Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı TİM Ar-Ge, İnovasyon, Patent, Marka Teşvikleri Öneriler Sunumu Ankara, 18 Şubat 2014 1 Ajanda 1) Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Görünüm 2) Dış Ticaretimizde Gelişmeler & 2023 Hedefleri 3) Yüksek Katma Değer için Ar-Ge, İnovasyon, Tasarım, Markalaşma 4) Güney Kore Karşılaştırmalı Analizi 5) Ar-Ge, İnovasyon Teşvikleri ve Çeşitli Ülkelerden Örnekler 6) KOBİ Destek ve Teşviklerine Dair Yapının Değerlendirilmesi 7) Öneriler (A. Genel Öneriler, B. Spesifik Öneriler) 2 2014’te Küresel Ekonomide Belirgin Toparlanma Öngörülüyor Dünya Ekonomisindeki 2014 Reel Büyüme Tahminleri Dünya Ekonomisindeki Reel Büyüme Ekim'deki Tahmin 3,5 3 3,1 2,8 2,5 2,4 2 2,3 1,5 1 0,5 0 2011 2012 2013T 2014T 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Ocak'ta Yenilenen Tahmin 3 3,1 Dünya Bankası 3,5 3,7 IMF Kaynak: Dünya Bankası, IMF 3 IMF - 2014 Dünya Ekonomisinde Büyüme Beklentileri DÜNYA GELİŞMİŞ ÜLKELER ABD EURO BÖLGESİ AB 27 JAPONYA GELİŞEN ÜLKELER ORTA VE DOĞU AVRUPA BDT ASYA ORTA DOĞU VE K.AFRİKA SAHRA AFRİKASI LATİN AMERİKA TÜRKİYE 2012 2013 2014 (2013/10 Tahmin) 2014 (2014/01 Tahmin) 3,1 1,4 2,2 -0,6 -0,2 1,9 4,9 1,4 3,4 6,5 4,5 4,9 3,0 2,2 3,0 1,3 1,6 -0,4 0,0 2,0 4,7 2,3 2,1 6,3 2,3 5,0 2,7 3,8 3,5 2,0 2,6 1,0 1,3 1,2 5,1 2,7 3,4 6,5 3,6 6,0 3,1 3,5 3,7 2,2 2,8 1,0 1,4 1,7 5,1 2,8 2,6 6,7 3,3 6,1 3,0 3,5 BRICS Ekonomileri 2013 T 2014 T Brezilya 2,5 2,5 Rusya 1,5 3,0 Hindistan 3,8 5,1 Çin 7,6 7,3 G.Afrika 2,0 2,9 Ortalama 3,5 4,2 Türkiye 3,5 3,5 Kaynak: IMF World Economic Outlook (Ocak 2014) 4 Küresel Ekonomide Son 12 Yıl PARASAL GENİŞLEME DÖNEMİ NORMAL OLAĞANÜSTÜ PARASAL GENİŞLEME DÖNEMİ PARASAL GENİŞLEMEDEN ÇIKIŞ, YENİ NORMAL 15 9,4 8,4 6,2 5,3 1,5 1,9 2,6 4 4,1 3,6 4,0 2,4 2,3 3,1 2,8 2,2 2011 6,8 4,1 5 9,2 8,5 6,9 3,9 4 4,74 2010 10 0,91,5 -10 -9,4 Türkiye Büyüme Hızı (%) Dünya Ekonomisi Büyüme (%) -15 Kaynak: TÜİK, OVP, Dünya Bankası (hesaplama yöntemi farklılığı sebebiyle Türkiye GSMH ile Dünya GSMH karşılaştırmasında Dünya Bankası alınmıştır) 5 2014T 2013T -2,2 -4,7 2012 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 -5 2000 0 2002-2006 Arasındaki Büyüme Tempomuzu Küresel Krizin de Etkisiyle 2007-2012 Arasında -3.9 P. Düşürdük Reel Ortalama GSYH Büyümesi 1993-2002 %2.6 2003-2012 %5.2 Ortalama Reel Büyüme 8 7 6 5 4 3 2 1 0 7,2 -3.9 p 5,2 3,3 2003-2012 2002-2006 2007-2012 4,0 2013T Not: 2013 tahmini değeri Maliye Bakanı tarafından 15 Ocak’taki 2013 Bütçe gerçekleşme toplantısında açıklanmıştır. 6 Dünyada Ve Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Girişleri (Milyar $) Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişleri 2000 1500 1.650 Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişleri 20 16 1.350 1000 15 -%8 734 12,4 5 0 0 10,3 Türkiye Dünya 2012 2012/06 11,9 10 675 500 2011 -%13 2013/06 2011 2012 2012/11 2013/11 Dünya İhracat Gelişimi (Ocak-Kasım 2012/2013) 6 İhracat Artışı (%) 4,2 4,1 2,3 2 5,8 2013 3,9 4 2 2012 2,8 0 -2 -2 -2,8 -4 -4,5 -6 K. Amerika Kaynak: WTO Euro Bölgesi Asya Latin Amerika Türkiye Dünya İhracatının Gelişimi: Türkiye Mal İhracatının Gelişimi: 2012: %-0,3 2012: %4,1 2013: %2,4 2013: %5,8 8 2014 Dünya Ekonomisindeki Beklentiler 2009 2010 2011 2012 2013 2014T Mal Ticareti (Trilyon $) 12,3 15,2 17,8 17,8 18,3 19,1 Mal Ticareti Büyüme (%) Değer Bazında -21,7 23,4 18 0,2 3 4 Mal Ticareti Büyüme (%) Miktar Bazında -12 14 5 2 3,3 5 9 Doğrudan Yabancı Sermaye Girişleri 2006-2008’de Yakaladığı Momentumu Kaybetmiş Durumda 3 yıllık ortalama 20,6 M$ 25 22,0 20,2 19,5 20 16,0 15 3 yıllık ortalama 12,5 B$ 11,9 10,3 10,0 10 8,4 3 yıllık ortalama 4,8 M$ 9,0 5 2,8 1,1 1,7 0 19932002 Ortalama 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012/11 2013/11 Cari Açık Ve Finansmanı (Milyar $, 2003-2012) 80 75,1 70 65 60 48,5 50 40 21,5 30 20 10 0 -10 7,6 1,7 3,9 14,2 2,8 9,4 10 31,8 37,8 13,2 9 12,2 20,2 22 14,7 45,4 40,2 11,4 19,8 8,7 2,9 19,6 12,6 16 38,1 19,3 21,1 2,8 -3,8 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Portföy Kaynak: TCMB DYY Cari Açık Cari açık sürdürülebilir olmayan bir şekilde finanse ediliyor. 11 Ajanda 1) Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Görünüm 2) Dış Ticaretimizde Gelişmeler & 2023 Hedefleri 3) Yüksek Katma Değer için Ar-Ge, İnovasyon, Tasarım, Markalaşma 4) Güney Kore Karşılaştırmalı Analizi 5) Ar-Ge, İnovasyon Teşvikleri ve Çeşitli Ülkelerden Örnekler 6) KOBİ Destek ve Teşviklerine Dair Yapının Değerlendirilmesi 7) Öneriler (A. Genel Öneriler, B. Spesifik Öneriler) 12 2013 İhracat Rakamları (‘000 $) 2012 2013 Değ. (%) Pay (13)(%) 19.127.253 21.352.808 11,6 14,1 A. BİTKİSEL ÜRÜNLER 13.603.744 14.905.493 9,6 9,8 B. HAYVANSAL ÜRÜNLER 1.661.916 1.988.676 19,7 1,3 C. AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ 3.861.594 4.458.639 15,5 2,9 114.226.873 119.048.130 4,2 78,5 A. TARIMA DAYALI İŞLENMİŞ ÜRÜNLER 11.483.180 12.489.069 8,8 8,2 B. KİMYEVİ MADDELER VE MAM. 17.513.306 17.441.096 -0,4 11,5 C. SANAYİ MAMULLERİ 85.230.387 89.117.966 4,6 58,7 4.179.511 5.042.322 20,6 3,3 137.533.637 145.443.260 5,8 95,8 14.928.100 6.425.291 -57,0 4,2 152.461.737 151.868.551 -0,4 100 SEKTÖRLER I. TARIM II. SANAYİ III. MADENCİLİK T O P L A M (TİM) İhracatçı Birlikleri Kaydından Muaf İhracat T O P L A M (TÜİK+TİM) 13 Aylık Mal İhracatı Gelişimi (Milyar $) 16,0 14,0 12,0 10,0 %5 8,0 6,0 %0,3 %0,3 %6 %11 %17 %9 %1 %6 %2 %9 %10 %1 4,0 2,0 REKOR REKOR REKOR REKOR REKOR Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs REKOR REKOR REKOR REKOR REKOR Ekim Kasım Aralık 0,0 Haziran 2012 Temmuz Ağustos Eylül 2013 *Belirtilen aylarda mal ihracatında Cumhuriyet tarihi rekoru kırılmıştır. 