Πανίδα της Ελλάδας ΜΥΡΙΑΠΟΔΑ ΑΡΑΧΝΙΔΙΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΗΜΑΙΑΚΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ Ελληνικός χώρος 1. Ετερογένεια (τρόπος και χρόνος διαμόρφωσης) α) Τεκτονισμός, β) Ευστατισμός, γ) Ηφαιστειακότητα 2. Πανιδικά στοιχεία από 3 κύριες περιοχές: α) Ασία, β) Ευρώπη, γ) Αφρική 3. Επίδραση του ανθρώπου (8.000 χρόνια) 4. 1/4 έκτασης (νησιά) 5. 7800 νησιά, νησίδες, βράχοι 6. 80% ορεινές εκτάσεις Χειλόποδα της Ελλάδας Επιμέλεια: Στέλιος Σημαιάκης Τάξη: Σκολοπενδρόμορφα Τάξη: Λιθοβιόμορφα Τάξη: Γεωφιλόμορφα Τάξη: Σκουτιγκερόμορφα Η χειλοποδοπανίδα της Μεσογείου 105 50? 90 140 39 150 51 70 47 20 20? 90 100 130 43 21 30? Η χειλοποδοπανίδα της Ελλάδας 46 32 40 37 46 ? 22 15 ? 13 45 ? ? 20 15 ? ? 23 31 12 43 Νησιωτική Ελλάδα Νότιο Αιγαίο: ~ 70 είδη Βόρειο Αιγαίο: ~ 35 είδη Ενδημισμοί στον Ελλαδικό χώρο Χειλόποδα στο νότιο Αιγαίο Ηπειρωτική Ελλάδα END:20% (100) Κυκλάδες MED:49% EUR:16% (38) BAL:11% END:0% Κρήτη MED:34% EUR:30% BAL:9% END:12% (43) Δωδεκάνησα MED:50% EUR: 21% (56) BAL:5% END: 2% Scolopendra cretica, η ενδημική σκολόπενδρα της Κρήτης Scolopendra cingulata, η κοινή σαρανταποδαρούσα της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας Το γένος Scolopendra στον ελλαδικό χώρο S. cingulata S. dalmatica S. canidens S. clavipes S. cretica Τα κυριότερα είδη του γένους Lithobius L. forficatus L. carinatus L. nigripalpis L. pamukkalensis Bothriogaster signata, το πιο κοινό γεωφιλόμορφο της Ελλάδας Himantarium gabrielis, το πιο μακρύ γεωφιλόμορφο της Ελλάδας Pachymerium f. insularum, το πιο κοινό Pachymerium αλόφιλο υποείδος της Ελλάδας ferrugineum, το πλέον αλόφιλο γεωφιλόμορφο Scutigera coleoptrata, το μοναδικό σκουτιγκερόμορφο της Ελλάδας Διπλόποδα της Ελλάδας Επιμέλεια: Στέλιος Σημαιάκης Ιωάννα Φελεσάκη Γενικά • • • Παγκόσμια αριθμούν περί τα 10.000 είδη Η εκτιμήσεις των επιστημόνων μιλούν για 70.000 είδη Τα είδη κατατάσσονται σε: 1700 γένη 115 οικογένειες 15 τάξεις 3 ομοταξίες Γενικά • • • • • Είναι μια από τις τέσσερις ομοταξίες των Μυριαπόδων Πρόκειται για υγρόφιλα και σαπροφάγα αρθρόποδα Ζουν στη στρωμνή και τα επιφανειακά στρώματα του εδάφους Εμφανίζουν συγκόλληση μεταμερών ανά ζεύγη Η καταγωγή τους είναι πολύ παλιά (απολιθωμένες μορφές το Δεβόνιο 417354Μα) Οικολογικά στοιχεία • • • • • • Στα φυλλοβόλα δάση συναντάται η μεγαλύτερη αφθονία ειδών Εντοπίζονται σε μια σειρά ενδιαιτημάτων στα δάση Προτιμούν τα υγρά και τα ασβεστούχα εδάφη (Iulida) Παρ’ όλα αυτά εποικίζουν ερήμους, σαβάννες και μεσογειακά οικοσυστήματα Τρέφονται με σηπόμενη φυτική ουσία Έχουν περιστασιακούς θηρευτές Βιοποικιλότητα Παγκόσμια Βαλκάνια Ελλάδα Ιταλία Γαλλία Γερμανία Βουλγαρία Γιουγκοσλαβία Νορβηγία Δανία, Ολλανδία 10.000 400 143 300 250 160 100 270 30 40 Γνώση για την Ελλάδα • • • • Αποτελείται