ΗΛΕΚΤΡΟ-ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑ
Φωτισμός χώρου
Μιλτιάδη Μ. Κάπου
Μηχ. Ηλεκτρολόγου, Καθηγητή, Εργολ. Δημοσίων Εργων
Γενικά
Μια καλή μελέτη ηλεκτρικής εγκατάστασης φωτισμού, πρέπει να
βασίζεται στις πραγματικές ανάγκες φωτισμού του χώρου.
Κατά την κατασκευή ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων σε μικρούς
χώρους (σε δωμάτια και μικρά
γραφεία) συνηθίζουμε να υπολογίζουμε την εγκατάσταση ενός ή
το πολύ δύο φωτιστικών σημείων
και στη συνέχεια ρυθμίζουμε χονδρικά την ένταση του φωτισμού
με την επιλογή του κατάλληλου
φωτιστικού σώματος και της κατάλληλης λυχνίας.
Όταν όμως πρόκειται να φωτίσουμε χώρους μεγάλων διαστάσεων,
επιβάλλεται ο σωστός υπολογισμός του φωτισμού πάνω στον
οποίο βασίζουμε την παραπέρα
μελέτης της ηλεκτρικής εγκατάστασης.
Παρακάτω, παρέχονται γενικά
στοιχεία για τον υπολογισμό φωτισμού επιφανειών.
Ένταση φωτισμού
Ένταση φωτισμού φωτεινής πηγής προς ορισμένη κατεύθυνση,
ονομάζουμε την ποσότητα της
φωτεινής ενέργειας που εκπέμπεται σε χρόνο 1 Sec.
Μονάδα μέτρησης της έντασης
φωτισμού μιας πηγής είναι το νέο
κτίριο ή Candela (Cd).
H ένταση φωτισμού πάνω σε μια
επιφάνεια δίνεται σε Lux.
Η ένταση ενός Lux διδεται σ’επιφάνεια ενός τετραγωνικού μέτρου
τοποθετημένη κάθετα στις ακτίνες
φωτεινής πηγής που έχει ένταση 1
Cd και βρίσκεται σ’απόσταση 1 μ.,
απ’αυτή.
Στις εφαρμογές δεχόμαστε ότι σε
μια επιφάνεια έχουμε ένταση φω1
BUILDNET
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
ΕΝΤΑΣΕΩΝ ΓΕΝΙΚΟΥ ΦΩΤΙΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΧΩΡΟ
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
ΕΝΤΑΣΕΩΝ ΤΟΠΙΚΟΥ ΦΩΤΙΣΜΟΥ
ΗΛΕΚΤΡΟ-ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑ
τισμού 1 Lux , όταν αυτή δέχεται
φωτεινή ισχύ 1 Lum ανά τετρ. μέτρο 1 Lux = 1 Lum ανά m².
Για τους υπολογισμούς του φωτισμού σε διάφορους χώρους που
ενδιαφέρουν τον ηλεκτρολόγο,
χρησιμοποιούμε πάντοτε σαν μονάδα έντασης το Lux.
Ανάλογα με τον προορισμό του
χώρου που θα φωτίσουμε, δεχόμαστε και διαφορετική ένταση
φωτισμού.
Στον παρακάτω πίνακα δίνονται
οι μέσες εντάσεις φωτισμού που
είναι απαραίτητες για κάθε κατηγορία χώρου.
Φωτεινή ισχύς (φωτεινή ροή)
Τη συνολική ποσότητα φωτισμού
που μας δίνει μια φωτεινή πηγή
προς κάθε κατεύθυνση ονομάζουμε φωτεινή ισχύ ή φωτεινή ροή.
Η φωτεινή ισχύς είναι απαραίτητο
στοιχείο για τους παραπέρα υπολογισμούς μας.
Η φωτεινή ισχύς των ηλεκτρικών
φωτεινών πηγών αν και εξαρτάται
από την ηλεκτρική ισχύ διαφέρει
στους διάφορους τύπους λυχνιών.
