Àçÿðáàéúàí
Ïðåçèäåíòè Èëùàì
ßëèéåâèí ×åõèéàéà
èøýöçàð ñÿôÿðè
áàøà ÷àòûá
ÙÅÉÄßÐ ßËÈÉÅÂ:
ÌÖÀÑÈÐ, ÄÅÌÎÊÐÀÒÈÊ
ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍÛÍ ÌÅÌÀÐÛ
Ìöñòÿãèëëèêäÿí ñîíðà þëêÿìèçèí ãàðøûñûíäà äóðàí íþâáÿòè âÿçèôÿ ìèëëè ùÿìðÿéëèéè âÿ áöòþâëöéö òÿìèí åäÿúÿê ôóíäàìåíòàë ìÿíÿâè ôàêòîð îëàí ìèëëè èäåîëîýèéàíûí ìöÿééÿí
åäèëìÿñè âÿ îíäàí ìèëëè ñèéàñÿòèí òÿðêèá ùèññÿñè êèìè ñÿìÿðÿëè èñòèôàäÿ ìåõàíèçìèíèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè èäè. Àììà ìöñòÿãèëëèéèí èëê èëëÿðèíäÿ ìþâúóä îëàí ñèéàñè ùÿðúìÿðúëèê âÿ âàùèä äþâëÿò ñèéàñÿòèíèí îëìàìàñû áöòöí ñàùÿëÿðäÿ îëäóüó êèìè, ìèëëè èäåîëîæè ñèéàñÿò ñàùÿñèíäÿ äÿ ýöúëö ìÿðêÿçäÿíãà÷ìà ìåéèëëÿðèíèí ìöøàùèäÿ îëóíìàñûíà...
ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, àïðåëèí
25-äÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí
Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí ×åõ
Ðåñïóáëèêàñûíà èøýöçàð ñÿôÿðè áàøà ÷àòûá.
Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû
Àçÿðáàéúàíû ìöñòÿãèëëèê
éîëóíäà èíêèøàô åòäèðìÿéÿ
ãàäèð áèð ïàðòèéàäûð
Áàõ ñÿh. 4
Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéè Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí ìèëëè ñÿðâÿòèäèð
Ãÿçåò 1993-úö èëèí àïðåë àéûíäàí íÿøð îëóíóð. 26 àïðåë 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 072 (4231). Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí îðãàíû. Ãèéìÿòè 40 ãÿïèê
Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Åðìÿíèñòàí
ïðåçèäåíòè Ñåðæ Ñàðêèñéàíà òóòàðëû úàâàá âåðèá
Ïðåçèäåíòèí èø ýöíö
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ ßëúÿçàèð Õàëã Äåìîêðàòèê
Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè ßáäöëÿçèç Áóòåôëèêàéà òÿáðèê
ìÿêòóáó ýþíäÿðèá.
Òöðêèéÿ ìÿòáóàòû Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè
Èëùàì ßëèéåâèí Ñàðêèñéàíû èôøà åäÿí ÷ûõûøûíû
éöêñÿê äÿéÿðëÿíäèðèá
Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí Àâðîïà Èòòèôàãûíûí
Ïðàãàäà êå÷èðèëÿí “Øÿðã òÿðÿôäàøëûüû” Ïðîãðàìûíûí 5 èëëèéèíÿ
ùÿñð îëóíìóø Ñàììèòèíäÿêè ÷ûõûøû Òöðêèéÿ ìÿòáóàòû òÿðÿôèíäÿí äèããÿòëÿ èçëÿíèá âÿ éöêñÿê äÿéÿðëÿíäèðèëèá. Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûíûí íèòãèíäÿêè äÿãèã ôàêòëàð âÿ òóòàðëû ìÿíòèãè
ìöëàùèçÿëÿð Çèðâÿ ýþðöøöíöí ïëåíàð èúëàñûíäà þç ÷ûõûøûíû
áöòöíëöêäÿ ãîíäàðìà “åðìÿíè ñîéãûðûìû”íà ùÿñð åòìèø Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòè Ñåðæ Ñàðêèñéàíû áèð äàùà áåéíÿëõàëã
èúòèìàèééÿò ãàðøûñûíäà èôøà åäèá...
Áàõ ñÿh. 3
Àíàäîëó Àýåíòëèéè:
ßëèéåâäÿí ßðäîüàíà äÿñòÿê
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâäÿí Òöðêèéÿéÿ áþéöê äÿñòÿê
ßëè Ùÿñÿíîâ: Ùöãóã-ìöùàôèçÿ
îðãàíëàðû Ðàóô Ìèðãÿäèðîâó
ñàõëàéûáñà, äåìÿëè,
áóíà ÿñàñëàðû âàð
Àçÿðáàéúàí èëÿ
Òöðêèéÿíèí éåêäèë ñèéàñÿòè
ðåàë íÿòèúÿëÿð âåðèð
...Ùÿãèãÿòÿí äÿ, óçóí èëëÿð áîéó áó ìèôè äöíéàéà ãÿáóë åòäèðìÿéÿ ÷àëûøàí Åðìÿíèñòàí ðÿùáÿðëèéè âÿ äèàñïîðó, áó èë Áèðèíúè Äöíéà ìöùàðèáÿñè çàìàíû Îñìàíëû Èìïåðèéàñûíäà áàø âåðìèø ùàäèñÿëÿðèí ìàùèééÿòèíè âÿ òàðèõè ùÿãèãÿòëÿðèí òÿùðèôèíÿ éþíÿëìèø êàìïàíèéàíû ýöúëÿíäèðìÿéÿ ÷àëûøûá. Áó äà îíóíëà áàüëûäûð êè...
Áàõ ñÿh. 3
Àçÿðáàéúàí âÿ Ðóñèéà
ùþêóìÿòëÿðè àðàñûíäà
ãàðøûëûãëû ôàéäàëû
ÿìÿêäàøëûüûí äàùà äà
ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè ìÿñÿëÿñè
ìöçàêèðÿ îëóíóá
Àïðåëèí 25-äÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Áàø
íàçèðè Àðòóð Ðàñèçàäÿ
ÌÄÁ Åëåêòðîåíåðýåòèêà...
Áàõ ñÿh. 6
“Ùöãóã-ìöùàôèçÿ îðãàíëàðû Ðàóô Ìèðãÿäèðîâó ñàõëàéûáñà, äåìÿëè, áóíà ÿñàñëàðû âàð”.
Áóíó ÀÏÀ-éà à÷ûãëàìàñûíäà Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè
Àäìèíèñòðàñèéàñûíûí Èúòèìàè-ñèéàñè ìÿñÿëÿëÿð øþáÿñèíèí
ìöäèðè ßëè Ùÿñÿíîâ äåéèá.
ß.Ùÿñÿíîâ áèëäèðèá êè, èíäèêè äþâðäÿ æóðíàëèñòè ÿñàññûç
ñàõëàìàã ìöìêöí äåéèë: “Ðàóô Ìèðãÿäèðîâóí ìÿñÿëÿñè
èëÿ ÿëàãÿäàð àðàøäûðìà ýåäèð. Ùàçûðäà äåìÿê äÿ îëìàç
êè, îíóí ýöíàùëàðû àðòûã ñöáóò îëóíóá. Áó, ìÿùêÿìÿíèí ñÿëàùèééÿòëÿðèíÿ àèä ìÿñÿëÿäèð. Ìÿùêÿìÿéÿ ãÿäÿð
ùå÷ êèì êèìÿñÿ úèíàéÿòêàð äåéÿ áèëìÿç. Áóíóíëà éàíàøû, Ðàóô Ìèðãÿäèðîâóí èòòèùàì îëóíäóüó ìàääÿ âàð âÿ
ìÿñÿëÿ èëÿ áàüëû Áàø Ïðîêóðîðëóã à÷ûãëàìà âåðèá. Àðàøäûðìàíûí íÿòèúÿñèíè ýþçëÿìÿê ëàçûìäûð”.
Øþáÿ ìöäèðè ãåéä åäèá êè, Àçÿðáàéúàí ìÿùêÿìÿëÿðèíèí, ïðîêóðîðëóã îðãàíëàðûíûí áó âÿ éà äèýÿð ìÿñÿëÿéÿ
ìöíàñèáÿòè, ùþêìö êèìëÿðèñÿ ãàíå åòìèðñÿ, ñîíðàêû ìÿðùÿëÿäÿ Èíñàí Ùàãëàðû öçðÿ Àâðîïà Ìÿùêÿìÿñèíÿ ìöðàúèÿò åäÿ áèëÿðëÿð.
Áàõ ñÿh. 3
Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí òèìñàëûíäà èäåàë ãàäûí
âÿ ÿñë Àçÿðáàéúàí õàíûìû îáðàçû úàíëàíûð
...Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí òèìñàëûíäà þíúÿ èäåàë ãàäûí
âÿ ÿñë Àçÿðáàéúàí õàíûìû îáðàçû úàíëàíûð. Ùåñàá åäèðÿì
êè, Çÿðèôÿ ßëèéåâàíûí áó îáðàçû, ñèìàñû, êå÷äèéè ùÿéàò éîëó
áèçèì ýÿíú õàíûìëàðûìûçûí ùÿéàòûíûí ôîðìàëàøìàñû áàõûìûíäàí ïàðëàã íöìóíÿäèð. Áóíà ýþðÿ äÿ, îíóí øÿõñèééÿòè,
ùÿéàòû, êå÷äèéè éîë äàùà ýåíèø òÿáëèü îëóíìàëûäûð êè, áóýöíêö õàíûìëàðûìûç íöìóíÿ ýþòöðñöíëÿð. Ùÿãèãÿòÿí äÿ, Çÿðèôÿ
õàíûì äàâðàíûøû, ùÿéàò òÿðçè...
Áàõ ñÿh. 5
Àçÿðáàéúàí-Ðóìûíèéà ÿëàãÿëÿðè
ñòðàòåæè õàðàêòåð äàøûéûð
Õÿáÿð âåðèëäèéè êèìè, Áóõàðåñòäÿ éåðëÿøÿí Ãÿäèì
Õÿðèòÿ âÿ Êèòàáëàð Ìóçåéèíäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ðóìûíèéàäàêû ñÿôèðëèéèíèí ñàáèã ÿìÿêäàøû Òÿáðèç
Ãàðàéåâèí ìöÿëëèôè îëäóüó “Ðóìûíèéàíûí Úÿíóáè Ãàôãàç þëêÿëÿðè èëÿ ìöíàñèáÿòëÿðè” êèòàáûíûí òÿãäèìàò ìÿðàñèìè êå÷èðèëèá. Êèòàá Ðóìûíèéàíûí íöôóçëó “Òîï Ôîðì”
íÿøðèééàòû òÿðÿôèíäÿí ÷àï åäèëèá...
Áàõ ñÿh. 12
Àçÿðáàéúàí èëÿ Íèäåðëàíä
àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí
äèíàìèê èíêèøàôûíäàí
ìÿìíóíëóã èôàäÿ îëóíóá
Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí
àíàäàí îëìàñûíûí 91-úè
èëäþíöìö ìöíàñèáÿòèëÿ
àòûúûëûã òóðíèðèíÿ ñòàðò âåðèëèá
Àïðåëèí 25-äÿ Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè Îãòàé ßñÿäîâ
Àçÿðáàéúàíäà
ñÿôÿðäÿ
îëàí Íèäåðëàíä Êðàëëûüû Ñåíàòûíûí öçâö Ðåíå Âàí äåð
Ëèíäåíèí áàø÷ûëûã åòäèéè...
Öìóììèëëè ëèäåðèìèç
Ùåéäÿð ßëèéåâèí àíàäàí
îëìàñûíûí 91-úè èëäþíöìö
ìöíàñèáÿòèëÿ Íÿðèìàíîâ
ðàéîíóíäà ñèëñèëÿ òÿäáèðëÿð êå÷èðèëèð...
Áàõ ñÿh. 6
Òöðêèéÿíèí Àíàäîëó Àýåíòëèéè Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì
ßëèéåâèí àïðåëèí 24-äÿ Ïðàãàäà
Àâðîïà Èòòèôàãûíûí “Øÿðã òÿðÿôäàøëûüû” Ïðîãðàìûíûí 5 èëëèéèíÿ
ùÿñð îëóíìóø Ñàììèòèíäÿ ÷ûõûøû çàìàíû Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòè Ñåðæ Ñàðêèñéàíà òóòàðëû úàâàá âåðìÿñè èëÿ áàüëû...
Ñèéàâóø Íîâðóçîâ: Ëåéëà Éóíóñ
÷àëûøûð êè, îíó âÿ ùÿéàò
éîëäàøûíû ùÿáñ åòñèíëÿð
...Öìóìèëèêäÿ Àçÿðáàéúàíûí
áöòöí þëêÿëÿðëÿ, åéíè çàìàíäà
ãîíøóëàðû èëÿ, Øÿðãè Àâðîïà âÿ
ÌÄÁ-éÿ äàõèë îëàí äþâëÿòëÿðëÿ
÷îõ éàõøû ìöíàñèáÿòëÿðè âàð. Òÿáèè êè, úÿíàá Ïðåçèäåíòèí ×åõèéàéà èøýöçàð ñÿôÿðè äÿ áèëàâàñèòÿ Ïðàãàäà Àâðîïà Èòòèôàãûíûí...
Áàõ ñÿh. 3
Áàêûäà Àçÿðáàéúàí-×åõèéà
áèçíåñ ôîðóìó êå÷èðèëèá
Áàõ ñÿh. 8
Àïðåëèí 25-äÿ Áàêû Áèçíåñ Ìÿðêÿçèíäÿ Àçÿðáàéúàí-×åõèéà áèçíåñ ôîðóìó
êå÷èðèëèá. ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, Èãòèñàäèééàò âÿ Ñÿíàéå Íàçèðëèéèíèí äÿñòÿéè,
Àçÿðáàéúàíäà Èõðàúûí âÿ
Èíâåñòèñèéàëàðûí...
Áàõ ñÿh. 6
2
www.yeniazerbaycan.com
26 àïðåë 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 072 (4231)
Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Åðìÿíèñòàí
ïðåçèäåíòè Ñåðæ Ñàðêèñéàíà òóòàðëû úàâàá âåðèá
Õÿáÿð âåðäèéèìèç êèìè, àïðåëèí 24-äÿ Ïðàãàäà
äþâëÿò âÿ ùþêóìÿò áàø÷ûëàðûíûí èøòèðàêû èëÿ “Øÿðã
òÿðÿôäàøëûüû” ïðîãðàìûíûí 5 èëëèéèíÿ ùÿñð îëóíàí
Ñàììèò êå÷èðèëèá. ÀçÿðÒÀú-ûí ìÿëóìàòûíà ýþðÿ,
Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòè Ñåðæ Ñàðêèñéàí Çèðâÿ ýþðöøöíöí ïëåíàð èúëàñûíäà þç ÷ûõûøûíû áöòöíëöêäÿ
ãîíäàðìà “åðìÿíè ñîéãûðûìû” èëÿ áàüëû ìöëàùèçÿëÿðÿ ùÿñð åäèá. Òöðêèéÿíèí Ñàììèòäÿ òÿìñèë îëóíìàìàñûíäàí ñóè-èñòèôàäÿ åäÿí Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòè áóíóíëà äà Ñàììèòèí ïëåíàð èúëàñûíûí ìþâçóñóíäàí òàìàìèëÿ êÿíàðà ÷ûõàðàã ãîíäàðìà
“ñîéãûðûìû” ìÿñÿëÿñèíè ãàáàðäûá âÿ Òöðêèéÿíè
ÿñàñ òÿíãèä ùÿäÿôè êèìè ñå÷èá.
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâäÿí Òöðêèéÿéÿ áþéöê äÿñòÿê
Àçÿðáàéúàí Àâðîïà
Èòòèôàãû èëÿ ÿìÿêäàøëûüû
þíÿìëè ùåñàá åäèð
Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì
ßëèéåâ Ñåðæ Ñàðêèñéàíûí
éàëàíëàðûíû èôøà åòäè
Ìÿëóìàòà ýþðÿ, Ñåðæ Ñàðêèñéàí ñþçöýåäÿí
Ñàììèòäÿ áèð òÿðÿôäÿí Òöðêèéÿíè ãîíäàðìà “ñîéãûðûìû” èëÿ áàüëû êîíñòðóêòèâ ìþâãå òóòìàìàãäà,
äèýÿð òÿðÿôäÿí èñÿ Åðìÿíèñòàíëà ñÿðùÿäëÿðèíè à÷ìàìàãäà ÿñàññûç îëàðàã èòòèùàì åäèá âÿ áó þëêÿíèí Àâðîïà Èòòèôàãûíà öçâëöéöíöí éîëâåðèëìÿç îëäóüóíó äåéèá. Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòè ÷ûõûøûíäà
ùÿð úÿùäëÿ èíàíäûðìàüà ÷àëûøûá êè, Àâðîïà èúòèìàèééÿòè ãîíäàðìà “ñîéãûðûìû” èëÿ áàüëû äàùà òÿñèðëè
ìþâãå òóòìàëûäûð.
ßñëèíäÿ, áó, Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòèíèí èëê áåëÿ àääûìû äåéèë. Äåìÿê îëàð êè, èøüàë÷û äþâëÿòèí
áàø÷ûñû ãàòûëäûüû ùÿð òÿäáèðäÿ Òöðêèéÿíèí âÿ Àçÿðáàéúàíûí öíâàíûíà áþùòàíëàð éàüäûðûð, áåéíÿëõàëã
èúòèìàè ðÿéè ÷àøäûðìàüà ÷àëûøûð. Ùÿòòà áÿçè áåéíÿëõàëã òÿäáèðëÿðèí òðèáóíàñûíäàí þç èøüàë÷ûëûã ñèéàñÿòèíè åòèðàô åäèá, îíóí äþâëÿòèíèí Äàüëûã Ãàðàáàüäà òþðÿòäèéè ñîéãûðûìëàðûíû áþéöê ôÿõðëÿ äàíûøûá. Î, áó äàâðàíûøëàðûíà ãàðøû áåéíÿëõàëã èúòèìàèééÿòäÿí àäåêâàò úàâàá ýþðìÿäèêúÿ, éàëàíëàðûíûí
ñÿðùÿäëÿðèíè äàùà äà ýåíèøëÿíäèðèð, áåëÿ äåìÿê
ìöìêöíñÿ, äàùà äà àçüûíëàøûð. Àììà áó äÿôÿ
ëöêäÿ òöðêëÿðÿ ãàðøû ìöõòÿëèô ñîéãûðûìëàðû òþðÿäèáëÿð. 1915-úè èëäÿ Àíàäîëóäà, 1918-úè èëäÿ Áàêûäà,
Ãóáàäà, î úöìëÿäÿí, Àçÿðáàéúàíûí äèýÿð øÿùÿð
ðàéîíëàðûíäà, 1990-1993-úö èëëÿðäÿ Ãàðàáàüäà
ìèíëÿðëÿ èíñàí åðìÿíèëÿðèí âÿùøèëèêëÿðèíèí ãóðáàíû
îëóáëàð. Áóíó åðìÿíèëÿðèí þçëÿðè äÿ áèëèðëÿð âÿ áÿ-
“Àçÿðáàéúàí èãòèñàäèééàòû ñîí îí èëäÿ äöíéàíûí ÿí ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäÿí èãòèñàäèééàòû îëìóø, 3 äÿôÿäÿí ÷îõ àðòìûøäûð. Áèç éîõñóëëóüó, èøñèçëèéè àðàäàí ãàëäûðà
áèëìèøèê. Éîõñóëëóã Àçÿðáàéúàíäà 5 ôàèç òÿøêèë åäèð. Õàðèúè áîðúóìóç öìóìè äàõèëè ìÿùñóëóí úÿìè 8 ôàèçèíè òÿøêèë åäèð”
îíóí èñòÿéè ðåàëëàøìàäû. Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè
Èëùàì ßëèéåâ áöòöí Àâðîïàíûí äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ
îëàí áó ìöùöì òÿäáèðäÿ Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòèíÿ ëàéèãëè úàâàá âåðÿðÿê îíó éåðèíäÿ îòóðäóá.
Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû äåéèá: “Áó ýöí òÿÿññöô êè,
Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòè áóðàäà ôöðñÿòäÿí èñòèôàäÿ åäÿðÿê Òöðêèéÿéÿ éåíèäÿí ùöúóì åäèð. Áóíó åòìÿê àñàíäûð, ÷öíêè áó ìàñà àðõàñûíäà
Òöðêèéÿ íöìàéÿíäÿëÿðè éîõäóð.
Àíúàã ìÿí áóðàäàéàì âÿ Òöðêèéÿ-Åðìÿíèñòàí ñÿðùÿäèíèí íèéÿ
áàüëû îëäóüóíó äåéÿ áèëÿðÿì. Òöðêèéÿ èëÿ Åðìÿíèñòàí ñÿðùÿäè Àçÿðáàéúàíûí Êÿëáÿúÿð ðàéîíóíóí
1993-úö èëèí àïðåëèíäÿ èøüàëûíäàí
ñîíðà áàüëàíûá. Áóíäàí ÿââÿë èñÿ
áöòöí àçÿðáàéúàíëûëàð Äàüëûã Ãàðàáàüäàí ãîâóëóá, Äàüëûã Ãàðàáàü ÿùàëèñèíèí 30 ôàèçè àçÿðáàéúàíëûëàð èäè”.
çÿí åòèðàô åòìÿêäÿí áåëÿ ÷ÿêèíìèðëÿð.
Áåëÿëèêëÿ, Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí Ñàðêèñéàíà òóòàðëû úàâàáû åéíè çàìàíäà, Àçÿðáàéúàí âÿ
Òöðêèéÿ äþâëÿòëÿðè àðàñûíäà äîñòëóã âÿ ãàðäàøëûã
ÿëàãÿëÿðèíèí ñàðñûëìàçëûüûíû îðòàéà ãîéóð. Áó ýöí
Àçÿðáàéúàí âÿ Òöðêèéÿ áöòöí ñàùÿëÿðäÿ ÿìÿêäàøëûã åòìÿêëÿ éàíàøû, áèð-áèðèíÿ úèääè äÿñòÿê âåðÿí, èñòíèëÿí òðèáóíàäàí áèð-áèðèíèí ìàðàãëàðûíû
äûðûëìàñû, õàðèúè ìöòòÿôèãëÿðèìèçèí ñûðàëàðûíûí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè ö÷öí ýåíèøìèãéàñëû òÿäáèðëÿð ùÿéàòà êå÷èðèð. Àçÿðáàéúàí ðÿùáÿðëèéè äÿôÿëÿðëÿ áÿéàí åäèá êè, ìöíàãèøÿíèí êîíñòðóêòèâ âàñèòÿëÿðëÿ
ùÿëëèíÿ õèäìÿò åäÿí âÿ áåéíÿëõëàã ùöãóãà ñþéêÿíÿí ñèòÿíèëÿí ùÿëë âàðèàíòûíû ãÿáóë åäèð, ùÿìñÿäðëÿðèí òÿêëèâ åòäèéè ùÿëë âàðèàíòàëûðàí ìöñáÿò ìöíàñèáÿòèíè îðòàéà ãîéóð. Ëàêèí Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí óçóí ìöääÿòäèð ùÿëëèíÿ íàèë îëóíìàìàñûíûí áàøëûúà ñÿáÿáè Åðìÿíèñòàíûí íöìàéèø
åòäèðäèéè ãåéðè - êîíñòðóêòèâ ìþâãåéèäèð. Åðìÿíèñòàí þçöíö ãåéðè-ñÿìèìè àïàðûð, äàíûøûãëàð ïðîñåñèíè óçàäûð, ùÿëëåäèúè ìÿðùÿëÿëÿðäÿ ìöõòÿëèô áÿùàíÿëÿðëÿ äàíûøûãëàðäàí ýåðè ÷ÿêèëèð. Èðÿâàíäàêû êðèìèíàë ðåæèì áåéíÿëõàëã ùöãóã íîðìàëàðûíû òàíûìûð, èøüàë÷ûëûã ñèéàñÿòèíè áó ýöí äÿ äàâàì åòäèðèð.
Îíëàð äàíûøûãëàðà âàñèòÿ÷èëèê åäÿí ÀÒßÒ-èí Ìèíñê
ãðóïóíóí ùÿìñÿäðëÿðè òÿðÿôèíäÿí òÿêëèô åäèëìèø
âàðèàíòà ýóéà þç ðàçûëûãëàðûíû âåðèðëÿð, àììà, åéíè
çàìàíäà, ìöõòÿëèô òÿõðèáàòëàðëà äàíûøûãëàð ìàñàñûíäàí éàéûíûðëàð. Áó îíó ýþñòÿðèð êè, åðìÿíèëÿðèí
ñèéàñÿòè ãåéðè-ñÿìèìèäèð âÿ ñàäÿúÿ áåéíÿëõàëã
èúòèìàèééÿòè àëäàòìàãäà äàâàì åäèðëÿð.
“Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòè áóðàäà ôöðñÿòäÿí èñòèôàäÿ åäÿðÿê Òöðêèéÿéÿ éåíèäÿí ùöúóì åäèð. Áóíó åòìÿê àñàíäûð, ÷öíêè áó ìàñà àðõàñûíäà Òöðêèéÿ íöìàéÿíäÿëÿðè éîõäóð. Àíúàã ìÿí áóðàäàéàì âÿ Òöðêèéÿ-Åðìÿíèñòàí ñÿðùÿäèíèí íèéÿ áàüëû îëäóüóíó äåéÿ áèëÿðÿì. Òöðêèéÿ èëÿ Åðìÿíèñòàí ñÿðùÿäè Àçÿðáàéúàíûí Êÿëáÿúÿð ðàéîíóíóí 1993-úö èëèí àïðåëèíäÿ èøüàëûíäàí ñîíðà áàüëàíûá. Áóíäàí ÿââÿë èñÿ áöòöí àçÿðáàéúàíëûëàð Äàüëûã Ãàðàáàüäàí ãîâóëóá,
Äàüëûã Ãàðàáàü ÿùàëèñèíèí 30 ôàèçè àçÿðáàéúàíëûëàð èäè”
Òöðêèéÿ - Àçÿðáàéúàí
ìöíàñèáÿòëÿðè ñàðñûëìàçäûð
Áåëÿëèêëÿ, Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ áèð äàùà
Òöðêèéÿ èëÿ Åðìÿíèñòàí àðàñûíäà ñÿðùÿäëÿðèí áàüëû îëìàñûíûí ñÿáÿáëÿðèíÿ àéäûíëûã ýÿòèðÿðÿê ÿñëèíäÿ, áó ìÿñÿëÿäÿ ýöíàùêàðûí Òöðêèéÿ äåéèë, Åðìÿíèñòàí äþâëÿòè îëäóüóíó íþâáÿòè äÿôÿ âóðüóëàéûá.
×öíêè Òöðêèéÿ ìÿùç Åðìÿíèñòàíûí Àçÿðáàéúàí
òîðïàãëàðûíû èøüàë åòìÿñè ôàêòûíà åòèðàç îëàðàã èøüàë÷û þëêÿ èëÿ áöòöí äèïëîìàòèê ÿëàãÿëÿðèíè êÿñèá,
ñÿðùÿäëÿðèíè áàüëàéûá. Îíà ýþðÿ äÿ áó ýöí Ñåðæ
Ñàðêèñéàíûí ùàãñûç éåðÿ Òöðêèéÿíè ýöíàùëàíäûðìàñû ðèéàêàðëûãäàí áàøãà áèð øåé äåéèë âÿ îíóí áó
úÿùäè Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí òóòàðëû àðãóìåíòëÿðëÿ èôøà îëóíóá. Ñàðêèñéàíûí ãîíäàðìà
“åðìÿíè ñîéãûðûìû” èëÿ áàüëû èääèàëàðû äà åëÿ éåðèíäÿúÿ úàâàáëàíäûðûëûá.
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Òöðêèéÿíèí Áàø íàçèð
Ðÿúÿá Òàééèá ßðäîüàíûí áèð íå÷ÿ èë þíúÿ Åðìÿíèñòàíûí ðÿùáÿðëèéèíÿ áöòöí àðõèâëÿðè à÷ìàüû âÿ
òàðèõ÷èëÿðèí èêè õàëã àðàñûíäàêû ìöíàñèáÿòëÿðèí òàðèõè ìÿãàìëàðûíû íÿçÿðäÿí êå÷èðìÿñè òÿêëèô åòäèéèíè õàòûðëàäàðàã áó òÿêëèôèí Åðìÿíèñòàí òÿðÿôèíäÿí
àäåêâàò úàâàáëà ãàðøûëàíìàäûüûíû âóðüóëàéûá.
Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû ùÿì÷èíèí, Áàø íàçèð ßðäîüàíûí åðìÿíè ÿñèëëè èíñàíëàðà áàøñàüëûüû âåðäèéèíè,
àíúàã òÿÿññöô êè, áóíà äà Åðìÿíèñòàí òÿðÿôèíäÿí
ìöâàôèã ðåàêñèéà âåðèëìÿäèéèíè äèããÿòÿ ÷àòäûðûá:
“Áàõìàéàðàã ìÿí áèëèðÿì êè, Áèðëÿøìèø Øòàòëàð
âÿ Àâðîïà Èòòèôàãû Òöðêèéÿ Áàø íàçèðèíèí ìþâãåéèíè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðäèëÿð, àíúàã ýþðöíöð, áó, Åðìÿíèñòàí ùþêóìÿòè ö÷öí êèôàéÿò äåéèë. Áó, àéäûí ýþñòÿðèð êè, ðåýèîíäà ñöëù èñòÿìÿéÿí êèìäèð. Áèç ñöëù èñòÿéèðèê, áèç ÿðàçèëÿðèìèçèí ýåðè ãàéòàðûëìàñûíû èñòÿéèðèê. Åðìÿíèñòàí
Àçÿðáàéúàíûí èøüàë îëóíìóø ÿðàçèëÿðèíäÿí þç
ãîøóíëàðûíû ÷ûõàðìàüà áàøëàìàëûäûð. Áóíó åòìÿê ÷îõ àñàíäûð. Éàëíûç Åðìÿíèñòàí òÿðÿôèíäÿí ñèéàñè èðàäÿ îëìàëûäûð”.
Òÿáèè êè, Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí ñÿñëÿíäèðäèéè áó ôèêèðëÿð ùÿì òàðèõè ùÿãèãÿòëÿðÿ, ùÿì äÿ ðåýèîíäà ìþâúóä îëàí ñèòóàñèéàíûí îáéåêòèâ òÿùëèëèíÿ
ÿñàñëàíûð. Òàðèõäÿ “åðìÿíè ñîéãûðûìû” êèìè òÿãäèì
îëóíàí ùÿð ùàíñû áèð ùàäèñÿ áàø âåðìÿéèá. ßêñèíÿ, åðìÿíèëÿð òàðèõ áîéó àçÿðáàéúàíëûëàðà, áöòþâ-
òàíäà, Ðóñèéàäà, Àìåðèêàäà, éàøàäûãëàðû èñòÿíèëÿí éåðäÿ åéíè éàíàøìà ýþñòÿðÿ áèëÿðëÿð. Îíëàðûí þç äþâëÿòè âàð, îíëàð þç ìöãÿääÿðàòûíû òÿéèí åäèá. Ìöíàãèøÿíèí òåç áèð çàìàíäà ùÿëëè
Àçÿðáàéúàíûí ìàðàüûíäàäûð. Ìÿí ÿìèíÿì êè,
áó, ùÿì÷èíèí Åðìÿíèñòàí õàëãûíûí ìàðàüûíäàäûð, Úÿíóáè Ãàôãàçäà ÿìÿêäàøëûã áàõûìûíäàí
äà ìàðàã äàèðÿñèíäÿäèð”.
ìöäàôèÿ åäÿí ãàðäàø äþâëÿòëÿðäèð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí Ñåðæ Ñàðêèñéàíûí Òöðêèéÿíèí öíâàíûíà ñÿñëÿíäèðäèéè éàëàíëàðûíû èôøà åòìÿñè áèð äàùà
þëêÿìèçèí áó ìöíàñèáÿòëÿðÿ âåðäèéè äÿéÿðèí áàðèç
ýþñòÿðèúèñèäèð.
Åðìÿíèñòàí íÿ òàðèõÿí,
íÿ äÿ áåéíÿëõàëã ùöãóãóí
íîðìàëàðûíà ÿñàñÿí îíëàðà
àèä îëìàéàí ÿðàçèíèí
èøüàëûíû äàâàì åòäèðèð
Ñàììèòäÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Ñàðêèñéàíûí Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñè èëÿ áàüëû ñÿñëÿíäèðäèéè ôèêèðëÿðÿ äÿ ìöíàñèáÿòèíè áèëäèðìÿêëÿ, ùÿì äÿ Àçÿðáàéúàíûí Äàüëûã Ãàðàáàü
ìöíàãèøÿñèíèí ùÿëëè ïåðñïåêòèâëÿðèíÿ áàõûøëàðûíû äèããÿòÿ
÷àòäûðûá. Åðìÿíèëÿðèí Äàüëûã
Ãàðàáàüäà àïàðäûãëàðû èøüàë
ñèéàñÿòèíè Àâðîïà Èòòèôàãû êèìè
ìþòÿáÿð áèð ãóðóìóí Ñàììèòèíäÿ èôøà åäÿí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ äåéèá êè, Êÿëáÿúÿðäÿí ÿââÿë 1992-úè èëäÿ åðìÿíèëÿð Øóøàíû âÿ Ëà÷ûíû èøüàë åòäèëÿð. Äàùà ñîíðà Àüäàì, Ôöçóëè, Çÿíýèëàí, Ãóáàäëû,
Úÿáðàéûë- Äàüëûã Ãàðàáàüûí èíçèáàòè ñÿðùÿäëÿðèíäÿí êÿíàðäà îëàí öìóìèëèêäÿ Àçÿðáàéúàíûí 7 ðàéîíóíó èøüàë åòäèëÿð êè, áó äà Àçÿðáàéúàíûí áåéíÿëõàëã ñÿâèééÿäÿ òàíûíàí ÿðàçèñèíèí 20 ôàèçèíè
òÿøêèë åäèð: “Áèçèì ÿùàëè åòíèê òÿìèçëÿìÿéÿ ìÿðóç ãàëûá âÿ áó èøüàë ÁÌÒ Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñûíûí 4 ãÿòíàìÿñè, Àâðîïà Ïàðëàìåíòèíèí ãÿòíàìÿñè âÿ Àâðîïà Øóðàñû Ïàðëàìåíò Àññàìáëåéàñûíûí ãÿòíàìÿñèíÿ áàõìàéàðàã áó ýöíÿäÿê äàâàì åäèð. Åðìÿíèñòàí áó ãÿòíàìÿëÿðÿ
ìÿùÿë ãîéìóð âÿ íÿ òàðèõÿí, íÿ äÿ áåéíÿëõàëã
ùöãóãóí íîðìàëàðûíà ÿñàñÿí îíëàðà àèä îëìàéàí ÿðàçèíèí èøüàëûíû äàâàì åòäèðèð”.
ßëáÿòòÿ êè, Àçÿðáàéúàí ÿðàçè áöòþâëöéöíöí
áöòöí áåéíÿëõàëã àëÿì òÿðÿôèíäÿí äÿñòÿêëÿíìÿñè,
þëêÿìèçèí ùàãã ñÿñèíèí äöíéà èúòèìàèééÿòèíÿ ÷àò-
äèýÿð áèð þëêÿíèí ÿðàçèëÿðèíè èøüàë åäèáëÿð, áåéíÿëõàëã ùöãóã íîðìàëàðûíû ïîçóðëàð, ÁÌÒ
Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñûíûí 4 ãÿòíàìÿñèíè êîáóä
øÿêèëäÿ ïîçóðëàð âÿ ùå÷ áèð ñàíêñèéà òÿòáèã
åäèëìèð, ùå÷ áèð úÿçà âåðèëìèð. Ãàíóíñóç, êðèìèíàë Äàüëûã Ãàðàáàü ðåæèìèíèí ãîíäàðìà íö-
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí Ñàììèòäÿêè ÷ûõûøûíäà äèããÿò ÷ÿêÿí âÿ áþéöê ìàðàüà ñÿáÿá îëàí
ìÿãàìëàðäàí áèðè äÿ äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûíûí
Àçÿðáàéúàíûí èãòèñàäè èíêèøàôû âÿ áåéíÿëõàëã èúòèìàèééÿòëÿ ÿìÿêäàøëûüû ùàããûíäà ñþéëÿäèéè ôèêèðëÿðäèð. Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû òîðïàãëàðûìûçûí 20 ôàèçèíèí èøüàëà ìÿðóç ãàëìàñûíà âÿ áó èøüàëûí äþâëÿòèìèç ö÷öí éàðàòäûüû ôÿñàäëàðà áàõìàéàðàã, ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ïðîãðåññèâ èñëàùàòëàð ñàéÿñèíäÿ ÿëäÿ åòäèéè íàèëèééÿòëÿðè áåéíÿëõàëã èúòèìàèééÿòÿ ÷àòäûðûá: “Èãòèñàäè ñàùÿäÿ áèç ÷îõ èøëÿð ýþðìöøöê.
ßñàñÿí èãòèñàäè èñëàùàòëàð íÿòèúÿñèíäÿ âÿ ñèçÿ
äåéÿ áèëÿðÿì êè, Àçÿðáàéúàí èãòèñàäèééàòû ñîí
îí èëäÿ äöíéàíûí ÿí ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäÿí èãòèñàäèééàòû îëìóø, 3 äÿôÿäÿí ÷îõ àðòìûøäûð. Áèç
éîõñóëëóüó, èøñèçëèéè àðàäàí ãàëäûðà áèëìèøèê.
Éîõñóëëóã Àçÿðáàéúàíäà 5 ôàèç òÿøêèë åäèð. Õàðèúè áîðúóìóç öìóìè äàõèëè ìÿùñóëóí úÿìè 8
ôàèçèíè òÿøêèë åäèð. Äàâîñ Äöíéà Èãòèñàäè Ôîðóìóíà ÿñàñÿí Àçÿðáàéúàí èãòèñàäèééàòû ðÿãàáÿò ãàáèëèééÿòëèëèéèíÿ ýþðÿ äöíéàäà 39-úó éåðäÿäèð”.
Áöòöí áóíëàð èñÿ áèð äàùà ýþñòÿðèð êè, Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ÿñàñûíû ãîéäóüó âÿ
ùàçûðäà äþâëÿò áàø÷ûñû Èëùàì ßëèéåâèí àðäûúûëëûãëà
äàâàì åòäèðäèéè ìÿãñÿäéþíëö ñèéàñÿò ìöñòÿãèë
Àçÿðáàéúàíû äèíàìèê èíêèøàô ìÿðùÿëÿñèíÿ ÷ûõàðûá.
“Íÿùÿíý ãàç éàòàüû îëàí “Øàùäÿíèç”èí èøëÿíìÿñè, Òðàíñ-Àíàäîëó âÿ Òðàíñ-Àäðèàòèê ãàç áîðó êÿìÿðëÿðèíèí òèêèíòèñè Àâðîïàíûí åíåðæè õÿðèòÿñèíè äÿéèøäèðÿúÿêäèð. Áóíóíëà äà, ãàðøûäàí ýÿëÿí 4-5 èë ÿðçèíäÿ Àâðîïà ö÷öí éåíè ãàç ìÿíáÿéè à÷ûëàúàãäûð”
ìàéÿíäÿëÿðè Àâðîïà ïàéòàõòëàðûíà âèçàëàð àëûðëàð. Áó äþçöëìÿçäèð âÿ áóíà ñîí ãîéóëìàëûäûð”.
Åðìÿíèëÿð àðòûã þç
ìöãÿääÿðàòûíû òÿéèí
åäèáëÿð, îíëàðûí ìöñòÿãèë
Åðìÿíèñòàí äþâëÿòè âàð
Ìÿëóì îëäóüó êèìè, åðìÿíè ñèéàñÿò÷èëÿðè ÷îõ
Ðåýèîíëàðûí âÿ Áàêûÿòðàôû ãÿñÿáÿëÿðèí ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôû èëÿ áàüëû Äþâëÿò ïðîãðàìëàðûíûí óüóðëà ðåàëëàøäûðûëìàñû, áöòöí ñàùÿëÿðäÿ èñëàùàòëàðûí
ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè, ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíóí, þçÿë
áþëìÿíèí èíêèøàôûíûí ñòèìóëëàøäûðûëìàñû þëêÿ èãòèñàäèééàòûíûí ïîòåíñèàëûíû âÿ ðÿãàáÿò ãàáèëèééÿòèíè
ÿùÿìèééÿòëè äÿðÿúÿäÿ àðòûðûá. Òÿñàäöôè äåéèë êè,
óçóí ÷ÿêÿí âÿ áèð ñûðà àüûð ôÿñàäëàðëà ìöøàéèÿò
îëóíàí áåéíÿëõàëã ìàëèééÿ áþùðàíûíûí íÿòèúÿëÿðè
äöíéàíûí àéðû-àéðû þëêÿëÿðèíäÿ ùÿëÿ äÿ ùèññ
åäèëñÿ äÿ, þòÿí äþâðäÿ Àçÿðáàéúàí èãòèñàäèééàòû ìþùêÿì äàéàíûãëûã íöìàéèø
åòäèðÿðÿê éöêñÿê àðòûì òåìïè èëÿ ôÿðãëÿíèá. Èãòèñàäè ñàùÿäÿ ÿëäÿ îëóíìóø éöêñÿê íàèëèééÿòëÿðëÿ éàíàøû Àçÿðáàéúàíäà
äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ, î úöìëÿäÿí, äåìîêðàòèéà, èíñàí ùöãóãëàðûíûí ãîðóíìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ äÿ úèääè òÿäáèðëÿð ùÿéàòà êå÷èðèëèð: “Äåìîêðàòèê èíêèøàô, èíñàí ùöãóãëàðûíûí ãîðóíìàñû, ãàíóíóí àëèëèéèíèí
âÿ ôóíäàìåíòàë àçàäëûãëàðûí òÿìèí
îëóíìàñû áèçèì ÿñàñ ïðèîðèòåòëÿðèìèçäÿíäèð. Áèç þëêÿìèçè ìöàñèðëÿøäèðèðèê.
Ìöàñèð èãòèñàäè ñèñòåì ìöàñèð ñèéàñè ñèñòåìëÿ
òàìàìëàíìàëûäûð”.
ßëáÿòòÿ êè, Àçÿðáàéúàíûí ÿëäÿ åòäèéè áó óüóðëàð îíóí áåéíÿëõàëã íöôóçóíóí àðòìàñûíà âÿ
ÿìÿêäàøëûüûíûí ýöúëÿíìÿñèíÿ èìêàí âåðèá. Äþâëÿò áàø÷ûñû äà áó ìÿñÿëÿíè äèããÿòÿ ÷àòäûðàðàã
âóðüóëàéûá êè, Àâðîïà òÿñèñàòëàðû èëÿ ÿìÿêäàøëûüûìûç ýåíèøäèð, ñèéàñè, èãòèñàäè, òèúàðÿò ñàùÿëÿðèíè,
ñèéàñè èñëàùàòëàð âÿ ÿëáÿòòÿ êè, åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéè ìÿñÿëÿëÿðèíè ÿùàòÿ åäèð: “2011-úè èë áó áàõûìäàí ÿùÿìèééÿòëè îëìóøäóð. Ùÿìèí âàõò ïðåçèäåíò Áàððîçó âÿ ìÿí Áàêûäà ñûõ ÿìÿêäàøëûã
ö÷öí èìêàí éàðàäàí åíåðæè ñàùÿñèíäÿ ñòðàòåæè
òÿðÿôäàøëûã ìåìîðàíäóìó èìçàëàäûã. Áó ãûñà
âàõò ÿðçèíäÿ áèç áþéöê óüóðëàð ÿëäÿ åäÿ áèëäèê. Õöñóñèëÿ Âèëíöñ Ñàììèòèíäÿí 1 àé ñîíðà
45 ìèëéàðä äîëëàð äÿéÿðèíäÿ Àâðîïàíûí ÿí áþéöê èíôðàñòðóêòóð ëàéèùÿñè ùåñàá îëóíàí ÕÕÛ
ÿñðèí ñàçèøèíè èìçàëàäûã. ßñàñ èíâåñòèñèéà
Àçÿðáàéúàí âÿ áèçèì òÿðÿôäàøëàðûìûç òÿðÿôèíäÿí ãîéóëàúàã. Íÿùÿíý ãàç éàòàüû îëàí
“Øàùäÿíèç”èí èøëÿíìÿñè, Òðàíñ-Àíàäîëó âÿ
Òðàíñ-Àäðèàòèê ãàç áîðó êÿìÿðëÿðèíèí òèêèíòèñè
Àâðîïàíûí åíåðæè õÿðèòÿñèíè äÿéèøäèðÿúÿêäèð.
Áóíóíëà äà, ãàðøûäàí ýÿëÿí 4-5 èë ÿðçèíäÿ Àâðîïà ö÷öí éåíè ãàç ìÿíáÿéè à÷ûëàúàãäûð. Äöøöíöðÿì êè, Àâðîïà èëÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäà
ýöúëö òÿðÿôäàøëûã åëÿ äàâàì åòäèðèëìÿëèäèð êè,
áèç ãàðøûëûãëû ôàéäàëû îëàí âàúèá ëàéèùÿëÿðè ùÿéàòà êå÷èðÿ áèëÿê”.
Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû Àçÿðáàéúàíûí Àâðîïà Èòòèôàãû èëÿ ÿëàãÿëÿðÿ áþéöê þíÿì âåðäèéèíè ñþéëÿéÿðÿê, ýÿëÿúÿêäÿ äÿ áó ÿëàãÿëÿðèí äàâàì åòìÿñèíäÿ ìàðàãëû îëäóüóíó âóðüóëàéûá: “Áèç Àâðîïà òÿñèñàòëàðû èëÿ äàùà éàõûíäàí ÿëàãÿ ãóðìàüûìûç
áàõûìûíäàí ñîí 5 èëè ÷îõ ÿùÿìèééÿòëè ùåñàá
åäèðèê. Áó 5 èë ÿðçèíäÿ þëêÿìèçäÿ ñèéàñè, èãòèñàäè âÿ äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ èñëàùàòëàð ùÿéàòà êå÷èðìèøèê. Àâðîïà Èòòèôàãûíûí öçâö îëàí äþâëÿòëÿðëÿ
ÿëàãÿëÿðèìèç ÷îõ ýåíèø âÿ êîíñòðóêòèâ îëìóøäóð. Áó ÿëàãÿëÿðèí ìàùèééÿòè, ÿëáÿòòÿ êè, ìöñáÿò èñòèãàìÿòäÿ äÿéèøèð. Áèç ñèéàñè èñëàùàòëàðà
áþéöê ÿùÿìèééÿò âåðèðèê âÿ áó áàõûìäàí Àâðîïà Èòòèôàãû èëÿ ÿìÿêäàøëûüûìûçû þíÿìëè ùåñàá
åäèðèê”.
“Áèçèì ÿùàëè åòíèê òÿìèçëÿìÿéÿ ìÿðóç ãàëûá âÿ áó èøüàë ÁÌÒ
Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñûíûí 4 ãÿòíàìÿñè, Àâðîïà Ïàðëàìåíòèíèí
ãÿòíàìÿñè âÿ Àâðîïà Øóðàñû Ïàðëàìåíò Àññàìáëåéàñûíûí ãÿòíàìÿñèíÿ áàõìàéàðàã áó ýöíÿäÿê äàâàì åäèð. Åðìÿíèñòàí áó
ãÿòíàìÿëÿðÿ ìÿùÿë ãîéìóð âÿ íÿ òàðèõÿí, íÿ äÿ áåéíÿëõàëã ùöãóãóí íîðìàëàðûíà ÿñàñÿí îíëàðà àèä îëìàéàí ÿðàçèíèí èøüàëûíû äàâàì åòäèðèð”
Íèéÿ Åðìÿíèñòàíà
ñàíêñèéàëàð ãîéóëìóð?
Áóðàäà âóðüóëàìàëû îëäóüóìóç áàøãà áèð
ìÿãàì èñÿ ÿëáÿòòÿ êè, áåéíÿëõàëã èúòèìàèééÿòèí, î
úöìëÿäÿí, ìöíàãèøÿíèí ùÿëëèíÿ âàñèòÿ÷èëèê åäÿí
äþâëÿòëÿðèí ïðîáëåìèí ùÿëëèíÿ éåòÿðèíúÿ úèääè éàíàøìàìàñûäûð. Áó âÿ éà äèýÿð ùàäèñÿëÿðÿ âÿ
äþâëÿòëÿðÿ ìöíàñèáÿòäÿ îðòàéà ãîéóëàí ñÿðò ìþâãå âÿ òÿòáèã îëóíàí úèääè òÿäáèðëÿð, ñàíêñèéàëàð
20 èëäÿí àðòûãäûð èøüàë÷û ñèéàñÿòäÿí ÿë ÷ÿêìÿéÿí
Åðìÿíèñòàí äþâëÿòèíÿ ãàðøû ùÿéàòà êå÷èðèëìèð.
ßêñèíÿ, áèð ñûðà ùàëëàðäà áåéíÿëõàëã èúòèìàèééÿòèí
ÿäàëÿòñèç ìöíàñèáÿòèíèí øàùèäè îëóðóã. Èøüàë÷û èëÿ
èøüàëà ìÿðóç ãàëàí äþâëÿò àðàñûíäà ôÿðã ãîéóë-
òåç-òåç ìöãÿääÿðàòûí òÿéèí åäèëìÿñè ïðèíñèïèíèí
Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíÿ ìöíàñèáÿòäÿ òÿòáèãè èääèàëàðûíû ýöíäÿìÿ ýÿòèðèðëÿð. ßëáÿòòÿ êè,
Àçÿðáàéúàí áåéíÿëõàëã ùöãóãóí íîðìà âÿ ïðèíñèïëÿðèíè ãÿáóë åäèð, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíÿ ìöíàñèáÿòäÿ äÿ áó ïðèíñèïëÿðèí ÿñàñ ìåéàð îëìàñûíû äÿôÿëÿðëÿ èôàäÿ åäèð. Î úöìëÿäÿí, Ùåëñèíêè
Éåêóí Àêòûíäà ÿêñèíè òàïàí ïðèíñèïëÿð äÿ Ðÿñìè
Áàêû òÿðÿôèíäÿí ãÿáóë îëóíóð. Àììà ñþçöýåäÿí
àêòäà åðìÿíèëÿðèí ìÿãñÿäëè øÿêèëäÿ óíóòìàüà ÷àëûøäûãëàðû ÿðàçè áöòþâëöéöíöí òîõóíóëìàçëûüû ïðèíñèïè äÿ òÿéèí îëóíóá êè, áó äà, ùÿìèí ñÿíÿäèí âÿ
áåéíÿëõàëã àëÿìäÿ òÿùëöêÿñèçëèéèíè òÿìèí îëóíìàñûíûí ÿñàñ ìåéàðûäûð. Áÿëè, Àçÿðáàéúàí áÿéàí
åäèð êè, ìöãÿääÿðàòûí òÿéèí
åäèëìÿñè ÿðàçè áöòþöéöíöí
òîõóíóëìàçëûüû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ÿùùëèíè òàïìàëûäûð. Îíà
ýþðÿ äÿ, þëêÿìèç ìöíàãèøÿíèí éåêóí ùÿëëèíäÿí
ñîíðà Äàüëûã Ãàðàáàüäà
éàøàéàí åðìÿíèëÿðÿ ÿí
éöêñÿê ìóõòàðèééàò ñòàòóñóíóí âåðèëìÿñè èëÿ ðàçûëàøûð. Áó, òÿêúÿ, Àçÿðáàéúàíûí ìöíàãèøÿéÿ áàõûøûíû
èôàäÿ åòìèð. Áó, ùÿì äÿ
áåéíÿëõàëã ùöãóãóí äÿéèøèëìÿç ãàéäà - ãàíóíëàðûíà, ðåýèîíäà ñöëù âÿ òÿùëöêÿñèçëèéèí áÿðïàñûíà
õèäìÿò åäèð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ äÿ þëêÿìèçèí
áó ìþâãåéèíè êèôàéÿò ãÿäÿð àéäûí èôàäÿ åäÿðÿê
äåéèá: “Îíëàð Àçÿðáàéúàíû ãåéðè-êîíñòðóêòèâ
éàíàøìàäà ýöíàùëàíäûðìàãäà äàâàì åäèðëÿð.
Áèçèì òîðïàãëàðûìûç èøüàë àëòûíäàäûð. Ùåëñèíêè
Éåêóí Àêòûíäà ÿðàçè áöòþâëöéö âÿ þç ìöãÿääÿðàòûíû òÿéèíåòìÿ ïðèíñèïëÿðè ÷îõ àéäûí ÿêñ
îëóíóá. Þç ìöãÿääÿðàòûíû òÿéèíåòìÿ þëêÿëÿðèí
ÿðàçè áöòþâëöéöíöí ïîçóëìàñû ùåñàáûíà ÿëäÿ
îëóíìàìàëûäûð. Öñòÿýÿë åðìÿíèëÿð àðòûã þç ìöãÿääÿðàòûíû òÿéèí åäèáëÿð, îíëàðûí ìöñòÿãèë Åðìÿíèñòàí äþâëÿòè âàð. Òÿñÿââöð åäèí, ÿýÿð åðìÿíèëÿð ùÿð éàøàäûãëàðû éåðäÿ þç ìöãÿääÿðàòûíû òÿéèí åòìÿéè äàâàì åòäèðñÿëÿð, íÿ áàø âåðÿð.
Îíëàð áóðàäà- ×åõ Ðåñïóáëèêàñûíäà, Ýöðúöñ-
“Àçÿðáàéúàí õàëãû áèð ñóàë âåðèð: Íèéÿ Åðìÿíèñòàíà ñàíêñèéàëàð ãîéóëìóð? Íèéÿ Àâðîïà Øóðàñûíäàêû Åðìÿíèñòàí íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè ñÿñâåðìÿ âÿ
ñþç ùöãóãóíäàí ìÿùðóì åäèëìèð? Îíëàð äèýÿð áèð þëêÿíèí ÿðàçèëÿðèíè èøüàë
åäèáëÿð, áåéíÿëõàëã ùöãóã íîðìàëàðûíû ïîçóðëàð, ÁÌÒ Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñûíûí 4 ãÿòíàìÿñèíè êîáóä øÿêèëäÿ ïîçóðëàð âÿ ùå÷ áèð ñàíêñèéà òÿòáèã åäèëìèð,
ùå÷ áèð úÿçà âåðèëìèð. Ãàíóíñóç, êðèìèíàë Äàüëûã Ãàðàáàü ðåæèìèíèí ãîíäàðìà íöìàéÿíäÿëÿðè Àâðîïà ïàéòàõòëàðûíà âèçàëàð àëûðëàð. Áó äþçöëìÿçäèð
âÿ áóíà ñîí ãîéóëìàëûäûð”
ìóð, ùÿòòà áÿçÿí èøüàë÷ûíû ùèìàéÿ åäÿí ìþâãå
ñÿðýèëÿíèð, Àçÿðáàéúàíûí èüøàë îëóíìóø òîðïàãëàðûíäà éàðàäûëìûø úèíàéÿòêàð, òåððîð÷ó ðåæèìèí ðÿùáÿðëÿðè áÿçè äþâëÿòëÿðÿ ñÿôÿðëÿð åäèð, îíëàð ö÷öí
ìàðàôîíëàð òÿøêèë îëóíóá ïóë òîïëàíûð. Ëàêèí Àçÿðáàéúàí õàëãû âÿ äþâëÿòèìèç áó ÿäàëÿòñèçëèéè ãÿáóë
åòìèð âÿ áöòöí áåéíÿëõàëã àëÿìè áó ùàëëàðà ñîí
ãîéìàüà ÷àüûðûð. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ äÿ ìÿëóì òÿäáèðäÿêè ÷ûõûøûíäà áó ìÿñÿëÿíè ýöíäÿìÿ
ýÿòèðÿðÿê õàëãûìûçûí èðàäÿñèíè ÷îõ à÷ûã øÿêèëäÿ
èôàäÿ åäèá: “Íÿùàéÿò, ñîíóíúó ìÿñÿëÿ, Àçÿðáàéúàí õàëãû áèð ñóàë âåðèð: Íèéÿ Åðìÿíèñòàíà
ñàíêñèéàëàð ãîéóëìóð? Íèéÿ Àâðîïà Øóðàñûíäàêû Åðìÿíèñòàí íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè ñÿñâåðìÿ
âÿ ñþç ùöãóãóíäàí ìÿùðóì åäèëìèð? Îíëàð
3
www.yeniazerbaycan.com
26 àïðåë 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 072 (4231)
Òöðêèéÿ ìÿòáóàòû Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí
Ñàðêèñéàíû èôøà åäÿí ÷ûõûøûíû éöêñÿê äÿéÿðëÿíäèðèá
Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì
ßëèéåâèí Àâðîïà Èòòèôàãûíûí Ïðàãàäà
êå÷èðèëÿí “Øÿðã òÿðÿôäàøëûüû” Ïðîãðàìûíûí 5 èëëèéèíÿ ùÿñð îëóíìóø Ñàììèòèíäÿêè ÷ûõûøû Òöðêèéÿ ìÿòáóàòû òÿðÿôèíäÿí äèããÿòëÿ èçëÿíèá âÿ éöêñÿê
äÿéÿðëÿíäèðèëèá. Äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûíûí íèòãèíäÿêè äÿãèã ôàêòëàð âÿ òóòàðëû ìÿíòèãè ìöëàùèçÿëÿð Çèðâÿ ýþðöøöíöí ïëåíàð èúëàñûíäà þç ÷ûõûøûíû
áöòöíëöêäÿ ãîíäàðìà “åðìÿíè ñîéãûðûìû”íà ùÿñð åòìèø Åðìÿíèñòàí
ïðåçèäåíòè Ñåðæ Ñàðêèñéàíû áèð äàùà
áåéíÿëõàëã èúòèìàèééÿò ãàðøûñûíäà èô-
øà åäèá.
Ãàðäàø þëêÿíèí íöôóçëó “Ñàáàù”
ãÿçåòè “Àëèéåâ’äåí Åðìåíèñòàí’à òîêàò
ýèáè
úåâàï”
(ùòòï://www.ñàáàù.úîì.òð/Äóíéà/2014/04/25/àëèéåâäåí-åðìåíèñòàíà-òîêàò-ýèáè-úåâàï),
“Ùàáåðòöðê” ãÿçåòè “Òöðêèéå’äåí òåìñèëúè éîê ôàêàò áåí áóðàäàéûì”
(ùòòï://www.ùàáåðòóðê.úîì/äóíéà/ùàáåð/942433-òóðêèéåäåí-òåìñèëúè-éîêôàêàò-áåí-áóðàäàéèì), Àæàíñ Ùàáåð
èíôîðìàñèéà ïîðòàëû “Àëèéåâ’äåí äåñòåê” (ùòòï://www.àæàíñùàáåð.úîì/àëèéåâäåí-äåñòåê-ùàáåðè/57397), Úèùàí
Ùàáåð Àæàíñû èñÿ “Ñàðêèñéàí’ûí Òöðêèéå’éè ñó÷ëàìàñûíà Àëèéåâ ñåðò úåâàï
âåðäè” (ùòòï://www.úèùàí.úîì.òð/íåwñ/Ñàðêèñéàí-èí-Òóðêèéå-éè-ñóúëàìàñèíà-Àëèéåâ-ñåðò-úåâàï-âåðäè_6130ÚÙÌÒÃõÍæÅçÌÚ80) ñÿðëþâùÿëè ìÿëóìàòëàðû éàéûìëàéûáëàð. Àçÿðáàéúàí
äþâëÿò áàø÷ûñûíûí ÷ûõûøûíäàêû “Áó
ýöí òÿÿññöô êè, Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòè áóðàäà ôöðñÿòäÿí èñòèôàäÿ
åäÿðÿê Òöðêèéÿéÿ éåíèäÿí ùöúóì
åäèð. Áóíó åòìÿê àñàíäûð, ÷öíêè áó
ìàñà àðõàñûíäà Òöðêèéÿ íöìàéÿíäÿëÿðè éîõäóð. Àíúàã ìÿí áóðàäà-
éàì âÿ Òöðêèéÿ-Åðìÿíèñòàí ñÿðùÿäèíèí íèéÿ áàüëû îëäóüóíó äåéÿ áèëÿðÿì” èôàäÿ èëÿ ìÿëóìàòû äàâàì åòäèðÿí ìÿíáÿëÿð Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí ìþâãåéèíè éöêñÿê ãàðäàøëûã
íöìóíÿñè êèìè äÿéÿðëÿíäèðèáëÿð.
Äÿðú îëóíàí ìàòåðèàëëàðäà ãåéä
îëóíóá êè, Åðìÿíèñòàíûí èøüàë÷û ñèéàñÿòèíè àðàäàí ãàëäûðìàã ìÿãñÿäè èëÿ
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ äöíéà áèðëèéèíè
òÿúàâöçêàð äþâëÿòÿ ãàðøû ñàíêñèéàëàð
òÿòáèã åòìÿéÿ ñÿñëÿéèá, áöòöí òÿðÿôëÿðè áåéíÿëõàëã ùöãóã íîðìàëàðûíà
ÿìÿë åòìÿéÿ ÷àüûðûá.
Àíàäîëó Àýåíòëèéè: ßëèéåâäÿí ßðäîüàíà äÿñòÿê
Òöðêèéÿíèí Àíàäîëó Àýåíòëèê ÀçÿðÒÀú-ûí ìàòåðèàëûíû éàéûá ñûíäàêû ìöíàñèáÿòëÿÀýåíòëèéè Àçÿðáàéúàí
ðèí òàðèõè ìÿãàìëàðûÏðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåíû íÿçÿðäÿí êå÷èðñèíâèí àïðåëèí 24-äÿ Ïðàãàëÿð. Àíúàã áó òÿêëèô
äà Àâðîïà Èòòèôàãûíûí
àäåêâàò úàâàáëà ãàð“Øÿðã òÿðÿôäàøëûüû” Ïðîãøûëàíìàäû. Äöíÿí èñÿ
ðàìûíûí 5 èëëèéèíÿ ùÿñð
Áàø íàçèð ßðäîüàí
îëóíìóø Ñàììèòèíäÿ ÷ûåðìÿíè ÿñèëëè èíñàíëàõûøû çàìàíû Åðìÿíèñòàí
ðà áàøñàüëûüû âåðäè,
ïðåçèäåíòè Ñåðæ Ñàðêèñéààíúàã òÿÿññöô êè, áóíà òóòàðëû úàâàá âåðìÿñè
íà äà Åðìÿíèñòàí òÿèëÿ áàüëû ÀçÿðÒÀú-ûí ìàðÿôèíäÿí ìöâàôèã ðåòåðèàëûíû éàéûá.
àêñèéà âåðèëìÿäè. Áó,
Àíàäîëó
Àýåíòëèéè
àéäûí ýþñòÿðèð êè, ðåÀçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí ÷ûýèîíäà ñöëù èñòÿìÿéÿí êèìäèð”.
õûøûíäàí ñèòàò ýÿòèðÿðÿê éàçûð: “Áó ýöí
Éàçûäà Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí áó ôèòÿÿññöô êè, Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòè áóðàêèðëÿðè äÿ éåð àëûá: “Àçÿðáàéúàí õàëãû áèð
äà ôöðñÿòäÿí èñòèôàäÿ åäÿðÿê Òöðêèéÿéÿ
ñóàë âåðèð: Íèéÿ Åðìÿíèñòàíà ñàíêñèéàéåíèäÿí ùöúóì åäèð. Áóíó åòìÿê
