞìåñá öáßíåôáé ðïëý óïâáñÞ
êáé ðïìðþäçò, áðåõèõíüôáí óôï ãïýóôï åíüò ôìÞìáôïò ôïõ êïéíïý ôïõ
¢ìóôåñíôáì ðïõ èáýìáæå ôçí éôáëéêÞ
æùãñáöéêÞ. Ï ÑÝìðñáíô (1606-1609),
ìåëÝôçóå ôï Ýñãï ôïõ ËÜóôìáí ó÷ïëáóôéêÜ, áíôéãñÜöïíôáò õðïìïíåôéêÜ ôá
èÝìáôá êáé ôéò óõíèÝóåéò ôïõ. Ôåëåéïðïßçóå ôçí ôå÷íéêÞ ôïõ ó÷åäéáóìïý
áêñéâåßáò ðñïóèÝôïíôáò üìùò Ýíáí
äõíáìéóìü êáé Ýíá óõíáßóèçìá ðïõ äåí
Ýöôáóáí ðïôÝ ôá Ýñãá ôïõ ËÜóôìáí
(åéê.1). Óõãêñßíïíôáò ôï ßäéï èÝìá ðïõ
ðñáãìáôåýïíôáé ïé äýï äçìéïõñãïß,
äéáêñßíïõìå óôï ó÷Ýäéï ôïõ ÑÝìðñáíô
ìéá ôå÷íéêÞ áõôïðåðïßèçóç (åéê.2),
ãåãïíüò ðïõ áíáäåéêíýåé ôçí áäõíáìßá
ôçò áñ÷éêÞò óýíèåóçò ôïõ äáóêÜëïõ
ôïõ. Ï ÑÝìðñáíô äéåõñýíåé ôï êåíü
áíÜìåóá óôéò öéãïýñåò, äßíïíôáò óôç
óêçíÞ ìéá äñáìáôéêÞ äéÜóôáóç ðïõ
áðïõóéÜæåé áðü ôïí ðñïãåíÝóôåñï
äçìéïõñãü. Æùãñáößæåé ôç Susanna
ìÜëëïí áðåëðéóìÝíç, ðáñÜ ôñïìáãìÝíç
óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôçò íá êñýøåé ôç
ãýìíéá ôçò. Ï Üíôñáò üìùò ðïõ ôçò
ôñáâÜåé ôï ñïý÷ï åßíáé ìéá áñéóôïõñãçìáôéêÞ óðïõäÞ ôçò ëáãíåßáò. Ïé
ðåôáìÝíåò ðáíôüöëåò äßðëá óôá áñéóôïêñáôéêÜ ôçò åíäýìáôá, öáßíåôáé
ðùò Þôáí éó÷õñÜ åñùôéêÜ óýìâïëá
óôçí ïëëáíäéêÞ ôÝ÷íç ôïõ 17ïõ áéþíá.
Åäþ ôï èñçóêåõôéêü ìÞíõìá åðéóêéÜæåôáé áðü ôçí áðüäïóç ôùí ÷áñáêôÞñùí. Óôçí Ïëëáíäßá ôïõ êáëâéíéóìïý,
ïé ðßíáêåò ðïõ áðáèáíÜôéæáí èñçóêåõôéêÜ èÝìáôá äåí ðñïïñßæïíôáí ãéá
åêêëçóßåò áëëÜ ãéá óõëëÝêôåò êáé
åõëáâåßò éäéþôåò. ¸ôóé ï ÑÝìðñáíô
÷åéñßæåôáé ôá èÝìáôá áõôÜ ìå ìåãáëïðñåðÞ, êïìøü ôñüðï óå Ýíá ïéêåßï,
êáèçìåñéíü ðëáßóéï. Ïé âáèéÝò, âñáäéíÝò óêéÝò, ôï áäýíáìï öùò ðïõ åêðÝìðåôáé êáé ç áãùíßá ãéá ôçí Ýêâáóç ôïõ
ãåãïíüôïò, óõíäõÜæïíôáé ãéá íá
êÜíïõí áõôüí ôïí ðßíáêá Ýíá áðü ôá
ðéï äõíáìéêÜ Ýñãá ôïõ.
Åéê.1. Ðßôåñ ËÜóôìáí,
Ç Susanna êáé ïé ðñåóâýôåñïé, 1614
Ç Áñôåìéóßá ÔæåíôéëÝíóêé (15971651), Þôáí Éôáëßäá æùãñÜöïò ðïõ
äïýëåøå êõñßùò óôç ÍÜðïëç, óå Ýíá
ýöïò Ýíôïíá åðçñåáóìÝíï áðü ôïí
ÊáñáâÜôæéï. Ç äéêÞ ôçò åéêáóôéêÞ ðñüôáóç îåðåñíÜ óå ùìüôçôá êáé ñåáëéóìü
ôïõò ðñïãåíÝóôåñïõò äçìéïõñãïýò ôïõ
èÝìáôïò (åéê.3). Ðáñüëï üôé ç óêçíÞ
ôçò áðüðåéñáò âéáóìïý ôçò Susanna
åß÷å áðïäïèåß åðáíåéëçììÝíá óôçí
åõñùðáúêÞ ôÝ÷íç ùò ÷áñáêôçñéóôéêÞ
ðåñßðôùóç öáëëïêñáôßáò, åäþ ðñüêåéôáé ìÜëëïí ãéá ìéá äñáìáôéêÞ ñåáëéóôéêÞ áíáðáñáãùãÞ ôïõ ãåãïíüôïò, ÷ùñßò
éäéáßôåñåò ôÜóåéò áëëçãïñßáò Þ óõìâïëéóìïý. ÃåíéêÜ, óôïõò ðßíáêåò ôçò
Áñôåìéóßáò ïé ãõíáßêåò ðáßæïõí êõ-
Åéê.2. ÑÝìðñáíô,
Ç Susanna êáé ïé ðñåóâýôåñïé, 1647
ñßáñ÷ï ñüëï, ìéá ðïõ ï âéáóìüò ôçò
ßäéáò óå íåáñÞ çëéêßá áðü Ýíá óõíåñãÜôç
ôïõ æùãñÜöïõ ðáôÝñá ôçò (ÏñÜôóéï
ÔæåíôéëÝíóêé), Þôáí Þäç áñêåôÜ óïâáñüò ëüãïò ãéá íá áíôéìåôùðßæåé ôïõò
Üíôñåò ìå ìßóïò êáé äõóðéóôßá. Åäþ ç
Susanna åßíáé éäéáßôåñá öïâéóìÝíç,
áöïý ç æùãñÜöïò ðñïóåããßæåé ôï èÝìá
ìÝóá áðü ìéá êáèáñÜ ãõíáéêåßá åêäï÷Þ.
Ïé Üíôñåò ðïõ óôñÝöïõí ôï âëÝììá
ôïõò ðÜíù ôçò åßíáé áðåéëçôéêïß êáé
óõíùìïôéêïß, ó÷åäéÜæïíôáò ìå èñÜóïò
êáé ìï÷èçñüôçôá ôçí åêäßêçóÞ ôïõò,
ãéá ôçí ÜñíçóÞ ôçò íá óõíåõñåèåß ìáæß
ôïõò óåîïõáëéêÜ. ÊáôÜ ôá Üëëá
Åéê.3. Áñôåìéóßá ÔæåíôéëÝíóêé,
Ç Susanna êáé ïé ðñåóâýôåñïé, 1610.
ðÜíôùò, óõ÷íÜ ôá èÝìáôÜ ôçò êáèïñßæïíôáí ü÷é ìüíï áðü ôá ðñïóùðéêÜ
ôçò óõíáéóèÞìáôá, áëëÜ êáé áðü ôéò
åðéèõìßåò êáé ðñïóäïêßåò ôùí ðåëáôþí
ôçò. ¸ñåõíåò ôùí ðçãþí ìáò áðïêáëýðôïõí üôé åðñüêåéôï ãéá ìéá æùãñÜöï
ðïõ äéÝèåôå áñêåôÜ øõ÷ñÞ åðé÷åéñçìáôéêÞ éäéïóõãêñáóßá.
êïýïõïõïõóáôå
Á
Áêïýóáôå!!!
Åãêþìéïí ÔåëÜëç
Ôïõ
ËÜæáñïõ ÍéêïëáÀäç
ÓõëëÝêôç - ÅñåõíçôÞ
¢ããëïé, ÃÜëëïé ÐïñôïãÜëïé ìéêñïß
êáé ìåãÜáááëïé, êáôÜ äéáôáãÞ ôïõ
ðïëõ÷ñïíåìÝíïõ ìáò ðáóÜ, üóôéò
êáôïñèþóåé íá öïíåýóç ôïí êáôçñáìÝíï üöç èá ëÜâç ùò ãõíáßêá ôïõ, ôçí
ìïíÜêñéâç êüñç ôïõ êáé ðïõãêéÜ ãåìÜáááôá öëïõñéÜáááá...
ÁõôÜ êáé Üëëá ðïëëÜ õðüó÷åôáé ï
ôåëÜëçò óôç ãíùóôÞ ðáñÜóôáóç ôïõ
Êáñáãêéüæç ìåôÜ áðü åíôïëÞ ôïõ ðáóÜ.
Óôç äåêáåôßá ôïõ 1950 êáé ëßãï
ðáñáðÜíù õðÞñîáí ôåëÜëçäåò óôï
ÄÞìï ìáò, áò ôïõò ðïýìå ðáñáäïóéáêïýò,
ðïõ åêôåëïýóáí ôçí áðïóôïëÞ ôïõò,
÷ùñßò êáíÝíá âïÞèçìá, áðëÜ êáé
ìüíïí ìå ôç äýíáìç ôçò öùíÞò ôïõò åíþ
áí åß÷áí êáé ôï ÷Üñéóìá ôçò ìåëùäéêüôçôáò óôç öùíÞ, áðÝäéäáí ôçí
åßäçóç-äéáöÞìéóç åõ÷Üñéóôá.
Óôçí ÊáëïãñÝæá Ýíáò ôÝôïéïò
ôåëÜëçò õðÞñîå ôüôå êáé ï Êþóôáò
Ôóéôóéäüðïõëïò, Ýíáò êáëüò êïììùôÞò
ôçò åðï÷Þò ôïõ áëëÜ êáé ìéêñïðùëçôÞò.
Ìå Üëëá ëüãéá Ýíáò âéïðáëáéóôÞò ìå
ïéêïãÝíåéá êáé 4 ðáéäéÜ ðïõ ïëçìåñßò
Ðåñ. ÂõæÜíôéïò "ÍôåëÜëçò" (1893 - 1972)
Ýôñå÷å ãéá ôï ìåñïêÜìáôï. Äåí õðÞñ÷å
ðåñßðôùóç íá ãßíåé êÜôé ãíùóôü óôç
ÊáëïãñÝæá ÷ùñßò íá áðïôáèåßò óôïí
"Ôóéôóß", üðùò Þôáí ôï øåõäþíõìü ôïõ,
íá ôï ôåëáëÞóåé.
Ôï ôåëÜëçìá ãéíüôáíå ðÜíôá áðïãåõìáôéíÝò þñåò, þóôå íá 'íáé ï êüóìïò
óôá óðßôéá ôïõ åêåß êáôÜ ôçí äýóç ôïõ
Þëéïõ. Ç öùíÞ ôïõ Êþóôá Ôóéôóéäüðïõëïõ, äõíáôÞ êáé ìåëùäéêÞ. ×ùñßò
õðåñâïëÞ áí åß÷å óðïõäÜóåé ìïõóéêÞ
èá Þôáí Ýíáò ðïëý êáëüò ôåíüñïò. Ôï
÷Üñéóìá áõôü ôï êëçñïíüìçóå ç ìßá
êüñç ôïõ ç Ëßôóá, îåêßíçóå ôüôå ôçí
êáñéÝñá ôçò óáí ôñáãïõäßóôñéá óå
ìðïõÜô, óôï ¢ëóïò óôï Ðåäßïí ¢ñåùò
êáé áëëïý, ìåôÜ ðåñéïäåßá óôçí
ÁìåñéêÞ, ãÜìïò, ïéêïãÝíåéá...
