ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ – ΤΙ ΕΊΝΑΙ? ΕΝΔΟΚΡΑΝΙΑΚΑ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ Οι όγκοι του εγκεφάλου είναι ανώμαλη ανάπτυξη κυττάρων του ιστού στον εγκέφαλο. Οι εγκεφαλικοί όγκοι είτε αναπτύσσονται στον εγκέφαλο είτε είναι μεταστατικοί. Και μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε κακοήθεις ή καλοήθεις όγκους. Ένας καλοήθης όγκος δεν περιέχει καρκινικά κύτταρα και συνήθως μετά τη χειρουργική του αφαίρεση δεν επανεμφανίζεται. Οι περισσότεροι καλοήθεις όγκοι έχουν διακριτά όρια και δεν εισέρχονται στον παρακείμενο εγκεφαλικό ιστό. Παρόλα αυτά μπορεί να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα με τους κακοήθεις όγκους λόγω του μεγέθους τους και της θέσης που εντοπίζονται μέσα στον εγκεφαλικό ιστό. Οι κακοήθεις όγκοι περιέχουν καρκινικά κύτταρα. Συνήθως αναπτύσσονται ταχύτατα και καταστρέφουν τον παρακείμενο υγιή εγκεφαλικό ιστό. Οι κακοήθεις όγκοι πολύ σπάνια δίνουν μεταστάσεις στο υπόλοιπο σώμα και συνήθως επανεμφανίζονται μετά τη θεραπεία. Πολλές φορές όγκοι που δεν είναι κακοήθεις ονομάζονται έτσι επειδή του μεγέθους τους και της περιοχής εμφάνισής τους μπορεί να προκαλέσουν καταστροφή ζωτικών λειτουργιών του εγκεφάλου. Οι μεταστατικοί όγκοι εγκεφάλου αναπτύσσονται σε άλλο σημείο του σώματος και μέσω της αιματικής κυκλοφορίας μεταφέρονται και αναπτύσσονται δευτερογενώς στον εγκέφαλο. ‘Όγκοι του πνεύμονα του μαστού, μελάνωμα και καρκίνος του εντέρου είναι οι συνηθέστεροι καρκίνοι που προκαλούν μεταστατικές εστίες στον εγκέφαλο. ΜΑΘΗΜΑ 5ο Ροβίθης Μιχαήλ Νοσηλευτής ΤΕ, MMedsci in Clinical Nursing 2004 1 2 ΤΥΠΟΙ ΚΑΡΚΙΝΙΚΩΝ ΟΓΚΩΝ ΑΙΤΙΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΟΓΚΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΟΛΙΓΟ∆ΕΝ∆ΡΟΓΛΟΙΩΜΑ Οι περισσότεροι εγκεφαλικοί όγκοι παρουσιάζουν ανωμαλίες στο DNA που σχετίζονται με τον έλεγχο του κυτταρικού κύκλου προκαλώντας ανεξέλεγκτη κυτταρική ανάπτυξη. Αυτές οι ανωμαλίες είτε οφείλονται σε διαφοροποιήσεις του γονιδιακού υλικού των κυττάρων είτε σε χρωμοσωμικές αλλαγές που αλλάζουν την λειτουργία των γονιδίων. Ασθενείς που παρουσιάζουν συγκεκριμένες γενετικές συνθήκες, (neurofibromatosis, von Hippel-Lindau disease, Li-Frameni syndrome, and retinoblastoma) παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισής εγκεφαλικών όγκων όπως επίσης και παιδιά που οι γονείς του είχαν εκτεθεί κατά το παρελθόν σε συγκεκριμένες χημικές ουσίες. Ορισμένες από αυτές τις ουσίες ίσως αλλάζουν τη δομή γονιδίων που προστατεύουν το ανθρώπινο σώμα από την πιθανότητα εμφάνισης όγκων. Εργάτες σε διυλιστήρια, σε εργοστάσια κατασκευής πλαστικών υλών και χημικών έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες ανάπτυξης συγκεκριμένων όγκων του εγκεφάλου. Επίσης ασθενείς που έχουν δεχτεί κατά το παρελθόν αγωγή με ακτινοβολία στην κεφαλή για αντιμετώπιση άλλων κακοηθειών βρίσκονται σε κίνδυνο για ανάπτυξη νέων καρκινικών όγκων στον εγκέφαλο. ΜΗΝΙΓΓΙΩΜΑ ΑΣΤΡΟΚΥΤΤΩΜΑ ΕΠΕΝ∆ΥΜΩΜΑ ΟΠΤΙΚΟ ΓΛΟΙΩΜΑ ΟΓΚΟΙ ΕΠΙΦΥΣΗΣ (ΚΩΝΑΡΙΟΚΥΤΩΜΑ, ΚΩΝΑΡΙΟΒΛΑΣΤΩΜΑ) ΚΡΑΝΙΟΦΑΡΡΥΓΓΙΩΜΑ ΜΥΕΛΟΒΛΑΣΤΩΜΑ ΠΑΡΕΓΚΕΦΑΛΙ∆ΙΚΟ ΑΣΤΡΟΚΥΤΩΜΑ ΟΓΚΟΙ ΥΠΟΦΥΣΗΣ ΣΒΑΝΝΩΜΑ ΟΓΚΟΙ ΤΟΥ ΕΠΕΝ∆ΥΜΑΤΟΣ ΓΛΟΙΩΜΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΥ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ 3 ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΟΓΚΩΝ 4 Συμπτώματα των όγκων του πρόσθιου τμήματος του εγκεφάλου: Τα συμπτώματα εξαρτώνται από το είδος του όγκου το στάδιο στο οποίο βρίσκεται (το μέγεθος του όγκου) και την περιοχή την οποία προσβάλλει. Οποιοσδήποτε όγκος μέσα στο εγκέφαλο ασκεί πίεση στον εγκεφαλικό ιστό και αύξηση της ενδοκράνιας πίεσης (ICP), με αποτέλεσμα να «μπλοκάρουν την ροή του ΕΝΥ διαμέσου των κοιλιών προς την σπονδυλική στήλη. Η αύξηση της ενδοκράνιας πίεσης προκαλεί ως αποτέλεσμα τα ακόλουθα συμπτώματα: •Αυξημένη ενδοκράνια πίεση (ICP) •Επιληπτικές κρίσεις •Αλλαγές στην όραση •∆υσαρθρία •Παράλυση ή αδυναμία του μισού σώματος ή προσώπου •Ζάλη ή σύγχυση •Αλλαγές στην προσωπικότητα • πονοκέφαλο • Εμετό (συνήθως πρωινή ώρα) • Ναυτία • Αλλαγές προσωπικότητας • ∆ιεγερτικότητα • Ζάλη • Κατάθλιψη • Μειωμένη καρδιακή και αναπνευστική λειτουργία και εάν δεν θεραπευτεί εγκαίρως κώμα. Συμπτώματα όγκων από τον μεσεγκέφαλο: •Αυξημένη ενδοκράνια πίεση (ICP) •Επιληπτικές κρίσεις •Ενδοκρινολογικά προβλήματα (εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη) 5 • Αλλαγές στην όραση η διπλοπία •Πονοκεφάλους •Παράλυση νεύρων ή μυών του προσώπου ή του μισού τμήματος του σώματος •Αλλαγές στο αναπνευστικό σύστημα •Συμπτώματα όγκων στο πίσω τμήμα του εγκεφάλου: • Αυξημένη ενδοκράνια πίεση (ICP) •Έμετοι (συνήθως πρωινοί χωρίς να προηγηθεί ναυτία) •Πονοκέφαλος •Ασυντόνιστες μυϊκές κινήσεις •Προβλήματα βάδισης(ataxia) 6 1 ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ∆ΟΙ ΓΙΑ ΟΓΚΟΥΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΟΙΚΙΛΛΕΙ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΕΙ∆ΟΣ ΤΟΥ ΟΓΚΟΥ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΝΤΟΠΙΖΕΤΑΙ ΚΑΙ ΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΗ Πλήρες Ιατρικό ιστορικό – Φυσική εξέταση Νευρολογική εξέταση (αντανακλαστικά, κινήσεις οφθαλμών, δύναμη μυών κοκ) Αξονική τομογραφία ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Μαγνητική τομογραφία ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Ακτινογραφία ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Scanning οστών Αρτηριόγραμμα - Μυελόγραμμα ΤΑ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΌ ΤΟΥΣ Ι∆ΙΟΥΣ ΤΥΠΟΥΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΙ ΤΑ ΕΝ∆ΟΚΡΑΝΙΑΚΑ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΚΕΙΝΤΑΙ ΣΤΙΣ Ι∆ΙΕΣ ΑΡΧΕΣ ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Οσφυονωτιαία παρακέντηση Βιοψία 7 ΥΠΟΘΡΕΨΙΑ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙ∆Α 8 Οι δυσκολίες που συνήθως εμφανίζονται αναφέρονται στην παραμονή του βλωμού στην στοματική κοιλότητα, σε δυσφαγία, σε διαφυγή φαγητού από το στόμα, σε προβλήματα μάσησης και κατάποσης και σε άρνηση λήψης τροφής. (Axelsson et al. 1984) Οι δυσκολίες στην θρέψη καθορίζονται ως αρνητικές παρεμβολές που σχετίζονται με την προετοιμασία και τη λήψη τροφής σε υγρή ή στερεή μορφή . Ενώ ως