από 143 είδη που κατατάσσονται σε 48 γένη, 16 οικογένειες και 8 τάξεις Περίπου τα 2/3 των ειδών θεωρούνται ενδημικά Το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό αφορά διπλόποδα με Βαλκανική εξάπλωση (22%) Ουσιαστικά δεν υπάρχουν καθαρά μεσογειακά είδη Είδη ανά περιοχή ΕΛΛΑΔΑ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΑΤΤΙΚΗ, ΕΥΒΟΙΑ ΗΠΕΙΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΡΗΤΗ 143 34 30 24 21 44 10 25 16 26 Ενδημισμοί ανά περιοχή Περιοχή Ενδημισμός Κρήτη 36% Κυκλάδες 60% Δωδεκάνησα 66% Βόρειο Αιγαίο 66% Ηπ. Ελλάδα 89% Πανιδικό στοιχείο στην Κρήτη Ευρωπαϊκά 12% 36% 32% Μεσογειακά 20% Ελληνικά Ενδημικά Τα πιο κοινά είδη διπλοπόδων στην Κρήτη • Pachyiulus various (Julidae) • Megaphyllum creticum (Julidae) • Megaphyllum taygeti (Julidae) • Acanthopetalum minotauri (Schizopetalidae) • Polydesmus graecus (Polydesmidae) Σκορπιοί της Ελλάδας Επιμέλεια: Δημήτρης Καλτσάς Συστηματική ΦΥΛΟ ΥΠΟΦΥΛΟ ΚΛΑΣΗ ΤΑΞΗ Αρθρόποδα (Arthropoda) Χηληκέρατα (Chelicerata) Αραχνίδια (Arachnida) Σκορπιοί (Scorpiones) Παγκοσμίως: 15 οικογένειες (εκ των οποίων η μία είναι μονοτυπική – Pseudochactidae) 192 γένη (+74 απoλιθωμένα) 1979 είδη (+97 απολιθωμένα) Αριθμός ειδών στην Ευρώπη Αριθμός ειδών παγκοσμίως Είδη βαλκανικών χωρών Ελλάδα Ιταλία Ισπανία Γαλλία Αλβανία Κροατία, Μαυροβούνιο Σλοβενία Αυστρία, Ελβετία, Ουγγαρία, Βουλγαρία Μεγάλη Βρετανία, Τσεχία 1979 22-28 11-15 8 7-8 5-6 5 4-5 3 2 1 Κατανομή ειδών Οικογένεια Γένος Euscorpiidae Euscorpius Είδος/Υποείδος E. italicus » » E. sicanus » » » » » » E. koschewnikowi E. hadzii E. naupliensis Iuridae » » Buthidae Iurus I. dufoureius » Calchas I. asiaticus C. gruberi Mesobuthus M. gibbosus Κατανομή Ήπειρος Θεσσαλία, Στ. Ελλάδα, Πελ/σος Όρος Άθως (ενδημικό) ΒΔ. Ελλάδα Πελ/σος, Ζάκυνθος Κ. & Ν. Πελ/σος, Κρήτη, Κύθηρα Κάρπαθος, Ρόδος, Καστελόριζο, Σάμος Καστελόριζο, Σάμος? Παντού, εκτός από Θράκη και Αν. Μακεδονία Iurus dufoureius Iurus dufoureius split Μορφολογία και Οικολογία Είδος/Υποείδος Photo Μορφολογία Στοιχεία Οικολογίας E. carpathicus Βρίσκεται σε υψόμετρο 0 2000μ., σε δάση, φρύγανα, εισόδους σπηλιών, κάτω από πέτρες, σε σπίτια και τοίχους. Είναι υγρόφιλο. Μέγεθος: 2 - 4.5cm, Οικομορφότυπος: λιθόφιλο χρώμα: καφέ/σκούρο είδος, όπως και όλα τα υπόλοιπα Euscorpius spp. καφέ/μαύρο. E. italicus Έχει βρεθεί και σε μεγάλα υψόμετρα. Υγρόφιλο, προτιμά Μέγεθος: μέχρι 5cm, δασώδεις περιοχές, λιβάδια, πέτρες, χαλάσματα. χρώμα: μαύρο I. dufoureius Υγρόφιλο. Προτιμά βιοτόπους με πυκνή βλάστηση. Οικομορφότυπος: μεταξύ σκαπτικού και Μέγεθος: μέχρι 11cm, λιθόφιλου. Ζει χρώμα:καφέ/μαύρο. κυρίως σε στοές στο έδαφος, οι Έχει πλατιές οποίες φτάνουν ποδοπροσακτρίδες και ισχνό μετάσωμα. τα 50cm βάθος. I. asiaticus Μέγεθος: μέχρι 13cm, χρώμα:μαύρο. Πλατιές ποδοπροσακτρίδες Ίδια με I. και ισχνό