31
Áò åðáíÝëèù óôï ôåëÜëçìá. Ôé
ìðïñïýóå íá Þôáí; ¹ôáí áðëÜ Ýíá
ìÝóïí äéáöÞìéóçò, ôïðéêÞò åíçìÝñùóçò
üðùò: "ï ÷áóÜðçò ï Íôüôóéêáò ãéá ôï
ÐÜó÷á åîáóöÜëéóå ïëüðá÷á áñíÜêéááááá" Þ "ï ÂïõôóÜò Üíïéîå óôçí ôáâÝñíá ôïõ ãéïìáôÜñé óðáôáíÝéêï êå÷ñéìðáñÝíéïïïïïïïï" Þ "ôçí ÊõñéáêÞ ï
ÐÁÏ ÊáëïãñÝæáò èá ðáßîåé ìå ôçí
Åëåõèåñïýðïëç êáé èá ôçò ñßîåé ðïëëÜ
ãêïëÜêéáááá".
Ìå ôçí åìöÜíéóç ôçò çëåêôñïíéêÞò
ôå÷íïëïãßáò, ôçò åðï÷Þò äçëáäÞ ôïõ
ìéêñïöþíïõ, åíüò ìéêñïý åíéó÷õôÞ êáé
åíüò ìåãáöþíïõ óå ó÷Þìá ÷ùíéïý, ï
ðáñáäïóéáêüò èá Ýëåãá ôåëÜëçò ôçò
ðüëçò ÷Üèçêå. ¼óï ðñï÷ùñïýóå ç
ôå÷íïëïãßá åìöáíßóôçêáí ïé óýã÷ñïíïé
ôåëÜëçäåò ôïõ ìéêñïöþíïõ, åêöùíçôÝò
ôïõò åßðáí, Üëëáîå ôï üíïìá áëëÜ êáé
ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò åêöþíçóçò, êáëëéôå÷íéêü, ðïëéôéêü, ôï ìÞíõìá êõñßùò,
åßôå ãéíüôáíå óå óôáèåñü óçìåßï (ðïëéôéêÝò óõãêåíôñþóåéò, åèíéêÝò åïñôÝò,
ðáñåëÜóåéò) êáé ðåñéóóüôåñï ìå Ýíá
áõôïêßíçôï ôçí ðåñßöçìç íôïõíôïýêá,
ðïõ üñãùíå ôéò ãåéôïíéÝò ôïõ ÄÞìïõ,
ãéá íá åíçìåñþíåé ôïõò êáôïßêïõò ãéá
êÜôé ðïõ ôïõò áöïñïýóå Þ ü÷é. ËÝãáìå
ôüôå üôé ôï ìÝóïí ôçò íôïõíôïýêáò Þôáí
áðïôåëåóìáôéêü, ãéáôß Þèåëåò äåí Þèåëåò Üêïõãåò êáé åíçìåñùíüóïõí åíþ áò
ðïýìå ç áößóá Ýíá Üëëï ìÝóï åíçìÝñù-
óçò, Þ ðñïðáãáíäéóìïý, Þ äéáöÞìéóçò,
üðùò èÝëåéò ðåò ôï, äåí áðÝäéäå ôï ßäéï
ãéáôß äåí äéáâÜæåôáé áðü üëïõò ãéá
äéáöïñåôéêïýò ëüãïõò.
ÓÞìåñá ç ôçëåüñáóç ìÝñïò ôçò
æùÞò ìáò, ôåëáëßæåé üëï ôï 24ùñï éóïðåäþíåé, áíïñèþíåé, èåïðïéåß áðü ôç
ìßá ìÝñá óôçí Üëëç áíèñþðïõò
áðëïýò, ðïëéôéêïýò, êáëëéôÝ÷íåò êáé üôé
Üëëï ìðïñåß íá öáíôáóôåß êÜðïéïò.
Óôç ðåñßðôùóç áõôïý ôïõ åãêùìßïõ
üðùò Ýãñáöá êáé óôá Üëëá åãêþìéá
Þñèå ëßãï áñãÜ, ãéá íá âÜëåé óôáèåñÜ
üìùò, ôçí ôáöüðëáêá ðïõ ðÜíù ôçò
ãñÜöåé: Åäþ åóéþðçóå ãéá ðÜíôá ç
öùíÞ ôïõ ôåëÜëç ðïõ áêïõãüôáíå ü÷é
ìüíï óôç ãåéôïíéÜ áëëÜ ðáíåëëáäéêÜ
êáé éäßùò óôá ÷ùñéÜ. Ï ìÜãïò ôïõ ÷ñùóôÞñá æùãñÜöïò ÐåñéêëÞò ÂõæÜíôéïò
(1893-1973) ìáò êëçñïäüôçóå ôïí ðåñßöçìï ðßíáêá ôïõ ìå ôßôëï "ï ÍôåëÜëçò".
Ï Íßêïò Îõëïýñçò áõôÞ ç áíôñåéùìÝíç
èåúêÞ öùíÞ, ôåëÜëéóå üëç ôçí ôñáãéêüôçôá ôùí óôß÷ùí ôïõ Ê.×. Ìýñç
"Êáöåíåßïí ç ÅëëÜò" óå ìïõóéêÞ ÃéÜííç Ìáñêüðïõëïõ. Âñåßôå ôï, áêïýóôå
ôï óôï youtube.com êáé èá íïéþóåôå ôï
óõó÷åôéóìü.
Åäþ ôåëåéþíïíôáò óáí ðáëéüò
êáëüò ôåëÜëçò üðùò Ýëåãáí ôüôå äéÜöïñïé, åðéôñÝøôå ìïõ íá ôåëáëÞóù óå
ù÷-ôñïõò êáé ößëïõò.
Óôï êáöåíåßïí ç ÅëëÜò
Ï óáëôéìðÜãêïò ðïõëÜ ôá íïýìåñá
öèçíÜ
Äñá÷ìÞ ôá áêñïâáôéêÜ
ÊÁËÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁ
×ÑÉÓÔÏÕÃÅÍÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁ
ÊÁËÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇ
×ÑÏÍÉÁÁÁÁÁÁÁÁ
Ô
Ï ÄÞìïò ÍÝáò Éùíßáò
êáé ï Óýëëïãïò
Óìõñíáßùí Í. Éùíßáò
ôßìçóáí ôïí
×ñßóôï ÑïõìåëéùôÜêç
32
éìçôéêÞ åêäÞëùóç ãéá ôïí ðïéçôÞ êáé äïêéìéïãñÜöï ×ñßóôï
ÑïõìåëéùôÜêç äéïñãÜíùóáí óôéò 20
Äåêåìâñßïõ 2010 óôï Óõíåäñéáêü
ÊÝíôñï ôïõ ÄÞìïõ ï ÄÞìïò ÍÝáò Éùíßáò
êáé ï Óýëëïãïò Óìõñíáßùí ÍÝáò Éùíßáò.
Ãéá ôï Ýñãï ôïõ ìßëçóáí ïé êñéôéêïß ôçò
ëïãïôå÷íßáò ÄçìÞôñçò Ñáõôüðïõëïò
êáé ÂáããÝëçò ×áôæçâáóéëåßïõ êáé ï
êáèçãçôÞò ôçò ÍåïåëëçíéêÞò Öéëïëïãßáò óôï ÐáíåðéóôÞìéï ÐåëïðïííÞóïõ
Ãéþñãïò ÁíäñåéùìÝíïò, åíþ ðïéÞìáôÜ
ôïõ äéÜâáóå ï Ãéþñãïò Ìé÷áçëßäçò.
Óôï ôÝëïò ï ÄÞìáñ÷ïò ÃéÜííçò ×áñáëÜìðïõò êáé ç ðñüåäñïò ôïõ óõëëüãïõ
¸ëóá Áíèñáêßäïõ ôïõ ðñüóöåñáí
ôéìçôéêÝò ðëáêÝôåò.
*
Ï ×ñßóôïò ÑïõìåëéùôÜêçò ãåííÞèçêå ôï 1938 óôçí Áñãõñïýðïëç Ñåèýìíçò. ÌåôÜ ôïí ðüëåìï åãêáôáóôÜèçêå
óôç ÍÝá Éùíßá. Óðïýäáóå íïìéêÞ,
ðïëéôéêÝò êáé ïéêïíïìéêÝò åðéóôÞìåò.
ÅñãÜóèçêå ùò äéêçãüñïò. ¸ëáâå
ìÝñïò óôïõò êïéíùíéêïýò áãþíåò ôçò
åðï÷Þò ôïõ êáé óõììåñßóèçêå ôç ìïßñá
ôçò ÅëëçíéêÞò ÁñéóôåñÜò. ÅîÝäùóå
êáé äéçýèõíå ôï ðïëéôéêü ðåñéïäéêü
"Ó÷åäßá". Áðü ôï 1999 åßíáé ðñüåäñïò
Ïé áëõóßäåò äùñåÜí
Ôï ðÞäçìá èáíÜôïõ äõï äñá÷ìÝò
×ùñßò óêïéíéÜ
ÐåñÜóôå êüóìå
Áóþìáôïò ç êåöáëÞ
ÐåñÜóôå êüóìå
Ôç âñÞêáíå óôçí ÁöñéêÞ
Êáðíßæåé ðßíåé êáé ðïíÜ
Ôñåëáßíåôáé ãéá ìïõóéêÞ
×ïñåýåé ìå ôá ìÜôéá äõï äñá÷ìÝò
Ðïéïò èá ôç äåé;
ÐåñÜóôå êüóìå
Óôï êáöåíåßïí ç ÅëëÜò
Ïé èåáôñßíïé ì´ áóåôõëßíç êáé êåñéÜ
Ôçí Ãêüëöù ðáßæïõí óôá ðáéäéÜ
Ìå öïõóôáíÝëåò äáíåéêÝò
Êáé äÜêñõ ðëçñùìÝíï äõï áõãÜ
Êáé ôñåéò äñá÷ìÝò
ÐåñÜóôå êüóìå.
ôïõ éäñýìáôïò "ÔÜêçò Óéíüðïõëïò ÓðïõäáóôÞñéï ÍåïåëëçíéêÞò Ðïßçóçò".
Óôá ãñÜììáôá åìöáíßóèçêå ìå ôï
ðïßçìá "Ðßóù áðü ôá âëÝöáñá" óôï
ðåñéïäéêü "Åðéèåþñçóç ÔÝ÷íçò", ôï
1957. ÓõíåñãÜóèçêå ìå ôá ëïãïôå÷íéêÜ
ðåñéïäéêÜ: Åðéèåþñçóç ÔÝ÷íçò, ÍÝá
Åóôßá, Ðëáíüäéïí, Ôï ÄÝíôñï, Ìáíäñáãüñáò, ÏñïðÝäéï, ÄÝêáôá, Ðïßçóç
êáé Äßïäïò. ¸÷åé åêäþóåé ôñåßò ðïéçôéêÝò óõëëïãÝò êáé äýï óõëëïãÝò äïêéìßùí.