Σε γενικές γραμμές μπορούμε να
πούμε ότι οι λυχνίες πυράκτωσης
δίνουν φωτεινή ισχύ 10-12 Lum
ανά Watt και οι λυχνίες φθορισμού
45-50 Lum ανά Watt.
Οι λαμπτήρες ατμών υδραργύρου
αποδίδουν φωτεινή ισχύ 25-60
Lum ανά Watt.
Στους παρακάτω 3 πίνακες δίδεται
η φωτεινή ισχύς για κάθε τύπο και
ισχύ λαμπτήρα. Ανεξάρτητα όμως
από τους πίνακες , τα εργοστάσια
κατασκευής λαμπτήρων δίνουν
πίνακες φωτεινής ισχύος που αντιστοιχούν στους λαμπτήρες της δικής τους παραγωγής.
Εκείνος όμως που ασχολείται με
τον υπολογισμό του φωτισμού
σ’ένα χώρο που δεν πρέπει να δέχεται τις υψηλότερες αποδόσεις
που δίνουν τα εργοστάσια, διότι
στην πράξη οι λαμπτήρες αλλάζουν κατά διαστήματα χωρίς να
χρησιμοποιούνται ίδιας προέλευσης με τους προηγούμενους.
ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ
ΠΙΝΑΚΑΣ 3
ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ ΠΥΡΑΚΤΩΣΗΣ
ΠΙΝΑΚΑΣ 4
ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ
Στον παραπάνω πίνακα παρατηρούμε ότι η φωτεινή ισχύς δεν είναι απόλυτα ανάλογη με την ηλεκτρική ισχύ των λαμπτήρων.
Παρατηρήσεις
1. Από τους πίνακες απόδοσης
φωτεινής ισχύος στους λαμπτήρες
πυράκτωσης και φθορισμού, προκύπτει μεγάλη διαφορά σε φωτεινή ισχύ μεταξύ των λαμπτήρων
φθορισμού και πυρακτώσεως.
2. Διαφορά σε φωτεινή ισχύ παρατηρούμε και σε σχέση με την
ποιότητα (χρώμα) φωτισμού και
στους λαμπτήρες φθορισμού.
Σ’εγκαταστάσεις γραφείων επιβάλλεται η χρήση λαμπτήρων
φωτός ημέρας έστω και αν η απόδοσή τους είναι μικρή.
Σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις
μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε
λαμπτήρες με λευκό φως ή και
θερμό ανάλογα με την απαιτούμενη ποιότητα.
3. Η ισχύς του λαμπτήρα πρέπει
πάντοτε να υπολογίζεται μαζί με
την ισχύ του στραγγαλιστικού πηνίου (BALAST) ώστε να οδηγούμεθα σε πιο σωστά αποτελέσματα
από πλευράς πραγματική ολικής
ισχύος.
Στον πίνακα 4 αναφέρονται αποδόσεις κοινών λαμπτήρων φθορισμού. Δεν περιλαμβάνονται
οι λαμπτήρες φθορισμού TLD, οι
οποίοι δίνουν σημαντικά μεγαλύτερη φωτεινή ισχύ σε σύγκριση με
τους κοινούς λαμπτήρες.
BUILDNET
2
ΗΛΕΚΤΡΟ-ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑ
ΠΙΝΑΚΑΣ 5
ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΙΣΧΥΟΣ
ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ ΥΔΡΑΡΓΥΡΟΥ ΥΨΗΛΗΣ ΠΙΕΣΗΣ
(Τάση 220 V)
Ισχύς λαμπτήρων σε W
ΠΙΝΑΚΑΣ 6
ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΙΣΧΥΟΣ
ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ ΜΙΚΤΟΥ ΦΩΤΙΣΜΟΥ
(Τάση 220 V)
Βαθμός απόδοσης
Βασικό στοιχείο για τον υπολογισμό του φωτισμού σ’ένα χώρο,
είναι και ο βαθμός απόδοσης.
Ο βαθμός απόδοσης επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες από
τους οποίους οι κυριότεροι είναι :
στ) Ο χρωματισμός της επίπλωσης του χώρου σε συνδυασμό με
το ποσοστό της κάλυψης των διαφόρων επιφανειών από την επίπλωση.
ζ) Οι χρωματισμοί των προϊόντων,
των μηχανημάτων, των πρώτων
α) Το είδος του φωτισμού (άμε- υλών και των υλικών συσκευασίας
σος, ημιάμεσος, μικτός, έμμεσος, που βρίσκονται στο χώρο.
ημιέμμεσος).
η) Το ποσοστό ρύπανσης των φωβ) Το ύψος της αίθουσας που θα τιστικών σωμάτων και του χώρου
φωτίσουμε
θ) Η συχνότητα απορρύπανσης
γ) Το είδος του φωτιστικού σώμα- του χώρου, των καλυμμάτων των
τος που θα χρησιμοποιήσουμε.
φωτιστικών σωμάτων, των λαμπτήρων και των ανταυγαστήδ) Οι βαθμοί ανάκλασης του φω- ρων.
τός που παρουσιάζουν οι διάφορες επιφάνειες του χώρου.
ι) Ο βαθμός ανάκλασης των ανταυγαστήρων σε συνδυασμό με την
ε) Το ποσοστό της ακτινοβολίας κατεύθυνση της ακτινοβολίας.
που δεν ανακλάται επειδή πέφτει
πάνω σε διαφανείς επιφάνειες ια) Η γήρανση των λαμπτήρων.
(υαλοστάσια, ανοικτά παράθυρα
κλπ).
Σ’αυτό το σημείο πρέπει να τονισθεί, ότι οι βαθμοί ανάκλασης
3
BUILDNET
σε 36 διαφορετικές αποχρώσεις
παρουσιάζουν τεράστιες διαφορές μεταξύ τους ώστε να παρατηρείται διακύμανση από 9% μέχρι
84%.
Τα παραπάνω χρώματα μπορούν
να επηρεάσουν διαφορετικά το
καθ’ ένα από τη θέση του (Δάπεδο,
τοίχος, οροφή, επίπλωση, ανταυγαστήρας, προϊόντα κλπ) ώστε να
είναι αδύνατος στην πράξη ο υπολογισμός του βαθμού απόδοσης.
Αν πέρα από τα χρώματα λάβουμε υπόψη μας και τις άλλες παραμέτρους που μας επηρεάζουν
και αναφέρονται παραπάνω, είναι
πρακτικά αδύνατος ο υπολογισμός ενός πραγματικού βαθμού
απόδοσης.
Ο πραγματικός βαθμός απόδοσης θα μπορούσε να υπολογισθεί
στην πράξη με μετρήσεις των διαφόρων μεγεθών (έντασης, ισχύος, επιφάνειας) σε μια καινούργια
εγκατάσταση. Τούτο όμως δεν
εξυπηρετεί κανένα σκοπό, αφού
για το μελετητή ο βαθμός απόδοσης είναι απαραίτητος για τους αρχικούς του υπολογισμούς.
Οι παραπάνω λόγοι μας αναγκάζουν πολλές φορές να δεχόμαστε
στην πράξη μέσους βαθμούς απόδοσης φωτισμού παρμένους από
τα εμπειρικά στοιχεία.
Μια σειρά από τέτοιους βαθμούς
απόδοσης δίνονται από τον παρακάτω πίνακα.
Σε διάφορα συγγράμματα που
αναφέρονται αποκλειστικά στους
υπολογισμούς φωτισμού χώρων
αναφέρονται τρόποι υπολογισμού
του βαθμού απόδοσης, χωρίς να
περιλαμβάνονται στοιχεία όλων
των παραμέτρων που επηρεάζουν
το τελικό αποτέλεσμα. Τούτο έχει
σαν συνέπεια, να γίνονται σοβαρά
λάθη στους υπολογισμούς.
Γι’αυτό το λόγο, αν δεν έχουμε
βαθμό απόδοσης που να προκύπτει από μέτρηση όμοιου χώρου,
καλό είναι να χρησιμοποιείται ο
παραπάνω προσεγγιστικός πίνακας.
ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ
ΗΛΕΚΤΡΟ-ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑ
ΠΙΝΑΚΑΣ 7
ΜΕΣΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΑΠΟΔΟΣΕΩΣ ΦΩΤΙΣΜΟΥ (η)
Υπολογισμός φωτισμού εσωτ.
χώρου
Για τον υπολογισμό φωτισμού
εσωτερικού χώρου παίρνουμε τα
παρακάτω στοιχεία :
τη βοήθεια των πινάκων 3-6 που
αναφέρονται στο κεφάλαιο ΣΤ 3
της φωτεινής ισχύος βρίσκουμε τη
φωτεινή ισχύ που αντιστοιχεί σ’ένα λαμπτήρα.
Επειδή αυτή η φωτεινή ισχύς αναα) Παίρνουμε την επιθυμητή έντα- φέρεται σε καινούργιο λαμπτήρα
ση φωτισμού από τον αντίστοιχο παίρνουμε το 90% απ΄αυτή που
πίνακα 1 του κεφαλαίου (ΣΤ 2) που αποτελεί τη μέση φωτεινή ισχύ
αναφέρεται στην ένταση φωτι- του λαμπτήρα.
σμού.
στ) Διαιρούμε την ολική φωτεινή
β) Υπολογίζουμε την επιφάνεια ισχύ Φολ που βρήκαμε για όλο
του δαπέδου σε m² στο χώρο που το χώρο δια της φωτεινής ισχύος
θα γίνει ο υπολογισμός του φωτι- του λαμπτήρα (μετά τη μείωσή της
σμού.
στο 90%), όποτε ο αριθμός των
λαμπτήρων λ που θα χρησιμοποιγ) Παίρνουμε το βαθμό απόδοσης ήσουμε θα είναι :
από τον πίνακα 7 του κεφαλαίου λ = Φολικό / Φλαμπτήρα
ΣΤ 4 που αναφέρεται στο βαθμό
απόδοσης.
ζ) Αφού βρήκαμε τον αριθμό των
λαμπτήρων καθορίζουμε τον
δ) Υπολογίζουμε τη φωτεινή ισχύ αριθμό των φωτιστικών σωμάτων.
από τη σχέση :
Φ = Ε.Α. / η
όπου :
Κάθε φωτιστικό σώμα μπορεί να
Φ = Φωτεινή ισχύς σε Lumen
περιλάβει ένα ή περισσότερους
Ε = Ένταση φωτισμού σε Lux
λαμπτήρες με την προϋπόθεση ότι
Α = Επιφάνεια (εμβαδόν) χώρου θα ισχύει η σχέση 1,2 Η ≤ L ≤ 2 H
σε τετρ. μέτρα
όπου το Η δίνει το ύψος της αίθουη = Βαθμός απόδοσης
σας σε μέτρα και το L την απόσταση από κέντρο σε κέντρο μεταξύ
ε) Στη συνέχεια καθορίζουμε το δυο διαδοχικών φωτιστικών σωείδος των λαμπτήρων που πρόκει- μάτων.
ται να χρησιμοποιήσουμε και με Στην περίπτωση που το L βγαίνει
ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ
μικρότερο από 1,2 Η μειώνουμε τα
φωτιστικά σώματα χωρίς να μειώνουμε τους λαμπτήρες. Αν όμως
το L είναι μεγαλύτερο από 2 Η πυκνώνουμε τα φωτιστικά σώματα
με αντίστοιχη μείωση των λαμπτήρων σε κάθε σώμα.
Αν τα φωτιστικά σώματα έχουν
ένα λαμπτήρα (μονόφωτα) και το
L είναι μεγαλύτερο από 2 Η , ή αυξάνουμε τα φωτιστικά σώματα με
ταυτόχρονη αύξηση της έντασης
του φωτισμού ή αλλάζουμε το είδος των λαμπτήρων ή παραβλέπουμε την παραπάνω σχέση συμμετρίας.