ëàð ãîéóëìóð? Íèéÿ Àâðîïà Øóðàñûíäààñàíäûð, ÷öíêè áó ìàñà àðõàñûíäà Òöðêû Åðìÿíèñòàí íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè ñÿñêèéÿ íöìàéÿíäÿëÿðè éîõäóð. Àíúàã
âåðìÿ âÿ ñþç ùöãóãóíäàí ìÿùðóì
ìÿí áóðàäàéàì âÿ Òöðêèéÿ-Åðìÿíèñåäèëìèð? Îíëàð äèýÿð áèð þëêÿíèí ÿðàçèòàí ñÿðùÿäèíèí íèéÿ áàüëû îëäóüóíó äåëÿðèíè èøüàë åäèáëÿð, áåéíÿëõàëã ùöãóã
éÿ áèëÿðÿì”.
íîðìàëàðûíû ïîçóðëàð, ÁÌÒ ÒÿùëöêÿñèçÀýåíòëèê Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí Òöðëèê Øóðàñûíûí 4 ãÿòíàìÿñèíè êîáóä øÿêèéÿ-Åðìÿíèñòàí ÿëàãÿëÿðè ùàããûíäà ôèêèðêèëäÿ ïîçóðëàð âÿ ùå÷ áèð ñàíêñèéà òÿòëÿðèíäÿí äàùà áèð ñèòàò ýÿòèðÿðÿê ãåéä
áèã åäèëìèð, ùå÷ áèð úÿçà âåðèëìèð. Ãàåäèð: “Áàø íàçèð ßðäîüàí áèð íå÷ÿ èë þííóíñóç, êðèìèíàë Äàüëûã Ãàðàáàü ðåæèúÿ áÿéàíàòëà ÷ûõûø åäÿðÿê Åðìÿíèñòàìèíèí ãîíäàðìà íöìàéÿíäÿëÿðè Àâðîíûí ðÿùáÿðëèéèíÿ áöòöí àðõèâëÿðè à÷ìàüû
ïà ïàéòàõòëàðûíà âèçàëàð àëûðëàð. Áó äþòÿêëèô åòìèøäè êè, òàðèõ÷èëÿð èêè õàëã àðàçöëìÿçäèð âÿ áóíà ñîí ãîéóëìàëûäûð”.
Àçÿðáàéúàí èëÿ Òöðêèéÿíèí éåêäèë ñèéàñÿòè ðåàë íÿòèúÿëÿð âåðèð
Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Àäìèíèñòðàñèéàñûíûí Èúòèìàè-ñèéàñè ìÿñÿëÿëÿð
øþáÿñèíèí ìöäèðè ßëè Ùÿñÿíîâóí
ÀçÿðÒÀú-à ìöñàùèáÿñè:
- Àïðåëèí 24-äÿ äöíéà åðìÿíèëÿðè
þòÿí ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ Îñìàíëû
Èìïåðèéàñûíäà áàø âåðìèø ãîíäàðìà “åðìÿíè ñîéãûðûìû”íûí 99úó èëäþíöìöíö ãåéä åäèáëÿð. ×îõëàðû ùåñàá åäèð êè, åðìÿíèëÿð éàëàí
öçÿðèíäÿ ãóðäóãëàðû áó òÿáëèüàò
êàìïàíèéàñûíûí ìèãéàñûíû íÿ ãÿäÿð ýåíèøëÿíäèðñÿëÿð äÿ, àðòûã ÿââÿëêè åôôåêòè ÿëäÿ åäÿ áèëìèðëÿð. Ñèç
áó ùàãäà íÿ äöøöíöðñöíöç?
Öìóìèééÿòëÿ, áó “ñîéãûðûìû” èääèàñûíûí êþêëÿðè ùàãäà ôèêðèíèçè áèëìÿê ìàðàãëû îëàðäû.
- Ùÿãèãÿòÿí äÿ, óçóí èëëÿð áîéó áó
ìèôè äöíéàéà ãÿáóë åòäèðìÿéÿ ÷àëûøàí
Åðìÿíèñòàí ðÿùáÿðëèéè âÿ äèàñïîðó, áó èë
Áèðèíúè Äöíéà ìöùàðèáÿñè çàìàíû Îñ-
ìàíëû Èìïåðèéàñûíäà áàø âåðìèø ùàäèñÿëÿðèí ìàùèééÿòèíè
âÿ òàðèõè ùÿãèãÿòëÿðèí òÿùðèôèíÿ éþíÿëìèø êàìïàíèéàíû
ýöúëÿíäèðìÿéÿ ÷àëûøûá. Áó äà
îíóíëà áàüëûäûð êè, ýÿëÿí èë
äöíéà åðìÿíèëèéè áó ãîíäàðìà “ñîéãûðûìû”íûí 100 èëëèéèíè
ãåéä åòìÿéÿ ùàçûðëàøûð âÿ èíäèêè êàìïàíèéàíû “éóáèëåé
òÿäáèðëÿðè”íÿ ùàçûðëûã êèìè äÿ
ãèéìÿòëÿíäèðìÿê îëàð. Àììà
áó ìÿñÿëÿéÿ ñèéàñè ìàðàãëàð
ïðèçìàñûíäàí äåéèë, îáéåêòèâ
òàðèõè êîíòåêñòäÿí éàíàøàíëàð ñþùáÿòèí ýåíèøìèãéàñëû
ñàõòàêàðëûãäàí
ýåòäèéèíÿ
øöáùÿ åòìèðëÿð. ×öíêè òàðèõè
ôàêòëàð âÿ ýåð÷ÿêëèêëÿð ñöáóò
åäèð êè, þçëÿðèíè “ñîéãûðûìûíà
ìÿðóç ãàëìûø õàëã” êèìè ãÿëÿìÿ âåðÿí åðìÿíèëÿðèí, ÿñëèíäÿ þçëÿðè îíèëëèêëÿð áîéó òöðê
âÿ Àçÿðáàéúàí õàëãëàðûíà ãàðøû êöòëÿâè
ãÿòëèàìëàð òþðÿäèáëÿð. Áöòöí òàðèõè ñÿíÿäëÿð ñöáóò åäèð êè, Áèðèíúè Äöíéà ìöùàðèáÿñè çàìàíû Îñìàíëû Èìïåðèéàñûíäà éàøàíìûø ùàäèñÿëÿðèí êþêöíäÿ åðìÿíè õàëãûíà ãàðøû ñîéãûðûìû ñèéàñÿòè äåéèë, åðìÿíè ÿñèëëè âÿòÿíäàøëàðûí þç äþâëÿòëÿðèíÿ
ãàðøû ãàëäûðäûãëàðû ñèëàùëû öñéàíûí éàòûðûëìàñû äàéàíûá. Òöðêèéÿ îðäóñóíóí úÿáùÿ
õÿòòèíäÿ îëìàñûíäàí èñòèôàäÿ åäÿí åðìÿíè ãóëäóð äÿñòÿëÿðè éöçëÿðëÿ òöðê êÿíäèíè
âèðàí ãîéóá, éöç ìèíëÿðëÿ äèíú ÿùàëèíè ãîúà, ãàäûí âÿ óøàãëàðû ãÿòëÿ éåòèðèá. Áó
ãÿòëèàìûí ãàðøûñûíû àëìàã ö÷öí Îñìàíëû
äþâëÿòè úÿáùÿ õÿòòèíÿ éàõûí ÿðàçèëÿðäÿ
éàøàéàí, òÿõðèáàò âÿ ñàáîòàæ éîëó èëÿ òöðê
îðäóñóíóí ìþâãåëÿðèíè çÿèôëÿäÿí åðìÿíè
ÿùàëèñèíè èìïåðèéàíûí äèýÿð ÿðàçèëÿðèíÿ
êþ÷öðöá. Õöñóñè îëàðàã õàòûðëàòìàã èñòÿéèðÿì êè, úÿáùÿ áþëýÿñèíäÿí óçàãäà éàøàéàí åðìÿíè ÿùàëèñèíÿ áó êþ÷öðöëìÿ
øàìèë åäèëìÿéèá. Áó ôàêòûí þçö äþâëÿò ñÿâèééÿñèíäÿ ùàíñûñà “ñîéãûðûìû” òþðÿäèëäèéè ùàãäà èääèàëàðûí ÿñàññûç îëäóüóíó ñöáóò åäèð. Áó ýöí ìÿùç òàðèõè ùÿãèãÿòëÿðèí
öçÿ ÷ûõàúàüûíäàí åùòèéàò åòäèéè ö÷öí
äöíéà åðìÿíèëèéè Òöðêèéÿíèí àðõèâëÿðèí
à÷ûëìàñûíà âÿ áèðýÿ òàðèõè òÿäãèãàòëàðûí
àïàðûëìàñûíà äàèð òÿêëèôèíè ðÿää åäèð.
Àììà áöòöí áóíëàðà áàõìàéàðàã,
áó ýöí ìèôèê äåéèë, ðåàë ñîéãûðûìûíûí êèìëÿð òÿðÿôèíäÿí òþðÿäèëäèéèíÿ, ùÿì Îñìàíëû Èìïåðèéàñûíäà, ùÿì äÿ Àçÿðáàéúàíäà
ÿñë ñîéãûðûìûíà òöðê âÿ àçÿðáàéúàíëû
ÿùàëèíèí ìÿðóç ãàëäûüûíà äàèð ùÿãèãÿòëÿðè
þðò-áàñäûð åòìÿê ìöìêöí äåéèëäèð.
- Áåëÿ äåìÿê ìöìêöíäöðìö êè,
Àçÿðáàéúàíûí ìöñòÿãèëëèê ãàçàíìàñû âÿ ýöúëÿíìÿñè èëÿ åðìÿíè äèàñïîðó âÿ ëîááèñèíèí îí èëëèêëÿð áîéó òàðèõè ñàõòàëàøäûðìàüà éþíÿëìèø
ñèéàñÿòè çÿèôëÿéèá âÿ èôëàñà óüðàéûá?
- Áÿëè, òàìàìèëÿ äîüðóäóð. Óçóí èëëÿð
Òöðêèéÿ áó ñàõòàëàøäûðìà ñèéàñÿòèíÿ
ãàðøû òÿêáàøûíà ìöãàâèìÿò ýþñòÿðìÿëè
îëóá. Ëàêèí áó ìöãàâèìÿòè åôôåêòëè ãóðà
áèëìÿéèáëÿð. Áó, èëê íþâáÿäÿ, Òöðêèéÿíèí
õàðèúäÿ ìöòÿøÿêêèë âÿ ñèéàñè ïðîñåñëÿðÿ
úèääè òÿñèð ýþñòÿðìÿê ýöúöíäÿ îëàí äèàñïîðóíóí éîõëóüó, åðìÿíèëÿðèí èñÿ ÿêñèíÿ, äèàñïîð ãóðóúóëóüóíà ïðèîðèòåò ñàùÿ êèìè éàíàøìàñû èëÿ áàüëû îëóá. Áóíäàí áàøãà, Òöðêèéÿíèí þçöíäÿ äÿ åðìÿíèëÿðèí éàëàí öçÿðèíäÿ ãóðóëìóø òÿáëèüàòûíà úèääè ÿùÿìèééÿò âåðèëìÿéèá. Áó ýöí
èñÿ Òöðêèéÿ ðÿùáÿðëèéè áó ïðîáëåìÿ àðòûã
òàìàìèëÿ ôÿðãëè ìþâãåäÿí éàíàøûð, áóíóí âåðÿ áèëÿúÿéè ôÿñàäëàðû äÿðèíäÿí òÿùëèë åäèð âÿ ëàçûìè àääûìëàð àòûð. Äèýÿð òÿðÿôäÿí èñÿ, áó ýöí Òöðêèéÿ àðòûã ìåéäàíäà òÿê äåéèëäèð. Ðåýèîíäà ìþâãåëÿðèíè êèôàéÿò ãÿäÿð ìþùêÿìëÿíäèðìèø, ôÿàë
õàðèúè ñèéàñÿò éöðöäÿí, õàðèúäÿ ìöòÿøÿêêèë äèàñïîð òÿøêèëàòëàðû èëÿ ïðîñåñëÿðÿ àêòèâ òÿñèð ýþñòÿðìÿê èãòèäàðûíäà îëàí
Àçÿðáàéúàí êèìè ìöòòÿôèãè âàðäûð. Áèëèðñèíèç êè, áèð íå÷ÿ èë ÿââÿë Ôðàíñà ïàðëàìåíòèíäÿ ãÿáóë åäèëìèø “ñîéãûðûìû”íûí äàíûëìàñûíû êðèìèíàëëàøäûðàí ãàíóíóí ñîíðàäàí ãöââÿñèíè èòèðìÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí
ùÿì ðÿñìè øÿêèëäÿ, ùÿì äÿ áó þëêÿäÿêè
äèàñïîð òÿøêèëàòëàðûíûí êþìÿéè èëÿ ÷îõ
ìöùöì ðîë îéíàäû.
Áó, áèð äàùà ýþñòÿðäè êè, Àçÿðáàéúàí
èëÿ Òöðêèéÿíèí áó èñòèãàìÿòäÿ éåêäèë ñèéàñÿòè ðåàë íÿòèúÿëÿð âåðèð.
- ßñë ñîéãûðûìûíûí òöðêëÿðèí åðìÿíèëÿðÿ ãàðøû äåéèë, åðìÿíèëÿðèí
òöðêëÿð âÿ àçÿðáàéúàíëûëàðà ãàðøû
òþðÿòäèéèíè íÿçÿðÿ àëñàã, áó ýöí
Àçÿðáàéúàí äþâëÿòè áó òàðèõè ùÿãèãÿòëÿðèí öçÿ ÷ûõìàñû ö÷öí ùàíñû
ðåàë àääûìëàð àòûð?
- Ìÿùç Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí áó èñòèãàìÿòäÿ ùÿéàòà êå÷èðäèéè ñèéàñÿòèí íÿòèúÿñèäèð êè, áó ýöí àðòûã ùàäèñÿëÿðèí ðåàë
èíêèøàôû ùàãäà äöíéàäà ìöÿééÿí òÿñÿââöð ôîðìàëàøûð. Áó ôàêòäûð êè, òàðèõÿí
àçÿðáàéúàíëûëàðûí éàøàäûüû ÿðàçèëÿðè
ãÿñá åòìÿê ìÿãñÿäè ýöäÿí åðìÿíèëÿðèí
àðòûã 2 ÿñðäèð ùÿéàòà êå÷èðäèêëÿðè äöøöíöëìöø ñîéãûðûìû íÿòèúÿñèíäÿ ìèíëÿðëÿ
éàøàéûø ìÿíòÿãÿìèç éåðëÿ-éåêñàí åäèëèá, éöç ìèíëÿðëÿ ñîéäàøûìûç õöñóñè ãÿääàðëûãëà þëäöðöëöá. 1905-1906-úû âÿ
1918-1920-úè èëëÿðäÿ Áàêû, Ýÿíúÿ, Øóøà,
Úÿáðàéûë, Øàìàõû, Ãóáà, Ãàðàáàü, Íàõ÷ûâàí âÿ äèýÿð áþëýÿëÿðäÿ éöçëÿðëÿ àçÿðáàéúàíëû êÿíäè éåð öçöíäÿí ñèëèíèá, îí
ìèíëÿðëÿ äèíú ñàêèí þëäöðöëöá, ìÿäÿíèééÿò àáèäÿëÿðè ìÿùâ åäèëèá.
Áó ñîéãûðûìû ñèéàñÿòè ÕÕ ÿñðèí îðòàëàðûíäà äà äàâàì åäèá, àíúàã áèð ãÿäÿð
ôÿðãëè øÿêèëäÿ - êöòëÿâè äåïîðòàñèéà ôîðìàñûíäà. 1948-1953-úö èëëÿðäÿ Åðìÿíèñòàí ÑÑÐ-äÿ éàøàéàí îí ìèíëÿðëÿ àçÿðáàéúàíëû þç äîüìà òîðïàãëàðûíäàí êöòëÿâè øÿêèëäÿ êþ÷öðöëöá.
Òÿÿññöô êè, åðìÿíèëÿðèí ÕÕ ÿñðèí ÿâ-
âÿëëÿðèíäÿí ìÿðùÿëÿëè øÿêèëäÿ àïàðäûüû
àðäûúûë åòíèê òÿìèçëÿìÿ âÿ ñîéãûðûìû ñèéàñÿòè áó ýöí äÿ äàâàì åäèð. Ñîéãûðûìûíûí 1988-úè èëäÿí áàøëàéàí ìÿðùÿëÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí ÿðàçèëÿðèíèí 20 ôàèçè èøüàë åäèëèá, 1 ìèëéîí èíñàí äîüìà éóðäéóâàëàðûíäàí ãîâóëóá, îí ìèíëÿðëÿ àçÿðáàéúàíëû ãÿòëÿ éåòèðèëèá. 1992-úè èë ôåâðàëûí 26-äà èñÿ Õîúàëûäà ÕÕ ÿñðèí ÿí äÿùøÿòëè ãÿòëèàìëàðûíäàí áèðè òþðÿäèëèá: éåðëÿéåêñàí åäèëìèø áó øÿùÿðäÿ 613 äèíú ñàêèí õöñóñè ãÿääàðëûãëà ìÿùâ åäèëèá.
Óçóí èëëÿð áîéó áèç áó àúû ùÿãèãÿòëÿðè äöíéàéà ÷àòäûðìàãäà ÷ÿòèíëèê ÷ÿêìèøèê. Àììà Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí èêèíúè äÿôÿ ùàêèìèééÿòÿ ýÿëèøèíäÿí
ñîíðà Àçÿðáàéúàí èíôîðìàñèéà áëîêàäàñûíû éàðìàüû áàúàðäû âÿ áó ýöí áèç àðòûã
þç ñÿñèìèçè áöòöí äöíéàéà ÷àòäûðìàã
ýöúöíäÿéèê. Ïðåçèäåíò Ùåéäÿð ßëèéåâèí
1998-úè èë ìàðòûí 26-äà èìçàëàäûüû Ôÿðìàíëà ùÿð èë ìàðòûí 31-è Àçÿðáàéúàí
Ðåñïóáëèêàñûíäà äþâëÿò ñÿâèééÿñèíäÿ
Àçÿðáàéúàíëûëàðûí ñîéãûðûìû ýöíö êèìè
ãåéä åäèëèð. Áó ýöí Àçÿðáàéúàí äèïëîìàòèê èñòèãàìÿòäÿ úÿíàá Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí èðÿëè ñöðäöéö êîíñåïñèéà
ÿñàñûíäà ùöúóì òàêòèêàñûíû ñå÷ÿðÿê,
ùÿì 1915-úè èëäÿ Îñìàíëû Èìïåðèéàñûíäà áàø âåðÿí ùàäèñÿëÿð, ùÿì äÿ àçÿðáàéúàíëûëàðà ãàðøû èêè ÿñðäèð äàâàì åäÿí
âÿ áÿøÿðèééÿò ÿëåéùèíÿ úèíàéÿò ñàéûëà áèëÿúÿê ãÿòëèàìëàð ùàãäà ùÿãèãÿòëÿðè äöíéà áèðëèéèíÿ ÷àòäûðìàã ö÷öí äöøöíöëìöø
âÿ àðäûúûë ñèéàñÿò àïàðûð.
- Áó èñòèãàìÿòäÿ àòûëàí àääûìëàðûí
äàùà äà ñÿìÿðÿëè îëìàñû ö÷öí íÿ
åòìÿê ëàçûìäûð?
- Àðòûã ãåéä åòäèéèì êèìè, Àçÿðáàéúàí áó èñòèãàìÿòäÿ ùÿì ðÿñìè, ùÿì äÿ
ãåéðè-ðÿñìè øÿêèëäÿ ñÿìÿðÿëè àääûìëàð àòìàãäà äàâàì åäèð, ùÿì þëêÿ äàõèëèíäÿ,
ùÿì äà õàðèúäÿ åðìÿíèëÿðèí éàëàí öçÿðèíäÿ ãóðóëìóø òÿáëèüàòûíûí èôøà îëóíìà-
ñû, òàðèõè ñàõòàëàøäûðìàëàðûí ãàðøûñûíûí
àëûíìàñû ìÿãñÿäèëÿ êîìïëåêñ òÿäáèðëÿð
ýþðöëöð. Áó èøäÿ Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí,
Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí, õöñóñÿí Ôîíäóí âèòñå-ïðåçèäåíòè Ëåéëà õàíûì ßëèéåâàíûí òÿøÿááöñö èëÿ “Õîúàëûéà ÿäàëÿò”
êàìïàíèéàñû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí òÿäáèðëÿðèí úèääè ñÿìÿðÿ âåðäèéèíè
äèããÿòÿ ÷àòäûðìàã èñòÿéèðÿì. Áóíäàí
áàøãà, õàðèúè þëêÿëÿðäÿêè äèàñïîð òÿøêèëàòëàðûìûç, õàðèúäÿ òÿùñèë àëàí àçÿðáàéúàíëû
òÿëÿáÿëÿð äÿ áó èøäÿ éàõûíäàí èøòèðàê
åäèðëÿð. Áó ÿëàãÿëÿíäèðèëìèø ôÿàëèééÿò íÿòèúÿñèíäÿ àçÿðáàéúàíëûëàðûí ñîéãûðûìûíà
ùÿñð îëóíìóø åòèðàç àêñèéàëàðû, àíìà
ìÿðàñèìëÿðè, áåéíÿëõàëã êîíôðàíñëàð, ñÿðýèëÿð âÿ äèýÿð òÿäáèðëÿð òÿøêèë åäèëèð. Éàëíûç
áèð ôàêòû ãåéä åòìÿê êèôàéÿòäèð êè, ñîí 5 èëäÿ Õîúàëû ñîéãûðûìû èëÿ áàüëû äöíéàíûí
50-éÿ éàõûí þëêÿñèíäÿ 1000-äÿí àðòûã
òÿäáèð êå÷èðèëèá. Àðòûã äöíéàíûí 7 þëêÿñè,
ÀÁØ-ûí 10-äàí àðòûã øòàòû Õîúàëûäà òþðÿäèëìèø ãÿòëèàìû ñîéãûðûìû êèìè òàíûéûá.
Áèð ñþçëÿ, áó ñàùÿäÿ ýþðöëÿí èøëÿðèí
ðåàë íÿòèúÿëÿðè, ÿëäÿ îëóíàí óüóðëàð ýþç
ãàáàüûíäàäûð. Àììà åòèðàô åòìÿê ëàçûìäûð êè, åðìÿíè äèàñïîðó âÿ ëîááèñèíèí
òÿñèðè àëòûíäà îëàí áèð ÷îõ þëêÿëÿð ùÿëÿ äÿ
òàðèõè ôàêòëàðà, ðåàëëûüà âÿ ùÿãèãÿòÿ ýþç
éóììàãäàí, òàðèõè ñàõòàêàðëûüû èñÿ ùÿãèãÿò êèìè ãÿáóë åòìÿêäÿí ÷ÿêèíìèðëÿð.
Îäóð êè, Àçÿðáàéúàí áóíäàí ñîíðà äà
áó èñòèãàìÿòäÿ ôÿàë âÿ ãÿòèééÿòëè ìþâãå
íöìàéèø åòäèðÿúÿêäèð. Áèç Åðìÿíèñòàíûí
âÿ åðìÿíè ëîááèñèíèí èôòèðà öçÿðèíäÿ ãóðóëìóø ãÿðÿçëè òÿáëèüàòûíû çÿðÿðñèçëÿøäèðìÿê ö÷öí ùöúóì òàêòèêàñûíû äàâàì åòäèðÿúÿéèê. ×öíêè áèç ÿìèíèê êè, âàíäàëèçì, òåððîð âÿ ñîéãûðûìû ñèéàñÿòèíÿ áåéíÿëõàëã ñÿâèééÿäÿ ùöãóãè-ñèéàñè ãèéìÿòèí âåðèëìÿñè éàëíûç Àçÿðáàéúàíûí äåéèë,
öìóìèëèêäÿ, áÿøÿðèééÿòèí ýÿëÿúÿêäÿ áèð
äàùà áó úöð ôàúèÿëÿð éàøàìàìàñû ö÷öí
áþéöê ÿùÿìèééÿò äàøûéûð.
Ñèéàâóø Íîâðóçîâ: Ëåéëà Éóíóñ ÷àëûøûð êè, îíó âÿ ùÿéàò éîëäàøûíû ùÿáñ åòñèíëÿð
Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ)
Èúðà êàòèáèíèí ìöàâèíè, Ìèëëè Ìÿúëèñèí
äåïóòàòû Ñèéàâóø Íîâðóçîâóí ÑßÑ
ÒÂ-éÿ ìöñàùèáÿñè:
- Àïðåëèí 24-äÿ Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ ×åõèéàéà èøýöçàð ñÿôÿð åòäè. Öìóìèééÿòëÿ, èêè þëêÿ àðàñûíäàêû ìöíàñèáÿòëÿðëÿ áàüëû íÿëÿðè äåéÿ áèëÿðñèíèç?
- Öìóìèëèêäÿ Àçÿðáàéúàíûí áöòöí þëêÿëÿðëÿ, åéíè çàìàíäà ãîíøóëàðû èëÿ, Øÿðãè Àâðîïà âÿ ÌÄÁ-éÿ äàõèë îëàí äþâëÿòëÿðëÿ ÷îõ éàõøû ìöíàñèáÿòëÿðè âàð. Òÿáèè
êè, úÿíàá Ïðåçèäåíòèí ×åõèéàéà èøýöçàð
ñÿôÿðè äÿ áèëàâàñèòÿ Ïðàãàäà Àâðîïà Èòòèôàãûíûí “Øÿðã òÿðÿôäàøëûüû” Ïðîãðàìûíûí
íþâáÿòè Ñàììèòèíäÿ èøòèðàêû èëÿ áàüëû èäè.
Ùÿìèí òÿäáèðäÿ äþâëÿò áàø÷ûñû íÿèíêè ×åõèéà, åëÿúÿ äÿ Ìîëäîâà, Ïîëøà, Ýöðúöñòàí ïðåçèäåíòëÿðè èëÿ äÿ áèð ñûðà èêèòÿðÿôëè
ýþðöøëÿð êå÷èðäè. Òÿáèè êè, áó äà þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäàêû ìöíàñèáÿòëÿðèí äàùà äà
éàõûíëàøìàñûíà õöñóñè õèäìÿò åäÿí àääûìëàðäûð. Áó ýöí Àçÿðáàéúàí ðåýèîíóí
àïàðûúû äþâëÿòè êèìè, äöíéàíûí äèããÿò
ìÿðêÿçèíäÿäèð. Àçÿðáàéúàíäà îëàí èãòèñàäè èíêèøàô, èúòèìàè-ñèéàñè ñàáèòëèê, þëêÿìèçäÿ àïàðûëàí èñëàùàòëàð áöòöí äöíéàíûí
äèããÿòèíè úÿëá åäèð. Ìÿùç áóíà ýþðÿ äÿ
àéðû-àéðû èðè áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð, ãóðóìëàð þëêÿìèçèí îðàäà èøòèðàê åòìÿñèíÿ ÷îõ
úèääè úÿùäëÿð ýþñòÿðèðëÿð. Îíëàð ÷àëûøûðëàð
êè, Àçÿðáàéúàí áöòöí áåéíÿëõàëã êîíô-
ðàíñëàðäà, òÿäáèðëÿðäÿ èøòèðàê åòñèí âÿ èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàôûíà ÿëâåðèøëè çÿìèí éàðàíñûí. Áó áàõûìäàí ìÿí áó ñÿôÿðè ÷îõ éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèðÿì. Ùåñàá
åäèðÿì êè, áó, þëêÿìèçèí ýÿëÿúÿéè âÿ Àâðîïà Èòòèôàãû èëÿ áóíäàí ñîíðà äà ÿìÿêäàøëûüûí äàâàì îëóíìàñû ö÷öí íþâáÿòè
áèð àääûìäûð.
- Äþâëÿò áàø÷ûñû Ïðàãàäà Àâðîïà
Èòòèôàãûíûí “Øÿðã òÿðÿôäàøëûüû”
Ïðîãðàìûíûí íþâáÿòè Ñàììèòèíäÿ
äÿ èøòèðàê åòäè. Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòè Ñåðæ Ñàðêèñéàí ñàììèòäÿ ÷ûõûøû çàìàíû ãîíäàðìà “åðìÿíè
ñîéãûðûìû” ìÿñÿëÿñèíè ýöíäÿìÿ
ýÿòèðÿðÿê Òöðêèéÿíèí öíâàíûíà èòòèùàìëàð ñÿñëÿíäèðäè. Ñèç áó ìÿñÿëÿëÿðè íåúÿ õàðàêòåðèçÿ åäÿðäèíèç?
- Åðìÿíèñòàí ïðåçèäåíòè Ñåðæ Ñàðêèñéàí îðàäà áöòöí ÷ûõûøûíû ãîíäàðìà “ñîéãûðûìëà” áàüëû ñÿðñÿì ìöëàùèçÿëÿðè èëÿ
Òöðêèéÿéÿ ùöúóìà ùÿñð åòäè. Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ èñÿ Ñàðêèñéàíûí Òöðêèéÿíèí òÿäáèðäÿ èøòèðàê åòìÿìÿñèíäÿí ñóè-èñòèôàäÿ åòäèéèíè äåéèá âÿ
îíà òóòàðëû úàâàá âåðèá. Ùåñàá åäèðÿì êè,
áó áèð äàùà Àçÿðáàéúàí-Òöðêèéÿ äîñòëóã
âÿ ãàðäàøëûüûíûí íöìóíÿñèäèð. Åðìÿíèñòàí äþâëÿòè íå÷ÿ èëëÿðäèð êè, ãîíäàðìà “åðìÿíè ñîéãûðûìû” ìÿñÿëÿñèíè ýöíäÿìÿ
ýÿòèðèð. Òÿáèè êè, áó éàëàí âÿ áþùòàíäûð.
Áåëÿ áèð øåé ùå÷ áèð çàìàí îëìàéûá.
Áàõìàéàðàã êè, Òöðêèéÿ ðÿùáÿðëèéè ýóéà
áó ùàäèñÿíèí îëìàñû èëÿ áàüëû âÿ ìöíàñèáÿòëÿðèí ìöÿééÿí ãÿäÿð éóìøàäûëìàñûíà õèäìÿò åäÿúÿê áèð æåñò (Åðìÿíèñòàíà
áàøñàüëûüû âåðäè) åòäè. Àììà áó ùå÷ äÿ
åðìÿíèëÿðè “ñîéãûðûìû” èääèàñûíäàí ÷ÿêèíäèðìÿéÿúÿê. ×öíêè èøüàë÷û þëêÿíèí
ìÿêðëè íèééÿòè âàð. Òÿáèè êè, áó íèééÿòëÿ
äÿ áàüëû îíëàð 100 èëÿ éàõûíäûð êè, ìöáàðèçÿ (àéðû-àéðû äþâëÿòëÿðèí ïàðëàìåíòèíäÿ
âÿ ñ.) àïàðûðëàð. ßñëèíäÿ åðìÿíèëÿð òÿðÿôèíäÿí òöðêëÿðÿ, î úöìëÿäÿí Àçÿðáàéúàíëûëàðà ãàðøû ÿñðëÿð áîéó ñîéãûðûìû ñèéàñÿòè éöðöäöëöá, èíñàíëàðûìûçà ãàðøû úèíàéÿò
ÿìÿëëÿðè òþðÿäèëèá, ãîúàëàð, óüàãëàð, ãàäûíëàð ãÿòëÿ éåòèðèëèá. Áèç áóíà íöìóíÿ
êèìè ÕÕ ÿñðèí ÿí áþéöê ôàúèÿñè Õîúàëû
ñîéãûðûìûíû ýþñòÿðÿ áèëÿðèê. Áóíäàí áàøãà, Àçÿðáàéúàí ÿðàçèëÿðèíèí èøüàë îëóíìàñû, îðàäà îëàí èíñàíëàðûí áàøëàðûíà åðìÿíèëÿð òÿðÿôèíäÿí îëìàçûí ìöñèáÿòëÿðèí
ýÿòèðèëìÿñè, äèäÿðýèí ñàëûíìàñû, ñöðýöí
îëóíìàñû âÿ ñ. òàðèõè ôàêòëàðëà, øÿêèëëÿðëÿ
ñÿíÿäëÿøäèðèëèá. Áó ìÿíàäà Åðìÿíèñòàí
òÿðÿôèíèí äåäèêëÿðèíèí ùÿð áèðè éàëàíäûð.
- Äþâëÿòÿ õÿéàíÿòäÿ èòòèùàì îëóíàí æóðíàëèñò Ðàóô Ìèðãÿäèðîâ èñòèíòàã òÿúðèäõàíàñûíäà áèëäèðèá êè,
“ÿýÿð ìÿí ùÿáñ îëóíìóøàìñà,
ìÿíèì êèìè Àðèô Éóíóñ âÿ îíóí
éîëäàøû Ëåéëà Éóíóñ äà ñàõëàíûëìàëûäûð. ×öíêè áèçèì ùÿð áèðèìèç
áöòöí òÿäáèðëÿðäÿ åéíè ôèêèðäÿ îëìóøóã âÿ èøòèðàê åòìèøèê”. Ñèç áó-
íà íåúÿ áàõûðñûíûç?
- Áó ýöí ÿýÿð äþâëÿòèìèçèí òÿùëöêÿñèçëèê îðãàíëàðû ùÿð ùàíñû áèð àääûì àòûðëàðñà, áóíëàð ùå÷ äÿ òÿñàäöôè äåéèë. Òÿáèè
êè, áóíóí êþêö âÿ ìÿíáÿéè âàð. Ùàçûðäà
æóðíàëèñò Ðàóô Ìèðãÿäèðîâëà áàüëû èñòèíòàã
ýåäèð âÿ îíà òÿñèð åòìÿê äÿ îëìàç. Ùÿëÿ
ùå÷ êèì áèëìèð êè, áó ìÿñÿëÿíèí àõûðû íåúÿ îëàúàã. Ìöõàëèôÿòäÿêè áÿçè øÿõñëÿð èñÿ
èíäèäÿí ùÿð áèð ìÿñÿëÿéÿ ãèéìÿò âåðèðëÿð.
Ìÿíÿ ìàðàãëûäûð, ÿýÿð Ðàóô Ìèðãÿäèðîâ
îëìàñà áàøãà áèðèñèíèí úèíàéÿòëÿðè ñöáóòà éåòèðèëÿðñÿ, îíäà ùàíñû ôèêèðëÿð èðÿëè ñöðöëÿúÿê? Éÿíè, äÿôÿëÿðëÿ áèç áóíóí øàùèäè îëìóøóã. Èíäèêè äþâð ÷îõ ùÿññàñ áèð
äþâðäöð. Áåëÿ êè, ðåýèîíäà ìöõòÿëèô ùàäèñÿëÿð áàø âåðèð. Áó ýöí ñèéàñè ïàðòèéàëàð,
ãåéðè-ùþêóìÿò òÿøêèëàòëàðû, àéðû-àéðû èíñàíëàð, çèéàëûëàð äþâëÿòèí ÿòðàôûíäà îëìàëûäûð. Îíëàð Àçÿðáàéúàíûí ìöñòÿãèëëèéèíèí
ãîðóíìàñûíäà áàúàðäûãëàðûíû åòìÿëèäèð.
Àììà ÷îõ òÿÿññöô êè, áèç áóíóí òàìàìèëÿ ÿêñèíè ýþðöðöê. Ìÿñÿëÿí, áèð ãðóï
Êðûìà ýåäÿðÿê îðàäàêû ïðîñåñëÿðÿ ãîøóëìàã íèééÿòèíäÿ èäè. Àõû îíëàð Êðûìäà
ýåäèá íÿ åäÿ áèëÿðäèëÿð? Áó ùå÷ äÿ îíëàðà äÿñòÿê äåéèë, ÿêñèíÿ ïðîâàêàñèéàéà
ùåñàáëàíìûøäû. Áåëÿúÿ, îíëàð áàøãà áèð
äþâëÿòèí äèããÿòèíè Àçÿðáàéúàíà éþíÿëòìÿéÿ ÷àëûøûðëàð.
- Ëåéëà Éóíóñ Åðìÿíèñòàíëà Àçÿðáàéúàíû ìöãàéèñÿ åäÿðÿê áèëäèðèá
êè, ýóéà, èøüàë÷û þëêÿäÿ îëàí äå-
ìîêðàòèéà Àçÿðáàéúàíäà ìþâúóä
äåéèë. Öìóìèééÿòëÿ, Àçÿðáàéúàíëà
Åðìÿíèñòàíûí ìöãàéèñÿ åäèëìÿñè
íÿ äÿðÿúÿäÿ äöçýöíäöð?
- Ëåéëà Éóíóñäàí áàøãà ùå÷ íÿ ýþçëÿìÿéÿ äÿ äÿéìÿç. ×öíêè áó èíñàí áèðìÿíàëû îëàðàã åðìÿíèäèð. Áó èíñàí åðìÿíè îëàðàã äà ùÿð áèð ôèêðè, ùÿðÿêÿòè èëÿ ïðîâàêàñèéà éàðàòìàã èñòÿéèð. Ëåéëà Éóíóñ
þçö äÿ äÿôÿëÿðëÿ äåéèá êè, ìÿí åðìÿíèéÿì âÿ åðìÿíè îëàðàã äà Àçÿðáàéúàíäà
éàøàéûðàì. Òÿáèè êè, áó èíñàíûí ÿìÿëëÿðè
èëÿ áàüëû êèôàéÿò ãÿäÿð ñÿíÿäëÿð äÿ âàð.
Áóíëàð åðìÿíè ìÿíøÿëèäèðëÿð. Îíëàð Àçÿðáàéúàíäà äà áó òÿøêèëàòëàðû (õöñóñèëÿ åðìÿíèëÿðèí òÿùðèêè èëÿ) éàðàòìàãëà þëêÿ äàõèëèíäÿ äþâëÿòèìèçèí èìèúèíÿ çèéàí âóðìàãäàí þòðö áåëÿ àääûìëàð àòûðëàð. Êèìëèéèíäÿí àñûëû îëìàéàðàã ùÿð êÿñ ãàíóí
ãàðøûñûíäà áÿðàáÿðäèð. Äöøöíöðÿì êè,
ùöãóã-ìöùàôèçÿ îðãàíëàðû äà áóíëàð ùàããûíäà þë÷ö ýþòöðìÿëèäèð. Áèç Ëåéëà Éóíóñóí ìöäàôèÿ åòäèéè èíñàíëàðûí ñèéàùûñûíà
áàõñàã ýþðÿðèê êè, îðàäà áèð íÿôÿð äÿ îëñóí àçÿðáàéúàíëû ìöÿëëèì, ùÿêèì, ìöùÿíäèñ âÿ äèýÿð ïåøÿ ñàùèáè éîõäóð.
Îíóí ñèéàùûñûíäà àíúàã âÿòÿíÿ õÿéàíÿò
åäÿíëÿð, Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéöíö
ïîçìàüà úÿùä ýþñòÿðÿíëÿð, þëêÿìèçäÿ
òåððîð àêòëàðûíû ùÿéàòà êå÷èðÿíëÿð âÿ äèýÿðëÿðè äàéàíûð. Äÿôÿëÿðëÿ äèýÿð ùöãóãìöäàôèÿ òÿøêèëàòëàðû îíóí Àâðîïà Øóðàñûíà ýþíäÿðäèéè ñèéàùûëàðûí ùàìûñûíûí éà-
ëàí îëäóüóíó, áèð ùèññÿñèíèí ïóë öçÿðèíäÿ
ãóðóëäóüóíóí âÿ ñ. øàùèäè îëóáëàð. Áó èíñàí ìÿðêÿçëÿøäèðèëìèø åðìÿíè òÿøêèëàòëàðû
òÿðÿôèíäÿí ìàëèééÿ àëûð. Ë.Éóíóñ áó àëäûüû ìàëèééÿ éàðäûìëàðû íÿòèúÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàíäà ïðîâàêàñèéà åòìÿéÿ ñÿé ýþñòÿðèð. Áó èíñàí ÷îõ úèääè úÿùäëÿ ÷àëûøûð êè,
îíó âÿ ùÿéàò éîëäàøû Àðèô Éóíóñó ùÿáñ
åòñèíëÿð. Îíëàð þëêÿìèç ùàããûíäà ìÿíôè
èìèú ôîðìàëàøäûðìàüà ÷àëûøûðëàð. Úÿùä
åäèðëÿð êè, îíëàðû ãûñà ìöääÿòëè äÿ îëñà
ùÿáñ åòñèíëÿð, îíëàð äà âàð ýöúëÿðè èëÿ ãûøãûðñûíëàð êè, Ñöëù âÿ Äåìîêðàòèéà Èíñòèòóíóí ðÿùáÿðèíè Àçÿðáàéúàíäà ùÿáñ åäèðëÿð. Òÿñàäöôè äåéèë êè, äöíéàäà, õöñóñÿí
äÿ ðåýèîíäà ãàðøûëûã éàðàíàí êèìè Ëåéëà
Éóíóñëàð îðòàéà ÷ûõûð.
4
www.yeniazerbaycan.com
26 àïðåë 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 072 (4231)
ÙÅÉÄßÐ ßËÈÉÅÂ: ÌÖÀÑÈÐ,
ÄÅÌÎÊÐÀÒÈÊ ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍÛÍ ÌÅÌÀÐÛ
Ìöñòÿãèëëèêäÿí ñîíðà þëêÿìèçèí ãàðøûñûíäà äóðàí íþâáÿòè âÿçèôÿ ìèëëè ùÿìðÿéëèéè âÿ áöòþâëöéö òÿìèí åäÿúÿê ôóíäàìåíòàë ìÿíÿâè ôàêòîð îëàí ìèëëè èäåîëîýèéàíûí ìöÿééÿí åäèëìÿñè âÿ îíäàí ìèëëè ñèéàñÿòèí òÿðêèá ùèññÿñè êèìè ñÿìÿðÿëè èñòèôàäÿ ìåõàíèçìèíèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè èäè. Àììà ìöñòÿãèëëèéèí èëê èëëÿðèíäÿ ìþâúóä îëàí
ñèéàñè ùÿðú-ìÿðúëèê âÿ âàùèä äþâëÿò ñèéàñÿòèíèí îëìàìàñû áöòöí
ñàùÿëÿðäÿ îëäóüó êèìè, ìèëëè èäåîëîæè ñèéàñÿò ñàùÿñèíäÿ äÿ ýöúëö
ìÿðêÿçäÿíãà÷ìà ìåéèëëÿðèíèí ìöøàùèäÿ îëóíìàñûíà âÿ íÿòèúÿ åòèáàðèëÿ, áó ñôåðàäà úèääè áîøëóãëàðûí éàðàíìàñûíà ñÿáÿá îëìóøäó.
Ìèëëè ùÿìðÿéëèê âÿ áöòþâëöê éàðàäà áèëÿúÿê èäåîëîýèéà èñÿ éàëíûç 1993-úö èëäÿêè ñèéàñè äþíÿìäÿí ñîíðà ìöÿééÿíëÿøäèðèëäè.
Àçÿðáàéúàí÷ûëûã Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ÷ûõûøëàðûíäà
þçöíäÿ öìóìáÿøÿðè ñÿúèééÿ äàøûéàí âÿ ìèëëè äÿéÿðëÿðÿ úàâàá âåðÿí ïðèíñèïëÿðè åùòèâà åäÿí, ìèëëè ùÿìðÿéëèéè òÿìèí åäÿí òÿêìèë
èäåîëîýèéà ùàëûíû àëäû. Àçÿðáàéúàí÷ûëûã òÿêúÿ áó äþâëÿòèí ÿðàçèñèíäÿ éàøàéàí øÿõñëÿðè éîõ, åéíè çàìàíäà, áöòöí äöíéàäà ìÿñêóíëàøàí àçÿðáàéúàíëûëàðû ÿùàòÿ åäÿðÿê äöíéà àçÿðáàéúàíëûëàðûíûí ìèëëè èñòèíàä ìÿíáÿéèíÿ ÷åâðèëäè.
Áèð ìÿãàìû ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè,
Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ àçÿðáàéúàí÷ûëûã èäåîëîýèéàñûíûí ÿñàñëàðûíû, ðöøåéìëÿðèíè ùÿëÿ Ñîâåò äþâðöíäÿ Àçÿðáàéúàíûí
Äþâëÿò Òÿùëöêÿñèçëèê Êîìèòÿñèíÿ ðÿùáÿðëèéè äþâðöíäÿ áàøëàòìûøäûð. Îíóí ðÿùáÿðëèéè äþâðöíäÿ ðåñïóáëèêàíûí òÿùëöêÿñèçëèê îðãàíëàðûíäàí àíòè-àçÿðáàéúàí÷û
ãöââÿëÿð, Àçÿðáàéúàíû ñåâìÿéÿí áÿçè
õàëãëàðûí íöìàéÿíäÿëÿðè òÿìèçëÿíìÿéÿ
áàøëàíäû. Âÿ àçÿðáàéúàí÷ûëûã èäåîëîýèéàñûíûí ðöøåéìè äÿ, ìèëëè þçöíöäÿðê ïðîñåñèíèí ðöøåéìè äÿ åëÿ îðàäàí úöúÿðìÿéÿ áàøëàäû. Áóíäàí ñîíðàêû ìÿðùÿëÿäÿ
Óëó þíäÿð 1969-úó èëäÿ Àçÿðáàéúàí
Êîììóíèñò Ïàðòèéàñû Ìÿðêÿçè Êîìèòÿñèíèí áèðèíúè êàòèáè ñå÷èëäèêäÿí ñîíðà àðòûã
áó ðöøåéì äàùà áèð ìöíáèò ñôåðàéà äöøìÿêëÿ ñèéàñè ïîïóëéàðëûã ãàçàíäû. Áåëÿëèêëÿ, àðòûã 1978-úè èëäÿ Óëó þíäÿðèí ùÿéàòà êå÷èðäèéè ôÿàëèééÿò íÿòèúÿñèíäÿ
Àçÿðáàéúàí äèëè Àçÿðáàéúàí Ñîâåò Ñîñèàëèñò Ðåñïóáëèêàñûíûí äþâëÿò äèëè êèìè
Àçÿðáàéúàí Êîíñòèòóñèéàñûíäà òÿñáèò
åäèëäè. Ùåñàá åäèðèê êè, áó, Óëó þíäÿðèí
Àçÿðáàéúàí õàëãû ãàðøûñûíäàêû ìèñèëñèç
õèäìÿòëÿðèíäÿí áèðè èäè.
Áåëÿëèêëÿ, õàëãûí òÿëÿáè èëÿ èêèíúè äÿôÿ ùàêèìèééÿòÿ ýÿëÿí Óëó þíäÿð Ùåéäÿð
ßëèéåâ ìöñòÿãèëëèê äþâðöíäÿ àçÿðáàéúàí÷ûëûã èäåîëîýèéàñûíäàí ìèëëè ùÿìðÿéëèéè âÿ áöòþâëöéö òÿìèí åäÿí ìåõàíèçì
ãèñìèíäÿ èñòèôàäÿ åòäè. Àçÿðáàéúàí÷ûëûã
ðåàë òàðèõè êå÷ìèøèìèçëÿ, ìèëëè ìåíòàëèòåòèìèçëÿ âÿ ìþâúóä äÿéÿðëÿðëÿ ñûõ áàüëû
îëäóüóíäàí ãûñà çàìàí êÿñèéèíäÿ úÿìèééÿò òÿðÿôèíäÿí ãÿáóë îëóíäó. Äèýÿð
òÿðÿôäÿí, áó èäåîëîýèéà ñèéàñè ìÿíñóáèééÿòèíäÿí âÿ äèíè ÿãèäÿñèíäÿí àñûëû
îëìàéàðàã, áöòöí åòíèê ãðóïëàðûí, ìèëëè
àçëûãëàðûí ùöãóãëàðûíû ïàðèòåò ÿñàñäà
òÿñáèò åòäèéèíäÿí ìèëëè ùÿìðÿéëèê ìÿíáÿéèíÿ ÷åâðèëäè. Áàøãà ñþçëÿ, èúòèìàè
øöóðóí ñïåñèôèê ñÿâèééÿñè êèìè ìöñòÿãèë
Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí èäåéà ÿñàñûíà
âÿ äöíéà àçÿðáàéúàíëûëàðûíû áèðëÿøäèðÿí
ìèëëè ìÿôêóðÿéÿ ÷åâðèëÿí àçÿðáàéúàí÷ûëûã èäåîëîýèéàñû þëêÿäÿêè áöòöí êîíôåññèéà âÿ åòíîñëàðûí ùÿìðÿéëèê âÿ ãàðøûëûãëû àíëàøìà ìöùèòèíäÿ éàøàìàñûíû òÿìèí åäÿí ìÿíÿâè ìåõàíèçì ñÿúèééÿñè
äàøûäû.
Öìóììèëëè ëèäåðèìèç Ùåéäÿð ßëèéåâ
ôÿàëèééÿòèíèí ùÿð áèð ìÿãàìû èëÿ õàëãûí,
äþâëÿòèí, úÿìèééÿòèí âÿ îíóí öçâëÿðèíèí
ìÿíàôåéèíÿ õèäìÿò åòìèø, Àçÿðáàéúàí
òîðïàüûíûí, Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí,
Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí áöòþâëöéö óüðóíäà ôÿäàêàðëûãëà ÷àëûøìûø, ìöñòÿãèëëèéèìèçèí ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñè, äþâëÿò÷èëèéèìèçèí èíêèøàôû, äåìîêðàòèéàíûí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè, õàëãûí ðèôàù ùàëûíûí äàùà
äà éàõøûëàøäûðûëìàñû ö÷öí ìöìêöí îëà
áèëÿí ùÿð áèð èøè ýþðìöøäöð. Áó ýöí äàùà ÷îõ Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ìöñòÿãèëëèê äþâðöíäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíà ðÿùáÿðëèéè çàìàíû ýþðäöéö èøëÿðäÿí ýåíèø áÿùñ åäèëèð. Àíúàã óíóòìàã ëàçûì äåéèë êè, äþâëÿò÷èëèê òàðèõèìèçèí þçöíÿìÿõñóñ áèð ùÿëãÿñè îëàí Ñîâåò äþâðöíäÿ äÿ áó áþéöê ñèéàñÿò÷è âÿ
äþâëÿò õàäèìè ìèëëè èíêèøàôûìûç áàõûìûíäàí ÿâÿçîëóíìàç íàèëèééÿòëÿðÿ èìçà àòìûøäûð.
Áÿçÿí èäåîëîýèéà, èäåîëîæè ïðèíñèï
äåäèêäÿ Ñîâåò äþâðöíäÿêè èäåîëîýèéà
èëÿ ìèëëè èäåéàëàð ãàðûøäûðûëûð. Ñîâåò äþâðöíäÿ îëàí êîììóíèñò èäåîëîýèéàñû òàìàì ôÿðãëè ìÿãñÿäÿ õèäìÿò åäèðäè. Àììà õàëãûí âÿçèôÿñè âÿ ìÿãñÿäè âàð. Áó
ìÿãñÿä âÿ âÿçèôÿ áöòöí õàëãû þçöíäÿ
áèðëÿøäèðÿúÿê àìèëëÿðè åùòèâà åäèð. Áöòöí
õàëãû þçöíäÿ áèðëÿøäèðÿí àìèëëÿð áöòþâëöêäÿ ìèëëÿò òÿðÿôèíäÿí ãÿáóë åäèëÿí
ïðèíñèïëÿðäèð.
Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí õàëãûìû-
çà áÿõø åòäèéè ÿâÿçñèç ìÿíÿâè-ñèéàñè
õÿçèíÿ ùÿìèí äþâðäÿ Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí ãàðøûñûíäà äóðàí ÿñàñ ìèññèéàëàðäàí áèðèíèí - ìèëëè èäåéàíûí ìöÿééÿíëÿøäèðèëìÿñè áàõûìûíäàí îëäóãúà ÿùÿìèééÿòëè ðîë îéíàäû. Ùåéäÿð ßëèéåâ “Àçÿðáàéúàíûí èíêèøàô éîëó ùàéàíàäûð?”
ñóàëûíà áåëÿ úàâàá âåðìèøäè: “Àçÿðáàéúàíûí èíêèøàô éîëó Ãÿðáÿäèð”. “Ìÿýÿð
Ýöíÿø Ãÿðáäÿí ÷ûõûð?” ñóàëûíà èñÿ
Ùåéäÿð ßëèéåâ áþéöê ìöäðèêëèêëÿ áåëÿ
úàâàá âåðìèøäè: “Áèçèì öçöìöç Ãÿðáÿäèð êè, éåíèäÿí Øÿðãäÿí äîüàã”.
Óëó þíäÿðèí áó ñþçëÿðèíäÿ ùÿãèãÿòÿí äÿ
÷îõ áþéöê ìÿíà âàð. Öìóììèëëè ëèäåð
Ùåéäÿð ßëèéåâ Øÿðãëÿ Ãÿðáèí, áþéöê ñèâèëèçàñèéàëàðûí ãîâøàüûíäà éåðëÿøÿí
Àçÿðáàéúàíûí Øÿðãèí äÿéÿðëÿðèíè, çÿíýèí ìÿäÿíèééÿòèíè ìöàñèð äþâðöìöçäÿ
éöêñÿê èíêèøàôà íàèë îëìóø Ãÿðáèí òåõíîëîýèéàñû, öìóìáÿøÿðè äåìîêðàòèê äÿéÿðëÿðè èëÿ óçëàøäûðìàãëà, áó äÿéÿðëÿðäÿí
ãèäàëàíìàãëà èíêèøàôûìûçûí ìöìêöíëöéöíö ãåéä åäèðäè. Ùÿãèãÿòÿí äÿ, Àçÿðáàéúàí ìöõòÿëèô ìÿäÿíèééÿòëÿðèí ãîâøàüûíäà îëäóüóíà ýþðÿ õàëãûìûç þç éîëóíó
ñå÷ÿðêÿí Øÿðãëÿ Ãÿðáèí ãàðøûëûãëû ìöíàñèáÿòëÿðèíè íÿçÿðÿ àëìàëûäûð. Òàðèõÿí
êå÷äèéèìèç éîë âÿ úîüðàôè âÿçèééÿòèìèç
áóíó çÿðóðè åäèð.
Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí
ìÿøùóð áèð êÿëàìû ùÿìèøÿ õàëãûìûç ö÷öí
þðíÿêäèð. Î äåéèðäè: “Àçÿðáàéúàíûí
äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéè áèçèì òàðèõè íàèëèééÿòèìèçäèð”. Õàëãûìûç ÿñðëÿð áîéó ùÿñðÿòèíäÿ îëäóüó ìöñòÿãèëëèéÿ íàèë îëäóãäàí
ñîíðà ùÿìèí ìöñòÿãèëëèéè ãîðóéóá ñàõëàìàã, ÿáÿäèëèéèíè äþíìÿç åòìÿê, ìþùêÿìëÿíäèðìÿê, Àçÿðáàéúàíû äöíéàíûí
ìöõòÿëèô þëêÿëÿðèíäÿ ìÿñêóíëàøìûø 50
ìèëéîí àçÿðáàéúàíëû ö÷öí áèð ìàéàêà
÷åâèðìÿê âàúèá áèð âÿçèôÿ èäè. Áó âÿçèôÿíè ùÿéàòà êå÷èðÿðêÿí, òÿáèè êè, ìèëëÿòèí âàùèä èäåéà ÿòðàôûíäà áèðëÿøäèðèëìÿñè çÿðóðÿòè éàðàíìûøäû. Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð
ßëèéåâ ìèëëè èäåéàíûí éàðàíìàñû, õàëãà
÷àòäûðûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ õàëãûìûçà ÷îõ
áþéöê, ÿùÿìèééÿòëè åëìè-íÿçÿðè áèð èðñ ÿðìÿüàí åòäè. Ùÿìèí èðñ öçÿðèíäÿ áó ýöí
ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàí äþâëÿòè ñöðÿòëÿ èíêèøàô åòìÿêäÿäèð. Óëó þíäÿðèí áèçÿ ìèðàñ
ãîéäóüó áó èðñèí þéðÿíèëìÿñè âÿ òÿäãèãè
áàõûìûíäàí ñîí èëëÿðäÿ ÷îõ áþéöê èøëÿð
ýþðöëìöø, íàèëèééÿòëÿð ÿëäÿ åäèëìèøäèð.
Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ìöÿééÿíëÿøäèðäèéè Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí èäåéà ïðèíñèïëÿðè éàëíûç áóýöíêö Àçÿðáàéúàí ö÷öí äåéèë, ýÿëÿúÿêäÿ þëêÿìèçèí èíêèøàôû ö÷öí äÿ áàøëûúà ìÿíáÿ ðîëóíó îéíàéàúàãäûð. Öìóììèëëè ëèäåðèìèç Àçÿðáàéúàíûí ìèëëè èäåîëîýèéàñûíäàí, ìèëëè
áàõûøëàðûíäàí äàíûøàðêÿí ãåéä åòìèøäèð
êè, Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí ïðîãðàìûíäà ÿêñ åòäèðèëÿí ïðèíñèïëÿð, ÿñëèíäÿ, Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí, äþâëÿòèìèçèí
ñþéêÿíäèéè àíà ïðèíñèïëÿðäèð. Óëó þíäÿð
Ùåéäÿð ßëèéåâ áó ïðèíñèïëÿðè ìöÿééÿí
åäÿðêÿí Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí êå÷äèéè òàðèõè éîëó, ìèëëè-ìÿíÿâè äÿéÿðëÿðè, åéíè çàìàíäà, ïåðñïåêòèâäÿ ãàðøûìûçäà äóðàí
âÿçèôÿëÿðè íÿçÿðÿ àëìûøäûð. Öìóììèëëè ëèäåðèìèç Àçÿðáàéúàíûí ñþéêÿíäèéè äÿéÿðëÿðäÿí äàíûøàðêÿí äåéèðäè: “Éåíè
Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí äåìîêðàòèê,
ùöãóãè äþâëÿò ãóðìàã èñòèãàìÿòèíäÿ
èðÿëè ñöðäöéö ìöääÿàëàð Àçÿðáàéúàí
õàëãûíûí ñþéêÿíäèéè ÿñàñ ïðèíñèïëÿð
ùåñàá îëóíìàëûäûð”.
Áó ïðèíñèïëÿð 1992-úè èëäÿ ÉÀÏ-ûí òÿñèñ êîíôðàíñûíäà ãÿáóë åäèëÿí ïðîãðàìäà þç ÿêñèíè òàïûá. Áó ïðîãðàìäà Óëó
þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ Àçÿðáàéúàí äþâëÿò÷èëèéèíèí ñþéêÿíäèéè áàøëûúà ïðèíñèïëÿðè
ãåéä åäèá.
Öìóìèééÿòëÿ, 1993-úö èëäÿ Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí Àçÿðáàéúàí-
äà ñèéàñè ùàêèìèééÿòÿ ãàéûäûøû þëêÿíè
äàüûëìàãäàí âÿ ôÿëàêÿòäÿí õèëàñ åòäè.
Ùÿìèí èëëÿðäÿ Àçÿðáàéúàíûí ñèéàñè âÿ
èãòèñàäè âÿçèééÿòèíèí íÿ ãÿäÿð àüûð îëäóüó ùàìûíûí éàäûíäàäûð. Áèð òÿðÿôäÿí
Åðìÿíèñòàíûí Àçÿðáàéúàíà ãàðøû äàâàì åäÿí òÿúàâöçö, äèýÿð òÿðÿôäÿí þëêÿíèí äàõèëèíäÿ ùþêì ñöðÿí ùÿðú-ìÿðúëèê âÿ àíàðõèéà, èãòèñàäè òÿíÿççöë, ìÿíÿâè-ïñèõîëîæè äöøêöíëöê, ýÿëÿúÿéÿ
èíàìñûçëûã, âÿòÿíäàø ãàðøûäóðìàñûíûí
äÿðèíëÿøìÿñè âÿ ñ. áó òèïëè ïðîáëåìëÿð
âÿçèééÿòè äàùà äà ýÿðýèíëÿøäèðìèøäè.
×ÿòèí âÿ ìöðÿêêÿá ïðîáëåìëÿðèí ùÿëëè
èñòèãàìÿòèíäÿ Ùåéäÿð ßëèéåâèí ùÿéàòà
êå÷èðäèéè ñèéàñÿò áþéöê áèð òÿúðöáÿ
ìÿêòÿáèäèð. Éàõûí òàðèõèìèçÿ íÿçÿð ñàëäûãäà ùÿéàòà êå÷èðèëìèø íÿùÿíý èøëÿðèí
ìÿíà âÿ ìàùèééÿòèíè áèð äàùà ýþðÿ áèëÿðèê. “Ñèéàñÿò ìöìêöí îëàíûí ÿëäÿ
îëóíìàñûäûð” òåçèñè èëÿ ìÿñÿëÿéÿ éàíàøñàã, Ùåéäÿð ßëèéåâèí ùàêèìèééÿòäÿ îëäóüó èëëÿðäÿ Âÿòÿí âÿ õàëã ö÷öí ìöìêöí îëàíëàðäàí äàùà ÷îõ èø ýþðäöéöíÿ
áèð äàùà øàùèä îëà áèëÿðèê.
Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâ ñèéàñÿòèíèí äèýÿð áèð þðíÿéè ùÿéàòà êå÷èðèëÿí
ñîñèàë-èãòèñàäè èñëàùàòëàð âÿ îíóí èñòèãàìÿòëÿðè èëÿ áàüëûäûð. Ìöñòÿãèëëèê ÿëäÿ
åäÿí þëêÿìèçèí ñèéàñè âÿ èãòèñàäè ùÿéàòûíäà úèääè äÿéèøèêëèêëÿð âÿ áþéöê èñëàùàòëàð àïàðûëûðäû. Áó äÿéèøèêëèêëÿð çàìàíû
âÿòÿíäàøëàðûí ñîñèàë áàõûìäàí ìöäàôèÿñè ÷îõ ìöùöì ìÿñÿëÿ èäè. Àéäûíäûð êè,
ìöñòÿãèë äþâëÿò îëàðàã Àçÿðáàéúàíûí
äöíéà èãòèñàäèééàòûíà èíòåãðàñèéàñû áàø
âåðìÿëè èäè. Äþâëÿò âÿ èúòèìàè ìöëêèééÿòÿ, èíçèáàòè-àìèðëèê ñèñòåìèíÿ ÿñàñëàíàí
èãòèñàäè ìöíàñèáÿòëÿðèí áàçàð èãòèñàäèééàòûíûí òÿëÿáëÿðèíÿ óéüóí îëàðàã äÿéèøìÿñè çÿðóðÿòÿ ÷åâðèëìèøäè. Èãòèñàäè ìîäåëèí éåíèëÿøìÿñè, ìöëêèééÿò ìöíàñèáÿòëÿðèíèí äÿéèøìÿñè áþéöê èñëàùàòëàð ïðîãðàìûíûí ðåàëëàøäûðûëìàñûíû, áó éþíäÿ
ìþùêÿì âÿ äàâàìëû ñèñòåìèí éàðàäûëìàñûíû òÿëÿá åäèðäè. Ùåéäÿð ßëèéåâèí ùÿéàòà êå÷èðäèéè áþéöê èñëàùàòëàðûí àðäûúûëëûüû, ñÿìÿðÿëèëèéè, åëìè ÿñàñëàðà âÿ ñîñèàë
ÿäàëÿòÿ ñþéêÿíìÿñè áó ïðîñåñèí öìóìèëèêäÿ þëêÿ âÿ ùÿð áèð âÿòÿíäàø ö÷öí
ôàéäàëû îëìàñûíû òÿìèí åòìèøäèð. Ìöÿééÿí åäèëìèø ñîñèàë ÿäàëÿò ïðèíñèïè äþâëÿò
èäàðÿ÷èëèéèíäÿ âÿ èãòèñàäè èñëàùàòëàðûí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíäÿ áó ýöí äÿ äàâàì
åòäèðèëèð. Ìÿùç áó ïðèíñèïèí àðäûúûëëûüû íàìèíÿ 2009-úó èëèí ìàðò àéûíûí 18-äÿ êå÷èðèëìèø ðåôåðåíäóìäà Êîíñòèòóñèéàíûí
15-úè ìàääÿñèíÿ äÿéèøèêëèêëÿð òÿêëèô
îëóíìóø âÿ áó äÿéèøèêëèê õàëã òÿðÿôèíäÿí
ìöäàôèÿ åäèëìèøäèð. Ðåôåðåíäóìäà
Êîíñòèòóñèéàíûí 15-úè ìàääÿñèíÿ åäèëìèø äÿéèøèêëèê äþâëÿòèí èãòèñàäè ñèéàñÿòèíäÿ ñîñèàëéþíöìëö ñèéàñÿò éåðèòìÿñèíè
òÿñáèò åäèð. Áàçàð èãòèñàäèééàòû øÿðàèòèíäÿ áåëÿ áèð ìöääÿàíûí ÿñàñ ãàíóíà äàõèë åäèëìÿñè äþâëÿòèí, ùàêèìèééÿòèí âÿòÿíäàøà ãàéüûñûíûí ýþñòÿðèúèñè êèìè
ãåéä îëóíìàëûäûð.
Ìöñòÿãèëëèê ÿëäÿ åòäèêäÿí ñîíðà þëêÿäÿ ýåíèø âÿ ùÿðòÿðÿôëè èñëàùàòëàðûí àïàðûëìàñû ö÷öí èëê þíúÿ áó éþíäÿ éåíè ãàíóíëàðûí ãÿáóë îëóíìàñû çÿðóðè èäè.
Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ðÿù-
áÿðëèéè èëÿ ùàçûðëàíàí âÿ 1995-úè èëèí íîéàáð àéûíäà ðåôåðåíäóì éîëó èëÿ ãÿáóë
åäèëÿí Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí
Êîíñòèòóñèéàñû ìöëêèééÿò ìöíàñèáÿòëÿðèíèí éåíè ôîðìàñûíû ìöÿééÿí åòäè. Êîíñòèòóñèéàéà ýþðÿ ìöëêèééÿòèí ö÷ ÿñàñ ôîðìàñû: äþâëÿò, õöñóñè âÿ áÿëÿäèééÿ ìöÿééÿí åäèëìèøäèð. Ñîñèàë-èãòèñàäè èñëàùàòëàð
ùÿéàòà êå÷èðèëÿðêÿí ìöëêèééÿò ôîðìàëàðû
íÿçÿðÿ àëûíûð.
Àçÿðáàéúàíäà ùÿéàòà êå÷èðèëÿí èñëàùàòëàð ñûðàñûíäà àãðàð èñëàùàò âÿ þçÿëëÿøäèðìÿ õöñóñè éåð òóòìóøäóð. Ìÿëóìäóð
êè, ÿí ÷ÿòèí âÿ ìöðÿêêÿá èñëàùàò òîðïàã
èñëàùàòû ùåñàá îëóíóð. Äöíéàíûí ÿêñÿð
þëêÿëÿðèíäÿ òîðïàã èñëàùàòëàðû àïàðûëàðêÿí áþéöê ïðîáëåìëÿð âÿ çèääèééÿòëÿð
þçöíö ãàáàðûã øÿêèëäÿ áöðóçÿ âåðìèøäèð. Àçÿðáàéúàíäà àãðàð èñëàùàò ïðîãðàìû ùÿéàòà êå÷èðèëÿðêÿí äèýÿð þëêÿëÿðèí
òÿúðöáÿñè þéðÿíèëìèø, ìÿñÿëÿ ÿòðàôëû ìöçàêèðÿ åäèëäèêäÿí ñîíðà áó éþíäÿ ìöâàôèã ãàíóíëàð, ñÿðÿíúàì âÿ ôÿðìàíëàð ãÿáóë åäèëìèøäèð. Òîðïàã èñëàùàòû ùÿéàòà
êå÷èðèëÿðêÿí ùÿð áèð àèëÿíèí, òîðïàüà áàüëû îëàí ùÿð áèð âÿòÿíäàøûí ìàðàüû âÿ ùöãóãëàðû ãîðóíìàãëà, áó èñëàùàòëàðûí èãòèñàäè ñÿìÿðÿëèëèéè äÿ ùÿìèøÿ äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ îëìóøäóð. Ìÿùç áó úöð éàíàøìà âÿ ÿäàëÿò ïðèíñèïèíèí ãîðóíìàñû íÿòèúÿñèíäÿ áó ïðîñåñ Àçÿðáàéúàíäà ÿùÿìèééÿòëè ñÿìÿðÿ âåðìèøäèð. Öìóììèëëè
ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ùÿéàòà êå÷èðäèéè
àãðàð èñëàùàòëàð ïðîãðàìû ùÿì ñèéàñè,
ùÿì äÿ èãòèñàäè ÿùÿìèééÿòèíÿ ýþðÿ ÷îõ
áþéöê áèð þðíÿêäèð.
