Yuvarlamalı Yataklar

YUVARLAMALI YATAKLAR
RULMAN TĐPLERĐ
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
YUVARLAMALI YATAK ÖMRÜ
Genelde rulman katalog ömrü L10 yada B10 simgeleri ile gösterilir. Sabit bir hızda, dış bilezik sabit ve
sabit yükte rulman üzerinde algılanabilir ilk hasarın oluştuğu süre (saat) yada toplam dönüş sayısı
şeklinde tanımlanır. 10 alt indisi %10 oranında algılanabilir ilk hasarın, belirlenen süreden önce
oluşacağı anlamındadır. (%90 Güvenilirlik)
Dış bilezik sabit ve sabit yükte çalışan bir rulman için iç bileziğin 106 çevrime %90 güvenilirlikte
ulaştığı yüke, dinamik yük sayısı denir. Üretici kataloglarında C10 simgesi ile gösterilir. Kimi
üreticiler (Timken) 90 × 106 devir için dinamik yük sayısını vermektedir.
Statik yük sayısı C0, bilezik yuvasında, yuvarlanma eleman çapının 10-4 kalıcı deformasyona uğradığı
yük değeridir. Bu değer, yatağın işlevini sürdürebildiği sınır yük olarak değerlendirilir.
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
YUVARLAMALI YATAK YÜKÜ
Deneyler göstermiştir ki, iki farklı yük altında çalışan, eşdeğer rulmanlar arasında;
a
L1  F2 
=   Burada a sabiti;
L2  F1 
a = 3 (Bilyeli yataklar)
a=
10
(Makaralı yataklar)
3
Sonuç olarak katalog ömründen farklı bir uygulama ömrü için;
a
 Sabit 
1/ a
L=
 ⇒ FL = Sabit
 F 
F1 L1/1 a = F2 L1/2 a
C10 L1/10a = FL1/ a
1/ a
 L n 60 
C10 = FD  D D 
 LR nR 60 
D alt indisi istenilen (Desired) R alt indisi ise katalog (Rated) değerlerini ifade eder.
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
GÜVENĐLĐRLĐK
  x − x b 
0
R = exp  − 
 
x
θ
−
 
0  

R= Güvenilirlik
x = L/L10
xo= Garanti edilen ya da minimum değişken değeri
θ = %63.2121 oranına karşılık gelen değişkenin karakteristik parametresi
b = Şekil parametresi
1/ a


xD
C10 = FD 
1/ b 
 xo + (θ − xo )(1 − RD ) 
R ≥ 0.90 ve xD =
L LD nD 60
=
L10 LR nR 60
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
BĐLEŞKE YÜKLEMEDE EŞDEĞER YÜK
Fe = VFr (sadece Radyal yönde yük taşıyan rulmanlar için)
Fe = X iVFr + Yi Fa
Eğer
Fa
F
≤ e ⇒ i = 1 , Eğer a > e ⇒ i = 2
VFr
VFr
Fe = Eşdeğer Radyal Yük
X = Radyal Yük Katsayısı, Y = Eksenel Yük Katsayısı
V = Dönüş Katsayısı
Đç bilezik dönüyor ise V = 1
Diş bilezik dönüyor ise V = 1.2
Bilyeli Yataklar için Eşdeğer Radyal Yük Katsayıları
Co = Mnb d b2 (Bilyeli yataklar)
Co = Mnr lc d (Makaralı yataklar)
Co=Statik yük sayısı (kN)
nb=Rulmanda bilye sayısı
nr=Rulmanda makara sayısı
lc=Temas çizgisi uzunluğu(mm)
db= Bilye çapı (mm)
d= Makara çapı (mm)
M
Radyal Bilye
Eksenel bilye
Radyal Makara
Eksenel Makara
mm ve kN
5.11×103
20.4×103
8.99×103
40.7×103
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
Rulmanlar için ABMA (American Bearing Manufacturers Association) Boyut Planı
Tek sıralı 02 Serisi Omuzlu ve Eğik Bilyeli Yataklar için Ölçüler ve Yük Sayıları
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
02 ve 03 Serisi Silindirik Makaralı Yataklar için Ölçüler ve Yük Sayıları
Tavsiye edilen ömürler
Alet ve seyrek kullanılan makinalar
Uçak motorları
Kısa süreli ve aralıklı çalışan makinalar
Güvenilirliğin önem taşıdığı, kısa süreli ve aralıklı çalışan makinalar
8 saat servis veren sürekli kullanılmayan makinalar
8 saat sürekli servis veren makinalar
24 saat sürekli çalışan makinalar
Güvenilirliğin önem taşıdığı 24 saat sürekli çalışan makinalar
Uygulama Yükü
Hassas Dişliler
Ticari Dişliler
Rulmanda zayıf sızdırmazlık ile uygulamaları
Darbesiz makinalar
Hafif Darbeli makinalar
Orta darbeli makinalar
Ömür, kh
<0.5
0.5-2
4-8
8-14
14-20
20-30
50-60
100-200
Yük Katsayısı (AF )
1-1.1
1.1-1.3
1.2
1.0-1.2
1.2-1.5
1.5-3
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
Değişken Yüklemeler
F a L = sabit = K
D = Fea1l1 + Fea2l2 + Fea3l3
D = Feqa (l1 + l2 + l3 )
1/ a
 F a l + Fea2l2 + Fea3l3 
Feq =  e1 1