Για την πληρέστερη κατανόηση
του υπολογισμού, ακολουθούν τα
παρακάτω παραδείγματα υπολογισμών.
Παράδειγμα 1ο
Θέλουμε να φωτίσουμε αίθουσα
διαστάσεων 20 x 30 μ. με ένταση
φωτισμού 100 Lux.
Αν ο βαθμός απόδοσης είναι η =
0,4 ζητούνται :
α) Η απαιτούμενη φωτεινή ισχύς
Φ.
β) Ο αριθμός λαμπτήρων φθορισμού 40W αν δεχθούμε ότι θα
χρησιμοποιηθούν λαμπτήρες για
φως ημέρας.
Λύση το εμβαδόν της αίθουσας είναι Α = 20 x 30 = 600 m²
Η φωτεινή ισχύς Φ θα είναι :
Φ = Ε.Α. / η = 100x600 / 0,4 =
150.000 Lum.
Κάθε καινούργιος λαμπτήρας 40
W δίνει 1.850 Lumen.
Επειδή θέλουμε τη μέση απόδοση
του λαμπτήρα δεχόμαστε το 90%
της μέγιστης δηλαδή Φλ = 1.850 x
0,9 = 1.665 Lum ανά λαμπτήρα.
Μ’αυτά τα δεδομένα οι λαμπτήρες
που θα χρησιμοποιήσουμε προκύπτουν από τη σχέση
λ = Φολ / Φλ = 150.000 / 1.665
=90 τεμάχια.
BUILDNET
4
ΗΛΕΚΤΡΟ-ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑ
Παράδειγμα 2ο
Αίθουσα εργοστασίου λεπτής εργασίας έχει πλάτος 30 m και μήκος
50 m. Ύψος αίθουσας 5 m.
Αν πρέπει να φωτισθεί με ένταση
200 Lux και με μέσο βαθμό απόδοσης η = 0,5 ζητούνται :
α) Η φωτεινή ισχύς που απαιτείται
για το φωτισμό του χώρου.
β) Ο αριθμός των λαμπτήρων 65 W
λευκού φωτός που θα χρησιμοποιηθεί για το φωτισμό του χώρου.
γ) Η διάταξη των φωτιστικών σωμάτων στην αίθουσα.
δ) Η ηλεκτρική εγκατάσταση του
χώρου με ένδειξη κατανομής των
φωτιστικών σωμάτων ανά φάση
και με ταυτόχρονη εγκατάσταση
10 μονοφασικών ρευματοδοτών.
ε) Το μονογραμμικό σχέδιο του γενικού πίνακα φωτισμού χωρίς να
λαμβάνεται υπόψη η κίνηση του
εργοστασίου.
Λύση
Η ολική επιφάνεια της αίθουσας
είναι Α = 30 x 50 = 1.500 m²
Η ολική φωτεινή ισχύς θα είναι :
Φ = Ε.Α. / η = 200x1.500 / 0,5 =
600.000 Lum.
Κάθε λαμπτήρας 65 W λευκού φωτός αποδίδει 4.400 Lum.
Αν δεχθούμε μέση απόδοση το
90% θα έχουμε :
Φλυχν. = 4.400 x 0,9 = 3.960 Lum.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι
θ’απαιτηθούν
λαμπτήρες λ = Φολ / Φλυχν =
600.000 / 3.960 = 152 τεμάχια.
Τις λυχνίες αυτές, μπορούμε να τις
τοποθετήσουμε σε 76 δίφωτα ή 51
τρίφωτα φωτιστ. σώματα.
Αν διαιρέσουμε όλο το εμβαδόν
δια του αριθμού 76, θα αντιστοιχεί εμβαδόν 20 m² ανά φωτιστικό
σώμα δηλαδή ένα νοητό τμήμα 4
x 5 που σημαίνει ότι η απόσταση L
5
BUILDNET
μεταξύ των φωτιστ. σωμάτων δεν
θα είναι ίση με 1,2 Η.
αποφυγή του στροβοσκοπικού
φαινομένου.
Γι’αυτό το λόγο καταφεύγουμε σε
τρίφωτα φωτιστικά σώματα.