Àçÿðáàéúàíûí ñöðÿòëè èíêèøàô ñòðàòåýèéàñûíûí ÿñàñû Ùåéäÿð ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí
ãîéóëìóøäóð. Áó ñòðàòåýèéà óüóðëà äàâàì åäèð. Àçÿðáàéúàíäà 1993-2003-úö
èëëÿð ÿðçèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí èãòèñàäè ëàéèùÿëÿð âÿ ïðîãðàìëàðûí óüóðëó íÿòèúÿëÿðè
ñîíðàêû ìÿðùÿëÿäÿ ñöðÿòëè èíêèøàôà úèääè
âÿ ÿñàñëû òÿñèð ýþñòÿðìèøäèð. Ùåéäÿð ßëèéåâèí ìöÿééÿí åòäèéè ñèéàñè õÿòò ÿñàñûíäà ÷îõ áþéöê èøëÿð ýþðöëìöø, Àçÿðáàéúàíûí ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèéè, åíåðæè òÿìèíàòû,
ÿðçàã òÿùëöêÿñèçëèéè ñàùÿñèíäÿ ÿùÿìèééÿòëè íÿòèúÿëÿð ÿëäÿ îëóíìóøäóð.
Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí
äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéè èëÿ ÿëàãÿäàð êå÷èðäèéè
ùÿð áèð òÿäáèð, ãÿáóë åòäèéè ùÿð áèð ãÿðàð,
ñþéëÿäèéè ôèêèðëÿð ìöñòÿãèë äþâëÿòèìèçèí
áó ýöíö âÿ ýÿëÿúÿéè ö÷öí áþéöê ÿùÿìèééÿò äàøûéûð.
Ìöñòÿãèë äþâëÿòèìèçèí õàðèúè ñèéàñÿòè
äîêòðèíàñû âÿ êîíñåïñèéàñû ìÿùç Óëó
þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ çÿêàñûíûí ìÿùñóëóäóð. Àçÿðáàéúàíûí éåðëÿøäèéè ìöðÿêêÿá âÿ çèääèééÿòëè áèð áþëýÿäÿ ìèëëè ìàðàãëàðû ãîðóìàüà ãàäèð ãÿòèééÿòëè âÿ úÿñàðÿòëè õàðèúè ñèéàñÿò õÿòòèíè óüóðëà âÿ
áþéöê ìÿùàðÿòëÿ ðåàëëàøäûðàí Ùåéäÿð
ßëèéåâ ìèëëè äèïëîìàòèéàìûçûí ÿí áàðèç
þðíÿéèíè éàðàòìûøäûð. Îíóí ùÿð áèð õàðèúè
ñÿôÿðè, àïàðäûüû äàíûøûãëàð, õàðèúè ñèéàñÿò
ñàùÿñèíäÿ ãÿáóë åòäèéè ùÿð áèð ãÿðàð áþéöê äèïëîìàòèéà ìÿêòÿáèäèð. 1993-úö èëäÿ Ùåéäÿð ßëèéåâ Àçÿðáàéàíäà ñèéàñè
ùàêèìèééÿòÿ ãàéûäàðêÿí, þëêÿíèí áöòöí
ñàùÿëÿðèíäÿ îëäóüó êèìè, õàðèúè ñèéàñÿò
ñàùÿñèíäÿ äÿ áþéöê áèð áîøëóã âÿ áþùðàí éàøàíìàãäàéäû. Öìóììèëëè ëèäåð
Ùåéäÿð ßëèéåâèí Àçÿðáàéúàíû ùÿìèí
äþâðäÿ áþùðàíäàí ÷ûõàðìàã éîëóíäà
ýþðäöéö áþéöê èøëÿðäÿí áÿùñ åäÿðÿê
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ äåìèøäèð:
“1993-úö èëäÿ Àçÿðáàéúàíäà éàøàíàí
áþùðàí, ÿñëèíäÿ, ýÿíú Àçÿðáàéúàí
Ðåñïóáëèêàñûíûí ìöñòÿãèëëèéèíÿ ñîí
ãîéà áèëÿðäè... Ìÿùç Ùåéäÿð ßëèéåâèí
ôÿàëèééÿòè íÿòèúÿñèíäÿ áóíóí ãàðøûñû
àëûíäû, áþùðàíà ñîí ãîéóëäó, áöòöí
ãàíóíñóç ñèëàùëû áèðëÿøìÿëÿð òÿðêñèëàù
åäèëäè âÿ þëêÿ èíêèøàô åòìÿéÿ áàøëàäû.
1993-2003-úö èëëÿð áèçèì ùàìûìûçûí
éàõøû õàòèðèíäÿäèð: ñàáèòëèê âÿ èíêèøàô
èëëÿðè, Àçÿðáàéúàíûí äèð÷ÿëèø èëëÿðè,
Àçÿðáàéúàíûí õàðèúè ìþâãåëÿðèíèí
ìþùêÿìëÿíìÿñè èëëÿðè, íåôò ìöãàâèëÿëÿðèíèí èìçàëàíìàñû èëëÿðè. Áó ýöí
Àçÿðáàéúàíûí óüóðëó èíêèøàôûíäà î
âàõò Ùåéäÿð ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí àòûëìûø
àääûìëàð ìöñòÿñíà ðîë îéíàéûð”.
Àçÿðáàéúàíûí ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèéèíèí
ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñè
èñòèãàìÿòèíäÿ
Ùåéäÿð ßëèéåâèí éåðèòäèéè ñèéàñÿòèí
óüóðëàðû ùàçûðêû ìÿðùÿëÿäÿ þçöíöí
ìöñáÿò òÿñèðèíè ýþñòÿðèð. Ìÿùç áó ñèéàñÿòèí ñàéÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí þç ñÿðâÿòëÿðèíÿ ñàùèá îëà áèëìèøäèð. Ìöñòÿãèëëèê ÿëäÿ åäèëäèêäÿí ñîíðà Àçÿðáàéúàíûí õàðèúè þëêÿëÿðëÿ áèðáàøà èãòèñàäè-òèúàðÿò ÿëàãÿëÿðè éàðàíäû. Áó ÿëàãÿëÿðäÿ áàøëûúà èñòèãàìÿòëÿðäÿí áèðè Õÿçÿð äÿíèçèíèí êàðáîùèäðîýåí åùòèéàòëàðûíûí äöíéà áàçàðûíà ÷ûõàðûëìàñû èäè. Íåôòëÿ çÿíýèí îëàí
Õÿçÿð ùþâçÿñèíÿ íÿçàðÿò óüðóíäà þòÿí
ÿñðèí 90-úû èëëÿðèíèí ÿââÿëëÿðèíäÿ ýÿðýèí
ìöáàðèçÿ ýåäèðäè. Áåëÿ áèð øÿðàèòäÿ
Àçÿðáàéúàíûí ìàðàãëàðûíû ãîðóéàí äÿãèã âÿ ïðàãìàòèê ñèéàñÿòèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè îëäóãúà çÿðóðè âÿ âàúèá ìÿñÿëÿ
êèìè ãàðøûäà äàéàíûðäû. Ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí ìöñòÿãèë åíåðæè ñèéàñÿòèíÿ ìàíå îëìàã èñòÿéÿí õàðèúè äàèðÿëÿð ìöõòÿëèô òÿõðèáàòëàð òþðÿäèðäèëÿð.
Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ìÿùàðÿòëè âÿ ÷åâèê ñèéàñÿòè ñàéÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí áöòöí ìàíåÿëÿðè äÿô åäÿðÿê
1994-úö èëèí ñåíòéàáð àéûíäà “ßñðèí ìöãàâèëÿñè” êèìè òàðèõÿ äàõèë îëìóø íåôò
ìöãàâèëÿëÿðèíè èìçàëàéà áèëäè. Áó, òàðèõè
áèð àääûì îëìàãëà, Ùåéäÿð ßëèéåâèí
óüóðëó íåôò ñòðàòåýèéàñûíûí òÿíòÿíÿñè èäè.
Ùÿéàòà êå÷èðèëÿí áó ñòðàòåýèéà íþâáÿòè
èëëÿðäÿ ýåíèø øÿêèëäÿ äàâàì åòäèðèëìèø
âÿ áó ýöí äÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí éåíè øÿðàèòÿ óéüóí îëàðàã ãÿòèééÿòëÿ äàâàì åòäèðèëèð. Ùåéäÿð ßëèéåâ
íåôò ñòðàòåýèéàñûíûí óüóðëàðû ýþç þíöíäÿäèð. Ìÿùç áóíóí íÿòèúÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí áèð-áèðè èëÿ ðÿãàáÿò àïàðàí áåéíÿëõàëã ýöúëÿðèí âÿ íåôò øèðêÿòëÿðèíèí äþéöø ìåéäàíûíà äåéèë, ÿìÿêäàøëûã ìÿðêÿçèíÿ ÷åâðèëìèøäèð. Ñîíðàêû ìÿðùÿëÿäÿ
áèð ÷îõ éåíè ìöãàâèëÿëÿð èìçàëàíìûø âÿ
íåôò ñòðàòåýèéàñûíûí òÿðêèá ùèññÿñè îëàí
Áàêû-Òáèëèñè-Úåéùàí íåôò êÿìÿðè èñòèôàäÿéÿ âåðèëìèø, Àçÿðáàéúàíûí òÿáèè ãàç
åùòèéàòëàðûíûí äöíéà áàçàðûíà ÷ûõàðûëìàñû ö÷öí Áàêû-Òáèëèñè-ßðçóðóì ãàç êÿìÿðè ÷ÿêèëìèø âÿ äèýÿð èíôðàñòðóêòóð ëàéèùÿëÿðè ùÿéàòà êå÷èðèëìèøäèð. Áöòöí áó ëàéèùÿëÿðè ðåàëëàøäûðìàã éåíèúÿ ìöñòÿãèëëèê ÿëäÿ åòìèø Àçÿðáàéúàí ö÷öí î ãÿäÿð
äÿ àñàí ìÿñÿëÿ äåéèëäè. Éàëíûç Ùåéäÿð
ßëèéåâèí áþéöê ñèéàñè òÿúðöáÿñè, óçàãýþðÿí ñèéàñÿòè âÿ ãÿòèééÿòè ñàéÿñèíäÿ
äåéèëÿíëÿðÿ íàèë îëìàã ìöìêöí îëìóøäóð. Öìóììèëëè ëèäåðèí ìöÿééÿí åòäèéè
áàëàíñëàøäûðûëìûø õàðèúè ñèéàñÿò õÿòòèíÿ
ñþéêÿíÿí Àçÿðáàéúàí äþâëÿòè èãòèñàäè
ñàùÿäÿ ãàçàíäûüû íàèëèééÿòëÿðëÿ éàíàøû,
áåéíÿëõàëã àëÿìäÿ Åðìÿíèñòàíûí òÿúàâöçöíö èôøà åòìÿê èñòèãàìÿòèíäÿ ÿùÿìèééÿòëè èðÿëèëÿéèøÿ íàèë îëà áèëäè.
ßëàìÿòäàð ùàëäûð êè, Öìóììèëëè ëèäåð
Ùåéäÿð ßëèéåâèí ìèëëè òÿùëöêÿñèçëèê âÿ
áàëàíñëàøäûðûëìûø õàðèúè ñèéàñÿò õÿòòè
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí óüóðëà äàâàì åòäèðèëèð, îíà éåíè äþâðöí ñöðÿòëÿ äÿéèøÿí êîíéóêòóðàñûíà óéüóí
êîíñòðóêòèâ âÿ êîíñåïòóàë ÿëàâÿëÿð åäèëèð.
Áåëÿ êè, õàðèúè ñèéàñÿò ñàùÿñèíäÿ þòÿí
äþâð ÿðçèíäÿ íÿçÿðÿ ÷àðïàúàã óüóðëàð
ÿëäÿ åäèëìèøäèð. Áàëàíñëàøäûðûëìûø õàðèúè
ñèéàñÿò êóðñó íÿòèúÿñèíäÿ ýåîïîëèòèê áàõûìäàí îëäóãúà ùÿññàñ áþëýÿäÿ éåðëÿøÿí þëêÿìèç íÿèíêè þç ìÿíàôåëÿðèíè
óüóðëà ãîðóéà áèëìèø, ùÿì÷èíèí, ðåýèîíóí ÿí âàúèá þëêÿñèíÿ ÷åâðèëìèøäèð. Õöñóñèëÿ, 2008-úè èëèí àâãóñò àéûíäà áàø
âåðÿí Ýöðúöñòàí - Ðóñèéà ìöíàãèøÿñè
çàìàíû þëêÿìèçèí òóòäóüó äöçýöí âÿ ðàñèîíàë ìþâãå îíóí áåéíÿëõàëã íöôóçóíó äàùà äà àðòûðìûø, ðåýèîíóí ëèäåðè îëäóüó áèð äàùà þç òÿñäèãèíè òàïìûøäûð.
Àçÿðáàéúàíûí àðòàí áåéíÿëõàëã íöôóçó
þëêÿìèçèí ÿí àüûð ïðîáëåìè îëàí Äàüëûã
Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ùÿëëè èñòèãàìÿòèíäÿ àïàðûëàí äàíûøûãëàðäà þçöíö ãàáàðûã øÿêèëäÿ ýþñòÿðèð. Áåëÿ êè, òÿúàâöçêàð
Åðìÿíèñòàí áåéíÿëõàëã àëÿìäÿêè ìþâãåëÿðè ýåòäèêúÿ çÿèôëÿéèð âÿ èøüàë÷û þëêÿ
äöíéà áèðëèéèíèí ãûíàã îáéåêòèíÿ ÷åâðèëìÿêäÿäèð. Àçÿðáàéúàíûí èãòèñàäè òÿðÿããèñè áåéíÿëõàëã ìàëèééÿ ãóðóìëàðûíäà
îíóí ÿùÿìèééÿòèíè âÿ íöôóçóíó õåéëè
éöêñÿëòìèøäèð. Þëêÿìèçèí ÁÌÒ, ÀÒßÒ,
Àâðîïà Øóðàñû, Èñëàì ßìÿêäàøëûã Òÿøêèëàòû, ÌÄÁ âÿ äèýÿð áåéíÿëõàëã âÿ ðåýèîíàë òÿøêèëàòëàðäà ôÿàëèééÿòè äàùà äà
ýåíèøëÿíìèøäèð.
Ýþðöíäöéö êèìè, Öìóììèëëè ëèäåð
Ùåéäÿð ßëèéåâèí äþâëÿò èäàðÿ÷èëèê ìÿêòÿáè Àçÿðáàéúàíû éàõûí òàðèõèìèçèí ÿí
êåøìÿêåøëè ñûíàãëàðûíäàí óüóðëà ÷ûõàðìàãëà éàíàøû, þëêÿìèçèí ïåðñïåêòèâ èíêèøàôûíûí äà òÿìÿë êîíòóðëàðûíû ÿñàñëû
øÿêèëäÿ ìöÿééÿíëÿøäèðèð. ×öíêè Ùåéäÿð
ßëèéåâèí ìöÿééÿí åòäèéè ìèëëè èäåéà
Àçÿðáàéúàí äþâëÿò÷èëèéèíèí ÿñàñëàðûäûð.
Áó ìèëëè èäåéà ÿòðàôûíäà Àçÿðáàéúàí
õàëãû ýÿëÿúÿéÿ äîüðó ýåäèð, èíêèøàô åäèð.
Ìèëëè èäåéà Àçÿðáàéúàí õàëãû ö÷öí äàèìèäèð âÿ Àçÿðáàéúàíûí äàõèëè âÿ õàðèúè
ñèéàñÿòèíè ìöÿééÿíëÿøäèðìÿê, èãòèñàäè
èíêèøàôûíû òÿìèí åòìÿê áàõûìûíäàí îëäóãúà âàúèáäèð.
Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ìöÿééÿí
åòäèéè ìèëëè èäåéàíû ùÿéàòà êå÷èðìÿéÿ âÿ
ãîðóìàüà ãàäèð ñèéàñè ëèäåð - Ïðåçèäåíò
Èëùàì ßëèéåâ âÿ Îíó äÿñòÿêëÿéÿí Àçÿðáàéúàí õàëãû âàðäûð.
Åëìàð ÃÀÑÛÌÎÂ,
Àëè Íåôò Ìÿêòÿáèíèí ðåêòîðó
ÉÀÏ Ñèéàñè Øóðàñûíûí öçâö
5
www.yeniazerbaycan.com
26 àïðåë 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 072 (4231)
Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí òèìñàëûíäà èäåàë ãàäûí
âÿ ÿñë Àçÿðáàéúàí õàíûìû îáðàçû úàíëàíûð
Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû, ÀÌÅÀ-íûí
Øÿðãøöíàñëûã Èíñòèòóòóíóí äèðåêòîðó
Ýþâùÿð Áàõøÿëèéåâà www.yaï.org.az
ñàéòûíà ìöñàùèáÿ âåðèá:
- Ýþâùÿð õàíûì, àïðåëèí 28-äÿ
ýþðêÿìëè îôòàëìîëîã àëèì, àêàäåìèê Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí àíàäàí îëìàñûíûí 91-úè èëäþíöìö òàìàì îëóð. Áó ìöíàñèáÿòëÿ ìöõòÿëèô òÿäáèðëÿð êå÷èðèëèð. Çÿðèôÿ õàíûì
ßëèéåâà ìåùðèáàí àíà, ýþçÿë, ñàäÿ èíñàí, åéíè çàìàíäà, ýþðêÿìëè
àëèì êèìè õàòûðëàíûð...
- Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí òèìñàëûíäà
þíúÿ èäåàë ãàäûí âÿ ÿñë Àçÿðáàéúàí õàíûìû îáðàçû úàíëàíûð. Ùåñàá åäèðÿì êè,
Çÿðèôÿ ßëèéåâàíûí áó îáðàçû, ñèìàñû,
êå÷äèéè ùÿéàò éîëó áèçèì ýÿíú õàíûìëàðûìûçûí ùÿéàòûíûí ôîðìàëàøìàñû áàõûìûíäàí ïàðëàã íöìóíÿäèð. Áóíà ýþðÿ äÿ,
îíóí øÿõñèééÿòè, ùÿéàòû, êå÷äèéè éîë äàùà
ýåíèø òÿáëèü îëóíìàëûäûð êè, áóýöíêö õàíûìëàðûìûç íöìóíÿ ýþòöðñöíëÿð. Ùÿãèãÿòÿí äÿ, Çÿðèôÿ õàíûì äàâðàíûøû, ùÿéàò
òÿðçè, èíñàíëàðëà ðÿôòàðû, þâëàäëàðûíà âåðäèéè òÿðáèéÿ, ùÿêèì êèìè õÿñòÿëÿðÿ ìöíàñèáÿòè áàõûìûíäàí èíñàíëûüûí ïàðëàã ñèìàñû êèìè äÿéÿðëÿíäèðèëìÿëèäèð.
Çÿðèôÿ ßëèéåâà Àçÿðáàéúàí òèáá åëìèíèí èíêèøàôûíà áþéöê òþùôÿëÿð âåðÿí àêàäåìèêëÿðèìèçäÿí îëóá. Áó ýöí îíóí éåòèøäèðäèéè êàäðëàð äà èíñàíëàðà ñàüëàìëûã
áÿõø åäèð. Áöòöí áóíëàðëà éàíàøû, Çÿðèôÿ
õàíûì ãàéüûêåø àíà, ôÿäàêàð âÿ ñÿäàãÿòëè ùÿéàò éîëäàøû êèìè äÿ ãàäûíëàð ö÷öí
íöìóíÿäèð. Ùåéäÿð ßëèéåâ êèìè áþéöê
øÿõñèééÿòèí ùÿéàò éîëäàøû îëìàã åëÿ äÿ
àñàí ìÿñÿëÿ äåéèëäè. Ìÿñÿë âàð, ùÿð áèð
ýöúëö êèøèíèí àðõàñûíäà ýöúëö ãàäûí äàéàíûð. Çÿðèôÿ õàíûì äà àèëÿäÿ Öìóììèëëè ëèäåðèìèç Ùåéäÿð ßëèéåâèí ýöúëö äàéàüû îëóá. Åéíè çàìàíäà, îíëàðûí àðàñûíäà
áþéöê, ñàô ìÿùÿááÿò éàøàíûá. Áó áàðÿäÿ Óëó þíäÿðèìèç Þçöíöí õàòèðÿëÿðèíäÿ
äÿ äàíûøûðäû êè, ùå÷ áèð ÷ÿòèíëèê Çÿðèôÿ
ßëèéåâà èëÿ îëàí ìÿùÿááÿòèíÿ ìàíå îëà
áèëìÿéèá. Áèç Öìóììèëëè ëèäåðèìèç Ùåéäÿð ßëèéåâèí íåúÿ ïîëàä èðàäÿëè øÿõñ îëäóüóíó éàõøû áèëèðèê. Àììà Î, òÿêúÿ Çÿðèôÿ õàíûìûí ìÿçàðû þíöíäÿ êþâðÿëìèøäè.
ßëáÿòòÿ êè, áó, Çÿðèôÿ õàíûìûí Ùåéäÿð
ßëèéåâèí ùÿéàòûíäàêû ðîëóíäàí èðÿëè ýÿëèð.
Öìóìèééÿòëÿ, Çÿðèôÿ
ßëèéåâàíû âÿ àèëÿñèíè
øÿõñÿí òàíûéàí ùÿð áèð
êÿñ îíóí ùàããûíäà õîø,
ìöñáÿò ôèêèðëÿð áèëäèðèðëÿð.
Áóíóíëà ÿëàãÿäàð áÿçè
õàòèðÿëÿðèìè áþëöøìÿê èñòÿéèðÿì. 1970-úè èëëÿðäÿ
Àçÿðáàéúàíûí ðàáèòÿ íàçèðè îëàí Ùöñåéí Ðÿñóëáÿéîâ (Ù.Ðÿñóëáÿéîâ
ùÿì äÿ ýåíåðàë èäè)
àòàìëà äîñò èäè. Ù.Ðÿñóëáÿéîâóí ãûçû Çÿðèôÿ õàíûìûí ãàðäàøû Úÿìèë ßëèéåâèí ùÿéàò éîëäàøûäûð.
Áó ãîùóìëóã ÿëàãÿëÿðèíÿ ýþðÿ îíëàðûí àèëÿâè
ýåäèø-ýÿëèøè âàð èäè. Ìÿí
Ù.Ðÿñóëáÿéîâäàí
äà
Çÿðèôÿ ßëèéåâàíûí ðåñïóáëèêàíûí áèðèíúè øÿõñèíèí ùÿéàò éîëäàøû îëìàñûíà áàõìàéàðàã, íåúÿ
ñàäÿ èíñàí îëäóüóíó
åøèòìèøäèì. Î äàíûøûðäû
êè, Çÿðèôÿ õàíûì èøäÿí
åâÿ ýÿëÿíäÿ þçö ìÿòáÿõÿ êå÷ÿð, éåìÿêëÿð áèøèðÿð, àèëÿíèí ñöôðÿñèíè øÿõñÿí ùàçûðëàéàðäû. Ãåéä åäèðäè êè,
Çÿðèôÿ õàíûì ÷îõ ìÿäÿíè, çèéàëû, ãàéüûêåø âÿ ñàäÿ èíñàíäûð. Åéíè çàìàíäà, áó
úöð éöêñÿê àëèúÿíàáëûã Çÿðèôÿ õàíûìûí
ãàðäàøëàðû Òàìåðëàí âÿ Úÿìèë ßëèéåâëÿðäÿ äÿ âàð. ×öíêè áó èíñàíëàð éöêñÿê ìÿäÿíè ìöùèòäÿ áþéöéöá âÿ éàøàéûáëàð.
- Áèð àíà êèìè Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàäà îëàí õöñóñèééÿòëÿð ùàããûíäà
íÿ äåéèðäèíèç?
- Çÿðèôÿ ßëèéåâà áèð àíà êèìè ýþçÿë
èíñàí èäè. Î, àèëÿäÿ èêè þâëàä áþéöäöá,
îíëàðà éöêñÿê òÿðáèéÿ âåðèá, Âÿòÿíÿ ëàéèãëè þâëàäëàð êèìè éåòèøäèðèá. Áó ýöí þëêÿìèçÿ ðÿùáÿðëèê åäÿí Ïðåçèäåíò Èëùàì
ßëèéåâ Çÿðèôÿ õàíûìûí þâëàäûäûð, àèëÿäÿ
îíäàí àíà òÿðáèéÿñè àëûá.
Åéíè çàìàíäà, áó àèëÿíèí äèýÿð þâëàäû îëàí Ñåâèë õàíûìëà ìÿí òÿëÿáÿ éîëäàøû îëìóøàì, îíóíëà áåø èë áèð ãðóïäà àëè
òÿùñèë àëìûøûã. Áó èëëÿð ÿðçèíäÿ ìÿí Ñåâèë
õàíûìäà åëÿ õöñóñèééÿòëÿð ìöøàùèäÿ åòäèì êè, áóíëàðûí ùàìûñû àèëÿäÿí, àíàíûí
âåðäèéè òÿðáèéÿäÿí èðÿëè ýÿëèðäè. Èëê íþâáÿäÿ, îíäà äÿðèí ìèëëèëèê âàð èäè, Çÿðèôÿ ßëèéåâà ãûçûíû äà ÿñë àçÿðáàéúàíëû õàíûìû
êèìè áþéöòìöøäö. Îõóäóüóìóç ãðóïäà
Ñåâèë õàíûì þçöíöí ìèëëèëèéè, ñàäÿëèéè,
äàâðàíûøû, ìèëëè àäÿò-ÿíÿíÿëÿðèìèçÿ äèããÿò âÿ ùþðìÿòè èëÿ ùàìûäàí ôÿðãëÿíèðäè.
Ìÿí áàøà äöøöðäöì êè, áóíëàðûí ùàìûñû
àèëÿäÿí ýÿëÿí ìÿñÿëÿëÿðäèð. Ñåâèë õàíûì
èíñàíëàðà, î úöìëÿäÿí, ÿòðàôûíà, òÿëÿáÿ
éîëäàøëàðûíà ãàðøû äèããÿòúèë âÿ ãàéüûêåø
èäè. Ìÿñÿëÿí, áèð ùàäèñÿíè äàíûøûì. Áèçèì ãðóïäà áèð ãûç îõóéóðäó, óøàã èêÿí
àíàñûíû èòèðìèøäè. Òÿùñèë àëäûüû âàõò èñÿ
àòàñû äà äöíéàñûíû äÿéèøäè. Àèëÿäÿ èêè
áàúû èäèëÿð, êè÷èê áàúûñû ùÿëÿ îðòà ìÿêòÿáäÿ îõóéóðäó. Êèìñÿñèç ãûç èäè, îíëàðà
ñàùèá ÷ûõàí ãîùóì-ÿãðàáàñû äà éîõ èäè
êè, àòàñûíûí äÿôíèíè òÿøêèë åòñèí. Ãðóï
öçâëÿðè éûüûøàðàã êþìÿêëÿøäèê, îíóí àòàñûíûí äÿôíèíè âÿ áàøãà ìÿñÿëÿëÿðè ùÿëë åòäèê. Áó ùàäèñÿäÿí áèð íå÷ÿ ýöí ñîíðà
Ñåâèë õàíûì ùÿìèí ãûçà éàõûíëàøàðàã íÿ
êþìÿéÿ åùòèéàúû îëñà, îíà éàðäûì åòìÿéÿ ùàçûð îëäóüóíó äåäè. ßëáÿòòÿ êè, áóíó
ùÿð êÿñ åòìÿçäè. Àììà Ñåâèë õàíûìûí
àèëÿäÿ àëäûüû òÿðáèéÿíèí íÿòèúÿñè èäè êè,
åùòèéàúû îëàí èíñàíà þç òÿøÿááöñö èëÿ
êþìÿê åòäè. Áèð ñþçëÿ, Ñåâèë ßëèéåâà îáéåêòèâ, òÿâàçþêàð âÿ ÷àëûøãàí èíñàí èäè.
Áöòöí áóíëàð èñÿ àèëÿäÿ àíà âÿ àòàíûí
âåðäèéè òÿðáèéÿäÿí, þéöä-íÿñèùÿòäÿí èðÿëè ýÿëèðäè.
- Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí îôòàëìîëîýèéà åëìèíèí èíêèøàôûíäàêû áþéöê õèäìÿòëÿðè âàð. Îíóí åëìè ôÿàëèééÿòè úÿìèééÿòèìèçÿ ùàíñû òþùôÿëÿð âåðèá?
- Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí Àçÿðáàéúàíäà îôòàëìîëîýèéà åëìèíèí èíêèøàôûíäà
õèäìÿòëÿðè îëäóãúà áþéöêäöð. Àëèì, ïåäàãîã, ãàéüûêåø, áèëèêëè ùÿêèì, ùÿì÷èíèí, ýþçÿë èíñàí îëàí Çÿðèôÿ õàíûì ìèëëè
ñÿùèééÿìèçèí èíêèøàôûíäà ìöêÿììÿë áèëèéÿ âÿ áàúàðûüà ìàëèê îôòàëìîëîãëàðûí âÿ
öìóìèééÿòëÿ, òèáá èø÷èëÿðèíèí ùàçûðëàíìàñûíäà áþéöê ÿìÿê ñÿðô åäèá. Îíóí
ÿçèç õàòèðÿñè ðåñïóáëèêàìûçäà âÿ Àçÿðáàéúàíûí ñÿðùÿäëÿðèíäÿí ÷îõ-÷îõ óçàãëàðäà, ñÿùèééÿ, åëì ñàùÿñèíäÿ ÷àëûøàí
ùÿð áèð èíñàíûí ãÿëáèíäÿ éàøàìàãäàäûð.
Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí ÷îõ ìöñáÿò àóðàñû âàð èäè. Ñÿùèééÿ òàðèõèìèçäÿ ìöñòÿñíà éåðè îëàí Çÿðèôÿ õàíûìûí îôòàëìîëîýèéà ñàùÿñèíäÿ ýåíèø åëìè àõòàðûøëàðû âÿ
òÿäãèãàòëàðû îëóá. Î, òèáá åëìèíäÿ, òÿúðöáè ñÿùèééÿäÿ ñîí äÿðÿúÿ ÿùÿìèééÿòëè
ÿñÿðëÿð éàçûá.
Èëëÿð áîéó àïàðäûüû ìöøàùèäÿëÿðèí,
êëèíèê òÿäãèãàòëàðûí âÿ òÿúðöáÿëÿðèí íÿòèúÿëÿðè Çÿðèôÿ õàíûìûí äöíéàäà ÿí ìÿøùóð îôòàëìîëîýèéà ìÿðêÿçëÿðèíèí áèðèíäÿ Ù.Ùåëìãîëòñ àäûíà Ìîñêâà Ýþç Õÿñòÿëèêëÿðè Åëìè Òÿäãèãàò Èíñòèòóòóíäà ìöäàôèÿ åòäèéè “Àçÿðáàéúàíûí áèð ñûðà êèìéà
ìöÿññèñÿëÿðè èø÷èëÿðèíèí ýþðìÿ îðãàíûíûí
âÿçèééÿòè” àäëû äîêòîðëóã äèññåðòàñèéàñûíûí ÿñàñûíû òÿøêèë åäèá. 1977-úè èëäÿ Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàéà òèáá åëìëÿðè äîêòîðó
äÿðÿúÿñè âåðèëèá.
Ãåéä åòäèéèì êèìè, Çÿðèôÿ õàíûì
ßëèéåâàíûí Àçÿðáàéúàíäà îôòàëìîëîýèéà åëìèíèí èíêèøàôûíäà ìöñòÿñíà õèäìÿòëÿðè âàð. Î, âàõòèëÿ Àçÿðáàéúàíäà
ýåíèø éàéûëìûø òðàõîìàíûí, äöíéà òÿúðöáÿñèíäÿ áèðèíúèëÿð ñûðàñûíäà ïåøÿ, õöñóñèëÿ êèìéà âÿ åëåêòðîí ñÿíàéåëÿðèíäÿ
ïåøÿ ôÿàëèééÿòè èëÿ áàüëû ýþç õÿñòÿëèêëÿðèíèí þéðÿíèëìÿñè, ïðîôèëàêòèêàñû âÿ ìöàëèúÿñèíÿ, ùàáåëÿ îôòàëìîëîýèéàíûí ìöàñèð
ïðîáëåìëÿðèíÿ äàèð áèð ÷îõ ñàíáàëëû òÿäãèãàòëàðûí, î úöìëÿäÿí, “Òåðàïåâòèê îôòàëìîëîýèéà”,
“Èðèäîäèàãíîñòèêàíûí
ÿñàñëàðû” êèìè íàäèð åëìè ÿñÿðëÿðèí ìöÿëëèôëÿðèíäÿí áèðè, 12 ìîíîãðàôèéà, äÿðñëèê âÿ äÿðñ âÿñàèòèíèí, 150-éÿ éàõûí åëìè
èøèí, 1 èõòèðà âÿ 12 ñÿìÿðÿëÿøäèðèúè òÿêëèôèí ìöÿëëèôèäèð.
Õöñóñè âóðüóëàìàã ëàçûìäûð êè, Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâà éöêñÿê èõòèñàñëû êàäðëàðûí ùàçûðëàíìàñûíà äà áþéöê ÿìÿê ñÿðô
åäèá. Öìóìèééÿòëÿ, åëì ñàùÿñèíäÿ ýþñòÿðäèéè õèäìÿòëÿðèí íÿòèúÿñè èäè êè, 1981úè èëäÿ Çÿðèôÿ ßëèéåâà îôòàëìîëîýèéà àëÿìèíäÿ ÿí éöêñÿê ìöêàôàòà - ÑÑÐÈ Òèáá
Åëìëÿðè Àêàäåìèéàñûíûí àêàäåìèê Ì.È.
Àâåðáàõ àäûíà ìöêàôàòûíà ëàéèã ýþðöëäö.
Åéíè çàìàíäà, Çÿðèôÿ õàíûì ùÿìèí ìöêàôàòà ëàéèã ýþðöëÿí èëê ãàäûí îëóá.
Çÿðèôÿ õàíûìûí åëìè òÿäãèãàòëàðû éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ îëìàãëà áÿðàáÿð, îíëàðûí
ñîñèàë ÿùÿìèééÿòè äÿ îëäóãúà áþéöê èäè.
Îíóí áó ñàùÿäÿ õèäìÿòëÿðè, ôÿàëèééÿòè
ãèéìÿòëÿíäèðèëäè âÿ Àçÿðáàéúàí Åëìëÿð
Àêàäåìèéàñûíûí àêàäåìèêè ñå÷èëäè. Õöñóñè âóðüóëàìàã èñòÿéèðÿì êè, áó ýöí äÿ
Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí òÿäãèãàòëàðûíäàí òèáá åëìèíäÿ ýåíèø èñòèôàäÿ îëóíóð.
ÉÀÏ Íÿðèìàíîâ ðàéîí òÿøêèëàòûíäà àêàäåìèê Çÿðèôÿ ßëèéåâàíûí
àíàäàí îëìàñûíûí 91-úè èëäþíöìö ìöíàñèáÿòèëÿ òÿäáèð êå÷èðèëèá
Äöíÿí Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû
(ÉÀÏ) Íÿðèìàíîâ ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Ãàäûíëàð Øóðàñû ýþðêÿìëè îôòàëìîëîã àëèì,
àêàäåìèê Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí àíàäàí îëìàñûíûí 91-úè èëäþíöìö ìöíàñèáÿòèëÿ òÿäáèð êå÷èðèá. Òÿäáèðè ýèðèø ñþçö
èëÿ à÷àí ÉÀÏ Íÿðèìàíîâ ðàéîí òÿøêèëàòû
Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ñÿäðè Ìÿùÿááÿò Èáðàùèìîâà Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí ýþçÿë
àíà, âÿôàëû þìöð-ýöí éîëäàøû, èíòåëëåêòóàë êåéôèééÿòëÿðè þçöíäÿ áèðëÿøäèðÿí äÿéÿðëè çèéàëû, äöíéà òèáá åëìèíÿ ÿâÿçîëóíìàç òþùôÿëÿð âåðìèø áþéöê îôòàëìîëîã
àëèì îëäóüóíó áèëäèðèá. Îíóí ñþçëÿðèíÿ
ýþðÿ, Çÿðèôÿ õàíûìûí ùÿéàòû, åëìè âÿ éàðàäûúûëûã ôÿàëèééÿòè èëÿ äàùà éàõûíäàí òàíûø îëäóãúà, ùàããûíäà õàòèðÿëÿðè îõóäóãúà éàääàøûìûçäà Óëó Òàíðûíûí áó ÿí
éöêñÿê ìÿíÿâè õöñóñèééÿòëÿðè áÿõø åòäèéè áþéöê èíñàíûí îáðàçû úàíëàíûð, ýþçëÿðèìèç þíöíäÿ îíóí ïîðòðåòè éàðàíûð: “Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâà åëÿ èíñàí èäè êè, áèð
äÿôÿ öíñèééÿòäÿ îëàíëàð îíó þìðö áîéó óíóäà áèëìèðäèëÿð. Áó áþéöê øÿõñèééÿò åëÿ èëê àíäàí îíóíëà öíñèééÿòäÿ îëàíëàðûí éàääàøûíäà éöêñÿê âÿòÿíäàøëûã, ùóìàíèçì âÿ öðÿê ñàôëûüûíûí ìöúÿññÿìÿñè êèìè ÿáÿäè ãàëûðäû.
Îíóí èíñàíëàðà ìÿùÿááÿòè ãåéðè-àäè
äÿðÿúÿäÿ ùöäóäñóç èäè. Çÿðèôÿ õàíûì
ìöàñèð, ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí ìåìàðû âÿ ãóðóúóñó, áöòöí ìÿíàëû þìðöíö Âÿòÿíèíèí âÿ õàëãûíûí òÿðÿããèñèíÿ ùÿñð åòìèø äàùè øÿõñèééÿòèí
- Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí âÿôàëû þìöð-ýöí éîëäàøû, ñÿäàãÿòëè äîñ-
òó âÿ åòèáàðëû ñèëàùäàøû îëóá”.
Òÿäáèðäÿ, ùÿì÷èíèí, ìèëëÿò âÿêèëëÿðè
Æàëÿ ßëèéåâà, Êàìèëÿ ßëèéåâà âÿ Ñåâèíú
Ùöñåéíîâà ÷ûõûø åäèáëÿð.
Òîïëàíòûäà ÷ûõûø åäÿí ïàðòèéàíûí
ýÿíú öçâö Íÿðìèíÿ Éóíóñîâà Çÿðèôÿ
ßëèéåâàíûí ùÿéàòûíûí ýÿíú õàíûìëàð
ö÷öí íöìóíÿ îëäóüóíó áèëäèðèá.
ÉÀÏ Íÿðèìàíîâ ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ñÿäð ìöàâèíè Ìÿùáóáÿ
Ìÿììÿäîâà äà ÷ûõûøûíäà àêàäåìèê
Çÿðèôÿ ßëèéåâàíûí êå÷äèéè çÿíýèí ùÿéàò
éîëó áàðÿäÿ ôèêèðëÿðèíè áèëäèðèá.
Ãåéä åäÿê êè, òÿäáèðäÿ, ùÿì÷èíèí,
àêàäåìèê Çÿðèôÿ ßëèéåâàíûí ùÿéàò éîëóíó ÿêñ åòäèðÿí ôîòî ñëàéä âÿ ôèëì íöìàéèø åòäèðèëèá.
Íàðäàð ÁÀÉÐÀÌËÛ
Áèð çèéàëû þìðöíöí ìàíèôåñòè...
Àïðåëèí 26-äà áþéöê ïåäàãîã, àëèì, èñòåäàäëû éàçû÷û, õåéèðõàù èíñàí,
ÿñë âÿòÿíäàø Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâèí àíàäàí îëìàñûíäàí 106 èë þòöð
Íÿ ãÿäÿð êè, éåð öçöíäÿ õåéèðõàù, ÿìÿëèñàëåù èíñàíëàð, ìèëëÿòèíèí
èøûãëû ñàáàùû íàìèíÿ þìðöíö øàì êèìè ÿðèäÿí àëèìëÿð, çèéàëûëàð âàð, î äàèì õàòûðëàíàðàã, éàä åäèëÿúÿê.
Áþéöê çÿùìÿòè, ïàðëàã èñòåäàäû,
ùÿìèøÿ öðÿéèíäÿ ýÿçäèðäèéè ìÿðùÿìÿò âÿ õåéèðõàùëûã ùèññè îíó äàèì
éöêñÿêëÿðÿ ñÿñëÿéèá. Ùàíñû âÿçèôÿíè
èúðà åòìÿñèíäÿí àñûëû îëìàéàðàã
îíóí ìÿðàìû, ìÿãñÿäè, àìàëû áöòöíëöêäÿ ìÿíñóá îëäóüó ìèëëÿòÿ õèäìÿò åòìÿêëÿ êå÷èá.
ÕÕ ÿñð Àçÿðáàéúàí åëìèíèí, ÿäÿáèééàòûíûí, òÿùñèëèíèí èíêèøàôûíäà ìèñèëñèç õèäìÿòëÿð ýþñòÿðìèø õåéèðõàù
èíñàí, ýþðêÿìëè éàçû÷û, áþéöê àëèì
Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâ ìÿùç áåëÿ íóðëó
øÿõñèééÿòëÿðäÿí áèðè êèìè õàëãûìûçûí
éàääàøûíäà þçöíÿ ÿáÿäèéàøàðëûã ãàçàíûá.
Ìèð Úÿëàë ßëè îüëó Ïàøàéåâ 1908úè èë àïðåëèí 26-äà Úÿíóáè Àçÿðáàéúàíûí ßðäÿáèë âèëàéÿòèíäÿ éîõñóë
êÿíäëè àèëÿñèíäÿ äöíéàéà ýþç à÷ûá.
Êè÷èê éàøëàðûíäà àòàñû Ýÿíúÿéÿ êþ÷äöéöíäÿí óøàãëûüûíû áóðàäà êå÷èðèá.
Ìèð Úÿëàë 10 éàøûíäà èêÿí àòàñû âÿôàò
åäèá, î, áþéöê ãàðäàøûíûí ùèìàéÿñèíäÿ éàøàéûá.
ßçàáëû þìöð ãèñìÿòè äöíéàéà
ýÿëäèéè èëê èëëÿðäÿí îíó èçëÿìÿéÿ áàøëàñà äà, Óëó Òàíðûíûí ìÿðùÿìÿòè ñàéÿñèíäÿ Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâ ÷îõ ÷ÿòèíëèêëÿðÿ ñèíÿ ýÿðÿðÿê, þç éîëó èëÿ
èíàäëà, èíàìëà èðÿëèëÿéèá. Î, 19181919-úó èëëÿðäÿ Õåéðèééÿ Úÿìèééÿòèíèí êþìÿéè èëÿ èáòèäàè òÿùñèë àëûá âÿ
Àçÿðáàéúàíäà ñîâåò ùàêèìèééÿòè ãóðóëäóãäàí ñîíðà Ýÿíúÿ Äàðöëìöÿëëèìëèéèíÿ äàõèë îëóá. Òÿëÿáÿ òÿøêèëàòûíûí, ñîíðà èñÿ øÿùÿð òÿëÿáÿ ùÿìêàðëàð òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè ñå÷èëèá.
Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâ Êàçàí Øÿðã
Ïåäàãîæè Èíñòèòóòóíóí ÿäÿáèééàò øþáÿñèíäÿ, Àçÿðáàéúàí ÑÑÐ Åëìëÿð
Àêàäåìèéàñûíûí àñïèðàíòóðàñûíäà
òÿùñèëèíè äàâàì åòäèðìÿêëÿ éàíàøû,
ìöÿëëèìëèê åäèá âÿ ìèëëÿòèíèí þâëàäëàðûíà õàëãûíûí ÿäÿáèééàòûíû, ìÿäÿíèééÿòèíè, çÿíýèí êå÷ìèøèíè ìÿíèìñÿäèá. Áó ìÿíàäà Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâèí ÕÕ ÿñð Àçÿðáàéúàí åëìèíèí,
ÿäÿáèééàòûíûí, òÿùñèëèíèí èíêèøàôûíäàêû õèäìÿòëÿðè ìèñèëñèçäèð.
Éàçû÷û êèìè 1928-úè èëäÿ ÿäÿáèééàòà ýÿëÿí Ìèð Úÿëàë, åëÿ ùÿìèí èëäÿ
äÿ èëê òÿäãèãàò ÿñÿðèíè éàçûá. Ñþçöí
ýöúöíÿ ýöâÿíèá, îíóí áþéöêëöéöíÿ
áàø ÿéÿí ñÿíÿòêàðûí êþíöëëÿðÿ éàíüû
ñàëìûø “Áèð ýÿíúèí ìàíèôåñòè” ÿñÿðè,
çÿìàíÿíèí ýöçýöñö îëàí ùåêàéÿëÿðè
êëàññèê áÿäèè íöìóíÿëÿð êèìè ÿäÿáèééàò òàðèõèìèçèí ñÿùèôÿëÿðèíäÿ ìöÿëëèôèíÿ ÿáÿäèéàøàðëûã ãàçàíäûðûá.
Îíóí áþéöê çÿùìÿòèíèí áÿùðÿñè
îëàí “Ôöçóëè ñÿíÿòêàðëûüû”, “ÕÕ ÿñð
Àçÿðáàéúàí ÿäÿáèééàòû”, “Àçÿðáàéúàíäà ÿäÿáè ìÿêòÿáëÿð (19051917)”, “ßäÿáèééàòøöíàñëûüûí ÿñàñëàðû” êèìè ôóíäàìåíòàë ÿñÿðëÿðè ÿäÿáèééàòøöíàñëûã åëìèíèí ãèéìÿòëè
ìÿíáÿëÿðèíäÿíäèð.
Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíèí (èíäèêè Áàêû Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòè)
ñåâèìëè ìöÿëëèìè, íöôóçëó ïðîôåññîðó
êèìè õàòèðÿëÿðäÿ äàèì éàøàéàí Ìèð
Úÿëàë Ïàøàéåâ ùÿãèãÿò, äöçëöê, ñÿìèìèééÿò àøèãè, àèëÿñèíè, þâëàäëàðûíû
ñåâÿí, ãîðóéàí øÿõñèééÿò îëóá.
Îíóí áó êÿëàìû èíäè äÿ äèëëÿð ÿçáÿðèäèð: “Ùÿéàòûìäà éàðàòäûüûì ÿí
áþéöê ÿñÿð àèëÿìäèð”.
ÕÕ ÿñðèí 20-30-úó èëëÿðèíäÿ ÿäÿáè
àëÿìäÿ ÿââÿëúÿ øåèð, ñîíðà èñÿ î÷åðê
âÿ ùåêàéÿëÿðè èëÿ ýþðöíÿí Ìèð Úÿëàë
àç ñîíðà èñòåäàäëû âÿ îðèæèíàë éàðàäûúûëûã öñëóáó îëàí éàçû÷û êèìè òàíûíûá.
Ñÿìÿä Âóðüóí, Ñöëåéìàí Ðÿùèìîâ,
Ñöëåéìàí Ðöñòÿì, Ìåùäè Ùöñåéí
êèìè ýþðêÿìëè ñþç óñòàäëàðû èëÿ áèð
äþâðäÿ éàøàéàí Ìèð Úÿëàë þç éàçû öñëóáó èëÿ ùÿìêàðëàðûíäàí ôÿðãëÿíÿðÿê
Àçÿðáàéúàí ÿäÿáèééàòûíà éåíè íÿôÿñ
ýÿòèðèá. ÕÕ ÿñð Àçÿðáàéúàí ÿäÿáèééàòûíûí áèð ñûðà íàèëèééÿòëÿðè áèëàâàñèòÿ
Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâèí àäû èëÿ áàüëûäûð.
Î, ÿäÿáè-áÿäèè, èúòèìàè-ôÿëñÿôè éàðàäûúûëûüû èëÿ ÿäÿáèééàòûìûçäà ÿñàñëû äþíöø éàðàäàí ìöòÿôÿêêèð éàçû÷ûëàðäàí
áèðè îëóá. ßëëè èëëèê éàðàäûúûëûã ôÿàëèééÿòèíäÿ î, ýþðêÿìëè íàñèð êèìè Àçÿðáàéúàí ÿäÿáèééàòû òàðèõèíäÿ þç ëàéèãëè âÿ
øÿðÿôëè éåðèíè òóòóá.
Ãÿòè ÿìèíëèêëÿ äåéÿ áèëÿðèê êè, òÿêúÿ “Áèð ýÿíúèí ìàíèôåñòè” ÿñÿðèíÿ ýþðÿ Ìèð Úÿëàë êëàññèê ñÿíÿòêàðëàð ñûðàñûíäà äàéàíìàã ùàããûíû ãàçàíûá.
Áó ÿñÿð ÷àïäàí ÷ûõàíäà îíóí ùå÷
30 éàøû éîõ èäè. 1928-úè èëäÿ ìÿòáóàòäà èëê øåèðëÿðè (“Äÿíèçèí úèíàéÿòè”,
“Àíàíûí âÿñèééÿòè”, “Ìöõáèð”) ÷àï
îëóíóá. Ëàêèí î, áóíäàí ñîíðà, äàùà
äîüðóñó, 1930-úó èëäÿí åòèáàðÿí ùåêàéÿëÿð éàçûá. Î äþâðöí “Øÿðã ãàäûíû”, “Ýÿíú èø÷è”, “Èíãèëàá âÿ ìÿäÿíèééÿò”, “ßäÿáèééàò ãÿçåòè” êèìè íöôóçëó
íÿøðëÿðèíäÿ “Äîêòîð Úèíàéÿòîâ”, “Èôøà”, “Ìÿðêÿç àäàìû”, “Íàõÿëÿô”,
“Áîñòàí îüðóñó”, “Ãöäðÿò íöìàéèøè”,
“Èñòèôàäÿ”, “Äÿçýàù ãûçû”, “Ùåéðÿò” âÿ
äèýÿð ùåêàéÿëÿðèíè ÷àï åòäèðèá. 1932úè èëäÿ “Ñàüëàì éîëëàðäà”, 1935-úè èëäÿ “Áîé” àäëû èëê î÷åðêëÿð âÿ íîâåëëàëàð êèòàáëàðû èøûã öçö ýþðöá.
Ìèð Úÿëàëûí áöòþâëöêäÿ éàðàäûúûëûã
äöíéàñû èëÿ òàíûøëûãäàí ñîíðà áåëÿ
ãÿíàÿòÿ ýÿëìÿê îëóð êè, ùÿéàòè ìÿñÿëÿëÿðè, ìèëëè ôîëêëîðóí, õàëã òÿôÿêêöðöíöí èøûüûíû, ìèëëè ìÿíÿâè äÿéÿðëÿðèí
êëàññèê ÿíÿíÿëÿðÿ óéüóí èíêèøàôûíû
âÿ áó èñòèãàìÿòäÿ éàðàíàí ïðîáëåìëÿðè, õàëã ùÿéàòûíûí ðåàë ýþðöíòöñöíö
íÿñð äèëèíäÿ àéäûí, ãàáàðûã øÿêèëäÿ
âåðìÿê ìöìêöíäöð. Íåúÿ êè, Ñàáèðè
îõóéàíäà øåèðèí, Ìèðçÿ Úÿëèëè îõóéàíäà ñàòèðà âÿ éóìîðóí ýöúöíö äóéóðñàí, Ìèð Úÿëàë ùåêàéÿëÿðèíè îõóéàíäà äà åéíè ùèññëÿðè êå÷èðèðñÿí.
Ìèð Úÿëàëûí èëê èðèùÿúìëè ÿñÿðè “Äèðèëÿí àäàì” ðîìàíû 1935-úè èëäÿ
àéðûúà êèòàá êèìè íÿøð îëóíóá. Ùÿëÿ
éàðûì ÿñð áóíäàí ÿââÿë àêàäåìèê
Ìÿììÿä Àðèô éàçûá: “Ìèð Úÿëàë “Äèðèëÿí àäàì”ëà äèããÿòëè áèð ðåàëèñò
éàçû÷û îëäóüóíó ýþñòÿðìèøäèð”.
Èëê äÿôÿ 1937-39-úó èëëÿðäÿ ùèññÿùèññÿ “Ðåâîëéóñèéà âÿ êóëòóðà” æóðíàëûíäà íÿøð îëóíàí “Áèð ýÿíúèí ìàíèôåñòè” èñÿ éàçû÷ûíûí ùÿéàòûíäà áþéöê áèð äþíöø éàðàäûá, ÿäÿáè çèðâÿéÿ
àïàðàí éîëóíà úûüûð à÷ûá âÿ ìöÿëëèôÿ
áþéöê îõóúó àóäèòîðèéàñû ãàçàíäûðûá. 1940-úû èëäÿ “Óøàãýÿíúíÿøð”äÿ
êèòàá ùàëûíäà êöòëÿâè òèðàæëà áóðàõûëàí
áó ÿñÿð îõóúó òÿëÿáàòûíà ýþðÿ ñîíðàêû èëëÿðäÿ äÿ òÿêðàð ÷àï åäèëèá. “Áèð
ýÿíúèí ìàíèôåñòè” áó ýöí äÿ ãÿëáëÿðè
ðèããÿòÿ ýÿòèðèð. Äîããóç äÿôÿ ìöõòÿëèô
èëëÿðäÿ àéðûúà êèòàá ùàëûíäà íÿøð
îëóíìóø áó ÿñÿð Àçÿðáàéúàíûí ùöäóäëàðûíäàí ÷îõ-÷îõ óçàãëàðäà äà
ñåâèëèð.
Ìèð Úÿëàëûí “Äèðèëÿí àäàì”, “Éîëóìóç ùàéàíàäûð” ðîìàíëàðûíäà êå÷ìèø, “À÷ûã êèòàá”, “Éàøûäëàðûì”, “Òÿçÿ øÿùÿð” ðîìàíëàðûíäà èñÿ ìöàñèð
ùÿéàò ëþâùÿëÿðèíèí áÿäèè òÿñâèðè óñòàëûãëà ãÿëÿìÿ àëûíûá. Éàçû÷ûíûí “Èíñàíëûã ôÿëñÿôÿñè” (1961) êèòàáûíäà
òîïëàíìûø ùåêàéÿëÿðè äÿ áþéöê òÿðáèéÿâè-ÿõëàãè ÿùÿìèééÿòÿ ìàëèêäèð. “Èíñàíëûã ôÿëñÿôÿñè”, “Ñóáàéëûã ôÿëñÿôÿñè”, “Òÿçÿ òîéóí íÿçàêÿò ãàéäàëàðû”,
“Âèúäàí ìöùàêèìÿñè”, “Âèúäàí ÿçàáû”, “Ùåñàá äîñòëàðû”, “Òÿñàäöô, éà
çÿðóðÿò”, “Ãîúàëàðûí óøàã ñþùáÿòè”
âÿ äèýÿð ùåêàéÿëÿðèíäÿ èñÿ ðåàë ùÿéàò ëþâùÿëÿðè, ôÿëñÿôè äöøöíúÿëÿð ÿêñ
îëóíìóøäóð.
Ìèð Úÿëàëûí áÿäèè éàðàäûúûëûã íöìóíÿëÿðè äÿôÿëÿðëÿ íÿøð îëóíóá. Áþéöê ÿäèáèí “Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè” (2
úèëääÿ, 1956-57), “Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè”
(4 úèëääÿ, 1967-68), “Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè” (2 úèëääÿ, 1986-87), ùåêàéÿ âÿ
ïîâåñòëÿðäÿí èáàðÿò “Øÿôÿãäÿí ãàëõàíëàð” (1972), “Äàüëàð äèëÿ ýÿëäè”
(1978), “Ëÿéàãÿò”, ùåêàéÿëÿðäÿí
èáàðÿò “Áîñòàí îüðóñó” (1937), “Ýþçöí àéäûí” (1939), “Âÿòÿí” (1944),
“Ùÿéàò ùåêàéÿëÿðè” (1945), “Ñàäÿ
ùåêàéÿëÿð” (1955), “Õàòèðÿ ùåêàéÿëÿðè” (1962), “Ýöëáÿñëÿéÿí ãûç” (1965),
“Ñèëàù ãàðäàøëàðû” (1974) âÿ äèýÿð êèòàáëàðû áó ãÿáèëäÿíäèð. Öìóìèééÿòëÿ,
èíäèéÿäÿê éàçû÷ûíûí 70-äÿí ÷îõ êèòàáû íÿøð îëóíóá.
ÕÕ ÿñðèí ÿäÿáè-åëìè ôèêðèíèí êîðèôåéëÿðèíäÿí ñàéûëàí Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâ ÷àüäàø Àçÿðáàéúàí òàðèõèíäÿ
ÿäÿáèééàòøöíàñ-íÿçÿðèééÿ÷è àëèì êèìè äÿ õöñóñè éåð òóòóá. Ôèëîëîýèéà ôàêöëòÿñè òÿëÿáÿëÿðèíèí áèðèíúè êóðñäà
èñòèôàäÿ åòäèêëÿðè “ßäÿáèééàòøöíàñëûüûí ÿñàñëàðû” äÿðñëèéè ñîíðàëàð äà
ìöòÿõÿññèñëÿðèí ìàñàöñòö êèòàáû
îëóá. Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâ 1936-úû èëäÿí þìðöíöí ñîíóíàäÿê äÿðñ äåäèéè óíèâåðñèòåòèí àóäèòîðèéàëàðûíäà áó
ôÿíäÿí ìöùàçèðÿëÿð îõóéóá.
Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâ 1940-úû èëäÿ
“Ôöçóëèíèí ïîåòèê õöñóñèééÿòëÿðè” äèññåðòàñèéà ÿñÿðèíÿ ýþðÿ ôèëîëîýèéà
åëìëÿðè íàìèçÿäè, 1947-úè èëäÿ èñÿ
“Àçÿðáàéúàíäà ÿäÿáè ìÿêòÿáëÿð”
ÿñÿðèíÿ ýþðÿ ôèëîëîýèéà åëìëÿðè äîêòîðó àëèìëèê äÿðÿúÿëÿðèíè àëûá. Ôöçóëè
ïîåçèéàñûíûí ãöäðÿòèíÿ ùåéðàí îëàí,
öìóìèééÿòëÿ, êëàññèê ÿäÿáèééàòà
ãÿëáÿí áàüëû îëàí ýþðêÿìëè àëèì
1958-úè èëäÿ áó ìþâçóéà éåíèäÿí
ìöðàúèÿò åäÿðÿê “Ôöçóëè ñÿíÿòêàðëûüû” àäëû ìîíîãðàôèéàñûíû íÿøð åòäèðèá.
Ïðîôåññîð Ãàðà Íàìàçîâ äåéèð êè,
Ìèð Úÿëàëûí “Ôöçóëè ñÿíÿòêàðëûüû” ìîíîãðàôèéàñû Ôöçóëè ÿäÿáè èðñèíè þéðÿíìÿê, ìÿíèìñÿìÿê âÿ äÿðê åòìÿê ö÷öí åëìè à÷àðäûð. ßñÿð 1994úö èëäÿ òÿêðàð íÿøð îëóíóá.
“Àçÿðáàéúàíäà ÿäÿáè ìÿêòÿáëÿð
(1905-1917)” ÿñÿðèíäÿ èñÿ Ìèð Úÿëàë
Ïàøàéåâ ÕÕ ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ èíãèëàáè-äåìîêðàòèê ìåéèëëÿðëÿ ÿëàãÿäàð
áàø âåðÿí èúòèìàè-ñèéàñè ùàäèñÿëÿð
êîíòåêñòèíäÿ Àçÿðáàéúàíäà ðåàëèçì, ðîìàíòèçì ÿäÿáè ìÿêòÿáëÿðè,
ìààðèô÷è-äèäàêòèê éàçû÷ûëàð âÿ õûðäà
ìÿèøÿò äðàìëàðû ùàããûíäà ìöôÿññÿë
òÿäãèãàòëàð àïàðûá, ÿùàòÿëè åëìè íÿòèúÿëÿð ÿëäÿ åäèá.
Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâèí òàíûíìûø
òÿäãèãàò÷û Ôèðóäèí Ùöñåéíîâ èëÿ áèðýÿ éàçäûüû “ÕÕ ÿñð Àçÿðáàéúàí ÿäÿáèééàòû” ÿñÿðè 40 èëÿ éàõûíäûð êè, àëè
ìÿêòÿáëÿðäÿ äÿðñëèê êèìè èñòèôàäÿ
îëóíóð. Áó äÿðñëèêäÿ ÕÕ ÿñðèí áþéöê
ÿäÿáè øÿõñèééÿòëÿðè, îíëàðûí éàðàäûúûëûüû, ÿäÿáè ìöùèòÿ ýÿòèðäèêëÿðè éåíèëèêëÿð ùàããûíäà ÿùàòÿëè åëìè ôèêèðëÿð
òàì äîëüóíëóüó èëÿ ÿêñèíè òàïûá.
Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâ áþéöê øÿõñèééÿòëÿðèí ùÿéàò âÿ éàðàäûúûëûãëàðûíû,
äþâðöí èúòèìàè-ñèéàñè, ÿäÿáè-ìÿäÿíè
ìöùèòèíè þéðÿíìÿêëÿ, òÿäãèã åòìÿêëÿ
þçö äÿ óúà çèðâÿëÿðÿ ãàëõûá, ÿñë øÿõñèééÿò êèìè ìöäðèêëÿøèá.
ßìÿêäàð Åëì Õàäèìè Ìèð Úÿëàë
Ïàøàéåâ ÕÕ ÿñð ÿäÿáèééàò, ÿäÿáèééàòøöíàñëûã òàðèõèíäÿ åëÿ áèð úûüûð
à÷ûá êè, áó, ÷àüäàø òÿôÿêêöðöìöçöí
äÿ ÿñàñ ñöòóíó îëàðàã ãàëàúàã.
1978-úè èë ñåíòéàáðûí 28-äÿ ÿáÿäèééÿòÿ ãîâóøìóø, áþéöê øÿõñèééÿò
êèìè òàðèõëÿøìèø, ýþçÿë ìöÿëëèì, ýþðêÿìëè éàçû÷û, èñòåäàäëû ÿäÿáèééàòøöíàñ Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâèí õàòèðÿñè äàèì ãÿëáëÿðäÿ éàøàéàúàã, ÿäÿáèééàòûìûçûí, ÿäÿáèééàòøöíàñëûüûìûçûí ÿáÿäè ìþâçóñó îëàðàã ãàëàúàã.
Ìöäðèêëÿð äåéèáëÿð êè, êàìèë èíñàí,
àëèì, éàçû÷û äöíéàíû òÿêúÿ èçàù åòìèð,
åéíè çàìàíäà, îíó äÿéèøäèðèð, èíñàíëàðûí øöóðóíà, áàõûøëàðûíà òÿñèð åäÿ
áèëèð. Áó ìÿíàäà Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâèí
÷îõøàõÿëè éàðàäûúûëûüû íÿèíêè ìöàñèðëÿðèíÿ, åéíè çàìàíäà, þçöíäÿí ñîíðà
ýÿëÿí íÿñèëëÿðÿ äÿ ÿñë þðíÿê îëóá.
Òÿñàäöôè äåéèë êè, áó ýöí òÿêúÿ
Àçÿðáàéúàíäà äåéèë, îíóí ñÿðùÿäëÿðèíäÿí êÿíàðäà äà ýþðêÿìëè ÿäèáèí
ùÿéàò âÿ éàðàäûúûëûüû ýåíèø øÿêèëäÿ
þéðÿíèëèð âÿ ÿñÿðëÿðè ìöõòÿëèô äèëëÿðäÿ
íÿøð åäèëÿðÿê ìàðàãëà îõóíóð.
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòèíèí “ÓÍÅÑÚÎ-íóí 2008-2009úó èëëÿðäÿ ýþðêÿìëè øÿõñèééÿòëÿðèí âÿ
ÿëàìÿòäàð ùàäèñÿëÿðèí ãåéä åäèëìÿñè
ïðîãðàìûíà Àçÿðáàéúàíëà áàüëû äàõèë îëìóø éóáèëåéëÿðèí êå÷èðèëìÿñè
ùàããûíäà” 2008-úè èë 31 éàíâàð òàðèõëè Ñÿðÿíúàìûíà ÿñàñÿí, éàçû÷û Ìèð
Úÿëàë Ïàøàéåâèí éóáèëåé ìÿðàñèìè
òÿíòÿíÿ èëÿ ãåéä åäèëèá. Ïàðèñäÿ,
ÓÍÅÑÚÎ-íóí èãàìÿòýàùûíäà ÕÕ
ÿñð Àçÿðáàéúàí ÿäÿáèééàòûíûí ýþðêÿìëè íöìàéÿíäÿñè, àëèì, ïåäàãîã
Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâèí 100 èëëèéèíÿ
ùÿñð îëóíìóø ìÿðàñèì êå÷èðèëèá.
ÕÕ ÿñð Àçÿðáàéúàí ÿäÿáèééàòû âÿ
åëìèíèí èíêèøàôûíäà ìöñòÿñíà õèäìÿòëÿðè îëìóø Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâèí
100 èëëèéèíèí ÓÍÅÑÚÎ ñÿâèééÿñèíäÿ
ãåéä åäèëìÿñè, èëê íþâáÿäÿ, Àçÿðáàéúàí åëìèíÿ, ìÿäÿíèééÿòèíÿ âÿ
ÿäÿáèééàòûíà äöíéà ìèãéàñûíäà âåðèëÿí äÿéÿðèí òÿçàùöðöäöð.
Èëëÿð þòäöêúÿ Ìèð Úÿëàë Ïàøàéåâèí
òÿêúÿ åëìè èðñè òÿäãèã åäèëìèð, îíóí
ùÿì äÿ õåéèðõàùëûüû, áþéöê âÿ ÿë÷àòìàç ìöÿëëèìëèéè, áÿøÿðèëèéè ùåéðàíëûãëà ãàðøûëàíûð âÿ ñåâèëÿ-ñåâèëÿ ãÿëáëÿðäÿ þçöíÿ óúàëûã àáèäÿñè ãóðóð.
ßäèáèí áó çèðâÿäÿêè éåðè äàèì ãàëàúàã âÿ îíóí ìÿðùÿìÿò ñåâýèñè äöíéà äóðäóãúà éàøàéàúàã.
6
www.yeniazerbaycan.com
26 àïðåë 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 072 (4231)
Äöíéàíû ñàðñûäàí âÿ ìèëéîíëàðëà
èíñàíûí òàëåéèíè äÿéèøäèðÿí ïàðòëàéûø
Äîüðóäàí äà, 1986-úû
èëäÿ àïðåëèí 26-äà ýåúÿ
ñààò 01:24-äÿ ×åðíîáûë
ÀÅÑ-èí äþðäöíúö áëîêóíäà áàø âåðÿí ãÿçà
äöíéàíû ñàðñûòäû âÿ
ìèëéîíëàðëà èíñàíûí òàëåéèíè äÿéèøäèðäè. Ãûñà
ìöääÿò ÿðçèíäÿ ðåàêòîðóí àêòèâ çîíàñûíû ó÷óðàí èêè ïàðòëàéûø áàø
âåðäè. Ãÿçà ýþñòÿðäè êè, íÿçàðÿòäÿí
÷ûõàí àòîìóí ýöúö íÿéÿ ãàäèðäèð.
Áÿøÿð òàðèõèíäÿ þç íÿòèúÿëÿðèíÿ
ýþðÿ óðàí íöâÿñèíèí áþëöíìÿñè âÿ