μετάσωμα. dufoureius. C. gruberi Το μόνο μη Buthidae είδος που φέρει άκανθες κνήμης. Μέγεθος: μέχρι ~5cm. M. gibbosus Θερμόφιλο και ξηρόφιλο. Βρίσκεται κυρίως σε φρυγανικούς Μέγεθος: μέχρι οικοτόπους, 8.5cm, χρώμα: κάτω από καφέ - κιτρινωπό. πέτρες. Λεπτές Ευκαιριακό, μη ποδοπροσακτρίδες κανιβαλιστικό και παχύ είδος, μετάσωμα. περιπλανώμενο. Υγρόφιλο. Βρίσκεται σε δάση, κάτω από πέτρες. Ψευδοσκορπιοί της Ελλάδας Επιμέλεια: Στέλιος Σημαιάκης Γενικά • • • • • • • Ανήκουν στα αραχνίδια Παγκοσμίως τα είδη εκτιμάται ότι ξεπερνούν τα 2.000 Το μέγεθός τους κυμαίνεται από 2-8mm Μοιάζουν με τους σκορπιούς αλλά δεν έχουν αναπτυγμένο μετάσωμα Φέρουν ποδοπροσακτρίδες όπως και οι σκορπιοί Η κοιλιά τους ονομάζεται οπισθόσωμα Δεν διαθέτουν κεντρί Οικολογικά στοχεία • Παρουσιάζουν ευρύτατη εξάπλωση (εύκρατες, ερημικές, μεσογειακές) • Ωστόσο, μεγαλύτερη αφθονία ειδών συναντάται στις τροπικές και ηποτροπικές περιοχές • Το είδος Chelifer cancroides είναι το πιο κοινό ανθρωπόφιλο είδος Τροφικές προτιμήσεις • Θεωρούνται οφέλιμα αραχνίδια για τον άνθρωπο αφού τρέφονται με: 1. Παρασιτικές προνύμφες ρούχων και υφασμάτων 2. Σκαθάρια που παρασιτούν σε χαλιά 3. Παρασιτικά ψωκόπτερα 4. Μύγες, τερμίτες, μυρμήγκια Είδη ανά περιοχή ΕΛΛΑΔΑ Ιόνια Νησιά Πελοπόννησος Αιγαίο Κρήτη 121 25 10 10 25 ΕΝΔΗΜΙΣΜΟΙ ΕΛΛΑΔΑ ΚΡΗΤΗ 40% 60% Γαλεώδη της Ελλάδας Επιμέλεια: Στέλιος Σημαιάκης Γενικά • Τα Γαλεώδη ανήκουν στα Αραχνίδια • Έχουν περιγραφεί περίπου 1,000 είδη και 140 γένη • Είναι γνωστά με την κοινή ονομασία camel spiders, wind scorpions και sun spiders • Το όνομα τους σημαίνει τα ζώα που δραπετεύουν από τον ήλιο • Παρότι μοιάζουν περισσότερο με τις αράχνες ο στενότερος συγγενής τους είναι οι ψευδοσκορπιοί • Το μέγεθός τους φτάνει τα 10cm, ενώ οι ποδοπροσακτρίδες τους ξεπερνούν και τα 12cm • Η ταχύτητά τους φτάνει τα 16km/h Στοιχεία εξάπλωσης και οικολογίας • Ζουν σε θερμές και ξηρές περιοχές • Απουσιάζουν από την Αυστραλία • Διαθέτουν πανίσχυρες χηληκεραίες διαφοροποιημένες σε δυνατές δαγκάνες με δόντια • Οι ποδοπροσακτρίδες έχουν αισθητήριο ρόλο και μοιάζουν με κεραίες • Τρίβοντας τις χηληκεραίες παράγουν δυνατό θόρυβο • Είναι σαρκοφάγα αλλά και παμφάγα • Δεν διαθέτουν δηλητήριο αλλά μπορούν να σκίσουν πολύ εύκολα ανθρώπινο δέρμα Εξάπλωση Galeodidae - Εξάπλωση Galeodes graecus Η κατανομή του Galeodes graecus Αράχνες της Ελλάδας Επιμέλεια: Ελένη Παναγιώτου Αραχνοπανίδα της Ελλάδας Η Ελλάδα ανήκει στις λιγότερο μελετημένες περιοχές της Μεσογείου Η καταγραφή ξεκίνησε το 19ο αιώνα από ξένους κυρίως ερευνητές: 1832 – 1884: Brullé, Koch, Lucas, Pavesi 141 είδη (Ελλάδα) 20 είδη(Κρήτη) Simon (1884): ο δεύτερος κατάλογος ειδών: 203 είδη 20ος αιώνας: Kulczyňski, Simon, Fage, Caporiacco Bristowe (1935): ο τρίτος κατάλογος είδων της Ελλάδας 373 είδη Χατζησάραντος (1940), Διδακτορική Διατριβή, Οι