Αν χρησιμοποιήσουμε 50 τρίφωτα φωτιστικά σώματα, σε καθ’ένα
απ’αυτά θα αναλογεί εμβαδόν αίθουσας 1.500 : 50 = 30 m², δηλαδή
ένα παραλληλόγραμμο σχήμα περίπου 5 x 6 m που σημαίνει ότι τα
κέντρα των φωτιστικών σωμάτων
θ’απέχουν μεταξύ τους 5 m κατά
τη μία κατεύθυνση και 6 m κατά
την άλλη.
Μια τριφασική γραμμή μπορεί
κατά μέγιστο όριο να τροφοδοτήσει 6.300 W σε λαμπτήρες πυράκτωσης και 4.200 W σε λαμπτήρες
φθορισμού. Αυτή η μείωση γίνεται διότι στο φθορισμό έχουμε
σχετικά μικρό συντελεστή ισχύος
(συν φ).
Στην περίπτωση του προβλήματός
μας, κάθε γραμμή θα τροφοδοτήσει 15 φωτιστικά σώματα και η μια
5, αφού αυτά θα έχουν ισχύ 3 x 75
Από το ύψος της αίθουσας που εί- = 225 W το καθ’ένα.
ναι 5 m αφαιρούμε :
α) Ύψος 1 m για να φθάσουμε στο Γι’αυτό το λόγο, θα τροφοδοτήεπίπεδο εργασίας
σουμε το φωτισμό μας με 3 γραμβ) Ύψος 0,1 m όσο απέχει η λυχνία μές των 15 και 1 των 5 φωτιστικών
από την οροφή (φωτιστικό σώμα σωμάτων.
σ’επαφή με την οροφή).
Κατά συνέπεια το Η θα είναι 5 – 1,1 ΣΧΕΔΙΟ
= 3,90 m (Η = 3,9 m)
Παράδειγμα 3ο
Τα L είναι 5 και 6 μέτρα.
Ενιαίος χώρος τράπεζας έχει πλάΣύμφωνα με τα παραπάνω στοι- τος 16 μ και μήκος 25 μ.
χεία έχουμε :
Το ύψος από το δάπεδο μέχρι την
1,2 Η ≤ L ≤ 2 H ή 1,2 x 3,9 ≤ 5 ≤ 2 ψευδοροφή που θα τοποθετηx 3,9 ή 4,68 ≤ 5 ≤ 7,8 (ικανοποιη- θούν τα φωτιστικά σώματα είναι
τικό αποτέλεσμα)
4,50 μ.
Κατά την άλλη κατεύθυνση θα Τα φωτιστικά σώματα θα είναι
έχουμε
φθορισμού κατά συνεχόμενες σει4,68 ≤ 6 ≤ 7,8 (ικανοποιητικό απο- ρές.
τέλεσμα)
Οι τοίχοι έχουν σκούρα ξύλινη
επένδυση .
ΣΧΕΔΙΟ
Τα φωτιστικά σώματα έχουν
Έτσι καταλήγουμε στην απόφαση, ανταυγαστήρες και καλύπτονται
να τοποθετήσουμε τα φωτιστικά με γαλακτόχρωμα ακρυλικά φύλσώματα σε 10 σειρές κάθετες στη λα (πλεξιγκλάς).
μεγάλη πλευρά της αίθουσας, με 5 Σε κάθε 2 λαμπτήρες θα τοποθεφωτιστ. σώματα στην κάθε σειρά. τηθεί πυκνωτής χωρητικότητας
Η διάταξη των φωτιστικών σωμά- 5,9μF για τη διάβρωση του συντετων δίδεται στο παραπάνω σχέδιο λεστή ισχύος.
σε κλίμακα 1:300.
Θα χρησιμοποιηθούν λυχνίες φθοΣ’αυτή την κλίμακα που είναι μικρή ρισμού ισχύος 65 W μήκους 1,50 μ.
για την απεικόνιση τέτοιας εγκατά- για φως ημέρας.