íöâÿ åíåðæèñèíèí àëûíìàñûíäàí áþéöê
êÿøô îëìàéûá. Èíñàí áóíóíëà àòîì
íöâÿñèíäÿ ýèçëÿíÿí áÿíçÿðñèç âÿ
ãöäðÿòëè åíåðæèéÿ ñàùèá îëóá. Èëê àòîì
ðåàêòîðó ×èêàãîäà 1942-úè èëäÿ éàðàäûëûá. Áóíäàí ñîíðà, ôèçèê-àëèìëÿðèí
(Åíðèêî Ôåðìè, Àëáåðò Åéíøòåéí, Íèëñ
Áîð âÿ áàøãàëàðû) ñÿéëÿðè íÿòèúÿñèíäÿ
1945-úè èëäÿ èëê àòîì áîìáàñû éàðàäûëûá. Îíóí ñûíàüû 1945-úè èëäÿ ÍéóÌåêñèêî øòàòûíûí ñÿùðàëàðûíäà èéóëóí
16-äà êå÷èðèëèá. 1946-úû èëèí àâãóñòóíäà èëê áîìáàëàð Éàïîíèéà øÿùÿðëÿðè
Ùèðîñèìàéà âÿ Íàãàñàêèéÿ àòûëûá.
ÀÁØ-ûí íöâÿ ñèëàùû ñòðàòåýèéàñûíà
úàâàá îëàðàã ÑÑÐÈ äÿ þç íöâÿ ïðîãðàìûíû ùÿéàòà êå÷èðìÿéÿ áàøëàéûá.
Äàùà ñîíðà Áþéöê Áðèòàíèéà, Ôðàíñà
âÿ ×èí äþâëÿòëÿðè äÿ àòîì åíåðæèñèíèí
àëûíìàñûíäà óüóðëàð ãàçàíûáëàð. Áåëÿëèêëÿ, ñöðÿòëÿ ñèëàùëàíìà éàðûøûíà
âÿ àòîì ñèëàùûíûí êöòëÿâè ñûíàãëàðûíà
ðÿâàú âåðèëèá. Èíñàíëûã þç-þçöíö
ìÿùâ åòìÿ ãîðõóñó èëÿ öçáÿöç ãàëûá.
Îäóð êè, 1963-úö èëäÿ àòîì ñèëàùû
îëàí äþâëÿòëÿð òÿðÿôèíäÿí íöâÿ ñûíàãëàðûíûí äàéàíäûðûëìàñû ùàããûíäà
Ìîñêâà ñàçèøè èìçàëàíûá. Ëàêèí áóíà áàõìàéàðàã, áèð ñûðà ùåýåìîí þëêÿëÿð áó ýöí äÿ àòîì ñèëàùûíûí ñûíàüûíû äàâàì åòäèðèð.
Ìÿëóìäóð êè, íöâÿ ïàðòëàéûøëàðû
çàìàíû íöâÿ éàíàúàüûíûí áþëöíìÿñèíäÿí ðàäèîàêòèâ ìàääÿëÿð éàðàíûð.
Áóíëàðû áþëöíìÿ “ãÿëïÿëÿðè” àäëàíäûðûðëàð. Áóíäàí ÿëàâÿ, ÿòðàô ìöùèòÿ
õåéëè ìèãäàðäà áþëöíÿí ìàääÿíèí
þçö äÿ éàéûëûð. Íÿòèúÿäÿ, 40-äàí àðòûã
êèìéÿâè åëåìåíòëÿðèí 200 ìöõòÿëèô ðàäèîíóêëèäëÿðäÿí èáàðÿò ìöðÿêêÿá ãàòûøûã ìåéäàíà ýÿëèð êè, áóíëàðûí äà
éàðûìïàð÷àëàíìà ìöääÿòëÿðè (ðàäèîíóêëèäèí àêòèâëèéèíèí éàðûñûíûí èòäèéè
âàõò), áèð ñàíèéÿäÿí ìèëéîí èëÿäÿê
äàâàì åäèð.
Íöâÿ ñûíàãëàðû íÿòèúÿñèíäÿ Éåð
ñÿòùèíÿ õåéëè ìèãäàðäà ñöíè ðàäèîíóêëèäëÿð éàéûëûð. Îíëàðäàí ÿí òÿùëöêÿëèñè ñòðîíñèóì-90 âÿ ñåçèóì-137äèð. Îíëàðûí éàðûìïàð÷àëàíìà äþâðö,
ìöíàñèá îëàðàã, 28 âÿ 30 èëäèð. Áó ðàäèîíóêëèäëÿð éöêñÿê øöàëàíìà åíåðæèñèíÿ ìàëèê, áèîëîæè ìèãðàñèéà òñèêëëÿðèíÿ ôÿàë íöôóç åäèð, ñöìöê âÿ ÿçÿëÿ òîõóìàëàðûíäà ñöðÿòäÿ òîïëàíûð âÿ îðãàíèçìäÿí ÷îõ ýåú ÷ûõûð. Åëÿ íöâÿ
ñûíàãëàðû áàøëàíàí äþâðäÿí äÿ ÿòðàô
ìöùèòèí ðàäèîíóêëèäëÿðëÿ ÷èðêëÿíìÿñè
ïðîáëåìè ìåéäàíà ÷ûõûá.
Ãÿçàäàí ñîíðà ÿòðàô ìöùèò îáéåêòëÿðèíäÿ ñöíè ðàäèîíóêëèäëÿðèí ìèãäàðûíûí õåéëè àðòìàñû âÿ òÿáèè ðàäèàñèéà ôîíóíóí éöêñÿëìÿñè èëÿ íÿòèúÿëÿíèð. Òÿáèè ðàäèàñèéà ôîíóíóí, ùÿòòà
úöçè ìèãäàðäà àðòûìû þëäöðöúö íÿòèúÿëÿð òþðÿäÿ áèëÿð.
Ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, ×åðíîáûë
ãÿçàñûíäàí ÿââÿë - 1957-úè èëèí ñåíòéàáð àéûíäà êå÷ìèø Ñîâåò Èòòèôàãûíûí
äàùà áèð ìÿíòÿíãÿñèíäÿ - úÿíóáè
Óðàëäàêû Êûøòûì øÿùÿðè éàõûíëûüûíäà
íöâÿ ãÿçàñû áàø âåðèá. Ðàäèîàêòèâ
÷èðêëÿíìÿéÿ ìÿðóç ãàëìûø ÿðàçè êÿíä
òÿñÿððöôàòû ö÷öí êèôàéÿò ãÿäÿð èíòåíñèâ èñòèôàäÿ åäèëÿí ÿðàçè îëóá. Î âàõò
ìÿõôèëèê ìöëàùèçÿëÿðè ÿñàñ ýþòöðöëÿðÿê êöòëÿâè èíôîðìàñèéà âàñèòÿëÿðèíäÿ
áó ãÿçà áàðÿäÿ ìÿëóìàò âåðèëìÿéèá.
Áóíäàí áàøãà, åëÿ ùÿìèí 1957-úè èëäÿ Óèíäñêåéëäÿ (Áþéöê Áðèòàíèéà)
êöëëè ìèãäàðäà ðàäèîàêòèâ ìàääÿ àõûíû èëÿ ìöøàéèÿò îëóíàí ÷îõ áþéöê ðà-
äèàñèéà ãÿçàñû áàø âåðìèøäè. Áó ãÿçà áÿðÿäÿ î
âàõò ìÿëóìàò âåðèëìÿäè. Àììà áóíëàð ÿí
àüûð ãÿçàëàð ñàéûëûðäû.
Äöíéà åíåðýåòèêàñû
òàðèõèíäÿ ÿí áþéöê ãÿçà
×åðíîáûë ÀÅÑ-äà áàø âåðìèø ãÿçà ùåñàá îëóíóð. Ãÿçàäàí ÿí ÷îõ çÿðÿðè Óêðàéíà, Áåëàðóñ
âÿ Ðóñèéà äþâëÿòëÿðè ÷ÿêèá. Áó äþâëÿòëÿðèí öìóìèëèêäÿ 1 ìèëéîí 500 ìèí
ùåêòàð ÿðàçèëÿðè ðàäèîàêòèâ ÷èðêëÿíìÿéÿ ìÿðóç ãàëûá. 150 ìèí ùåêòàðäàí
àðòûã ÿðàçè òîðïàã èñòèôàäÿñèíäÿí ÷ûõàðûëûá êè ñîíðàäàí àëèìëÿðèí âÿ ìöòÿõÿññèñëÿðèí ñÿéè íÿòèúÿñèíäÿ ìåëèîðàòèâ, àãðîòåõíèêè, àãðîêèìéÿâè âÿ äèýÿð
ÿìÿëèééàòëàðûí êþìÿéè èëÿ ÷èðêëÿíìèø
ÿðàçèíèí áèð ùèññÿñè òÿìèçëÿíèá âÿ
êÿíä òÿñÿððöôàòû èñòåùñàëûíà ãàéòàðûëûá.
Öìóìèééÿòëÿ, Óêðàéíàíûí 12 âèëàéÿòèíäÿ 50 ìèí êâ.êì ÿðàçè éöêñÿê
äÿðÿúÿäÿ ÷èðêëÿíìÿéÿ ìÿðóç ãàëûá.
Þëêÿäÿ ãÿçàäàí 3,2 ìèëéîí èíñàí çÿðÿð ÷ÿêèá, î úöìëÿäÿí, îíëàðäàí 1
ìèëéîíó óøàãëàð èäè. Áóíëàð àðàñûíäà
ÿí ÷îõ òÿíÿôôöñ îðãàíëàðû, ãàëõàíàáÿíçÿð âÿç âÿ áàøãà îðãàíëàðûí õÿñòÿëèéè, öìóìè Óêðàéíà ñÿâèééÿñèíäÿí
ãàò-ãàò éóõàðû îëóá.
1986-1987-úè èëëÿð ÿðçèíäÿ ãÿçàíûí òþðÿòäèéè íÿòèúÿëÿðè àðàäàí ãàëäûðìàã èøèíäÿ 600 ìèí íÿôÿðÿ éàõûí èíñàí èøòèðàê åäèá, îíëàðäàí 200 ìèí
íÿôÿðè éöêñÿê äÿðÿúÿäÿ øöà àëûá âÿ
îíëàðûí áöòöí þìöðëÿðè áîéó îíëàðûí
õöñóñè òèááè ìöàéèíÿéÿ âÿ êþìÿéÿ
åùòèéàúëàðû âàð. Ñîí 10 èëäÿ ×åðíîáûë
ÀÅÑ-äÿ ãÿçàäàí ÿçèééÿò ÷ÿêìèø èíñàíëàðäàí 170 ìèí íÿôÿðè âÿôàò åäèá.
Îíëàðäàí òÿõìèíÿí 3 ìèí íÿôÿðè ãÿçàíûí áèëàâàñèòÿ áèðáàøà àðàäàí ãàëäûðûëìàñûíäà èøòèðàê åäÿí àäàìëàð
èäè. Ãÿçàíûí áèðáàøà òÿñèðèíäÿí ñàüëàì ÿùàëèíèí ôàèçè 64-äÿí 19-à (áþéöêëÿð öçðÿ), óøàãëàðäà èñÿ 81 ôàèçäÿí 32 ôàèçÿ åíèá.
×åðíîáûë ãÿçàñû ðåñïóáëèêàìûçäàí äà éàí êå÷ìÿéèá. Àïàðäûüûìûç
òÿäãèãàòëàð íÿòèúÿñèíäÿ ìöÿééÿí åäèëèá êè, ×åðíîáûë ÀÅÑ-äÿ áàø âåðìèø
ãÿçà íÿòèúÿñèíäÿ Ðåñïóáëèêàìûçûí
òîðïàãëàðûíäà ñòðîíñèóì-90 âÿ ñåçèóì-137 ðàäèîíóêëèäëÿðèíèí ìèãäàðû áèð
íå÷ÿ äÿôÿ àðòûá, õöñóñè èëÿ äÿ, Ëÿíêÿðàí çîíàñû òîðïàãëàðûíäà. Áåëÿ òÿäãèãàòëàð èíäè äÿ äàâàì åòäèðèëèð.
×åðíîáûëûí “ðàäèîàêòèâ” áóëóäó,
ùÿì÷èíèí, Àâðîïàíûí áöòöí äþâëÿòëÿðèíèí ÿðàçèñèíäÿí äÿ éàí êå÷ìÿéèá.
1986-úè èë ìàé àéûíûí 6-äà ×åðíîáûë
ðàäèîàêòèâ “÷þêöíòöëÿðè” ãàðäàø Òöðêèéÿ ÿðàçèñèíäÿ ãåéäÿ àëûíûá. Áöòöí áó
ôàúèÿëÿðèí èíñàíëàðûí áàøûíà ýÿëìÿñèíèí áèð ÷îõ ñÿáÿáëÿðè âàð. Îíëàðûí ÿí
áàøëûúàëàðû ãÿçàíûí ÿñàñ ñÿáÿáêàðëàðûíà ìÿùêÿìÿäÿ ÷ûõàðûëàí ùþêìäÿ
þç ÿêñèíè òàïûð. Ìÿùêÿìÿäÿ ñóáöò
îëóíóá êè, èøäÿ íèçàì-èíòèçàìñûçëûã,
òàïøûðûëàí èøÿ ìÿñóëèééÿòñèç éàíàøìàã, òóòäóüó âÿçèôÿäÿí ñóè èñòèôàäÿ
åòìÿê âÿ áàøãàëàðû áåëÿ ôàúèÿéÿ ýÿòèðèá ÷ûõàðäûð. Áÿëè àòîì, éöíýöë áåéèíëèéè, àâàíòöðèçìè âÿ ìÿñóëèééÿòñèçëèéè
áàüûøëàìûð.
Òÿáèè îëàðàã, áåëÿ áèð ñóàë ìåéäàíà ÷ûõûð: áÿëêÿ ùÿëÿ êè, ýåú äåéèë, åëÿ
èíäè íöâÿ åíåðýåòèêàñûíäàí èñòèôàäÿ
îëóíìàñûíäàí èìòèíà åäèëñèí? Áóíóí
ö÷öí ÿíÿíÿâè (äàø êþìöðäÿí, òÿáèè
ãàçäàí, íåôò ìÿùñóëëàðûíäàí, ùèäðîðåñóðñëàðäàí) öñóëëàðäàí èñòèôàäÿ
åäÿðÿê åíåðæè àëûíñûí? Úàâàá âåðèðèê:
äöíéàäà õàììàë åùòèéàòû áóíà èìêàí âåðèð, àíúàã ãûñà áèð òàðèõè çàìàí
÷ÿð÷èâÿñèíäÿ. Áó öñóë èëÿ èñòåùñàë îëóíàí åíåðæèíèí ìàéà äÿéÿðèíèí áàùàëàøìàñûíà ýÿòèðèá ÷ûõàðäûð, åéáè éîõäóð áóíóíëà äà ðàçûëàøìàã îëàðäû.
ßñàñ ÿíýÿë áàøãà ìÿñÿëÿäÿäèð: Ìÿýÿð áó úöð ÿâÿçåòìÿ Éåð êöðÿñèíäÿ
åêîëîæè âÿçèééÿòè éàõøûëàøäûðàúàãìû,
ãÿçàëàðû, èíñàí òÿëÿôàòûíû àðàäàí ãàëäûðàúàãìû? Àëèìëÿðèí ùåñàáëàìàëàðû
×åðíîáûë Àòîì
Åëåêòðèê Ñòàíñèéàñûíäà
áàø âåðìèø ãÿçàäàí
28 èë êå÷èð
âÿ áèç äåéèðèê: Õåéð!
Áàøãà áèð ñóàë: ×åðíîáûë ÀÅÑ-äÿ
áàø âåðìèø ãÿçàíûí ãàðøûñûíû àëìàã
îëàðäûìû? Éöêñÿê èõòèñàñëû ìöòÿõÿññèñëÿð, àëèìëÿð âÿ áèç äåéèðèê: Îëàðäû áèð
øÿðòëÿ êè, î âàõò ùÿì ×åðíîáûë ÀÅÑ-äÿ,
ùÿì äÿ êå÷ìèø Ñîâåò Èòòèôàãûíûí áöòöí
àòîì ñòàíñèéàëàðûíäà âÿ öìóìèééÿòëÿ
áöòþâëöêäÿ êå÷ìèø ÑÑÐÈ-äÿ úèääè
ÿìÿê èíòèçàìû îëñàéäû...
Î äþâðäÿ Ñîâåò Èòòèôàãûíà ðÿùáÿðëèê åäÿí Ìèõàèë Ãîðáà÷îâ ñöíè èíôîðìàñèéà áëîêàäàñû éàðàäàðàã äÿùøÿòëè
ãÿçàíûí íÿòèúÿëÿðèíè äöíéàäàí ùÿð
òÿðÿôëè ýèçëÿòìÿéÿ, ôàúèÿíèí ìèãéàñûíû
àçàëòìàüà ÷àëûøûðäû.
Ìèõàèë Ãîðáà÷îâóí äàùà áèð ñàòãûíëûüû îíäàí èáàðÿò îëìóøäóð êè,
áàø âåðìèø áó ôÿëàêÿòè þç õàëãûíäàí
(ñîâåò õàëãûíäàí) äà ýèçëÿòìÿéÿ ÷àëûøäû. Óêðàéíàíûí Êèéåâ øÿùÿðèíäÿ
äèíú ÿùàëè (ìÿêòÿáëèëÿð, ñûðàâè èíñàíëàð âÿ áàøãàëàðû) éöêñÿê äÿðÿúÿäÿ
ðàäèîàêòèâ øöàëàð àëòûíäà 1 Ìàéû áàéðàì åäèðäèëÿð. ßùàëèíèí áàø âåðìèø
ôàúèÿäÿí äåìÿê îëàð êè, õÿáÿðè éîõ
èäè. Ùÿìèí äþâäÿ Ñîâåò Èòòèôàãû Ìÿðêÿçè Êîìèòÿñèíèí Ñèéàñè Áöðîñóíóí
öçâëÿðèíäÿí éåýàíÿ ðÿñìè øÿõñ Óëó
þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ îëóá êè, òÿêèäëÿ
áó ôàúèÿíèí ýèçëÿäèëìÿñèíÿ ãàðøû ÷ûõûá, îíóí ùàããûíäà õàëãà äîüðó-äöðöñò ìÿëóìàò âåðìÿéè òÿëÿá åäèá âÿ
áóíà íàèë îëóá.
Ìÿëóì îëäóüó êèìè, Ìèõàèë Ãîðáà÷îâ ùàêèìèééÿòÿ ýÿëÿí ýöíäÿí áöòöí
ñÿùÿëÿðäÿ, î úöìëÿäÿí, àòîì åëåêòðèê
ñòàíñèéàëàðûíûí èøèíäÿ îíñóç äà úèääè
îëìàéàí ÿìÿê èíòèçàìû äàùà äà çÿèôëÿìÿéÿ áàøëàìûøäû. Ñóâåðåíëèê ïÿðäÿñè àëòûíäà õàëãëàð áèð-áèðè èëÿ äöøìÿí åäèëèð, þçýÿ ÿðàçèëÿðè èøüàë åòìÿéÿ ñþâã îëóíóðäó. Åëÿ ýþòöðÿê þç
äþâëÿòèìèçè. Ìèõàèë Ãîðáà÷îâóí ùèìàéÿäàðëûã åòäèéè åðìÿíè ãóëäóð ùÿðáè äÿñòÿëÿðè òÿðÿôèíäÿí ÿââÿëúÿ 200
ìèíäÿí ÷îõ àçÿðáàéúàíëû òàðèõè Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðûíäàí ãîâóëäó. Áóíäàí ñîíðà, åðìÿíè ãóëäóðëàðû ðåñïóáëèêàìûçûí Äàüëûã Ãàðàáàü áþëýÿñèíäÿêè àçÿðáàéúàíëû ÿùàëèíè ùÿìèí áþëýÿäÿí âÿ Äàüëûã Ãàðàáàüûí ÿòðàôûíäàêû äàùà 7 ðàéîíäàí çîðëà ãîâóá ÷ûõàðòäûëàð. Áó òÿúàâöç íÿòèúÿñèíäÿ
ðåñïóáëèêà ÿðàçèñèíèí 20 ôàèçäÿí ÷îõó èøüàë åäèëèá, áó ðåýèîí õàðàáàçàðëûüà ÷åâðèëäè. Áó âÿçèééÿò áó ýöíÿ ãÿäÿð äàâàì åòìÿêäÿäèð.
Ìèõàèë Ãîðáà÷îâóí äàùà áèð ñàòãûíëûüû Àçÿðáàéúàíäàí ×åðíîáûëà ýåäÿí ýÿíúëÿðÿ ãàðøû îëóá. Ãÿçàíûí íÿòèúÿëÿðèíèí àðàäàí ãàëäûðûëìàñûíäà
Àçÿðáàéúàíûí ÿñàñÿí ýÿíúëÿðäÿí
èáàðÿò 7 ìèí íÿôÿðäÿí ÷îõ âÿòÿíäàøû
èøòèðàê åòìèø, ùÿéàòëàðûíû ðèñêÿ àòàðàã
ãÿçà áþëýÿñèíÿ éîëëàíìûøäûëàð. Àçÿðáàéúàíëû ýÿíúëÿðè ôÿëàêÿò çîíàñûíà
àïàðàðêÿí ãÿçàíûí ôÿñàäëàðû áÿðÿäÿ
îíëàð ìÿëóìàòëàíäûðûëìàìûø, áóíó
éàíüûí ùàäèñÿñè êèìè ãÿëÿìÿ âåðìèøäèëÿð. Ùå÷ áèð ëàçûìû ùàçûðëûã êå÷ìÿäÿí, ðàäèîàêòèâ øöàëàíìà ùàããûíäà,
ðàäèàñèéà-ýèýèéåíà áàðÿäÿ àäè òÿñÿââöðÿ âÿ áèëèéÿ ìàëèê îëìàäàí ôÿëàêÿò
çîíàñûíà ýþíäÿðèëÿí íå÷ÿ-íå÷ÿ ùÿìéåðëèìèç äöíéàñûíû äÿéèøäè, éöçëÿðëÿ
àçÿðáàéúàíëû éöêñÿê äÿðÿúÿëè øöàëàíìàéà ìÿðóç ãàëàðàã þìöðëöê ÿëèë îëäó. Îíëàðäàí èíäèéÿäÿê ìèí íÿôÿðäÿí
÷îõó ùÿëàê îëóá, óøàãëàðû ÿëèë äîüóëóá.
Àëäûãëàðû ôèçèêè âÿ ìÿíÿâè çÿðáÿëÿðÿ áàõìàéàðàã, àçÿðáàéúàíëû “÷åðíîáûë÷ûëàð” óçóí ìöääÿò äèããÿòäÿí êÿíàð ãàëìûø, ùàãñûçëûãëàðëà ãàðøûëàøìûø, ùå÷ áèð ãàéüû èëÿ ÿùàòÿ îëóíìàìûøäûëàð. Éàëíûç Öìóììèëëè ëèäåðèìèç
Ùåéäÿð ßëèéåâèí 1993-úö èëäÿ õàëãûí
òÿêèäëè òÿëÿáè èëÿ ùàêèìèééÿòÿ ãàéûäûøûíäàí ñîíðà ÷åðíîáûë÷û ÿëèëëÿð áó äèããÿò âÿ ãàéüûíû ùèññ åòìÿéÿ áàøëàäûëàð. Áó ãàéüû, áó äèããÿò þëêÿ Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí äÿ
óüóðëà äàâàì åòäèðèëèð.
Óçóí ñöðÿí äàíûøûãëàðäàí ñîíðà
2000-úè èëèí ñîíóíäà ×åðíîáûë àòîì
êîìïëåêñè èñòèñìàðäàí ÷ûõàðûëäû. Áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí êþìÿéè èëÿ äþðäöíúö áëîêóí öçÿðèíäÿêè ñàðêîôàã þç
èñòèñìàð ìöääÿòèíè áàøà âóðìóø ñàéûëàðàã îíóí öçÿðèíÿ þðòöê ÷ÿêèëìÿñè
èøëÿðè óüóðëà äàâàì åòäèðèëèð. Ñòàíñèéàíûí ÿòðàôû äàèì íÿçàðÿòäÿäèð.
Áÿëè, ÿýÿð ãÿùðÿìàí Ñîâåò ýÿíúëÿðè, î úöìëÿäÿí, àçÿðáàéúàíëû ýÿíúëÿð îëìàñà èäè, ôÿëàêÿò äàùà áþéöê
ìèãéàñ àëàðäû. Áèç îíëàðû ùå÷ âàõò
óíóòìàéàúàüûã!
Úÿëàë ßëèéåâ,
àêàäåìèê
Ãÿðèá Ìÿììÿäîâ,
àêàäåìèê
Ìàùìóä Àáäóëëàéåâ,
ÀÌÅÀ-íûí ìöõáèð öçâö
Àçÿðáàéúàí âÿ Ðóñèéà ùþêóìÿòëÿðè àðàñûíäà ãàðøûëûãëû ôàéäàëû
ÿìÿêäàøëûüûí äàùà äà ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè ìÿñÿëÿñè ìöçàêèðÿ îëóíóá
Àïðåëèí 25-äÿ Àçÿðáàéúàí
Ðåñïóáëèêàñûíûí Áàø íàçèðè Àðòóð Ðàñèçàäÿ ÌÄÁ Åëåêòðîåíåðýåòèêà Øóðàñûíûí íþâáÿòè èúëàñûíäà èøòèðàê åòìÿê ö÷öí Áàêûéà ýÿëìèø Ðóñèéà Ôåäåðàñèéàñûíûí åíåðýåòèêà íàçèðè Àëåêñàíäð
Íîâàê èëÿ ýþðöøöá.
Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí ìÿòáóàò õèäìÿòèíäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè, ýþðöøäÿ åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèí îëóíìàñûíäà
ùÿéàòà êå÷èðèëÿí áåéíÿëõàëã òÿäáèðëÿðèí,
èãòèñàäè òÿðÿããèéÿ òÿêàí âåðÿí èðèìèãéàñëû åíåðæè ëàéèùÿëÿðèíèí áþéöê ÿùÿìèééÿòè
âóðüóëàíàðàã ãåéä åäèëèá êè, èãòèñàäèééàòûí èíêèøàôû öìóìÿí þëêÿäÿ ñîñèàë ïðîãðàìëàðûí ñöðÿòëè ùÿëëèíÿ èìêàí éàðàäûð.
Áó áàõûìäàí öçâ þëêÿëÿðèí åíåðæè ñèñòåìëÿðèíèí èøèíèí éåêóíëàðû, ãàðøûëûãëû
ÿìÿêäàøëûã, åíåðæè ñÿìÿðÿëèëèéè, áÿðïà
îëóíàí åíåðæè ìÿíáÿëÿðè, åêîëîæè òÿùëöêÿ-
ñèçëèê ìÿñÿëÿëÿðè âÿ ýÿëÿúÿê ôÿàëèééÿò
ïëàíûíûí ìöçàêèðÿéÿ ÷ûõàðûëäûüû ÌÄÁ
Åëåêòðîåíåðýåòèêà Øóðàñûíûí 45-úè èúëàñûíûí èøèíèí ÿùÿìèééÿòè ãåéä åäèëèá.
Ñþùáÿò çàìàíû, ùÿì÷èíèí Àçÿðáàéúàí âÿ Ðóñèéà ùþêóìÿòëÿðè àðàñûíäà
ãàðøûëûãëû ôàéäàëû ÿìÿêäàøëûüûí äàùà äà
ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèíèí âàúèáëèéè âóðüóëàíûá. Þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà ãîíøóëóã ìöíàñèáÿòëÿðèíèí ìèëëè ìÿíàôåëÿð íÿçÿðÿ
àëûíìàãëà áóíäàí ñîíðà äà èíêèøàô åäÿúÿéèíÿ ÿìèíëèê èôàäÿ
îëóíóá.
Ðóñèéà
Ôåäåðàñèéàñûíûí
åíåðýåòèêà íàçèðè Àëåêñàíäð Íîâàê Øóðàíûí èúëàñû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ
Ðóñèéà-Àçÿðáàéúàí-Èðàí åíåðæè
äÿùëèçèíèí éàðàäûëìàñû áàðÿäÿ
åêñïåðòëÿð ñÿâèééÿñèíäÿ àïàðûëàí äàíûøûãëàð ùàããûíäà Àçÿðáàéúàíûí Áàø íàçèðèíÿ ÿòðàôëû
ìÿëóìàò âåðèá.
Ýþðöøäÿ Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí,
Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíÿ òîõóíóëóá, ïðîáëåìèí áåéíÿëõàëã ùöãóã íîðìàëàðû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ, þëêÿìèçèí ÿðàçè áöòþâëöéöíöí òÿìèí åäèëìÿñè øÿðòëÿðè äàõèëèíäÿ ùÿëëèíÿ àëòåðíàòèâ îëìàäûüû áèð äàùà
äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûá.
Ñþùáÿò çàìàíû òÿðÿôëÿðè ìàðàãëàíäûðàí äèýÿð ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà äà ôèêèð
ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá.
Àçÿðáàéúàí èëÿ Íèäåðëàíä àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí
äèíàìèê èíêèøàôûíäàí ìÿìíóíëóã èôàäÿ îëóíóá
Àïðåëèí 25-äÿ Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè Îãòàé ßñÿäîâ Àçÿðáàéúàíäà ñÿôÿðäÿ îëàí Íèäåðëàíä Êðàëëûüû Ñåíàòûíûí öçâö
Ðåíå Âàí äåð Ëèíäåíèí áàø÷ûëûã åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè
èëÿ ýþðöøöá.
ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, ýþðöøäÿ Îãòàé ßñÿäîâ ñîí èëëÿðäÿ Àçÿðáàéúàí èëÿ Íèäåðëàíä
àðàñûíäà ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðäÿ
èíêèøàô åäÿí ÿìÿêäàøëûãäàí
âÿ äîñòëóã ìöíàñèáÿòëÿðèíäÿí
äàíûøûá. Ñÿäð þòÿí èë Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí ìöâàôèã Ñÿðÿíúàìûíà óéüóí îëàðàã Ðåíå Âàí äåð Ëèíäåíèí “Äîñòëóã” îðäåíè èëÿ òÿëòèô åäèëìÿñèíè
äîñòëóüóìóçóí ÿí ýþçÿë íöìóíÿñè êèìè
ãèéìÿòëÿíäèðèá.
Éàõûí ýöíëÿðäÿ Áàêûäà ÀçÿðáàéúàíÍèäåðëàíä áèçíåñ ôîðóìóíóí êå÷èðèëäèéèíè õàòûðëàäàí Î.ßñÿäîâ þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà èãòèñàäè ÿëàãÿëÿðèí ýåíèøëÿíìÿñèíäÿ áèçíåñ ôîðóìëàðûí ÿùÿìèééÿòèíè ãåéä
åäèá. Î, ìöíàñèáÿòëÿðèí èíêèøàôû ö÷öí
éåíè ñÿíÿäëÿðèí èìçàëàíìàñûíûí âÿ ùöãóãè áàçàíûí äàùà äà ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñèíèí âàúèáëèéèíÿ òîõóíóá.
Ìèëëè Ìÿúëèñèí ñÿäðè ãåéä åäèá êè, ñö-
ðÿòëÿ èíêèøàô åòìÿêäÿ îëàí Àçÿðáàéúàíûí
ÿí àüðûëû ïðîáëåìè Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèäèð. Áèç
ìöíàãèøÿíèí Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéö, áåéíÿëõàëã ùöãóãóí íîðìà âÿ
ïðèíñèïëÿðè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùÿëëèíèí òÿðÿôäàðûéûã. Ëàêèí Åðìÿíèñòàí áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðûí ìöíàãèøÿíèí ùÿëëè èëÿ áàüëû ãÿáóë åòäèéè ñÿíÿäëÿðÿ ìÿùÿë ãîéìóð. Áóíóíëà ÿëàãÿäàð èøüàë÷û äþâëÿòÿ ùå÷ áèð
ñàíêñèéà òÿòáèã åäèëìèð.
Î.ßñÿäîâ Äàüëûã Ãàðàáàü ïðîáëåìèíèí íèçàìëàíìàñû ìÿñÿëÿñèíäÿ þëêÿìèçèí ÿäàëÿòëè ìþâãåéèíè äÿñòÿêëÿäèéèíÿ âÿ
ÀØ ÏÀ êèìè ìþòÿáÿð áèð ãóðóìóí ñÿäðè
îëäóüó äþâðäÿ Úÿíóáè Ãàôãàçäà, õöñóñÿí Äàüëûã Ãàðàáàü ÿòðàôûíäà áàø âåðÿí ùàäèñÿëÿðëÿ áàüëû ùÿãèãÿòëÿðè ñþéëÿìÿêäÿí ùå÷ âàõò ÷ÿêèíìÿäèéèíÿ ýþðÿ Ðåíå Âàí äåð Ëèíäåíÿ òÿøÿêêöðöíö áèëäèðèá.
Ðåíå Âàí äåð Ëèíäåí
Àçÿðáàéúàíà éåíèäÿí ñÿôÿð
åòìÿñèíäÿí, äîñòëóã ìöíàñèáÿòëÿðè âÿ ÷îõ éàõøû ÿëàãÿëÿðèí
îëìàñûíäàí ìÿìíóíëóüóíó
èôàäÿ åäèá. Ãîíàã Àçÿðáàéúàíà ñÿôÿðëÿðè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ êå÷èðäèéè ýþðöøëÿðè õàòûðëàéàðàã
þëêÿìèçäÿ ýåäÿí èíêèøàôäàí ìÿìíóíëóãëà äàíûøûá. Î, þëêÿìèçäÿêè ùÿðòÿðÿôëè
èíêèøàôû èãòèñàäè éöêñÿëèøèí ýþñòÿðèúèñè êèìè äÿéÿðëÿíäèðèá, Àçÿðáàéúàí èëÿ Íèäåðëàíä àðàñûíäà èãòèñàäè, áèçíåñ, òÿùñèë,
ìÿäÿíèééÿò âÿ äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ ÿìÿêäàøëûüûí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè ö÷öí éàõøû
èìêàíëàðûí îëäóüóíó áèëäèðèá.
Íèäåðëàíä Ñåíàòûíûí öçâö Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ÿäàëÿòëè ùÿëëèíÿ íàèë îëóíàúàüûíà èíàíäûüûíû äåéèá.
Ýþðöøäÿ ãàðøûëûãëû ìàðàã äîüóðàí
ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá.
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ùþêóìÿòè èëÿ ×åõ Ðåñïóáëèêàñû Ùþêóìÿòè àðàñûíäà èãòèñàäè,
åëìè-òåõíèêè âÿ ìÿäÿíè ÿìÿêäàøëûã öçðÿ Ãàðûøûã Êîìèññèéàíûí 2-úè èúëàñû êå÷èðèëèá
Àïðåëèí 25-äÿ Áàêû Áèçíåñ Ìÿðêÿçèíäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû
Ùþêóìÿòè èëÿ ×åõ Ðåñïóáëèêàñû Ùþêóìÿòè àðàñûíäà èãòèñàäè, åëìè-òåõíèêè âÿ ìÿäÿíè ÿìÿêäàøëûã öçðÿ
Ãàðûøûã Êîìèññèéàíûí 2-úè èúëàñû
êå÷èðèëèá.
Òÿäáèðäÿ Ãàðûøûã Êîìèññèéàíûí
ùÿìñÿäðëÿðè - Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû èãòèñàäèééàò âÿ ñÿíàéå íàçèðèíèí ìöàâèíè Íèéàçè Ñÿôÿðîâ, ×åõ
Ðåñïóáëèêàñû ñÿíàéå âÿ òèúàðÿò íàçèðèíèí ìöàâèíè Èðæè Ãàâëè÷åê, åëÿúÿ
äÿ ùÿð èêè òÿðÿôäÿí êîìèññèéàäà
òÿìñèë îëóíàí ìöâàôèã ãóðóìëàðûí íöìàéÿíäÿëÿðè èøòèðàê åäèáëÿð.
ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, èúëàñäà êîìèññèéàíûí ùÿìñÿäðè, èãòèñàäèééàò âÿ ñÿíàéå íàçèðèíèí ìöàâèíè Íèéàçè Ñÿôÿðîâ
÷ûõûø åäÿðÿê ùÿð èêè þëêÿ àðàñûíäà ñèéàñè,
èãòèñàäè âÿ ìÿäÿíè ÿëàãÿëÿðèí éöêñÿëÿí
õÿòëÿ èíêèøàô åòäèéèíè âóðüóëàéûá. Áèëäèðèëèá êè, þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí
óüóðëó èíêèøàôûíäà äþâëÿò áàø÷ûëàðûíûí,
ðÿñìè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòëÿðèíèí âÿ èøýöçàð äàèðÿëÿðèí ãàðøûëûãëû ñÿôÿðëÿðè áþéöê
ÿùÿìèééÿò êÿñá åäèð.
Êîìèññèéàíûí 1-úè èúëàñûíäàí þòÿí
ìöääÿò ÿðçèíäÿ ýþðöëìöø èøëÿð áàðÿäÿ
ìÿëóìàò âåðÿí íàçèð ìöàâèíè èêè þëêÿ
àðàñûíäà ìöãàâèëÿ-ùöãóã áàçàñûíûí òÿê-
ìèëëÿøäèðèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ áèð ñûðà èøëÿðèí ýþðöëäöéöíö, òóðèçì, ìÿäÿíèééÿò,
ìóçåé èøè âÿ êèòàáõàíà ñàùÿñèíäÿ ñÿíÿäëÿðèí èìçàëàíäûüûíû äèããÿòÿ ÷àòäûðûá.
Ãåéä åäèëèá êè, þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà áåéíÿëõàëã éöêäàøûìàëàðûíà äàèð ñàçèø ëàéèùÿñè èñÿ ðàçûëàøäûðìà ìÿðùÿëÿñèíäÿäèð.
Ñÿíàéå, êÿíä òÿñÿððöôàòû, íÿãëèééàò, ìàëèééÿ, ñÿùèééÿ, ìÿäÿíèééÿò ñàùÿëÿðèíäÿ
äÿ êîìèññèéàíûí 1-úè èúëàñûíäàí þòÿí
ìöääÿòäÿ ÿëàãÿëÿðèìèç ýåíèøëÿíèá.
Íèéàçè Ñÿôÿðîâ þëêÿëÿðèìèçèí ïîòåíñèàëûíäàí èñòèôàäÿ åäÿðÿê ìþâúóä èãòèñàäè ÿëàãÿëÿðèí äàùà äà ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèíèí, áèçíåñ ôîðóì, ñÿðýè âÿ ñ. òÿäáèðëÿðèí
êå÷èðèëìÿñèíèí ÿùÿìèééÿòèíè âóðüóëàéûá,
Àçÿðáàéúàíûí ùàçûðêû ñîñèàë-èãòèñàäè âÿ-
çèééÿòè âÿ ãàçàíûëìûø óüóðëàð áàðÿäÿ äàíûøûá.
×åõ Ðåñïóáëèêàñûíûí ñÿíàéå âÿ
òèúàðÿò íàçèðèíèí ìöàâèíè Èðæè Ãàâëè÷åê
þëêÿñèíèí Àçÿðáàéúàí èëÿ ÿëàãÿëÿðÿ
þíÿì âåðäèéèíè ãåéä åäÿðÿê, êîìèññèéàíûí þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûüûí èíêèøàôûíäà ÿùÿìèééÿòëè ðîë
îéíàäûüûíû äèããÿòÿ ÷àòäûðûá. Ìöõòÿëèô
ñàùÿëÿðäÿ ÿëàãÿëÿðèí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè ïåðñïåêòèâëÿðèíÿ äàèð ôèêèðëÿðèíè
áþëöøÿí íàçèð ìöàâèíè þëêÿñèíèí èãòèñàäèééàòû áàðÿäÿ ìÿëóìàò âåðèá.
Ñîíäà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ùþêóìÿòè èëÿ ×åõ Ðåñïóáëèêàñû Ùþêóìÿòè àðàñûíäà èãòèñàäè, åëìè-òåõíèêè âÿ
ìÿäÿíè ÿìÿêäàøëûã öçðÿ Ãàðûøûã Êîìèññèéàíûí 2-úè èúëàñûíûí éåêóíëàðûíà äàèð
Ïðîòîêîë èìçàëàíûá. Ñÿíÿäè Ãàðûøûã Êîìèññèéàíûí ùÿìñÿäðëÿðè - Àçÿðáàéúàí
Ðåñïóáëèêàñû èãòèñàäèééàò âÿ ñÿíàéå íàçèðèíèí ìöàâèíè Íèéàçè Ñÿôÿðîâ, ×åõ
Ðåñïóáëèêàñû ñÿíàéå âÿ òèúàðÿò íàçèðèíèí
ìöàâèíè Èðæè Ãàâëè÷åê èìçàëàéûáëàð.
Ïðîòîêîëà ÿñàñÿí, òèúàðÿò, ãàðøûëûãëû
èíâåñòèñèéà ãîéóëóøó, êè÷èê âÿ îðòà áèçíåñèí âÿ ñÿíàéåíèí èíêèøàôû, åíåðýåòèêà,
êÿíä òÿñÿððöôàòû, íÿãëèééàò, ÈÊÒ, òÿùñèë,
ñÿùèééÿ, òóðèçì, ìÿäÿíèééÿò, ÿòðàô ìöùèòèí ìöùàôèçÿñè ñàùÿëÿðèíäÿ ÿìÿêäàøëûüûí äàâàì åòäèðèëìÿñè íÿçÿðäÿ òóòóëóð.
Áàêûäà Àçÿðáàéúàí-×åõèéà áèçíåñ ôîðóìó êå÷èðèëèá
Àïðåëèí 25-äÿ Áàêû Áèçíåñ
Ìÿðêÿçèíäÿ Àçÿðáàéúàí-×åõèéà
áèçíåñ ôîðóìó êå÷èðèëèá.
ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, Èãòèñàäèééàò âÿ Ñÿíàéå Íàçèðëèéèíèí äÿñòÿéè, Àçÿðáàéúàíäà Èõðàúûí âÿ Èíâåñòèñèéàëàðûí Òÿøâèãè Ôîíäóíóí
(ÀÇÏÐÎÌÎ) òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ êå÷èðèëÿí òÿäáèðäÿ ùÿð èêè òÿðÿôäÿí ìàëèééÿ, ñÿíàéå, ÿòðàô ìöùèò, êÿíä âÿ
ìåøÿ òÿñÿððöôàòû, åíåðæè, òèêèíòè ñàùÿëÿðèíäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí 60äàí ÷îõ èø àäàìû èøòèðàê åäèá.
Èãòèñàäèééàò âÿ ñÿíàéå íàçèðèíèí
ìöàâèíè Íèéàçè Ñÿôÿðîâ ÷ûõûø åäÿðÿê
Àçÿðáàéúàí-×åõèéà èãòèñàäè ÿëàãÿëÿðèíèí
èíêèøàô åòäèéèíè, èíäèéÿäÿê èêè þëêÿ àðàñûíäà 20-äÿí ÷îõ ñÿíÿäèí èìçàëàíäûüûíû, þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà ùþêóìÿòëÿðàðàñû
êîìèññèéàíûí, ïàðëàìåíòëÿðàðàñû ÿëàãÿëÿð öçðÿ èø÷è ãðóïëàðûíûí ôÿàëèééÿò ýþñòÿðäèéèíè äåéèá. Áèëäèðèëèá êè, áöòöí áóíëàð
ùÿð èêè þëêÿ àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûüûí ýåíèøëÿíìÿñèíäÿ ÿùÿìèééÿòëèäèð.
Ãåéä åäèëèá êè, ùàçûðäà Àçÿðáàéúàíäà õèäìÿò, íÿãëèééàò, òèúàðÿò , òèêèíòè, ðàáèòÿ âÿ ñ. ñàùÿëÿðäÿ 13 ×åõ êàïèòàëëû øèðêÿò ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð. 2002-2013-úö èëëÿðäÿ ×åõ Ðåñïóáëèêàñû òÿðÿôèíäÿí Àçÿðáàéúàíà ÿñàñ êàïèòàëà 1 ìèëéàðä ÀÁØ
äîëëàðûíäàí ÷îõ èíâåñòèñèéà éàòûðûëûá.
Àçÿðáàéúàíûí ×åõ Ðåñïóáëèêàñû èëÿ
èíâåñòèñèéà ãîéóëóøó âÿ òèúàðÿò ÿëàãÿëÿðèíèí èíêèøàôû ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûãäà
ìàðàãëû îëäóüóíó âóðüóëàéàí Íèéàçè Ñÿôÿðîâ áèçíåñ ôîðóì âÿ ñÿðýèëÿðèí áó áà-
õûìäàí ÿùÿìèééÿòëè îëäóüóíó
ãåéä åäèá.
×åõ Ðåñïóáëèêàñû ñÿíàéå âÿ
òèúàðÿò íàçèðèíèí ìöàâèíè Èðæè Ãàâëè÷åê èêè þëêÿ àðàñûíäà èãòèñàäè
ÿëàãÿëÿðèí äàùà äà ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè ö÷öí ìþâúóä ïîòåíñèàëäàí
ñÿìÿðÿëè èñòèôàäÿíèí, èø àäàìëàðû
àðàñûíäà ÿëàãÿëÿðèí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñèíèí ×åõèéà-Àçÿðáàéúàí èãòèñàäè-òèúàðÿò ÿìÿêäàøëûüûíûí èíêèøàôûíäà ÿùÿìèééÿòèíè, èãòèñàäè
ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàô èñòèãàìÿòëÿðèíè äèããÿòÿ ÷àòäûðûá.
ÀÇÏÐÎÌÎ-íèí ðÿùáÿðè Ðöôÿò Ìÿììÿäîâ Àçÿðáàéúàíûí áèçíåñ ìöùèòè âÿ
èíâåñòèñèéà èìêàíëàðûíà, ×åõ Ðåñïóáëèêàñûíûí Òèúàðÿò âÿ Ñÿíàéå Ïàëàòàñûíûí
ÌÄÁ öçðÿ èúðà÷û äèðåêòîðó Ôðàíòèøåê Ìàñîïóñò þëêÿñèíèí èãòèñàäèééàòûíà, èø
àäàìëàðû àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûã èìêàíëàðûíà äàèð òÿãäèìàòëà ÷ûõûø åäèáëÿð.
Áèçíåñ ôîðóì èø àäàìëàðû àðàñûíäà
èêèòÿðÿôëè ýþðöøëÿðëÿ äàâàì åäèá.
7
www.yeniazerbaycan.com
26 àïðåë 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 072 (4231)
Áó èë Àçÿðáàéúàí-Òöðêèéÿ ÿëàãÿëÿðè
ÿëàìÿòäàð ùàäèñÿëÿðëÿ äàùà çÿíýèí îëàúàã
Èñìàéûë Àëïåð Úîøêóí: ßýÿð ÁÒÚ XX ÿñðèí ÿí áþéöê ëàéèùÿñè èäèñÿ, ÒÀÍÀÏ XXI ÿñðèí ÿí áþéöê åíåðæè
ëàéèùÿëÿðèíäÿí áèðè îëìàãëà éàíàøû, Òöðêèéÿ èëÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäàêû ãàðäàøëûüûí éåíè ñòðàòåæè ñèìâîëóäóð
“Éåíè Àçÿðáàéúàí” ãÿçåòè 2014-úö èëäÿí áèð ÷îõ ëàéèùÿëÿðëÿ îõóúóëàðûí ýþðöøöíÿ ýÿëèá. Áåëÿ ëàéèùÿëÿðäÿí áèðè äÿ “Áèçèì
ãîíàã” ðóáðèêàñûäûð. Ëàéèùÿ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ
Àçÿðáàéúàíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí äèïëîìàòèê êîðïóñóí íöìàéÿíäÿëÿðè òÿìñèë åòäèêëÿðè þëêÿëÿðëÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäàêû èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿðèí ùàçûðêû äóðóìó, ïåðñïåêòèâ
ïëàíëàð áàðÿäÿ þç ôèêèðëÿðèíè îõóúóëàðëà áþëöøöðëÿð. Áó ãÿáèëäÿí íþâáÿòè ìöñàùèáèìèç
Òöðêèéÿíèí Àçÿðáàéúàíäàêû ôþâãÿëàäÿ âÿ
ñÿëàùèééÿòëè ñÿôèðè Èñìàéûë Àëïåð Úîøêóíäóð.
- Úÿíàá ñÿôèð, ùÿð èë éåíè òðàíñìèëëè ëàéèùÿëÿð ùÿéàòà êå÷èðÿí âÿ ÿëàãÿëÿðè
ñòðàòåæè òÿðÿôäàøëûã ñÿâèééÿñèíÿ éöêñÿëÿí èêè ãàðäàø þëêÿ - Àçÿðáàéúàí âÿ
Òöðêèéÿ ö÷öí 2013-úö èëè íåúÿ õàðàêòåðèçÿ åäÿðäèíèç? Ñèçúÿ, þòÿí èë þëêÿëÿðàðàñû ÿëàãÿëÿðäÿ ùàíñû ÿëàìÿòäàð ùàäèñÿëÿðëÿ éàääà ãàëäû?
- Àçÿðáàéúàí òÿêðàð ìöñòÿãèëëèéèíÿ ãîâóøäóãäàí ñîíðà þòÿí ìöääÿò ÿðçèíäÿ Òöðêèéÿ èëÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäà áöòöí ñàùÿëÿðäÿ ÿëàãÿëÿð ãóðóëóá, ùÿð èêè þëêÿíèí ìÿíàôåéèíÿ õèäìÿò åäÿí èðèìèãéàñëû áåéíÿëõàëã ëàéèùÿëÿð ùÿéàòà êå÷èðèëèá. Èêè ãàðäàø þëêÿ
þíÿìëè îðòàã ëàéèùÿëÿðÿ èìçà àòàðêÿí, õàðèúè
ñèéàñÿò ñàùÿñèíäÿ äÿ îðòàã ìÿíàôåëÿðè íÿçÿðÿ àëûá, ùÿòòà áåéíÿëõàëã ìèãéàñäà áèð ÷îõ
ïðîáëåìëÿðè ùÿëë åòìÿêäÿ áèð-áèðëÿðèíÿ äÿñòÿê âåðèáëÿð. ßñëèíäÿ, áóíó ÷îõ òÿáèè ãàðøûëàìàã ëàçûìäûð. ×öíêè îðòàã äÿéÿðëÿðÿ, åéíè
ñîé-êþêÿ ìàëèê õàëãëàð îëìàãëà éàíàøû, áèçèì òàëåéèìèç, ýÿëÿúÿéèìèç äÿ áèðäèð. Îäóð
êè, õàëãëàðûìûçûí ìÿíàôåéè âÿ ðèôàùû íàìèíÿ
áöòöí èìêàíëàðû ñÿôÿðáÿð åòìÿëèéèê. Ùàçûðäà
Òöðêèéÿ èëÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäà ñèéàñè, èãòèñàäè, òèúàðè âÿ ìöäàôèÿ ñàùÿëÿðè áàøäà îëìàãëà, áöòöí ñàùÿëÿðäÿ ÿëàãÿëÿðèìèç ñöðÿòëÿ
èíêèøàô åòìÿêäÿäèð. Åéíè çàìàíäà, òóðèçì,
êÿíä òÿñÿððöôàòû, ñÿùèééÿ, òÿùñèë âÿ ìÿäÿíèééÿò êèìè ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðäÿ áèðýÿ ÿìÿêäàøëûã åòìÿêäÿéèê. Ùÿì òÿúðöáÿ òîïëàìàãäà, ùÿì äÿ áèðýÿ ëàéèùÿëÿð ùàçûðëàìàãäàéûã.
Éåðè ýÿëìèøêÿí, ãåéä åäèì êè, èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿðèìèçèí äàùà äà èíêèøàô åòäèðèëìÿñè ö÷öí
÷îõ ýöúëö çÿìèí âàð. Õàëãëàðûìûçûí äîñòëóã
âÿ ãàðäàøëûüûíäàí ãàéíàãëàíàí ñîíñóç ñåâýè âÿ ãàðäàøëûã ÿëàãÿëÿðè, ñèéàñè ñàùÿäÿ ýöúëö áèð èðàäÿéÿ ñþéêÿíèá. Íÿòèúÿäÿ 2013-úö èëäÿ ÿìÿêäàøëûüûìûç ùÿì èêèòÿðÿôëè, ùÿì äÿ
áåéíÿëõàëã ìöñòÿâèäÿ äèýÿð äþâëÿòëÿðÿ þðíÿê îëàúàã áèð ñÿâèééÿéÿäÿê éöêñÿëìèøäèð.
Òöðêèéÿ èëÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäàêû ñòðàòåæè òÿðÿôäàøëûã ñþçöí ùÿãèãè ìÿíàñûíäà þç
éåðèíè òàïûá. Ùàçûðäà åëÿ áèð ñàùÿ éîõäóð êè,
îðàäà þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûã
ìþâúóä îëìàñûí. Ñàüëàì òÿìÿëëÿð öçÿðèíäÿ
ãóðóëìóø áó ÿìÿêäàøëûã, Óëó þíäÿðëÿðèìèç
Ìóñòàôà Êàìàë Àòàòöðê âÿ Ùåéäÿð ßëèéåâèí
áèçÿ âÿñèééÿò åòäèêëÿðè êèìè, áöòöí ñàùÿëÿðäÿ
ñöðÿòëÿ èíêèøàô åòìÿêäÿäèð. Þòÿí èëÿ íÿçÿð
ñàëñàã, èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿðèìèçäÿ áèð èíêèøàôûí, èøáèðëèéèíèí øàùèäè îëàðûã. Áåëÿ êè, ìöõòÿëèô ñÿâèééÿëÿðäÿ äþâëÿò ðÿñìèëÿðèíèí ñÿôÿðëÿðè
èëÿ éàíàøû, íàçèðëÿð ñÿâèééÿñèíäÿ äÿ áèð ÷îõ
ãàðøûëûãëû ñÿôÿðëÿð ýåð÷ÿêëÿøèá. Òÿêúÿ Òöðêèéÿíèí õàðèúè èøëÿð íàçèðè þòÿí èë Àçÿðáàéúàíà
ö÷ äÿôÿ ñÿôÿð åòìèøäèð. Òöðêäèëëè þëêÿëÿðèí
äþâëÿò áàø÷ûëàðû øóðàñûíûí òîïëàíòûñûíäà èøòèðàê åòìÿê ö÷öí Òöðêèéÿ Ïðåçèäåíòè Àáäóëëàù
Ýöë Ãÿáÿëÿäÿ ñÿôÿðäÿ îëóá, Ïðåçèäåíò Èëùàì
ßëèéåâ èñÿ òÿêðàð ïðåçèäåíò ñå÷èëäèêäÿí ñîíðà èëê õàðèúè ñÿôÿðèíè Òöðêèéÿéÿ åäèá. Òöðêèéÿíèí Áàø íàçèðè Ðÿúÿá Òàééèá ßðäîüàí þëêÿìèçäÿ êå÷èðèëÿí áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíäÿí
ñîíðà èëê ñÿôÿðèíè Àçÿðáàéúàíàí åäèá. Áóíäàí ÿëàâÿ, þòÿí èë Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ âÿ
Áàø íàçèð Ðÿúÿá Òàééèá ßðäîüàíûí Ñÿäðëèéè
èëÿ Éöêñÿê Ñÿâèééÿëè Ñòðàòåæè ßìÿêäàøëûã
Øóðàñûíûí òîïëàíòûñû êå÷èðèëèá. Þòÿí èë èãòèñàäè
ñàùÿäÿ äÿ èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿðèìèçäÿ èíêèøàô
ãåéäÿ àëûá. Ãàðøûëûãëû ñÿðìàéÿëÿðèí ùÿúìè
àðòìàãëà éàíàøû, 2013-úö èëäÿ þëêÿëÿðèìèç
àðàñûíäà òèúàðÿò äþâðèééÿñèíèí ùÿúìè 5 ìèëéàðä ÀÁØ äîëëàðûíà ÷àòûá. Ùÿì÷èíèí, ÒðàíñÀíàäîëó áîðó õÿòòè (ÒÀÍÀÏ) ëàéèùÿñèíèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ èøëÿð äàâàì
åòäèðèëìèøäèð. Àçÿðáàéúàí òÿáèè ãàçûíû Àâðîïàéà íÿãë åäÿúÿê Òðàíñ-Àäðèàòèê áîðó êÿìÿðèíè (ÒÀÏ) ñå÷äèéèíè åëàí åäèá, “Øàùäÿíèç-2” ëàéèùÿñè öçðÿ àíëàøìàíûí èìçàëàíìàñû èëÿ áó ëàéèùÿ éåíè âÿ äàùà öñòöí áèð ìÿðùÿëÿéÿ ãÿäÿì ãîéóá. Áàêû-Òáèëèñè-Úåéùàí
(ÁÒÚ) ÿñàñ èõðàú íåôò áîðó êÿìÿðèíèí èíøà-
ñûíà äàèð âåðèëÿí ãÿðàðûí çàìàíûíäà îëäóüó
êèìè, áþéöê áèð õÿéàëûí ýåð÷ÿêëÿøìÿñèíèí
øàùèäè îëìàãäàéûã. Áóíäàí ùÿì Òöðêèéÿ,
ùÿì äÿ Àçÿðáàéúàí ãöðóð äóéìàëûäûð. Þòÿí
èë åíåðæè ñàùÿñèíäÿêè áþéöê ëàéèùÿëÿð ãÿäÿð
ìöùöì âÿ ñòðàòåæè îëäóüóíà øöáùÿ éåðè ãàëìàéàí Áàêû-Òáèëèñè-Ãàðñ (ÁÒÃ) äÿìèðéîëó
õÿòòèíèí èíøàñûíäà èøëÿð äàâàì åòäèðèëèá. Áó
äÿìèðéîëóíóí òàìàìëàéûúû áèð ãîëó îëàúàã
âÿ Ãàðñäàí Íàõ÷ûâàíàäÿê óçàíàúàã õÿòòèí
èíøàñû ö÷öí äÿ ùàçûðëûã èøëÿðè äàâàì åòäèðèëèá.
Áóíäàí ÿëàâÿ, ßðçóðóìäàí Íàõ÷ûâàíà òÿáèè
ãàç áîðó êÿìÿðèíèí èíøàñû öçÿðèíäÿ ùàçûðëûã
èøëÿðè ýþðöëöá. Áöòöí áóíëàð îíó äåìÿéÿ
ÿñàñ âåðèð êè, 2013-úö èë Òöðêèéÿ-Àçÿðáàéúàí
ìöíàñèáÿòëÿðèíäÿ ÷îõ ìöùöì âÿ ìÿùñóëäàð
áèð èë îëóá.
- Áÿñ 2014-úö èë èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàôûíäà ùàíñû ìÿãàìëàðû èëÿ ñÿúèééÿëÿíÿúÿê?
- Èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿðèìèçäÿ 2014-úö èëèí äÿ
÷îõ ñÿìÿðÿëè îëàúàüûíà ÿìèíÿì. Ìÿëóì îëäóüó êèìè, Ýÿíúÿäÿ Òöðêèéÿ, Àçÿðáàéúàí
âÿ Ýöðúöñòàí õàðèúè èøëÿð íàçèðëÿðèíèí òîïëàíòûñû êå÷èðèëäè. Äöøöíöðÿì êè, áó ýþðöøöí íÿòèúÿëÿðè ìöøòÿðÿê ôÿàëèééÿòèìèç ö÷öí ÷îõ
þíÿìëè îëàúàã. Õàòûðëàäûì êè, úàðè èëäÿ åéíè
ôîðìàòäà èëê äÿôÿ îëàðàã äþâëÿò áàø÷ûëàðû ñÿâèééÿñèíäÿ äÿ ýþðöøöí êå÷èðèëìÿñèíÿ äàèð
ðàçûëûã ÿëäÿ îëóíóá. Áóíäàí ÿëàâÿ, ÒöðêèéÿÀçÿðáàéúàí-Èðàí ôîðìàòûíäà äà õàðèúè èøëÿð
íàçèðëÿðè ñÿâèééÿñèíäÿ ö÷òÿðÿôëè ýþðöøöí êå÷èðèëìÿñè äÿ ïëàíëàøäûðûëûð. Äèýÿð òÿðÿôäÿí, áó
èë Òöðêäèëëè þëêÿëÿðèí äþâëÿò áàø÷ûëàðû Øóðàñûíûí íþâáÿòè Çèðâÿ ýþðöøö Òöðêèéÿäÿ ýåð÷ÿêëÿøÿúÿê. Ãûñàñû, Òöðêèéÿ âÿ Àçÿðáàéúàíûí
éàõûíäàí èøòèðàêû èëÿ èðÿëèëÿéÿí èøáèðëèêëÿðè
2014-úö èëäÿ äÿ óüóðëà äàâàì åäÿúÿê.
Òÿáèè, úàðè èë ÿðçèíäÿ èêèòÿðÿôëè ìöíàñèáÿòëÿðäÿ éöêñÿê ñÿâèééÿëè äèýÿð ñÿôÿðëÿð, åëÿúÿ
äÿ, ìöõòÿëèô áåéíÿëõàëã ïëàòôîðìàëàð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûãëàðûìûç äà äàâàì åäÿúÿê. Òöðêèéÿ âÿ Àçÿðáàéúàíûí õàðèúè þëêÿëÿðäÿêè òÿìñèë÷èëÿðè, ÿí éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ ãÿðàðëàøäûðûëäûüû êèìè, ÷îõ ñûõ èøáèðëèéèíäÿäèðëÿð
âÿ ùÿð áèð ìÿñÿëÿäÿ áèð-áèðëÿðèíè äÿñòÿêëÿìÿêäÿäèðëÿð. Áó áàõûìäàí äèàñïîðà ôÿàëèééÿòèìèç äÿ ýöúëÿíìÿêäÿäèð. Ñòðàòåæè îðòàãëûüûìûçûí ÿí áàðèç íöìóíÿñè îëàí Éöêñÿê Ñÿâèééÿëè Ñòðàòåæè ßìÿêäàøëûã Øóðàñûíûí
(ÉÑßØ) äþðäöíúö òîïëàíòûñû áó èë Àçÿðáàéúàíäà áàø òóòàúàã. Áóíäàí ÿëàâÿ, ÉÑßØ-èí
òîïëàíòûëàðûíûí ñîíóíäà èìçàëàíàí Áèðýÿ áÿéàííàìÿëÿðäÿ äÿ éåð àëàí âÿ þëêÿëÿðèìèç
àðàñûíäà èãòèñàäè âÿ òèúàðÿò ñàùÿñèíäÿ
ÿìÿêäàøëûãäà ìöùöì ÿùÿìèééÿò êÿñá
åäÿí Ùþêóìÿòëÿðàðàñû Áèðýÿ Êîìèññèéàíûí
ñàéúà 7-úè òîïëàíòûñûíûí äà ÷îõ éàõûí çàìàíëàðäà êå÷èðèëìÿñè ïëàíëàøäûðûëûð.
Áóíäàí ÿëàâÿ, òÿùñèë âÿ ìÿäÿíè ñàùÿäÿ
ÿìÿêäàøëûüûìûçûí ýöúëÿíäèðèëìÿñèíÿ äÿ áþéöê þíÿì âåðèðèê. Óøàãëàðûìûçûí ãàðøûëûãëû
øÿêèëäÿ Òöðêèéÿ âÿ Àçÿðáàéúàíäà òÿùñèë àëìàëàðûíûí ôàéäàëû îëàúàüûíû, áóíóí ãàðäàøëûã
ÿëàãÿëÿðèìèçè äàùà äà ýöúëÿíäèðÿúÿéèíè äöøöíöðöê. Îäóð êè, ùàçûðäà äèïëîìàòèê êàíàëëàðëà áó ìöùöì ñàùÿäÿ ÿìÿêäàøëûüûìûçû
äàùà äà èðÿëèéÿ àïàðàúàã áèð ñàçèø öçÿðèíäÿ
÷àëûøìàëàð äàâàì åòìÿêäÿäèð. Áóíäàí ÿëàâÿ, ìÿäÿíè ñàùÿäÿ ÿìÿêäàøëûüû äàùà äà
ýöúëÿíäèðÿúÿê “Ìÿäÿíèééÿò Ìÿðêÿçëÿðè Àíëàøìàñû”íûí äà ÿí ãûñà áèð çàìàíäà èìçàëàíìàñû ö÷öí ÷àëûøìàëàðûìûç äàâàì åòäèðèëèð. Èêè þëêÿíèí Ìÿäÿíèééÿò íàçèðëèêëÿðèíèí
äÿñòÿéè èëÿ òÿøêèë îëóíàí “Ìÿäÿíèééÿò ùÿôòÿëÿðè”íèí ÷îõ ôàéäàëû îëäóüóíó äöøöíöðöê âÿ
áåëÿ òÿäáèðëÿð áó èë äÿ äàâàì åäÿúÿê. Þòÿí
èë Òöðêèéÿäÿ áàø òóòàí “Àçÿðáàéúàí Ìÿäÿíèééÿò Ùÿôòÿñè”íèí àðäûíäàí, áó èë Áàêû âÿ
Ýÿíúÿ øÿùÿðëÿðèíäÿ “Òöðêèéÿ Ìÿäÿíèééÿò
Ùÿôòÿñè”íèí êå÷èðèëìÿñè ö÷öí ùàçûðëûãëàð äàâàì åòìÿêäÿäèð. Ãûñàñû, èêèòÿðÿôëè ÿëàãÿëÿðèìèçäÿ 2014-úö èëèí ÷îõ äèíàìèê âÿ ãàðøûëûãëû
ñÿôÿðëÿð, ùàäèñÿëÿðëÿ çÿíýèí áèð èë îëàúàüûíû
ÿìèíëèêëÿ ñþéëÿìÿê îëàð.
- Úÿíàá ñÿôèð, Éöêñÿê Ñÿâèééÿëè Ñòðàòåæè ßìÿêäàøëûã Øóðàñûíûí èúëàñûíäà
ãÿáóë åäèëìèø ãÿðàðëàð ÿìÿêäàøëûüûìûçûí ïåðñïåêòèâëÿðèíè ìöÿééÿíëÿøäèðìÿê áàõûìûíäàí áþéöê ÿùÿìèééÿò
êÿñá åäèð. Þòÿí èë íîéàáðûí 12-13-äÿ
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí Àíêàðàéà