κακή θρέψη ορίζεται η ελάττωση του δείκτη μάζας σώματος, η οποία ανάλογα με το μέγεθός της συνοδεύεται με διαταραχή της λειτουργίας των οργάνων του σώματος και βλάβη της δομικής ακεραιότητάς τους. Οι δυσκολίες θρέψης μπορεί να παρουσιαστούν και ανεξάρτητα από την ανάγκη υποβοηθούμενης σίτισης του ασθενή και εκτός από τις έρευνες που αναφέρονται στην δυσφαγία ελάχιστες περιγραφικές μελέτες υπάρχουν που να αναφέρονται στις δυσκολίες που παρουσιάζονται κατά τη θρέψη ενός ασθενή με εγκεφαλικό επεισόδιο και στην ανάγκη υιοθέτησης κατά την υποβοηθούμενη θρέψη στρατηγικής ολοκληρωμένης φροντίδας. Επίσης αναφέρεται ότι, η θέση σώματος του ασθενή, η μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, η δυσκολία χρήσης πιρουνιού ή κουταλιού και ο παρατεταμένος χρόνος σίτισης αποτελούν προβλήματα που συμβάλλουν αρνητικά στην καλή θρέψη του ασθενή. Τα προβλήματα αυτά, επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τον χρόνο αποκατάστασης του ασθενή, αλλά και τον βαθμό αποκατάστασης του. Πολλοί δε ασθενείς διαφεύγουν της προσοχής του προσωπικού γιατί ενυπάρχουν σε αυτούς αισθήματα ντροπής τα οποία σχετίζονται με την αλλαγή στην φυσική και κοινωνική τους εικόνα και τους αποτρέπουν να μιλήσουν σε οποιονδήποτε για τα προβλήματα θρέψης που τους απασχολούν. (Jacobson et al. 2000). 9 Το πιο συχνό πρόβλημα κατά την διαδικασία σίτισης των ασθενών αυτών είναι η μειωμένη σε ποσότητα λήψη τροφής που συνήθως οφείλεται σε λειτουργικές αδυναμίες όπως αδυναμία κίνησης άνω άκρων, στήριξης σώματος, κλείσιμο χειλιών, αδυναμία μάσησης και κατάποσης Επίσης, είναι συχνό το φαινόμενο τέτοιου είδους λειτουργικά προβλήματα να συνυπάρχουν με προβλήματα όπως η μειωμένη όρεξη, η κατάθλιψη και η υιοθέτηση συμπεριφορών άρνησης κατά τη διαδικασία σίτισης. (Axelson et al 1989, Jacobson et al 1997). 10 Η εκτίμηση για να διαπιστωθεί η κακή θρέψη του ασθενή περιλαμβάνει τη λήψη ιστορικού, τη φυσική εξέταση, τις ανθρωπομετρικές μετρήσεις και τον εργαστηριακό έλεγχο. Η λήψη ενός λεπτομερούς διαιτητικού ιστορικού περιλαμβάνει τις επαναλαμβανόμενες διαταραχές από το πεπτικό, την απώλεια βάρους την συνύπαρξη χρόνιων παθήσεων, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερλιπιδαιμία, η υπέρταση καθώς και η νεφρική, καρδιακή και ηπατική ανεπάρκεια. Σημαντικό επίσης στοιχείο της διαιτητικής αξιολόγησης, αποτελεί η λήψη ψυχοκοινωνικού ιστορικού, καθώς το γήρας, η κακή οικονομική κατάσταση, η κατάθλιψη και ο κοινωνικός αποκλεισμός αυξάνουν τον κίνδυνο υποσιτισμού. 11 12 2 Οι ημερήσιες ανάγκες σε θερμίδες για τους περισσότερους ασθενείς δεν υπερβαίνουν τις 25-30 Kcals/Kgr/day, προκειμένου να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στην αναπλήρωση της πρωτεϊνικής μάζας του σώματος, το 15% έως 25% του συνόλου των θερμίδων πρέπει να καλύπτεται από πρωτεΐνες (1,2 – 1,5 g/kg/day), το 50% έως 70% από υδατάνθρακες (5-5 g/kg/day) και το 15 έως 30% από λίπος (1-2 g/kg/day). Επίσης επαρκείς ποσότητες ηλεκτρολυτών, βιταμινών και ιχνοστοιχείων είναι απαραίτητες, προκειμένου να επιτευχθεί θρεπτικό ισοζύγιο αζώτου και ικανοποιητικού βαθμού θεραπευτικό