στασης, μας οδήγησαν οι διαστάσεις της σελίδας του βιβλίου.
Ζητούνται :
Η τροφοδότηση των φωτιστικών α) Να καθορισθεί η απαραίτητη
σωμάτων, θα γίνει με τριφασικές ένταση φωτισμού εκφρασμένη
γραμμές, ώστε να γίνει διαδοχή μ’έναν αριθμό.
των φάσεων στα φώτα για την β) Να προσδιορισθεί ο βαθμός
ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ
ΗΛΕΚΤΡΟ-ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑ
απόδοσης από το σχετικό πίνακα.
γ) Η ολική φωτεινή ισχύς.
δ) Ο αριθμός των λαμπτήρων.
ε) Η διάταξη των λαμπτήρων στο
χώρο.
στ) Το σχέδιο της ηλεκτρικής εγκατάστασης, χωρίς τους ρευματοδότες.
ζ) Το μονογραμμικό σχέδιο του πίνακα φωτισμού.
η) Η ολική ισχύς της εγκατάστασης
φωτισμού.
Λύση
Από το σχετικό πίνακα εντάσεων
γενικού φωτισμού βλέπουμε ότι
για την περίπτωση τράπεζας απαιτείται ένταση φωτισμού 150-200
Lux. Μέσα σ’αυτά τα περιθώρια,
αποφασίζουμε μόνοι μας για την
ένταση που θα δεχθούμε.
Δεχόμαστε την ένταση των 150
Lux (ενώ θα μπορούσαμε να δεχθούμε και διαφορετική).
Από τον πίνακα του βαθμού απόδοσης και για χρώμα χώρου σκούρο, φωτιστ. σώμα με ανταυγαστήρα, κάλυμμα γαλακτόχρωμο, ύψος
4-5 μ., βρίσκουμε βαθμό απόδοσης η =0,22.
Η επιφάνεια του χώρου Α = 16 x
25 = 400 m²
σκουμε τον αριθμό των λαμπτήρων που θα χρησιμοποιήσουμε
λ = Φολ / Φλυχν = 273.000 / 2.880
= 95 λαμπτήρες.
Αν οι σειρές τοποθετηθούν κάθετες στη μεγάλη πλευρά του χώρου, κάθε σειρά θα χωρέσει 10
λαμπτήρες.
Από τα παραπάνω προκύπτει η
ανάγκη να κατασκευασθούν 10
σειρές των 10 λαμπτήρων κάθετες
προς τη μεγάλη πλευρά και σ’απόσταση μεταξύ τους 2,5μ.
ΣΧΕΔΙΟ
Παρατηρήσεις
α) Όταν η απόσταση μεταξύ των
κέντρων δυο διαδοχικών φωτιστικών σωμάτων είναι L, απόσταση
του ακραίου φωτιστικού σώματος
από τον τοίχο θα είναι L/2.
Στην περίπτωση του σχεδίου του
παραδείγματος η απόσταση L
κατά μήκος της μεγάλης πλευράς
του κτιρίου είναι 5 μ. και η L/2 είναι
2,5 μ.
Στη μικρή διάσταση του κτιρίου
έχουμε απόσταση μεταξύ φωτιστικών σωμάτων La = 6μ. και La/2
= 3 μ. Πάντοτε στον υπολογισμό
των αποστάσεων L, La, L/2 και La/2
παίρνουμε σαν όρια, τα κέντρα
των φωτιστικών σωμάτων, χωρίς
να λαμβάνουμε υπόψη μας τις διαστάσεις τους.
β) Τα μικρά παραλληλόγραμμα
σχήματα που συμβολίζονται με
τα γράμματα R, S, T, είναι τα φωτιστικά σώματα φθορισμού που
αναφέρονται στη λύση του προΑπό το πίνακα φωτεινής ισχύος βλήματος.