Ìå ôï Ýñãï ôïõ áó÷ïëÞèçêáí ïé
óðïõäáéüôåñïé Ýëëçíåò êñéôéêïß, üðùò
ïé: ÁíäñÝáò Ìðåëåæßíçò, ÂáããÝëçò
×áôæçâáóéëåßïõ, ÁëÝîçò ÆÞñáò, Ãéþñãïò ÁñÜãçò, ÐáíôåëÞò ÌðïõêÜëáò,
ÂáããÝëçò ÊÜóóïò, Çëßáò ÊåöÜëáò,
Êþóôáò Ðáðáãåùñãßïõ, ËÜìðçò ÊáøåôÜêçò, Íßêïò ËÜæáñçò, ÃéÜííçò
ÊïõâáñÜò, ÅéñÞíç ÄÜãëá, ¸ëóá Ëéáñïðïýëïõ, ÁëÝîáíäñïò ÁñáìðáôæÞò.
Ï ÁëÝîáíäñïò Áñãõñßïõ óôçí Éóôïñßá
ôçò ÍåïåëëçíéêÞò Ëïãïôå÷íßáò ôïõ
Ý÷åé áöéåñþóåé ðïëëÝò óåëßäåò.
Ãéá ôï Ýñãï ôïõ "ÁóêÞóåéò Áõôïãíùóßáò" ôéìÞèçêå ìå ôï êñáôéêü âñáâåßï Äïêéìßïõ - ÊñéôéêÞò ôïõ 2009.
åêéíþíôáò áõôÞí ôçí áíáöïñÜ èá
ÎðñïóðáèÞóù
êáô' áñ÷Üò íá ïñßóù
Ëáúêüò Ìáæéêüò
Áèëçôéóìüò
ÅðÝíäõóç æùÞò
ôïõ
Êþóôá ÔóáãêáñÜêç
ðñïÝäñïõ Á.Ã.Ó.
"ÁíáôïëÞ" Í. Éùíßáò
ôé åííïþ ìå ôïí üñï Ëáúêüò Ìáæéêüò
Áèëçôéóìüò (ËÌÁ).
Ëáúêüò Ìáæéêüò Áèëçôéóìüò
(ËÌÁ) åßíáé ç åíáó÷üëçóç ôïõ êáèåíüò ìå êÜðïéá ìïñöÞ Üèëçóçò, ÷ùñßò
ôçí åðéäßùîç åðßäïóçò. Êßíçôñï ôïõ
áèëïýìåíïõ åßíáé ç äéáôÞñçóç êáé âåëôßùóç ôçò õãåßáò, êáèþò êáé ç áðüëáõóç ôçò åõäáéìïíßáò ðïõ ðñïÝñ÷åôáé
áðü üëç áõôÞ ôç äéåñãáóßá - äéáäéêáóßá.
Ç áäñÜíåéá êáé ç Ýëëåéøç êÜèå öõóéêÞò Üóêçóçò åðéöÝñïõí áôïíßá ôïõ
óêåëåôïý, åíþ ç åíáó÷üëçóç ìå ôïí
áèëçôéóìü (êáé éäéáßôåñá ìå ôïí åñáóéôå÷íéêü áèëçôéóìü), äõíáìþíåé ôïõò
ìõò, ôïõò ôÝíïíôåò, ôïõò óõíäÝóìïõò,
ôéò áñèñþóåéò êáé åðéâñáäýíåé ôïí
åêöõëéóìü ôïõò. Ïé óçìåñéíÝò óõíèÞêåò äéáâßùóçò (êáêÞ äéáôñïöÞ, õðïêéíçôéêüôçôá, Üã÷ïò) åßíáé áðüëõôá
åðéâáñõíôéêÝò óôçí õãåßá ôïõ áôüìïõ.
¢ëëç ìïñöÞ ôïõ áèëçôéóìïý åßíáé ï
áãùíéóôéêüò áèëçôéóìüò, ï áèëçôéóìüò
ìå óôü÷ï ôïí ðñùôáèëçôéóìü, áëëÜ êáé
ï åðáããåëìáôéêüò áèëçôéóìüò. Ôá üñéá
áõôþí ôùí ôåëåõôáßùí ìïñöþí áñêåôÝò öïñÝò åßíáé äõóäéÜêñéôá, ãéáôß õðïêñýðôïíôáé ôá óõìöÝñïíôá.
Ôï êÜèå ãíùóôü Üèëçìá èá ìðïñïýóå íá áíáðôõ÷èåß êáé óôá ðëáßóéá
ôïõ ËÌÁ. Ð÷. ôï ðïäüóöáéñï, ðïõ
åßíáé ôï ðéï ëáïöéëÝò Üèëçìá, åßíáé
áðëü íá áíáðôõ÷èåß êáé óáí Üèëçìá
ôïõ ËÌÁ. ÁëëÜ êáé üëá ôá Üëëá
áèëÞìáôá, üóï êáé áí öáßíåôáé ðåñßåñãï Þ äýóêïëï. Ðéï êÜôù áíáöÝñïíôáé
ìåñéêÜ áèëÞìáôá ðïõ åßíáé ôá ðéï õãéåéíÜ, êáèþò êáé êÜðïéïé ôñüðïé åíáó÷üëçóçò ìå áõôÜ.
Ï ËÌÁ äåí èÝôåé ðñïûðïèÝóåéò
öýëïõ, çëéêßáò, öõóéêþí ðñïóüíôùí,
ïéêïíïìéêÞò êáôÜóôáóçò, êïéíùíéêÞò
èÝóçò Þ êÜðïéùí Üëëùí äõíáôïôÞôùí.
Ï êÜèå ðïëßôçò ìðïñåß íá áó÷ïëçèåß
ìå êÜðïéï Üèëçìá. Ãéá üëïõò õðÜñ÷åé
êÜôé ðñïóéôü. Ï ËÌÁ åßíáé äéêáßùìá
ôïõ êÜèå ðïëßôç. ÐñÝðåé íá äßíåôáé ç
äõíáôüôçôá êáé ç åõêáéñßá óôïí êáèÝíá íá ìðïñåß íá áèëçèåß, ÄÙÑÅÁÍ,
÷ùñßò êáíåíüò åßäïõò ðëçñùìÞ óõììåôï÷Þò. Ç ðïëéôåßá (êåíôñéêÞ êáé ðåñéöåñåéáêÞ åîïõóßá) Ý÷åé ÷ñÝïò íá
äçìéïõñãåß êáôÜëëçëåò óõíèÞêåò êáé
åãêáôáóôÜóåéò, þóôå íá ìðïñåß ï ðïëßôçò (äçìüôçò) íá Ý÷åé ðñüóâáóç óå
êÜðïéá ìïñöÞ Üèëçóçò. Ìðïñåß íá
öáßíåôáé ñïìáíôéêü, Þ åîùðñáãìáôéêü,
Þ ðïëý äáðáíçñü ãéá ôçí ðïëéôåßá ôï
íá îïäÝøåé ÷ñÞìáôá ãéá ôÝôïéåò õðïäïìÝò. Ï ËÌÁ åßíáé üìùò ìßá ðñáãìáôéêÞ åðÝíäõóç ðñïò üëç ôçí êïéíùíßá êáé
ìÜëéóôá Üìåóçò áðüäïóçò. ÕðÜñ÷ïõí
ìåëÝôåò, ïé ïðïßåò áðïäåéêíýïõí ôá
ïöÝëç áðü ôçí åðÝíäõóç áõôÞ. Äåí èá
÷ñçóéìïðïéÞóù åðéóôçìïíéêïýò üñïõò,
Áãþíáò Äñüìïõ 6.000 ì. ÄÞìïò ÄÜöíçò
áëëÜ áðëÜ ëüãéá ãé' áõôÜ ôá ïöÝëç. Ï
áèëïýìåíïò ãßíåôáé õãéÝóôåñïò êáé
áðïäïôéêüôåñïò óå ü,ôé êÜíåé. Ïé åðé÷åéñÞóåéò (éäéùôéêïý êáé äçìüóéïõ
ôïìÝá) Ý÷ïõí ìåãÜëï üöåëïò, ãéáôß ï
áèëïýìåíïò - åñãáæüìåíïò äåí áññùóôáßíåé ôáêôéêÜ êáé Ý÷åé ìåãáëýôåñç
åõåîßá êáé üñåîç óôç äïõëåéÜ ôïõ. Ç
Üèëçóç ÷áëáñþíåé ôï íåõñéêü óýóôçìá
êáé âïçèÜ ôïí Üíèñùðï íá áíôéìåôùðßæåé ìå çñåìßá êáé éäéáßôåñåò äõíÜìåéò
ôçí êÜèå äõóêïëßá. Ï ËÌÁ üôáí áíáðôýóóåôáé áðü êÜðïéïí êñáôéêü öïñÝá
äçìéïõñãåß êïéíùíéêüôçôá, ðïõ ôüóï
ëåßðåé óôéò ìÝñåò ìáò. Ôá Üôïìá óõíáíôþíôáé ôáêôéêÜ êáé óõæçôïýí ôá
(êïéíÜ) ðñïâëÞìáôÜ ôïõò. ÁíôáëëÜóóïõí áðüøåéò êáé ó÷Ýóåéò.
ÅÜí ôþñá ç Üèëçóç îåêéíÞóåé áðü
ôçí ðáéäéêÞ (êáé ìÜëéóôá áðü ôç íçðéáêÞ çëéêßá), ôüôå ôï ðáéäß, üôáí èá ãßíåé
Ýöçâïò, åíÞëéêïò, Ý÷åé ìÜèåé íá áãùíßæåôáé, Ý÷åé ìÜèåé íá ðáëåýåé êáé Ý÷åé
äõíÜìåéò (êáé áíôéóôÜóåéò) ãéá íá
îåðåñíÜ ôá ðñïâëÞìáôá ôçò æùÞò ôïõ,
ðïõ åßíáé óßãïõñï üôé èá âñåèïýí
ìðñïóôÜ ôïõ. Ôï ðáéäß ìåãáëþíåé óå
Ýíá ðåñéâÜëëïí ðïõ ôïõ ðñïóöÝñåé
õãéåéíÞ áðáó÷üëçóç, óõíôñïöéêüôçôá,
êïéíùíéêüôçôá, åõãåíéêÞ Üìéëëá, óõìâßùóç ÷ùñßò áíôáãùíéóìïýò. Ôï êßíçôñï
ôïõ áèëïýìåíïõ åßíáé íá ìåôÝ÷åé óôï
Üèëçìá ðïõ ôïõ áñÝóåé êáé íá Ý÷åé ÷ñüíï ãéá íá ôï áóêåß. ÕðÜñ÷ïõí åðé÷åéñÞóåéò óôï åîùôåñéêü ðïõ öñïíôßæïõí
ìåèïäéêÜ êáé åðéóôáìÝíá ãéá ôçí Üèëçóç ôùí åñãáæïìÝíùí ôïõò. ÕðÜñ÷ïõí
åðé÷åéñÞóåéò ðïõ "õðï÷ñåþíïõí" ôïõò
åñãáæüìåíïõò, ðñéí íá îåêéíÞóïõí ôç
äïõëåéÜ ôïõò, íá êÜíïõí Ýíá ðñüãñáììá Üèëçóçò, ð÷. ÷áëáñü ôñÝîéìï,
ãõìíáóôéêÞ Þ êÜðïéï Üëëï Üèëçìá.