ñÿôÿðè çàìàíû Øóðàíûí èúëàñûíäà ãÿáóë åäèëìèø ãÿðàðëàðûí éåðèíÿ éåòèðèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ ùàíñû èøëÿð ýþðöëìÿêäÿäèð?
- Éöêñÿê Ñÿâèééÿëè Ñòðàòåæè ßìÿêäàøëûã
Øóðàñûíûí òîïëàíòûñûíûí ñîíóíäà Áàø íàçèð
Ðÿúÿá Òàééèá ßðäîüàí âÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì
ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí èìçàëàíàí Áèðýÿ Áÿéàííàìÿäÿ þç ÿêñèíè òàïàí Ôÿàëèééÿò Ïëàíû
þíöìöçäÿ áèð éîë õÿðèòÿñè ãîéóá. Ôÿàëèééÿò
Ïëàíû, ÿñëèíäÿ, ÿìÿêäàøëûüûí ÿñàñ ùÿäÿôëÿðèíè ìöÿééÿí åòìÿêëÿ éàíàøû, áó ìÿãñÿäëÿ
ùàíñû èøëÿðèí ýþðöëìÿñèíèí âàúèáëèéèíè þçöíäÿ ÿêñ åòäèðèð. Áó ïëàíû ðÿùáÿð òóòàðàã, òÿðÿôëÿð þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûüûí äàùà
äà äÿðèíëÿøìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ ôÿàëèééÿòëÿðèíè äàâàì åòäèðèðëÿð. Ùåñàá åäèðÿì êè, ñÿíÿääÿ þç ÿêñèíè òàïàí ìöääÿàëàðûí éåðèíÿ éåòèðèëìÿñèíäÿ ùÿð ùàíñû áèð ÿñêèêëèê îëìàéàúàã.
- Úÿíàá ñÿôèð, ùàçûðäà Òöðêèéÿ èëÿ
Àçÿðáàéúàí àðàñûíäà òèúàðÿò äþâðèééÿñèíèí ùÿúìè þëêÿëÿðèìèçèí ìàëèê îëäóüó ïîòåíñèàë èìêàíëàðû íåúÿ ÿêñ åòäèðèð? Ñèçúÿ òèúàðÿò äþâðèééÿñèíèí ùÿúìèíèí äàùà äà àðòûðûëìàñû ö÷öí òÿðÿôëÿð ùàíñû çÿðóðè òÿäáèðëÿðè ùÿéàòà êå÷èðìÿëèäèðëÿð?
- Òöðêèéÿ èëÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäàêû òèúàðÿò äþâðèééÿñèíèí ùÿúìè ñöðÿòëÿ àðòìàãäàäûð. Ñòàòèñòèêàéà íÿçÿð ñàëñàã, 2012-úè èëäÿ
þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà òèúàðÿò äþâðèééÿñèíèí
ùÿúìè 4,2 ìèëéàðä ÀÁØ äîëëàðûíà áÿðàáÿð
îëóá. Þòÿí èë èñÿ áó ðÿãÿì 5 ìèëéàðä äîëëàðà
éàõûíëàøûá. Éåðè ýÿëìèøêÿí, ãåéä åäèì êè,
Òöðêèéÿ âÿ Àçÿðáàéúàí áèð-áèðëÿðè ö÷öí ÷îõ
þíÿìëè òèúàðÿò îðòàãëàðûäûð. Àììà áóíà áàõìàéàðàã, éåíÿ äÿ ÿëàãÿëÿðèìèçèí ùàçûðêû ñÿâèééÿñèíèí þëêÿëÿðèìèçèí ìþâúóä ïîòåíñèàë
èìêàíëàðûíû ÿêñ åòäèðìÿäèéèíè ñþéëÿìÿê
îëàð. ×öíêè áþëýÿäÿ ñöðÿòëÿ áþéöéÿí áó èêè
þëêÿíèí èãòèñàäèééàòûíûí äàùà öñòöí ùÿäÿôëÿðè îëìàëûäûð. Õàòûðëàäûì êè, þòÿí èëèí íîéàáð
àéûíäà Òöðêèéÿäÿ ýåð÷ÿêëÿøÿí Éöêñÿê Ñÿâèééÿëè Ñòðàòåæè ßìÿêäàøëûã Øóðàñûíûí Áèðýÿ
Áÿéàííàìÿñèíäÿ èêè þëêÿ àðàñûíäà òèúàðÿò
äþâðèééÿñèíèí 2023-úö èëÿäÿê 13 ìèëéàðä
ÀÁØ äîëëàðûíàäÿê éöêñÿëäèëìÿñèíÿ íàèë îëóíìàñû ãàðøûéà ùÿäÿô êèìè ãîéóëóá. Äöøöíöðÿì êè, òÿðÿôëÿð áó ùÿäÿôÿ ÷àòìàã ö÷öí ÷îõ
÷àëûøìàëûäûðëàð. Àçÿðáàéúàíûí þç èãòèñàäèééàòûíû øàõÿëÿíäèðìÿñè áó áàõûìäàí áþéöê
þíÿì êÿñá åäèð. Äèýÿð òÿðÿôäÿí èñÿ, Òÿðúèëëè
Òèúàðÿò Àíëàøìàñûíûí èìçàëàíìàñû áó ùÿäÿôëÿðÿ ÷àòìàãäà òÿðÿôëÿðèí èøèíè àñàíëàøäûðàúàã. Áóíäàí ÿëàâÿ, ÉÑßØ-èí ãÿðàðëàðûíäà
þç ÿêñèíè òàïàí Òöðêèéÿ âÿòÿíäàøëàðû-èø
àäàìëàðûíûí Àçÿðáàéúàíà ýÿëìÿëÿðè ö÷öí
âèçà ðåæèìèíèí ñàäÿëÿøäèðèëìÿñè áó èøäÿ þç
ìöñáÿò íÿòèúÿñèíè âåðÿúÿê.
- Àçÿðáàéúàí âÿ Òöðêèéÿíè áèð-áèðèíÿ
ÒÀÍÀÏ, ÒÀÏ, ÁÒÚ, “Øàùäÿíèç-2” êèìè
ëàéèùÿëÿð èëÿ éàíàøû, ùÿì äÿ “ïîëàä ÿëëÿð” - Áàêû-Òáèëèñè-Ãàðñ äÿìèðéîëó ëàéèùÿñè áèðëÿøäèðèð. Áó ëàéèùÿëÿðèí ðåàëëàøìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ íÿ êèìè èøëÿð
ýþðöëöð?
- Ãåéä åòäèéèíèç ëàéèùÿëÿð èêè ãàðäàø þëêÿ
àðàñûíäàêû ÿëàãÿëÿð ö÷öí äàùà ÷îõ ïåðñïåêòèâëÿð à÷ûð. Áàêû-Òáèëèñè-Úåéùàí ÿñàñ èõðàú
íåôò áîðó êÿìÿðèíèí ôÿàëèééÿòÿ áàøëàäûüû
2006-úû èëäÿí 2013-úö èëèí ñîíóíàäÿê Úåéùàí ëèìàíû âàñèòÿñè èëÿ òÿãðèáÿí 1,8 ìèëéàðä
áàðåë íåôò òàíêåðëÿðÿ éöêëÿíÿðÿê áåéíÿëõàëã
áàçàðëàðäà ñàòûøà ÷ûõàðûëûá. ßí àçû ÁÒÚ ãÿäÿð þíÿì äàøûéàúàã Òðàíñ-Àíàäîëó òÿáèè
ãàç áîðó êÿìÿðè (ÒÀÍÀÏ) Òöðêèéÿ âÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäàêû ÿìÿêäàøëûüû äàùà äà
ýöúëÿíäèðÿúÿê âÿ äÿðèíëÿøäèðÿúÿê áèð ëàéèùÿäèð. ßýÿð ÁÒÚ XX ÿñðèí ÿí áþéöê ëàéèùÿëÿðèíäÿí áèð èäèñÿ, ÒÀÍÀÏ äà XXI ÿñðèí ÿí áþéöê åíåðæè ëàéèùÿëÿðèíäÿí áèðè îëìàãëà éàíàøû, Òöðêèéÿ èëÿ Àçÿðáàéúàí àðàñûíäàêû ãàðäàøëûüûí éåíè ñòðàòåæè ñèìâîëóäóð. Áèëèðñèíèç
êè, þòÿí èë Áàêûäà “Øàùäÿíèç-2” ìÿðùÿëÿñè
÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùàñèë åäèëÿúÿê òÿáèè ãàçûí Àâðîïà áàçàðëàðûíà ÷ûõàðûëìàñûíà äàèð ñàçèøëÿð
èìçàëàíäû. Äöøöíöðÿì êè, áó, Àçÿðáàéúàí
òàðèõèíäÿ òÿáèè ãàçûí ùàñèëè âÿ ñàòûøûíà äàèð
ÿí áþéöê ñàçèø êèìè ãàëàúàãäûð. Äÿíèçäÿí
ùàñèë åäèëÿúÿê òÿáèè ãàçûí 2018-úè èëäÿí åòèáàðÿí Òöðêèéÿéÿ, 2019-úó èëäÿí èñÿ Ãÿðá áàçàðëàðûíà ÷ûõàðûëìàñû ïëàíëàøäûðûëûð.
Áàêû-Òáèëèñè-Ãàðñ äÿìèðéîëó ëàéèùÿñèíÿ
ýÿëèíúÿ èñÿ, áóðàäà èøëÿðèí ãàðøûäàêû àéëàðäà
áàøà ÷àòäûðûëàúàüû ýþçëÿíèëèð. Øÿðãäÿí Ãÿðáÿ êîíòåéíåð éöêëÿðèí äàøûíìàñûíû íÿçÿðäÿ
òóòàí áó ëàéèùÿ áþëýÿìèç ö÷öí ÷îõ áþéöê
þíÿì êÿñá åäÿí áåéíÿëõàëã áèð ëàéèùÿäèð.
Ëàéèùÿíèí ðåàëëàøìàñû Àñèéàíûí øÿðãèíäÿí
Àâðîïàíûí ãÿðáèíÿ- Ïåêèíäÿí Ëîíäîíàäÿê
ñÿðíèøèí âÿ éöêëÿðèí áèðáàøà âÿ ôàñèëÿñèç äàøûíìàñûíà èìêàí éàðàäàúàã. ÁÒÃ-íèí èñòèñìàðà âåðèëìÿñè èëÿ Õÿçÿð äÿíèçè öçÿðèíäÿí
Ãàçàõûñòàí âÿ Òöðêìÿíèñòàí âàñèòÿñèëÿ Àâðîïà þëêÿëÿðèíäÿí ýÿëÿí éöêëÿðèí Îðòà Àñèéà
âÿ Óçàã Øÿðãÿ, Úÿíóáè Àñèéàéà, åëÿúÿ äÿ,
ÿêñ èñòèãàìÿòäÿ äÿìèðéîëó äÿùëèçè âàñèòÿñèëÿ
äàøûíìàñû ìöìêöí îëàúàã. Áó íÿãëèééàò
äÿùëèçè, åéíè çàìàíäà, “Øèìàë-Úÿíóá” íÿãëèééàò äÿùëèçèíè äÿ ìöõòÿëèô õÿòëÿðëÿ ñþçöí
ùÿãèãè ìÿíàñûíäà òàìàìëàìûø îëàúàã.
Äöíéà èãòèñàäèééàòûíûí àüûðëûã ìÿðêÿçèíèí
Øÿðãÿ äîüðó èñòèãàìÿòëÿíäèéè, áåéíÿëõàëã
àëÿìäÿ èãòèñàäè áþùðàíûí òÿçàùöðëÿðèíèí ùÿëÿ äÿ äàâàì åòäèéè áèð äþíÿìäÿ áó ëàéèùÿ
äöíéà èãòèñàäèééàòûíäà áèð ùÿðÿêÿòâåðèúè
ãöââÿéÿ ÷åâðèëÿúÿéèíÿ øöáùÿ éåðè ãàëìûð.
ÁÒÃ-íèí íÿèíêè ëàéèùÿíèí ìÿðêÿçè ùàëãàñûíû
òÿøêèë åäÿí Òöðêèéÿ âÿ Àçÿðáàéúàí, åëÿúÿ
äÿ, áþëýÿíèí áöòöí äþâëÿòëÿðè ö÷öí ôàéäàëû
îëàúàüûíà ÿìèíÿì.
- Ãàôãàçäà ñöëùöí, òÿùëöêÿñèçëèéèí òÿìèí îëóíìàñû ö÷öí Åðìÿíèñòàí-Àçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ùÿëëè âàúèá øÿðòäèð. Ñèçúÿ, ãàðäàø
Òöðêèéÿ ïðîáëåìèí ñöëù éîëó èëÿ ùÿëëè
èñòèãàìÿòäÿ úàðè èëäÿ íÿ êèìè ñÿéëÿð
ýþñòÿðÿ áèëÿð?
- Òàðèõè âÿ ùöãóãè îëàðàã Àçÿðáàéúàíûí
àéðûëìàç áèð ïàð÷àñû îëàí Äàüëûã Ãàðàáàü,
åëÿúÿ äÿ, îíóí ÿòðàôûíäàêû 7 ðàéîí äàõèë îëìàãëà þëêÿ ÿðàçèñèíèí èéèðìè ôàèçè 20 èëäÿí
÷îõäóð êè, èøüàë àëòûíäàäûð. Ìöíàãèøÿ íÿòèúÿñèíäÿ ìèíëÿðëÿ àçÿðáàéúàíëû øÿùèä îëóá, éöçìèíëÿðëÿ Àçÿðáàéúàí òöðêö þç àòà éóðäóíäàí
äèäÿðýèí äöøöá, ãà÷ãûí âÿ ìÿúáóðè êþ÷êöíÿ
÷åâðèëèá.
Áó èëèí ôåâðàëûíäà íþâáÿòè èëäþíöìöíö
ùöçíëÿ ãåéä åòäèéèìèç Õîúàëû ôàúèÿñè ùàìûìûçûí éàääàøûíäà äÿðèí èçëÿð áóðàõûá.
ÁÌÒ Òÿùëöêÿñèçëèê Øóðàñûíûí 4 ãÿòíàìÿñè âÿ ÀÒßÒ-èí Ìèíñê ãðóïóíóí ñÿéëÿðèíÿ
ðÿüìÿí, áåéíÿëõàëã èúòèìàèééÿò áó èíñàíëûã
äðàìûíûí ñîíà ÷àòìàñûíà ùÿëÿ äÿ íàèë îëà
áèëìÿéèá.
Áó äóðóì áèðýÿ éàøàäûüûìûç áþëýÿíèí
ñàáèòëèéè, òÿùëöêÿñèçëèéè âÿ èíêèøàôûíû òÿùäèä
åäÿí ÿí áþéöê ôàêòîðäóð. Òöðêèéÿ áó ìÿñÿëÿäÿ èëê ýöíäÿí åòèáàðÿí Àçÿðáàéúàíûí éàíûíäà îëóá, îíóí ùàãã ñÿñèíè ìöäàôèÿ åäèá,
Äàüëûã Ãàðàáàü ïðîáëåìèíè þç ìÿñÿëÿñè êèìè ýþðöá, Êÿëáÿúÿðèí åðìÿíèëÿð òÿðÿôèíäÿí
èøüàëûíäàí ñîíðà Åðìÿíèñòàíëà îëàí ãóðó
ñÿðùÿäëÿðèíè áàüëàéûá. Âÿ Àçÿðáàéúàí õàëãûíà ãàðøû îëàí áó ùàãñûçëûã þç ùÿëëèíè òàïàíàäÿê, Àçÿðáàéúàí þç ÿðàçè áöòþâëöéöíÿ ãîâóøàíàäÿê, Òöðêèéÿíèí ñÿðýèëÿäèéè áó ìþâãå äÿéèøìÿç îëàðàã ãàëàúàã.
ÀÒßÒ-èí Ìèíñê ãðóïóíóí öçâö, åëÿúÿ
äÿ, áþëýÿíèí ÿí àêòèâ þëêÿñè îëàí Òöðêèéÿ éàðàíìûø áó äóðóìäàí áþéöê íàðàùàòëûã êå÷èðìÿêäÿäèð. Ìöíàãèøÿíèí ùÿëë åäèëìÿñèíäÿ
Ìèíñê ãðóïó, õöñóñèëÿ äÿ ùÿìñÿäð þëêÿëÿðèí
öçÿðèíÿ ÷îõ áþéöê ìÿñóëèééÿò äöøöð. Ìöíàãèøÿ ñöëù éîëó èëÿ òåçëèêëÿ äîíäóðóëìóø âÿçèééÿòäÿí ÷ûõàðûëìàëû, èøüàëà ñîí ãîéóëìàëû,
þçö äÿ Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéöíöí òÿìèí îëóíìàñû éîëó èëÿ ùÿëë îëóíìàëûäûð. Òöðêèéÿ ìöíàãèøÿíèí ùÿëëèíÿ áåëÿ éàíàøûð âÿ
ÀÒßÒ-èí Ìèíñê ãðóïóíó äà áó èñòèãàìÿòäÿ
áþéöê úÿñàðÿò ýþñòÿðìÿéÿ òÿøâèã åäèð. Áÿëëè
îëàí îäóð êè, ùàçûðêû ñòàòóñ-êâî ñîíñóçàäÿê
äàâàì åäÿ áèëìÿç. Ãîøóíëàðûí òÿìàñ õÿòòèíäÿ çàìàí-çàìàí éàøàíàí îëàéëàð-ñèëàùëû
ùÿìëÿëÿð ìÿñÿëÿíèí úèääèëèéèíäÿí õÿáÿð âåðèð âÿ ìöíàãèøÿíèí òåç áèð çàìàíäà þç ùÿëëèíè òàïìàñûíû çÿðóðè åäèð. Ìöíàãèøÿíè áþëýÿäÿêè áöòöí þëêÿëÿð ö÷öí ôàéäàëû îëà áèëÿúÿê øÿêèëäÿ ùÿëë åòìÿê ìöìêöíäöð, éåòÿð êè,
ùÿãèãè èñòÿê îëñóí. Àçÿðáàéúàíûí áó èñòèãàìÿòäÿêè ÷àüûðûøëàðûíûí þç ìöñáÿò úàâàáûíû
òàïìàñûíû àðçó åäèðèê.
- Úÿíàá ñÿôèð, ìöáàëèüÿñèç äåìÿê
îëàð êè, áó ýöí äöíéàíûí äèããÿòè
Àçÿðáàéúàíà éþíÿëèá. Þòÿí èë, åëÿúÿ
äÿ, 2012-úè èëäÿ þëêÿìèç ÁÌÒ ÒØ-íèí
ãåéðè-äàèìè öçâö êèìè ãóðóìà ñÿäðëèê
åòäè. Áóíäàí ÿëàâÿ, 2012-úè èëäÿ éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ òÿøêèë îëóíàí “Åóðîâèñèîí” ìóñèãè éàðûøìàñûíûí àðäûíäàí,
ïàéòàõòûìûç 2015-úè èëäÿ Àâðîïàäà èëê
äÿôÿ êå÷èðèëÿúÿê Îëèìïèéà Îéóíëàðûíû,
2017-úè èëäÿ èñÿ Èñëàì Ùÿìðÿéëèê
Îéóíëàðûíû ãÿáóë åòìÿéÿ ùàçûðëàøûð.
Áèð äèïëîìàò, åëÿúÿ äÿ, õàðèúè þëêÿ âÿòÿíäàøû êèìè, Àçÿðáàéúàíûí ýöíäÿíýöíÿ àðòàí áåéíÿëõàëã íöôóçóíó, åëÿúÿ äÿ, þëêÿìèçäÿêè òèêèíòè, ãóðóúóëóã
èøëÿðèíè, áó èíêèøàôû íåúÿ äÿéÿðëÿíäèðèðñèíèç?
- Ùÿð íÿ ãÿäÿð Àçÿðáàéúàí âÿòÿíäàøû
îëìàñàì äà, þëêÿäÿêè áó èíêèøàôû, áó àáàäëûüû, òèêèíòè-ãóðóúóëóã èøëÿðèíè áèð “õàðèúè þëêÿ
âÿòÿíäàøû” êèìè äÿéÿðëÿíäèðìÿìÿê ìöìêöí äåéèë. Àçÿðáàéúàíûí ñîí èëëÿðäÿ ÿëäÿ åòäèéè óüóðëàð 75 ìèëéîíó àøàí Àíàäîëó òöðêö
êèìè, ìÿíè äÿ ãöðóðëàíäûðûð. Òöðêèéÿíèí
Àçÿðáàéúàíäàêû ñÿôèðè îëàðàã, ìÿí äÿ Àçÿðáàéúàíûí ñîí èëëÿðäÿ ÿëäÿ åòäèéè áþéöê óüóðëàðû, áó èíêèøàôû ìÿìíóíèééÿòëÿ èçëÿéèð, ñèçèí
ùÿéÿúàíûíûçà îðòàã îëóðàì. Îíó äà ãåéä
åòìÿê èñòÿéèðÿì êè, àç þíúÿ ãåéä åòäèéèíèç
ìÿãàìëàð-ùàäèñÿëÿð ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäÿí
Àçÿðáàéúàíûí ÿëäÿ åòäèéè íàèëèééÿòëÿðèí áàðèç íöìóíÿñèäèð. Áó ýöí Àçÿðáàéúàí þç èãòèñàäèééàòû, èíñàí ðåñóðñëàðû, çÿíýèí òÿáèè
åùòèéàòëàðû, èðèìèãéàñëû ëàéèùÿëÿðè èëÿ áþëýÿíèí
ïàðëàéàí áèð óëäóçóíà ÷åâðèëèá. ßí þíÿìëèñè
èñÿ îäóð êè, èêè ãàðäàø þëêÿ - Àçÿðáàéúàí âÿ
Òöðêèéÿ ùÿéàòà êå÷èðìÿêäÿ îëäóãëàðû ëàéèùÿëÿðëÿ ùÿì ýÿëÿúÿéÿ éþí âåðìÿêäÿ, ùÿì
äÿ áþëýÿíèí èíêèøàôûíà áèðëèêäÿ òþùôÿ âåðìÿêäÿäèðëÿð.
Äöøöíöðÿì êè, ùÿì ãÿðèíÿëÿðè àäëàéûá áó
ýöíöìöçÿ ýÿëèá ÷àòìûø ãàðäàøëûã, äèë, äèí,
îðòàã ìÿäÿíèééÿò âÿ òàðèõè áàüëàðûìûç, ùÿì
Àòàòöðê âÿ Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâ
êèìè òàðèõè þíäÿðëÿðèìèçèí òÿéèí åòäèêëÿðè, áèçèì ö÷öí ìöÿééÿí åòäèêëÿðè éîëà óéüóí îëàðàã, Àçÿðáàéúàí õàëãûíà îëàí òÿìÿííàñûç
áàüëûëûã âÿ äÿñòÿéèìèç ùÿð çàìàí äàâàì
åäÿúÿê. Ìÿí ÿìèíÿì êè, ýÿëÿúÿê íÿñèëëÿð áó
àíëàéûøëà äàùà ýþçÿë ñàáàùëàðäà, ùÿð úöð ÷ÿòèíëèéÿ ãàðøû áèð-áèðëÿðèíèí éàíûíäà îëàúàãëàð.
Àçÿðáàéúàíäàí îëàí ãàðäàøëàðûìûç äà áèçÿ
ãàðøû åéíè äàõèëè ùèññëÿðè êå÷èðìÿêäÿäèðëÿð.
Èíàíûðûã êè, ýÿëÿúÿê íÿñèëëÿð äÿ áó èñòè ìöíàñèáÿòëÿðè äàâàì åòäèðÿúÿê, èêè ãàðäàø äþâëÿò
àðàñûíäà ìþâúóä îëàí ÿëàãÿëÿðè äàùà äà èðÿëèéÿ àïàðà áèëÿúÿêëÿð.
Ñÿëèì ËÎÜÌÀÍÎÜËÓ
Àçÿðáàéúàíûí øèìàë-ãÿðá áþëýÿñèíäÿ
êå÷èðèëÿí ýþðöøëÿðäÿ þëêÿäÿêè ìþâúóä
åòíèê-äèíè äóðóìëà áàüëû ÿòðàôëû ôèêèð
ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ìèëëÿòëÿðàðàñû, ìóëòèêóëòóðàëèçì âÿ äèíè ìÿñÿëÿëÿð öçðÿ Äþâëÿò ìöøàâèðè Êàìàë Àáäóëëà
þëêÿíèí øèìàë-ãÿðá áþëýÿñèíäÿ - Áàëàêÿí, Çàãàòàëà, Ãàõ,
Øÿêè, Îüóç, Ãÿáÿëÿ, Èñìàéûëëû âÿ Øàìàõû ðàéîíëàðûíäà éåðëè
çèéàëûëàð, ìèëëè àçëûãëàðûí íöìàéÿíäÿëÿðè âÿ äèíè èúìàëàðûí
öçâëÿðè èëÿ ìöõòÿëèô ýþðöøëÿð êå÷èðèá.
ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, áó ðàéîíëàðäàêû Ùåéäÿð ßëèéåâ
ìÿðêÿçëÿðèíäÿ çèéàëûëàð âÿ èúòèìàèééÿò íöìàéÿíäÿëÿðè èëÿ ýþðöøëÿð çàìàíû çÿíýèí åòíîìÿäÿíè âÿ äèíè ìöõòÿëèôëèéèí ùþêì
ñöðäöéö áó áþëýÿäÿ éàøàéàí õàëãëàðûí ñàùèá îëäóüó åòíèêäèíè äÿéÿðëÿðèí ãîðóíìàñûíûí, Àçÿðáàéúàíûí ìóëòèêóëòóðàë,
òîëåðàíò þëêÿ êèìè äöíéàéà òÿãäèì îëóíìàñûíûí âÿ àçÿðáàéúàí÷ûëûã èäåîëîýèéàñûíûí äþâëÿò ñèéàñÿòèíèí ÿñàñ èñòèãàìÿòëÿðèíäÿí áèðè îëäóüó äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûá.
Äþâëÿò ìöøàâèðè áþëýÿäÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí ìÿñúèä, êèëñÿ
âÿ ñèíàãîãëàðû, òàðèõè àëáàí ìÿáÿäëÿðèíè çèéàðÿò åäèá, àâàð,
ýöðúö, èíýèëîé, óäè, éÿùóäè, ðóñ õàëãëàðûíûí íöìàéÿíäÿëÿðè,
åéíè çàìàíäà, ìöõòÿëèô äèíè èúìàëàðûí öçâëÿðè èëÿ ýþðöøÿðÿê,
äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû òÿðÿôèíäÿí éàðàäûëàí éåíè õèäìÿòèí þëêÿíèí áöòöí ðåýèîíëàðûíäà ùÿéàòà êå÷èðÿúÿéè ìöõòÿëèô ñàùÿëè ëàéèùÿëÿð, ýþðÿúÿéè èøëÿð ùàããûíäà ìÿëóìàò âåðèá. Ýþðöøëÿð çàìàíû þëêÿäÿêè ìþâúóä åòíèê-äèíè äóðóìëà áàüëû ÿòðàôëû ôèêèð
ìöáàäèëÿëÿðè àïàðûëûá, ìèëëè àçëûã òÿìñèë÷èëÿðèíèí âÿ äèíè èúìà
öçâëÿðèíèí ñÿñëÿíäèðäèêëÿðè òÿêëèôëÿðèí éàõûí ýÿëÿúÿêäÿ ðåàëëàøäûðûëàúàã ëàéèùÿëÿðäÿ íÿçÿðÿ àëûíàúàüû áèëäèðèëèá.
Ýþðöø èøòèðàê÷ûëàðû Àçÿðáàéúàíäà ìþâúóä îëàí òîëåðàíòëûüûí, ãàðøûëûãëû ùþðìÿò âÿ åòèìàäà, äîñòëóã âÿ ãàðäàøëûã ïðèíñèïëÿðèíÿ ÿñàñëàíàí äèíëÿðàðàñû âÿ ìèëëÿòëÿðàðàñû ìöíàñèáÿòëÿðèí äöíéàéà íöìóíÿ îëäóüóíó äèëÿ ýÿòèðèá, åòíèê ãðóïëàð âÿ
äèíè èúìàëàð ö÷öí éàðàäûëàí áÿðàáÿð èìêàíëàðà ýþðÿ äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûíà ñÿìèìè ìèííÿòäàðëûãëàðûíû èôàäÿ åäèáëÿð.
Äþâëÿò ìöøàâèðè Êàìàë Àáäóëëà ñÿôÿð òÿÿññöðàòëàðû èëÿ
áàüëû ÀçÿðÒÀú-ûí ìöõáèðèíÿ äåéèá:
- Òÿÿññöðàòûì éöêñÿêäèð. Áó ýöí Àçÿðáàéúàíûí òÿêúÿ
øÿùÿð âÿ êÿíäëÿðè äÿéèøìèð, éîëëàðû òÿçÿëÿíìèð, ïàðê âÿ
ìåéäàí÷àëàðû ýþç îõøàìûð. Áó ýöí áöòöí áóíëàðëà éàíàøû, Àçÿðáàéúàí âÿòÿíäàøû - éåíèéåòìÿñè, ýÿíúè, éàøëûñû
äàõèëÿí äÿéèøèð âÿ îíóí ùÿéàòûíäà äþâëÿò÷èëèê, àçÿðáàéúàí÷ûëûã ìÿôêóðÿñè äàùà ÷îõ éåð òóòìàüà áàøëàéûð. Áó
ùÿìàùÿíý äÿéèøìÿíèí ìöÿëëèôèíèí Óëó þíäÿðèìèç Ùåéäÿð
ßëèéåâ îëäóüóíó, áó ñèéàñÿòèí Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí ëàéèãèíúÿ äàâàì åòäèðèëäèéèíè âÿòÿíäàøëàðûìûç ýþçÿë áèëèð âÿ áó èñòèãàìÿòäÿ áöòöí éàõûí
âÿ óçàã ùÿäÿôëÿðÿ äîüðó ÿçìëÿ àääûìëàìàüà ùàçûð îëäóãëàðûíû áèëäèðèðëÿð. Áóíó ùèññ åëÿìÿê, ýþðìÿê îëäóãúà
ôÿðÿùëèäèð.
“ÀÄÀ” Óíèâåðñèòåòèíäÿ
õåéðèééÿ ìàðàôîíó êå÷èðèëèá
Àïðåëèí
25-äÿ
“ÀÄÀ” Óíèâåðñèòåòèíäÿ
õåéðèééÿ ìàðàôîíó êå÷èðèëèá.
ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, “ÀÄÀ” Óíèâåðñèòåòè ðÿùáÿðëèéèíèí äÿñòÿéè èëÿ òÿëÿáÿëÿð òÿðÿôèíäÿí Òîôèã Áÿùðàìîâ àäûíà Ðåñïóáëèêà ñòàäèîíóíäà òÿøêèë
îëóíìóø ìàðàôîí áó àëè òÿùñèë îúàüûíäà õåéðèééÿ÷èëèê ÿíÿíÿñèíèí âÿ ñàüëàì ùÿéàò òÿðçèíèí òÿáëèüè ìÿãñÿäèíÿ õèäìÿò
åäèá.
Ìÿðàñèìäÿ “Ñîñèàë úàâàáäåùëèê” ëàéèùÿñè ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ
ðåàëëàøàí áó òÿäáèðèí ùÿð èë êå÷èðèëìÿñèíèí ïëàíëàøäûðûëäûüû
äèããÿòÿ ÷àòäûðûëûá.
Õåéðèééÿ ìàðàôîíóíäà “ÀÄÀ” Óíèâåðñèòåòèíèí áàêàëàâð
âÿ ìàýèñòð ïèëëÿëÿðèíäÿ îõóéàí òÿëÿáÿëÿð èøòèðàê åäèáëÿð.
Ìàðàôîíäà äàùà ÷îõ ôÿàëëûã ýþñòÿðÿíëÿðÿ ãèéìÿòëè ùÿäèééÿëÿð òÿãäèì åäèëèá.
Áó ùóìàíèòàð àêñèéàäàí ÿëäÿ åäèëìèø ýÿëèð õåéðèééÿ
ìÿãñÿäëÿðè ö÷öí èñòèôàäÿ îëóíàúàã.
Òàíûíìûø éàïîí àëèìè Àêèî Êàíàèíèí
ðÿùáÿðëèê åòäèéè îïòîìåòðèñò
ìöòÿõÿññèñëÿðäÿí èáàðÿò ùåéÿò õîúàâÿíäëè
ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿðè ìöàéèíÿäÿí êå÷èðèá
Òàíûíìûø éàïîí
àëèìè, “Ôóúè Îïòèêàë”
þçÿë øèðêÿòèíèí ðÿùáÿðè, äîêòîð Àêèî Êàíàè
âÿ 6 îïòîìåòðèñò ìöòÿõÿññèñäÿí èáàðÿò
ùåéÿò Àçÿðáàéúàíäà
íþâáÿòè ùóìàíèòàð àêñèéàíû äàâàì åòäèðèð.
ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, àêñèéà ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ àïðåëèí
25-äÿ Áåéëÿãàí ðàéîíó ÿðàçèñèíäÿ õîúàâÿíäëè ìÿúáóðè
êþ÷êöíëÿðèí ìÿñêóíëàøäûãëàðû Õîúàâÿíä ãÿñÿáÿñèíäÿ
ýþç ìöàéèíÿëÿðè ùÿéàòà êå÷èðèëèá. Ùóìàíèòàð àêñèéà çàìàíû 400-äÿí àðòûã ìÿúáóðè êþ÷êöí ìöàéèíÿ îëóíóá âÿ
îíëàðà åéíÿêëÿð ïàéëàíûëûá.
Ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿð õåéðèééÿ àêñèéàñûíû ðÿüáÿòëÿ ãàðøûëàìûø, ñàüëàìëûãëàðûíà ýþñòÿðäèêëÿðè ãàéüûéà ýþðÿ
äîêòîð Àêèî Êàíàèéÿ âÿ “Ôóúè Îïòèêà” øèðêÿòèíèí ìöòÿõÿññèñëÿðèíÿ ìèííÿòäàðëûãëàðûíû áèëäèðèáëÿð.
Íþâáÿòè ìöàéèíÿëÿð Ôöçóëè ðàéîíóíäà ùÿéàòà êå÷èðèëÿúÿê. Ùóìàíèòàð àêñèéà àïðåëèí 28-äÿ Áàêû øÿùÿðèíäÿ ãà÷ãûí ãàäûí âÿ ýÿíúëÿð ìÿðêÿçèíäÿ äàâàì åòäèðèëÿúÿê.
Éàðäûì ïðîãðàìû ÁÌÒ-íèí Ãà÷ãûíëàð öçðÿ Àëè Êîìèññàðëûüûíûí Àçÿðáàéúàíäàêû Íöìàéÿíäÿëèéè âÿ éåðëè
ùàêèìèééÿò îðãàíëàðû èëÿ ÿìÿêäàøëûã øÿðàèòèíäÿ ùÿéàòà
êå÷èðèëèð. Áèðëÿøìèø Ìèëëÿòëÿðèí èõòèñàñëàøìûø ãóðóìëàðûíäàí áèðè îëàí ÁÌÒ-íèí Ãà÷ãûíëàð öçðÿ Àëè Êîìèññàðëûüû
äöíéàäàêû ãà÷ãûíëàðûí ùèìàéÿñè ñàùÿñèíäÿ áåéíÿëõàëã
ìöäàõèëÿëÿðèí èäàðÿ îëóíìàñû, ÿëàãÿëÿíäèðèëìÿñè, ùÿì÷èíèí ãà÷ãûíëàðûí ïðîáëåìëÿðè ö÷öí äàâàìëû ùÿëë éîëëàðûíûí àõòàðûëìàñû âÿçèôÿñèíè éåðèíÿ éåòèðèð.
ÁÌÒ-íèí Ãà÷ãûíëàð öçðÿ Àëè Êîìèññàðëûüû Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñè íÿòèúÿñèíäÿ äèäÿðýèí äöøìöø ìÿúáóðè êþ÷êöíëÿðÿ, åéíè çàìàíäà, äèýÿð þëêÿëÿðäÿí îëàí
ìèíëÿðëÿ ãà÷ãûíà âÿ ñûüûíàúàã àõòàðàí øÿõñÿ éàðäûì
ýþñòÿðìÿê ö÷öí 1992-úè èëèí äåêàáðûíäàí Àçÿðáàéúàíäà ôÿàëèééÿòäÿäèð.
8
www.yeniazerbaycan.com
26 àïðåë 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 072 (4231)
Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí àíàäàí îëìàñûíûí 91-úè
èëäþíöìö ìöíàñèáÿòèëÿ àòûúûëûã òóðíèðèíÿ ñòàðò âåðèëèá
Öìóììèëëè ëèäåðèìèç Ùåéäÿð ßëèéåâèí àíàäàí îëìàñûíûí 91-úè èëäþíöìö
ìöíàñèáÿòèëÿ Íÿðèìàíîâ ðàéîíóíäà ñèëñèëÿ
òÿäáèðëÿð êå÷èðèëèð. Äöíÿí èñÿ áó ÿëàìÿòäàð
ùàäèñÿ èëÿ áàüëû Éåíè
Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí
(ÉÀÏ) Íÿðèìàíîâ ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Ýÿíúëÿð Áèðëèéè òÿðÿôèíäÿí
Íÿðèìàíîâ ðàéîíó ÿðàçèñèíäÿ éåðëÿøÿí àëè ìÿêòÿáëÿðèí òÿëÿáÿëÿðè àðàñûíäà àòûúûëûã òóðíèðèíÿ ñòàðò âåðèëèá. Äþâëÿò Áÿäÿí Òÿðáèéÿñè âÿ Èäìàí Àêàäåìèéàñûíäà òóðíèðèí à÷ûëûø ìÿðàñèìè
êå÷èðèëèá. À÷ûëûø ìÿðàñèìèíäÿ ÉÀÏ
Íÿðèìàíîâ ðàéîí òÿøêèëàòû Ýÿíúëÿð
Áèðëèéèíèí ñÿäðè Éóñèô Áàáàíëû ÷ûõûø
åäÿðÿê áèëäèðèá êè, ùÿð èë Óëó þíäÿð
Ùåéäÿð ßëèéåâèí àíàäàí îëìàñûíûí èëäþíöìö ÿðÿôÿñèíäÿ ýÿíúëÿð àðàñûíäà
ìöõòÿëèô éàðûøëàð êå÷èðèëèð. É.Áàáàíëû
þëêÿìèçäÿ äþâëÿò ýÿíúëÿð ñèéàñÿòèíèí
ÿñàñûíûí ìÿùç Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí ãîéóëäóüóíó
õàòûðëàäûá.
Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ,
ùàçûðäà áó ñèéàñÿò
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ
òÿðÿôèíäÿí óüóðëà äàâàì åòäèðèëèð. Òóðíèðëÿ
ÿëàãÿäàð
É.Áàáàíëû
ãåéä åäèá êè, Íÿðèìàíîâ ðàéîí ÿðàçèñèíäÿ
éåðëÿøÿí àëè ìÿêòÿáëÿðèí òÿëÿáÿëÿðèíäÿí èáàðÿò
8 êîìàíäà ìöáàðèçÿ àïàðàúàã. Ùÿð êîìàíäà 3 íÿôÿðäÿí èáàðÿòäèð. Ìàé
àéûíûí 2-äÿ èñÿ òóðíèðèí
ôèíàëû îëàúàã âÿ ãàëèáëÿðÿ ìöêàôàòëàð âÿ ãèéìÿòëè ùÿäèééÿëÿð òÿãäèì îëóíàúàã.
Äþâëÿò Áÿäÿí Òÿðáèéÿñè âÿ Èäìàí Àêàäåìèéàñûíûí
ðåêòîðó, ìèëëÿò âÿêèëè Àüàúàí Àáèéåâ
òóðíèð èøòèðàê÷ûëàðûíà óüóðëàð àðçóëàéûá.
Àçÿðáàéúàíäà èäìàí ñàùÿñèíèí ñöðÿòëÿ èíêèøàô åòäèéèíè äåéÿí À.Àáèéåâèí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, áó ñàùÿíèí äÿ èíêèøàôû Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí àäû
èëÿ áàüëûäûð. Ìèëëÿò âÿêèëè ýÿíúëÿðÿ
Öìóììèëëè ëèäåðèìèç Ùåéäÿð ßëèéåâèí
çÿíýèí èðñèíè äÿðèíäÿí þéðÿíìÿéè òþâñèéÿ åäèá. Àòûúûëûã òóðíèðèíèí ÿùÿìèééÿòèíäÿí äàíûøàí À.Àáèéåâ ìöùàðèáÿ
øÿðèàòèíäÿ îëàí þëêÿìèçèí áàúàðûãëû
àòûúûëàðà åùòèéàú îëäóüóíó äåéèá.
Îíóí ôèêðèíúÿ, áó òóðíèð äÿ ýÿíúëÿðèí
ÉÀÏ Íÿðèìàíîâ
ðàéîí òÿøêèëàòû Ýÿíúëÿð
Áèðëèéèíèí òÿøÿááöñö èëÿ
êå÷èðèëÿí òóðíèðèí à÷ûëûø
ìÿðàñèìè îëóá
àòûúûëûüà ìàðàüûíû àðòûðàúàã. “Áöòþâëöêäÿ, Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí
àäû èëÿ áàüëû îëàí áöòöí òÿäáèðëÿð
ÿëàìÿòäàðäûð. Áó ýöí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Ùåéäÿð ßëèéåâ ñèéàñÿòèíè óüóðëà äàâàì åòäèðèð. Áóíóí íÿòèúÿñèíäÿ þëêÿìèçäÿ áöòöí ñàùÿëÿð,
î úöìëÿäÿí, èäìàíûí èíêèøàôû áþéöê âöñÿò àëûá. Àçÿðáàéúàí àðòûã
äöíéàíûí íöôóçëó èäìàí þëêÿñè êèìè òàíûíûð” - äåéÿ, À.Àáèéåâ âóðüóëàéûá.
ÉÀÏ Ýÿíúëÿð Áèðëèéèíèí ñÿäðè Ñåéìóð Îðóúîâ ùàçûðäà þëêÿìèçèí áöòöí
ýóøÿëÿðèíäÿ Öìóììèëëè ëèäåðèìèç
Ùåéäÿð ßëèéåâèí àíàäàí îëìàñûíûí
91-úè èëäþíöìö ìöíàñèáÿòèëÿ òÿäáèðëÿðèí êå÷èðèëäèéèíè áèëäèðèá. Ñ.Îðóúîâ
ãåéä åäèá êè, ìöñòÿãèëëèéèìèçèí èëê èëëÿðèíäÿ äþâëÿòèìèçèí ãàðøûñûíäà äóðàí
÷ÿòèíëèêëÿðè ùÿëë åäÿ áèëìÿê ö÷öí ýÿíúëÿðèí éåíèäÿí òÿøêèëàòëàíìàñû, îíëàðäà
ìèëëè þçöíöäÿðêèí, àçàä, äåìîêðàòèê
äöøöíúÿíèí ôîðìàëàøìàñû Öìóììèëëè
ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ãàéüûñû âÿ äèããÿòè íÿòèúÿñèíäÿ ìöìêöí îëóá. ÉÀÏ
Ýÿíúëÿð Áèðëèéèíèí ñÿäðè äåéèá êè, áåëÿ
òóðíèðëÿð ýÿíúëÿðèí ùÿéàòûíäà éàääàãàëàí ùàäèñÿëÿðäÿíäèð. Ñ.Îðóúîâ àòûúûëûã òóðíèðèíèí ýÿëÿúÿêäÿ Áàêû øÿùÿðèíèí äèýÿð ðàéîíëàðûíäà äà êå÷èðèëìÿñèíèí çÿðóðèëèéèíè âóðüóëàéûá.
Òÿäáèðäÿ ÷ûõûø åäÿí ÉÀÏ Íÿðèìàíîâ ðàéîí òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè Òÿìðàç
Òàüûéåâ äåéèá êè, ìöñòÿãèë äþâëÿòèìèç
ìÿùç Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ìöÿééÿíëÿøäèðäèéè ñèéàñÿò íÿòèúÿñèíäÿ èíêèøàô åäèð âÿ áó ýöí Ïðåçè-
Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâ ìöñòÿãèë
Àçÿðáàéúàíûí èíêèøàô ñòðàòåýèéàñûíûí ìöÿëëèôèäèð
Éåâëàõ øÿùÿðèíäÿ
Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí àíàäàí îëìàñûíûí
91-úè èëäþíöìö ìöíàñèáÿòè èëÿ ñèëñèëÿ òÿäáèðëÿðÿ
ñòàðò âåðèëèá. Áåëÿ êè, àïðåëèí 24-äÿ Éåâëàõ øÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí
âÿ Éåíè Àçÿðáàéúàí
Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) Éåâëàõ
ðàéîí òÿøêèëàòûíûí áèðýÿ
ùàçûðëàäûãëàðû òÿáèðëÿð
ïëàíûíà ÿñàñÿí øÿùÿðèí
ìöõòÿëèô éåðëÿðèíäÿ ïàðòèéà ôÿàëëàðûíûí èøòèðàêû
èëÿ
àüàúÿêìÿ
Éåâëàõäà Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí àíàäàí
êàìïàíèéàñû êåîëìàñûíûí 91-úè èëäþíöìö ìöíàñèáÿòè èëÿ
÷èðèëèá. Ñîíðà Óëó
þíäÿð Ùåéäÿð ßëèñèëñèëÿ òÿäáèðëÿðÿ ñòàðò âåðèëèá
âÿëúÿ Öìóììèëëè
ëèäåðèí øÿùÿðèí áàø
ìåéäàíûíäà óúàëäûëìûø àáèäÿñèíè
çèéàðÿò åäèá, àáèäÿ
þíöíÿ ýöë-÷è÷ÿê äÿñòÿëÿðè ãîéóáëàð.
Òÿäáèðè ýèðèø ñþçö èëÿ à÷àí
Òåëåêîììóíèêàñèéà Ãîâøàüûíûí ìàðêåòèíã âÿ ñàòûø øþáÿñèíèí ãðóï ðÿùáÿðè Òàëåù
Ãóðáàíîâ áèëäèðèá êè, Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ ùàêèìèééÿòäÿ îëäóüó áöòöí äþíÿìëÿðäÿ Àçÿðáàéúàí ýÿíúëÿðèíÿ õöñóñè äèããÿò âÿ ãàéüû èëÿ éàíàøûá, îíëàðûí ñàüëàì áþéöìÿñè,
òÿùñèë àëìàñû, éöêñÿê âÿçèôÿëÿðÿ èðÿëè ÷ÿêèëìÿñè, áèð ñþçëÿ,
éåâèí àíàäàí îëìàñûíûí 91úè èëäþíöìö ìöíàñèáÿòè èëÿ
øÿùÿð ìÿêòÿáëèëÿðè àðàñûíäà
øàùìàò òóðíèðèíÿ ñòàðò âåðèëèá.
Òóðíèðèí à÷ûëûø ìÿðàñèìèíäÿ
÷ûõûø åäÿí ÉÀÏ Éåâëàõ ðàéîí
òÿøêèëàòûíûí Àïàðàò ðÿùáÿðè
ßëè Ãóëèéåâ Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ôÿàëèééÿòè âÿ
Îíóí èäìàíà ãàéüûñû ùàããûíäà ýåíèø íèòã ñþéëÿéèá.
Íàòèã Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ÿñàñûíû ãîéäóüó ñèéàñè êóðñóí Ïðåçèäåíò
Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí óüóðëà äàâàì åòäèðèëìÿñèíè, ùÿì÷èíèí, þëêÿäÿ
ýÿíúëèéÿ âÿ èäìàíûí èíêèøàôûíà äèããÿò âÿ
ãàéüû ýþñòÿðèëìÿñèíè õöñóñè îëàðàã âóðüóëàéûá.
ßëè Ãóëèéåâ îíó äà äåéèá êè, ÉÀÏ Éåâëàõ ðàéîí òÿøêèëàòû àðòûã 10 èëäèð éåðëè “Êöð”
ãÿçåòè èëÿ áèðëèêäÿ áó òóðèíèðè êå÷èðèð. Èñâå÷
ñèñòåìè èëÿ êå÷èðèëÿí áóäÿôÿêè éàðûøëàðäà
èñÿ èêè éàø ãðóïäà öìóìèëèêäÿ 110 íÿôÿðäÿí àðòûã ìÿêòÿáëè þç ãöââÿñèíè ñûíàéàúàã. Òóðíèð ìàéûí 2-äÿ áàøà ÷àòàúàã.
Ãàëèáëÿð ÉÀÏ Éåâëàõ ðàéîí òÿøêèëàòûíûí
Ôÿõðè ôÿðìàíû âÿ ãèéìÿòëè ùÿäèééÿëÿðè èëÿ
òÿëòèô îëóíàúàãëàð.
Ñîíðà ÷ûõûø åäÿí Éåâëàõ øÿùÿð Èúðà
Ùàêèìèééÿòèíèí ÿìÿêäàøû Âàãèô ßëèéåâ
Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí àíàäàí
îëìàñûíûí 91-úè èëäþíöìö âÿ òóðíèðèí êå÷èðèëìÿñè ìöíàñèáÿòè èëÿ èøòèðàê÷ûëàðû òÿáðèê
åäèá.
Áó ñèëñèëÿäÿí íþâáÿòè òÿäáèð èñÿ àïðåëèí
25-äÿ ðàéîíóí Òåëåêîììóíèêàñèéà Ãîâøàüûíäà êå÷èðèëèá. Òÿäáèð èøòèðàê÷ûëàðû ÿâ-
ùÿðòÿðÿôëè èíêèøàôûíûí ãàéüûñûíà ãàëûá:
“Ôÿõðëÿ ñþéëÿìÿê îëàð êè, áó ñèéàñÿò èíäè äÿ Îíóí ëàéèãëè äàâàì÷ûñû, ìþùòÿðÿì
Ïðåçèäåíòèìèç Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí
óüóðëà äàâàì åòäèðèëèð”.
Ñîíðà ÷ûõûø åäÿí ÉÀÏ Éåâëàõ ðàéîí
òÿøêèëàòûíûí Àïàðàò ðÿùáÿðè ßëè Ãóëèéåâ,
ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí
ñÿäðè, “Êöð” ãÿçåòèíèí áàø ðåäàêòîðó ßìèíÿ Éóñèôãûçû, ùÿì÷èíèí, Òåëåêîììóíèêàñèéà Ãîâøàüûíûí ìàðêåòèíã øþáÿñèíèí
ÿìÿëèééàò÷ûñû Íóðëàíà Òàëûáîâà, Èíòåðíåò
ñàòûø ïðîâàéäåðèíèí øþáÿ ðÿèñè Ðàìèí ßëèéåâ, ãîâøàüûí ÿìÿêäàøëàðû Øÿëàëÿ Çåéíàëîâà, Ñåâèíú Éàãóáëó ìöàñèð Àçÿðáàéúàíûí ÿëäÿ åòäèéè óüóðëàðû Óëó þíäÿðèí ìÿãñÿäéþíëö ñèéàñÿòèíèí òÿíòÿíÿñè êèìè äÿéÿðëÿíäèðèáëÿð. Ãåéä îëóíóá êè, Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâ ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàíûí èíêèøàô ñòðàòåýèéàñûíûí ìöÿëëèôèäèð.
Ñîíäà Òåëåêîììóíèêàñèéà Ãîâøàüûíäà ÷àëûøàí áèð ãðóï ôÿàë ýÿíúÿ ÉÀÏ
Éåâëàõ ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Ôÿõðè ôÿðìàíëàðû
òÿãäèì îëóíóá.
äåíò Èëùàì ßëèéåâèí ðÿùáÿðëèéè èëÿ áó
ñèéàñÿò óüóðëà äàâàì åòäèðèëèð: “Áó
ýöí Àçÿðáàéúàíäà áþéöê ãóðóúóëóã èøëÿðè àïàðûëûð. Þëêÿìèçèí èíêèøàôû ìÿùç Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí
ìöÿééÿíëÿøäèðäèéè ñèéàñÿò íÿòèúÿñèíäÿ áàø âåðèð âÿ áó ýöí Ïðåçèäåíò
Èëùàì ßëèéåâ áó ñèéàñÿòè óüóðëà äàâàì åòäèðèð. Òÿáèè êè, ùÿìèí ñèéàñÿòäÿí ýÿíúëÿðèìèçÿ äÿ ïàé äöøöð.
Ýÿíúëÿðèìèç èñÿ þç íþâáÿñèíäÿ, îíëàð ö÷öí éàðàäûëàí øÿðàèòè äöçýöí
äÿéÿðëÿíäèðìÿëè âÿ áó ñèéàñÿòèí
éåðëÿðäÿ èúðàñû èøèíäÿ éàõûíäàí èøòèðàê åòìÿëèäèðëÿð”.
Ò.Òàüûéåâ ÉÀÏ Íÿðèìàíîâ ðàéîí
òÿøêèëàòûíûí Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí àíàäàí îëìàñûíûí 91-úè èëäþíöìö
ìöíàñèáÿòèëÿ ñèëñèëÿ òÿäáèðëÿð êå÷èðäèéèíè âóðüóëàéûá. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ,
áó òóðíèð äÿ Öìóììèëëè ëèäåðèìèçèí
ÿçèç õàòèðÿñèíÿ ùÿñð îëóíìóø òÿäáèðëÿðäÿí áèðèäèð.
Íÿðèìàíîâ ðàéîíóíäà äà äþâëÿòèí
ýÿíúëÿð ñèéàñÿòèíèí éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ
ùÿéàòà êå÷èðèëäèéèíè äåéÿí ðàéîí
Ýÿíúëÿð âÿ Èäìàí Èäàðÿñèíèí ðÿèñè Íÿúÿô Íîâðóçîâ âóðüóëàéûá êè, Öìóììèëëè ëèäåðèìèç Ùåéäÿð ßëèéåâèí óçàãýþðÿíëèêëÿ ôîðìàëàøäûðäûüû ýÿíúëÿð ñèéàñÿòè áó ýöí éåíè ìÿðùÿëÿäÿ èíêèøàô
åòìÿêäÿäèð. Èäàðÿ ðÿèñèíèí ôèêðèíúÿ,
áåëÿ òóðíèðëÿðèí êå÷èðèëìÿñè äÿ äþâëÿò
ãàéüûñûíäàí ãàéíàãëàíûð. Èøòèðàê÷ûëàðà
óüóðëàð àðçóëàéàí Í.Íîâðóçîâ ýÿëÿúÿê èëëÿðäÿ áåëÿ òÿäáèðëÿðèí Øóøàäà,
Õàíêÿíäèíäÿ êå÷èðèëìÿñèíè àðçóëàéûá.
Íàðäàð ÁÀÉÐÀÌËÛ
ÉÀÏ Ãàçàõ ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð
Øóðàñûíûí êîíôðàíñû êå÷èðèëèá
Éåíè Àçÿðáàéúàí
Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) Ãàçàõ ðàéîí òÿøêèëàòû
Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ÛÛÛ
êîíôðàíñû êå÷èðèëèá.
Êîíôðàíñû ýèðèø ñþçö
èëÿ à÷àí ÉÀÏ Ãàçàõ
ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ñÿäðè
Íÿñèáÿ Òàüûéåâà ùåñàáàò ìÿðóçÿñè èëÿ ÷ûõûø åäèá. Î, ìÿðóçÿñèíäÿ Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí þòÿí êîíôðàíñäàí èíäèéÿäÿê
îëàí äþâðäÿ ýþðöëÿí èøëÿðäÿí, ùÿéàòà êå÷èðèëÿí òÿäáèðëÿðäÿí, 2013-úö èëäÿ êå÷èðèëÿí ïðåçèäåíò ñå÷êèëÿðèíäÿ ðàéîí
ãàäûíëàðûíûí âÿ ÉÀÏ Ãàçàõ ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí öçâëÿðèíèí ôÿàëëûüûíäàí ÿòðàôëû äàíûøûá.
Ìÿðóçÿ ÿòðàôûíäà ÉÀÏ Ãàçàõ ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Øóðà
öçâëÿðè Ñÿôóðÿ Ðÿùèìîâà, Òÿðëàí Áÿäÿëîâà, ïàðòèéà ðàéîí
òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí öçâëÿðè Íÿçàêÿò Èñýÿíäÿðîâà
âÿ Ýöëàéÿ Ùÿñÿíîâà ÷ûõûø åäèáëÿð. Îíëàð ÉÀÏ Ãàçàõ ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí þòÿí êîíôðàíñûíäàí èíäèéÿäÿê îëàí äþâðäÿ ýþðöëÿí èøëÿðè ãÿíàÿòáÿõø ãèéìÿòëÿíäèðèáëÿð.
Äàùà ñîíðà òÿøêèëàòè ìÿñÿëÿëÿðÿ áàõûëûá. Òÿðêèáè 13 íÿôÿðäÿí èáàðÿò îëìàãëà ÉÀÏ Ãàçàõ ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð
Øóðàñûíûí öçâëÿðè ñå÷èëèá. Àñéà Àëùöñåéíîâà ïàðòèéà ðàéîí
òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ñÿäðè, Àôÿò Åééóáîâà èñÿ ñÿäð
ìöàâèíè ñå÷èëèá.
ÉÀÏ Ãàçàõ ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí öçâëÿðèíäÿí Àñéà Àëùöñåéíîâà, Àôÿò Åééóáîâà, Ìàùèðÿ Àááàñîâà Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí íþâáÿòè êîíôðàíñûíà íöìàéÿíäÿ ñå÷èëèáëÿð.
Êîíôðàíñäà ÷ûõûø åäÿí ÉÀÏ Ãàçàõ ðàéîí òÿøêèëàòûíûí
ñÿäðè Ùÿìèä Ïÿíàùîâ ãàäûíëàðûí úÿìèééÿòäÿêè ðîëóíäàí
äàíûøûá, éåíè ñå÷èëìèø Ãàäûíëàð Øóðàñû öçâëÿðèíè òÿáðèê
åäèá âÿ îíëàðà ýÿëÿúÿê ôÿàëèééÿòëÿðèíäÿ óüóðëàð àðçóëàéûá.
ÉÀÏ Õûçû ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð
Øóðàñûíûí ÛÛÛ êîíôðàíñû êå÷èðèëèá
Äöíÿí
Éåíè
Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) Õûçû ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ÛÛÛ
êîíôðàíñû êå÷èðèëèá.
Êîíôðàíñû ýèðèø ñþçö
èëÿ à÷àí ÉÀÏ Õûçû
ðàéîí òÿøêèëàòûíûí
ñÿäðè Ô.Ùàãâåðäèéåâ
Àçÿðáàéúàíäà ãàäûíëàðà âåðèëÿí éöêñÿê äÿéÿðäÿí äàíûøûá: “Àçÿðáàéúàí ãàäûíû òàðèõèí ùÿð áèð äþíÿìèíäÿ ÷ÿòèí âÿ ìÿñóëèééÿòëè âÿçèôÿëÿðèí þùäÿñèíäÿí ëàéèãèíúÿ
ýÿëèá. Àçÿðáàéúàí úÿìèééÿòèíäÿ ãàäûíëàðûí ðîëóíóí
àðòûðûëìàñûíû òÿìèí åòìÿê ö÷öí äþâëÿò ñÿâèééÿñèíäÿ
÷îõ ìöùöì òÿäáèðëÿð ùÿéàòà êå÷èðèëèð”.
Äàùà ñîíðà ÉÀÏ Õûçû ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ñÿäðè Ñ.Ðöñòÿìîâà ùåñàáàò ìÿçóðÿñè èëÿ ÷ûõûø åäèá.
Ìÿðóçÿäÿ ãåéä îëóíóá êè, ÉÀÏ Õûçû ðàéîí òÿøêèëàòûíûí
1837 íÿôÿð ïàðòèéà öçâöíöí 832 íÿôÿðèíè ãàäûíëàð òÿøêèë
åäèð. Ìÿðóçÿ÷è êå÷ÿí äþâðäÿ ýþðöëÿí èøëÿðäÿí, ùÿéàòà êå÷èðèëÿí òÿäáèðëÿðäÿí âÿ 2013-úö èëäÿ êå÷èðèëÿí ïðåçèäåíò
ñå÷êèëÿðèíäÿ ðàéîí ãàäûíëàðûíûí ôÿàëëûüûíäàí ÿòðàôëû äàíûøûá.
Ìÿðóçÿ ÿòðàôûíäà ÷ûõûø åäÿíëÿð - Æ.Ùöñåéíîâà, Ù.Ìàùìóäîâà, Ð.Øöêöðîâà ãàäûíëàðûí þëêÿíèí âÿ ðàéîíóí èúòèìàè-ñèéàñè ùÿéàòûíäàêû ðîëóíäàí, ùÿì÷èíèí, ðàéîíäà ãàäûíëàðà ýþñòÿðèëÿí äèããÿò âÿ ãàéüûäàí äàíûøûáëàð.
Äàùà ñîíðà òÿøêèëàòè ìÿñÿëÿéÿ áàõûëûá. Æ.Ùöñåéíîâà
ÉÀÏ Õûçû ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ñÿäðè, Ñ.Ðöñòÿìîâà âÿ Õ.Ùÿøèìçàäÿ ìöàâèíëÿðè ñå÷èëèáëÿð. Åéíè çàìàíäà Æ.Ùöñåéíîâà âÿ Ñ.Ðöñòÿìîâà ÉÀÏ Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí íþâáÿòè êîíôðàíñûíà íöìàéÿíäÿ ñå÷èëèáëÿð.
Ñîíäà Õûçû ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû Õ.Àñëàíîâ ÷ûõûø åäÿðÿê ãàäûíëàðûí úÿìèééÿòäÿ ðîëóíäàí ÿòðàôëû
äàíûøûá âÿ éåíè ñå÷èëìèø Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí öçâëÿðèíè òÿáðèê åäèá.
ÎÊÒÀÉ
Àáøåðîí ðàéîíóíäà “Ùåéäÿð ßëèéåâ -Òàðèõè éàðàäàí
øÿõñèééÿò” ìþâçóñóíäà åëìè-ïðàêòèê êîíôðàíñ êå÷èðèëèá
Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) Àáøåðîí
ðàéîí òÿøêèëàòû Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí àíàäàí îëìàñûíûí 91-úè èëäþíöìö ìöíàñèáÿòè èëÿ
“Ùåéäÿð ßëèéåâ-Òàðèõè éàðàäàí øÿõñèééÿò”
ìþâçóñóíäà åëìè-ïðàêòèê êîíôðàíñ êå÷èðèá.
Êîíôðàíñäà ÷ûõûø åäÿí ÉÀÏ Àáøåðîí ðàéîí
òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè Áèëìàí Âÿëèéåâ áèëäèðèá êè,
Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ÿñàñûíû ãîéäóüó ñèéàñè êóðñ ìöàñèð Àçÿðáàéúàíûí éöêñÿê
èíêèøàôûíà éîë à÷ûá: “Äþâëÿòèìèçèí ìàðàãëàðûíû
ùÿð çàìàí öñòöí òóòàí, õàëãûìûçà ãàéüû èëÿ
éàíàøàí Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí
éîðóëìàç, ìÿãñÿäéþíëö ôÿàëèééÿòè íÿòèúÿ-
ñèíäÿ ìöàñèð Àçÿðáàéúàíûí èíêèøàôûíûí ÿñàñû ãîéóëóá. Áó ýöí Óëó þíäÿðèìèçèí ÿñàñûíû ãîéäóüó áó èíêèøàô
éîëó Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí óüóðëà äàâàì åòäèðèëèð”.
Ñîíðà ÷ûõûø åäÿí Àáøåðîí ðàéîí
Èúðà Ùàêèìèééÿòè áàø÷ûñûíûí ìöàâèíè
Èðàäÿ Ýöëìÿììÿäîâà áèëäèðèá êè, Óëó
þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ äàèì ìèëëÿò âÿ
Âÿòÿí ñåâýèñè èëÿ éàøàéàí ëèäåð îëóá:
“Õàëãûìûçûí 1993-úö èëäÿ, î ÷ÿòèí
ýöíëÿðäÿ éåýàíÿ öìèä éåðè Öìóììèëëè ëèäåðèìèç Ùåéäÿð ßëèéåâ îëäó.
×öíêè Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí àäû
ñàáèòëèê, ãóðóúóëóã âÿ èíêèøàô äåìÿê èäè. Áó
ýöí èñÿ õàëãûìûç Óëó þíäÿðèí ñèéàñè êóðñóíó äàâàì åòäèðÿí ìþùòÿðÿì Ïðåçèäåíòèìèç
Èëùàì ßëèéåâèí ÿòðàôûíäà ñûõ áèðëÿøèá”.
Äàùà ñîíðà ðàéîí Àüñàããàëëàð Øóðàñûíûí
ñÿäðè Íàäèð Àüàéåâ, ÉÀÏ Àáøåðîí ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ñÿäðè Òÿééóáÿ Ùöñåéíîâà, ìöÿëëèìÿ Ìÿñóìÿ Èñàéåâà ÷ûõûø
åäèáëÿð. Áèëäèðèëèá êè, Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ñèéàñè êóðñóíóí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí óüóðëà äàâàì åòäèðìÿñè íÿòèúÿñèíäÿ