14 Mal İhracatı Ve İhracatçı Birlik Kayıtlarından Muaf İhracat Kalemleri Kırılımı (Milyar $) 160 Diğer Altın 1,4 150 140 130 120 Mal İhracatı 3,2 3,3 12,7 0,1 1,5 %5,8 133,3 %4,1 137,5 145,4 110 100 2011 2012 2013 Not: Mal İhracatı TİM’in sektörel rakamlarını, altın ve diğer kalemler ise ihracatçı birlik kaydından muaf ihracatı temsil eder. 15 Pazar Çeşitlendirmesi İhracatta AB Pazarına Bağımlılığımızı Azalttı PAZARLARIN İHRACATIMIZDAKİ PAYI % 70,0 60,0 56,6 AB Pazarı 50,0 48,0 40,0 30,0 10,0 36,6 26,1 20,0 40,0 38,8 27,5 Ortadoğu ve Afrika Pazarı 14,2 0,0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Not: TÜİK verilerine göre toplam verilerdir. 16 2014 Ocak Ayı İhracat Rakamları (‘000 $) OCAK 2013 2014 Değ. (%) Pay (13)(%) 1.699.673 1.932.835 13,7 16,1 1.220.035 1.359.789 11,5 11,3 B. HAYVANSAL ÜRÜNLER 171.196 210.311 22,8 1,8 C. AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ 308.443 362.735 17,6 3,0 8.872.408 9.679.609 9,1 80,6 963.199 1.071.608 11,3 8,9 B. KİMYEVİ MADDELER VE MAM. 1.315.974 1.404.824 6,8 11,7 C. SANAYİ MAMULLERİ 6.593.235 7.203.177 9,3 60,0 394.547 402.713 2,1 3,4 10.966.628 12.015.156 9,6 100,0 SEKTÖRLER I. TARIM A. BİTKİSEL ÜRÜNLER II. SANAYİ A. TARIMA DAYALI İŞLENMİŞ ÜRÜNLER III. MADENCİLİK TOPLAM 2014 – Ocak Ayında En Fazla İhracat Yapılan İlk 10 Ülke (% Değ.) 6. ABD %19 7. Rusya -%14 3. İngiltere 1. Almanya %18 %20 5. Fransa 8. İspanya 2. Irak %8 -%1 %16 4. İtalya 9. Hollanda 10. İsrail %9 -%1 %45 Türkiye’nin Dünya Ticaretinden Aldığı Pay (%) 0,90 Pay (%) 0,85 0,85 0,84 0,82 0,80 0,75 0,81 0,76 0,75 0,70 0,69 0,74 0,71 0,65 0,60 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013* * Dünya ticareti verisi tahminidir 19 2013 Yılsonu İhracatı & Küresel Ticaret Pazar Payı ve TÜİK Verileriyle Toplam İhracat 2013 2023 151,9 İhracat Geliri (Milyar $) 500 % 0,84 Dünya Pazar Payı (%) % 1,5 2003-2012 Yıllık Ort. Artış Oranı (%) 2009-2023 % 14 %12 20 Türkiye’nin İhracat Gelişimi Ve 2023 Hedefi (Milyar $) 207 %14,3 135 132 102 322 114 2019 2015 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 86 2006 73 2005 47 2003 36 63 2004 107 153 152 2 Trilyon $’lık milli gelir için yıllık % 9,4 büyüme gerekli. 21 2023  500 Milyar $ Gerekli Artış Hızı %12 2002 250 225 200 175 150 125 100 75 50 25 0 2003 – 2013 Yılları Dış Ticaret Verileri Ve İhracatın İthalatı Karşılama Oranları İhracat (Milyar $) 740 85 İthalat (Milyar $) 640 80 80 Karşılama Oranları (%) 540 75 71,8 72,5 440 70 240 60,3 63,1 61,4 61,3 151,9 251,7 152,5 236,5 134,9 240,8 113,9 185,5 102,1 140,9 132,0 202,0 107,3 170,1 85,5 139,6 63,2 97,5 47,3 69,3 140 73,5 116,8 56 321,9 448,4 62,9 40 64,5 65,4 64,8 206,8 321,5 340 500,0 625,0 64,3 68,1 65 60 55 50 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2015H 2019H 2023H 22 Ajanda 1) Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Görünüm 2) Dış Ticaretimizde Gelişmeler & 2023 Hedefleri 3) Yüksek Katma Değer için Ar-Ge, İnovasyon, Tasarım, Markalaşma 4) Güney Kore Karşılaştırmalı Analizi 5) Ar-Ge, İnovasyon Teşvikleri ve Çeşitli Ülkelerden Örnekler 6) KOBİ Destek ve Teşviklerine Dair Yapının Değerlendirilmesi 7) Öneriler (A. Genel Öneriler, B. Spesifik Öneriler) 23 Robert J. Gordon ‘İnovasyonun ölümü, büyümenin sonudur’ • Seri üretimde doyum noktasına ulaşıldı. %0 %100 • Buzdolabı, çamaşır makinesi, televizyon internet ve bilgisayar gibi insan hayatını kolaylaştıran gereğinden fazla birçok icat yapıldı. 24 Robert J. Gordon ‘İnovasyonun ölümü, büyümenin sonudur’ • Artık yeni bir çağa girdik. Bu çağda inovasyonlar son bulmayacak. Ancak inovasyon kapasitesinin gelişimi de zorlaşacak. • Türkiye’nin teknolojik tavanı yakalaması için Ar-Ge, tasarım, inovasyon ve markalaşmada hızlı bir ilerleme yapması gerekiyor. Bu da ancak eğitim ve yatırım kalitesinin yükseltilmesi ve Yüksek Katma Değerin 4 bileşeni olan ArGe, İnovasyon, Tasarım ve Markalaşmanın gelişmesi ile mümkün. 25 Dünya Ekonomik Forumu (World Economic Forum) – Rekabetçilik Modeli 1 2 3 Temel Gereklilikler • Kurumlar • Altyapı • Makroekonomik istikrar • Sağlık ve temel eğitim Üretim faktörleri odaklı ekonomiler Verimlilik (Etkinlik) Artırıcılar • Yüksek öğrenim ve hizmet-içi eğitim • Ürün piyasalarının etkinliği • Emek piyasalarının etkinliği • Finansal piyasaların çeşitliliği • Teknolojik altyapı • Pazar büyüklüğü İnovasyon ve Çeşitlilik Faktörleri • Faaliyet çeşitliliği (İş gelişmişliği) • İnovasyon Verimlilik odaklı ekonomiler Türkiye Küresel Rekabet Endeksi’nin 2 Önemli Parametresi «İnovasyon ve Ar-Ge Kapasitesinde» 44. sırada. 2. aşamadan 3.’ye geçiş grubunda. İnovasyon odaklı ekonomiler Kaynak: World Economic Forum (Global Competitiveness Report, 2007-2008) 26 2023 Stratejisi  Yükte Hafif Pahada Değerli İhracat Artışı/Hedefi 2023 • 3,00 $ / kg 2013 • 1,47 $ / kg • 98 milyon ton • 145 milyar $ x2 x1.7 x3.4 • 166 milyon ton • 500 milyar $ *Not: 2013 için verilen rakamlar sadece birlik kayıtlarındaki mal ihracatı değerlerini yansıtmaktadır. 