ÌåôÜ, öõóéêÜ, ôïõò ðáñÝ÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá êÜíïõí ôï ëïõôñü ôïõò êáé
íá ðÜíå óôçí åñãáóßá ôïõò. Ìå ôïí
ôñüðï áõôü Ý÷åé õðïëïãéóôåß üôé ãëéôþíïõí ÷éëéÜäåò åñãáôïþñåò. Êáé öõóéêÜ
ìåéþíïíôáé ïé äáðÜíåò ôùí áóöáëéóôéêþí ôáìåßùí, áëëÜ êáé ôùí áóöáëéóôéêþí åôáéñéþí, ðïõ ìåéþíïõí ôá
áóöÜëéóôñá ó' áõôÝò ôéò åðé÷åéñÞóåéò.
Ôï êáñäéáããåéáêü, ôï íåõñéêü êáé ôï
ìõïóêåëåôéêü óýóôçìá äåí ìÝíåé áäñáíÝò. ÃõìíÜæåôáé ìå ìßá Þðéá ìïñöÞ
33
Üèëçóçò, ðïõ äåí äçìéïõñãåß åðéâáñýíóåéò, ðáñÜ ìüíï áíôï÷Þ óôéò êáêþóåéò
êáé óôéò áëëïéþóåéò. Äõíáìþíåé üëïò ï
óêåëåôüò êáé éäéáßôåñá ï êáñäéáêüò
ìõò. Ç êáñäéÜ ãéá íá ãßíåé äõíáôÞ ðñÝðåé, ìå êÜðïéåò ìïñöÝò Üèëçóçò, íá
"êïõñÜæåôáé". ÐïëëÝò öïñÝò ï êáèÝíáò
ìáò óôï êïíôéíü ôïõ ðåñéâÜëëïí Ý÷åé
êÜðïéïí, ðïõ ï ãéáôñüò ôïý Ý÷åé óõóôÞóåé ôï ðåñðÜôçìá, óáí èåñáðåßá ãéá
ôçí êáñäéÜ, ãéá ôçí ðßåóç, ôï æÜ÷áñï,
ôï ðÜ÷ïò, ôï Üã÷ïò êëð. Óêåöèåßôå
ðüóï ðéï ùöÝëéìï èá Þôáí åÜí ðñïëçðôéêÜ êÜíáìå üëïé ìéá ìïñöÞ Üèëçóçò.
"¸íá ãñáììÜñéï ðñüëçøçò áíôéóôïé÷åß
óå Ýíá ôüíï èåñáðåßáò". Ï ËÌÁ áõôü
áêñéâþò åðéôõã÷Üíåé, ôçí ðñüëçøç áðü
üëá ôá öèïñïðïéÜ.
Ï ËÌÁ üìùò Ý÷åé êáé Üëëåò åõåñãåôéêÝò "óõíÝðåéåò". Äåí õðÜñ÷åé ðïôÝ ï
áíôáãùíéóìüò ìåôáîý ôùí áèëïõìÝíùí, ãéáôß äåí õðÜñ÷åé ôï êßíçôñï ôïõ
ïöÝëïõò áðü êÜðïéá äéÜêñéóç. ÂëÝðïõìå êáé áêïýìå ôáêôéêüôáôá ãéá ôá
óõìðôþìáôá ôçò ëÞøçò åê ìÝñïõò ôùí
áèëçôþí äéåãåñôéêþí ïõóéþí (áíáâïëéêþí), ðñïêåéìÝíïõ íá âåëôéþóïõí ôéò
åðéäüóåéò ôïõò. ÕðÜñ÷åé êáé ç ðåñßðôùóç "åðéâïëÞò" ôçò ëÞøçò ôÝôïéùí
ïõóéþí, ðñïêåéìÝíïõ ï áèëçôÞò íá
"áíÝâåé" êáé íá êáôáöÝñåé ôçí ðïëõðüèçôç äéÜêñéóç óôï Üèëçìá ðïõ êÜíåé.
ÅéäéêÜ óå êÜðïéá áèëÞìáôá èåùñåßôáé
"åê ôùí ùí ïõê Üíåõ" ç ëÞøç ôùí ïõóéþí áõôþí. Êáé ìÜëéóôá äéáäßäåôáé
ôå÷íçÝíôùò üôé üëïé "ôá ðáßñíïõí",
ïðüôå ï íÝïò "ïäçãåßôáé" íá êÜíåé ÷ñÞóç, ãéáôß äåí ðáñáâáßíåé êÜôé. ÂëÝðïõìå óå êÜèå ÏëõìðéÜäá íá óõëëáìâÜíïíôáé êÜðïéïé áèëçôÝò íôïðáñéóìÝíïé
êáé êÜðïéïé Üëëïé íá ìçí óõëëáìâÜíïíôáé ðïôÝ, ãéáôß ôá áíáâïëéêÜ ðïõ
ðáßñíïõí åßíáé "ôåëåõôáßáò ãåíéÜò" êáé
äåí ìðïñïýí íá ôá áíé÷íåýóïõí ôá åñãáóôÞñéá ôùí äéïñãáíùôþí. ÁëëÜ ìåôÜ
áðü êÜðïéá ÷ñüíéá âãáßíïõí óôçí åðé-
Áãþíáò Äñüìïõ Õãåßáò óôïí ¢ãéï ÊïóìÜ
öÜíåéá ïé áíïñèüäïîåò ìÝèïäïé üëùí
áõôþí, üôáí ï åí ëüãù áèëçôÞò (÷ñÞóôçò) ðåèÜíåé óôï Üíèïò ôçò çëéêßáò
ôïõ, ãéáôß åß÷å êÜíåé ÷ñÞóç áõôþí ôùí
ïõóéþí. Óôïí áèëçôéóìü áõôüí ôïõ
ðñùôáèëçôéóìïý, ôùí ñåêüñ, ôùí åîùðñáãìáôéêþí åðéäüóåùí, èá ìïõ åðéôñÝøåôå íá ðù, üôé åßìáóôå üëïé ìáò
çèéêïß áõôïõñãïß, ãéáôß èÝëïõìå íá
áêïýóïõìå ñåêüñ, ãéáôß ÷åéñïêñïôïýìå
áõôÜ ôá ñåêüñ, ãéáôß äå÷üìáóôå ôéò ÷ñçìáôéêÝò áìïéâÝò ðïõ áðïëáìâÜíïõí
áõôïß ðïõ ðåôõ÷áßíïõí ôá ñåêüñ, ãéáôß
áîéþíïõìå íá èåóðéóèïýí áíôáðïäïôéêÜ
ïöÝëç óôïõò ðñùôáèëçôÝò (Ïëõìðéïíßêåò, ðáãêüóìéïõò ðñùôáèëçôÝò êëð.),
üðùò åöüñïõ æùÞò ÷ñçìáôéêÞ áìïéâÞ
êáé êáôÜëçøç ìéáò äçìüóéáò èÝóçò.
ÊÜèå êáëïêáßñé ãßíïíôáé äéåèíåßò
óõíáíôÞóåéò óôßâïõ (grand prix) êáé ïé
áèëçôÝò åðéäéþêïõí ôç óõëëïãÞ ìåãÜëçò óõíïëéêÞò âáèìïëïãßáò, ðïõ èá
ìåôáöñáóôåß óå ðá÷õëÝò áìïéâÝò ìå
÷éëéÜäåò äïëÜñéá, óå ñÜâäïõò ÷ñõóïý,
óå ðïëõôåëÞ áõôïêßíçôá ê.Ü. Ôüôå
áõôüìáôá åìåßò ïé ößëáèëïé Ý÷ïõìå óõììåôÜó÷åé óôç äéáäéêáóßá ôïõ dopping
ôïõ áèëçôÞ, ðïõ äåí ìðïñåß íá óêåöèåß
ôéò ìåëëïíôéêÝò åðéðôþóåéò óôçí õãåßá
ôïõ. Åêåßíïò óêÝöôåôáé ôçí (Ýóôù êáé
ðñüóêáéñç) áðüëáõóç ôçò äüîáò êáé
ôùí ïéêïíïìéêþí áðïëáâþí, ðïõ üìùò
üëá áõôÜ åßíáé ðïëý ðñïóùñéíÜ. Åãþ ï
ÔéìçôéêÞ âñÜâåõóç Ýîé ôõöëþí äñïìÝùí óå áãþíá óôïí ¢ãéï ÊïóìÜ
34
ößëáèëïò åßìáé áõôüò ðïõ ìå ôç óõììåôï÷Þ ìïõ Þ ìå ôçí áíï÷Þ ìïõ (üôáí
ðáñáêïëïõèþ áðü ôçí ôçëåüñáóç ôïí
áãþíá áõôü) óðñþ÷íù ôïí áèëçôÞ íá
ìïõ ðñïóöÝñåé èÝáìá. Ôï üëï óêçíéêü
èõìßæåé áêüìç êáé ñùìáúêÞ áñÝíá.
ÊÜðïéïò èá óêïôùèåß ãéá íá éêáíïðïéçèåß ôï ðëÞèïò. ¸÷åé äéåñùôçèåß üìùò
êáíåßò ìáò, áðü ðïý âãáßíïõí üëá áõôÜ
ôá ÷ñÞìáôá, ôá ïðïßá ðñïóöÝñïíôáé
(êáé ãéáôß äßíïíôáé) êÜèå ôüóï óå
ôÝôïéïõò äáðáíçñïýò áãþíåò, Þ ó' áõôïýò
ôïõò "ìïíáäéêïýò" ðïäïóöáéñéóôÝò, Þ
ìðáóêåôìðïëßóôåò, Þ Üëëïõ åðáããåëìáôéêïý áèëÞìáôïò ðáß÷ôåò; ¸íáò ÷ïñüò
åêáôïììõñßùí êáé üëá ôá öþôá ôçò
äçìïóéüôçôáò åðÜíù óå äéÜôôïíôåò
áóôÝñåò. Êé åìåßò êïìðÜñóïé óôï èÝáôñï ôïõ ðáñáëüãïõ. Åìåßò, ïé áðëïß
ößëáèëïé, èá èÝëáìå äýï æùÝò ãéá íá
áðïêôÞóïõìå ôá ÷ñÞìáôá ðïõ ëáìâÜíïõí êÜðïéïé óå Ýíá ìå äýï ÷ñüíéá.
Ðñïò ôß üëá áõôÜ; Ôß êïéíùíßá êáôáóêåõÜæïõìå;
ÁõôÜ üëá "ôá ðáñáéóèçóéïãüíá"
áðïêëåßïíôáé áõôüìáôá óôï ËÌÁ, ãéáôß åêåß äåí õðÜñ÷ïõí ôÝôïéá åíäéáöÝñïíôá êáé ôÝôïéá óõìöÝñïíôá. Ï ËÌÁ
åßíáé ðñüëçøç, óõíôÞñçóç êáé äéáôÞñçóç ôçò õãåßáò, ôçò óùìáôéêÞò, ôçò ðíåõìáôéêÞò êáé ôçò êïéíùíéêÞò. ÁíôéëáìâÜíåôáé êáíåßò áêüìç ðåñéóóüôåñï ôç
óõíåéóöïñÜ ôïõ ËÌÁ óôçí ðñüëçøç
áðü ôï êÜðíéóìá, ôá íáñêùôéêÜ, ôá
ðïôÜ, áëëÜ êáé ôçí êáôÜèëéøç, ôçí áíßá
êáé ôéò Üëëåò ìïíôÝñíåò áóèÝíåéåò ôçò
åðï÷Þò ìáò.