Àçÿðáàéúàí äöíéàíûí ÿí ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäÿí
äþâëÿòëÿðèíäÿí áèðèíÿ ÷åâðèëèá.
Íèçàìè ðàéîíóíäà Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí àíàäàí îëìàñûíûí
91-úè èëäþíöìö ìöíàñèáÿòèëÿ êàðàòå âÿ øàùìàò éàðûøëàðû òÿøêèë åäèëèá
Ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí ìåìàðû
âÿ ãóðóúóñó, Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí
àíàäàí îëìàñûíûí 91-úè èëäþíöìö ìöíàñèáÿòèëÿ Íèçàìè ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí âÿ Éåíè
Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) ðàéîí òÿøêèëàòûíûí
áèðýÿ òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ “Ñòàðò” Èäìàí Êîìïëåêñèíäÿ êàðàòå öçðÿ òóðíèð êå÷èðèëèá.
ÉÀÏ Íèçàìè ðàéîí òÿøêèëàòûíäàí ÀçÿðÒÀúà áèëäèðèáëÿð êè, òÿäáèðäÿ ÷ûõûø åäÿí ÉÀÏ ðàéîí
òÿøêèëàòûíûí Àïàðàò ðÿùáÿðè Ðàìèë Âÿëèáÿéîâ
Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí Àçÿðáàéúàíûí ñàüëàì ýÿëÿúÿéè íàìèíÿ ùÿéàòà êå÷èðäèéè èäìàíûí
èíêèøàôû ñòðàòåýèéàñûíûí áó ýöí Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí óüóðëà äàâàì åòäèðèëäèéèíè äåéèá.
Âóðüóëàíûá êè, äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûíûí èäìàí ñàùÿñèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðäèéè óüóðëó ñèéàñÿòèí íÿòèúÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí èäìàí÷ûëàðû ãÿëÿáÿëÿðè áèð-áèðèíèí àðäûíúà ñûðàëàéàðàã þëêÿìèçèí íöôóçóíó äàùà äà àðòûðûðëàð.
ÉÀÏ Íèçàìè ðàéîí òÿøêèëàòûíûí “Ñòàðò” ÿðàçè èëê ïàðòèéà òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè Êàìàë Ìåùäèéåâ áèëäèðèá êè, Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí èäìàí
ñàùÿñèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðäèéè ñèéàñÿò Àçÿðáàéúàíûí èäìàí þëêÿñè êèìè íöôóçóíó õåéëè àðòûðìàãëà éàíàøû, áåéíÿëõàëã ôåäåðàñèéàëàðûí íöôóçëó éàðûøëàðûí êå÷èðèëìÿñè èëÿ ñå÷èì åäÿðêÿí
ìÿùç þëêÿìèçÿ öñòöíëöê âåðìÿñèíè òÿìèí
åäèá.
Òóðíèðäÿ àðàëàðûíäà äöíéà âÿ Àâðîïà ÷åìïèîíëàðû îëàí 100-ÿ éàõûí èäìàí÷û þç ýöúöíö
ñûíàéûá.
Ýÿðýèí ìöáàðèçÿ øÿðàèòèíäÿ êå÷ÿí òóðíèðèí
ñîíóíäà ãàëèáëÿðÿ äèïëîì âÿ õàòèðÿ ùÿäèééÿëÿðè òÿãäèì åäèëèá.
Áóíóíëà éàíàøû, Íèçàìè ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí, ÉÀÏ Íèçàìè ðàéîí òÿøêèëàòûíûí âÿ
Íèçàìè Ðàéîí Óøàã-Ýÿíúëÿð Éàðàäûúûëûã Ìÿðêÿçèíèí áèðýÿ òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ ðàéîíóí ìöõòÿëèô
éàø êàòåãîðèéàëàðûíäàí îëàí ìÿêòÿáëèëÿðè àðàñûíäà øàùìàò éàðûøû äà êå÷èðèëèá.
Òÿäáèðäÿ ÷ûõûø åäÿíëÿð áèëäèðèáëÿð êè, áåëÿ
éàðûøëàðûí ìÿãñÿäè øàùìàòûí èíêèøàôû âÿ êöòëÿâèëèéèíèí àðòûðûëìàñû, éöêñÿê ïîòåíñèàëëû øàùìàò÷ûëàðûí àøêàð åäèëÿðÿê ùÿâÿñëÿíäèðèëìÿñè,
éåíèéåòìÿëÿðèí àñóäÿ âàõòëàðûíûí ñÿìÿðÿëè âÿ
ìÿíàëû êå÷èðèëìÿñèíÿ íàèë îëìàãäûð.
Îëèìïèéà ñèñòåìè èëÿ êå÷èðèëÿí òóðíèðäÿ 30
øàùìàò÷û èøòèðàê åäèá.
Ýÿðýèí âÿ ìàðàãëû êå÷ÿí éàðûøäà Û, ÛÛ âÿ ÛÛÛ
éåðëÿðèí ãàëèáëÿðè ìöÿééÿíëÿøäèðèëèá.
Ñîíäà ãàëèáëÿðÿ äèïëîì âÿ õàòèðÿ ùÿäèééÿëÿðè òÿãäèì åäèëèá.
ÉÀÏ Íÿñèìè ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Ýÿíúëÿð
Áèðëèéè ôÿàë ýÿíúëÿðëÿ ýþðöø êå÷èðèá
Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) Íÿñèìè
ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Ýÿíúëÿð Áèðëèéè éåðëÿðäÿ îëàí
èëê ÿðàçè ïàðòèéà òÿøêèëàòëàðûíûí ôÿàë ýÿíúëÿðè èëÿ
ìöòÿìàäè ýþðöøëÿð êå÷èðèð. Áó ãÿáèëäÿí îëàí
íþâáÿòè ýþðöø þòÿí ýöí Ñ.Ðöñòÿì êö÷ÿñè 25
öíâàíûíäà ÿðàçè èëê ïàðòèéà òÿøêèëàòûíûí ôÿàë
ýÿíúëÿðè èëÿ êå÷èðèëèá.
Òÿäáèðè ýèðèø ñþçö èëÿ à÷àí ñþçöýåäÿí öí-
âàí öçðÿ èëê ÿðàçè ïàðòèéà òÿøêèëàòûíûí ñÿäð
Îãòàé Ñÿìÿäîâ ãîíàãëàðû ñàëàìëàéûá, ýþðöø
èøòèðàê÷ûëàðûíû ýöíäÿëèêëÿ òàíûø åäèá. Äàùà îíðà ÷ûõûø åäÿí ÉÀÏ Íÿñèìè ðàéîí òÿøêèëàòûíûí
òÿëèìàò÷û Ðÿøàä Àááàñçàäÿ Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñûíûí ïðèîðèòåò ùÿäÿôëÿðèíäÿí áèðèíèí ýÿíúëÿðèí ãàéüûñûíà ãàëìàã, îíëàðûí èíêèøàôû âÿ èøûãëû ýÿëÿúÿéè íàìèíÿ éåíè ïðåñïåêòèâëÿðèí éàðàäûëìàñû îëäóüóíó âóðüóëàéûá.
ÉÀÏ Íÿñèìè ðàéîí òÿøêèëàòûíûí ãÿðàðýàùûíûí
ãàïûñûíûí ùÿð çàìàí ýÿíúëÿðèí öçöíÿ à÷ûã
îëäóüóíó ãåéä åäÿí íàòèã, ýÿíúëÿðè ôÿàë îëìàüà ÷àüûðûá.
ÉÀÏ Íÿñèìè ðàéîí òÿøêèëàòû Ýÿíúëÿð Áèðëèéèíèí ñÿäð ìöàâèíè Ðàóô Ùÿñÿíîâ èñÿ áèëäèðèá êè,
áó êèìè ýþðöøëÿðèí êå÷èðèëìÿñèíäÿ ÿñàñ ìÿãñÿä ýÿíúëÿðèí ìàëèê îëäóãëàðû ïîòåíñèàëëàðû àøêàðëàìàã âÿ îíëàðûí þëêÿíèí èúòèìàè- ñèéàñè ùÿéàòûíäà äàùà ôÿàë èøòèðàêûíà íàèë îëìàãäûð.
ÑßËÈÌ
ÉÀÏ Ñèéÿçÿí ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð
Øóðàñûíûí ùåñàáàò-ñå÷êè êîíôðàíñû êå÷èðèëèá
Äöíÿí
Éåíè
Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) Ñèéÿçÿí
ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ùåñàáàò-ñå÷êè êîíôðàíñû êå÷èðèëèá. Êîíôðàíñ èøòèðàê÷ûëàðû ÿââÿëúÿ Óëó þíäÿð
Ùåéäÿð
ßëèéåâèí
ÿçèç õàòèðÿñèíè áèð
äÿãèãÿëèê ñöêóòëà
éàä åäèáëÿð.
Òÿäáèðè ýèðèø ñþçö èëÿ à÷àí ÉÀÏ Ñèéÿçÿí
ðàéîí òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè Åòèáàð Ùåéäÿðîâ þëêÿíèí èúòèìàè âÿ ñèéàñè ùÿéàòûíäà ãàäûíëàðûí
ðîëóíóí ñîí äÿðÿúÿ àðòäûüûíû ãåéä åäèá:
“Ìÿùç Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ ùàêèìèééÿòÿ ýÿëÿíäÿí ñîíðà ãàäûíëàðà âåðèëÿí
ãèéìÿò àðòäû. Îíëàð éöêñÿê âÿçèôÿëÿðÿ èðÿëè ÷ÿêèëäèëÿð”.
Ñîíðà ÉÀÏ Ñèéÿçÿí ðàéîí òÿøêèëàòû Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ñÿäðè Êàìèëÿ Éóñèôîâà ùåñàáàò ìÿðóçÿñè èëÿ ÷ûõûø åäèá. Î, áèëäèðèá êè,
ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Ãàäûíëàð Øóðàñû ùåñàáàò
äþâðöíäÿêè ôÿàëèééÿòèíäÿ ïàðòèéàíûí Ïðîã-
ðàì âÿ íèçàìíàìÿñèíè ÿëäÿ ðÿùáÿð òóòàðàã, þç èøèíè ïàðòèéàíûí Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ßñàñíàìÿñèíèí òÿëÿáëÿðè ñÿâèééÿñèíäÿ ãóðóá: “Ùåñàáàò
äþâðöíäÿ
146 íÿôÿð ãàäûí
ÉÀÏ öçâöëöéöíÿ
ãÿáóë îëóíìàãëà,
ãàäûíëàðûí
ñàéû
1485 íÿôÿðÿ ÷àòäûðûëûá. Ùàçûðäà ðàéîíäà ÉÀÏ öçâëÿðèíèí 45
ôàèçèíè ãàäûíëàð òÿøêèë åäèð. Îíëàð ðàéîíóí
áöòöí òÿäáèðëÿðèíäÿ ôÿàëëûã íöìàéèø åòäèðèð, ïàðòèéàíûí èøèíäÿ äàèì ÿçìêàðëûãëà
÷àëûøûðëàð”.
Äàùà ñîíðà òÿøêèëàòè ìÿñÿëÿéÿ áàõûëûá.
Ãàäûíëàð Øóðàñûíà 11 íÿôÿðäÿí èáàðÿò éåíè
òÿðêèá òÿñäèã îëóíóá. Ñÿäð Ðàìèëÿ Ñåéèäîâà, ñÿäð ìöàâèíëÿðè èñÿ ßñáÿ Èìàíîâà âÿ
Ñÿàäÿò ßñÿäóëëàéåâà ñå÷èëèá. Åéíè çàìàíäà, ÉÀÏ Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ðåñïóáëèêà
êîíôðàíñûíà 2 íÿôÿð íöìàéÿíäÿ ñå÷èëèá.
ÎÊÒÀÉ
9
www.yeniazerbaycan.com
26 àïðåë 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 072 (4231)
Ìàøûíãàéûðìà ñÿíàéåñè: þòÿí
ÿñðäÿí áàøëàéàí èíêèøàôûí äàâàìû...
Àçÿðáàéúàíäà ñÿíàéåëÿøìÿíèí èíêèøàô òàðèõè þòÿí ÿñðèí 70-úè èëëÿðèíäÿí áàøëàéûð. Áó äà ñÿáÿáñèç äåéèë. ×öíêè þëêÿìèçäÿ ïîñòèíäóñòðèàë úÿìèééÿò ãóðóúóëóüó ìîäåëè Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí
àäû èëÿ áàüëûäûð. Öìóììèëëè ëèäåðèí ùÿëÿ
Ñîâåò Àçÿðáàéúàíûíà ðÿùáÿðëèê åòäèéè
äþâðäÿ ðåñïóáëèêàìûçäà ýöúëö ñÿíàéå
èãòèñàäèééàòûíûí òÿìÿëè ãîéóëóá. Äàùà
äÿãèã äåñÿê ÿââÿëëÿð íåôò ìàøûíãàéûðìàñû êèìè òÿøÿêêöë òàïìûø ìàøûíãàéûðìà ñàùÿñè 1970-1980-úè èëëÿðäÿ ÿñàñëû
èíêèøàô åòäèðèëèá âÿ íÿòèúÿäÿ áèð ñûðà âàúèá
èñòèãàìÿòëÿðè ÿùàòÿ åäÿí ìàøûíãàéûðìà ñÿíàéåñè êîìïëåêñèíÿ ÷åâðèëèá.
Éöêñÿê ÿìÿê âÿ åëì òóòóìóíà
ìàëèê îëàí áó ñÿíàéå ñàùÿñè
âàõòèëÿ þçöíäÿ 160-à éàõûí
ìöÿññèñÿ âÿ òÿøêèëàòû, 110
ìèí íÿôÿðäÿí ÷îõ ôÿùëÿ âÿ
ìöòÿõÿññèñè
áèðëÿøäèðèá,
ìèíëÿðëÿ ÷åøèääÿ ìÿùñóë èñòåùñàë åòìÿê èìêàíûíà ìàëèê
îëóá, ðåñïóáëèêàíûí öìóìè ñÿíàéå èñòåùñàëûíûí 1/5 ùèññÿñè
ìÿùç áó ñàùÿíèí ïàéûíà äöøöá.
Áåëÿëèêëÿ, Öìóììèëëè ëèäåðèí
ðåñïóáëèêàíûí èãòèñàäèééàòûíà, õàëã òÿñÿððöôàòûíà äÿðèíäÿí áÿëÿä îëìàñû
ùÿìèí âàõòäàí åòèáàðÿí èãòèñàäèééàòûí ñÿíàéåëÿøìÿéÿ éþíÿëìÿñèíÿ òÿêàí âåðäè.
Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ ðåñïóáëèêàìûçûí àãðàð
èãòèñàäèééàòäàí ñÿíàéå èãòèñàäèééàòûíà, àãðàð úÿìèééÿòäÿí ñÿíàéå
úÿìèééÿòèíÿ, àãðàð ñèâèëèçàñèéàäàí éöêñÿê ñÿíàéå ñèâèëèçàñèéàñûíà ÷àòìàñûíà
ôóíäàìåíòàë áàçà éàðàòäû. Íÿòèúÿäÿ
þòÿí ÿñðèí 70-úè èëëÿðèíèí ÿââÿëëÿðèíäÿí
áàøëàéàðàã Àçÿðáàéúàí àãðàð-ñÿíàéå
ðåñïóáëèêàñûíäàí ñÿíàéå-àãðàð ðåñïóáëèêàñûíà ÷åâðèëäè.
1970-80-úè èëëÿðäÿ ðåñïóáëèêàíûí íåôò
ìàøûíãàéûðìà ñÿíàéåñè äÿ þç èíêèøàôûíûí éåíè ìÿðùÿëÿñèíÿ äàõèë îëäó, áó ñàùÿíèí ñòðóêòóðóíäà úèääè äÿéèøèêëèêëÿð
áàø âåðäè, ñòðàòåæè ìöÿññèñÿëÿð éåíèäÿí
ãóðóëäó, éåíè èñòåùñàë ñàùÿëÿðè èøÿ ñàëûíäû. Ùÿìèí äþâðäÿ àüûð ñÿíàéåíèí ñöòóíó
îëàí Äÿðèí Þçöëëÿð Çàâîäóíóí èíøàñû ñÿíàéåëÿøìÿíèí ýåíèøøÿáÿêÿëè äàéàãëàðûíû
ôîðìàëàøäûðäû.
Ìÿëóì îëäóüó êèìè, ÑÑÐÈ äþâðöíäÿ
Àçÿðáàéúàíäà Èòòèôàã ÿùÿìèééÿòëè Áöíéàä Ñÿðäàðîâ àäûíà (êå÷ìèø Ë.Øìèò) Áàêû ìàøûíãàéûðìà çàâîäó, Áàêû ìàéåñèç
òðàíñôîðìàòîðëàð çàâîäó, Áàêû ìÿèøÿò
êîíäèñèîíåðëÿðè çàâîäó êèìè íÿùÿíý ñÿíàéå ìöÿññèñÿëÿðè ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèðäè.
Êå÷ìèø ÑÑÐÈ Íåôò Ìàøûíãàéûðìà Ñÿíàéåñè Êîìïëåêñèíèí äÿçýàù âÿ àâàäàíëûãëàðû Áàêûäà èñòåùñàë åäèëèðäè.
Öìóìèééÿòëÿ, ìàøûíãàéûðìà êîìïëåêñè áèð-áèðè èëÿ ãàðøûëûãëû ÿëàãÿäÿ
îëàí åíåðýåòèêà, åëåêòðîòåõíèêà,
ðàäèîåëåêòðîíèêà, úèùàçãàéûðìà, äÿçýàùãàéûðìà, íÿãëèééàò, êÿíä òÿñÿððöôàòû âÿ ñ.
ìàøûíãàéûðìà ñàùÿëÿðèíè
ÿùàòÿ åäèð. Ìàøûíãàéûðìà
àüûð ñÿíàéå êîìïëåêñè îëàðàã õàëã òÿñÿððöôàòû ö÷öí
ÿìÿê àëÿòëÿðè, èñòåùëàê ïðåäìåòëÿðè âÿ ìöäàôèÿ õàðàêòåðëè
ìÿùñóëëàð èñòåùñàë åäÿí áèð ñàùÿäèð. Ìàøûíãàéûðìà öìóìèëèêäÿ
õàëã òÿñÿððöôàòûíûí òåõíèêè òÿìèíàò áàçàñû îëàðàã, èñòåùñàëàòäà ÿìÿê ìÿùñóëäàðëûüûíû éöêñÿëòìÿêëÿ, èíñàíëàðûí ìàääè
ðèôàùûíûí éàõøûëàøìàñûíà âÿ äþâëÿòèí
ìöäàôèÿ ãàáèëèééÿòèíèí ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñèíÿ õèäìÿò åäèð.
ÕÕ ÿñðèí 70-úè èëëÿðèíäÿí áàøëàéàðàã
èíêèøàô áàõûìûíäàí ÿñàñ éåð òóòàí ñÿíàéåíèí ìàøûíãàéûðìà ñàùÿñè þòÿí èëëÿð
ÿðçèíäÿ èãòèñàäèééàòäà ìöùöì èðè âÿ
ðåíòàáåëëè ìöÿññèñÿëÿðèí ôÿàëèééÿòè èëÿ
äèããÿòè úÿëá åäèá. Õöñóñèëÿ äÿ, íåôò ìàøûíãàéûðìàñû áó ñàùÿäÿ ìöùöì ðîë îéíàéûá. Íåôò ìàøûíãàéûðìàñûíûí ÿñàñ ñöòóíó îëàí âÿ íåôò ñÿíàéåìèçèí èíêèøàôûíäà ìöùöì ðîëó îëàí Áàêû Äÿðèí Þçöëëÿð
Çàâîäó õöñóñè ÿùÿìèééÿòÿ ìàëèêäèð.
Éåðè ýÿëìèøêÿí, î çàìàí ðåñïóáëèêàíûí
íåôò ìàøûíãàéûðìàñû êå÷ìèø èòòèôàãûí
íåôò-ìÿäÿí àâàäàíëûüûíûí 1/3 ùèññÿñèíäÿí ÷îõóíó, íåôò÷ûõàðìà òåõíèêàñûíûí
èñÿ 70 ôàèçèíè âåðèðäè. Ùÿìèí èëëÿðäÿ èòòèôàã ìèãéàñûíäà éåíè éàòàãëàðûí êÿøôèééàòû, ãàçûëìàñû, èøëÿíìÿñè, ìöòÿðÿããè
òåõíîëîýèéàëàðäàí âÿ öñóëëàðäàí èñòèôà-
äÿäÿ éåíèëèêëÿð äÿ
ìÿùç Àçÿðáàéúàíûí
ïàéûíà äöøöðäö.
Éÿíè, Àçÿðáàéúàíäà ìàøûíãàéûðìà
ñÿíàéåñè ùÿëÿ ñîâåòëÿð äþâðöíäÿ áèð ñûðà
ñòðàòåæè ìöÿññèñÿëÿðèí ýöúëö èñòåùñàë èìêàíëàðûíà ýþðÿ ñå÷èëèá. Ýÿíúÿ Àâòîìîáèë
Çàâîäó, Á.Ñÿðäàðîâ
àäûíà çàâîä, Áàêû âÿ
Ñóìãàéûòäàêû ñòðàòåæè
ìàøûíãàéûðìà ìöÿññèñÿëÿðè ðåíòàáåëëè èø
ôÿàëèééÿòèíÿ, ïîòåíñèàë èìêàíëàðûíà ýþðÿ,
ùÿì÷èíèí, ðåýèîíäà áèð ÷îõ èãòèñàäè ñóáéåêòëÿðèí ìàääè-õàììàë òÿìèíàòûíäà âÿ
åùòèéàò ùèññÿëÿðëÿ òÿúùèç îëóíìàñûíäà
õöñóñè ðîë îéíàéûá. Áó ìöÿññèñÿëÿð èñòåùñàë åòäèéè ìàòåðèàëëàð - ìàøûí âÿ îíëàðûí ùèññÿëÿðèíèí èñòåùñàëûíà ýþðÿ, ïîñòñîâåò ìÿêàíûíäà ôÿðãëÿíèá. Åéíè çàìàíäà,
ðåñïóáëèêàìûçûí ìàøûíãàéûðìà ñÿíàéåñè ìöÿññèñÿëÿðè èãòèñàäèééàòûí ìèëëè ýÿëèð
áàõûìûíäàí ìöùöì ñàùÿñè ùåñàá îëó-
íóá, öìóìè ñÿíàéå ñòðóêòóðóíäà õöñóñè ÷ÿêèéÿ ìàëèê îëóá.
Åéíè çàìàíäà, Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ 1993-úö èëèí
èéóíóíäà õàëãûí òÿêèäëè òÿëÿáè
èëÿ éåíèäÿí ñèéàñè ùàêèìèééÿòÿ ýÿëÿíäÿí
ñîíðà áàçàð èãòèñàäèééàòûíûí áöòöí ïðèíñèïëÿðèíè óüóðëó øÿêèëäÿ òÿìèí åäÿí ëèáåðàë èãòèñàäèééàòûí èíêèøàôûíà òÿêàí âåðèëèá.
Þòÿí ÿñðèí ñîíëàðûíäàí áàøëàéàðàã ñÿíàéåíèí áöòöí ñåêòîðëàðûíûí, î
úöìëÿäÿí, ìàøûíãàéûðìàíûí
èíêèøàôû ö÷öí õöñóñè ïðîãðàìëàð èúðà åäèëèá. Ìöÿññèñÿëÿðèí þçÿëëÿøäèðèëìÿñè, ñÿùìäàð úÿìèééÿòëÿðÿ ÷åâðèëìÿñè,
åëÿúÿ äÿ, ïîñòñÿíàéå äþâðöíäÿ ìöùöì ÿùÿìèééÿòÿ
ìàëèê ìöÿññèñÿëÿðèí ìàääèòåõíèêè áàçàñûíûí éåíèäÿí
ãóðóëìàñû, éåíè èñòåùñàë ñàùÿëÿðèíèí éàðàäûëìàñû ìàøûíãàéûðìàíûí òàìàìèëÿ éåíèëÿøìÿñèíÿ, ðåàë áàçàðà óéüóí
ôÿàëèééÿò ýþñòÿðìÿñèíÿ ñÿáÿá îëóá. Ñîí
èëëÿð ìàøûíãàéûðìà ìöÿññèñÿëÿðèíèí éåíè
òåõíîëîýèéàëàð ÿñàñûíäà òÿúùèçàòû èñÿ îíëàðûí ùÿì èñòåùñàë ýöúëÿðèíèí, ùÿì äÿ éåíè ÷åøèääÿ ìÿùñóëëàð áóðàõûëûøû ö÷öí èìêàíëàðûíûí àðòìàñûíà ñÿáÿá îëóá.
Ùàçûðäà ðåñïóáëèêàìûç ìàøûíãàéûð-
ìà ñÿíàéåñèíäÿ èñòåùñàë îëóíàí ðÿãàáÿòãàáèëèééÿòëè ìÿùñóëëàðûí áóðàõûëûøûíà
ìàëèêäèð. Áó ñûðàäà àâòîìîáèëëÿðèí èñòåùñàëû õöñóñè ÿùÿìèééÿò äàøûéûð. Öìóìèééÿòëÿ, àâòîìîáèë ñÿíàéåñè ìàøûíãàéûðìàäà ÿñàñ ñàùÿ êèìè íÿçÿðÿ ÷àðïûð âÿ
äöíéàäà àâòîìîáèë èñòåùñàëû ðÿãàáÿòèíèí
äÿðèíëÿøäèéè áèð ÿðÿôÿäÿ Àçÿðáàéúàí þç
ìèëëè áðåíäè èëÿ òàíûíìàüà ÷àëûøûð. Þëêÿìèç àðòûã áèð íå÷ÿ èëäèð êè, áþëýÿäÿ ÿí èðè
àâòîìîáèë ìöÿññèñÿñè îëàí Ýÿíúÿ Àâòîìîáèë Çàâîäóíóí èñòåùñàë åòäèéè ìàøûíëàðëà ìÿøùóðäóð. Ùÿì éöê, ùÿì äÿ ìèíèê
ìàøûíëàðûíûí èñòåùñàëûíà ìàëèê îëàí çàâîä èëëèê ýöúöíö àðòûðìàã ïîòåíñèàëûíà
ýþðÿ äÿ ôÿðãëÿíèð. Çàâîääà Áåëàðóñëà áèðýÿ èñòåùñàë îëóíàí êÿíä òÿñÿððöôàòû ö÷öí
òðàêòîðëàð éåðëè òÿëÿáàòûí þäÿíèëìÿñèíäÿ
ìöùöì ðîë îéíàéûð. Áèð íå÷ÿ èëäÿí ñîíðà
áó ìàøûíëàðûí ãîíøó äþâëÿòëÿðÿ èõðàúû äà
íÿçÿðäÿ òóòóëóð.
Éåðè ýÿëìèøêÿí, ìàøûíãàéûðìà ñÿíà-
éåñè òÿêúÿ, ïàéòàõò Áàêûíû âÿ èðè øÿùÿðëÿðè ÿùàòÿ åòìèð. Áåëÿ êè, ùàçûðäà áó ýöí áó
ñÿíàéå ñàùÿñè ðåýèîíëàðäà èíêèøàô åòìÿéÿ áàøëàéûá âÿ áþëýÿëÿðäÿ ÷îõ èðè ìàøûíãàéûðìà çàâîäëàðû ìþâúóääóð. Õöñóñèëÿ
äÿ, àâòîìîáèë èñòåùñàëû ðåýèîíëàðäà ýåíèø âöñÿò àëìàüà áàøëàéûá. Øàìàõûäà,
Íàõ÷ûâàíäà éåíè òåõíîëîýèéàëàðûí òÿòáèãèíÿ ÿñàñëàíàí ìàääè-òåõíèêè áàçàíûí
éàðàäûëìàñû ñàéÿñèíäÿ ìöàñèð àâòîìîáèëëÿðèí áóðàõûëûøû ñöðÿòëÿíìÿêäÿäèð. Áó
ýöí Íàõ÷ûâàíäà “Ëèôàí” àâòîìîáèëëÿðèíèí
èñòåùñàëû, Ìèíýÿ÷åâèð âÿ Çÿéÿìäÿ êÿíä
òÿñÿððöôàòû ìàøûíëàðûíûí ùàçûðëàíìàñû
ìàøûíãàéûðìà ñÿíàéåñè ö÷öí ìöùöì
ðîë îéíàéûð. Åëÿúÿ äÿ, äèýÿð ìàðêàëû ìàøûíëàðûí áóðàõûëûøû èëÿ áàüëû ëàéèùÿëÿðèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ïëàíëàøäûðûëûð.
Ùàçûðäà þëêÿìèçäÿ àâòîìîáèë áàçàðû
äàùà ÷îõ õàðèúè þëêÿëÿðèí èñòåùñàë ìÿùñóëëàðû ùåñàáûíà òÿìèí îëóíñà äà, éàõûí
èëëÿðäÿ éåðëè âÿ ìöøòÿðÿê ìöÿññèñÿëÿðèí
èñòåùñàë ôÿàëèééÿòèíèí ýöúëÿíìÿñè íÿòèúÿñèíäÿ ìèëëè áðåíäëÿð áó áàçàðäà õöñóñè
éåð òóòìàüà áàøëàéàúàã. Áóíóíëà éàíàøû, ðåñïóáëèêàìûçûí Èðàíà ìàøûí èõðàúû
äà íÿçÿðäÿ òóòóëàí ñòðàòåæè ùÿäÿôëÿðÿ àèääèð. Äöíéàíûí ÿí íÿùÿíý ìàøûíãàéûðìà
ìöÿññèñÿëÿðèíèí Àçÿðáàéúàíäà þç èñòåùñàë ñàùÿëÿðèíè éàðàòìàã íèééÿòëÿðèíèí
ýåð÷ÿêëÿøìÿñè èñÿ áó ñàùÿíèí
éöêñÿê èíêèøàôûíû òÿìèí åòìèø
îëàúàã. Îíó äà íÿçÿðÿ àëìàã
ëàçûìäûð êè, ìàøûíãàéûðìà
ñÿíàéåñè éöêñÿê ýÿëèð ýÿòèðÿí ñàùÿ ùåñàá îëóíóð. Åéíè
çàìàíäà, áó ñÿíàéå áþëìÿñè þç èø÷è ãöââÿñèíèí ùÿúìèíÿ ýþðÿ äÿ, èðè ñàùÿ ñàéûëûð.
Áó ìÿíàäà ìàøûíãàéûðìà ñÿíàéåñèíèí äàâàìëû øÿêèëäÿ èíêèøàôû ìèíëÿðëÿ èø éåðèíèí éàðàäûëìàñûíà þç òþùôÿñèíè âåðìèø îëàúàã. Áó èñÿ
ïàéòàõò Áàêû èëÿ éàíàøû, ðåýèîíëàðäà éàøàéàí èíñàíëàðûí ìÿøüóëëóüóíóí òÿìèí
îëóíìàñû, ñîñèàë âÿçèééÿòëÿðèíèí éàõøûëàøìàñû áàõûìûíäàí ìöùöì ÿùÿìèééÿò
êÿñá åòìèø îëóð.
“Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíäà ìàøûíãàéûðìà ñÿíàéåñèíèí Èíêèøàô Ïðîãðàìû”íà óéüóí îëàðàã ñîí èëëÿð áó ñàùÿéÿ
äþâëÿò äÿñòÿéè òÿäáèðëÿðè ýöúëÿíäèðèëìèøäèð. Ñÿíÿääÿ ìàøûíãàéûðìà ñàùÿñèíèí
èíêèøàô åòäèðèëìÿñè, ðÿãàáÿòãàáèëèééÿòëè
ìÿùñóë èñòåùñàëûíûí òÿìèí åäèëìÿñè,
ìàøûíãàéûðìà ñÿíàéåñè ìÿùñóëëàðûíà
îëàí äàõèëè òÿëÿáàòûí þäÿíèëìÿñèíÿ íàèë
îëóíìàñû, þëêÿíèí èõðàú ïîòåíñèàëûíûí
“Âåðýèëÿð” ìþâçóñóíäà òÿëÿáÿ âÿ
ìàýèñòðàíòëàð àðàñûíäà îëèìïèàäà êå÷èðèëèá
Äöíÿí Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Èãòèñàä Óíèâåðñèòåòèíäÿ
(ÀçÄÈÓ) Áàêû âÿ ðåñïóáëèêàíûí ìöõòÿëèô áþëýÿëÿðèíäÿ
ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí 13 àëè
ìÿêòÿáèí 260-äÿê òÿëÿáÿ âÿ
ìàýèñòðàíòûíûí èøòèðàê åòäèéè
8-úè îëèìïèàäà êå÷èðèëèá.
“Âåðýèëÿð” ìþâçóñóíà ùÿñð
îëóíìóø áó ÿíÿíÿâè îëèìïèàäà Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí àíàäàí îëìàñûíûí 91-úè èëäþíöìöíÿ ùÿñð
åäèëèá.
Òÿäáèð èøòèðàê÷ûëàðû ÿââÿëúÿ ÀçÄÈÓíóí ôîéåñèíäÿ Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð
ßëèéåâèí áöñòö þíöíÿ ýöë äÿñòÿëÿðè ãîéóá, Àçÿðáàéúàí õàëãû âÿ äþâëÿòè ãàðøûñûíäà òàðèõè õèäìÿòëÿðè îëàí Óëó þíäÿðèí
ÿçèç õàòèðÿñèíè áèð äÿãèãÿëèê ñöêóòëà éàä
åäèáëÿð.
Òÿäáèðè ýèðèø ñþçö èëÿ à÷àí Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Èãòèñàä Óíèâåðñèòåòèíèí ïðîðåêòîðó Äàìÿò Áàüûðîâ îëèìïèàäà èøòèðàê÷ûëàðûíû ñàëàìëàéûá, ùÿð èë Áàêûäàí âÿ ðåñïóáëèêàíûí ìöõòÿëèô áþëýÿëÿðèíäÿí ÷îõëó ñàéäà òÿëÿáÿ âÿ ìàýèñòðàíòûí áó îëèìïèàäàéà ãàòûëäûüûíû áèëäèðèá. Âåðýèëÿð íàçèðèíèí
ìöøàâèðè ßëÿêáÿð Ìÿììÿäîâ ÷ûõûø åäÿðÿê Óëó þíäÿðèí ÿñàñûíû ãîéäóüó âÿ
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè
úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí ðÿùáÿðëèéè èëÿ
äàâàì åòäèðèëÿí èãòèñàäè èñëàùàòëàðûí þëêÿìèçè ðåýèîíäà âÿ äöíéàäà àïàðûúû äþâëÿòëÿð ñÿâèééÿñèíÿ éöêñÿëòäèéèíè äèããÿòÿ ÷àò-
13 àëè ìÿêòÿáèí
260-äÿê òÿëÿáÿ âÿ ìàýèñòðàíòûíûí
èøòèðàê åòäèéè îëèìïèàäà Öìóììèëëè
ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí àíàäàí
îëìàñûíûí 91-úè èëäþíöìöíÿ
ùÿñð îëóíóá
äûðûá. Ãåéä îëóíóá êè, îëèìïèàäà èøòèðàê÷ûëàðûíûí áèð ãèñìè ñîíðàäàí âåðýè îðãàíëàðûíà èøÿ ãÿáóë çàìàíû éöêñÿê íÿòèúÿëÿð
ýþñòÿðèá âÿ ùàçûðäà âåðýè îðãàíëàðûíäà
ìöõòÿëèô âÿçèôÿëÿðäÿ ÷àëûøûðëàð.
Òåñò öñóëó èëÿ òÿøêèë îëóíìóø îëèìïèàäà çàìàíû èøòèðàê÷ûëàð 2 ñààò ÿðçèíäÿ
Âåðýèëÿð Íàçèðëèéèíèí Òÿäðèñ Ìÿðêÿçèíäÿ
ìöâàôèã òåñò áàçàñû ÿñàñûíäà ùàçûðëàíìûø ñóàëëàðû êîìöòåð âàñèòÿñèëÿ îíëàéí
ðåæèìäÿ úàâàáëàíäûðûáëàð. Ùÿð áèð òÿëÿáÿ
ö÷öí ôÿðäè ñóàë áàçàñû òÿðòèá
îëóíóá. Íÿòèúÿëÿð èøòèðàê÷û àëè
ìÿêòÿáëÿðèí òÿìñèë÷èëÿðèíäÿí
èáàðÿò ìöíñèôëÿð ùåéÿòèíèí èøòèðàêû èëÿ Òÿäðèñ Ìÿðêÿçèíèí
ìöòÿõÿññèñëÿðèíèí íÿçàðÿòè
àëòûíäà õöñóñè êîìïöòåð
ïðîãðàìëàðû âàñèòÿñèëÿ ãèéìÿòëÿíäèðèëèá.
Áåëÿëèêëÿ, òÿëÿáÿëÿð àðàñûíäà èëê ö÷ éåð ìöâàôèã îëàðàã àøàüûäàêû êèìè áþëöíöá:
Û éåð- Àáäóëëàéåâ ßëè
Øàùìàð îüëó (Àçÿðáàéúàí Óíèâåðñèòåòè)
ÛÛ éåð-Ìöñåéèáîâ Àéàç Ðàôèã îüëó
(ÀçÄÈÓ)
ÛÛÛ éåð-ßùìÿäîâ Âöñàë ßëè îüëó
(ÀçÄÈÓ)
Àçÿðáàéúàí Óíèâåðñèòåòèíèí òÿëÿáÿñè
Û éåð òóòäóüóíà ýþðÿ ùÿìèí òÿëÿáÿíèí
ìöÿëëèìè äÿ õöñóñè ìöêàôàòà ëàéèã ýþðöëöá.
Ìàýèñòðàíòëàð àðàñûíäà ìöêàôàòà ëàéèã éåðëÿð àøàüûäàêû êèìè áþëöíöá:
Û éåð-Ìèðçÿéåâ Àñèô Íèçàìÿääèí
îüëó (ÀçÄÈÓ)
ÛÛ éåð-Ùÿìèäîâà Ìÿäèíÿ Áÿùðóç ãûçû (ÀçÄÈÓ)
ÛÛÛ éåð-Èëéàñîâ Ðàìèí Àäûýþçÿë îüëó (ÀçÄÈÓ)
Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Èãòèñàä Óíèâåðñèòåòèíèí ìàýèñòðàíòû Û éåð òóòäóüóíà ýþðÿ
ùÿìèí ìàýèñòðàíòûí ìöÿëëèìè äÿ õöñóñè
ìöêàôàòà ëàéèã ýþðöëöá.
ÉÀÏ Ùàúûãàáóë ðàéîí òÿøêèëàòû àêàäåìèê Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí
àíàäàí îëìàñûíûí 91-úè èëäþíöìö èëÿ áàüëû òÿäáèð êå÷èðèá
Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû
(ÉÀÏ) Ùàúûãàáóë ðàéîí òÿøêèëàòûíûí
âÿ Ùàúûãàáóë ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ ýþðêÿìëè îôòàëìîëîã àëèì, àêàäåìèê Çÿðèôÿ õàíûì
ßëèéåâàíûí àíàäàí îëìàñûíûí 91-úè
èëäþíöìö èëÿ áàüëû òÿäáèð êå÷èðèëèá.
Ùàúûãàáóë ðàéîí Óøàã Òèáá Ìÿðêÿçèíäÿ êå÷èðèëÿí òÿäáèðäÿ þíúÿ àêàäåìèê Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàéà ùÿñð
åäèëìèø ôèëì íöìàéèø åòäèðèëèá. Äàùà
ñîíðà Ùàúûãàáóë Ìÿðêÿçè Ðàéîí
Õÿñòÿõàíàñûíûí áàø ùÿêèìè Áåéäóëëà
Ãàðàéåâ ýåíèø ìÿðóçÿ èëÿ ÷ûõûø åäÿðÿê íÿúèá èíñàí, òàíûíìûø èúòèìàè õàäèì, ýþðêÿìëè îôòàëìîëîã àëèì Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí ùÿéàò éîëó ùàããûíäà ìÿëóìàò âåðèá. Î áèëäèðèá êè, þç ùÿéàòûíû òèáá
åëìèíèí èíêèøàôûíà ùÿñð åäÿí àêàäåìèê
Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâà ýþç õÿñòÿëèêëÿðèíèí
ïðîôèëàêòèê ìöàëèúÿñè ñàùÿñèíäÿ áþéöê
óüóðëàðà èìçà àòûá: “Çÿðèôÿ õàíûì ùÿð çàìàí õàëãûìûçûí éàääàøûíäà éàøàéàúàã. Áþéöê øÿõñèééÿò, èñòåäàäëû ùÿêèì
îëàí Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâà óçóí èëëÿð ïåäàãîã êèìè äÿ õàëãûìûçûí õèäìÿòèíäÿ
äàéàíûá. Àêàäåìèê Çÿðèôÿ ßëèéåâàíûí
åëìè ðÿùáÿðëèéè èëÿ íå÷ÿ-íå÷ÿ åëìëÿð
äîêòîðó, ïðîôåññîðëàð éåòèøèá. Çÿðèôÿ
õàíûìûí áàøëàäûüû éîëó ùÿìèí èíñàíëàð
áó ýöí øÿðÿôëÿ äàâàì åòäèðèðëÿð”.
ÉÀÏ Ùàúûãàáóë ðàéîí òÿøêèëàòûíûí
ñÿäðè Ùàôèñ Áÿøèðîâ áèëäèðèá êè, Çÿðèôÿ õà-
íûì ßëèéåâàíûí îôòàëìîëîýèéà âÿ
öìóìèëèêäÿ, òèáá åëìèíèí èíêèøàôûíäàêû õèäìÿòëÿðè ÿâÿçñèçäèð: “Çÿðèôÿ
õàíûìûí îôòàëìîëîýèéà ñàùÿñèíäÿ
èìçà àòäûüû éåíèëèêëÿð áþéöê áèð
ìÿêòÿáèí éàðàíìàñûíà èìêàí âåðèá. Áó ìÿêòÿáèí ùÿð áèð íöìàéÿíäÿñè ìÿùç Çÿðèôÿ õàíûìäàí áàøëàéàí áèð ÿíÿíÿíèí äàâàì÷ûñû îëäóüóíó âÿ áó áþéöê ìÿñóëèééÿòè àíëàéûð. Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâà òàíûíìûø àëèì îëìàãëà éàíàøû, ùÿì äÿ
÷îõ íÿúèá, ÿñë Àçÿðáàéúàí ãàäûíûíà ìÿõñóñ õöñóñèééÿòëÿðè þçöíäÿ
úÿìëÿéÿí ýþçÿë èíñàí îëóá”.
Äàùà ñîíðà òÿäáèðäÿ Ùàúûãàáóë Ìÿðêÿçè Ðàéîí Õÿñòÿõàíàñûíûí ùÿêèìè Òöðàíÿ Àüàìàëûéåâà, Ùàúûãàáóë ÄÿìèðÉîë
Õÿñòÿõàíàñûíûí ùÿêèìè Öëêÿð Àüàìàëûéåâà, Ùàúûãàáóë ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòè
áàø÷ûñûíûí ìöàâèíè, ÉÀÏ Ùàúûãàáóë ðàéîí òÿøêèëàòûíûí Ãàäûíëàð Øóðàñûíûí ñÿäðè Çåéíÿá ßñýÿðîâà ÷ûõûø åäèáëÿð.
ÏßÐÂÈÇ
Ñÿáàèë ðàéîíóíäà ×åðíîáûë ÿëèëëÿðè ùÿð úöð ãàéüû èëÿ ÿùàòÿ îëóíóáëàð
àðòûðûëìàñû, ìàøûíãàéûðìà ñÿíàéåñèíèí
èíêèøàôû ÿñàñûíäà äèýÿð èñòåùñàë âÿ õèäìÿò ñàùÿëÿðèíèí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè, éåíè
èø éåðëÿðèíèí à÷ûëìàñû âÿ ÿìÿê åùòèéàòëàðûíäàí ñÿìÿðÿëè èñòèôàäÿ åäèëìÿñè
ö÷öí ÿëâåðèøëè øÿðàèò éàðàäûëìàñû ìÿãñÿäè äàøûéûð.
Ïðîãðàìà óéüóí îëàðàã þëêÿäÿ, íåôòìÿäÿí âÿ íåôò-êèìéà ñÿíàéå ñàùÿëÿðè
ö÷öí àâàäàíëûãëàðûí, ìàøûí âÿ ìåõàíèçìëÿðèí èñòåùñàëûíûí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè, êåéôèééÿòèíèí éàõøûëàøäûðûëìàñû, áó ìÿùñóëëàð öçðÿ èõðàú
ïîòåíñèàëûíûí àðòûðûëìàñû, ñàùÿíèí åëìè-òåõíèêè áàçàñûíûí
ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñè, éåíè
íåôò-ìÿäÿí àâàäàíëûãëàðûíûí
èøëÿíèëìÿñè âÿ ñûíàã íöìóíÿëÿðèíèí ùàçûðëàíìàñû, òÿúðöáÿ-ñûíàã ìÿðêÿçëÿðèíèí éàðàäûëìàñû, áåéíÿëõàëã ñòàíäàðòëàðûí òÿòáèã åäèëìÿñè íÿçÿðäÿ òóòóëóð. Ùÿì÷èíèí, áþéöê ïîòåíñèàëà ìàëèê îëàí åëåêòðîòåõíèêà ñÿíàéåñè ìöÿññèñÿëÿðèíèí èñòåùñàë ïîòåíñèàëûíäàí ñÿìÿðÿëè èñòèôàäÿ åäèëìÿñè ìÿãñÿäè èëÿ: êöòëÿâè òÿëÿáàò îëàí ìöàñèð ìÿèøÿò úèùàçëàðûíûí âÿ àïàðàòëàðûíûí èñòåùñàëûíûí âÿ ÷åøèäèíèí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè, êåéôèééÿòèíèí àðòûðûëìàñû, åíåðýåòèêà ñàùÿñèíäÿ êöòëÿâè
èñòèôàäÿ îëóíàí òåõíèêè òÿéèíàòëû åëåêòðîòåõíèêè ìÿùñóëëàðûí èñòåùñàëûíûí ýåíèøëÿíäèðèëìÿñè, êåéôèééÿòèíèí éàõøûëàøäûðûëìàñû,
âàõòèëÿ àâòîìîáèë âÿ êÿíä òÿñÿððöôàòû éþíöìëö ìåõàíèçì âÿ åùòèéàò ùèññÿëÿðèíèí
èñòåùñàëû öçðÿ èõòèñàñëàøìûø ìöÿññèñÿëÿðèí ïîòåíñèàëûíäàí ñÿìÿðÿëè èñòèôàäÿ åäèëìÿñè, ìàøûíãàéûðìà öçðÿ éåíè èñòåùñàëàòëàðûí éàðàäûëìàñû, õöñóñÿí, Ýÿíúÿ âÿ
Áàêû àâòîìîáèë çàâîäëàðûíûí áàçàñûíäà
èëê íþâáÿäÿ äàõèëè òÿëÿáàòû þäÿìÿê ö÷öí
ìöàñèð éöê àâòîìîáèëëÿðèíèí âÿ êè÷èê àâòîáóñëàðûí éûüìà èñòåùñàëàòëàðûíûí éàðàäûëìàñû íÿçÿðäÿ òóòóëóá.
Êàìðàí ÈÑÌÀÉÛËÎÂ,
ÀÌÅÀ-íûí Èãòèñàäèééàò
Èíñòèòóòóíóí äîêòîðàíòû
Ùÿð èë àïðåë àéíûí 26-äà
ÌÄÁ äþâëÿòëÿðèíäÿ, ùÿì÷èíèí
Øÿðãè Àâðîïàíûí áèð ñûðà þëêÿëÿðèíäÿ ×åðíîáûë Àòîì Åëåêòðèê
Ñòàíñèéàñûíûí 4-úö áëîêóíäà
áàø âåðìèø âÿ ÕÕ ÿñðèí ÿí äÿùøÿòëè ãÿçàëàðûíäàí ñàéûëàí ôàúèÿíèí èëäþíöìö ãåéä îëóíóð.
Ñÿáàèë ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòèíäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð êè,
áÿøÿðèééÿò ö÷öí ÿí äÿùøÿòëè òåõíîýåí ôàúèÿëÿðäÿí áèðè îëàí ×åðíîáûë ãÿçàñûíûí èëäþíöìö èëÿ
áàüëû àïðåëèí 25-äÿ ðàéîí ðÿùáÿðëèéèíèí ãÿçàíûí àðàäàí ãàëäûðûëìàñûíûí èøòèðàê÷ûëàðû
îëìóø ðàéîí ñàêèíëÿðè èëÿ ýþðöøö êå÷èðèëèá.
Ìÿðàñèìäÿ ÷ûõûø åäÿí Ñÿáàèë ðàéîí
Èúðà Ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû Àñèô ßñýÿðîâ áèëäèðèá êè, áó äÿùøÿòëè ãÿçà áöòöí
äöíéàäà ÿêñ-ñÿäà äîüóðóá. Ùàäèñÿ íÿòèúÿñèíäÿ 7 ìèí èíñàí ùÿëàê îëóá, 25 ìèí
èíñàí ýöúëö ðàäèàñèéàéà ìÿðóç ãàëàðàã
þìöðëöê øèêÿñò ãàëûá. Óêðàéíà âÿ Áåëàðóñäà 300 ìèí íÿôÿð þç éàøàéûø éåðëÿðèíè
òÿðê åäèá, Èêèíúè Äöíéà ìöùàðèáÿñè èëëÿðèíäÿ Éàïîíèéàíûí Õèðîñèìà âÿ Íàãàñàêè øÿùÿðëÿðèíÿ àòûëìûø àòîì áîìáàëàðûíûí
ôÿñàäëàðûíà áÿðàáÿð òóòóëàí áó ãÿçàíûí
íÿòèúÿëÿðèíèí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû ö÷öí î
äþâðäÿ àíàëîãó îëìàéàí “Ñàðãîôàã”
ÿìÿëèééàòûíà êå÷ìèø ÑÑÐÈ-íèí áöòöí
ðåñïóáëèêàëàðûíäàí ìèíëÿðëÿ èíñàí úÿëá
îëóíóá. 1986-úû èëäÿ êå÷ìèø ÑÑÐÈ-íèí äèýÿð ðåñïóáëèêàëàðûíûí íöìàéÿíäÿëÿðè èëÿ
áèðëèêäÿ, Àçÿðáàéúàíäàí äà 7 ìèíäÿí
÷îõ èíñàí áó ãÿçàíûí àðàäàí ãàëäûðûëìàñû ö÷öí ×åðíîáûëà éîëà äöøöá.
Òÿùëöêÿëè âÿ àüûð øÿðàèòäÿ èøëÿìÿê èøòèðàê÷ûëàðûí ÿêñÿðèééÿòèíèí ñÿùùÿòèíÿ úèääè
òÿñèð ýþñòÿðèá. Îíëàðûí áèð ÷îõó íîðìàäàí
àðòûã øöàëàíìàéà ìÿðóç ãàëûá, ñÿùùÿòëÿðèíÿ úèääè çèéàí äÿéèá. Ùàäèñÿäÿí àðòûã 28
èë êå÷ìÿñèíÿ áàõìàéàðàã áèð ÷îõ èøòèðàê÷ûëàð áó ýöí äÿ ÿçèééÿò ÷ÿêèðëÿð.
Âóðüóëàíûá êè, ×åðíîáûë ãÿçàñû çàìà-
íû ÿëèë îëìóø âÿòÿíäàøëàðûí âÿçèééÿòèíè ÷îõ ýþçÿë áèëÿí Öìóììèëëè
ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâ èêèíúè äÿôÿ
ùàêèìèééÿòÿ ãàéûòäûãäàí àç ñîíðà, 1993-úö èëèí ñîíëàðûíäà áó ãÿçàíûí ëÿüâèíäÿ èøòèðàê åòìèø âÿ
ùÿìèí ãÿçàäàí çÿðÿð ÷ÿêìèø âÿòÿíäàøëàðûí ñòàòóñó âÿ ñîñèàë ìöäàôèÿñè ùàããûíäà õöñóñè Ñÿðÿíúàì èìçàëàéûá âÿ áóíóíëà äà
×åðíîáûë ÿëèëëÿðèíÿ äèããÿò âÿ ãàéüû àðòûá. ×åðíîáûë ãÿçàñûíûí àðàäàí ãàëäûðûëìàñûíäà èøòèðàê åäÿí
øÿõñëÿðÿ îëàí äþâëÿò ãàéüûñû, îíëàðûí ïåíñèéà âÿ ìöàâèíÿòëÿðè Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí ñÿéëÿðè íÿòèúÿñèíäÿ àðòûðûëûá. Ùàçûðäà
ÿëèëëÿðèí êåéôèééÿòëè ìöàëèúÿñè ö÷öí ìöâàôèã òÿäáèðëÿð ùÿéàòà êå÷èðèëèð.
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí òàïøûðûãëàðûíà óéüóí îëàðàã ðåñïóáëèêàìûçäà ðàäèàñèéà øöàëàíìàñûíäàí ÿçèééÿò ÷ÿêÿí âÿòÿíäàøëàð ö÷öí Ìèíýÿ÷åâèð øÿùÿðèíäÿ
õöñóñèëÿøäèðèëìèø ìöàëèúÿ ìÿðêÿçèíèí
éàðàäûëìàñû âÿ Áàêû øÿùÿðèíäÿ ÷åðíîáûë÷óëàð ö÷öí éàøàéûø áèíàñûíûí òèêèíòèñè
ìèííÿòäàðëûãëà ãàðøûëàíûá.
Òÿäáèðèí ñîíóíäà ×åðíîáûë ÿëèëëÿðèíÿ
ìàääè éàðäûì âÿ ÿðçàã áàüëàìàëàðû òÿãäèì îëóíóá.
ÉÀÏ Ñàáóí÷ó ðàéîí òÿøêèëàòûíäà àêàäåìèê
Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí õàòèðÿñè àíûëûá
Äöíÿí ýþðêÿìëè îôòàëìîëîã
àëèì, àêàäåìèê Çÿðèôÿ õàíûì
ßëèéåâàíûí õàòèðÿñèíÿ åùòèðàì
ÿëàìÿòè îëàðàã Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû (ÉÀÏ) Ñàáóí÷ó
ðàéîí òÿøêèëàòû “Ìÿðùÿìÿò çèðâÿñè” àäû àëòûíäà ãàíâåðìÿ àêñèéàñû êå÷èðèá. Êå÷èðèëÿí àêñèéàäà ðàéîíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí èäàðÿ âÿ ìöÿññèñÿëÿðäÿ
÷àëûøàí ÉÀÏ öçâëÿðè èøòèðàê
åäèáëÿð.
Àêñèéà ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ æóðíàëèñòëÿðÿ à÷ûãëàìà âåðÿí ÉÀÏ
Ñàáóí÷ó ðàéîí òÿøêèëàòûíûí ñÿäðè
Ìåùðèáàí Àáàñãóëèéåâà áèëäèðèá êè,
ýþðêÿìëè îôòàëìîëîã àëèì, àêàäåìèê
Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí 91 èëëèê éóáèëåéèíÿ ùàçûðëûã ìÿðùÿëÿñèíäÿ ùÿéàòà
êå÷èðèëÿí òÿäáèðëÿðäÿ èíñàíëàðûí ôÿàë
øÿêèëäÿ èøòèðàê åòìÿëÿðè äàèì
õåéèðõàù èíñàí êèìè õàòûðëàíàí
íóðëó ÿìÿëëÿð ñàùèáèíÿ ùþðìÿòäÿí èðÿëè ýÿëèð.
Ì.Àáàñãóëèéåâà äàùà ñîíðà
Çÿðèôÿ õàíûì ßëèéåâàíûí ùÿì
ùÿêèì, ùÿì äÿ âÿòÿíïÿðâÿð çèéàëû êèìè õèäìÿòëÿðèíäÿí äàíûøûá.
Ãàíâåðìÿ àêñèéàñûíäà 200
íÿôÿðäÿí àðòûã äîíîð èøòèðàê
åäèá. Á.Åéâàçîâ àäûíà Ùåìîôèëèéà âÿ Òðàíñôèçèîëîýèéà Èíñòèòóòóíóí ùÿêèì, òèáá áàúûñû âÿ ëàáîðàíòëàðäàí èáàðÿò 7 íÿôÿðëèê
ãðóïó äîíîðëàðû ìöàéèíÿäÿí êå÷äèêäÿí ñîíðà îíëàðûí ãàíâåðìÿ ïðîñåñèíäÿ èøòèðàêëàðû òÿìèí åäèëèá.
10
www.yeniazerbaycan.com
26 àïðåë 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 072 (4231)
Ùåéäÿð ßëèéåâ ñòðàòåýèéàñû ðåýèîíëàðûí ñîñèàë-èãòèñàäè
èíêèøàôû Äþâëÿò ïðîãðàìëàðûíûí óüóðëó èúðàñûíûí òÿìèíàò÷ûñûäûð
Áó ýöí áöòöí äöíéàäà éåíè èíêèøàô
ìîäåëè êèìè òÿãäèì îëóíàí ìöñòÿãèë
Àçÿðáàéúàíûí ìþùêÿìëÿíìÿñè áèð ñûðà
ìöùöì àìèëëÿðëÿ øÿðòëÿíèð. Áó àìèëëÿð
ñûðàñûíäà òàì úÿñàðÿòëÿ äþâëÿòèí, Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí õöñóñè ãàéüûñû ñàéÿñèíäÿ ýåòäèêúÿ ìöàñèðëÿøÿí, èíôðàñòðóêòóð òÿìèíàòû, ÿùàëèíèí ìÿøüóëëóüó-
íóí òÿìèí åäèëìÿñè âÿ äèýÿð ïàðàìåòðëÿð áàõûìûíäàí ïàéòàõòëà åéíè ñÿâèééÿéÿ éàõûíëàøàí, èãòèñàäè ýöú àìèëèíÿ ÷åâðèëÿí áþëýÿëÿðèí äÿ ðîëóíó õöñóñè ãåéä
åòìÿê ìöìêöíäöð. Ñîí 10 èëäÿ ðåýèîíëàðûí ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôûíà äàèð èêè
Äþâëÿò Ïðîãðàìûíûí óüóðëà èúðà
åäèëìÿñè, òàðèõÿí ôîðìàëàøàí
ÿíÿíÿëÿð, úîüðàôè õöñóñèééÿòëÿð
íÿçÿðÿ àëûíìàãëà ùÿð áþëýÿíèí éåíè èíêèøàô èñòèãàìÿòëÿðèíèí ìöÿééÿíëÿøäèðèëìÿñè,
ãàðøûéà ãîéóëàí âÿçèôÿëÿðÿ
ëàçûìè ìàëèééÿ òÿìèíàòû âåðèëìÿñè âÿ ýöúëö ñèéàñè èðàäÿ èëÿ äÿñòÿêëÿíìÿñè íÿòèúÿñèíäÿ èíäè ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàíûí èãòèñàäè ïîòåíñèàëûíûí
áþéöê áèð ùèññÿñè ùÿì äÿ áþëýÿëÿðäÿ úÿìëÿøèá.
Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð
ßëèéåâèí ìöÿééÿíëÿøäèðäèéè
ñòðàòåýèéà Àçÿðáàéúàíûí
ùÿðòÿðÿôëè èíêèøàôûíà
çÿìèí éàðàòäû
ÕÕ ÿñðèí 90-úû èëëÿðèíèí ÿââÿëëÿðèíäÿ
èêèíúè äÿôÿ ìöñòÿãèëëèê ãàçàíàí Àçÿðáàéúàí ÷îõ úèääè êàòàêëèçìëÿðëÿ ãàðøûëàøìûøäû. Þëêÿíèí î çàìàíêû íàøû, àìáèñèéàëû ñèéàñè ðÿùáÿðëèéè ùÿðáè, èúòèìàè-ñèéàñè, äþâëÿò ãóðóúóëóüó âÿ èãòèñàäè ñàùÿäÿ
éàøàíàí áþùðàíû àðàäàí ãàëäûðìàüà ãàäèð äåéèëäè. Éåíè ìöñòÿãèëëèê ÿëäÿ åòìèø
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû ÀÕÚ-”Ìöñàâàò” èãòèäàðûíûí ñÿðèøòÿñèçëèéè âÿ àìáèñèéàëàðû óúáàòûíäàí “þëöì, éà ãàëûì” äèëåììàñû èëÿ öç-öçÿ äàéàíìûøäû. Ìÿùç
áåëÿ áèð àüûð, öìèäñèç ýþðöíÿí áèð âÿçèééÿòäÿ õàëãûí ñÿñèíÿ ñÿñ âåðÿí Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâ þëêÿéÿ ðÿùáÿðëèéèí àüûð éöêöíö þç ÷èéèíëÿðèíÿ ýþòöðäö.
Áåëÿëèêëÿ, 1993-úö èëèí èéóíóíäà õàëãûn òÿêèäëè òÿëÿáè èëÿ ñèéàñè ùàêèìèééÿòÿ
ýÿëÿí Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâ
þçöíÿõàñ ìöäðèêëèêëÿ ãûñà ìöääÿòäÿ âÿòÿíäàø ãàðøûäóðìàñûíû àðàäàí ãàëäûðäû.
Dàõèëè ñàáèòëèéÿ ãîâóøàí Àçÿðáàéúàí áöòöí ñàùÿëÿðäÿ èíêèøàôà, éåíèëÿøìÿéÿ èñòèãàìÿò ýþòöðäö.
Qûñà ìöääÿòäÿ þëêÿäÿ ñèéàñè ñàáèòëèê
éàðàòìàüà ìöâÿôôÿã îëàí Óëó þíäÿð
Ùåéäÿð ßëèéåâ ïàðàëåë ñóðÿòäÿ èãòèñàäè
ñàùÿäÿ ëèáåðàëëàøäûðìà ñèéàñÿòèíÿ, èñëàùàòëàðà ñòàðò âåðäè, ðåñïóáëèêàìûçäà êå÷ìèø èòòèôàã ìÿêàíûíäà èëê äÿôÿ îëàðàã ýåíèø òîðïàã èñëàùàòû ùÿéàòà êå÷èðèëäè.
ßëáÿòòÿ, Àçÿðáàéúàíûí ùÿðòÿðÿôëè èíêèøàôû, î úöìëÿäÿí äÿ, äàüûëìûø èãòèñàäèééàòûí âÿ áþëýÿëÿðèí äèð÷ÿëäèëìÿñè ö÷öí ñèéàñè ñàáèòëèêëÿ, èíñàíëàðûí èíàìû èëÿ éàíàøû, ùÿì äÿ ýöúëö ìàëèééÿ òÿìèíàòû, èíâåñòèñèéàëàð òÿëÿá îëóíóðäó. Öìóììèëëè
ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí óçàãýþðÿíëèêëÿ èøëÿéèá ùàçûðëàäûüû éåíè íåôò ñòðàòåýèéàñûíûí ðåàëëàøäûðûëìàñû Àçÿðáàéúàíûí èãòèñàäèééàòûíûí ìöàñèð ÿñàñëàðëà éåíèäÿí ãóðóëìàñûíà, åëÿúÿ äÿ, áþëýÿëÿðèí èãòèñàäè
ïîòåíñèàëûíûí ùÿðÿêÿòÿ ýÿòèðèëìÿñèíÿ åòèáàðëû çÿìèí éàðàòäû.
Ðåýèîíëàðûí èíêèøàôû
èëÿ áàüëû Äþâëÿò
ïðîãðàìëàðûíûí ãÿáóë
åäèëìÿñè òàðèõè çÿðóðÿò èäè
Áó ìÿãàìäà âóðüóëàìàã éåðèíÿ äöøÿð êè, Àçÿðáàéúàíûí ýÿëÿúÿéè áàõûìûíäàí Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ñèéàñè õÿòòèíè äàâàì åòäèðìÿéè ÿñàñ âÿçèôÿ
ñàéàí úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí 2003-úö èëäÿ ñå÷èúèëÿðèí ìöòëÿã ÷îõëóüóíóí èíàìûíû ãàçàíàðàã äþâëÿò áàø÷ûñû ñå÷èëìÿñè
õàëãûìûç âÿ þëêÿìèç ö÷öí ÷îõ ìöùöì
ùàäèñÿ îëäó. Úÿíàá Èëùàì ßëèéåâ ñå÷êèãàáàüû òÿáëèüàò-òÿøâèãàò êàìïàíèéàñû
÷ÿð÷èâÿñèíäÿ éåðëÿðäÿ êå÷èðäèéè ýþðöøëÿðäÿ Ïðåçèäåíò ñå÷èëÿúÿéè òÿãäèðäÿ Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí Àçÿðáàéúàíûí
ùÿðòÿðÿôëè èíêèøàôû èëÿ áàüëû ñèéàñÿòèíè èðÿëè
àïàðàúàüûíà, áþëýÿëÿðèí èíêèøàôûíà õöñóñè äèããÿò éåòèðÿúÿéèíÿ äàèð ïðàãìàòèê
âÿäëÿð âåðèðäè. Àçÿðáàéúàí âÿòÿíäàøëàðû
Èëùàì ßëèéåâèí äþâëÿò áàø÷ûñû êèìè ôÿàëèééÿòÿ áàøëàäûüû åëÿ èëê ýöíëÿðäÿí Îíóí
Þç âÿäëÿðèíÿ ñàäèã ãàëäûüûíûí øàùèäè îëäóëàð. Õöñóñè ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè,