2023 çarpanları sadece örnek teşkil etmektedir. 27 Yüksek Katma Değerli İhracat Artışının 4 Ana Bileşeni Ar-Ge Yüksek Katma Değer İnovasyon Markalaşma Tasarım Kaynak: Türkiye 2023 İhracat Stratejisi 28 28-30 Kasım 2013 II. Türkiye İnovasyon Haftası 26.000 Katılımcı 20.000 TİMTV Takipçisi 500’den Fazla Ar-Ge ve Tasarım Projesi 54 Ar-Ge Merkezi 16 Teknopark 29 28-30 Kasım 2013 II. Türkiye İnovasyon Haftası 30 28-30 Kasım 2013 II. Türkiye İnovasyon Haftası 31 28-30 Kasım 2013 II. Türkiye İnovasyon Haftası 32 28-30 Kasım 2013 II. Türkiye İnovasyon Haftası 33 28-30 Kasım 2013 II. Türkiye İnovasyon Haftası 34 28-30 Kasım 2013 II. Türkiye İnovasyon Haftası 35 28-30 Kasım 2013 II. Türkiye İnovasyon Haftası 36 28-30 Kasım 2013 II. Türkiye İnovasyon Haftası 37 10. Kalkınma Planı Vizyonu & Büyüme Stratejisi Yüksek ve İstikrarlı Büyüme Vizyon Verimlilik artışı ve sanayileşmenin hızlandırılması yoluyla ihracata dayalı, özel sektör öncülüğünde, rekabetçi üretim altyapısının geliştirilmesi. Makroekonomik İstikrar Beşeri Sermaye ve İşgücü Piyasası Teknoloji ve Yenilik Fiziki Altyapı Kurumsal Kalite Kaynak: 10. Kalkınma Planı Şekil 1: Büyüme Stratejisi (Sayfa 68) 38 Başarılı bir örnek  TURQUALITY® Programı 2013 yılında 93 firmanın 105 markası TURQUALITY® Programı; 50 firmanın 53 markası Marka Destek Programı kapsamında değerlendirilmiştir. Misyon • Güçlü global Türk markaları geliştirerek ülkemizin ihracatını artırmak, • Geliştirilen Türk markaları sayesinde “Türk Malı” imajını ve Türkiye’nin itibarını güçlendirmek, • Seçilmiş marka potansiyeli taşıyan firmalara destek olmak Vizyon • 10 yılda 10 dünya markası yaratmak, • Buna ulaşmak için marka yaratma potansiyeli olan firmaların belirlenerek, oluşturulan destek platformu çerçevesinde desteklenmelerini sağlamak Başarılı bir örnek  TURQUALITY® Programı TURQUALITY® / Marka Destek Programları kapsamında; 2,34 $ / kg 8 milyar $ ihracat 136 firma, firma başına 35 milyon$ yıllık ihracat DESTEK ORANI % 50 DESTEK SÜRESİ TURQUALITY® 5 YIL MARKA 4 YIL • Yurtdışı birimlere ilişkin giderler, • Tanıtım, reklam ve pazarlama faaliyetleri, • Moda/Endüstriyel ürün tasarımcı istihdamına ilişkin giderler, • Danışmanlık (Strateji, operasyon, organizasyon, teknoloji) giderleri, • Bilişim ve bilgi yönetimi alanında verilen destekler. • Patent, faydalı model, endüstriyel tasarım ve marka tesciline ilişkin harcamalar, • Kalite belgesi alımına ilişkin giderleri, Firma Başına Yıllık İhracat (Türkiye – ABD Karşılaştırması) TÜRKİYE 152 milyar $ ihracat 58 bin aktif ihracatçı Firma başına yıllık ihracat değeri 2,6 milyon $ ABD 1,5 trilyon $ ihracat 302 bin aktif ihracatçı Firma başına yıllık ihracat değeri 5 milyon $ Kaynak: World Bank Rolicy Research Working Paper, T. Cebeci - Impact of Export Destinations on Firm Performance 41 Ajanda 1) Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Görünüm 2) Dış Ticaretimizde Gelişmeler & 2023 Hedefleri 3) Yüksek Katma Değer için Ar-Ge, İnovasyon, Tasarım, Markalaşma 4) Güney Kore Karşılaştırmalı Analizi 5) Ar-Ge, İnovasyon Teşvikleri ve Çeşitli Ülkelerden Örnekler 6) KOBİ Destek ve Teşviklerine Dair Yapının Değerlendirilmesi 7) Öneriler (A. Genel Öneriler, B. Spesifik Öneriler) 42 İhracat Performans Karşılaştırması (Türkiye – Güney Kore) & İhracatın Milli Gelire Katkısı İhracat Gelişimi (Milyar $) 600 500 Güney Kore 557 Güney Kore 400 300 200 132 172 100 0 1998 2000 2011 İhracat / GSYİH (%) 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 44% 42% 2023 Hedefi %25 19% Türkiye Almanya Güney Kore 43 Güney Kore İhracat Başarı Hikayesi Dış Ticaret- KİTA (Kore Uluslararası Ticaret Birliği) İthalat- KOIMA (Kore İthalatçılar Birliği) 1977 10 milyar $ İhracat 1977 10,8 milyar $ ithalat Kore İhracatçılar Birliği 2012 547 milyar $ ihracat, 519 milyar $ ithalat, 1,1 trilyon $ dış ticaret hacmi 1997 136 milyar $ ihracat 1997 144 milyar $ ithalat Ar-Ge yatırımlarının neticeleri Bambu ağacının büyümesine benzer şekilde bir süre sonra belirginleşiyor. 44 Güney Kore İhracat Başarı Hikayesi – Ana Aşamalar • Güney Kore 70’li yıllarda yoğun ithalat yapmış, • 80’lerde yerli ürün geliştirmeye odaklanmış, • 90’lı yıllarda ise nitelikli insan gücü ve Ar-Ge’ye önem vermiştir. • KOBİ’ler için strateji geliştirilmesine önem vermiştir. 1950 Tarım ekonomisi 1960 Bilgi ekonomisi 1970 Teknoloji Transferi Ağır Sermaye Yatırımları 1980 Yerli ürün geliştirme Sanayilerde Dönüşüm 2014 1990 Ar-Ge Teknoloji Yoğun Sanayiler «Creative Economy» Yaratıcı Ekonomi 2000 + İnovasyon ve Bilgi Ekonomisi * Davos Zirvesi’nde Devlet Başkanı’nın konuşmasından 45 Türkiye – Güney Kore Toplam Ar-Ge Harcamaları/GSYH (%) Karşılaştırması (1990-2010) 3,5 3,0 2,9 3,0 2,6 2,5 2,5 1,9 2,0 1,5 0,8 1,0 0,5 0,3 0,4 0,6 0,5 0,0 1990 1995 2000 Türkiye 2005 2010 Güney Kore 46 Güney Kore – Ekonomik Gelişme Evreleri (A) Bilim, Teknoloji ve Ar-Ge Politikaları Uygulamaları (1970)  Ar-Ge Altyapısının Geliştirilmesi • Kurum / Yasa / Plan / Program • Teknoloj Geliştirmeyi Destekleme Kanunu (1972) • Teknoloji Yönetimini Destekleme Kanunu (1973) • Büyük Ölçekli Araştırma-Geliştirme Kompleksleri (Bilim Kentleri) Kurulması • 6 Üniversite – 6 Ana Endüstrinin Ar-Ge Çalışması İçin Eşleştirilmesi ve Görevlendirilmesi • Kamu İhtisas Araştırma Enstitüleri Kurulması (1975) • Kore İleri Bilimler Enstitüsü’nün Kurulması (KAIS) (1977) 47 Güney Kore – Ekonomik Gelişme Evreleri (B) Güney Kore’nin ihracatındaki sıçrama 1997 sonrasına gerçekleşmiştir. 