TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU
ADANA HALK SAĞLIĞI LABORATUVARI
PERİHAN GİZER EK HİZMET BİNASI
LABORATUVAR TEST REHBERİ
2014
Hazırlayanlar:
Uzm. Dr. Gülhan ŞAHİN
Uzm. Mustafa DURMUŞCAN
Uzm. Dr. Özlem BAYRAMOĞLU
Uzm. Saadet SARICAN
Uzm. Dr. Deniz PEKMEZCİ
ÖNSÖZ
Klinik laboratuvarların temel iş alanı analiz yapmak gibi görünse de, asıl hizmeti
analiz sonuçlarını, doğru, güvenilir ve zamanında elde ederek, klinisyen veya hastaya
ulaştırmaktır. Günden güne gelişen teknolojinin medikal tanı ve tarama alanlarına etkisi ile
birlikte daha güvenilir ve hızlı sonuçlar elde edilebilmektedir. Elde edilen test sonuçlarının
hızlı ve doğru bir şekilde hastaya ve klinisyene ulaştırılmasının yanısıra, bilgisayarlarda
hafızalanan bilgiler kullanılarak, veri-yönetimi ile hastalıklar ve toplum sağlığı açısından
yararlı bilgiler elde edilebilmektedir. Adana Halk Sağlığı Laboratuvarı (AHSL) Perihan Gizer
Ek Hizmet binası, günlük ortalama 2500 hastanın numunesinin çalışıldığı bir laboratuvardır.
Bizler AHSL Perihan Gizer Ek Hizmet binası çalışanları olarak, hizmet verdiğimiz
hekimlerimize ve hastalarımıza güncel gelişmeler doğrultusunda en iyi hizmeti verme gayreti
içerisindeyiz. Elinizdeki bu rehberin siz hekimlerimize ve yardımcı sağlık personelimize
yardımcı olmasını dileriz.
Uzm. Dr. Siraç ÜRE
Adana Halk Sağlığı Laboratuvarı Sorumlusu
İÇİNDEKİLER
AHSL Perihan Gizer Ek Hizmet Binası İşleyiş Şeması ....................................................2
1. PREANALİTİK EVRE (Analiz Öncesi) ...................................................................2
1.1. Hekim Tarafından Test Girişleri ...........................................................................2
1.2. Numune Alımı .....................................................................................................3
1.2.1. Numune Alımında Kullanılan Tüpler ve Özellikleri ......................................3
1.2.2. Numune Alımı Öncesi Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar ve Test
Sonuçlarını Etkileyen Analiz Öncesi Değişkenler........................................4
1.2.2.1. Kontrol Edilebilen Değişkenler .............................................................5
1.2.2.2. Kontrol Edilemeyen Değişkenler ...........................................................7
1.2.3. Numune Alımında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar ..................................7
1.2.4. Numunelerin Santrifüj Edilmesi ve Saklanması ............................................8
1.2.5. Numunelerin Ring Görevlilerine Teslimi ve Laboratuvara Taşınması ...........9
1.2.6. Numunelerin Laboratuvara Kabulü veya Reddi .............................................10
1.2.7. Numunelerin Barkodlanıp İlgili Birimlere Dağıtılması ..................................11
2. ANALİTİK EVRE .....................................................................................................11
2.1. Laboratuvar Güvenliği .........................................................................................11
2.2. Personel Eğitimi ...................................................................................................12
2.3. Cihazların Bakım ve Onarımı ...............................................................................12
2.4. Kalite Kontrol ......................................................................................................12
2.5. Sonuç Onaylama ..................................................................................................12
3. POSTANALİTİK EVRE ...........................................................................................13
4. LABORATUVARIMIZDA ÇALIŞILAN TESTLER ..............................................14
5. TEST REHBERİ .......................................................................................................18
5.1. Biyokimya Testleri ...............................................................................................18
5.2. Hematoloji Testleri...............................................................................................32
5.3. İdrar Testleri ........................................................................................................34
5.4. Seroloji-İmmünoloji Testleri ................................................................................35
5.5. Hormon Testleri ...................................................................................................44
5.6. Anlaşmalı Dış Laboratuvarda Çalışılan Testler .....................................................51
6. TABLOLAR ..............................................................................................................63
6.1. Panik Değerler ....................................................................................................63
6.2. Testlerin Minimum Tekrarlanma Süreleri .............................................................64
7. KAYNAKLAR ...........................................................................................................65
1
AHSL Perihan Gizer Ek Hizmet Binası İşleyiş Şeması
Şekil 1: AHSL Perihan Gizer Ek Hizmet Binası İşleyiş Şeması
1. PREANALİTİK EVRE (Analiz Öncesi)
Bu evre hekimin testi istemeyi planlaması ile başlamakta, numunenin cihaza
yüklenmesi ile sona ermektedir. Yapılan araştırmalara göre laboratuvar hatalarının % 68’inin
analiz öncesi aşamalardan kaynaklandığı gösterilmiştir. Çoğunlukla hastaya bir etkisi
olmayan bu hataların %19’u gereksiz ek teşhis çalışmalarına neden olurken, % 6’sı da
hastanın tedavisinin yanlış bir şekilde değiştirilmesiyle sonuçlanmıştır.