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí ãàéüûñû ñàéÿñèíäÿ ãûñà ìöääÿòäÿ þëêÿíèí ðåýèîíëàðûíû ýöúëö èíêèøàô äàëüàñû áöðöäö.
Áó èíêèøàô äàëüàñûíûí éàðàíìàñûíäà,
ÿëáÿòòÿ êè, Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí 11
ôåâðàë 2004-úö èë âÿ 14 àïðåë 2009-úó èë
òàðèõëè ôÿðìàíëàðû èëÿ òÿñäèãëÿíÿí
ðåýèîíëàðûí ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôû èëÿ áàüëû áèðèíúè
(2004-2008-úè èëëÿð) âÿ
èêèíúè (2009-2013-úö èëëÿð) Äþâëÿò ïðîãðàìëàðû
ìöñòÿñíà ðîë îéíàäû.
Ñþçöýåäÿí Äþâëÿò
ïðîãðàìëàðûíûí ãÿáóë
îëóíìàñû òàðèõè çÿðóðÿòëÿ áàüëû èäè âÿ áèð
ñûðà àìèëëÿðëÿ øÿðòëÿíèðäè. Íåôò ñåêòîðóíäàí ýÿëÿí ýÿëèðëÿðèí èãòèñàäèééàòûí ðåàë ñåêòîðóíà, î úöìëÿäÿí äÿ, áþëýÿëÿðèí úàíëàíäûðûëìàñûíà éþíÿëäèëìÿñè þëêÿíèí ãàðøûñûíäà éåíè èíêèøàô ïåðñïåêòèâëÿðèíèí à÷ûëìàñû äåìÿê èäè. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ
ðåýèîíëàðûí èíêèøàôûíû èëê íþâáÿäÿ äþâëÿòèí ãàðøûñûíäà äóðàí ìöùöì âÿçèôÿ êèìè
ñÿúèééÿëÿíäèðèðäè. Áþëýÿëÿðèí èíêèøàôû
ö÷öí èíôðàñòðóêòóð ëàéèùÿëÿðèíèí èúðàñû,
ñàùèáêàðëûüûí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè, áó ñàùÿéÿ äþâëÿò äÿñòÿéèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñè,
éåðëè èñòåùñàëûí àðòûðûëìàñû, èäõàëäàí àñûëûëûüûí àçàëäûëìàñû, ÿðçàã òÿìèíàòû âÿ áó ÿñàñëàðëà äà áþëýÿëÿðäÿ éîõñóëëóüóí, èøñèçëèéèí àðàäàí
ãàëäûðûëìàñû, áöòöí áó
ìÿñÿëÿëÿðèí áèð-áèðè
èëÿ ÿëàãÿëè øÿêèëäÿ ùÿëë
åäèëìÿñè Äþâëÿò ïðîãðàìëàðûíûí ÿñàñ ìàùèééÿòèíè òÿøêèë åäèð.
Òÿñàäöôè äåéèë êè, ñîí
10 èëäÿ óüóðëà ðåàëëàøäûðûëàí èêè Äþâëÿò Ïðîãðàìû
þëêÿìèçèí äàéàíûãëû èíêèøàôûíäà, èãòèñàäèééàòûìûçûí ùÿì
äÿ úîüðàôè áàõûìäàí øàõÿëÿíäèðèëìÿñèíäÿ, ìÿãñÿäñèç ìèãðàñèéàíûí ãàðøûñûíûí àëûíìàñûíäà ÷îõ ìöùöì ðîë îéíàéûá.
10 èëäÿ èêè Äþâëÿò
Ïðîãðàìûíûí óüóðëà
ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè
Àçÿðáàéúàíûí èãòèñàäè
ìÿíçÿðÿñèíè ÿñàñëû
øÿêèëäÿ äÿéèøèá
Ñîí 10 èëäÿ Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð
ßëèéåâèí ìöÿééÿíëÿøäèðäèéè äàâàìëû èíêèøàô ñòðàòåýèéàñûíûí Ïðåçèäåíò Èëùàì
ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí óüóðëà èðÿëè àïàðûëìàñû, î úöìëÿäÿí äÿ, ðåýèîíëàðûí ñîñèàëèãòèñàäè èíêèøàôû èëÿ áàüëû ãÿáóë îëóíàí
èêè Äþâëÿò Ïðîãðàìûíäà ãàðøûéà ãîéóëàí
ùÿäÿôëÿðèí ýåð÷ÿêëÿøäèðèëìÿñè ñàéÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí äöíéàíûí ÿí ñöðÿòëÿ èíêèøàô åäÿí þëêÿëÿðè ñûðàñûíäà ãÿðàð òóòóá. Ðåñïóáëèêà èãòèñàäèééàòû 3,4 äÿôÿ
àðòûá. Ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ìÿãñÿäéþíëö ñèéàñÿò íÿòèúÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí Úÿíóáè
Ãàôãàçûí ëèäåð þëêÿñèíÿ ÷åâðèëèá âÿ áó
ðåýèîíóí èãòèñàäèééàòûíûí äþðääÿ ö÷ö
ðåñïóáëèêàìûçäà úÿìëÿøèá. Þëêÿìèçäÿ
ñÿíàéå èñòåùñàëû 2,7 äÿôÿ àðòûá. ßñàñ
ìÿãàìëàðäàí áèðè îíäàí èáàðÿòäèð êè,
Äþâëÿò ïðîãðàìëàðûíûí ðåàëëàøäûðûëìàñû
íÿòèúÿñèíäÿ ñîí èëëÿðäÿ ãåéðè-íåôò ñåêòîðóíäà àðòûì íåôò ñåêòîðóíäà ìöøàùèäÿ
åäèëÿí àðòûìû öñòÿëÿéèá. Þòÿí èë ãåéðèíåôò ñåêòîðóíäà àðòûì òÿãðèáÿí 10 ôàèç
òÿøêèë åäèá êè, áó äà êèôàéÿò ãÿäÿð éàõøû
ýþñòÿðèúèäèð. 10 èë ÿðçèíäÿ þëêÿ èãòèñàäèééàòûíà éþíÿëäèëÿí 160 ìèëéàðä äîëëàð
ùÿúìèíäÿ ñÿðìàéÿ Àçÿðáàéúàí èãòèñàäèééàòûíà áþéöê òÿêàí âåðèá. Èãòèñàäèééàòûìûçà ãîéóëàí èíâåñòèñèéàëàðûí ñòðóêòóðóíäà áàø âåðÿí äÿéèøèêëèê äÿ ÷îõ
þíÿìëèäèð. Áåëÿ êè, ñÿðìàéÿëÿðèí ñòðóêòóðóíäà äàõèëè èíâåñòèñèéàëàð õàðèúè èíâåñòèñèéàëàðû öñòÿëÿéèð êè, áó äà èãòèñàäèééàòûìûçäà ìöñáÿò ìåéèëëÿðèí àðòìàñûíäàí õÿáÿð âåðèð.
Äþâëÿò ïðîãðàìëàðûíûí èúðàñû þëêÿäÿ
ñàùèáêàðëûüûí äà èíêèøàôûíà ýöúëö òÿêàí
âåðèá. Ñîí 10 èë ÿðçèíäÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì
ßëèéåâ áþëýÿëÿðäÿ 1200-äÿí ÷îõ ñàùèáêàðëûã îáéåêòèíèí à÷ûëûøûíäà øÿõñÿí èøòèðàê åäèá. Ñàùèáêàðëàðûí þëêÿ èãòèñàäèééàòûíà ñÿðìàéÿ ãîéóëóøóíó òÿìèí åòìÿê ö÷öí äþâëÿò òÿðÿôèíäÿí êîíêðåò
ïðîãðàìëàð èúðà îëóíóð. Èíäèéÿäÿê ñàùèáêàðëûüûí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè ìÿãñÿäèëÿ Ñàùèáêàðëûüà Êþìÿê Ìèëëè Ôîíäóíóí
õÿòòè èëÿ 1 ìèëéàðä 200 ìèëéîí ìàíàò èíâåñòèñèéà àéðûëûá. Î úöìëÿäÿí, þëêÿ èãòèñàäèééàòûíäà äàùà àðòûã ÿùÿìèééÿò äàøûéàí ñàùÿëÿðè èíêèøàô åòäèðìÿê ö÷öí
Ñàùèáêàðëûüà Êþìÿê Ìèëëè Ôîíäóíóí
õÿòòè èëÿ ýöçÿøòëè êðåäèòëÿð àéðûëûð. Þëêÿäÿêè ÷îõìèíëè ìèëëè ñàùèáêàðëàð îðäóñó
èñÿ äþâëÿò áàø÷ûñûíûí “Ñàùèáêàðëàðà þç
äÿñòÿéèìè ùÿìèøÿ ýþñòÿðìèøÿì, ýþñòÿðÿúÿéÿì” ñþçëÿðèíäÿí äàùà äà ðóùëàíàðàã èãòèñàäèééàòûìûçûí èíêèøàôûíà áóíäàí ñîíðà äà ñàíáàëëû òþùôÿëÿð âåðìÿê
ÿçìè íöìàéèø åòäèðèðëÿð.
Èêè Äþâëÿò Ïðîãðàìû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ þëêÿìèçäÿ èíôðàñòðóêòóð ëàéèùÿëÿðèíèí, î
úöìëÿäÿí äÿ, åíåðæè ïîòåíñèàëûíûí éàðàäûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ áþéöê èø ùÿúìè
éåðèíÿ éåòèðèëèá. Àçÿðáàéúàíäà 10 èë ÿðçèíäÿ 17 åëåêòðèê ñòàíñèéàñû èñòèôàäÿéÿ
âåðèëèá. Îíëàðûí öìóìè ýåíåðàñèéà ýöúö
èñÿ 2300 ìåãàâàòäûð. Ìöãàéèñÿ ö÷öí
äåéÿê êè, ùàçûðäà ðåñïóáëèêàìûçûí öìóìè ýåíåðàñèéà ýöúö 6300 ìåãàâàòäûð.
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí âóðüóëàäûüû êèìè, ÿýÿð ñîí èëëÿðäÿ éàðàäûëàí åëåêòðèê
ñòàíñèéàëàðû òèêèëìÿñÿ èäè, áó ýöí þëêÿìèçèí òÿõìèíÿí 30 ôàèçè èøûãñûç ãàëàðäû âÿ ùå÷ áèð ñÿíàéå èíêèøàôûíäàí ñþùáÿò ýåäÿ áèëìÿçäè.
Ñîí 10 èëäÿ éîë èíôðàñòðóêòóðóíóí éåíèëÿíìÿñèni, øÿùÿð âÿ êÿíäëÿðèí àáàäëàøäûðûëìàñûn, éàøàéûø ìÿíòÿãÿëÿðèíèí
ãàçëàøäûðûëìàñûn,
êîììóíàë ñåêòîðäà ðåàëëàøäûðûëàí èíôðàñòðóêòóð ëàéèùÿëÿðèíè, åëÿúÿ äÿ, ÿðçàã òÿùëöêÿñèçëèéèíèí ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñè
èñòèãàìÿòèíäÿ ýþðöëÿí èøëÿðè äÿ
íÿçÿðÿ àëñàã, èêè Äþâëÿò Ïðîãðàìûíûí Àçÿðáàéúàíûí ìÿíçÿðÿñèíè íåúÿ
äÿéèøäèéè áàðÿäÿ êîíêðåò òÿñÿââöð éàðàíàð. Ðåýèîíëàðûí ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôû
èëÿ áàüëû ãÿáóë îëóíàí ñàéúà ÛÛÛ Äþâëÿò
Ïðîãðàìûíäà (2014-2018-úè èëëÿð) èñÿ
áàøëàíàí áöòöí èíôðàñòðóêòóð ëàéèùÿëÿðèíè
Äþâëÿò Ìöêàôàòëàðû Êîìèññèéàñû áèëäèðèð êè, åëì, òåõíèêà,
ìåìàðëûã, ìÿäÿíèééÿò âÿ ÿäÿáèééàò öçðÿ 2014-úö èëèí
Äþâëÿò ìöêàôàòëàðûíà àøàüûäàêû èøëÿð òÿãäèì îëóíìóøäóð:
Åëì ñàùÿñè öçðÿ:
1. Åëáÿé Ìàãñóäîâ - “Ïîåòèêïðàêòèê Àçÿðáàéúàí äèëè” - êèòàá.
Íàõ÷ûâàí Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòè òÿãäèì åòìèøäèð.
2. Íàèëÿ Âÿëèõàíëû, ßëè Ðÿúÿáëè,
Çÿðèôÿ Äóëàéåâà, Ôÿðùàä Úàááàðîâ, Ðÿíà Ñÿôÿðîâà, Ñÿíóáÿð Ãàñûìîâà, Àôÿò Ðöñòÿìáÿéîâà, Ñåâèíú Âàùàáîâà, Ñÿáóùè ßùìÿäîâ,
Ìÿììÿä Ìÿììÿäîâ, Íàñèð Ãóëóçàäÿ, Ýöëçàäÿ Àáäóëîâà, Õÿäèúÿ
ßñÿäîâà - “ÀÌÅÀ Ìèëëè Àçÿðáàéúàí
Òàðèõè Ìóçåéèíèí ÿìÿêäàøëàðûíûí
2000-2013-úö èëëÿðäÿ ÷àï îëóíìóø
êàòàëîã âÿ êèòàá-àëáîìëàðû”.
Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí - Ìèëëè Àçÿðáàéúàí Òàðèõè
Ìóçåéè òÿãäèì åòìèøäèð.
3. Òîôèã Íàüûéåâ - “Ùèäðîýåí ïåðîêñèäëÿ êîùåðåíò-ñèíõðîíëàøìûø îêñèäëÿøìÿ ðåàêñèéàëàðû” âÿ “Íàüûéåâ
åôôåêòè” - àòìîñôåð àçîòóíóí ùèäðîýåí ïåðîêñèä âàñèòÿñèëÿ ôèêñàñèéàñû”
- ìîíîãðàôèéà.
Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí Ì.Íàüûéåâ àäûíà Êèìéà
Ïðîáëåìëÿðè Èíñòèòóòó òÿãäèì åòìèøäèð.
4. Âàãèô Ãóëèéåâ - “Éåíè ôóíêñèîíàë ôÿçàëàðäà ùàðìîíèê àíàëèçèí
îïåðàòîðëàðû” - åëìè íÿøðëÿð ñèëñèëÿñè.
Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí Ðèéàçèééàò âÿ Ìåõàíèêà
Èíñòèòóòó òÿãäèì åòìèøäèð.
5. Ùÿòÿì Ãóëèéåâ, Ñóðõàé ßêáÿðîâ, Ðÿøèä Úàâàíøèð - “Êîìïîçèò
ìàòåðèàëëàð âÿ ýåîëîæè ìöùèò ìåõàíèêàñûíûí ìöàñèð åëìè ÿñàñëàðûíûí éàðàäûëìàñû, åëì âÿ òåõíèêàíûí ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðèíäÿ òÿòáèãè” - åëìè íÿøðëÿð
ñèëñèëÿñè.
Áàêû Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòèíèí Òÿòáèãè Ðèéàçèééàò Èíñòèòóòó òÿãäèì åòìèøäèð.
6. Ôóàä Ìÿììÿäîâ - “Èäàðÿåòìÿ ìÿäÿíèééÿòè. Õàðèúè þëêÿëÿðèí
òÿúðöáÿñè” - ìîíîãðàôèéà.
Àçÿðáàéúàí
Ðåñïóáëèêàñûíûí
Ïðåçèäåíòè éàíûíäà Äþâëÿò Èäàðÿ÷èëèê
Àêàäåìèéàñû òÿãäèì åòìèøäèð.
7. Çèéàä Ñÿìÿäçàäÿ - “Àçÿðáàéúàíûí èãòèñàäè èíêèøàôû âÿ îíóí ñÿìÿðÿëèëèéèíèí éöêñÿëäèëìÿñè ïðîáëåìëÿðèíèí êîìïëåêñ òÿäãèãèíÿ ùÿñð
îëóíìóø ñèëñèëÿ ÿñÿðëÿð”.
Àçÿðáàéúàí Èãòèñàä÷ûëàð Èòòèôàãû
òÿãäèì åòìèøäèð.
8. Ñîëìàç Ðöñòÿìîâà - Òîùèäè -
“Ôþâãÿëàäÿ Òÿùãèãàò Êîìèññèéàñûíûí ñÿíÿäëÿðè” - ñèëñèëÿ êèòàáëàð.
“Õÿçÿð” Óíèâåðñèòåòè òÿãäèì åòìèøäèð.
9. Ãóðáàí Éåòèðìèøëè, Ôÿõðÿääèí Ãÿäèðîâ - “Àçÿðáàéúàí ÿðàçèñèíäÿ ñåéñìèê âÿ ýåîäèíàìèê àêòèâëèéèí ìîíèòîðèíã ñèñòåìèíèí éàðàäûëìàñû âÿ íÿòèúÿëÿð” - åëìè íÿøðëÿð ñèëñèëÿñè.
Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñû íÿçäèíäÿ Ðåñïóáëèêà Ñåéñìîëîæè Õèäìÿò Ìÿðêÿçè òÿãäèì åòìèøäèð.
10. Åë÷èí ßùìÿäîâ - “Åðìÿíèñòàíûí Àçÿðáàéúàíà òÿúàâöçö: òÿùëèëè
õðîíèêà (1987-2011)” - êèòàá.
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Äàüëûã
Ãàðàáàü Áþëýÿñèíèí Àçÿðáàéúàíëû
Èúìàñû” Èúòèìàè Áèðëèéèíèí Èäàðÿ Ùåéÿòè òÿãäèì åòìèøäèð.
11. Íÿñèð ßùìÿäëè - “Æóðíàëèñòèí
íèòã ìÿäÿíèééÿòèíèí ÿñàñëàðû” - êèòàá.
Àçÿðáàéúàí Ìÿòáóàò Øóðàñûíûí
Èäàðÿ Ùåéÿòè òÿãäèì åòìèøäèð.
12. ßñýÿð Çåéíàëîâ - “Ùöãî” êèòàá.
Àçÿðáàéúàí Äèëëÿð Óíèâåðñèòåòè
òÿãäèì åòìèøäèð.
13. Íàäèð Ñöëåéìàíîâ - “Âåðîÿòíîñòü, öåëûå ôóíêöèè è îöåíêè òèïà
Âèìàíà-Âàëèðîíà äëÿ ýâîëþöèîííûõ
óðàâíåíèé”- ìîíîãðàôèéà.
Ñóìãàéûò Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòè òÿãäèì åòìèøäèð.
14. Íèýàð ßëÿêáÿðîâà - “Ñèéàñè
åëìèí ìöàñèð ïðîáëåìëÿðè” - ìîíîãðàôèéà.
Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí Ôÿëñÿôÿ, Ñîñèîëîýèéà âÿ
Ùöãóã Èíñòèòóòó òÿãäèì åòìèøäèð.
15. Éàãóá Ìàùìóäîâ, Úÿáè
Áÿùðàìîâ, ßäàëÿò Ãàñûìîâ, Ëåéëà
Ùöñåéíîâà - “Ùåéäÿð ßëèéåâ èðñèíèí
àðàøäûðûëìàñûíà ùÿñð îëóíìóø ñèëñèëÿ
ÿñÿðëÿð”.
Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí À.Áàêûõàíîâ àäûíà Òàðèõ
Èíñòèòóòó òÿãäèì åòìèøäèð.
Òåõíèêà ñàùÿñè öçðÿ:
Àáåë Ìÿùÿððÿìîâ, Ìÿùÿììÿäÿëè Ðàìàçàíîâ - “Ìöàñèð ÷åâèðèúèëÿð òåõíèêàñû ö÷öí éåíè íàíîìàòåðèàëëàðûí àëûíìàñû âÿ òÿòáèãè”.
Áàêû Äþâëÿò Óíèâåðñèòåòè òÿãäèì
åòìèøäèð.
Ìåìàðëûã ñàùÿñè öçðÿ:
Åëáàé Ãàñûìçàäÿ, Àêèô Àáäóë-
ëàéåâ, Íàçèì Âÿëèéåâ, Ôÿõðÿääèí
Ìèðàëàé - “Øÿùèäëÿð Õèéàáàíûíäà
éåðëÿøÿí “ßáÿäè Ìÿøÿë” òöðáÿñè”.
Àçÿðáàéúàí Ìåìàðëàð Èòòèôàãû
òÿãäèì åòìèøäèð.
Ìÿäÿíèééÿò ñàùÿñè öçðÿ:
1. ßëè ßìèðëè, Àçÿð Ïàøà Íåìÿòîâ, Ñèéàâóø Êÿðèìè, Ôóàä Ïîëàäîâ - “Øàù Ãàúàð” - òàìàøà.
Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Àêàäåìèê
Ìèëëè Äðàì Òåàòðû òÿãäèì åòìèøäèð.
2. Ðàìèç Ãóëèéåâ - “Áåéíÿëõàëã
ñèìïîçèóì âÿ ôåñòèâàëëàðäà ýåíèø âÿ
óüóðëó éàðàäûúûëûã ôÿàëèééÿòè, õöñóñÿí äÿ ñîí èëëÿð äöíéàíûí àïàðûúû
ñèìôîíèê, êàìåðà âÿ äèýÿð îðêåñòðëÿðè èëÿ áþéöê ìöâÿôôÿãèééÿòëÿ ùÿéàòà
êå÷èðäèéè êîíñåðò-èôà÷ûëûã ëàéèùÿëÿðè”.
Àçÿðáàéúàí Ìóñèãè Õàäèìëÿðè Èòòèôàãû òÿãäèì åòìèøäèð.
3. Ôÿðùàä Áÿäÿëáÿéëè, Îãòàé
Ðÿúÿáîâ, Ýöëíàð Àáäóëëàçàäÿ,
Îãòàé Àááàñãóëèéåâ, Íÿðìèíÿ Ãóëèéåâà, Éåýàíÿ Àõóíäîâà - “Ôîðòåïèàíîäà ÷àëìàã ö÷öí äÿðñëèê âÿ
äÿðñ âÿñàèòëÿðè òîïëóñó”.
Ö.Ùàúûáÿéëè àäûíà Áàêû Ìóñèãè
Àêàäåìèéàñû òÿãäèì åòìèøäèð.
4. Íèçàìè Ìÿììÿäîâ, Âèëàéÿò
Èñìàéûëîâ, ßáöëôÿç Áàáàçàäÿ “Êóëüòóðà óñòîé÷èâîãî ðàçâèòèÿ: îò
èäåè ê ðåàëüíîñòè” - êèòàá.
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ìÿäÿíèééÿò âÿ Òóðèçì Íàçèðëèéèíèí Ìÿäÿíèééÿòøöíàñëûã öçðÿ Åëìè-Ìåòîäèêè
Ìÿðêÿçè òÿãäèì åòìèøäèð.
5. Îãòàé Ñàäûõçàäÿ - “Àçÿðáàéúàí òÿñâèðè ñÿíÿòèíèí èíêèøàôûíäà õèäìÿòëÿðè”.
Àçÿðáàéúàí Ðÿññàìëàð Èòòèôàãû
òÿãäèì åòìèøäèð.
ßäÿáèééàò ñàùÿñè öçðÿ:
Åëìèðà Àõóíäîâà - “Ùåéäÿð ßëèéåâ. Øÿõñèééÿò âÿ çàìàí” - 6 úèëäëèê.
Àçÿðáàéúàí Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäåìèéàñûíûí Íèçàìè àäûíà ßäÿáèééàò
Èíñòèòóòó òÿãäèì åòìèøäèð.
Äþâëÿò Ìöêàôàòëàðûíà èðÿëè ñöðöëìöø èøëÿðëÿ èúòèìàèééÿòèí ýåíèø
òàíûø îëìàñû âÿ ìöâàôèã ðÿéëÿðèí
áèëäèðèëìÿñè ìÿãñÿäè èëÿ èäàðÿ âÿ
òÿøêèëàòëàðäàí, èúòèìàè âÿ éàðàäûúû
áèðëèêëÿðäÿí õàùèø îëóíóð êè, éóõàðûäà ýþñòÿðèëÿí èøëÿðèí ìöçàêèðÿñèíè òÿøêèë åòñèíëÿð.
Êîìèññèéàíûí öíâàíû: Áàêû øÿùÿðè, Ëåðìîíòîâ êö÷ÿñè, 68.
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Íàçèðëÿð Êàáèíåòè
Àçÿðáàéúàí êèòàáëàðû Áóäàïåøòäÿ íöìàéèø îëóíóð
òàìàìëàìàã âÿ éåíè ùÿäÿôëÿðÿ ÷àòìàã
íÿçÿðäÿ òóòóëóá.
Äþâëÿò ïðîãðàìëàðûíûí
ÿñàñ ãàéÿñè ùÿì
äÿ îíëàðûí äÿðèí
ñîñèàë ìÿçìóíó èëÿ
õàðàêòåðèçÿ îëóíóð
Ùàããûíäà áÿùñ îëóíàí Äþâëÿò ïðîãðàìëàðûíäà ñîñèàë ñôåðà èëÿ áàüëû ìÿñÿëÿëÿð ïðèîðèòåò òÿøêèë åäèð. Þëêÿìèçäÿ äèíàìèê èãòèñàäè èíêèøàô ñîñèàë ìÿçìóíëó ëàéèùÿëÿðëÿ òàìàìëàíûð.
Ñþçöýåäÿí èêè ïðîãðàìûí èúðàñû íÿòèúÿñèíäÿ þëêÿíèí ìöõòÿëèô áþëýÿëÿðèíäÿ áèð
ñûðà ñó ëàéèùÿëÿðè èúðà îëóíóá. Àðòûã ðåñïóáëèêàìûçäà èíñàíëàðà 24 ñààò ÿðçèíäÿ
ôàñèëÿñèç îëàðàã Äöíéà Ñÿùèééÿ Òÿøêèëàòûíûí ñòàíäàðòëàðû ñÿâèééÿñèíäÿ êåéôèééÿòëè ñó âåðèëèð. Éåíè Äþâëÿò Ïðîãðàìûíäà áó
èñòèãàìÿòäÿ èøëÿðè äàâàì åòäèðìÿê, ðåñïóáëèêàíûí ÿêñÿð êÿíäëÿðèíÿ ñó õÿòëÿðè
÷ÿêìÿê íÿçÿðäÿ òóòóëóá.
Ñîí 10 èë ÿðçèíäÿ ðåñïóáëèêàìûçäà
2700 éåíè ìÿêòÿá èñòèôàäÿéÿ âåðèëèá,
500-äÿí ÷îõ òèáá ìöÿññèñÿñè òèêèëèá âÿ
éàõóä òÿìèð åäèëèá, þëêÿíèí ìöõòÿëèô ðåýèîíëàðûíäà 41 Îëèìïèéà Èäìàí Êîìïëåêñè
éàðàäûëûá âÿ äàùà 8-è òèêèëèð. Äþâëÿò ïðîãðàìëàðûíûí èúðàñû íÿòèúÿñèíäÿ þëêÿäÿ 1
ìèëéîí 200 ìèí èø éåðè à÷ûëûá êè, îíëàðûí
äà 900 ìèíè äàèìè èø éåðëÿðèäèð. Ðåñïóáëèêàäà éîõñóëëóã òÿãðèáÿí 50 ôàèçäÿí 5,3
ôàèçÿ åíèá. Èøñèçëèê 5 ôàèç òÿøêèë åäèð. Áó
ýþñòÿðèúèëÿðÿ ýþðÿ Àçÿðáàéúàí ùÿòòà èíêèøàô åòìèø þëêÿëÿðè áåëÿ ãàáàãëàéûð.
Áöòöí áóíëàð þëêÿìèçäÿ íåôò êàïèòàëûí èíñàí êàïèòàëûíà ÷åâðèëìÿñèíèí, èíñòèñèîíàë èíêèøàô èñòèãàìÿòèíäÿ ìÿãñÿäéþíëö ñèéàñÿò ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíèí, èíñàí àìèëèíÿ éöêñÿê äÿéÿð âåðèëìÿñèíèí
áàðèç íöìóíÿëÿðèäèð.
Ìöáàðèç ÀÁÄÓËËÀÉÅÂ
Èãòèñàäèééàò âÿ Ñÿíàéå Íàçèðëèéè
òÿðÿôèíäÿí æóðíàëèñòëÿð àðàñûíäà
åëàí åäèëìèø éàðàäûúûëûã
ìöñàáèãÿñèíÿ òÿãäèì åäèëèð
Àïðåëèí 24-äÿ Ìàúàðûñòàíûí
ïàéòàõòû Áóäàïåøòäÿ ÕÕÛ Áåéíÿëõàëã Êèòàá Ôåñòèâàëû à÷ûëûá.
Áåéíÿëõàëã êèòàá áàéðàìûíäà
Àçÿðáàéúàí äà òÿìñèë îëóíóð.
Òÿäáèðäÿ Ìÿäÿíèééÿò âÿ Òóðèçì
Íàçèðëèéè íÿøðèééàò, ðåêëàìûí òÿøêèëè âÿ èíôîðìàñèéà øþáÿñèíèí
ñåêòîð ìöäèðè ×èíýèç ßëèîüëó âÿ
íàçèðëèéèí ìÿòáóàò êàòèáè Èíòèãàì
Ùöìáÿòîâ èøòèðàê åäèðëÿð.
Àçÿðáàéúàí ñòåíäèíäÿ þëêÿìèçèí íÿøðèééàò-ïîëèãðàôèéà ñàùÿñèíèí âÿ êèòàá ñÿíÿòèíèí ñîí èëëÿðäÿ èíêèøàôûíû íöìàéèø åòäèðÿí
÷àï ìÿùñóëëàðû éåð àëûá. Çèéàðÿò÷èëÿðÿ äþâëÿò÷èëèéèìèçÿ, òàðèõèìèçÿ, Ãàðàáàüà, çÿíýèí ìÿäÿíèééÿò âÿ èíúÿñÿíÿòèìèçÿ äàèð,
ùÿì÷èíèí þëêÿìèçèí òóðèçì èìêàíëàðûíû òÿáëèü åäÿí Àçÿðáàéúàí, èíýèëèñ, ðóñ, àëìàí âÿ ôðàíñûç äèëëÿðèíäÿ íÿôèñ
òÿðòèáàòëû êèòàáëàð òÿãäèì åäèëèð.
Êèòàá ôåñòèâàëûíûí ðÿñìè à÷ûëûøûíäàí
ñîíðà èëê äÿãèãÿëÿðäÿí Àçÿðáàéúàí ñòåíäèíÿ áþéöê ìàðàã ýþñòÿðèëèá. Íÿôèñ òÿðòèáàòëû íÿøðëÿð, ìèëëè ìÿòáÿõèìèç, òóðèçì
ôû, ðåñïóáëèêàìûçäà êå÷èðèëÿí
áåéíÿëõàëã òÿäáèðëÿð áàðÿäÿ ìÿëóìàò âåðèëèð. 2015-úè èëäÿ Áàêûäà
êå÷èðèëÿúÿê èëê Àâðîïà Îéóíëàðû
áàðÿäÿ ìÿëóìàòëàð, òàíûòûì
íÿøðëÿðè äÿ ìàðàãëà ãàðøûëàíûð.
Àçÿðáàéúàíûí Ìàúàðûñòàíäàêû ñÿôèðëèéèíèí ÿìÿêäàøëàðû, áó þëêÿäÿ òÿùñèë àëàí àçÿðáàéúàíëû òÿëÿáÿëÿð äÿ ñòåíäèìèçëÿ éàõûíäàí
òàíûø îëóáëàð.
Ñÿðýèíèí èëê ýöíö éàääàãàëàí òÿäáèðëÿðäÿí áèðè Òöðêèéÿíèí
òÿøêèë åòäèéè òÿãäèìàò îëóá. Ãàðäàø þëêÿ áóèëêè Áóäàïåøò êèòàá
ôåñòèâàëûíûí ôÿõðè ãîíàüûäûð. Òÿãäèìàòäà Òöðêèéÿíèí ìÿäÿíèééÿò
âÿ òóðèçì íàçèðè Þìÿð ×åëèê ÷ûõûø åäèá. Òöðêèéÿ ýóøÿñè ñÿðýè
ñàëîíóíäà 150 êâàäðàòìåòðëèê
ñàùÿíè ÿùàòÿ åäèð. Áóðàäà òöðê êèòàá ñÿíÿòèíèí çÿíýèí òàðèõè ýåíèø øÿêèëäÿ íöìàéèø îëóíóð.
Ñÿðýèéÿ 20-äÿê þëêÿäÿí íÿøðèééàò,
êèòàá åâè âÿ ãóðóìëàðûí òÿìñèë÷èëÿðè ãàòûëûáëàð. ÕÕÛ Áóäàïåøò Áåéíÿëõàëã Êèòàá
Ôåñòèâàëû àïðåëèí 27-äÿê äàâàì åäÿúÿê.
Áåéíÿëõàëã êèòàá ôåñòèâàëûíûí èëê ýöíöíäÿí
þëêÿìèçèí ñòåíäè áþéöê ìàðàã äîüóðóá
áþëýÿëÿðèìèç, Ãàðàáàü ùàããûíäà êèòàáëàð
õöñóñèëÿ äèããÿòè úÿëá åäèð. Çèéàðÿò÷èëÿðÿ
Àçÿðáàéúàí êèòàá âÿ ïîëèãðàôèéà èøèíèí
èíêèøàôû, áó ñàùÿäÿ ÿëäÿ îëóíàí íàèëèééÿòëÿð, åëÿúÿ äÿ Áàêûäà êå÷èðèëÿí ÿíÿíÿâè áåéíÿëõàëã êèòàá ñÿðýè-éàðìàðêàñû
ùàããûíäà, öìóìèëèêäÿ þëêÿìèçèí èíêèøà-
Âàðøàâà Òÿáèÿò Åëìëÿðè Óíèâåðñèòåòè èëÿ ÀÄÀÓ
àðàñûíäà áèðýÿ ÿìÿêäàøëûã ìåìîðàíäóìó èìçàëàíûá
Äöíÿí Âàðøàâà Òÿáèÿò Åëìëÿðè Óíèâåðñèòåòèíèí ðåêòîðó ïðîôåññîð, äîêòîð
Àëîæçè Ñçèìàíñêè, ïðîðåêòîð ïðîôåññîð
Âèåñëàâ Áèåëàâñêè, ðåêòîð îôèñèíèí ðÿùáÿðè ïðîôåññîð Àííà Çó÷îâñêà âÿ áåéíÿëõàëã ÿëàãÿëÿð øþáÿñèíèí ìöäèðè, ïðîôåññîð Ìè÷åçëàâ Ðèãàëñêè þëêÿìèçÿ ñÿôÿð
÷ÿð÷èâÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Àãðàð
Óíèâåðñèòåòèíäÿ (ÀÄÀÓ) îëóáëàð. Ñÿôÿðèí
ìÿãñÿäè èêè óíèâåðñèòåò àðàñûíäà èêèòÿðÿôëè ìåìîðàíäóìóí èìçàëàíìàñû,
ÿìÿêäàøëûã ÿëàãÿëÿðèíèí ãóðóëìàñû, àãðàð ñåêòîð öçðÿ áèðýÿ åëìè òÿäãèãàòëàðûí
àïàðûëìàñûäûð.
Ðåêòîð âÿ íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè èëÿ ýþðöøäÿ ÀÄÀÓ-íóí ðåêòîðó, ïðîôåññîð Èáðàùèì Úÿôÿðîâ Àçÿðáàéúàí Äþâëÿò Àãðàð
Óíèâåðñèòåòè âÿ îíóí ðåñïóáëèêàíûí êÿíä
òÿñÿððöôàòû ñåêòîðóíäàêû ðîëó áàðÿäÿ ãîíàãëàðà ÿòðàôëû ìÿëóìàò âåðèá. Ðåêòîð
ãåéä åäèá êè, ÀÄÀÓ ðåñïóáëèêàíûí àãðàð
ñåêòîðó ö÷öí äàèì éöêñÿêèõòèñàñëû âÿ
ïåøàêàð êàäðëàð ùàçûðëàéûá. Áîëîíèéà ïðîñåñèíÿ ãîøóëàí óíèâåðñèòåòäÿ éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ òÿäðèñ ïðîñåñè ùÿéàòà êå÷èðèëèð.
È.Úÿôÿðîâ îíó äà ãåéä åäèá êè, áó ýöí
óíèâåðñèòåòèí ìàääè-òåõíèêè áàçàñûíûí âÿ
òÿëÿáÿëÿðèí ïðàêòèê âÿðäèøëÿðèíèí èíêèøàô
åòäèðèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ ÷îõñàéëû èøëÿð
ùÿéàòà êå÷èðèëèð âÿ áó ÿíÿíÿ áóíäàí
ñîíðà äà óüóðëà äàâàì åòäèðèëÿúÿê.
Âàðøàâà Òÿáèÿò Åëìëÿðè Óíèâåðñèòåòèíèí ðåêòîðó ïðîôåññîð Àëîæçè Ñçèìàíñêè
äÿ þç íþâáÿñèíäÿ ùÿð èêè óíèâåðñèòåò
àðàñûíäà éàõûí ýÿëÿúÿêäÿ áèðýÿ åëìè
òÿäãèãàò âÿ êîíôðàíñëàðûí êå÷èðèëìÿñèíèí, òÿëÿáÿ-ìöÿëëèì ìöáàäèëÿñè ïðîñåñèíèí ëàáöäëöéöíö ãåéä åäèá. Î áèëäèðèá êè,
ùÿð èêè óíèâåðñèòåòäÿ ôàêöëòÿëÿð âÿ òÿäðèñ
ïðîãðàìëàðû àðàñûíäà áþéöê óéüóíëóãëàð ìþâúóääóð. Îäóð êè, éàõûí ýÿëÿúÿêäÿ
ôàêöëòÿ äåêàíëàðû àðàñûíäà äà áó úöð ãàðøûëûãëû ýþðöøëÿðèí êå÷èðèëìÿñè ìÿãñÿäÿóéüóí îëàðäû.
Ñîíðà ùÿð èêè óíèâåðñèòåò ðåêòîðó áèðýÿ ÿìÿêäàøëûã ìåìîðàíäóìó èìçàëàéûáëàð.
11
www.yeniazerbaycan.com
26 àïðåë 2014-úö èë, øÿíáÿ / ¹ 072 (4231)
Àçÿðáàéúàí èëÿ Íèäåðëàíä Êðàëëûüû àðàñûíäà êÿíä òÿñÿððöôàòû
ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûüûí ïåðñïåêòèâëÿðè ìöçàêèðÿ åäèëèá
Àïðåëèí 25-äÿ Áàêûäà
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí
êÿíä òÿñÿððöôàòû íàçèðè Ùåéäÿð ßñÿäîâ Íèäåðëàíä Êðàëëûüû Ñåíàòûíûí öçâö Ðåíå Âàí
äåð Ëèíäåíèí áàø÷ûëûã åòäèéè
íöìàéÿíäÿ ùåéÿòè èëÿ ýþðöøöá.
Íàçèðëèéèí ìÿòáóàò õèäìÿòèíäÿí ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèáëÿð
êè, ýþðöøöí ìÿãñÿäè èêè þëêÿ
àðàñûíäà êÿíä òÿñÿððöôàòû ñàùÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûüûí ïåðñïåêòèâëÿðèíè ìöçàêèðÿ åòìÿê îëóá.
Íàçèð èêè þëêÿ àðàñûíäà èãòèñàäè,
ñèéàñè âÿ äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ äàèì èíêèøàô åäÿí ÿëàãÿëÿðèí êÿíä òÿñÿððöôàòû
ñàùÿñèíäÿ äÿ ôÿàë ÿìÿêäàøëûüà øÿðàèò éàðàòäûüûíû ãåéä åäèá.
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí êÿíä
òÿñÿððöôàòûíû ïðèîðèòåò ñàùÿ êèìè äàèì
äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ ñàõëàäûüûíû äåéÿí Ù. ßñÿäîâ “Àãðàð ñàùÿäÿ èäàðÿåòìÿíèí òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè âÿ èíñòèòóñèîíàë èñëàùàòëàðûí ñöðÿòëÿíäèðèëìÿñè èëÿ áàüëû òÿäáèðëÿð ùàããûíäà” Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòèíèí
2014-úö èë 16 àïðåë òàðèõëè Ôÿðìàíûíäà àãðàð ñàùÿíèí äàâàìëû èíêèøàôûíûí òÿìèí åäèëìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ
ãàðøûäà äóðàí âÿçèôÿëÿðè à÷ûãëàéûá âÿ
áó Ôÿðìàíûí àãðàð ñàùÿíèí èíêèøàôûíà òÿêàí âåðÿúÿéèíè áèëäèðèá.
Íàçèð Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíûí Àçÿðáàéúàíäà êÿíä òÿñÿððöôàòû ñàùÿñèíäÿ ùÿéàòà êå÷èðäèéè ëàéèùÿëÿðèí âåðäèéè ñÿìÿðÿíè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèá
âÿ àãðàð ñàùÿäÿ ÿëàãÿëÿðèí èíêèøàôûíà þíÿì âåðäèéèíè ãåéä åäÿðÿê èêè
þëêÿ àðàñûíäà ÿìÿêäàøëûüûí ùöãóãè
áàçàñûíûí éàðàäûëìàñûíûí âàúèáëèéèíè
âóðüóëàéûá. Î, Àçÿðáàéúàíäà êÿíä
òÿñÿððöôàòû ñàùÿñèíäÿ ÿëâåðèøëè èíâåñòèñèéà ìöùèòèíèí îëäóüóíó íÿçÿðÿ
÷àòäûðûá.
Ù.ßñÿäîâ áàéòàðëûã, ôèòîñàíèòàðèéà, êàðòîô òîõóì÷óëóüó, “Àãðî-
ïàðê”ëàðûí éàðàäûëìàñû ñàùÿñèíäÿ òÿúðöáÿ ìöáàäèëÿñèíèí
àïàðûëìàñû, àãðàðéþíöìëö åëìè-òÿäãèãàò âÿ àëè òÿùñèë ìöÿññèñÿëÿðèíèí
ÿìÿêäàøëûã
ÿëàãÿëÿðèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñè
âÿ ñ. òÿêëèôëÿðèíè èðÿëè ñöðöá.
Ðåíå Âàí äåð Ëèíäåí Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíûí êÿíä òÿñÿððöôàòû ñàùÿñèíäÿ áþéöê
òÿúðöáÿ òîïëàäûüûíû, Àçÿðáàéúàíûí äà àãðàð ñàùÿíèí èíêèøàôû ö÷öí áþéöê ïîòåíñèàëà
ìàëèê îëäóüóíó áèëäèðèá, þëêÿñèíèí
áó ñàùÿäÿ Àçÿðáàéúàí èëÿ ÿìÿêäàøëûãäà ìàðàãëû îëäóüóíó ãåéä
åäèá. Î, íàçèð Ùåéäÿð ßñÿäîâó áó
èëèí îêòéàáð àéûíäà Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíäà êå÷èðèëÿúÿê áèçíåñ ôîðóìà äÿâÿò åäèá.
Ýþðöøäÿ Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíûí
íöôóçëó øèðêÿòëÿðèíèí ðÿùáÿðëÿðè Àçÿðáàéúàí øèðêÿòëÿðè èëÿ ÿëàãÿëÿðèíäÿí
äàíûøûá, ýÿëÿúÿê ÿìÿêäàøëûã èñòèãàìÿòëÿðè öçðÿ ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá.
Íèäåðëàíä Êðàëëûüûíûí þëêÿìèçäÿêè ñÿôèðè Ðîáåðò Æàí Ãàáðèåëñå èêè þëêÿ àðàñûíäà àãðàð ñàùÿäÿ ÿëàãÿëÿðèí
äàùà äà èíêèøàô åòäèðèëìÿñè ö÷öí
ñÿéëÿðèíè ÿñèðýÿìÿéÿúÿéèíè áèëäèðèá.
“Àñèéàéà ãàéûäûø” ñòðàòåýèéàñû:
Îáàìàíûí íþâáÿòè àääûìû
ÊÈÂ ÀÁØ äþâëÿò áàø÷ûñûíûí áèð íå÷ÿ Àñèéà þëêÿñèíÿ
ýþçëÿíèëÿí ñÿôÿðè ùàããûíäà
èíôîðìàñèéà éàéûá. Áó ìÿñÿëÿéÿ ìàðàã áþéöêäöð. Åêñïåðòëÿð îíó Âàøèíãòîíóí õàðèúè ñèéàñÿòèíèí ñòðàòåæè àñïåêòè
èëÿ ÿëàãÿëÿíäèðèð, ìöõòÿëèô ôàêòîðëàðûí ÿùÿìèééÿòèíè âóðüóëàéûðëàð. Õöñóñèëÿ, ÀÁØ-Ðóñèéà×èí õÿòòèíäÿ áàø âåðÿ áèëÿúÿê
ýåîñèéàñè äÿéèøèêëèêëÿð öçÿðèíäÿ ÿòðàôëû äàéàíûðëàð. Ìÿëóì îëóð êè, áöòþâëöêäÿ ïðåçèäåíò Îáàìàíûí ñÿôÿðè ãëîáàë
ýåîñèéàñÿòèí àêòóàë ìÿñÿëÿëÿðè èëÿ ñûõ
áàüëûäûð. Áóíóí ôîíóíäà äöíéàíûí éåíè
äöçÿíèíèí ôîðìàëàøìàñû ïðîñåñè ìàðàã
äîüóðóð. Ìþâúóä îëàí çèääèééÿòëÿð âÿ
èìêàíëàðûí òÿùëèëèíÿ åùòèéàú ùèññ åäèëèð.
“Ýåîñèéàñè äèëåììà”:
ùÿëë èìêàíû âàðìû?
ÀÁØ-Ðóñèéà-×èí õÿòòèíäÿ åêñïåðòëÿðèí “ýåîñèéàñè äèëåììà” êèìè ãèéìÿòëÿíäèðäèéè áèð âÿçèééÿò éàðàíûá. Âàøèíãòîí
Àâðàñèéà âÿ Àâðîàòëàíòèêà èñòèãàìÿòëÿðèíäÿ õàðèúè ñèéàñÿòèíè ùÿìèøÿ àêòèâ ùàëäà ñàõëàéûá. Ëàêèí èíäè ÿêñÿð ìöòÿõÿññèñëÿð åòèðàô åäèðëÿð êè, êåéôèééÿòúÿ ôÿðãëè
ýåîñèéàñè ìÿíçÿðÿ ôîðìàëàøûð. Îíóí
ÿñàñ ÿëàìÿòëÿðèíäÿí áèðè áþéöê äþâëÿòëÿð àðàñûíäà íöôóç ñàâàøûíûí äàùà äà
êÿñêèíëÿøìÿñèíäÿí èáàðÿòäèð.
Áó áàðÿäÿ àíàëèòèêëÿð âÿ åêñïåðòëÿð
ìöõòÿëèô àñïåêòëÿðäÿ êèôàéÿò ãÿäÿð éàçûáëàð. Àíúàã ìàðàãëûäûð êè, öìóìèëèêäÿ
âÿçèééÿò ñöðÿòëÿ äÿéèøèð âÿ ìåéäàíà éåíè äèíàìèçì ÷ûõûð. Ùÿìèí ïðèçìàäàí
Âàøèíãòîí-Ïåêèí ìöíàñèáÿòëÿðè âÿ áóíóí ôîíóíäà Ìîñêâàíûí ìþâãåéè îëäóãúà äöøöíäöðöúöäöð. Áóðàäà, òÿÿññöô êè, éåíÿ áèð àíëàéûø ïðîáëåìèí ìÿðêÿçèíäÿ äóðóð - ýÿðýèíëèê!
“ÀÁØ-ûí Àñèéàéà ãàéûäûøû” ñòðàòåýèéàñûíà áó ìöëàùèçÿëÿð ìöñòÿâèñèíäÿí
áàõàíäà Áàðàê Îáàìàíûí áèð ñûðà Àñèéà þëêÿëÿðèíÿ ñÿôÿð ïëàíû ìàðàã äîüóðóð. Àìåðèêàíûí äþâëÿò áàø÷ûñû Óçàã
Øÿðã âÿ Úÿíóá-Øÿðãè Àñèéà þëêÿëÿðèíÿ
áàø ÷ÿêìÿëèäèð. Î úöìëÿäÿí, Éàïîíèéà,
Úÿíóáè Êîðåéà, Ìàëàéçèéà âÿ Ôèëèïïèíäÿ äàíûøûãëàð àïàðìàëûäûð.
Áó þëêÿëÿð òÿñàäöôÿí ñå÷èëìÿéèá îíëàðûí ùÿð áèðèíèí ðåýèîíàë âÿ ãëîáàë ñèéàñÿòäÿ þç éåðè âàðäûð. Áóíäàí áàøãà,
ìàðàãëûäûð êè, ùÿìèí äþâëÿòëÿðèí áó âÿ
éà äèýÿð øÿêèëäÿ ×èíëÿ àíëàøûëìàçëûãëàðû
ìþâúóääóð.
Áöòöí áóíëàð þçëöéöíäÿ “Àñèéàéà
ãàéûäûø” ñòðàòåýèéàñûíûí ìàùèééÿòèíè à÷ìûð. Ìöòÿõÿññèñëÿð ùåñàá åäèðëÿð êè, Âàøèíãòîí áó õÿòòè ÿñàñ îëàðàã ×èíÿ ýþðÿ
ñå÷èá. Áóðàäà áàøëûúà ìÿãñÿä Ïåêèíè
“ñàõëàìàãäûð”.
Äàùà ýåíèø àñïåêòäÿ èñÿ ñîí èëëÿð
ãëîáàë ýåîñèéàñÿòäÿ ãöââÿëÿð áàëàíñûíûí äÿéèøìÿêäÿ îëìàñû þç òÿñèðèíè ýþñòÿðèá. Ì.Ïåé ùÿìèí êîíòåêñòäÿ âóðüóëàéûð êè, “èêè áþéöê äþâëÿò àðàñûíäà ãöââÿëÿð íèñáÿòèíèí èñòÿíèëÿí ùèññ åäèëÿúÿê
äÿéèøìÿñè ãà÷ûëìàç îëàðàã îíëàðûí áèðáèðèíÿ îëàí ìöíàñèáÿòëÿðèíè éåíèëÿøäèðèð, îíëàðû áàøãà äàâðàíûø ìîäåëëÿðèíÿ
êå÷ìÿéÿ ìÿúáóð åäèð” (áàõ: Ìèíõèí
Ïåè. How China and America See Each
Other / “Ôîðåèýí Àôôàèðñ”, 2014, Úèëä:
93, ¹2).
2010-úó èëäÿí áàøëàéàðàã ×èí äàùà
èíàäúûë ñèéàñÿò éåðèòìÿéÿ áàøëàäû. Þç
ãîíøóëàðû èëÿ îëàí ÿðàçè ìöáàùèñÿëÿðèíäÿ äàùà ñÿðò ìþâãå òóòäó. Àìåðèêàíû
×èí îðäóñóíóí ñöðÿòëè ìîäåðíëÿøìÿñè
âÿ êèáåðùöúóìëàð ÷îõ íàðàùàò åäèð.
Ì.Ïåé ùåñàá åäèð êè, áöòöí áóíëàðà Âàøèíãòîíóí úàâàáû “×èí ýöúöíöí çÿèô
ýèçëÿäèëÿí “ñàõëàíìàñû”íû íÿçÿðäÿ òóòàí
“Àñèéàéà äþíöø” ñèéàñÿòèäèð (áàõ: ÿââÿëêè ìÿíáÿéÿ).
Áåëÿ ÷ûõûð êè, ÀÁØ-û Àñèéà ðåýèîíóíäà éåíè ñèéàñè ìþâãå òóòìàüà ìÿúáóð
åäÿí êîíêðåò ñÿáÿá âàðäûð. ßýÿð áó
äîüðóäóðñà, “Àñèéàéà ãàéûäûø” ùå÷ äÿ
áöòöí àñïåêòëÿðäÿ õîø íèééÿòäÿí éàðàíìàéûá. Áóðàäà Âàøèíãòîíóí þç ýåîñèéàñè ìàðàãëàðûíû òÿìèí åòìÿê ö÷öí éåíè
ïëàíëàð ãóðìàñûíäàí ñþùáÿò ýåäÿ áèëÿð.
Ìàðàãëûäûð êè, ìÿùç áó êîíòåêñòäÿ áèð
ñûðà åêñïåðòëÿð èêè àìèëÿ äàùà ÷îõ äèããÿò éåòèðèðëÿð.
Îíëàðäàí áèðè Âàøèíãòîíóí Ðóñèéà×èí úöòëöéöíÿ ãàðøû äöçýöí ñèéàñÿò éåðèòìÿìÿñèíäÿí èáàðÿòäèð. Áåéíÿëõàëã
ñèéàñÿò ìÿñÿëÿëÿðè öçðÿ ìöòÿõÿññèñ
îëàí Ý.Êàðïåíòåð ùÿòòà áóíó “Âàøèíãòîíóí áàøëûúà ñòðàòåæè ñÿùâè” àäëàíäûðûð
(áàõ:
Òåä
Ýàëåí
Úàðïåíòåð.
Washington’s
Biggest
Strategic
Mistake / “Òùå Íàòèîíàë Ûíòåðåñò”, 18
àïðåë 2014). Áóðàäà ÀÁØ-ûí õàðèúè ñèéàñÿòäÿ áóðàõäûüû ñÿùâëÿðèí Ðóñèéà âÿ
×èíè ýöúëÿíäèðìÿñè íÿçÿðäÿ òóòóëóð.
Ìöÿëëèô áó âÿçèééÿòè “þëöì ýÿòèðÿí ýöíàù” êèìè ãèéìÿòëÿíäèðèð. Âàøèíãòîíóí
Ìîñêâà âÿ Ïåêèíëÿ ìöíàñèáÿòëÿðèíäÿêè
ýÿðýèíëèê ïèê íþãòÿñèíè êå÷èá.
Êèññèíúåðèí “èìêàíëàð
ïðèíñèïè” âÿ ìþâúóä
ðåàëëûãëàð
Ñÿáÿá èñÿ Ù.Êèññèíúåðèí áèð çàìàíëàð èôàäÿ åòäèéè ïðèíñèïèí ïîçóëìàñûíäàäûð. Î, “Àü Åâäÿ õèäìÿò èëëÿðè” àäëû ìåìóàðûíäà âóðüóëàéûá êè, Àìåðèêàíûí
ìöìêöí îïïîíåíòëÿðè èëÿ ìöíàñèáÿòëÿðè
åëÿ îëìàëûäûð êè, ÀÁØ-ûí îíëàðëà ìöíàñèáÿòëÿðèíäÿêè èìêàí îíëàðûí þç àðàëàðûíäà îëàí èìêàíëàðäàí õåéëè äÿðÿúÿäÿ
÷îõ îëñóí (áàõ: Ùåíðé Êèññèíýåð. Òùå
Wùèòå Ùîóñå Éåàðñ. Áîñòîí: Ëèòòëå,
Áðîwí, 1979, ïï. 1521). Èíäè èñÿ ðÿñìè
Âàøèíãòîíóí àòäûüû àääûìëàð Ìîñêâà èëÿ
Ïåêèíè áèð-áèðèíÿ äàùà äà éàõûíëàøäûðûð.
ßñëèíäÿ, Ðóñèéà èëÿ ×èí àðàñûíäà
àíëàøûëìàçëûãëàð ÷îõäóð. Ìÿñÿëÿí, Ïåêèíèí Ìîñêâàéà ÿðàçè èääèàëàðû âàð. Îíëàð
àðàñûíäà îëàí ìöùàðèáÿ äÿ éàääàí ÷ûõìàéûá. Áóíà áàõìàéàðàã, Àìåðèêàíûí
ùÿð èêè áþéöê äþâëÿòÿ ãàðøû ñÿðò, áÿçÿí
êîáóä ôîðìàäà ýþñòÿðäèéè ìöíàñèáÿò
Ïåêèíëÿ Ìîñêâàíû áèðëÿøäèðèð. Ñîí îëàðàã, Óêðàéíà ùàäèñÿëÿðèíÿ ýþðÿ ñàíêñèéàëàðûí òÿòáèãè Ðóñèéàíûí ×èí âÿ Ùèíäèñòàíëà äàùà ýåíèø ÿìÿêäàøëûã åäÿúÿéè
èëÿ áàüëû áÿéàíàò âåðìÿñèíÿ ýÿòèðèá ÷û-
õàðäû. Ãÿðá åêñïåðòëÿðè ìÿùç
áó êèìè ìÿãàìëàðû íÿçÿðäÿ
òóòàðàã Âàøèíãòîíóí õàðèúè ñèéàñÿòäÿ Ù.Êèññèíúåðèí äåäèéè
ïðèíñèïÿ ÿìÿë åòìÿëè îëäóüóíó éàçûðëàð.
Á.Îáàìàíûí Àñèéà þëêÿëÿðèíÿ ñÿôÿðèíÿ áó ðåàëëûã ïðèçìàñûíäàí éàíàøàíäà ðÿñìè
Âàøèíãòîíóí ùÿëÿ äÿ Ù.Êèññèíúåðèí ïðèíñèïèíÿ óéüóí îëìàéàí ùÿðÿêÿò åòäèéè ãÿíàÿòè
éàðàíûð. Ìÿñÿëÿ îíäàí èáàðÿòäèð êè, ÀÁØ-ûí äþâëÿò áàø÷ûñû
ñÿôÿðè çàìàíû ÿñàñÿí ìöòòÿôèãëÿðèíèí ×èíèí ìöìêöí ùöúóìëàðûíà
ãàðøû äàâàì ýÿòèðìÿñè ö÷öí ùÿðáè ãöäðÿòèíè àðòûðìàãëà ÿëàãÿäàð ìöçàêèðÿëÿð
àïàðàúàüûíû, ÿðàçè ìöáàùèñÿëÿðèíäÿ îíëàðû ìöäàôèÿ åäÿúÿéèíè âÿ ×èíÿ òÿçéèãëÿð åòìÿéèí éåíè öñóëëàðûíû äèããÿòäÿ
ñàõëàéàúàüûíû âóðüóëàéûðëàð (áàõ: ìÿñ.,
Сергей Строкань. США возврашаются в Азию / “Коммерсантъ”, 18 àïðåë
2014).
Àíúàã Àìåðèêàäà ×èíÿ ìöíàñèáÿòäÿ ôÿðãëè ìþâãå äÿ âàðäûð. Áó, ëèáåðàë
éàíàøìàäàí ãàéíàãëàíûð. Îíóí òÿðÿôäàðëàðûíûí ôèêðèíÿ ýþðÿ, ×èíèí èíêèøàôûíà
éàðäûì åòìÿêëÿ, îíóíëà ÿìÿêäàøëûüû
ýåíèøëÿíäèðìÿêëÿ äöíéà èøëÿðèíÿ “áèðáàøà úÿëá åòìÿê” êóðñóíó ñå÷ìÿê ëàçûìäûð (áàõ: Ìèíõèí Ïåè. Ýþñòÿðèëÿí ìÿãàëÿñèíÿ).
ßýÿð ðåàëèñòëÿð ñÿðò õàðèúè ñèéàñÿò âÿ
òÿçéèã öñóëóíà öñòöíëöê âåðèðëÿðñÿ, ëèáåðàëëàð ÿëàãÿëÿðè ñûõëàøäûðìàãëà ×èíè
ÀÁØ-ûí ùåýåìîí îëäóüó äöíéà äöçÿíè
ìîäåëèíäÿ àñûëû âÿçèééÿòÿ ñàëìàüû äàùà
êîíñòðóêòèâ ñàéûðëàð. Ìÿñÿëÿ äÿ áóíäàäûð êè, Á.Îáàìàíûí Àñèéàéà íÿçÿðäÿ òóòóëàí ñÿôÿðèíèí ðóùóíäà ìÿùç áó ìÿãàì éîõäóð.
Áóíëàðëà éàíàøû, åêñïåðòëÿð Âàøèíãòîíóí éåðèòäèéè õàðèúè ñèéàñÿòäÿ áàøãà
áèð ìÿãàìà äèããÿò éþíÿëäèðëÿð. Îíëàð
ùåñàá åäèðëÿð êè, Á.Îáàìà Ðóñèéàéà
ãàðøû äöçýöí ñèéàñÿò éåðèäèð. Îíóí ìàùèééÿòè Ìîñêâàíû áåéíÿëõàëã òÿúðèä ùàëûíà ñàëìàãäàí èáàðÿòäèð.
Êîíêðåò äåñÿê, Á.Îáàìà Ðóñèéà
ÿëåéùèíÿ áåéíÿëõàëã êîíñåíñóñ éàðàòìàã àðçóñóíäàäûð. Îðà ùÿòòà ×èí âÿ
Ùèíäèñòàíû äàõèë åòìÿê íèééÿòè âàðäûð
(áàõ: Ìàðê Àäîìàíèñ. Obama’s New
Russia Strategy Is The Right One, The
Question Is Whether It Will Work / “Ôîðáåñ”, 20 àïðåë 2014). Áó èääèà äîüðóäóðñà, Àìåðèêàíûí äþâëÿò áàø÷ûñûíûí
Àñèéàéà ñÿôÿðèíäÿ ýèçëÿäèëÿí ìÿãàìëàð
ìþâúóääóð. Âàøèíãòîí, òÿáèè êè, Ðóñèéà
èëÿ ×èíèí àðàñûíäà ñîéóã ìöíàñèáÿòëÿðèí éàðàíìàñûíäà ìàðàãëûäûð. Àíúàã
Ìîñêâà âÿ Ïåêèíèí áóíà ýåäÿúÿêëÿðè
ìÿñÿëÿñè àéäûí äåéèë. Ùÿð áèð ùàëäà
Á.Îáàìà, ýþðöíöð, íÿëÿðÿñÿ öìèä åäèð.
Áåëÿ òÿÿññöðàò éàðàíûð êè, ÀÁØ ïðåçèäåíòèíèí áèð íå÷ÿ Àñèéà þëêÿñèíÿ ñÿôÿðè ãëîáàë ýåîñèéàñè âÿçèééÿòëÿ ñûõ áàüëûäûð. Áóðàäà ùÿëÿëèê êîíêðåò ùàíñû ìÿãñÿä ýöäöëÿúÿéè èëÿ ÿëàãÿëè äÿãèã èíôîðìàñèéà éîõäóð. Ëàêèí åêñïåðòëÿðèí òÿùëèëëÿðè ýþñòÿðèð êè, ãàðøûäà êèôàéÿò ãÿäÿð
ýÿðýèí ìÿñÿëÿëÿð âàðäûð. Á.Îáàìàíûí
ñÿôÿðèíèí îíëàðû íÿ äÿðÿúÿäÿ ùÿëë åäÿúÿéè ùàããûíäà äÿãèã ïðîãíîç âåðìÿê
÷ÿòèíäèð. Åéíè çàìàíäà, áó ñÿôÿðÿ ðåýèîí äþâëÿòëÿðèíèí áþéöê ÿùÿìèééÿò âåðäèéè äÿ ùÿãèãÿòäèð.
Íåwòèìåñ.àç
Ëåéëà âÿ Àðèô Éóíóñóí èêèöçëö,
åðìÿíèïÿðÿñò ìþâãåéè èêðàù äîüóðóð
Åðìÿíè âÿ ïóë ñåâýèñèíèí ñèíòåçèíäÿí éàðàíàí “ôÿàëèééÿòëÿðè” èëÿ
áó èêè øÿõñ èëëÿðäèð êè, Àçÿðáàéúàíûí èìèúèíÿ êþëýÿ ñàëìàüà, þëêÿ
äàõèëèíäÿ èúòèìàè ðÿéè ÷àøäûðìàüà, ãàðøûäóðìà éàðàòìàüà ÷àëûøûðëàð
òàíäà ÷îõëó åðìÿíè ãîùóìëàðû âàð. Ëåéëà
Éóíóñóí åðìÿíè ãàéíû Ðàìèç Éóíóñ
ùàçûðäà ÀÁØ-äà éàøàéûð âÿ åðìÿíè ëîááèñèíèí Àçÿðáàéúàíà ãàðøû ôÿàëèééÿòèíäÿ
àêòèâ èøòèðàê åäèð. Ìÿëóìàòëàðà ýþðÿ, “Éóíóñ” àèëÿñèíèí åðìÿíè ãîùóìëàðûíûí áÿçèëÿðè äÿ Ðóñèéàäà éàøàéûð âÿ úöòëöê îíëàðëà áèçíåñ ÿëàãÿëÿðèíÿ äÿ ìàëèêäèð.
Ìÿòáóàòäà ýåäÿí õÿáÿðëÿðäÿ î äà
âóðüóëàíûð êè, ÀÕÚ-”Ìöñàâàò” ùàêèìèééÿòè äþâðöíäÿ Ëåéëà Éóíóñ þëêÿìèçÿ
ãàðøû úàñóñëóã ôÿàëèééÿòè èëÿ äÿ ìÿøüóë
îëóá, Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéèíèí ìÿòáóàò õèäìÿòèíèí ðÿùáÿðè èøëÿäèéè ìöääÿòäÿ îðäóìóçóí ÿìÿëèééàò ïëàíëàðûíû, úÿáùÿ áþëýÿñèíäÿ ëåíòÿ àëûíìûø ôîòî âÿ âèäåî ìàòåðèàëëàðû åðìÿíè òÿðÿôèíÿ þòöðöá. Áóíóí
ìöãàáèëèíäÿ äÿ êöëëè
ìèãäàðäà ïóë ÿëäÿ
åäèá. Äàùà ñîíðà íàÌÿùÿððÿì Çöëôöãàðëû:
çèðëèéèí ãèäà òÿúùèçàòû
èëÿ ìÿøüóë îëàí Ë.ÉóÀçÿðáàéúàíûí
ìàðàãëàðûíà õÿëÿë ýÿòèðÿí íóñ úÿáùÿéÿ ýþíäÿðèëÿúÿê
ìÿùñóëëàðû
èñòÿíèëÿí ëàéèùÿäÿ
áàçàðà
÷ûõàðàðàã,
èøòèðàê ïèñëÿíèëìÿëèäèð
áóíäàí ÿëäÿ åòäèéè
âÿñàèòëÿðè Àëìàíèéàäàêû áàíê ùåñàáûíà
êþ÷öðöá.
ÅÐÌßÍÈ Âß ÏÓË
Ìÿòáóàòäà Ë.Éóíóñóí åðìÿíè õöñóñè
êÿøôèééàò îðãàíëàðû, õöñóñèëÿ äÿ, 1994ÑÅÂÝÈÑÈÍÄßÍ ÄÎÜÓËÀÍ
1995-úè èëëÿðäÿ Åðìÿíèñòàíûí ìèëëè òÿùëöÕßÉÀÍßÒ
êÿñèçëèê íàçèðè èëÿ õöñóñè ìöíàñèáÿòëÿðèíèí îëìàñû áàðÿäÿ äÿ ìÿëóìàòëàð éåð
Þçëÿðèíèí åðìÿíè âÿ ïóë ñåâýèñèíèí
àëûá. Áàøãà áèð ìÿëóìàòà ýþðÿ, Åðìÿíèññèíòåçèíäÿí éàðàíàí “ôÿàëèééÿòëÿðè” èëÿ áó
òàí õöñóñè õèäìÿò îðãàíëàðûíûí ÿìÿêäàèêè øÿõñ èëëÿðäèð êè, Àçÿðáàéúàíûí èìèúèíÿ
øû Íèêîëàñ Äàíèëéàíñûí òÿëèìàòûíà ÿñàêþëýÿ ñàëìàüà, þëêÿ äàõèëèíäÿ èúòèìàè ðÿñÿí Ëåéëà Éóíóñ Àçÿðáàéúàíäà ìèëëè çÿéè ÷àøäûðìàüà, ãàðøûäóðìà éàðàòìàüà
ìèíäÿ íèôàã ñàëìàã, åòíèê ãàðøûäóðìàëàð
÷àëûøìàãëà ìÿøüóëäóðëàð. Õöñóñÿí äÿ,
éàðàòìàã ëàéèùÿñèíè ùÿéàòà êå÷èðèá.
Ëåéëà Éóíóñ ìöòÿìàäè îëàðàã éàéäûüû
Ùÿì÷èíèí, äöøìÿí þëêÿäÿêè òÿøêèëàòáÿéàíàòëàðäà, âåðäèéè ìöñàùèáÿëÿðäÿ åðëàðëà èøáèðëèéèíè âÿ îíëàðäàí ìàëèééÿëÿøìÿíèïÿðÿñò ìþâãåéèíè âÿ ôÿàëèééÿòèíè
ìÿíè þçöíöí ñåâèìëè ìÿøüóëèééÿòèíÿ ÷åà÷ûã øÿêèëäÿ åòèðàô åäèð.