48 Güney Kore – Ekonomik Gelişme Evreleri (C) 49 Güney Kore – Büyüme Motoru Sanayiler 50 Güney Kore – İnsan Kaynakları ve Eğitim Politikaları 51 Ajanda 1) Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Görünüm 2) Dış Ticaretimizde Gelişmeler & 2023 Hedefleri 3) Yüksek Katma Değer için Ar-Ge, İnovasyon, Tasarım, Markalaşma 4) Güney Kore Karşılaştırmalı Analizi 5) Ar-Ge, İnovasyon Teşvikleri ve Çeşitli Ülkelerden Örnekler 6) KOBİ Destek ve Teşviklerine Dair Yapının Değerlendirilmesi 7) Öneriler (A. Genel Öneriler, B. Spesifik Öneriler) 52 Kalkınma Bakanlığı 2014 Yılı Mali Programı İmalat Sanayii Üretim Yapısı Türkiye’de Üretim (%) Teknoloji Yoğunluğu 2003 2007 2012 Yüksek 5.7 3.4 3.5 Ortanın üstü 21.9 23.2 24.1 Ortanın altı 25.5 34.8 33.2 Düşük 47.0 38.7 39.1 Toplam 100 100 100 53 Kalkınma Bakanlığı 2014 Yılı Mali Programı İmalat Sanayi İhracatının Yapısı Türkiye’de İhracat (%) AB Ülkelerinin Gerçekleştirdiği İhracat (%) Teknoloji Yoğunluğu 2003 2007 2012 2011 Yüksek 6.2 4.5 3.7 19.8 Ortanın üstü 24.3 32.8 31.4 41.1 Ortanın altı 22.8 29.7 31.5 20.5 Düşük 46.8 33.0 33.5 18.6 Toplam 100 100 100 100 54 Orta-Yüksek ve Yüksek Teknolojili Ürünlerin İhracatımızdaki Payı (%) 2010 Orta -yüksek teknolojili ürün ihracatının payı Yüksek teknolojili ürün ihracatının payı 2011 2019 2023 27,3% 28,0% 29,2% 30,0% 30,8% 31,5% 32,1% 35,0% 3,4% 8,0% 3,6% 2012 3,7% 2013 3,5% 2014 4,1% 2015 4,9% 5,5% 40,0% 35,0% 30,0% 27,3% 28,0% 29,2% 30,0% 30,8% 31,5% 32,1% 35,0% 25,0% Orta -yüksek teknolojili ürün ihracatının payı 20,0% 15,0% Yüksek teknolojili ürün ihracatının payı 10,0% 5,0% 3,4% 3,6% 3,1% 3,5% 4,1% 4,9% 2010 2011 2012 2013 2014 2015 5,5% 2019 8,0% 0,0% 2023 Kaynak: 2023 Türkiye İhracat Stratejisi 55 Küresel Rekabetçilik Endeksleri Üniversite-Sanayi Ar-Ge İşbirliği Sıralaması 7,0 6,0 120 5,8 5,7 5,6 5,5 2 5,2 5,2 5,1 5,0 4,0 3,0 4,9 4,7 100 4,2 3 4,1 4,0 80 3,5 60 4 5 40 2,0 1,0 11 13 16 21 25 38 41 20 45 74 0,0 0 Sıralama (142 ülke İçinde) Üniversite-Sanayi Ar-Ge İşbirliği Endeks Değeri Kaynak: World Economic Forum (Global Competitiveness Report, 2012) 56 9,0 8,0 90 82 7,7 80 74 7,0 70 5,5 50 6,0 5,0 5,5 5,3 4,0 4,0 60 53 5,0 50 3,8 40 3,0 30 2,0 20 1,0 5 0,0 Kaynak: Dünya Bankası İstatistikleri (2010) 5 0,9 10 10 1 0 57 Nüfus - Milyon Doktoralı Ar-Ge Merkezi Çalışanı (1000) Doktoralı Ar-Ge Merkezi Çalışan Oranında Oldukça Gerideyiz & Ar-Ge Merkezi Sayımız Yetersiz 2,2 0,5 Kaynak: OECD 58 OECD Toplam 0,4 1,8 AB 27 2,8 ABD 1,7 İngiltere 1,2 Türkiye 2,8 İsviçre 3,6 İsveç 0,4 1,6 İspanya 1,9 Slovenya 0,6 Slovakya 1,2 Portekiz 1,0 Polonya 1,6 Norveç 1,2 Yeni Zelanda 1,9 1,9 Hollanda 0,6 Meksika 1,5 Lüksemburg 3,3 Kore 3,5 Japonya 1,0 İtalya İsrail 1,3 İrlanda 2,7 İzlanda Macaristan 2,6 Yunanistan 2,8 Almanya 2,5 Fransa 4,0 Finlandiya 1,5 Estonya 3,0 Danimarka 1,5 Çek Cumhuriyeti 0,5 Şili 2,0 Kanada 2,1 Belçika Avusturya Avustralya OECD Ülkeleri Ar-Ge Harcamaları / Milli Gelir, % (2004-2011 Ortalama) Ar-Ge Harcamalarının Milli Gelire Oranı (%) 5,0 4,5 4,5 3,5 3,2 2,7 2,3 1,8 1,3 0,7 0,0 Türkiye’deki Ar-Ge Harcamalarının Milli Gelir İçindeki Payı (%) 0,95 Pay % 0,92 0,90 0,85 0,85 0,84 0,86 0,80 0,75 0,70 0,71 0,73 0,65 0,60 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Kaynak: TÜİK 59 Sosyo-Ekonomik Hedeflere Göre Merkezi Yönetim Bütçesinden Ar-Ge Faaliyetleri İçin Ayrılan Ödenek ve Harcamalar, 2008-2013 2008-20013 Harcamalar ve GSMH İçerisindeki Pay 2008 2009 2010 2011 2012 Sosyo-ekonomik hedefler (milyon TL) TL Pay % TL Pay % TL Pay % TL Pay % TL % Yeryüzünün keşfi ve kullanımı 91 4 61 2 113 3 122 3 145 3 Çevre 47 2 52 2 56 2 90 2 81 2 Uzayın keşfi ve kullanımı 21 1 32 1 49 1 36 1 36 1 Ulaşım, telekomünikasyon ve diğer 45 2 35 1 26 1 26 1 27 1 altyapılar Enerji 59 2 69 2 92 2 95 2 100 2 Endüstriyel üretim ve teknoloji 235 10 403 11 368 10 368 8 384 9 Sağlık 91 4 87 2 124 3 74 2 67 2 Tarım 82 3 148 4 122 3 152 3 149 3 Eğitim 58 2 57 2 68 2 61 1 66 2 Kültür, eğlence, din ve kitle iletişim 2 0 3 0 2 3 0 3 0 Siyasi ve sosyal sistemler, yapılar ve 18 1 29 1 23 1 48 1 56 1 süreçler Genel bilgi gelişimi: Ar-Ge (Genel 942 39 1.430 40 1.587 42 2.009 45 2.122 47 Üniversite Fonlarından finanse edilen) Genel bilgi gelişimi: Ar-Ge (diğer 247 10 286 8 302 8 435 10 496 11 kaynaklardan finanse edilen) Savunma 489 20 920 26 853 23 906 21 792 18 Toplam Toplam / GSMH (%) (*) 2013 TL Pay % 169 4 96 2 51 1 33 1 120 466 76 171 71 3 3 10 2 4 2 0 70 2 1.96 7 41 503 11 974 20 4.77 2.427 100 3.612 100 3.786 100 4.426 100 4.523 100 100 0 0,26 0,38 0,34 0,34 0,32 0,31 60 Türkiye’de Ar-Ge Teşvik Mevzuatı Teşvik Konusu Detayı Ar-Ge İndirimi • Gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenillk harcamalarının tamamı ile 500 ve üzerinde tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli istihdam eden Ar-Ge merkezlerinde ayrıca o yıl yapılan Ar-Ge ve yenilik harcamasının bir önceki yıla göre artışının %50’sı kazancın tespitinde indirim konusu yapılır. Gelir Vergisi Stopajı Teşviki • Ar-Ge ve destek personelinin ücretleri doktoralı olanlar için %90, diğerleri için % 80 gelir vergisinden müstesnadır. • Ar-Ge ve destek personelinin, ücretleri üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir vergisinin; doktoralı olanlar için % 90'ı, diğerleri için % 80'i tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir. Sigorta Primi Desteği • Ar-Ge ve destek personeli ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin %50’si her bir çalışan için beş yıl süreyle Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır. Teknogirişim Sermayesi Desteği • Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından, üniversitelerin herhangi bir lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok beş yıl önce almış kişilerin, teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini, katma değer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmelerini teşvik etmek için bir kerelik 100.000 Türk Lirasına kadar teknogirişim sermayesi desteği hibe olarak verilir. Damga Vergisi İstisnası • Her türlü Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile ilgili olarak düzenlenen kağıtlardan damga vergisi alınmaz. 61 Seçilmiş Ülkelerde Ar-Ge/İnovasyon Teşvikleri (1) Ülke Alan A.B.D. Ar-Ge İçerik • Toplam AR-GE harcamalarına yüzde 14-20 vergi indirimi. • Nitelikli Ar-Ge harcamaları için % 150 süper indirim. Ar-Ge • İnovasyon Çin • Nitelikli teknoloji transferi için vergi muafiyeti. • Nitelikli yabancı yatırımlı Ar-Ge merkezlerine ithalat vergisi, KDV ve ithal Ar-Ge ekipmanlarında tüketim vergisi istisnası (31 Aralık 2015’ten itibaren) • KOBİ'ler için toplam AR-GE harcamalarına yüzde 12 vergi indirimi. • Büyük firmalar için toplam AR-GE harcamalarında yüzde 8-10 vergi indirimi. • Seçilmiş Ar-Ge projelerinde yüzde 50'ye varan nakit desteği (KOBİ'ler için bu oran daha da artabiliyor) Ar-Ge Japonya Ar-Ge Almanya Ar-Ge Yüksek/yeni teknolojili şirketlere % 15 kurumlar vergisi indirimi. Kaynak: Deloitte Global R&D Survey (2013) 62 Seçilmiş Ülkelerde Ar-Ge/İnovasyon Teşvikleri (2) Ülke Fransa İngiltere Brezilya İçerik Alan Ar-Ge Ar-Ge • OECD ülkelerinde en cömert Ar-Ge teşviklerini sağlayan ülke. • 1. yıl %40, 2. yıl %35 ve sonraki yıllar için %30 Ar-Ge vergi indirimi. • Federal bir laboratuvarla işbirliği için yapılan tüm Ar-Ge harcamalarında %60’lık indirim. • Büyük firmalar için %150, KOBİ’ler için %225 süper indirim. • KOBİ’lerin zarar etmesi durumunda Ar-Ge vergi kredisini nakit olarak %24 oranında alması. • Toplam Ar-Ge harcamaları için %160 süper indirim. • Eğer firma proje için görevlendirdiği araştırmacı sayısını her sene yüzde 5'e kadar arttırırsa süper indirim oranı yüzde 170'e, yüzde 5'ten çok arttırırsa yüzde 180'e çıkıyor. • Patent geliştirme aşaması için patent alındıktan sonra extra yüzde 20 daha indirim veriliyor. Ar-Ge İnovasyon Kaynak: Deloitte Global R&D Survey (2013) 63 Seçilmiş Ülkelerde Ar-Ge/İnovasyon Teşvikleri (3) Ülke İtalya Ar-Ge Ar-Ge Hindistan Kanada İçerik Alan • AR-GE yoğunluklu start-up şirketlerine yapılan yatırımlara yüzde 1920 vergi indirimi • Araştırmacı istihdam eden şirketlere istihdam maliyetlerinde yüzde 35 vergi indirimi • Biyoteknoloji veya imalat ürünleri üretimini kapsayan kurum içi Ar-Ge harcamalarında %200 süper indirim. Ürün • Geliştirme Ar-Ge Ar-Ge • Toplam Ar-Ge harcamalarına yüzde 15 vergi indirimi. • Şehirden şehire değişen yüzde 4,5 ve yüzde 35 arasında değişen vergi teşvikleri • Toplam Ar-Ge harcamalarına yüzde 25 vergi indirimi. • Nitelikli araştırmacı istihdam eden şirketlere istihdam maliyetlerinde yüzde 17 vergi indirimi Patent, dizayn, know-how gelirlerinin yüzde 50'si vergiden muaf. İspanya Tasarım Süper kesinti haricindeki ürünlerde Ar-Ge harcamaları için %100 indirim. • Kaynak: Deloitte Global R&D Survey (2013) 64 Seçilmiş Ülkelerde Ar-Ge/İnovasyon Teşvikleri (4) Ülke Meksika Alan Ar-Ge • • Güney Kore Ar-Ge • İsrail KOBİ'lerin Ar-Ge harcamaları için mevcut yılda yüzde 25, 3 senenin ortalamasını aşan AR-GE harcamaları için yüzde 50 vergi indirimi KOBİ'lerde Seçilmiş projeler için yüzde 30 vergi indirimi • Büyük firmaların AR-GE harcamaları için mevcut yılda yüzde 8, 3 senenin ortalamasını aşan AR-GE harcamaları için yüzde 40 vergi indirimi • Araştırmacı istihdam eden şirketlere istihdam maliyetlerinde yüzde 38-50 vergi indirimi • İstihdam maliyetleri haricindeki toplam Ar-Ge harcamaları için % 154 süper indirim. • • • %25 oranında Ar-Ge vergi indirimi. Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılan binalarda %25 vergi indirimi uygulaması. Öncelik alanındaki şirketlerde %25 yerine %6-12 vergi oranı Ar-Ge • Öncelik alanında bulunan şirketlerin kendi üretim tesislerinde yatırım yapmak üzere Yatırım Merkezi tarafından yatırımın %20’si oranında hibe. Hollanda Ar-Ge İrlanda İçerik Projelere göre değişmek kaydıyla yüzde 22-80 arasında nakit desteği Ar-Ge Kaynak: Deloitte Global R&D Survey (2013) 65 Seçilmiş Ülkelerde Ar-Ge/İnovasyon Teşvikleri (5) Ülke Alan Tayland Ar-Ge İçerik Tayland’lı Ar-Ge hizmeti sağlayıcılardan alınan desteklerde %200’lük süper indirim 2011-2014 dönemi içerisinde yapılan nitelikli Ar-Ge harcamaları için %150-400 oranında değişen süper vergi indirimleri Singapur Ar-Ge 31 Mart 2015’e kadar Ekonomi Geliştirme Kurulu tarafından kabul edilen projelerdeki Ar-Ge harcamalarına %200 vergi indirimi Filipinler Ar-Ge Ar-Ge faaliyetlerinde görev alan girişimciler için 4 yıla kadar «Gelir Vergisi Tatili» Malezya Ar-Ge Tasarım Değer yaratmaya yönelik araştırmalar neticesindeki ürün ve tasarımlar, 5 yıl içerisinde ticarileşene kadar %50’lik vergi muafiyeti Kaynak: Deloitte Global R&D Survey (2013) 66 Seçilmiş Ülkelerde Yüksek Katma Değer Yaratmadaki 4 Ana Unsura Yönelik Teşvik Mevzuatı Ar-Ge İnovasyon Patent – Faydalı Model? Tasarım – Ürün Geliştirme İngiltere, Hollanda, Singapur  Ar-Ge harcamalarına yönelik %150-400 oranında süper vergi indirimleri İngiltere, Brezilya, Singapur  Ar-Ge harcamaları paralelinde belirlenen inovasyon projelerine yönelik %150-160 indirim, bu projelerdeki istihdamın artması durumunda oran %170-180’e çıkıyor İngiltere, Brezilya  Patent geliştirme aşaması için patent alındıktan sonra extra yüzde 20 daha indirim veriliyor.  