1.1. Hekim Tarafından Test Girişleri
Aile hekimleri kullandıkları yazılım programından testleri “online” olarak
istemektedir. Hasta bilgilerinin bu aşamada kullanılan programa doğru ve eksiksiz bir şekilde
girilmiş olması, hekimin ve hastanın hem yeni hem de eski sonuçlarına kolaylıkla ulaşmasını
sağlayacaktır. Online yapılmayan test istemlerinin girişleri laboratuvarımızın veri giriş
personelleri tarafından manuel olarak yapılmakta olup, bu durum test veya hasta bilgilerinin
2
eksik ve/veya yanlış girilmesine neden olabilmektedir. Bu nedenle hekimlerimizin “online”
istem yapması önem arz etmektedir.
Hekimlerimiz test seçimini tamamlandıktan sonra onay yapılır ve hastalar ASM’lerin
varsa kan alma birimlerine yönlendirilir. Tetkik girişleri onaylandıktan sonra test eklenecekse
tetkik istem kağıdının üzerine okunaklı bir şekilde istenilen testler yazılarak laboratuvarımız
ile iletişime geçilmelidir.
Yabancı uyruklu hastalardan yapılan istemler Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlık
numaraları olmadığından online olarak yapılamamaktadır. Hekimlerimiz kullandıkları yazılım
programlarından bu hastalara misafir girişi yaptırarak test istemini yapabilemekte ve bu
hastaların sonuçlarını Adana İl Sağlık Müdürlüğü ve Adana Halk Sağlığı Müdürlüğü’nün web
sayfasının “laboratuvar sonuç” linkinden görüntüleyebilmektedirler.
1.2.NUMUNE ALIMI
1.2.1. Numune Alımında Kullanılan Tüpler ve Özellikleri
a) Mor Kapaklı Tüp: Hemogram tüpü, K2 EDTA’lı tüp
veya kan sayım tüpü olarak adlandırılabilir.
Laboratuvarımızda bu tüpler Kan Sayımında,
Sedimantasyon ve HbA1C düzeyinin belirlenmesinde
kullanılmaktadır. Tüpte pıhtı oluşumunu engellemek için
kan tüpe alınır alınmaz tüp yavaşça 8-10 kez alt üst
edilerek karıştırılmalıdır. Çalkalama işleminden
kesinlikle kaçınılmalıdır. Tüpün üzerinde işaretli yere
kadar kan alınmalıdır. Eğer alımda pıhtı gelişmiş ise
başka bir tüpe yeniden kan alınmalıdır.
b. Sarı Kapaklı Tüp: Laboratuvarımızda santrifüj
işleminden sonra kanın şekilli elemanları ile serum
arasında fiziksel bir engel oluşturma özelliğinden ötürü
jelli tüpler kullanılmaktadır .Bu tüplerin çeperinde
bulunan pıhtı aktivatörleri kanın pıhtılaşmasını
hızlandırmaktadır. Kanın bu aktivatörlerle iyice temas
etmesi için kan alımından sonra tüp yavaşça 5-6 kez
altüst edilmelidir. Bu tüplerde biyokimyasal, serolojik,
hormon, vb. testlerin analizi yapılmaktadır.
c. İdrar Tüpleri: Laboratuvarımızda idrar
cihazlarımızın marka-modeline göre kullanılan tüpler
değişmektedir. Genellikle kullanılan tüpler idrar
analizine uygun temiz, kapaklı, saydam plastik tüplerdir.