Ï ËÌÁ ãéá íá Ý÷åé ìüíï èåôéêÜ
áðïôåëÝóìáôá ðñÝðåé íá áíáðôýóóåôáé
óõóôçìáôéêÜ êáé ïñãáíùìÝíá áðü Ýíá
åðßóçìï öïñÝá: ôï Õðïõñãåßï Õãåßáò,
ôï Õðïõñãåßï Ðáéäåßáò Þ áðü ôïõò
ÄÞìïõò. ÐñÝðåé íá äßíïíôáé ÷ñÞìáôá
ãéá åéäéêÜ ðñïãñÜììáôá, ðïõ èá õëïðïéïýíôáé êáè' üëç ôç äéÜñêåéá ôçò
÷ñïíéÜò, ÷ùñßò (èåñéíÝò) äéáêïðÝò. Ïé
áñìüäéïé ìðïñïýí íá êáôáóôñþíïõí ôï
ó÷åäéáóìü ôïõò êáé íá ìåôñïýí ôá
áðïôåëÝóìáôá. Ôï êÜèå Üèëçìá èá
Ý÷åé ôïõò åéäéêïýò ãõìíáóôÝò - ðñïðïíçôÝò, ðïõ èá åëêýïõí ôï åíäéáöÝñïí
ôùí ðïëéôþí êáé èá ôïõò êñáôïýí
êïíôÜ ôïõò, ãéáôß ïé áèëïýìåíïé èá åíçìåñþíïíôáé óùóôÜ êáé èá áíôéëáìâÜíïíôáé Üìåóá ôá áðïôåëÝóìáôá áõôÞò
ôçò Üèëçóçò. Ç ðïéêéëßá ôùí áóêÞóåùí, ìáæß ìå ôéò Üëëåò ðïëéôéóôéêÝò
äñáóôçñéüôçôåò, ðïõ èá óõíäõÜæïíôáé
ìå ôçí Üèëçóç, èá áðïôåëïýí Ýíá ïëïêëçñùìÝíï ðñüãñáììá óõìðëçñùìáôéêü ôçò åñãáóßáò êáé ôçò õðüëïéðçò
æùÞò ôïõ êáèåíüò ìáò.
Åßðáìå óôçí áñ÷Þ, üôé ôï êÜèå
Üèëçìá èá ìðïñïýóå íá áíáðôõ÷èåß
êáé ìÝóá áðü ôïí ËÌÁ. ÕðÜñ÷ïõí
üìùò êÜðïéåò ìïñöÝò Üèëçóçò ðïõ
ðñïóöÝñïõí ðåñéóóüôåñá èåôéêÜ áðï-
ôåëÝóìáôá óôçí õãåßá ìáò, åßíáé ðéï
ðñïóéôÝò óôïí êáèÝíá êáé äåí êïóôßæïõí. ÁíáöÝñù ôá áèëÞìáôá, ðïõ ïé
åðéóôÞìïíåò èåùñïýí ðéï ùöÝëéìá: ôï
êïëýìðé, ôçí ðïäçëáóßá, ôï (ãñÞãïñï)
âÜäéóìá, ôï (÷áëáñü) ôñï÷áäÜêé (jogging). ÁõôÝò ïé ìïñöÝò Üèëçóçò ãõìíÜæïõí ðåñéóóüôåñï ôçí êáñäéÜ, ôï
êõêëïöïñéêü, íåõñéêü êáé ìõïóêåëåôéêü
óýóôçìá. Áíáðôýóóïõí ôçí áåñïâéêÞ
éêáíüôçôá ôïõ ïñãáíéóìïý, äçëáäÞ ôç
éêáíüôçôá ìåôáöïñÜò ïîõãüíïõ óå üëá
ôá ìüñéá ôïõ óêåëåôïý ìáò. Ãéá íá åðéôåõ÷èåß üìùò ôï èåôéêü áðïôÝëåóìá
ðñÝðåé ï áèëïýìåíïò íá áó÷ïëåßôáé
óõóôçìáôéêÜ ãéá êÜðïéåò þñåò ôçí
åâäïìÜäá, êáëýðôïíôáò Ýíá åëÜ÷éóôï
áñéèìü ÷éëéïìÝôñùí. ÖõóéêÜ ÷ñåéÜæåôáé
óôáèåñüôçôá, óõíÝðåéá êáé ü÷é õðåñâïëÝò. Èåùñþ ùò ðéï ðñïóéôÜ êáé áíÝîïäá ôá áèëÞìáôá: âÜäéóìá êáé ôñï÷Üäçí, ãéá ôï ëüãï üôé äåí áðáéôïýí åéäéêÝò åãêáôáóôÜóåéò, åéäéêü åîïðëéóìü,
ïýôå éäéáßôåñåò ìåôáêéíÞóåéò Þ êáéñéêÝò
óõíèÞêåò. Åíþ ð÷. ôï êïëýìðé áðáéôåß
èÜëáóóá Þ êïëõìâçôÞñéï, ç ðïäçëáóßá
ðñïûðïèÝôåé áãïñÜ ðïäçëÜôïõ êáé
÷þñïõò ðïõ íá ðñïóöÝñïõí ïäéêÞ
áóöÜëåéá, ôï âÜäéóìá êáé ôï ôñï÷Üäçí
ìðïñåß íá ãßíåé Üìåóá, âãáßíïíôáò áðü
ôï äéáìÝñéóìÜ ìáò, ÷ùñßò éäéáßôåñåò
ðñïûðïèÝóåéò. Ãéá íá åðéôý÷åé êÜðïéïò
ôï ìÝãéóôï óôç äéáôÞñçóç êáé âåëôßùóç
ôçò õãåßáò ôïõ áñêïýí ôÝóóåñéò öïñÝò
ôçí åâäïìÜäá, áðü 4 - 5 ÷éëéüìåôñá ôçí
êÜèå öïñÜ ÷áëáñü ôñï÷áäÜêé, ìå ìÝóç
äéÜñêåéá áðáó÷üëçóçò 25 - 35 ëåðôÜ. Ç
ðñïðüíçóç ìå ôï ôñï÷Üäçí óôç óõíÝ÷åéá óõìðëçñþíåôáé ìå ãõìíáóôéêÝò
áóêÞóåéò, ðïõ äéáôåßíïõí êáé äõíáìþíïõí ôïõò ìõò êáé ï áèëïýìåíïò Ý÷åé
ðëÝïí äõíáôü óêåëåôü êáé ãõìíáóìÝíç
êáñäéÜ.
ÕðÜñ÷ïõí ðñïãñÜììáôá óôç ÃåíéêÞ
Ãñáììáôåßá Áèëçôéóìïý, ðïõ äõóôõ÷þò äåí ðñïùèïýíôáé óôç âÜóç ôçò êïéíùíßáò. Áñêåôïß ÄÞìïé Ý÷ïõí óõóôÞóåé
Áèëçôéêïýò Ïñãáíéóìïýò êáé áíáðôýóóïõí ðñïãñÜììáôá ËÌÁ êáé èåùñþ
üôé åßíáé ìéá ìåãÜëç ðñïóöïñÜ ðñïò
ôçí ôïðéêÞ êïéíùíßá. Õóôåñïýí üìùò
óôïí ôïìÝá ôçò äéáôÞñçóçò êáé ôçò âåëôßùóçò ôçò õãåßáò, ìå åéäéêÜ ðñïãñÜììáôá ãéá ôá ðáéäéÜ, ôïõò åíÞëéêåò, ôçí
ôñßôç çëéêßá, êáé ôá Üôïìá ìå áíáðçñßá
(Á.ìåÁ.), ðïõ åðéôõã÷Üíåôáé ìå óõãêåêñéìÝíá áèëÞìáôá (ð÷. âÜäéóìá, ôñï÷Üäçí) êáé ðïõ ìðïñïýí åõêïëüôåñá íá
áíáðôõ÷èïýí. Óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò
ôïõ '80 (1981 Ýùò êáé óÞìåñá) éäñýèçêå ï ðñþôïò ãíÞóéïò óýëëïãïò ËÌÁ
ìå ôçí åðùíõìßá "Óýëëïãïò ÄñïìÝùí
Õãåßáò ÁèÞíáò- Ó.Ä.Õ.Á.", ðïõ åß÷å ôï
óêïðü íá âãÜëåé áðü ôçí ðïëõèñüíá
ôïí Áèçíáßï ðïëßôç. Äçìéïýñãçóå
ðõñÞíåò Üèëçóçò óôïí Åèíéêü ÊÞðï,
óôï Ðáíáèçíáúêü ÓôÜäéï, óôá ðÜñêá
Áãþíáò Äñüìïõ Õãåßáò 14.000 ì. ¢ãéïò ÊïóìÜò
ôçò ÁèÞíáò, óôï Áèëçôéêü ÊÝíôñï
Áãßïõ ÊïóìÜ. ÊÜëåóå åéäéêïýò åðéóôÞìïíåò êáé Ýêáíå äéáëÝîåéò ìå èÝìáôá
ó÷åôéêÜ ìå ôéò ðñïëçðôéêÝò åîåôÜóåéò,
ìå ôéò ìïñöÝò ôñåîßìáôïò, ôçí õãéåéíÞ
äéáôñïöÞ, ôá åõåñãåôéêÜ áðïôåëÝóìáôá
ôïõ (÷áëáñïý) ôñåîßìáôïò. Ç ðñùôïâïõëßá ôùí ëßãùí ðñïíïçôéêþí ñïìáíôéêþí åêåßíçò ôçò åðï÷Þò Ýãéíå êßíçìá.
Ï êüóìïò ãéá ðñþôç öïñÜ óôçí ÅëëÜäá Üêïõãå ãéá ôï ÷áëáñü (åñáóéôå÷íéêü) ôñï÷áäÜêé êáé îå÷ýèçêå óôïõò
äñüìïõò. Ôá ðñþôá ìçíýìáôá Þôáí: "ôï
ôñÝîéìï åßíáé ôï öÜñìáêï ôïõ áéþíá",
"ôñÝîôå ãéá íá óùèåßôå áðü ôï Üã÷ïò
êáé ôéò êáñäéïðÜèåéåò", "ôñÝîôå ôþñá
ðïõ ìðïñåßôå, ãéá íá ìðïñåßôå ðÜíôá",
"ôï ôñÝîéìï åßíáé ç êáëýôåñç åðÝíäõóç
ãéá ôçí õãåßá", "ç Üèëçóç äßíåé ÷ñüíéá
óôç æùÞ êáé æùÞ óôá ÷ñüíéá" ê.Ü.
Óýíôïìá ôï ðáñÜäåéãìá ôïõ Ó.Ä.Õ.Á.