αποτέλεσμα. Όσον αφορά στη διατροφική υποστήριξη, γλυκόζη και λίπη χορηγούνται για την κάλυψη των ολικών θερμιδικών αναγκών και αμινοξέα για την υποστήριξη της πρωτεινοσύνθεσης. Γλουταμίνη και λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου χορηγούνται συστηματικά διότι η γλουταμίνη αποτελεί πρωταρχικό αμινοξύ για τον εντερικό μεταβολισμό και τα λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου (βουτυρικό και προπιονικό), είναι απαραίτητα για την διατήρηση της φυσιολογικής εντερικής χλωρίδας. (Καλφαρέντζος Φ. 1996) Θρεπτική υποστήριξη και υγρά Θρεπτικά συστατικά με φαρμακολογική δράση Στόχοι Μορφές Τ.Δ. Τρόποι Χορήγησης Εντερική Διατροφή (Ε.Δ.) 13 Παρεντερική Διατροφή (Π.Δ.) Εντερική χορήγηση ονομάζουμε την χορήγηση διαμέσου του πεπτικού σωλήνα ολοκληρωμένων διατροφικών σκευασμάτων είτε από το στόμα είτε με τη χρήση σωλήνων (Kirby et al. 1995). Οι οδοί χορήγησης της εντερικής διατροφής είναι η ρινογαστρική οδός, η ρινοεντερική, η γαστροστομία η νηστιδοστομία και η νηστιδοστομία με καθετηριασμό με βελόνη.14 (Φωτίου Β. και συνεργάτες 2003) ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Ο νοσηλευτής θα πρέπει να αντιλαμβάνεται έγκαιρα διαταραχές στον ψυχισμό του ασθενή, να ενημερώνει το ιατρικό προσωπικό και να προσφέρει στα πλαίσια μίας ολοκληρωμένης νοσηλευτικής φροντίδας, ψυχολογική υποστήριξη στον ασθενή για βελτίωση της αυτοεκτίμησής του. Επίσης θα πρέπει να ενημερώνει το περιβάλλον του ασθενή, για τον τρόπο συμπεριφοράς που θα πρέπει να υιοθετήσει, ενημερώνοντας το παράλληλα για την σπουδαιότητα της σωστής θρέψης του ασθενή και τη διαδικασία σίτισης που θα πρέπει να ακολουθηθεί. Όσον αφορά στην τεχνητή διατροφή του ασθενή (εντερική ή παρεντερική), ο νοσηλευτής θα πρέπει να εφαρμόζει την διαδικασία σίτισης με βάση την διεθνή επιστημονική τεκμηρίωση γνωρίζοντας ότι ο ρόλος του στην προσεκτική και συστηματική παρακολούθηση των ασθενών που υποβάλλονται σε τεχνητή διατροφή είναι σημαντικός προκειμένου να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητας της, να αποφευχθούν πιθανές επιπλοκές ή αν εμφανιστούν να αντιμετωπιστούν έγκαιρα. Η νοσηλευτική παρέμβαση θα πρέπει να περιλαμβάνει την έγκαιρη παρατήρηση σημείων και συμπτωμάτων υποθρεψίας του ασθενή καθώς και την επίλυση των λειτουργικών προβλημάτων του ασθενή που δυσχεραίνουν την διαχείριση της τροφής και την σίτισή του όπως είναι η θέση σώματος του ασθενή, η μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, η δυσκολία χρήσης πιρουνιού ή κουταλιού η μειωμένη σε ποσότητα λήψη τροφής που συνήθως οφείλεται σε λειτουργικές αδυναμίες και ο παρατεταμένος χρόνος σίτισης. Τα προβλήματα αυτά επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τον χρόνο αποκατάστασης του ασθενή που υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο αλλά και τον βαθμό αποκατάστασης του. Επίσης, είναι συχνό το φαινόμενο τέτοιου είδους λειτουργικά προβλήματα να συνυπάρχουν με προβλήματα όπως η μειωμένη όρεξη, η κατάθλιψη και η υιοθέτηση συμπεριφορών άρνησης κατά τη διαδικασία σίτισης. (Axelson et al 1989, Jacobson et.al 2000). 15 16 3
© Copyright 2024 Paperzz