Patent ve faydalı modellerden elde edilen gelirler gelir vergisinden ve tüm vergilerden tamamen muaf Malezya, Hindistan  Süper kesinti haricindeki ürünlerde Ar-Ge harcamaları için %100 indirim. 67 Ajanda 1) Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Görünüm 2) Dış Ticaretimizde Gelişmeler & 2023 Hedefleri 3) Yüksek Katma Değer için Ar-Ge, İnovasyon, Tasarım, Markalaşma 4) Güney Kore Karşılaştırmalı Analizi 5) Ar-Ge, İnovasyon Teşvikleri ve Çeşitli Ülkelerden Örnekler 6) KOBİ Destek ve Teşviklerine Dair Yapının Değerlendirilmesi 7) Öneriler (A. Genel Öneriler, B. Spesifik Öneriler) 68 KOBİ Destek ve Teşvikleri KOBİ Destek ve Teşvikleri KOBİ Teşvikleri -KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) -Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (Küçük Sanayi Siteleri, Endüstri Bölgeleri, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, Organize Sanayi Bölgeleri Teşvikleri) -Ekonomi Bakanlığı (Yatırım Teşvik, Serbest Bölgelere Vergisel Teşvik-3218 sayılı kanun) -TTGV (Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı) -Kültür ve Turizm Bakanlığı (5225 sayılı kültür yatırım ve girişimlerini teşvik kanunu) -TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu) --İŞKUR (Aktif İstihdam Programları, Pasif İstihdam Programları (İşsizlik Sigortası, Ücret Garanti Fonu, Kısa Çalışma Ödeneği, İş Kaybı Tazminatı, SGK Prim Teşviki Uygulaması) KOBİ Destekleri -Kalkınma Ajansları -Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı -Çevre ve Şehircilik Bakanlığı -Ekonomi Bakanlığı -Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı * * Bakanlıklar alfabetik sıralama ile yer almaktadır. -Gelir İdaresi Başkanlığı (193 sayılı Gelir Kanunu, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu, 3065 sayılı katma değer vergisi kanunu, 4325 sayılı kalkınmada öncelikli bölgelerde yatırımların teşviki, 488 sayılı Damga Vergisi kanunu , 492 sayılı Harçlar Kanunu, 5084 sayılı Yatırımların teşviki kanununda yer alan vergisel teşvikler 69 Ajanda 1) Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Görünüm 2) Dış Ticaretimizde Gelişmeler & 2023 Hedefleri 3) Yüksek Katma Değer için Ar-Ge, İnovasyon, Tasarım, Markalaşma 4) Güney Kore Karşılaştırmalı Analizi 5) Ar-Ge, İnovasyon Teşvikleri ve Çeşitli Ülkelerden Örnekler 6) KOBİ Destek ve Teşviklerine Dair Yapının Değerlendirilmesi 7) Öneriler (A. Genel Öneriler, B. Spesifik Öneriler) 70 Yüksek Katma Değerli İhracatı Artırmaya Yönelik Önerilerimiz (Genel – 1) TASARIM, AR-GE ve INOVASYON o Şirketlerin tasarım ve ürün geliştirme faaliyetleri harcamalarının Ar-Ge teşviki kapsamı dışında, benzer bir “Tebliğ” ile teşvik edilmesi, Inovasyona yönelik harcamaların kurumlar vergisi matrahından iki katının düşürülmesi o Yurtdışında yapılacak marka yatırımlarının kurumlar vergisi matrahından düşürülmesi 71 Yüksek Katma Değerli İhracatı Artırmaya Yönelik Önerilerimiz (Genel – 2) TASARIM, AR-GE ve INOVASYON o İhracata Dayalı Büyüme modeli için yüksek-katma değerli odak sektörlerin belirlenmesi ve bu sektörlere TÜBİTAK’ın teknoloji yenileme, teknoloji transferi ve Ar-Ge harcamalarında %75’e varan destek vermesi o Yurtdışındaki Ar-Ge Merkezlerinin Türkiye’ye çekilmesi için çeşitli maliyet avantajları ve teşviklerin mutlaka geliştirilmesi o Yurtdışından nitelik Ar-Ge personeli istihdamının ve danışmanlık hizmet alımının önündeki engellerin / limitasyonun kaldırılması 72 Yüksek Katma Değerli İhracatı Artırmaya Yönelik Önerilerimiz (Genel – 3) TEKNOLOJİ ve INOVASYON o Her sektöre yönelik teknoloji ve inovasyon desteği için 2’şer üniversitenin görevlendirilmesi, teknoloji transferinin desteklenmesi, Teknoparklarda teknoloji transfer ofisleri o Teknoparklarda Sanayi/Üniversite işbirliğinin işlevselleştirilmesi o KOBİ’ler için inovasyon destekleme programının oluşturulması ve KOBİ destek & Ar-Ge / Inovasyon mevzuatının tek çatı altında toplanması o Üniversite mezunlarına Ar-Ge merkezlerinde çalışma öncesi Ar-Ge yüksek lisans eğitimi verilmesi 73 Yüksek Katma Değerli İhracatı Artırmaya Yönelik Önerilerimiz (Genel – 4) TEKNOLOJİ ve INOVASYON o Her sektöre yönelik teknoloji ve inovasyon desteği için 2’şer üniversitenin görevlendirilmesi, teknoloji transferinin desteklenmesi, Teknoparklarda teknoloji transfer ofisleri o Teknoparklarda Sanayi/Üniversite işbirliğinin işlevselleştirilmesi o KOBİ’ler için inovasyon destekleme programının oluşturulması ve KOBİ destek & Ar-Ge / Inovasyon mevzuatının tek çatı altında toplanması 74 Yüksek Katma Değerli İhracatı Artırmaya Yönelik Önerilerimiz (Genel – 5) TEKNOLOJİ ve INOVASYON o Ar-Ge mevzuatının tek çatı altında toplanması. Türkiye’deki Ar-Ge desteklerinin durumunu bütünsel bir anlayışla ve rakip ülkelerdeki Ar-Ge desteklerini göz önünde bulundurarak periyodik olarak karşılaştıracak bir yapının kurulması. o Anadolu illerindeki beyin göçünü engelleyecek nitelikli üniversite-sanayi işbirliğini süreci yeniden tasarlanarak güçlendirilmelidir. 