áêïëïýèçóáí êáé Üëëåò ðåñéï÷Ýò:
ÐåéñáéÜò, ÐÜôñá, ÊáëáìÜôá, Èåóóáëïíßêç, Áãñßíéï, Ôñßðïëç ê.Ü. ÓÞìåñá
õðÜñ÷ïõí 14 "áäåëöïß" óýëëïãïé äñïìÝùí õãåßáò ìå üìïéïõò óêïðïýò, áëëÜ
êáé äåêÜäåò óýëëïãïé Ë.Ì.Á. ìå
ðáñåìöåñåßò óêïðïýò. Ï ÄÞìïò ôçò
ÁèÞíáò ôç äåêáåôßá ôïõ '80 åß÷å áíáðôýîåé ðñïãñÜììáôá óôï Ðåäßï ôïõ
¢ñåùò, ôï ïðïßï êÜèå ÔåôÜñôç êáé ôá
ÓÜââáôï-Êýñéáêá ðëçììýñéæå áðü
ðïëßôåò, ðïõ áèëïýíôáí êáé "ãéüñôáæáí"
ìå åíèïõóéáóìü êÜèå öïñÜ. Áðü ôï
Ðåäßï ôïõ ¢ñåùò îåêßíçóáí êáé óôç
óõíÝ÷åéá äçìéïýñãçóáí êïéíùíéêÝò
ó÷Ýóåéò, ðïõ ôüóï áíÜãêç åß÷å ï ðïëßôçò ôçò ÁèÞíáò. Äõóôõ÷þò áõôÜ ôá
ðñïãñÜììáôá ôïõ ÄÞìïõ ôçò ÁèÞíáò
äéåêüðçóáí. Ôï ìÞíõìá ôïõ Ó.Ä.Õ.Á
êáé ôùí ëïéðþí áèëïõìÝíùí üìùò åß÷å
äéáäïèåß. ¸ôóé óÞìåñá âëÝðïõìå íá
ôñÝ÷ïõí Üíäñåò êáé ãõíáßêåò, óôïõò
äçìüóéïõò äñüìïõò, óå üëåò ôéò þñåò
ôïõ 24þñïõ, áëëÜ êáé óå åêáôïíôÜäåò
áãþíåò äñüìïõ, ìéêñþí êáé ìåãÜëùí
áðïóôÜóåùí. Ðñïûðüèåóç âáóéêÞ ãéá
ôçí åíáó÷üëçóç ìå êÜðïéï Üèëçìá åßíáé
íá ðñïçãçèïýí ëåðôïìåñåßò éáôñéêÝò
åîåôÜóåéò, ãéáôß ìðïñåß ï åíäéáöåñüìåíïò íá Ý÷åé êÜðïéï íüóçìá (ð÷.
êÜðïéá êáñäéáêÞ ðÜèçóç) êáé íá ìçí
ôï ãíùñßæåé.
Ïé ÄÞìïé ðïõ äéáèÝôïõí áèëçôéêïýò
÷þñïõò åßíáé ôõ÷åñïß, ãéáôß õðÜñ÷åé ç
ðñþôç êáé ìåãÜëç ðñïûðüèåóç ôçò
ýðáñîçò áèëçôéêþí åãêáôáóôÜóåùí.
ÂÝâáéá ï ËÌÁ áñêåôÝò öïñÝò äåí
áðáéôåß êáé áðüëõôåò (ôÝëåéåò) åãêáôáóôÜóåéò. Áñêåß ç âïýëçóç êáé ôï åíäéáöÝñïí ôïõ äçìüóéïõ öïñÝá. Ôüôå âñßóêïíôáé ïé ÷þñïé êáé ïé ðüñïé. ¸íá
ðÜñêï, Ýíá ãåéôïíéêü Üëóïò, ìßá áõëÞ
ó÷ïëåßïõ, ìßá êïíôéíÞ åîï÷Þ ìðïñïýí
íá áðïôåëÝóïõí ÷þñïõò óõãêÝíôñùóçò êáé Üèëçóçò. Ï ðïëßôçò äåí áðáéôåß
ôï ôÝëåéï. Ôïõ áñêåß ôï åéëéêñéíÝò åíäéáöÝñïí ôçò ðïëéôåßáò. Ðüóï üìïñöá
èá Þôáí åÜí ï ðïëßôçò åß÷å ðßóôç (åìðéóôïóýíç) óôçí Ðïëéôåßá!! Ðüóï áããåëéêÜ èá Þôáí üëá åÜí ç Ðïëéôåßá åíäéáöåñüôáí ãéá ôç õãåßá (øõ÷éêÞ êáé
óùìáôéêÞ) ôçò êïéíùíßáò!!!
Êëåßíïõìå áõôü ôï óçìåßùìá ìå äýï
áêüìç ìçíýìáôá ôïõ ËÌÁ: "Êôßæïíôáò
Ýíá óôÜäéï ãêñåìßæåôáé ìßá öõëáêÞ êáé
Ýíá íïóïêïìåßï", "Ï ËÌÁ åßíáé ç
ìåãáëýôåñç åðÝíäõóç ãéá ìéá õãéÞ
êïéíùíßá".
Ãýñïò ëßìíçò Éùáííßíùí 30 ×ËÌ
35
Óêßôóï ôïõ Íßêïõ ÂïõëãáñÝëç
36
M
ÅÊÄÇËÙÓÅÉÓ
Ôñåéò åêäçëþóåéò
ôïõ êýêëïõ
ÌïõóéêÞ êáé Ðïßçóç
å ìåãÜëç ðñïóÝëåõóç êïéíïý
ðñáãìáôïðïéÞèçêáí ïé ôñåéò
ðñþôåò åêäçëþóåéò ôïõ êýêëïõ
ÌÏÕÓÉÊÇ ÊÁÉ ÐÏÉÇÓÇ ðïõ
äéïñãáíþíïõí ï Éùíéêüò Óýíäåóìïò
êáé ôï ºäñõìá ÍåïåëëçíéêÞò Ðïßçóçò
«ÔÜêçò Óéíüðïõëïò». Ç óõíåñãáóßá
ôùí äýï öïñÝùí ÷ñüíï ìå ôï ÷ñüíï
ãßíåôáé ðéï ïõóéáóôéêÞ ôüóï óôç èåìáôïëïãßá üóï êáé óôéò ðñùôüôõðåò êáé
ïõóéáóôéêÝò éäÝåò ðïõ êáôáôßèåíôáé. Ïé
êýêëïé ôùí åêäçëþóåùí áó÷ïëïýíôáé
ðëÝïí ìå èÝìáôá ðïõ äåí ðñïóåããßæïíôáé åýêïëá êáé ìÜëéóôá ìå ôüóï ìåãÜëï êïéíü, åíþ ï äéÜëïãïò ðïõ áíáðôýóóåôáé åßíáé ìåóôüò êáé ïõóéáóôéêüò. Ç
ìåëïðïßçóç ðïéçôéêþí Ýñãùí, èÝìá ôïõ
9ïõ êýêëïõ, åßíáé äýóêïëï óôç ðñïóÝããéóÞ ôïõ äéüôé ïé ðåñéóóüôåñïé
äçìéïõñãïß åßíáé æþíôåò êáé Ýôóé ç ðñïóÝããéóç ôïõ èÝìáôïò ôçò ìåëïðïßçóçò,
áí áõôÞ äçëáäÞ åßíáé áíáãêáßá êáé
áðáñáßôçôç, ðñÝðåé íá ãßíåôáé ìå
áõóôçñÜ åðéóôçìïíéêÜ êñéôÞñéá êáé ü÷é
ìå ôéò ôõ÷üí óõìðÜèåéåò Þ áíôéðÜèåéåò
ðïõ Ý÷ïõí äçìéïõñãçèåß óôï ÷ñüíï. Ãé
áõôü êáé ç åðéëïãÞ ôùí åéóçãçôþí ôùí
óõíáíôÞóåùí ôïõ êýêëïõ, Þôáí ðïëý
ðñïóåêôéêÞ Ýôóé þóôå íá áíáäåé÷ôïýí
üëåò ïé ðëåõñÝò ôïõ èÝìáôïò êáé íá
áêïõóôïýí ïé ðéï ôåêìçñéùìÝíåò áðüøåéò.
Ïé ðñþôïé ïìéëçôÝò õðïãñÜììéóáí
Þäç ôïí áõôüíïìï ñüëï ôïõ ðïéçôéêïý
üóï êáé ôïõ ìïõóéêïý Ýñãïõ êáé üôé äåí
åßíáé ðÜíôá áðáñáßôçôï áõôÜ ôá äýï
íá ðçãáßíïõí ìáæß. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï èá ôïíéóôåß êáé óôç óõíÝ÷åéá ôùí
åêäçëþóåùí, ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò
óõíèÝôåò ðñïóðÜèçóáí íá åêìåôáëëåõôïýí, ìå ôçí êáëÞ êáé ôçí êáêÞ Ýííïéá, ôï Ýñãï åíüò óçìáíôéêïý ¸ëëçíá
ðïéçôÞ ðñïêåéìÝíïõ íá åéóðñÜîïõí êáé
ëßãç áðü ôç äüîá ôïõ. ÖõóéêÜ óå áõôÞ
ôçí êáôçãïñßá äåí áíÞêïõí ôá Ýñãá
ðïõ Ý÷ïõí åðéëåãåß ãéá ôéò åêäçëþóåéò
ôïõ êýêëïõ. ¼ëá ôïõò áíÞêïõí óôçí
êáôçãïñßá ôùí åîáéñåôéêþí ðáñáäåéãìÜôùí üðïõ ç ìïõóéêÞ êáé ç ðïßçóç
óõíáíôÞèçêáí ãéá Ýíá åîáéñåôéêü
êáëëéôå÷íéêü áðïôÝëåóìá.
Ç ðñþôç óõíÜíôçóç - åéóáãùãÞ ìå
ôï èÝìá ôïõ êýêëïõ Ýãéíå ôç ÄåõôÝñá
22 Íïåìâñßïõ ìå ôçí åéóÞãçóç ôïõ óõíèÝôç - óõããñáöÝá Êþóôá ÌõëùíÜ óôï
æÞôçìá ôçò ìåëïðïéçìÝíçò ðïßçóçò. Ï
ïìéëçôÞò îåêßíçóå ìå ìéá éóôïñéêÞ áíáöïñÜ üðïõ ç ðïßçóç êáé ç ìïõóéêÞ óõìâÜäéæáí ìáæß ãéá áéþíåò ÷ùñßò íá îå÷ùñßæïõí. Óôç óõíÝ÷åéá áíáöÝñèçêå óôéò
ìåëïðïéÞóåéò ðïéçìÜôùí ðïõ îåêßíçóáí áðü ôïõò ¸ëëçíåò óõíèÝôåò ôçò
åðôáíçóéáêÞò ìïõóéêÞò ó÷ïëÞò, ìå êïñõöáßï Ýñãï ôç ìåëïðïßçóç ôïõ ¾ìíïõ
åéò ôçí Åëåõèåñßáí, áðü ôïí Íéêüëáï
×áëéêéüðïõëï ÌÜíôæáñï. Áñãüôåñá
êáé ïé óõíèÝôåò ôçò ÅèíéêÞò ÌïõóéêÞò
Ó÷ïëÞò (ðåñßðïõ ôï ðñþôï ìéóü ôïõ
20ïõ áéþíá) ìåëïðïßçóáí Ýñãá ðïéçôþí. Óôç óõíÝ÷åéá ï ïìéëçôÞò áíáöÝñèçêå êáé óå ìéá óåéñÜ åñùôÞìáôá ó÷åôéêÜ ìå ôç ìåëïðïßçóç üðùò:
áí ðñÝðåé ç ðïßçóç - êáé ðïéá ðïßçóç
- íá ìåëïðïéåßôáé.
ðùò åðéôõã÷Üíåôáé ôï "ðÜíôñåìá"
ðïßçóçò êáé ìïõóéêÞò
áí áðüêôçóå ç ðïßçóç íÝïõò áíáãíþóôåò ëüãù ôùí ìåëïðïßçóåùí
ðïéïé ùöåëÞèçêáí áðü ôç óõíýðáñîç ðïßçóçò êáé ìïõóéêÞò.