Αράχνες της Αττικής περιέγραψε 316 είδη …η ιστορία συνεχίζεται Παράσχη (1988), Διδακτορική Διατριβή, Μελέτη των αραχνών σε οικοσυστήματα μακίας της νότιας Ελλάδας Χατζάκη (2003), Διδακτορική Διατριβή, Η Εδαφική Αραχνοπανίδα της Κρήτης (Οικογένεια Gnaphosidae): Συστηματική, Οικολογία και Βιογεωγραφία Παναγιώτου (2008), Πτυχιακή, Τα Gnaphosidae σε πέντε οικοσυστήματα μακίας βλάστησης στην Αν. Μεσόγειο Γνώση για την Ελλάδα 856 είδη 49 οικογένειες ~60 αμφισβητούνται ~213 θεωρούνται ενδημικά Βουλγαρία (Deltshev, 2005) 775 είδη (55 ενδημικά) Ιταλία (Pessarini, 2001) 1180 είδη (223 ενδημικά) Ηπειρωτική Ελλάδα-Εύβοια 91 ενδημικά είδη Νησιά Αιγαίου, Κυκλάδες, Σποράδες, Δωδεκάνησα 53 ενδημικά είδη Νησιά Ιονίου 35 ενδημικά είδη Κρήτη, Γαύδος 80 ενδημικά είδη Bosmans, R. & Chatzaki, M. 2005. A catalogue of spiders of Greece. A critical review of all spider species cited from Greece with their localities. Newsl. Belg. Arachnol. Soc., 20: 124pp. Οι κυριότερες οικογένειες Οικογένεια Αριθμός ειδών Αριθμός ενδημικών ειδών Salticidae 139 24 Gnaphosidae 124 26 Theridiidae 69 Lycosidae 65 Dysderidae 64 46 Linyphiidae 62 27 Thomisidae 42 2 Νησιά Αιγαίου, Κυκλάδες, 6 Σποράδες, Δωδεκάνησα 53 ενδημικά είδη 6 Bosmans, R. & Chatzaki, M. 2005. A catalogue of spiders of Greece. A critical review of all spider species cited from Greece with their localities. Newsl. Belg. Arachnol. Soc., 20: 124pp. Heliophanus sp. Salticidae jumping spiders Aelurillus sp. Philaeus chrysops Gnaphosidae wandering spiders Μέγεθος: 1 mm – 15mm Drassodes sp. Nomisia sp. Trachyzelotes sp. Pterotricha lentiginosa Theridiidae black widow Latrodectus tredecimguttatus Theridiidae Lycosidae wolf spider Lycosidae wolf spider Lycosa praegrandis Lycosidae wolf spider Lycosa praegrandis Lycosidae wolf spider Lycosa praegrandis Dysderidae Dysdera crocata Linyphiidae Thomisidae crab spiders Thomisus onustus Araneidae orb-weavers Araneidae orb-weavers Πρότυπα κατανομών των ειδών Gnaphosidae στην Κρήτη 124 είδη Gnaphosidae στη Ελλάδα 66 στην Κρήτη 53,6 % κοινά σε όλη την Κρήτη 46,4% εμφανίζουν κάποιο πρότυπο κατανομής Pterotricha lentiginosa Haplodrassus creticus Χατζάκη, Μ. 2003. Η εδαφική αραχνοπανίδα της Κρήτης (Οικογένεια Gnaphosidae): Συστηματική, Οικολογία και Βιογεωγραφία. Διδακτορική Διατριβή. Τμήμα Βιολογίας, Παναπιστήμιο Κρήτης, Ηράκλειο. Πρότυπα κατανομών των ειδών Gnaphosidae στην Κρήτη 124 είδη Gnaphosidae στη Ελλάδα 66 στην Κρήτη Drassodes oreinos Gnaphosa bithynica Micaria dives Zelotes ilotarum Callilepis cretica Drasoodes lapidosus Synaphosus trichopus Trachyzelotes malkini Χατζάκη, Μ. 2003. Η εδαφική αραχνοπανίδα της Κρήτης (Οικογένεια Gnaphosidae): Συστηματική, Οικολογία και Βιογεωγραφία. Διδακτορική Διατριβή. Τμήμα Βιολογίας, Παναπιστήμιο Κρήτης, Ηράκλειο.
© Copyright 2024 Paperzz