75 Yüksek Teknolojili Yoğunluklu Ürünler İhracat Destekleri İçin Öneriler (Spesifik – 1) Yüksek Teknoloji Yoğunluklu Ürünler Uluslararası NACE-2 sanayi sınıflandırmasında yüksek teknolojili yoğunlukla ürünler kapsamında aşağıdaki ürünler yer almaktadır; o 254 Silah ve mühimmat imalatı o 26 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı o 261 Elektronik bileşenler, yarı iletkenler ve devrelerin imalatı o 262 Bilgisayar ve çevre ekipmanlarının imalatı o 263 İletişim ekipmanlarının imalatı o 264 Tüketici elektroniği ürünlerinin imalatı o 265 Ölçme, Test, Kontrol ve hassas İzleme ürünlerinin imalatı o 266 Tıbbi ve medikal aletlerin imalatı o 2733 Kablolamada kullanılan gereçlerin imalatı o 2823 Büro makineleri ve ekipmanlarının imalatı o 2931 Motorlu kara taşıtları için elektronik donanmaların imalatı o 303 hava taşıtları ve uzay araçları ile bunlarla ilgili makinelerin imalatı o 304 Askeri savaş araçlarının imalatı o 21 İlaç ve eczacılık ürünleri imalatı o 6201Yazılım Hizmetleri. vb. 76 Yüksek Teknolojili Yoğunluklu Ürünler İhracat Destekleri İçin Öneriler (Spesifik – 2) – Destek Programı Alternatif A o Uluslararası NACE-2 sanayi sınıflandırmasında yüksek teknoloji yoğunluklu ürünler kapsamında yer alan ürünlerin ihracatının desteklenmesi için özel bir program hazırlanması ve uygulanması. o Bu program kapsamında desteklenecek firmalar ihraç edecekleri ileri teknoloji yoğunluklu ürünü kendi üretmelidir. o İhraç edilecek ürünün buluşu kendi tarafından yapılmış olabilir veya patenti satın alınarak firma tarafından üretiliyor olabilir. Bu program kapsamında firmalara, aşağıdaki destek unsurları kapsamında her yıl en az 250.000 dolar olmak üzere bu ürün ihracatlarının yüzde 10’nuna kadar destek verilebilir. o Bu programa başvuran ve kabul edilen firmaların yüksek teknoloji yoğunluklu ürünlerinin ihracatında aşağıdaki desteklerin sağlanması; 77 Yüksek Teknolojili Yoğunluklu Ürünler İhracat Destekleri İçin Öneriler (Spesifik – 2) – Destek Programı Alternatif A ... devamı a. Prestij fuarlara (yılda çok kez) katılım desteği b. Özel nitelikli alım heyetleriyle eşleştirme ve buna yönelik faaliyetlerin desteklenmesi (küresel 5 büyük alıcı ile) c. Uluslar arası kamu/özel ihalelerine katılım desteği d. Teminat mektubu desteği, müşavirlik hizmetleri satın alma desteği e. Pazar araştırma, lojistik, taşıma destekleri f. İhale teklifi için kur garantileri, (Eximbank özel programı) g. Yurtdışı ofis desteği h. Pazarlama, tanıtım, iletişim, sponsorluk faaliyeti destekleri i. Küresel perakende satış kanallarına katılım desteği j. Alıcı kredisi destekleri (Eximbank özel programı) k. Uluslararası patent alımı destekleri 78 Yüksek Teknolojili Yoğunluklu Ürünler İhracat Destekleri İçin Öneriler (Spesifik – 3) – Destek Programı Alternatif B o 5746 sayılı ARGE faaliyetlerinin desteklenmesi hakkında kanun kapsamında ARGE merkezleri kurulmaktadır. Bu ARGE merkezlerindeki araştırma faaliyetleri ile geliştirilen ve yurtiçinden patenti alınarak üretilip ihraç edilen ileri teknoloji yoğunluklu ürünlerin ihracatının desteklenmesi. o Bu program kapsamında desteklenecek firmalar ihraç edecekleri ileri teknoloji yoğunluklu ürünü kendi üretmelidir. o Bu program kapsamında firmalara, aşağıdaki destek unsurları kapsamında her yıl en az 500.000 dolar olmak üzere bu ürün ihracatlarının yüzde 10’nuna kadar destek verilebilir. o Bu programa başvuran ve kabul edilen firmaların yüksek teknoloji yoğunluklu ürünlerinin ihracatında aşağıdaki desteklerin sağlanması; 79 Yüksek Teknolojili Yoğunluklu Ürünler İhracat Destekleri İçin Öneriler (Spesifik – 3) – Destek Programı Alternatif A ... devamı a. Prestij fuarlara (yılda çok kez) katılım desteği b. Özel nitelikli alım heyetleriyle eşleştirme ve buna yönelik faaliyetlerin desteklenmesi (küresel 5 büyük alıcı ile) c. Uluslararası kamu/özel ihalelerine katılım desteği d. Teminat mektubu desteği, müşavirlik hizmetleri satın alma desteği e. Pazar araştırma, lojistik, taşıma destekleri f. İhale teklifi kur garantileri, (Eximbank özel programı) g. Yurtdışı ofis desteği h. Pazarlama, tanıtım, iletişim, sponsorluk faaliyeti destekleri i. Küresel perakende satış kanallarına katılım desteği j. Alıcı kredisi destekleri (Eximbank özel programı) k. Uluslararası patent alımı destekleri 80 Yüksek Teknolojili Yoğunluklu Ürünler İhracat Destekleri İçin Öneriler (Spesifik – 4) – Uygulama Destek Programının Uygulanması o Yüksek teknoloji yoğunluklu ürünlerin ihracatının desteklenmesi için özel olarak yönetilecek ve uygulanacak bir program (Turquality benzeri) hazırlanmalıdır. o Bu program kapsamında başvuran firmalar için katılım kriterleri oluşturulmalı, firmalar 3-5 yıl boyunca yoğun olarak desteklenmeli, başarı kriterleri konularak performansları izlenmeli, program içinde devamları performanslarına göre olmalıdır. o Program için her yıl Türkiye’nin ileri teknoloji yoğunluklu ürün ihracatı hedefinin en az yüzde 5’i kadar kaynak ayrılmalı ve kullandırılmalıdır. 