Ôüíéóå ìå éäéáßôåñç Ýìöáóç üôé ç
ðïßçóç åßíáé áõèýðáñêôç êáé áõôüíïìç
áíôßóôïé÷á üðùò êáé ç êáèáñÞ ìïõóéêÞ. ¸ôóé üôáí ï óõíèÝôçò êáëåßôáé íá
ëýóåé ôï ðñüâëçìá ôçò ìåôÜöñáóçò ôïõ
ðïéÞìáôïò óå ìïõóéêÞ Ýêöñáóç ðñÝðåé
íá ãßíåôáé ìå ôÝôïéï ôñüðï þóôå ç ìïõóéêÞ äçìéïõñãßá íá ìçí õðåñâáßíåé ïýôå
íá áðïäõíáìþíåé ôï ðïßçìá áëëÜ íá
ðñïóôßèåôáé óå áõôü. Óôç óõíïëéêÞ
áðïôßìçóç, Ýêëåéóå ï ïìéëçôÞò, ç ðïßçóç äåí êÝñäéóå áðü ôç ìïõóéêÞ. Ìå
åëÜ÷éóôåò åîáéñÝóåéò, ðáñáôçñåßôáé
áäõíáìßá ôùí óõíèåôþí íá ðáñáêïëïõèÞóïõí ôçí ðïßçóç, ìå êáèüëïõ
êïëáêåõôéêÜ áðïôåëÝóìáôá.
Óôç óõíÝ÷åéá ôçò 1çò çìÝñáò ôùí
åêäçëþóåùí ðáñïõóéÜóôçêå áðü ôç
ÑåíÜôá Äáëéáíïýäç, Äñ åèíïìïõóéêïëïãßáò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, ôï
Ýñãï, ¢óìá áóìÜôùí (ìåôÜöñáóç ìåôáãñáöÞ ËåõôÝñçò Ðáðáäüðïõëïò ìïõóéêÞ Êþóôáò ÌõëùíÜò). Ôï ¢óìá ÁóìÜôùí åßíáé Ýíáò êýêëïò ôñáãïõäéþí, ó÷ïëßáóå, ðïõ ôï âáóéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõ åßíáé ç áññáãÞò åíüôçôá åíüò åíéáßïõ ìïõóéêïý ýöïõò, ðïõ
ôáõôßæåôáé ìå ôï ðíåýìá êáé ôç âáèýôåñç ïõóßá, ôïõ áéþíéïõ êáé áîåðÝñáóôïõ áõôïý ðïéçôéêïý êåéìÝíïõ. Åíüò
êåéìÝíïõ óôï ïðïßï ï Ýñùôáò ó' üëåò
ôéò ìïñöÝò ôïõ, áðü ôçí ðéï áãíÞ Ýùò
ôçí ðéï áéóèçóéáêÞ, õìíåßôáé êáé
ðáñïõóéÜæåôáé ì' Ýíáí ôñüðï åêèáìâùôéêïý êáé áíõðÝñâáôïõ ðïéçôéêïý
êÜëëïõò.
37
Ç èáõìÜóéá ìåôÜöñáóç - ìåôåããñáöÞ ôïõ êåéìÝíïõ áðü ôï ËåõôÝñç
Ðáðáäüðïõëï, åíüò áðü ôïõò êïñõöáßïõò
óôé÷ïõñãïýò ôïõ åëëçíéêïý ôñáãïõäéïý, óôçñéãìÝíç óôï äåêáðåíôáóýëëáâï, Ý÷åé ôçí óðÜíéá áñåôÞ íá óå ïäçãåß
êáô' åõèåßáí óôï ôñáãïýäé ðïõ ãéá ôïí
óõíèÝôç åßíáé åõëïãßá, áëëÜ êáé êáôÜñá ìáæß. Åõëïãßá ãéáôß ðáñÝ÷åé åõêïëßåò óôç ìåëïðïßçóç êáé êáôÜñá ãéáôß
áõôÝò áêñéâþò ïé åõêïëßåò ðáñáðÝìðïõí, ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò, óå
ãíùóôÝò ìïõóéêÝò ëýóåéò êáé Üãïíåò
åðáíáëÞøåéò ÷ùñßò ôç äõíáôüôçôá ìéáò
ðéï Ýíôå÷íçò áíÜðôõîçò.
Ç ìïõóéêÞ ôïõ Ýñãïõ, áíôëåß ôï õëéêü ôçò áðü ôéò ðåñéüäïõò åêåßíåò ôïõ
åëëçíéêïý ôñáãïõäéïý - ôüóï ôïõ Ýíôå÷íïõ üóï êáé ôïõ ëáúêïý - ðïõ óçìÜäåøáí ôçí ðïñåßá ôïõ. ¸ôóé óå êÜðïéá
ôñáãïýäéá õðÜñ÷ïõí óôïé÷åßá ôçò
êáíôÜäáò, óå êÜðïéá Üëëá ï áðüç÷ïò
ôïõ éäéþìáôïò ôçò ÅèíéêÞò ÌïõóéêÞò
Ó÷ïëÞò êáé óå Üëëá ôá óçìÜäéá ôïõ
ëáúêïý ôñáãïõäéïý. Ùóôüóï, óõíÝ÷éóå,
áõôü ðïõ ôá ÷áñáêôçñßæåé åßíáé ï ëõñéóìüò ôïõò. Óôï ìïõóéêü ìÝñïò ôçò
óõíáõëßáò áêïýóôçêáí áðïóðÜóìáôá
áðü ôï Ýñãï ìå ôïí Êþóôá ÌõëùíÜ
óôï ðéÜíï êáé ôç ÑÜíéá ÊõñéáæÞ êáé
ôïí ÔÜêç ÖÜâéï óôï ôñáãïýäé.
Ôç ÄåõôÝñá 29 Íïåìâñßïõ, Ýãéíå ç
ðáñïõóßáóç ôïõ Åñùôüêñéôïõ ôïõ
ÂéôóÝíôæïõ ÊïñíÜñïõ áðü ôïí ìïõóéêïóõíèÝôç Ãéþñãï ÐáðáäÜêç.
Ï ïìéëçôÞò Ýêáíå ìéá áñ÷éêÞ áíáöïñÜ óôï æÞôçìá ôçò ìåëïðïßçóçò. Óôç
óõíÝ÷åéá áíáöÝñèçêå óôï ðïßçìá ôïõ
ÂéôóÝíôæïõ ÊïñíÜñïõ êáé áêïëïýèçóå
ï ó÷ïëéáóìüò ôùí äéáöüñùí ìåëïðïéÞóåùí ôüóï óôï äçìïôéêü ôñáãïýäé ìå
ôéò äéÜöïñåò åêäï÷Ýò ôïõ üóï êáé óôçí
Ýíôå÷íç ìåëïðïßçóç áðü óõíèÝôåò
üðùò ôïõ Íßêïõ ÌáìáãêÜêç ê.Ü. Éäéáßôåñç åíôýðùóç ðñïêÜëåóå ç ç÷ïãñÜöçóç ìå ôïí ÌÜíï ÊáôñÜêç, óôç ãíùóôÞ äçìïôéêÞ ìåëùäßá. ÅíäéáöÝñïõóá
åðßóçò Þôáí êáé ç ç÷ïãñÜöçóç üðïõ
Ýíá ðñüóùðï ôñáãïõäþíôáò Üëëïôå
ðéï øçëÜ êáé Üëëïôå ðéï ÷áìçëÜ õðïäýåôáé ôï ñüëï ôçò Áñåôïýóáò êáé ôïõ
Åñùôüêñéôïõ, êáèþò êáé ç 1ç áðü ôéò
ôÝóóåñéò ìåëïðïéÞóåéò ôïõ Ýñãïõ áðü
ôï óõíèÝôç Íßêï ÌáìáãêÜêç.
38
Ôç ÄåõôÝñá 13 Äåêåìâñßïõ ðáñïõóéÜóôçêå ï ÅðéôÜöéïò óå ðïßçóç ÃéÜííç
Ñßôóïõ êáé ìïõóéêÞ óýíèåóç ôïõ Ìßêç
ÈåïäùñÜêç. Ï ÃéÜííçò Êïíôßôóçò,
ôüíéóå ôéò êïéíÝò êáôáâïëÝò ôùí ôñéþí
ìåãÜëùí óõíèåôþí ôïõ ÃéÜííç ÎåíÜêç,
ôïõ ÌÜíïõ ×áôæéäÜêé êáé ôïõ Ìßêç
ÈåïäùñÜêç üôáí êáé ïé ôñåéò, ó÷åäüí
óõíïìÞëéêïé óõììåôåß÷áí óôéò ìÜ÷åò
ðïõ Ýãéíáí óôçí ÁèÞíá ôï ÄåêÝìâñç
ôïõ 1944. Ï êáèÝíáò ôïõò, óõíÝ÷éóå ï
ïìéëçôÞò, áíôéìåôþðéóå ôçí Þôôá äéáöïñåôéêÜ. Ï ÎåíÜêçò ìéëïýóå óõ÷íÜ ãéá
ôçí åðßäñáóç ðïõ åß÷áí ïé ïäïìá÷ßåò
ôçò ÁèÞíáò, óôçí áíÜðôõîç ôùí åñåõíþí ôïõ óôç óýíèåóç ôçò ìïõóéêÞò, ï
×áôæéäÜêéò èåþñçóå ôçí Þôôá ìç áíáóôñÝøéìç êáé áêïëïýèçóå ôç ãíùóôÞ
ðïñåßá ôïõ, ï ÈåïäùñÜêçò èá óõíå÷ßóåé ôç óôñÜôåõóÞ ôïõ êáé ìÜëéóôá èá
èåùñÞóåé êáé óáí ìÝóï áõôÞò ôçò åðéäßùîÞò ôïõ ôï Ýñãï ôïõ.
Ôï 1958 ï Ìßêçò ÈåïäùñÜêçò
Ýãñáøå ôïí ÅðéôÜöéï, Ýíáí êýêëï ôñáãïõäéþí âáóéóìÝíï óôçí ïìþíõìç ðïéçôéêÞ óõëëïãÞ ôïõ ÃéÜííç Ñßôóïõ, ðåñéìÝíïíôáò ôç ãõíáßêá ôïõ ìÝóá óôï
áõôïêßíçôï, íá ïëïêëçñþóåé ôá øþíéá
ôçò óå Ýíá ðáñéóéíü óïýðåñ ìÜñêåô.
Åß÷å ìáæß ôïõ ôï âéâëßï, ðïõ ôïõ åß÷å
óôåßëåé áðü ôçí ÁèÞíá ï ðïéçôÞò, êáé
ìåëïðïéïýóå ôïõò óôß÷ïõò, óçìåéþíïíôáò ìå ìïëýâé óôá ðåñéèþñéá. Ôï ßäéï
âñÜäõ Ýðáéîå ãéá ðñþôç öïñÜ áðïóðÜóìáôá áðü ôï Ýñãï ãéá íá äåé ôéò áíôéäñÜóåéò ôùí ðñïóêåêëçìÝíùí ôïõ, óå
ìéá öéëéêÞ óõíôñïöéÜ ãéá ôéò åêëïãÝò
ôïõ 1958. Óôç óõíÝ÷åéá Ýóôåéëå áðü Ýíá
áíôßôõðï óôçí ÁèÞíá óôïí ÌÜíï
×áôæéäÜêé, óôïí ÃéÜííç Ñßôóï êáé ó'
Ýíá ößëï ôïõ, ôïí Âýñùíá ÓÜìéï.