3
Şekil 2. Hemogram Tüpü
Şekil 3. Biyokimya Tüpü
Şekil 4. İdrar Tüpü
d. NAF’li Tüpler: Antikoagülan olarak EDTA/Sodyum
Florid içermektedir. Tüp laktat, kan şekeri, şekerli su,
şeker toleransı ve alkali önleyici hemoglobin gibi
analizler için kan örneği toplama ve pıhtılaşma önleyici
olarak kullanılır. Bu tüpler normalde cam veya plastikten
yapılmışlardır.
Şekil 5. NaF’li Tüp
e) Gaita Kabı: İçi boş kapaklı plastik kap yapısındadır.
Kapak renkleri değişmekle birlikte kaşıklı veya kaşıksız
olabilmektedir.
Şekil 6. Gaita Kabı
1.2.2. Numune Alımı Öncesi Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar ve
Test Sonuçlarını Etkileyen Analiz Öncesi Değişkenler
Günlük biyolojik ritim, egzersiz, açlık, diyet, ilaç alınması, alkol veya sigara
kullanılması gibi durumlar birçok laboratuvar tetkikini etkileyebilmektedir. Lipemik
numuneler hem analiz cihazlarının proplarında tıkanmaya neden olur hem de bazı test
parametrelerini etkileyebilmektedir. Bu nedenle genel olarak tüm testler için 10-12 saatlik
açlık sonrası sabah kanının alınması önerilmektedir. Özellikle kanda glukoz, kan lipid paneli,
elektrolitler (sodyum, potasyum, klorür gibi), magnezyum, demir, ferritin, ALP, folat, vitamin
B12, büyüme hormonu ve parathormon gibi testler için 10-12 saatlik açlık önerilir iken, açlık
süresinin 16 saati geçmemesi gerekmektedir. Açlık döneminde sadece ihtiyaç duyulursa su
içilebilir.
Tetkiklerden önceki 24 saat süresince ağır ve zorlayıcı egzersizlerden kaçınılması ve
kan alımından önce hastanın yarım saat kadar dinlenmiş olması önerilmektedir. Sigara
kullananlarda karboksi hemoglobin, plazma katekolaminleri ve serum kortizolü
yükselmektedir. Bu hormonlardaki değişiklikler nötrofil, monosit gibi beyaz kan hücrelerinin
sayısını arttırırken, eozinofil hücre sayısını düşürmektedirler. Kronik sigara kullanımı
sonucunda, hemoglobin konsantrasyonu, eritrosit, lökosit sayıları, CEA (Karsinoembriyojenik
Antijen) düzeyleri artış gösterebilmektedir. Mevcut hastalıktan ötürü düzenli ilaç kullanımı
söz konusu ise hekimin kontrolü ve önerisi dışında kesinlikle ilaç kullanımı bırakılmamalıdır.
Test sonuçlarını etkileyen analiz öncesi değişkenler kontrol edilebilen ve kontrol
edilemeyen olmak üzere 2 alt başlık altında toplanmaktadır.
4
1.2.2.1. Kontrol Edilebilen Değişkenler
Duruş
Yetişkin bir bireyde yatar pozisyondan dik pozisyona geçmede kan hacmi yaklaşık
%10 (600-700 mL) azalır. Bu durum plazma protein konsantrasyonunda yaklaşık % 8-10’luk
bir artışa neden olabilmektedir. Plazma hacmindeki bu azalma enzimler, protein yapıdaki
hormonlar ve proteinlere bağlı yapıdaki ilaçların düzeylerinde de artışa neden olabilmektedir.
Duruş değişiklikleri aldosteron, katekolamin, antidiüretik hormon düzeylerinde de değişikliğe
neden olabilmektedir.
Uzun süreli yatak istirahatı
Uzun süreli yatak istirahatlerinde serum protein ve albümin düzeyleri düşer, serum
kalsiyumu dışında proteine bağlı maddelerin düzeyleri düşer, kemik kalsiyum mobilizasyonu
sonucu kan ve idrar kalsiyum düzeyi artar.