âèðìèø Ë.Éóíóñ åðìÿíè äîñòó Éóíóñ ÄàÀçÿðáàéúàí èúòèìàèééÿòè Ëåéëà Éóíóâèäèí âàñèòÿñèëÿ 2004-úö èëäÿ Åðìÿíèñòàñóí õÿéàíÿòêàð ñèìàñûíà ÷îõäàíäûð êè,
íûí Òÿäãèãàò÷û Æóðíàëèñòëÿð Òÿøêèëàòûíäàí
áÿëÿääèð. Õàòûðëàòìàã éåðèíÿ äöøÿð êè,
50000 àâðî ìÿáëÿüèíäÿ èêè äÿôÿ ãðàíò
þòÿí èëèí ÿââÿëèíäÿ Åðìÿíèñòàíäàêû “Ðåàëûá. Î, åðìÿíèëÿðèí Àëìàíèéàíûí Åññëèíýèîí” àðàøäûðìà ìÿðêÿçè âÿ Àçÿðáàéýåí àì Íåúêàð øÿùÿðèíäÿ òÿøêèë åòäèéè
úàíäàêû Ñöëù âÿ Äåìîêðàòèéà Èíñòèòóòó
êîíôðàíñäà ÷ûõûø åäèá, ðÿùáÿðè îëäóüó
òÿðÿôèíäÿí áèðýÿ ñàéò éàðàäûëûá. Ë.ÉóíóÑöëù âÿ Äåìîêðàòèéà Èíñòèòóòóíóí ßêñóí øÿðèê îëäóüó áó ëàéèùÿ åëÿ èëê ýöíðÿì Íàèáîâóí ìöäàôèÿñèíÿ ãàëõàí èëê
äÿí àíòè-Àçÿðáàéúàí ìàùèééÿòè äàøûéûð
òÿøêèëàò îëäóüóíó ôÿõðëÿ áÿéàí åäèá.
âÿ Åðìÿíèñòàíûí èøüàë÷ûëûã ñèéàñÿòèíèí
“Ùöãóã ìöäàôèÿ÷èñè” àäû àëòûíäà ýèçëÿäÿñòÿêëÿíìÿñèíÿ õèäìÿò åäèð. Ë.Éóíóíÿí Ë.Éóíóñóí ìÿùáóñëàðûí àèëÿðëÿðèíäÿí
ñóí ìöñàùèáÿëÿðèíäÿ ùÿìèí ñàéòäà þëàëäûüû ïóëóí ãàðøûëûüûíäà àüûð úèíàéÿòëÿð
êÿìèçè ìÿíôè òîíäà òÿãäèì åäÿí ìàòåðèòþðÿòìèø øÿõñëÿðè þçöíöí ùàçûðëàäûüû “ñèàëëàðûí éåðëÿøäèðìÿñèíäÿí àüûç äîëóñó
éàñè ìÿùáóñ” ñèéàùûñûíà ñàëìàñû áàðÿäÿ
äàíûøìàñû äà áó èíñàíûí è÷èíäÿ Àçÿðäÿ ìÿëóìàòëàð ìþâúóääóð. Ýþðöíöð, “ñèáàéúàíà ãàðøû íÿ ãÿäÿð áþéöê íèôðÿòèí
éàñè ìÿùáóñ” àíëàéûøûíûí áåéíÿëõàëã
îëäóüóíó öçÿ ÷ûõàðûð.
àëÿìäÿ âàùèä èçàùûíûí îëìàìàñûíäàí èñÄèýÿð òÿðÿôäÿí èíäèéÿäÿê Ëåéëà Éóòèôàäÿ åäÿí Ë.Éóíóñ áó áîøëóãäàí äà
íóñ âÿ Àðèô Éóíóñóí åðìÿíèëÿðëÿ ãîùóìþçöíÿ “áèçíåñ” ãóðìàã ö÷öí éàðàðëàíûð.
ëóüó ùàããûíäà ìÿòáóàòäà, ùÿì÷èíèí, ñîÉåðè ýÿëìèøêÿí, áó ýöíëÿðäÿ Åðìÿñèàë øÿáÿêÿëÿðäÿ ÷îõñàéëû ìàòåðèàëëàð éåð
íèñòàíà úàñóñëóãäà èòòèùàì åäèëÿðÿê
àëûá. Ùÿìèí ìÿëóìàòëàðäà äåéèëèð êè, Ëåéùÿáñ îëóíàí “Àéíà-Çåðêàëî” ãÿçåòèíèí
ëà Éóíóñóí âÿ Àðèô Éóíóñóí ÅðìÿíèñÁó, áèð ùÿãèãÿòäèð êè, Àçÿðáàéúàíûí
ùÿðòÿðÿôëè èíêèøàôû âÿ ýöúëÿíìÿñè Åðìÿíèñòàíûí, åðìÿíè ëîááèñèíèí âÿ åðìÿíèïÿðÿñò õàðèúè äàèðÿëÿðèí úèääè íàðàùàòëûüûíà
ñÿáÿá îëóð. Ðåñïóáëèêàìûçûí èíêèøàôûíà
ìàíå îëìàã âÿ íöôóçóíà õÿëÿë ýÿòèðìÿê,
þç ìàðàãëàðûíû ýåð÷ÿêëÿøäèðìÿê ìÿãñÿäèëÿ èñÿ ùÿìèí äàèðÿëÿð þëêÿ äàõèëèíäÿêè
áÿçè ñàòãûí öíñöðëÿðäÿí þçëÿðèíèí “áåøèíúè êîëîí”ó êèìè éàðàðëàíìàüà ÷àëûøûðëàð.
Åéíè çàìàíäà, èëëÿðäèð êè, þç õÿéàíÿòêàð
ÿìÿëëÿðè èëÿ Åðìÿíèñòàíà âÿ åðìÿíè ëîááèñèíÿ úàíôÿøàíëûãëà õèäìÿò ýþñòÿðÿí ðàäèêàë öíñöðëÿð è÷ÿðèñèíäÿ Ñöëù âÿ Äåìîêðàòèéà Èíñòèòóòóíóí ðÿùáÿðè Ëåéëà Éóíóñ âÿ þçö êèìè åðìÿíè ìÿíøÿëè îëàí ÿðè
Àðèô Éóíóñ õöñóñèëÿ ñå÷èëèðëÿð.
ÿìÿêäàøû Ðàóô Ìèðãÿäèðîâóí ìÿñÿëÿñè
Ë.Éóíóñóí ùÿãèãè ñèìàñûíû íþâáÿòè äÿôÿ
èôøà åäÿí ùàäèñÿéÿ ÷åâðèëèá. Äàùà äîüðóñó, Ë.Éóíóñóí Ð.Ìèðãÿäèðîâëà áàüëû áÿéàíàòûíäàí äà ýþðöíäöéö êèìè, î, ìöõòÿëèô ëàéèùÿëÿð âàñèòÿñèëÿ äÿôÿëÿðëÿ Åðìÿíèñòàíà ñÿôÿðëÿð åäèá. Ùÿì÷èíèí, Ëåéëà âÿ
Àðèô Éóíóñóí áó ñÿôÿðëÿðäÿ îíà éîëäàøëûã
åòäèéè äÿ ìÿëóìäóð. Áåëÿ îëàí ùàëäà, òÿäáèð àäû àëòûíäà îíëàðûí äàùà ùàíñû èøëÿðëÿ
ìÿøüóë îëìàñû ñóàë äîüóðóð.
ÂßÒßÍÄÀØ ÚßÌÈÉÉßÒÈ
ÔßÀËËÀÐÛ ËÅÉËÀ
ÉÓÍÓÑÓÍ ÅÐÌßÍÈÏßÐßÑÒ
ÔßÀËÈÉÉßÒÈÍÈ ÏÈÑËßÉÈÐ
Ùå÷ øöáùÿñèç, Ëåéëà âÿ Àðèô Éóíóñóí
Åðìÿíèñòàíûí èøüàë÷û ìàðàãëàðûíà õèäìÿò åäÿí ÿìÿëëÿðè Àçÿðáàéúàí èúòèìàèééÿòèíäÿ íàðàçûëûã âÿ åòèðàç äîüóðóð. Ìÿñÿëÿéÿ ìöíàñèáÿò áèëäèðÿí Èúòèìàè Ïðîá-
Íèéàìÿääèí Îðäóõàíëû:
Ëåéëà âÿ Àðèô Éóíóñóí
ìÿãñÿäè Àçÿðáàéúàí
òîðïàãëàðûíûí èøüàë
àëòûíäà îëìàñû ôàêòûíû
óíóòäóðìàãäûð
ëåìëÿðèí Òÿäãèãè Àññîñèàñèéàñûíûí ñÿäðè
Ìÿùÿððÿì Çöëôöãàðëû äåéèá êè, Ëåéëà Éóíóñ “õàëã äèïëîìàòèéàñû” àäû àëòûíäà Åðìÿíèñòàíûí èøüàë÷ûëûã ÿìÿëëÿðèíè óíóòäóðìàüà ÷àëûøûð: “Ñèðð äåéèë êè, åðìÿíè ëîááèñè âÿ åðìÿíèïÿðÿñò äàèðÿëÿð Àçÿðáàéúàíäàêû áÿçè ÃÙÒ-ëÿðèí ÿëè èëÿ þç
ìàðàãëàðûíû òÿìèí åòìÿéÿ ÷àëûøûðëàð.
Àçÿðáàéúàíûí ìàðàãëàðûíà õÿëÿë ýÿòèðÿí èñòÿíèëÿí ëàéèùÿäÿ èøòèðàê ïèñëÿíèëìÿëèäèð. Ìÿí áèð ÃÙÒ ðÿùáÿðè êèìè,
Ëåéëà Éóíóñ âÿ Àðèô Éóíóñóí ÿìÿëëÿðèíè ãûíàéûðàì. Ùåñàá åäèðÿì êè, äþâëÿò÷èëèê ìàðàãëàðûìûçà õèäìÿò åäÿí
éöçëÿðëÿ ÃÙÒ äÿ áó úöð åðìÿíèïÿðÿñò
ôÿàëèééÿòÿ åòèðàç åäèð”.
Èíñàí Ùöãóãëàðû âÿ Ìààðèô÷èëèê Èúòèìàè
Áèðëèéèíèí ñÿäðè Íèéàìÿääèí Îðäóõàíëû äà
Ëåéëà âÿ Àðèô Éóíóñóí ôÿàëèééÿòèíè Àçÿðáàéúàíûí ìèëëè ìàðàãëàðûíà, õàëãûìûçûí
ìÿíàôåëÿðèíÿ çèää àäëàíäûðûá: “Ëåéëà
Éóíóñ âÿ Àðèô Éóíóñóí þçëÿðè äÿ à÷ûã
øÿêèëäÿ åòèðàô åäèðëÿð êè, òåç-òåç Åðìÿíèñòàíà ñÿôÿð åäèðëÿð, áèðýÿ ëàéèùÿëÿð
ùÿéàòà êå÷èðèðëÿð. Îíëàð Åðìÿíèñòàíûí
ìàðàãëàðûíà õèäìÿò åäèðëÿð. Ëåéëà âÿ
Àðèô Éóíóñóí ìÿãñÿäè Àçÿðáàéúàí
òîðïàãëàðûíûí èøüàë àëòûíäà îëìàñû ôàêòûíû óíóòäóðìàãäûð. Öñòÿëèê, îíëàð ðàäèêàë ìöõàëèôÿòéþíëö øÿõñëÿðè äÿ áó úöð
ëàéèùÿëÿðÿ âÿ òÿäáèðëÿðÿ úÿëá åäèðëÿð.
ßëáÿòòÿ êè, Àçÿðáàéúàí èúòèìàèééÿòè
áåëÿ ôÿàëèééÿòè ãÿáóë åòìèð âÿ Ëåéëà
Éóíóñóí “õàëã äèïëîìàòèéàñû” àäû àëòûíäà þëêÿíèí ìàðàãëàðûíà çèää ÿìÿëëÿðè ùÿð êÿñÿ áÿëëèäèð”.
Ùöëéà ÌßÌÌßÄËÈ
Èñà Ãÿìáÿðèí ýÿíúëèê ãîðõóñó
Ìÿëóì îëäóüó êèìè, Óëó
þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâèí
1993-úö èëäÿ õàëãûí òÿêèäëè òÿëÿáè èëÿ ùàêèìèééÿòÿ ãàéûäûøû Àçÿðáàéúàí äþâëÿò÷èëèéèíè õèëàñ
åòìÿêëÿ éàíàøû, þëêÿìèçèí èíêèøàôûíäà éåíè ìÿðùÿëÿíèí áàøëàíüûúû îëäó. Ìÿùç
Öìóììèëëè ëèäåðèìèçèí ÿñàñûíû ãîéäóüó
ñèéàñè êóðñ þëêÿìèçäÿ èãòèñàäè èíêèøàôû,
ñèéàñè ñàáèòëèéè, ñîñèàë éöêñÿëèøè òÿìèí åòäè. Áóíóíëà éàíàøû, þëêÿìèçäÿ ñàüëàì
äöøöíúÿëè ýÿíú íÿñëèí ôîðìàëàøìàñû, èíêèøàôû éþíöíäÿ ìöùöì àääûìëàð àòûëäû,
åôôåêòèâ äþâëÿò ýÿíúëÿð ñèéàñÿòè ùÿéàòà
êå÷èðèëìÿéÿ áàøëàíäû. Óëó þíäÿðèìèç òÿðÿôèíäÿí ÿñàñû ãîéóëàí áó ñèéàñè êóðñ
ùàçûðäà Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì
ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí óüóðëà äàâàì åòäèðèëèð.
Áåëÿ êè, þëêÿìèçäÿ ýÿíúëÿðèí òÿùñèë ìÿñÿëÿëÿðèíèí ùÿëëè, ñîñèàë ðèôàùûíûí éöêñÿëìÿñè, ýÿíú íÿñëèí âÿòÿíïÿðâÿð ðóùäà éåòèøìÿñè èñòèãàìÿòèíäÿ ìöùöì òÿäáèðëÿð
ùÿéàòà êå÷èðèëèð. Ýþðöëÿí èøëÿðèí ìÿíòèãè
íÿòèúÿñèäèð êè, áó ýöí Àçÿðáàéúàí ýÿíúëèéè þç èíêèøàôûíûí ìöùöì áèð ìÿðùÿëÿñèíè éàøàéûð. Èñòÿð òÿùñèë ñàùÿñèíäÿ, èñòÿðñÿ
äÿ èäìàíäà Àçÿðáàéúàí ýÿíúëèéè
äöíéàíûí ÿí ìöùöì òÿäáèðëÿðèíäÿ
ùÿð çàìàí þí ñûðàëàðäà éåð àëûð.
Àììà Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí
óüóðëàðûíà ùÿð çàìàí ãûñãàíúëûãëà
éàíàøàí, þëêÿìèçèí áåéíÿëõàëã èìèúèíÿ ëÿêÿ éàõìàã ö÷öí àíòè-àçÿðáàéúàí÷û ìÿðêÿçëÿðèí “ìàøàñû” ðîëóíäà
÷ûõûø åòìÿéÿ ùÿð àí ùàçûð îëàí ðàäèêàë ìöõàëèôÿò äöøÿðýÿñè éåíÿ äÿ éàëàí “èõðàú” åòìÿêëÿ ìÿøüóëäóð. Áåëÿ
êè, Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíûí “òÿãàöä÷ö
ñÿäðè” Èñà Ãÿìáÿð þç íÿçàðÿòèíäÿ
îëàí ìÿòáó îðãàíà ìöñàùèáÿñèíäÿ
éåíèäÿí äàøëàøìûø, êþùíÿ òÿôÿêêöðÿ
ìàëèê îëäóüóíó íöìàéèø åòäèðÿðÿê
Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíèí þëêÿ âÿòÿíäàøëàðûíûí, õöñóñÿí, ýÿíú íÿñëèí
èíêèøàôûíà ýþñòÿðäèéè äèããÿò
âÿ ãàéüûíû þçöíÿìÿõñóñ
øÿêèëäÿ “øÿðù åòìÿéÿ”
÷àëûøûá. Î èääèà åäèá êè,
ýóéà Àçÿðáàéúàí ùàêèìèééÿòè ýÿíúëÿðäÿí íàðàùàò îëóð.
“Ìöñàâàò” ñÿäðè þçöíöí
êîðøàëìûø ìÿíòèãè èëÿ áÿçè ýÿíúëÿðèí òþðÿòäèêëÿðè úèíàéÿò ÿìÿëëÿðèíÿ ýþðÿ ùÿáñèíè
“ñèéàñÿòÿ” áàüëàìàüà ÷àëûøûð. Éåíÿ äÿ
åéíè êîäëà ùÿðÿêÿò åòäèéè àéäûí ýþðöíÿí
È.Ãÿìáÿð þçö äÿ áèëèð êè, éàëàí äàíûøûð.
×öíêè îíóí äàíûøäûãëàðû ñàäÿúÿ Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíÿ ãàðøû êèíèíäÿí ãàéíàãëàíûð.
Àçÿðáàéúàí ýÿíúëèéè ùÿð çàìàí äþâëÿò÷èëèéèí êåøèéèíäÿ äàéàíûá. Áóíà ýþðÿäèð êè, ìèí áèð õÿéàíÿòÿ áóëàøàðàã þëêÿñèíèí, õàëãûíûí ìàðàãëàðûíû õàðèúè ìÿðêÿçëÿðÿ ñàòàí Èñà Ãÿìáÿð êèìèëÿðèíèí éàëàíëàðûíà èíàíìàéàí Àçÿðáàéúàí ýÿíúëèéè îíëàðäàí öç ÷åâèðèð. Êðåàòèâ èíêèøàôà ìàëèê
ýÿíú íÿñèë Èñà Ãÿìáÿðëÿðèí ùàíñû õàðàêòåðÿ ìàëèê îëóäóãëàðûíû áèëèð âÿ îíóí êèìè
äþâëÿòèíèí, õàëãûíûí ìàðàãëàðûíû àëâåð
ïðåäìåòèíÿ ÷åâèðÿíëÿð àðòûã ÿëàúñûçëûãäàí
áó úöð éàëàíëàð äàíûøûð, þçëÿðèíèí êèìëèéè-
“Ìöñàâàò” ñÿäðèíè
ùå÷ þç ïàðòèéàñûíûí
ýÿíúëÿðè áåëÿ ëèäåð êèìè
ãÿáóë åòìèðëÿð
íè áèð äàùà úÿìèééÿòÿ íöìàéèø åòäèðèðëÿð.
Áÿñ ýþðÿñÿí, Èñà Ãÿìáÿð ðÿùáÿðëèê
åòäèéè ïàðòèéàäà íÿëÿðèí áàø âåðäèéèíäÿí
õÿáÿðäàðäûðìû? Î áèëèðìè êè, ïàðòèéàñûíûí
ýÿíúëÿð òÿøêèëàòûíäà íÿëÿð áàø âåðèð. Áó
ýöí Àçÿðáàéúàí ýÿíúëèéèíÿ áþùòàí àòàí
Èñà Ãÿìáÿðèí ðÿùáÿðëèê åòäèéè ïàðòèéàíûí
ýÿíúëÿð òÿøêèëàòûíäà àäè áèð ñå÷êèíèí íÿòèúÿëÿðè äÿôÿëÿðëÿ ñàõòàëàøäûðûëìàäûìû?
Áó ôàêò åëÿ ýÿíúëÿð òÿøêèëàòûíûí öçâëÿðè òÿðÿôèíäÿí à÷ûãëàíìàäûìû? Ýþðöíöð,
È.Ãÿìáÿð óíóäóá êè, áó ñàõòàêàðëûüà åòèðàç åäÿí ýÿíúëÿðèí ÿêñÿðèééÿòè Ìöñàâàò
Ïàðòèéàñûíäàí èñòåôà âåðäè âÿ ñîñèàë øÿáÿêÿëÿðäÿ ÿñë ùÿãèãÿòëÿðè éàéäûëàð.
È.Ãÿìáÿðèí âÿ ÿòðàôûíûí ïàðòèéàäàêû
ýÿíúëÿðè àëäàòìàñû, îíëàðäàí èñòèôàäÿ åòìÿéÿ ÷àëûøìàñû ôàêòëàðû “ìöñàâàò÷û”
ýÿíúëÿðèí äèëèíäÿí ñÿñëÿíèðäè. Áó ýöí
È.Ãÿìáÿð ùÿìèí ýÿíúëÿðäÿí èñòèôàäÿ
åäÿðÿê õàðèúè àíòè-àçÿðáàéúàí÷û äàèðÿëÿðäÿí ïóë ãàçàíìàãëà ìÿøüóëäóð. Îíà
ýþðÿ êè, ùÿòòà Ìöñàâàò Ïàðòèéàñûíäàêû
ýÿíúëÿð áåëÿ È.Ãÿìáÿðè ëèäåð êèìè ãÿáóë
åòìèðëÿð.
Áÿëè, ýÿíúëÿð Àçÿðáàéúàíûí ýÿëÿúÿéèäèð. Éóõàðûäà äà ãåéä îëóíäóüó êèìè,
þëêÿìèçäÿ ýÿíú íÿñëÿ äèããÿò âÿ ãàéüû
äþâëÿòèí ÿí ìöùöì ôÿàëèééÿò èñòèãàìÿòëÿðèíäÿí áèðèíÿ ÷åâðèëèá, Àçÿðáàéúàí
ýÿíúëÿðèíèí òÿøêèëàòëàíìàñû ÿñàñ ìÿãñÿäëÿðäÿí áèðè êèìè ãàðøûéà ãîéóëóá.
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ òÿðÿôèíäÿí óüóðëà ùÿéàòà êå÷èðèëÿí äþâëÿò ýÿíúëÿð ñèéàñÿòè áó ýöí ýÿíúëÿðèí þëêÿ ùÿéàòûíûí áöòöí ñàùÿëÿðèíäÿêè ôÿàëëûüûíû äàùà äà àðòûðûá. Àçÿðáàéúàíäà ýÿíúëÿðèí èíêèøàôû
ö÷öí äþâëÿò ñÿâèééÿñèíäÿ êèôàéÿò ãÿäÿð
èøëÿð ýþðöëöá, óøàã âÿ ýÿíúëÿðèí ãåéðèùþêóìÿò òÿøêèëàòëàðûíûí éàðàäûëìàñû,
ôÿàëèééÿòëÿðèíèí òÿøêèëè ö÷öí øÿðàèò éàðàäûëûá. Èñà Ãÿìáÿð êèìè èíñàíëàð èñÿ ùÿëÿ
äÿ øÿð àòìàüà, áþùòàí ñÿñëÿíäèðìÿéÿ
öíâàí àõòàðûøûíäàäûðëàð.
Ïÿðâèç ÑÀÄÀÉÎÜËÓ
http://www.yeniazerbaycan.com
Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéè Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí ìèëëè ñÿðâÿòèäèð
Ìÿãàëÿ ÊÈÂÄÔ-íèí ìàëèééÿ äÿñòÿéè èëÿ “Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí äöíéà áèðëèéèíÿ èíòåãðàñèéàñû, ðåýèîí þëêÿëÿðè âÿ äèýÿð äþâëÿòëÿðëÿ,
áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàðëà ÿìÿêäàøëûüûí èíêèøàô åòäèðèëìÿñè” èñòèãàìÿòè öçðÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ëàéèùÿ ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùàçûðëàíìûøäûð
Àçÿðáàéúàí-Ðóìûíèéà ÿëàãÿëÿðè ñòðàòåæè õàðàêòåð äàøûéûð
Õÿáÿð âåðèëäèéè êèìè, Áóõàðåñòäÿ éåðëÿøÿí
Ãÿäèì Õÿðèòÿ âÿ Êèòàáëàð Ìóçåéèíäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ðóìûíèéàäàêû ñÿôèðëèéèíèí
ñàáèã ÿìÿêäàøû Òÿáðèç Ãàðàéåâèí ìöÿëëèôè îëäóüó “Ðóìûíèéàíûí Úÿíóáè Ãàôãàç þëêÿëÿðè èëÿ ìöíàñèáÿòëÿðè” êèòàáûíûí òÿãäèìàò ìÿðàñèìè êå÷èðèëèá. Êèòàá Ðóìûíèéàíûí íöôóçëó “Òîï Ôîðì” íÿøðèééàòû òÿðÿôèíäÿí ÷àï åäèëèá.
Ìÿðàñèìäÿ þëêÿíèí èúòèìàè, åëì õàäèìëÿðè,
ìöõòÿëèô óíèâåðñèòåòëÿðèí ïðîôåññîð âÿ ìöÿëëèìëÿðè, Àâðîïà Ïàðëàìåíòèíèí öçâëÿðè, Àçÿðáàéúàíûí
Ðóìûíèéàäàêû ñÿôèðëèéèíèí, Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôîíäóíóí Ðóìûíèéàäàêû íöìàéÿíäÿëèéèíèí ÿìÿêäàøëàðû, Àçÿðáàéúàí-Ðóìûíèéà Ýÿíúëÿð âÿ Ìÿäÿíèééÿò Àññîñèàñèéàñûíûí öçâëÿðè, Ðóìûíèéàäà éàøàéàí àçÿðáàéúàíëûëàð âÿ Àçÿðáàéúàíñåâÿð ðóìûíëàð èøòèðàê åäèáëÿð. “Ýåîïîëèòèêà” æóðíàëûíûí áàø
ðåäàêòîðó Âàñèëå Ñèìèëåàíó, Áóõàðåñò Èãòèñàäèééàò Àêàäåìèéàñûíûí úîüðàôèéà âÿ òóðèçì êàôåäðàñûíûí ìöäèðè, ïðîôåññîð Ñèëâèó Íåãóòñ, Ðóìûíèéàíûí Ýåíèø Ñòðàòåæè Àðàøäûðìàëàð Ìÿðêÿçèíèí
áàø òÿäãèãàò÷ûñû, ñèéàñè åëìëÿð äîêòîðó Ðûçâàí
Áóçàòó, Ðóìûíèéà Úîüðàôèéà Àêàäåìèéàñûíûí
ïðîôåññîðó Ðàäó Ñàúàòà ìÿðàñèìäÿ ÷ûõûø åäÿðÿê êèòàá ùàããûíäà ìöñáÿò ðÿéëÿðèíè áèëäèðèá,
íÿøðèí éöêñÿê ïåøÿêàðëûãëà ùàçûðëàíäûüûíû âóðüóëàéûáëàð. ×ûõûø åäÿíëÿð, ùÿì÷èíèí, êèòàáäà Úÿíóáè Ãàôãàç ðåýèîíóíóí òàðèõè, úîüðàôè, èãòèñàäè,
ýåîñèéàñè âÿ åòíèê áàõûìäàí òÿùëèë åäèëäèéèíè äåéèá, Ðóìûíèéàíûí ùÿìèí ðåýèîíóí þëêÿëÿðè èëÿ èêèòÿðÿôëè äèïëîìàòèê, èãòèñàäè âÿ ìÿäÿíè ÿëàãÿëÿðè
áàðÿäÿ ýåíèø ìÿëóìàò âåðèëäèéèíè äèããÿòÿ ÷àòäûðûáëàð. Ðóìûíèéàíûí ðåýèîí þëêÿëÿðè èëÿ áåéíÿëõàëã òÿøêèëàòëàð ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ÿìÿêäàøëûüû, Àçÿðáàéúàíûí Àâðîïà ö÷öí ìàðàãëû îëàí åíåðæè ëàéèùÿëÿðèíèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñèíäÿ îéíàäûüû ìöùöì ðîë âóðüóëàíûá. Êèòàáûí ðóìûí îõóúóëàðû,
ìöõòÿëèô òÿùñèë ìöÿññèñÿëÿðèíäÿ òÿùñèë àëàí òÿëÿáÿëÿð âÿ åëìè àðàøäûðìà àïàðàí òÿäãèãàò÷ûëàð
ö÷öí ÿâÿçñèç ÿéàíè âÿñàèò îëàúàüû ãåéä åäèëèá.
Ìÿðàñèìäÿ Ò.Ãàðàéåâ ÷ûõûø åäÿðÿê ìöÿëëèôè îëäóüó êèòàáäà Àçÿðáàéúàíûí òàðèõè, êå÷äèéè èíêèøàô éîëó, ðåýèîíäàêû ìþâãåéè, àïàðäûüû ìöñòÿãèë
õàðèúè ñèéàñÿò, þëêÿìèçèí Àâðîïàíûí åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíäÿêè ìöùöì ðîëó, Àâðîàòëàíòèê èíñòèòóòëàðà ôÿàë èíòåãðàñèéàñû, ùÿì÷èíèí, ÅðìÿíèñòàíÀçÿðáàéúàí, Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñè áàðÿäÿ ýåíèø ìÿëóìàòëàðûí éåð àëäûüûíû áèëäèðèá.
Áó ìÿãàìäà âóðüóëàìàã ëàçûìäûð êè, Àçÿðáàéúàí èëÿ Ðóìûíèéà àðàñûíäà ùÿð çàìàí õîø
âÿ ýåíèø ÿëàãÿëÿð ìþâúóä îëóá. Éåðè ýÿëìèøêÿí,
Ðóìûíèéà Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéèíè
1991-úè èë äåêàáðûí 11-äÿ òàíûéûá, 1992-úè èë èéóíóí 21-äÿ èêè þëêÿ àðàñûíäà äèïëîìàòèê ÿëàãÿëÿð
éàðàäûëûá. 1998-úè èë íîéàáðûí 3-äÿí Ðóìûíèéà-
íûí Àçÿðáàéúàíäà, 2001-úè èë ìàéûí 19-äàí èñÿ
Àçÿðáàéúàíûí Ðóìûíèéàäà ñÿôèðëèéè ôÿàëèééÿò
ýþñòÿðèð. Àçÿðáàéúàíëà Ðóìûíèéà àðàñûíäà
ñèéàñè, èãòèñàäè, åëìè, òÿùñèë, ìÿäÿíè âÿ
äèýÿð ñàùÿëÿðäÿ ÿëàãÿëÿð éöêñÿëÿí
õÿòëÿ èíêèøàô åäèð, ãàðøûëûãëû éöêñÿê
ñÿâèééÿëè ñÿôÿðëÿð ùÿéàòà êå÷èðèëèð. Öìóìèëèêäÿ, ìöõòÿëèô ñàùÿëÿðäÿ ÿëàãÿëÿðèìèçèí èíêèøàôûíû òÿìèí åäÿí 40-äàí
÷îõ ñÿíÿä èìçàëàíûá.
Ñîí èëëÿðäÿ èêè þëêÿíèí
ïðåçèäåíòëÿðè, õàðèúè èøëÿð
íàçèðëÿðè, ùÿì÷èíèí, ùþêóìÿò âÿ ïàðëàìåíò òÿìñèë÷èëÿðè ñÿâèééÿñèíäÿ ÷îõñàéëû
ýþðöøëÿð ùÿéàòà êå÷èðèëèá.
Áåëÿ êè, 2004-úö èë ìàðòûí 18äÿ Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ñëîâàêèéà Ðåñïóáëèêàñûíäà êå÷èðèëÿí “Äàùà ýåíèø Àâðîïàéà èñòèãàìÿò: éåíè ýöíäÿëèê”
ìþâçóñóíäà áåéíÿëõàëã êîíôðàíñ çàìàíû Ðóìûíèéàíûí áàø íàçèðè À.Íàñòàñå èëÿ
ýþðöøöá. 2004-úö èë îêòéàáðûí 11-12-äÿ Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ðóìûíèéàéà
ðÿñìè ñÿôÿð åäèá. Ýþðöøëÿð çàìàíû Àçÿðáàéúàí
èëÿ Ðóìûíèéà àðàñûíäà èêèòÿðÿôëè
ÿëàãÿëÿðèí ïåðñïåêòèâëÿðè, ðåýèîíàë ÿìÿêäàøëûã, áåéíÿëõàëã
ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà ýåíèø ìöçàêèðÿëÿð àïàðûëûá. Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ âÿ Ðóìûíèéà Ïðåçèäåíòè Èîí Èëèéåñêó Áóõàðåñòèí 8 Ìàé ïàðêûíäà
õàëãûìûçûí Öìóììèëëè ëèäåðè Ùåéäÿð ßëèéåâèí
áöñòöíöí òÿíòÿíÿëè à÷ûëûø ìÿðàñèìèíäÿ èøòèðàê
åäèáëÿð. Ñÿôÿð çàìàíû èêè þëêÿ àðàñûíäà 11 ñÿíÿä èìçàëàíûá.
Öìóìèééÿòëÿ, ùÿð èêè þëêÿíèí äþâëÿò áàø÷ûëàðû äàèìè îëàðàã ãàðøûëûãëû ñÿôÿðëÿð åäèðëÿð. Àçÿðáàéúàíûí äþâëÿò áàø÷ûñûíûí ÿí ÷îõ ñÿôÿð åòäèéè
äþâëÿòëÿðäÿí áèðè ìÿùç Ðóìûíèéàäûð. Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ äþâëÿò áàø÷ûñû êèìè
Ðóìûíèéàéà 3 äÿôÿ èøýöçàð, 2 äÿôÿ èñÿ ðÿñìè
ñÿôÿð åäèá. Äþâëÿò áàø÷ûìûçûí 2009-úó èë 28-29
ñåíòéàáð òàðèõëÿðèíäÿ Ðóìûíèéàéà ðÿñìè ñÿôÿðè
õöñóñèëÿ éàääàãàëàí îëóá. Áóíó ñÿôÿð çàìàíû
“Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû âÿ Ðóìûíèéà àðàñûíäà ñòðàòåæè òÿðÿôäàøëûüûí éàðàäûëìàñû ðàçûëàøìàñû
ùàããûíäà Áèðýÿ Áÿéàííàìÿ”íèí èìçàëàíìàñû
âÿ Ðóìûíèéà Ïðåçèäåíòè Òðàéàí Áåñåñêóíóí
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâëÿ ýþðöøöíäÿí ñîíðà
âåðäèéè áÿéàíàò äà òÿñäèãëÿéèð.
Ãåéä åòìÿê éåðèíÿ äöøÿð êè, Àçÿðáàéúàíëà
Ðóìûíèéà àðàñûíäà óçóí èëëÿðäèð êè, óüóðëà äà-
áàéúàí Ïðåçèäåíòèíèí ñèéàñè, èãòèñàäè, åëìè, ìÿäÿíè âÿ ùóìàíèòàð ñàùÿëÿðäÿ ÿëäÿ åòäèéè óüóðëàðëà, Ðóìûíèéà-Àçÿðáàéúàí ÿëàãÿëÿðèíèí,
ùÿð èêè õàëãûí âÿ ýåíèø Õÿçÿð âÿ Ãàðà
äÿíèç áþëýÿëÿðèíèí òÿðÿããèñèíÿ ýþñòÿðäèéè õöñóñè äèããÿòëÿ ÿñàñëàíäûðûá, ðåýèîíóí âÿ åéíè çàìàíäà,
ýÿëÿúÿêäÿ Ãÿðáè Àâðîïàíûí
åíåðæè ïðîáëåìëÿðèíèí ñÿìÿðÿëè ùÿëëèíÿ ýÿòèðèá ÷ûõàðàúàã
ÀÝÐÈ (Àçÿðáàéúàí-Ýöðúöñòàí-Ðóìûíèéà-Ìàúàðûñòàí Èíòåðêîííåêòîðó) ëàéèùÿñèíèí áóíà áàðèç íöìóíÿ îëäóüóíó õöñóñè ãåéä
åäèáëÿð. Òÿáèè êè, áó ùàäèñÿ,
äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñûíûí áåëÿ
éöêñÿê àäëàðà ëàéèã ýþðöëìÿñè ùÿð áèð âÿòÿíäàøûìûç ö÷öí
áþéöê ôÿõð âÿ ãöðóð ìÿíáÿéèäèð.
Áó, ùÿì äÿ Àçÿðáàéúàí äþâëÿòèíÿ
âÿ õàëãûíà éöêñÿê ùþðìÿòèí èôàäÿñèäèð.
Éåðè ýÿëìèøêÿí, Àçÿðáàéúàíëà Ðóìûíèéà àðàñûíäàêû ÿìÿêäàøëûüû ìþùêÿìëÿíäèðÿí
ÿñàñ ëàéèùÿëÿðäÿí áèðè äÿ ÀÝÐÈ
ëàéèùÿñèäèð. 2010-úó èëèí ñåíòéàáðûíäà Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ, Ðóìûíèéà
Ïðåçèäåíòè Òðàéàí Áåñåñêó,
Ýöðúöñòàíûí êå÷ìèø Ïðåçèäåíòè Ìèõåèë Ñààêàøâèëè âÿ Ìàúàðûñòàíûí áàø íàçèðè
Âèêòîð Îðáàí òÿðÿôèíäÿí èìçàëàíàí ÀÝÐÈ ëàéèùÿñèíÿ äàèð Áàêû Áÿéàííàìÿñè èëÿ Áàêû-Áóõàðåñò ÿëàãÿëÿðè éåíè ìöñòÿâèéÿ ãÿäÿì ãîéóá.
Ìÿëóì îëäóüó êèìè, áó ëàéèùÿ Ãàðà äÿíèçèí
èêè òÿðÿôèíè áèðëÿøäèðÿí, äåìÿê îëàð êè, ÿí ìöùöì
ëàéèùÿäèð. Ëàéèùÿ Àâðîïà Èòòèôàãû þëêÿëÿðè, Õÿçÿð
äÿíèçè âÿ Ìÿðêÿçè Àñèéà þëêÿëÿðè àðàñûíäà
ÿìÿêäàøëûüà þç òþùôÿñèíè âåðÿúÿê.
Îíó äà ãåéä åäÿê êè, Ìÿðêÿçè Àâðîïàíûí
ÿñàñ íÿãëèééàò-êîììóíèêàñèéà ãîâøàüûíäà
éåðëÿøÿí Ðóìûíèéà èëÿ ñûõ òèúàðè âÿ èãòèñàäè ÿëàãÿëÿðèí ìþùêÿìëÿíìÿñè þëêÿìèç ö÷öí äÿ ìöùöì ÿùÿìèééÿò äàøûéûð.
Áó ìÿãàìäà âóðüóëàìàã éåðèíÿ äöøÿð êè,
þòÿí èëèí ìàðòûíäà Ðóìûíèéà Äåïóòàòëàð Ïàëàòàñû
ñÿäðè Âàëåðèó Çãîíåàíûí áàø÷ûëûã åòäèéè íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíèí þëêÿìèçÿ ñÿôÿðè çàìàíû äà èêè
äþâëÿò àðàñûíäàêû ìöíàñèáÿòëÿð ÿñàñ ìöçàêèðÿ
ìþâçóñó îëóá. Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâ Ðóìûíèéà Äåïóòàòëàð Ïàëàòàñûíûí ñÿäðè Âàëåðèó Çãîíåàíûí áàø÷ûëûã åòäèéè
íöìàéÿíäÿ ùåéÿòèíè ãÿáóë åäèá. Þëêÿëÿðèìèç àðàñûíäà ýöúëö ñèéàñè ÿëàãÿëÿðèí ìþâúóä îëäóüóíó
àâàì åäÿí
ä
ëà
ð
ó
ü
ó
èð
ä
ð
ëÿ
èë
çóí
Èêè þëêÿ àðàñûíäà ó ÿê èíêèøàô ìÿðùÿëÿñèíÿ ÷àòûá
êñ
ìöíàñèáÿòëÿð ÿí éö
ÄÑÌÔ ñÿäðè Åëìàí Ìåùäèéåâèí
Àçÿðáàéúàíäà Àìåðèêà Òèúàðÿò
Ïàëàòàñû èëÿ èøýöçàð ýþðöøö êå÷èðèëèá
Äöíÿí Àçÿðáàéúàíäà Àìåðèêà Òèúàðÿò Ïàëàòàñûíûí òÿøêèëàò÷ûëûüû èëÿ Äþâëÿò Ñîñèàë Ìöäàôèÿ
Ôîíäóíóí (ÄÑÌÔ) ñÿäðè Åëìàí
Ìåùäèéåâëÿ èøýöçàð ýþðöø êå÷èðèëèá. Ýþðöøäÿ þëêÿìèçäÿ ôÿàëèééÿò
ýþñòÿðÿí éåðëè âÿ õàðèúè øèðêÿòëÿðèí, áèçíåñ ãóðóìëàðûíûí íöìàéÿíäÿëÿðè èøòèðàê åäèáëÿð. Òÿäáèðèí ðÿñìè ùèññÿñèíäÿ ÷ûõûø åäÿí
ÄÑÌÔ-íèí ñÿäðè Ôîíäëà Ïàëàòà
àðàñûíäà ÷îõ ñÿìÿðÿëè ÿìÿêäàøëûã ÿíÿíÿëÿðèíèí îëäóüóíó âóðüóëàéàðàã áèëäèðèá êè, áó
ÿìÿêäàøëûã Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí ùÿéàòà êå÷èðäèéè êþêëö èñëàùàòëàð íÿòèúÿñèíäÿ
ðåàëëàøäûðûëàí à÷ûã ùþêóìÿòèí òÿøâèãè òÿäáèðëÿðè âÿ þëêÿìèçäÿ ìöàñèð ÿñàñëû êîðïîðàòèâ ñîñèàë ìÿñóëèééÿò ìåõàíèçìëÿðèíèí ôîðìàëàøìàñû íÿòèúÿñèíäÿ äàùà äà èíêèøàô åäèá.
ÄÑÌÔ ñÿäðè ãåéä åäèá êè, 2003-2013-úö èëëÿðäÿ ùÿéàòà êå÷èðèëÿí èñëàùàòëàðëà Àçÿðáàéúàíäà âàùèä ïðèíñèïëÿð ÿñàñûíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðÿí âÿ þëêÿíèí áöòöí èøëÿéÿí ÿùàëèñèíè
ÿùàòÿ åäÿí, òÿéèí îëóíàí ïåíñèéàëàðûí ìÿáëÿüèíèí ñèñòåìÿ
þäÿíèëìèø âÿ ôÿðäè ó÷îòó àïàðûëìûø ñîñèàë ñûüîðòà ùàãëàðûíà áàüëûëûüûíû òÿìèí åäÿí ìöàñèð ñûüîðòà-ïåíñèéà ñèñòåìè
ôîðìàëàøäûðûëûá.
ÄÑÌÔ ñÿäðè Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí
ðÿùáÿðëèéè èëÿ þëêÿìèçäÿ óüóðëà ùÿéàòà êå÷èðèëÿí ñîñèàë-èãòèñàäè èñëàùàòëàðûí òÿðêèá ùèññÿñè îëàí ñûüîðòà-ïåíñèéà èñëàùàòëàðû áàðÿäÿ ìÿëóìàò âåðÿðÿê, “Àçÿðáàéúàíäà ïåíñèéà
èñëàùàòëàðû: éåíè ìÿðùÿëÿíèí ÿñàñ ùÿäÿôëÿðè” ìþâçóñóíäà
òÿãäèìàòëà ÷ûõûø åäèá. Î, ùÿì÷èíèí, 2014-2020-úè èëëÿðäÿ
ïåðñïåêòèâ ãèéìÿòëÿíäèðìÿëÿð, ñûüîðòà-ïåíñèéà ñèñòåìèíèí
óçóíìöääÿòëè èíêèøàôû öçðÿ ñòðàòåæè ùÿäÿôëÿð áàðÿäÿ ÿòðàôëû
ìÿëóìàò âåðèá. Áèëäèðèëèá êè, éàõûí ïåðñïåêòèâäÿ áàøëûúà
ùÿäÿô ïåíñèéà ñèñòåìèíäÿ ñûüîðòà ïðèíñèïëÿðèíèí ýöúëÿíäèðèëìÿñè âÿ òÿéèí îëóíàí ïåíñèéà ìÿáëÿüèíèí þäÿíèëÿí
ñûüîðòà ùàããûíà ìöòÿíàñèáëèéèíèí òÿìèí åäèëìÿñè, ÿìÿê
ïåíñèéàëàðûíûí éûüûì êîìïîíåíòèíèí òÿòáèãè âÿ ãåéðè-äþâëÿò ïåíñèéà èíñòèòóòëàðûíûí ôîðìàëàøäûðûëìàñû âÿ èíêèøàô åòäèðèëìÿñè éîëó èëÿ ñûüîðòà-ïåíñèéà ñèñòåìèíèí óçóíìöääÿòëè
äþâð öçðÿ ìàëèééÿ äàéàíûãëûüûíà íàèë îëìàãäûð.
Ñîíäà Åëìàí Ìåùäèéåâ òÿäáèð èøòèðàê÷ûëàðûíûí ñóàëëàðûíû úàâàáëàíäûðûá.
âàì åäÿí ìöíàñèáÿòëÿð ÿí éöêñÿê èíêèøàô ìÿðùÿëÿñèíÿ ÷àòûá. Òÿðÿôëÿðèí ñèéàñè-èãòèñàäè ÿëàãÿëÿðÿ òÿêàí âåðÿí ìöùöì àääûìëàð àòìàñû òÿìàñëàðûí äèíàìèêëèéèíè äàùà äà àðòûðûá âÿ ìöíàñèáÿòëÿðèí ìÿíòèãè íÿòèúÿñè îëàðàã Àçÿðáàéúàí
èëÿ Ðóìûíèéà àðàñûíäà ñòðàòåæè òÿðÿôäàøëûüûí
ìþùêÿì òÿìÿëè ãîéóëóá.
Ðóìûíèéà-Àçÿðáàéúàí ÿëàãÿëÿðèíäÿí äàíûøàðêÿí áèð ìÿãàìû õöñóñè îëàðàã âóðüóëàìàã
âàúèáäèð. Áåëÿ êè, 2010-úó èëäÿ Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí ôÿàëèééÿòèíÿ íþâáÿòè éöêñÿê ãèéìÿò Ðóìûíèéà èúòèìàèééÿòè òÿðÿôèíäÿí
âåðèëèá. Äàùà äîüðóñó, äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû Úÿíóá-Øÿðãè Àâðîïàíûí, åëÿúÿ äÿ, Ðóìûíèéàíûí
íöôóçëó “Áàëúàíèè øè Åóðîïà” (“Áàëêàíëàð âÿ Àâðîïà”) æóðíàëû òÿðÿôèíäÿí “Èëèí àäàìû-2010” ìöêàôàòûíà ëàéèã ýþðöëöá. Ñèéàñè, èãòèñàäè, ñîñèàë,
ìÿäÿíè ñàùÿëÿðäÿ õöñóñè ÷ÿêèéÿ ìàëèê îëàí
øÿõñèééÿòëÿðäÿí âÿ þëêÿíèí íöôóçëó ãåéðè-ùþêóìÿò òÿøêèëàòëàðûíûí, êöòëÿâè èíôîðìàñèéà âàñèòÿëÿðèíèí íöìàéÿíäÿëÿðèíäÿí, ìöñòÿãèë åêñïåðòëÿðäÿí èáàðÿò ìöíñèôëÿð ùåéÿòè áó ñå÷èìèíè Àçÿð-
Àüäàì ðàéîíóíäà 54 ìÿíçèëëè éàøàéûø åâè ìöùàðèáÿ
ÿëèëëÿðè âÿ øÿùèä àèëÿëÿðèíèí èñòèôàäÿñèíÿ âåðèëèá
Äöíÿí ßìÿê âÿ ßùàëèíèí Ñîñèàë
Ìöäàôèÿñè Íàçèðëèéèíèí ñèôàðèøè èëÿ Àüäàì ðàéîíóíäà èíøà îëóíìóø 6 ìÿðòÿáÿëè 54 ìÿíçèëëè éàøàéûø åâè Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéö, ìöñòÿãèëëèéè
âÿ Êîíñòèòóñèéà ãóðóëóøóíóí ìöäàôèÿñè óüðóíäà äþéöøëÿðäÿ ÿëèë îëìóø
âÿòÿíäàøëàðûí èñòèôàäÿñèíÿ âåðèëèá.
Éåíè ìÿíçèëëÿ òÿìèí îëóíàí ÿëèë âÿ
øÿùèä àèëÿëÿðèíè áó ìöíàñèáÿòëÿ òÿáðèê
åäÿðÿê õîø àðçóëàðûíû èôàäÿ åäÿí
ÿìÿê âÿ ÿùàëèíèí ñîñèàë ìöäàôèÿñè íàçèðè Ñÿëèì Ìöñëöìîâ ÿëèëëèéè îëàí øÿõñëÿðèí, ìöùàðèáÿ âåòåðàíëàðû âÿ ÿëèëëÿðèíèí,
øÿùèä àèëÿëÿðèíèí ðèôàù ùàëûíûí éöêñÿëäèëìÿñèíèí Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè úÿíàá Èëùàì ßëèéåâèí äèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ îëäóüóíó âóðüóëàéûá. Ñ.Ìöñëöìîâ áèëäèðèá êè,
Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí èìçàëàäûüû Ôÿðìàí âÿ ñÿðÿíúàìëàðà ÿñàñÿí 86 452 íÿôÿð øÿõñèí ìöàâèíÿòè âÿ òÿãàöäö ÿùÿìèééÿòëè äÿðÿúÿäÿ àðòûðûëûá âÿ áó àðòûìëàðûí
ìàëèééÿëÿøäèðèëìÿñèíÿ àéëûã îëàðàã 2,1
ìëí. ìàíàò âÿñàèò ñÿðô îëóíàúàã. Èëèí ñîíóíà êèìè ãåéä îëóíàí àðòûìëàðà 19 ìëí.
ìàíàò âÿñàèò ñÿðô åäèëÿúÿê.
Íàçèð áèëäèðèá êè, áó ãàéüûíûí äàâàìû
êèìè, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ÿðàçè
áöòþâëöéöíöí, ìöñòÿãèëëèéèíèí âÿ Êîíñòèòóñèéà ãóðóëóøóíóí ìöäàôèÿñè çàìàíû
ÿëèë îëàíëàðûí âÿ øÿùèä àèëÿëÿðèíèí ñîñèàë
ìöäàôèÿñèíè éàõøûëàøäûðìàã ìÿãñÿäèëÿ
ãàíóíâåðèúèëèéÿ åäèëÿí äÿéèøèêëèêëÿðëÿ
áåëÿ øÿõñëÿðèí þäÿíèøëè òÿùñèë àëàí óøàãëàðû 2014/2015-úè òÿäðèñ èëèíäÿí åòèáàðÿí
òÿùñèë ùàããûíäàí àçàä åäèëèáëÿð. Áó êàòåãîðèéàäàí îëàí øÿõñëÿðèí þâëàäëàðûíûí
òÿùñèë ùàãëàðû äþâëÿò áöäúÿñè ùåñàáûíà
þäÿíèëÿúÿê.
Ñ.Ìöñëöìîâ âóðüóëàéûá êè, èíäèéÿäÿê
àðòûã 5 ìèíÿ éàõûí ÿëèë âÿ øÿùèä àèëÿñè
äþâëÿò ùåñàáûíà ìÿíçèëëÿ òÿìèí îëóíóá.
Ýþéýþë ðàéîíóíäà ÿùàëèíèí òèááè
ìöàéèíÿñè óüóðëà äàâàì åäèð
Òÿñèñ÷è
Éåíè Àçÿðáàéúàí Ïàðòèéàñû
Áàø ðåäàêòîð:
Ùèêìÿò ÁÀÁÀÎÜËÓ
Öíâàí: Áàêû - AZ-1000, Öçåéèð Ùàúûáÿéîâ - 66
Òåëåôîíëàð:
498-78-03, 498-82-21
498-81-24, 498-19-84
“Êàïèòàë Áàíê”ûí Íÿðèìàíîâ ðàéîí ôèëèàëû
ù/ù - 33080019443900419109
êîä - 200093
ÂÞÅÍ - 1500486601
Àüñòàôà ðàéîíóíäà ÿùàëèíèí ïóëñóç
òèááè ìöàéèíÿñè éåêóíëàøìàã öçðÿäèð
Àçÿðáàéúàí Ïðåçèäåíòè Èëùàì ßëèéåâèí ÿùàëèíèí òèááè
“Áàêû Ñÿðíèøèí Íÿãëèééàòû” ÌÌ
Ú-íèí
õèäìÿòè ñÿëàùèééÿòëÿðèíè àøàí ùÿ
ðÿêÿòëÿð åòìèø
ÿìÿêäàøëàðû áàðÿäÿ úèíàéÿò èøè
áàøëàíûá
Íàôòàëàíäà ÿùàëèíèí òèááè
ìöàéèíÿñè áàøà ÷àòûá
Èndeks: 67100
Lisenziya: N-B-317
Òèðàæ:
6074
Ïÿðâèç ÑÀÄÀÉÎÜËÓ
Àüäàì ðàéîíó èëÿ éàíàøû, úàðè èëäÿ
ìöàéèíÿäÿí êå÷èðèëìÿñè èëÿ áàüëû âåðäèéè òàïøûðûã öçðÿ
Áÿðäÿ, Ýîðàíáîé, Òÿðòÿð, Áåéëÿãàí,
ùÿéàòà êå÷èðèëÿí èøëÿð Àüñòàôà ðàéîíóíäà éåêóíëàøìàã
Èìèøëè, Øàìàõû ðàéîíëàðûíäà äà éåíè
öçðÿäèð.
÷îõìÿíçèëëè éàøàéûø åâëÿðè íàçèðëèéèí
Áó ìÿãñÿäëÿ ðàéîíäà éàðàäûëìûø êîìèññèéàíûí ñÿäðè,
ñàéòûíäà èúòèìàèééÿòÿ à÷ûãëàíàí íþâÀüñòàôà ðàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòè áàø÷ûñûíûí ìöàâèíè Ëàëÿ
áÿëèëèê ÿñàñûíäà ÿëèë âÿ øÿùèä àèëÿëÿðèÅééóáîâà ÀçÿðÒÀú-à áèëäèðèá êè, òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷íèí èñòèôàäÿñèíÿ âåðèëÿúÿê. “Ðåñïóáìÿëè îëàí 83 ìèí 690 íÿôÿð ðàéîí ñàêèíèíäÿí àðòûã 74 ìèí
ëèêà ùþêóìÿòèíèí 2014-úö èëèí áèðèí975 íÿôÿðè ìöàéèíÿ îëóíóá.
úè ðöáöíöí ñîñèàë-èãòèñàäè èíêèøàôûÌöàéèíÿëÿð çàìàíû õÿñòÿëèê àøêàðëàíìûø 17 ìèí 76
íûí éåêóíëàðûíà âÿ ãàðøûäà äóðàí
íÿôÿð
àìáóëàòîð, 236 íÿôÿð èñÿ ñòàíñèîíàð ìöàëèúÿéÿ úÿëá
âÿçèôÿëÿðÿ ùÿñð îëóíìóø èúëàñûíäà
åäèëèá.
Ñàêèíëÿðäÿí 104 íÿôÿðè ìöàëèúÿñèíè äàâàì åòäèðìþùòÿðÿì Ïðåçèäåíòèìèç áÿéàí åòìÿê ö÷öí Áàêû øÿùÿðèíÿ ýþíäÿðèëèá. Ðàéîí öçðÿ òèááè
ìèøäèð êè, ìöùàðèáÿ âåòåðàíëàðû, ìöìöàéèíÿ êå÷èðèëÿí 39 éàøàéûø ìÿíòÿãÿñèíäÿí 38-äÿ áó èø
ùàðèáÿ ÿëèëëÿðè, øÿùèä àèëÿëÿðè ö÷öí äàìöòÿøÿêêèë ñóðÿòäÿ áàøà ÷àòûá.
ùà äà éàõøû øÿðàèò éàðàäûëàúàãäûð” Ñàêèíëÿð äÿ þç íþâáÿñèíäÿ áó àêñèéàäàí îëäóãúà
äåéÿ, áèëäèðÿí Ñ.Ìöñëöìîâ áó ñàùÿäÿ
ìÿìíóíäóðëàð âÿ ýþñòÿðèëÿí ãàéüûéà ýþðÿ äþâëÿòèìèçèí
þëêÿ ðÿùáÿðè òÿðÿôèíäÿí ìöÿééÿí åäèëÿí
âÿçèôÿëÿðèí éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ éåðèíÿ éåáàø÷ûñûíà ìèííÿòäàðëûã åäèðëÿð.
òèðèëÿúÿéèíè âóðüóëàéûá.
ßëèë âÿ øÿùèä àèëÿëÿðè äþâëÿò ùåñàáûíà
ìÿíçèëëÿ òÿìèí îëóíìàëàðûíû ùÿéàòëàðûíûí ÿí ñåâèíúëè ùàäèñÿëÿðèíäÿí áèðè êèìè
äÿéÿðëÿíäèðÿðÿê, îíëàðà áåëÿ áþéöê ñåâèíú áÿõø åòäèéèíÿ âÿ äàèì ùÿðòÿðÿôëè
ãàéüû ýþñòÿðäèéèíÿ ýþðÿ Ïðåçèäåíò ÈëÀïðåëèí 23-äÿ ñààò 13
ùàì ßëèéåâÿ ìèííÿòäàðëûãëàðûíû èôàäÿ
ðàäÿëÿðèíäÿ Áàêû Áåéí
ÿëõàëã
Àâ
òîâ
àüçàë Êîìïëåêñèíèí éà
åäèáëÿð.
õûíëûüûíä
Ýþéýþë ðàéîíóíäà ÿùàëèíèí êöòëÿâè äèñïàíñåðëÿøäèðèëÏðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí òàïøûðûüû èëÿ þëêÿäÿ ùÿìÿñè àêñèéàñû áàøëàéàíäàí èíäèéÿäÿê 30 ìèí 215 íÿôÿð òèáéàòà êå÷èðèëÿí ÿùàëèíèí òèááè ìöàéèíÿñè êàìïàíèéàáè ìöàéèíÿäÿí êå÷èá. Áó, ðàéîí ÿùàëèñèíèí 85 ôàèçèíè òÿøêèë ñû Íàôòàëàí øÿùÿðèíäÿ óüóðëà áàøà ÷àòûá.
åäèð.
ÀçÿðÒÀú õÿáÿð âåðèð êè, ôåâðàëûí 17-äÿí áàøëàÐàéîí Èúðà Ùàêèìèééÿòè áàø÷ûñûíûí ìöàâèíè Êÿìàëÿ Èáðàùèìî- íàí àêñèéàäà ôÿàë èøòèðàê åäÿí øÿùÿð ñàêèíëÿðè
âà ÀçÿðÒÀú-à äåéèá êè, àðòûã 34 éàøàéûø ìÿíòÿãÿñèíäÿ ìöàéèíÿ- ìöòÿøÿêêèëëèêëÿ ñÿùèééÿ îúàãëàðûíà ýÿëèá, þç ñÿùëÿð óüóðëà éåêóíëàøûá. Ìöàéèíÿëÿð çàìàíû ùå÷ áèð úèääè éîëóõó- ùÿòëÿðè áàðÿäÿ ÿòðàôëû ìÿëóìàò ÿëäÿ åäÿ áèëèáëÿð.
úó õÿñòÿëèê àøêàð åäèëìÿéèá. Ìöàéèíÿäÿí êå÷ÿí âÿòÿíäàøßââÿëúÿäÿí ýþðöëÿí ùàçûðëûã èøëÿðèíèí íÿòèúÿñèëàðäàí 6507 íÿôÿðè àìáóëàòîð, 134 íÿôÿðè ñòàñèîíàð ìöàäèð êè, àðòûã Ãàøàëòû, Ãàðàãîéóíëó âÿ Ãàñûìáÿéëè
ëèúÿéÿ úÿëá åäèëèá. Úèääè õÿñòÿëèê àøêàð åäèëìèø 25
êÿíäëÿðè äÿ äàõèë îëìàãëà Íàôòàëàí øÿùÿðèíäÿ 5063
íÿôÿð èñÿ ìöàëèúÿñèíè äàâàì åòäèðìÿê ö÷öí
íÿôÿð òèááè ìöàéèíÿäÿí êå÷èðèëèá. Áó, íÿçÿðäÿ òóòóÁàêû âÿ Ýÿíúÿ øÿùÿðëÿðèíÿ ýþíëàí ÿùàëèíèí ùàìûëûãëà àêñèéàäà èøòèðàê åòìÿñè äåìÿêäèð.
äÿðèëèá.
Í.ÁÀÉÐÀÌËÛ
www.yeniazerbaycan.com
ìàèë@yeniazerbaycan.úîì
âóðüóëàéàí äþâëÿòèìèçèí áàø÷ûñû Àçÿðáàéúàí èëÿ
Ðóìûíèéà àðàñûíäà èêèòÿðÿôëè äîñòëóã âÿ ñòðàòåæè
òÿðÿôäàøëûã ÿëàãÿëÿðèíèí áöòöí ñàùÿëÿðäÿ áóíäàí
ñîíðà äà ýåíèøëÿíÿúÿéèíÿ ÿìèíëèéèíè èôàäÿ åäèá.
Þòÿí èëèí àïðåëèíäÿ èñÿ Ðóìûíèéàíûí Êîíñòàíñà øÿùÿðèíäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí
ôÿõðè êîíñóëëóüó ôÿàëèééÿòÿ áàøëàéûá. Ôÿõðè êîíñóëëóüóí èíçèáàòè îôèñèíèí ðÿñìè à÷ûëûø ìÿðàñèìèíäÿ áó þëêÿ ïàðëàìåíòèíèí äåïóòàòëàðû, ñåíàòîðëàðû, äþâëÿò âÿ ùþêóìÿò íöìàéÿíäÿëÿðè,
Êîíñòàíñàäàêû óíèâåðñèòåòëÿðèí ðåêòîðëàðû, èúòèìàè òÿøêèëàòëàðûí âÿ ôîíäëàðûí öçâëÿðè, òàíûíìûø
òàðèõ÷èëÿð, ÿäÿáèééàò, ìÿäÿíèééÿò âÿ èíúÿñÿíÿò
õàäèìëÿðè, ÊÈÂ-ëÿðèí íöìàéÿíäÿëÿðè, áó øÿùÿðäÿêè äèïëîìàòèê êîðïóñóí òÿìñèë÷èëÿðè, Ùåéäÿð
ßëèéåâ Ôîíäóíóí Ðóìûíèéàäàêû íöìàéÿíäÿëèéèíèí, Ðóìûíèéà-Àçÿðáàéúàí Äîñòëóã Úÿìèééÿòèíèí ñÿäðè âÿ èäàðÿ ùåéÿòèíèí öçâëÿðè, Àçÿðáàéúàí-Ðóìûíèéà Ìÿäÿíèééÿò âÿ Ýÿíúëÿð Àññîñèàñèéàñûíûí âÿ Ðóìûíèéà-Àçÿðáàéúàí Èêèòÿðÿôëè
Ñÿíàéå âÿ Òèúàðÿò Ïàëàòàñûíûí öçâëÿðè, áóðàäà
éàøàéàí âÿ òÿùñèë àëàí àçÿðáàéúàíëûëàð, äèàñïîðóìóçóí, òöðê-òàòàð èúìàëàðûíûí íöìàéÿíäÿëÿðè
èøòèðàê åäèáëÿð.
Áó èë ìàðòûí 14-äÿ èñÿ Áàêûäà Àçÿðáàéúàíûí
õàðèúè èøëÿð íàçèðèíèí ìöàâèíè Õÿëÿô Õÿëÿôîâ âÿ
Ðóìûíèéà õàðèúè èøëÿð íàçèðèíèí ìöàâèíè Áîãäàí
Àóðåñêóíóí èøòèðàêû èëÿ ñèéàñè ìÿñëÿùÿòëÿøìÿëÿð
êå÷èðèëèá. Ýþðöøäÿ Àçÿðáàéúàí èëÿ Ðóìûíèéà
àðàñûíäà èêèòÿðÿôëè ìöíàñèáÿòëÿðèí ùàçûðêû ñÿâèééÿñèíäÿí ìÿìíóíëóã èôàäÿ îëóíóá âÿ ÿëàãÿëÿðèí ñòðàòåæè õàðàêòåð äàøûäûüû âóðüóëàíûá.
Õÿëÿô Õÿëÿôîâ Àçÿðáàéúàí èëÿ Ðóìûíèéà àðàñûíäà ñèéàñè äèàëîãóí éöêñÿê ñÿâèééÿñèíèí áöòöí èñòèãàìÿòëÿðäÿ, î úöìëÿäÿí, èãòèñàäè, êÿíä
òÿñÿððöôàòû, ñÿíàéå, ìöäàôèÿ ñÿíàéåñè, òóðèçì,
ìÿäÿíèééÿò âÿ òÿùñèë ñàùÿëÿðèíäÿ ÿìÿêäàøëûã
ö÷öí ýåíèø èìêàíëàð éàðàòäûüûíû áèëäèðèá. Àçÿðáàéúàí èëÿ Ðóìûíèéà àðàñûíäà ìöíàñèáÿòëÿðèí
äàùà äà èíêèøàôû ö÷öí ùå÷ áèð ìÿùäóäèééÿòèí
îëìàäûüû ãåéä åäèëèá. Íàçèð ìöàâèíè þëêÿëÿðèìèç
àðàñûíäà ìöíàñèáÿòëÿðèí èíêèøàôûíäà ïàðëàìåíòëÿðàðàñû ÿëàãÿëÿðèí ÿùÿìèééÿòèíè äÿ âóðüóëàéûá. Î, ùÿì÷èíèí, Àçÿðáàéúàíûí Àâðîïàíûí
åíåðæè òÿùëöêÿñèçëèéèíèí òÿìèí îëóíìàñûíäà îéíàäûüû âàúèá ðîëó ãåéä åäèá. Ýþðöøäÿ ãàðøûëûãëû
ìàðàã êÿñá åäÿí äèýÿð áåéíÿëõàëã âÿ ðåýèîíàë
ìÿñÿëÿëÿð ÿòðàôûíäà ôèêèð ìöáàäèëÿñè àïàðûëûá.
Ýþðöøöí ñîíóíäà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû âÿ
Ðóìûíèéà Ðåñïóáëèêàñû Õàðèúè Èøëÿð íàçèðëèêëÿðè
àðàñûíäà 2014-2015-úè èëëÿð ö÷öí èêèòÿðÿôëè âÿ
áåéíÿëõàëã ìÿñÿëÿëÿð öçðÿ ìÿñëÿùÿòëÿøìÿëÿð
ïëàíû èìçàëàíûá.
à Íÿãëèééàò Íàçèðëèéèíèí “Áàêû Ñÿðíèøèí
Íÿãëèééàòû” ÌÌÚ-íèí
ÿìÿêäàøëàðû
ßùìÿäîâ Ðÿøàä Éàùó
çÿð îüëó, Ùÿñÿíîâ Ôÿ
ðèä Êàìèë
îüëó âÿ äèýÿðëÿðèíèí Ùÿ
ñÿíîâ Âöñàë Èëãàð îüëóí
óí èäàðÿ
åòäèéè “Ìåðúåäåñ Áåíç
Å220” ìàðêàëû 10-ÍÍ595 äþâëÿò
ãåéäèééàò íèøàíëû àâòîì
îáèëè ñàõëàéàðàã õèäìÿ
òè ñÿëàùèééÿòëÿðèíèí ùöäóäëàðûíäà
í à÷ûã-àøêàð ñóðÿòäÿ
êÿíàðà ÷ûõàí ùÿðÿêÿòëÿð åòìÿê
ëÿ àâòîìîáèëÿ ìèíèá
ñîíóíúóíóí
ñÿíÿäëÿðèíè òÿëÿá åòìÿëÿ
ðè, äàùà ñîíðà Â.Ùÿñÿí
îâà ãàðøû çîð òÿòáèã åòìÿêëÿ îí
à áÿäÿí õÿñàðÿòëÿðè éå
òèðìÿëÿðèíäÿ ÿñàñëû øöáùÿëÿð îëä
óüóíäàí ùÿìèí ôàêòà
ýþðÿ Áàêû
Øÿùÿð Ïðîêóðîðëóüóíó
í Èñòèíòàã Èäàðÿñèíäÿ Úè
íàéÿò Ìÿúÿëëÿñèíèí 309.2-úè (âÿ
çèôÿ ñÿëàùèééÿòëÿðèíè àø
ìà) ìàääÿñè èëÿ úèíàéÿò èøè áà
øëàíûá.
Áàø Ïðîêóðîðëóüóí ìÿ
òáóàò õèäìÿòèíäÿí Àç
ÿðÒÀú-à
áèëäèðèáëÿð êè, èø öçðÿ
ìÿùêÿìÿ-òèáá åêñïåðò
èçàñû òÿéèí
åäèëèá âÿ äèýÿð çÿðóðè
èñòèíòàã ùÿðÿêÿòëÿðè éå
ðèíÿ éåòèðèëèá.
Ùàçûðäà èø öçðÿ èñòèíòàã
òÿäáèðëÿðè äàâàì åòäèðèë
èð.
Èíôîðìàñèéà ìÿíáÿëÿðèìèç:
“ÀçÿðÒÀú”, “ÀÏÀ”,
“Àçàäèíôîðì”, “ÀññÀ-Èðàäÿ”, “ÑÈÀ”
Ãÿçåò “Éåíè Àçÿðáàécàí”ûí áèëýèñàéàð ìÿðêÿçèíäÿ éûüûëûá,
ñÿùèôÿëÿíèá âÿ “Àçÿðáàéúàí” íÿøðèééàòûíäà îôñåò öñóëó èëÿ ÷àï åäèëèá.
Ãÿçåò 1993-úö èëèí àïðåë àéûíäàí
íÿøð îëóíóð
Áóðàõûëûøà ìÿñóë:
Çàùèä ÈËÙÀÌÎÜËÓ

Азярбайъан Милли Елмляр Академийасы Мяркязи

25-01-2014

08-11-2014

Азярбайъан Президенти Илщам Ялийев Минскдя МДБ Дювлят

Азярбайъан Президенти Илщам Ялийев Чехийайа ишэцзар

Щаагада ЫЫЫ Нцвя Тящлцкясизлийи Саммити кечирилиб

04-12-2014

Бакыда Новруз байрамы мцнасибятиля цмумхалг шянлийи

Азярбайъан газы Авропа истещлакчылары цчцн йеэаня йени газ

14-02-2014

Азярбайъан Президенти Илщам Ялийев Авропа Иттифагы

Азярбайъан Президенти Илщам Ялийев Исмайыллы вя Гябяля

08-02-2014

Президент Илщам Ялийев Аьдаш районунун сосиал

Бакыда мяшщур франсыз ряссамы Бернар Буффенин фярди

Щейдяр Ялийев Мяркязиндя мяшщур британийалы