Ôï êëßìá, ç ìïñöÞ êáé ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí ôñáãïõäéþí ôá ðñþôá ÷ñüíéá
ôçò äåêáåôßáò ôïõ '50, óõíÝ÷éóå ï ïìéëçôÞò, äåí åìöÜíéæáí êÜðïéá êïéíùíéêÞ
ðñïâëçìáôéêÞ Þ êÜðïéåò áëëáãÝò óôç
äïìÞ ôïõò. Ôï 1948 ï ÌÜíïò ×áôæéäÜêéò, óôáèåñüò ößëïò ôïõ ÈåïäùñÜêç óå
üëç ôïõ ôç æùÞ, ìå ôï Ýñãï, Ãéá ìéá
ìéêñÞ ëåõêÞ á÷éâÜäá ãéá ðéÜíï, Ýêáíå
ãíùóôü óå åõñýôåñï êïéíü, ôï ñåìðÝôéêï
ôñáãïýäé. Ìå ôïí êýêëï áõôü åîïéêåéþèçêå óôáäéáêÜ ôï êïéíü ìå ôéò öüñìåò
ôïõ ëáúêïý ôñáãïõäéïý, äïóìÝíåò üìùò
áðü ìéá ðéï Ýíôå÷íç óêïðéÜ. Óå áõôü
óõíÝâáëáí êáé ôá ôñáãïýäéá ðïõ Ýãñáøå ãéá èåáôñéêÝò ðáñáóôÜóåéò üðùò
ôïõ ÌáôùìÝíïõ ÃÜìïõ ôïõ Ëüñêá, ï
êýêëïò ìå ôçí êéìùëßá ôïõ ÌðñÝ÷ô, ïé
¼ñíéèåò ôïõ ÁñéóôïöÜíç áðü ôï
ÈÝáôñï ÔÝ÷íçò áëëÜ êáé ðëÞèïò ôñáãïõäéþí ôïõ óå ôáéíßåò üðùò ï ÄñÜêïò
ôïõ Íßêïõ Êïýíäïõñïõ, ç ÓôÝëëá ôïõ
Ìé÷Üëç ÊáêïãéÜííç ê.Ü..
Ï ×áôæéäÜêéò ðñüôåéíå ôïí ÅðéôÜöéï óôçí åôáéñåßá ôïõ êáé ï ÐáôóéöÜò
óõìöþíçóå. Êáé óôéò äýï ðñþôåò ç÷ïãñáöÞóåéò ôïõ Ýñãïõ ðïõ Ýãéíáí
ó÷åäüí ôáõôü÷ñïíá ï óõíèÝôçò Þôáí
ðáñþí, åß÷å Þäç åðéóôñÝøåé áðü ôï
Ðáñßóé óôçí ÁèÞíá. "...Äïýëåøá ìå ôç
Ìïýó÷ïõñç áíáöÝñåé ï óõíèÝôçò, ó÷åäüí Ýíá ìÞíá êáé ôçí åßäá, ìÝñá ìå ôç
ìÝñá, íá ãßíåôáé Ýíá áðü ôá Üðåéñá êïñéôóüðïõëá ôçò óõíïéêßáò, ôçò ãåéôïíéÜò ôïõ ÷ùñéïý, ðïõ âñÝèçêå îáöíéêÜ
÷áñïêáìÝíï êáé (...) áñ÷ßæåé ôï èñÞíï.
(...). Áãáðþ, üìùò, óõíå÷ßæåé, åî ßóïõ
êáé ôïí ÅðéôÜöéï ðïõ ìïõ áíÜèåóå íá
êÜíù ìáæß ôçò ç Columbia. Ï Ìáíþëçò
×éþôçò åßíáé, ï ìåãáëýôåñïò äåîéïôÝ÷íçò óôï ìðïõæïýêé êáé ï Ãñçãüñçò
Ìðéèéêþôóçò åßíáé ï ÍåïÝëëçíáò ôïõ
'60...".
Ôï 2010 óõìðëçñþèçêáí 50 ÷ñüíéá
áðü ôçí ðñþôç ðáñïõóßáóç ôçò ìåëïðïßçóçò ôïõ êýêëïõ ðïéçìÜôùí ôïõ
ÃéÜííç Ñßôóïõ ÅðéôÜöéïò áðü ôï Ìßêç
ÈåïäùñÜêç Ýíá Ýñãï óôáèìüò ãéá ôçí
åëëçíéêÞ äéóêïãñáößá. Ç áðüëõôá åðéôõ÷çìÝíç óýæåõîç ðïéçôéêïý ëüãïõ êáé
ìïõóéêÞò óôïí ÅðéôÜöéï ðïõ îåêßíçóå
óáí ìéá åíôåëþò áõèüñìçôç êßíçóç
øõ÷Þò áðü ôï óõíèÝôç, Ýìåëëå íá ðáßîåé
áðïöáóéóôéêü ñüëï óôçí åîÝëéîç ôïõ
åëëçíéêïý ôñáãïõäéïý êáé íá åãêáéíéÜóåé, ìå åíôõðùóéáêü ôñüðï ìéá íÝá ðåñßïäï ãéá áõôü. Ç ìïõóéêÞ êáôáãùãÞ
ôïõ ÈåïäùñÜêç óôçñéæüôáí áöåíüò
óôéò êëáóéêÝò óðïõäÝò ìïõóéêÞò áëëÜ
åß÷å ñßæåò óôç âõæáíôéíÞ õìíùäßá, ôï
äçìïôéêü êáé ôï ëáúêü ôñáãïýäé. Óôï
ìïõóéêü ìÝñïò ôçò åêäÞëùóçò áêïýóôçêáí áðïóðÜóìáôá áðü ôï Ýñãï áðü
ôçí ÁìÝñéóóá Öôïýëç óôï ôñáãïýäé
êáé ôç ËáìðñéíÞ Ãéþôç óôï ðéÜíï.
Ïé åêäçëþóåéò óõíå÷ßæïíôáé ôç ÄåõôÝñá 10 Éáíïõáñßïõ ìå ôçí ðáñïõóßáóç
ôïõ Ýñãïõ Ìáãéïâüôáíá (ðïßçóç
ÊùóôÞ ÐáëáìÜ, ìïõóéêÞ óýíèåóç
Ìáíüëçò Êáëïìïßñçò) áðü ôïí âñáâåõìÝíï ¸ëëçíá óõíèÝôç áðü ôçí Áêáäçìßá Áèçíþí, Ößëéððï Ôóáëá÷ïýñç
êáé óôéò 24 Éáíïõáñßïõ, Ý÷åé óåéñÜ ç
ðáñïõóßáóç ôïõ ¾ìíïõ åéò ôçí Åëåõèåñßáí, áðü ôïí åñåõíçôÞ - ìïõóéêïëüãï,
Ãéþñãï ÊùíóôÜíôæï.
ï ÓÜââáôï 4 Äåêåìâñßïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêå óôïí Éùíéêü Óýíäåóìï óõíáõëßá ìå ôï ðéï õøßöùíï áðü
ôá îýëéíá ðíåõóôÜ (öëÜïõôï) íá óõíáíôÜ ôï ðéï âáèýöùíï áðü ôá ÷Üëêéíá
(ôïýìðá). Ôá äýï Üêñá ôùí ðíåõóôþí
ìïõóéêþí ïñãÜíùí ôçò ïñ÷Þóôñáò,
óõíáíôÞèçêáí óå ìéá ìïõóéêÞ ðáíäáéóßá êëáóéêþí êáé óýã÷ñïíùí áêïõóìÜôùí. Ç ìýãá êáé ï åëÝöáíôáò ôçò
ïñ÷Þóôñáò Ýêáíáí Ýíá ôñåëü ÷ïñü ìå
ôçí Lidija Vujic (öëÜïõôï), ôïí Áíôþíç Áñãõñüðïõëï (ôïýìðá) êáé ôçí
Armine Mkrtchyan (ðéÜíï) óå Ýñãá
áðü ôïí Ìðá÷ ìÝ÷ñé óÞìåñá.
Óôç ìïõóéêÞ âñáäéÜ áêïýóôçêáí
óôï ðñþôï ìÝñïò ôá Ýñãá Aria, Invention No. 8 êáé Íï 13 ôïõ J. S. Bach, ç
óïíÜôá óå óïë ìåßæïíá ôïõ G. F. Handel êáé ï ÅëÝöáíôáò ìå ôç ìýãá ôïõ
Henry Kling. Ôï äåýôåñï ìÝñïò óõíå÷ßóôçêå ìå ôá Ýñãá: íôïõÝôï ãéá Ôïýìðá
êáé ðßêïëï öëÜïõôï, ôïõ Walter S.
Hartley, ôï Priority ôïõ ÄçìÞôñç Óéäçñüðïõëïõ, ôï Place for hide (Åðåîåñãáóßá ×ñÞóôïõ Ñïäüðïõëïõ ðÜíù óå
Ýíá èÝìá ôïõ Ä. Óéäçñüðïõëïõ), ôï Ás
long as there is you êáé ôï Timi Yuro
(ÄéáóêåõÞ ×ñÞóôïò Ñïäüðïõëïò).
Ô
ÌïõóéêÞ âñáäéÜ
ìå öëÜïõôï,
ôïýìðá êáé ðéÜíï
Ï Áíôþíçò Áñãõñüðïõëïò åßíáé
áðüöïéôïò ôïõ Ùäåßïõ ÃëõöÜäáò, Ý÷åé
óõíåñãáóôåß ìå ôçí ÌðÜíôá ôïõ Ðïëåìéêïý íáõôéêïý, ôç ÖéëáñìïíéêÞ ôïõ
ÄÞìïõ Áèçíáßùí, ôç ÓõìöùíéêÞ Ïñ÷Þóôñá ÐåéñáéÜ, ôç ÓõìöùíéêÞ Ïñ÷Þóôñá ÍÝùí ÁèÞíáò, ôçí ÊñáôéêÞ
Ïñ÷Þóôñá Áèçíþí êáèþò êáé ìå ôçí
ÄçìïôéêÞ ÓõìöùíéêÞ Ïñ÷Þóôñá. ÓÞìåñá åßíáé óôÝëå÷ïò ôçò ÌðÜíôáò ôïõ
Ëéìåíéêïý Óþìáôïò
Ç Lidija Vujic æåé áðü ôï 2005 óôçí
ÅëëÜäá, üðïõ öïéôÜ óôï ôìÞìá ìïõóéêþí óðïõäþí ôïõ ðáíåðéóôçìßïõ
Áèçíþí êáé ôáõôü÷ñïíá Ý÷åé ðÜñåé ôï
ðôõ÷ßï ôïõ öëÜïõôïõ ìå ôïí Ïõñò Ñïýôéìáí óôï Ùäåßï Áèçíþí. Ôþñá åßíáé
óôï ðñþôï Ýôïò ôïõ äéðëþìáôïò ìå ôïí
êáèçãçôÞ Ðáíáãéþôç ÄñÜêï. Ðáßæåé
óå äéÜöïñá óýíïëá êáé óõììåôÝ÷åé óå
ðïëëÝò óõíáõëßåò.
Ç Armine Mkrtchyan æåé áðü ôï
2006 óôçí ÅëëÜäá, üðïõ öïéôÜ ìå õðïôñïößá óôï ôìÞìá ìïõóéêþí óðïõäþí
ôïõ ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí. ¸÷åé
äçìéïõñãÞóåé ôï ðéáíéóôéêü íôïõÝôï
"ArmMiro" ìå ôçí êõðñéáêÞò êáôáãùãÞò ðéáíßóôñéá Ìýñù Óïëùìïý ìå ôçí
ïðïßá åìöáíßóôçêáí óå ðïëëÝò óõíáõëßåò.
Ïé åñìçíåßåò ôùí Ýñãùí Þôáí
åîáéñåôéêÝò êáé Üöçóáí ôéò êáëýôåñçò
åíôõðþóåéò.
39
¸ñãï ôïõ Áíôþíç ÓáâéïëÜêç

και πλήρες Τεύχος σε μορφή Adobe Acrobat Reader/pdf

τευχος 11 - ελληνικη κοινοτητα αλεξανδρειας

Νίκος Δασκαλοθανάσης, Restitutions. 14 κείμενα

Νέος Πρόεδρος του ΣΑΕ ο Κώστας Μιχαηλίδης