81 Yüksek Teknolojili Yoğunluklu Ürünler İhracat Destekleri İçin Öneriler (Spesifik – 4) – Uygulama Diğer Destek Unsurları Bu programlar içinde yer alacak firmalara aşağıdaki destek alternatiflerinin de verilmesi değerlendirilmelidir; o İhracat satışlarından elde edilen gelirler için kurumlar vergisi istisnası uygulanması, o Bu ürünleri üreten ve ihraç eden firmaların otomatik olarak “onaylanmış ihracatçı” statüsüne alınması, o Bu sınıflama içinde yer alan ürünleri üreten ve ihraç eden firmalar için KDV iadesi ve DİR uygulamalarında teminat istisnası (KGF tarafından karşılanması), kullandıkları ihracat kredilerinde teminat istisnası (KGF Eximbank kefaleti), kredi faiz indirimi o Bu ürünlerin üretiminde kullanılan yurtiçi girdilerde ödenen KDV için istisna uygulanması, o Bu ürünlerin ihracatından doğan KDV iadesinin kaynağında yapılması (ödeme ve iade işlemi olmaması) o Bu ürünlerin ihracatından doğan KDV iadesinin misli ile (yarım katı, bir katı vb) yapılması, o Üçlü patent alınan ürünün yeni ARGE harcamalarının üç yıl boyunca ihracat tutarının yüzde 50’sine kadar karşılanması. 82 Firmaların Tasarım Faaliyetlerinin (Yatırımlar Ve Harcamalar) Desteklenmesi (A) Türkiye’de Faaliyet Gösteren Ve Yurtdışında Kendi Tescilli Markası İle Satış Yapan Şirketlerin Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi a. İstihdam edilen tasarımcıların brüt maaş giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 200.000 ABD Doları b. İstihdam edilen tasarımcıların yurtdışı eğitim giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 30.000 $ c. İstihdam edilen tasarımcıların yurtdışı fuar ve lansman etkinliklere katılım giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 30.000 ABD Doları d. Tasarım ofisi ve modelhanelerde numune ve prototip üretiminde kullanılacak makine ve ekipman yatırımlarında KDV ve gümrük vergisi istisnası; prototip üretim makineleri, bilgisayarlı tasarım ekipmanları, kalite kontrol ekipmanları vb. e. Tasarım faaliyetlerinde kullanılacak yazılımların satın alma ve/veya kiralama giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 100.000 ABD Doları 83 Firmaların Tasarım Faaliyetlerinin (Yatırımlar Ve Harcamalar) Desteklenmesi (A) Türkiye’de Faaliyet Gösteren Ve Yurtdışında Kendi Tescilli Markası İle Satış Yapan Şirketlerin Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi f. Tasarım konusunda alınacak yurtiçi ve yurtdışı en az 6 ay süreli danışmanlık hizmetleri giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 ABD Doları g. Marka, patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım tesciline ilişkin harcamaları ile markaların yurt dışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 ABD Doları h. Model/nunume/hızlı prototip üretiminde kullanılacak yılda en fazla 30.000 ABD Dolar ithal sarf malzemelerinde gümrük vergisi istisnası i. Tasarımların yurt dışı pazarlarda tanıtılması amacıyla gerçekleştirecekleri görsel ve yazılı tanıtım giderleri, sergi, bienal, tasarım fuarı, tasarım yarışması katılımları ve organizasyonları ile bu faaliyetlerin tanıtımına ilişkin harcamaları % 50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 ABD Doları tutarında desteklenir. 84 Firmaların Tasarım Faaliyetlerinin (Yatırımlar Ve Harcamalar) Desteklenmesi (B) Türkiye’de Faaliyet Gösteren, Yerli Ve /Veya Yabancı Markalar İçin Fason Üretim Yapan/Yaptıran Şirketler İle Yurtiçinde Kendi Markası İle Satış Yapan Şirketlerin Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi a.İstihdam edilen tasarımcıların ve ürün geliştirme personelinin brüt maaş giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 150.000 ABD Doları b. İstihdam edilen tasarımcıların ve ürün geliştirme personelinin yurtdışı eğitim giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 20.000 $ c. İstihdam edilen tasarımcıların yurtdışı fuar, lansman ve benzeri etkinliklere katılım giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 20.000 ABD Doları d. Tasarım merkezi, inovasyon merkezi, modelhane içinde numune/prototip üretiminde kullanılacak makine ve ekipman yatırımlarında KDV ve gümrük vergisi istisnası; numune üretim makineleri, bilgisayarlı tasarım ekipmanları, kalite kontrol ekipmanları vb. 85 Firmaların Tasarım Faaliyetlerinin (Yatırımlar Ve Harcamalar) Desteklenmesi (B) Türkiye’de Faaliyet Gösteren, Yerli Ve /Veya Yabancı Markalar İçin Fason Üretim Yapan/Yaptıran Şirketler İle Yurtiçinde Kendi Markası İle Satış Yapan Şirketlerin Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi e. Tasarım faaliyetlerinde kullanılacak yazılımların satın alma f. ve/veya kiralama giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 ABD Doları Tasarım konusunda alınacak yurtiçi ve yurtdışı en az 6 ay süreli danışmanlık hizmetleri giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 30.000 ABD Doları g. Marka, patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım tesciline ilişkin harcamaları ile markaların yurt dışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 30.000 ABD Doları h. Model/numune/hızlı prototip üretiminde kullanılacak yılda en fazla 20.000 ABD Dolar ithal sarf malzemelerinde gümrük vergisi istisnası ile desteklenir. 86 Teşekkürler. www.tim.org.tr | www.timtv.com.tr twitter.com/turkihracat facebook.com/IhracatcilarMeclisi 87