λαμπτήρων φθορισμού βρίσκουμε τη φωτεινή ισχύ του λαμπτήρα γ) Τα εξωτερικά φωτιστικά σημεία
των 65 W για φως ημέρας που εί- και ο μετρητής της ΔΕΗ (Wh) δεν
ναι 3.200 Lum για καινούργιο λα- είναι ζητούμενα στο πρόβλημα
μπτήρα. Απ’αυτή παίρνουμε το αλλά σχεδιάστηκαν για την πληρέ90% για λειτουργία και πέρα από στερη απεικόνιση της εγκατάστατην αρχική της κατάσταση.
σης από πλευράς φωτισμού. Όταν
όμως πρόκειται για εργοστάσιο, ο
ΣΧΕΔΙΟ
πίνακας φωτισμού τροφοδοτείται
Φλ = 3.200 x 0,9 = 2.880 Lum.
από το γενικό πίνακα του εργοΜε γνωστά τα παραπάνω, βρί- στασίου.
Με τα παραπάνω στοιχεία έχουμε
:
φωτεινή ισχύ Φ = Ε.Α. / η = 150 x
400 / 0,22 = 273.000 Lum.
ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ
δ) Πάντοτε στις μεγάλες εγκαταστάσεις φωτισμού με λυχνίες φθορισμού γίνεται διαδοχική σύνδεση
των φάσεων R, S, T κατά τις δύο
κατευθύνσεις για την αποφυγή
του στροβοσκοπικού φαινομένου.
ε) Πάντοτε η απόσταση L μεταξύ
των δυο φωτιστ. σωμάτων πρέπει
να είναι ίση ή μεγαλύτερη από 1,2
Η και ίση ή μικρότερη από 2 Η δηλαδή 1,2 Η ≤ L ≤ 2 H, όπου Η είναι
το ύψος του φωτιστικού σώματος
(λυχνίας) από το επίπεδο εργασίας.
στ) Οι ρευματοδότες πρέπει πάντα
να τροφοδοτούνται με αγωγούς
διατομής 2,5mm² και άνω για την
αποφυγή πτώσης της τάσης αφού
η αίθουσα έχει μεγάλες διαστάσεις
και θ’απαιτηθούν γραμμές μεγάλου μήκους.
Η ολική ισχύς της εγκατάστασης
φωτισμού θα είναι 100 λαμπτήρες
x 75 W = 7500 W κατανεμημένα
σε 3 φάσεις σχεδόν ομοιόμορφα
(Φάση R 34 λυχνίες, φάση S 33 λυχνίες και φάση Τ 33 λυχνίες).
Αν αγνοήσουμε τους ρευματοδότες, ο φωτισμός θα τροφοδοτηθεί από 6 μερικές ασφάλειες. Αν
λάβουμε υπόψη μας και κάποιο
αριθμό ρευματοδοτών, θα πρέπει
κατ’ελάχιστο να προσθέσουμε άλλες 4 ασφάλειες χωρίς να λάβουμε υπόψη ανάγκες για θέρμανση
ή κλιματισμό που δεν αποτελούν
αντικείμενο του προβλήματός
μας.
Έτσι, ο πίνακας φωτισμού δίδεται
από το παραπάνω μονογραμμικό
σχέδιο.
ζ) Αν η απόσταση μεταξύ σειρών
λαμπτήρων είναι L, η απόσταση
της πρώτης σειράς από τον τοίχο
θα είναι L/2.
η) Και σ’αυτή την περίπτωση έχουμε εναλλαγή φάσεων στους λαμπτήρες
BUILDNET
6
ΗΛΕΚΤΡΟ-ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΑ
θ) Οι διακόπτες του φωτισμού είναι πάνω από στον πίνακα. Θα
μπορούσαν όμως να είναι και
πάνω στον τοίχο συγκεντρωμένοι
ή διάσπαρτοι.
7
BUILDNET
ι) Σε πολυσύχναστα καταστήματα
όπως είναι η Τράπεζα για λόγους
ασφαλείας τοποθετούμε τον πίνακα μακριά από την είσοδο και γενικά από χώρους που κυκλοφορούν
οι συναλλασσόμενοι πελάτες για
την αποφυγή επέμβασης τρίτων
προσώπων στο φωτισμό του χώρου.
ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