Egzersiz
Orta yoğunlukta yapılmış bir egzersiz kan glukoz düzeylerini yükseltir iken, insülin
salınımını da uyarmaktadır. Düşük yoğunlukta yapılmış egzersizden sonra kan laktat
düzeyleri artar. Bu durum ortamın pH değişimlerine neden olarak test sonuçlarını
etkileyebilmektedir. Çok kısa süreli yürüyüşlerde bile CK, AST, LDH gibi enzimlerin
düzeylerinde artış gözlenebilmektedir. Aynı zamanda bazı hormonların (T4, testosteron, LH,
vb.) düzeyleri egzersiz sonrası yükselebilmektedir.
Sporcuların dinlenme anındaki serum iskelet kası enzimleri aktivitesi normal bireylere
göre daha yüksek olabilmektedir. Serum üre, ürik asit, kreatinin ve tiroksin düzeyleri
sporcularda daha yüksek olabilmektedir.
Fiziksel egzersiz serum kolesterol düzeylerinde % 25’e varan düzeylerde düşüşe neden
olur iken, HDL düzeylerinde artmaya neden olmaktadır.
Sirkadiyen Değişim
Vücut sıvılarındaki bileşenlerin çoğu gün boyunca döngüsel veya sirkadiyen
değişimler göstermektedir. Bu değişimlere katkıda bulunan etmenler duruş, aktivite,
beslenme, stres, gün ışığı/karanlık, uyku/uyanıklıktır. Bazı parametrelerde bu değişim fazla
olduğundan numunenin alım saatine dikkat edilmelidir. Örneğin serum demir düzeyleri
öğlene doğru %50 oranında düşebilmektedir. Serum kortizol sabah saatlerinde pik düzeylere
ulaşır, öğleden sonra düşüktür. Büyüme hormonunun salınımı uykuda en yüksek düzeylerde
iken, uyanıklık ile birlikte düşmektedir.
Seyahat
Birkaç saatlik yolculuklar sirkadiyen ritmi değiştirebilmektedir. Uçuş sırasında, serum
glukoz ve trigliserit düzeyleri yükselir iken glukokortikoit salgısı uyarılır. Uzun süreli
uçuşlarda sıvı ve sodyum tutulur.
Beslenme
Yapılan çalışmalar protein miktarındaki günlük değişimlerin plazma bileşimine ve
protein metabolizması son ürünlerinin atılımına yansıdığı gösterilmiştir. Beslenme sonrası en
5
çok etkilenen (artış yönünde) parametreler glukoz, demir, total lipitler ve alkalen fosfatazdır.
Akşam saatlerinden yüksek protein içerikli bir beslenmeden sonra serum üre azotunda,
fosfatta ve ürik asitte beslenmeden 12 saat sonra bile yükseklikler gözlenebilmektedir.
Sadece beslenme değil, besinlerin içeriğindeki maddelerde test sonuçlarını
etkileyebilmektedir. Kafein glukoz toleransını bozarak yüksek çıkmasına neden
olabilmektedir. İki fincan kahve plazmadaki serbest yağ asidi konsantrasyonunu % 30
oranında arttırabilmektedir. Kafeinin uzun süreli alımında total kolesterol düzeyleri hafif
düşüş gösterir iken trigliserit düzeyleri yükselebilmektedir. Avokado, insülin salgısını
etkileyerek glukoz toleransını bozar iken soğan hem plazma glukozunu hem de glukoza
insülinin yanıtını azaltır.
Kötü beslenme enzim düzeylerinde düşüşe neden olmanın yanısıra serum total protein
ve albümin düzeylerinde düşüşe neden olabilmektedir. Serum tiroid hormonları
düşebilmektedir.
Obezite
Serum kolesterol düzeyleri ile obezite arasında pozitif bir korelasyon vardır. Serum
ürik asit düzeyleri 80 kg’ın üzerindeki bireylerde vücut ağırlığıyla ilişkili olarak artmaktadır.
Vücut ağırlığı arttıkça her iki cinsiyette de serum LDH düzeyleri artmaktadır. Erkeklerde
serum AST, kreatinin, hemoglobin ve total protein düzeyleri vücut ağırlığı ile birlikte artar
iken, kadınlarda serum kalsiyum düzeyleri artar. Obezlerde plazma insülin düzeyleri artar
iken, glukoza yanıt azalır. Obez erkeklerde serum testosteron düzeyleri düşer.