l1 + l2 + l3


1/ a
=  ∑ f i Feia 
1/a
 ∑ ni ti Feia 
Feq = 

 ∑ ni ti 
a 1/a
K
Feq =  ∑ fi ( a fi Fei )  ve Leq =


Feq
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
KONĐK MAKARALI RULMANLARIN SEÇĐLMESĐ


LD
C10 = a f P 

2/3
6
 4.48 f t f v (1 − RD ) 90 × 10 
3/10
LD = Dönüş sayısı
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
Bu tip rulmanlar hem radyal hem de eksenel yükleri taşırlar. Eksenel yüklerin sadece tek yönde
taşınabildiğinde dikkat ediniz. Bu tür uygulamalarda, uygulanan radyal yük, eksenel bir kuvvet
bileşeni oluşturur. Mil üzerinde iki konik makaralı rulman karşılıklı X ya da O düzeninde
kullanılarak, iki eksenel yönde yüklere karşı konulur.
Aşağıda, TIMKEN rulmanları için, eşdeğer yük hesaplama yöntemi görülmektedir. K değerleri
uygulanan radyal kuvvetinin, oluşan eksenel yüke oranıdır. K = Fr / Fa değeri genellikle 0.75 ile 1.5
arasında değişir. Fe ise dış eksenel yüktür. Temel anlamı ile seçim prosedürü değişmemekle birlikte,
üretici firma kataloglarında notasayon farklılıkları görülmektedir. Ayrıca geliştirilmiş ömür
hesaplama prosedürlerine de sıkça rastlanmaktadır. Temel olarak seçimin, üretici firma tarafından
belirlenen prosedür ile seçilmesi esastır.
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
KONĐK MAKARALI RULMANLARDA GÜVENĐLĐRLĐK
b
a
 
 
a
F


f D
 x
− xo  
  D  C10 
 
R = exp  − 
 
θ − x0
 
 
 
 
 
 
  a f FD a

−
x
 xD 

o 
  C10 

R ≐1− 

θ − x0






Not: 1 − R = ln
1
R
b
R ≥ 0.90
Konik makaralı rulmanlar için iki parametreli Weilbull dağılım sabitleri 106 dönüş sayısı için
x0 = 0 θ = 4.48 b = 1.5
 
xD

R = exp  − 
  θ C10 /  a f FD 

(
)


a


b

 
xD


 = exp − 

  4.48 fT f v C10 /  a f FD 


(

xD
R = 1− 
 4.48 f f C /  a F 
T v
10  f D 

(


10/3


)


a


3/2





3/2
)
Bir yuvarlamalı yatak çiftinin güvenilirliği ise R = RA RB
Yağlama
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
MONTAJ DÜZENLERĐ
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
MĐNĐMUM ASGARĐ YÜK
SIZDIRMAZLIK
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.
Shigley’s Mechanical Engineering Design kitabı temel alınarak hazırlanmış eğitim amaçlı ders notlarıdır. Yayın niteliği yoktur.

Download Report