Sigara İçimi
Sigara içiminin test sonuçları üzerindeki etkileri ne kadar ve ne süredir içildiği ile
ilişkilidir. Kandaki eritrosit sayısı sigara içenlerde fazla iken ağır içicilerde
karboksihemoglobin miktarı total hemoglobinin % 10’unu aşabilmektedir. Kan lökosit sayısı
artar.
Sigara içimi immün yanıtı etkilemektedir. İçicilerde içmeyenlere göre serum IgA, IgG
ve IgM düzeyleri daha düşük iken IgE düzeyleri daha yüksektir. Sigara içenlerde CEA
düzeylerinde hafif pozitiflikler izlenebilmektedir.
Alkol Alımı
Orta derecede tek ölçü alkol almak, laboratuvar testlerini çok az etkilemektedir. Orta
derecede hafif alkol alımı trigliserid, glukoz, laktat ve kortizol düzeylerinde artışa neden olur.
Kronik alkol alımı olan bireylerde GGT, AST ve ALT düzeyleri sağlıklı popülasyona göre
daha yüksek olabilmektedir.
İlaç Kullanımı
Birçok ilaç laboratuvar test sonuçlarını etkileyebilmektedir. Kullanılan ilaçların testler
üzerindeki etkisi laboratuvar uzmanından öğrenilebilir. Gerekirse hastanın devamlı kullandığı
ilaçlar hakkında laboratuvar bilgilendirilmelidir.
6
1.2.2.2. Kontrol Edilemeyen Değişkenler
Yaş
Birçok testin referans aralığı yaş grubuna göre değişmektedir. Örnek olarak, büyüme
gelişme çağındaki çocuklarda plazma proteinleri, kas ve kemikle ilgili enzim düzeyleri
yetişkinlere göre daha yüksektir. Erişkinlerde serum üre, ürik asit, trigliserid ve kolesterol
düzeyleri yükselir, enzim düzeyleri adolesan dönemden daha düşüktür. Yaşlılarda kreatinin
klirensi azalır, idrar proteini artar. 50 yaş üzerinde erkeklerde serum testosteron azalır,
kadınlarda FSH, LH artar, östrojen azalır.
Cinsiyet
Ergenlik öncesi dönemde cinsiyetler arasında pek fark yok iken, ergenlik sonrası erkeklerde
serum ALP, ALT, AST, CK gibi enzimler daha yüksektir. Serum albumin, kalsiyum,
magnezyum ve kolesterol erkeklerde daha yüksektir. Kadınlarda hemoglobin ve demir daha
düşüktür. Menapoz sonrası kadınlarda ALP yüksek bulunur.
Gebelik:
Ortalama kan hacmindeki artışa bağlı olarak test sonuçları değişebilir. İdrarda glukoz
düşük düzeylerde pozitif saptanabilir.
Mevsimsel değişiklikler, Çevresel Etmenler
Laboratuvar test sonuçlarının bazıları yaz ve kış mevsimleri arasında değişiklikler
gösterebilir. Örneğin, yaz aylarında D vitamini (1,25 dihidroksi kolekalsiferol) sentezi
artmaktadır. Yüksek yerlerde yaşayan bireylerde hemoglobin düzeyleri daha yüksektir.
Bireyin yaşadığı coğrafi bölgenin özellikleri vücut sıvı bileşenlerini değiştirebilmektedir.
Ateş
Pozitif ve negatif akut faz reaktanı karakterindeki proteinler başta olmak üzere,
glukoz, lipidler ve ürik asit gibi birçok parametre etkilenebilmektedir. Aynı zamanda hormon
yanıtlarını etkilemektedir.
Transfüzyon
Tam kan veya plazma verilmesi ile plazma protein derişimlerinde artış meydana
gelebilmektedir.
1.2.3. Numune Alımında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
a. Kan örnekleri: Aşağıda belirtildiği gibi yeterli miktarda örnek uygun tüpe alınmalıdır.
 Analizler için venöz kan tercih edilmektedir.
 Kan alımında alkolle temizlenen bölgenin kuruması önemlidir. Kurumayan alkol kan
alımı esnasında hemolize neden olabilmektedir.
 Kan alınacak bölgenin temizlenmesinde povidon iyodin bazı testlerle interferans
oluşturabileceğinden kullanılmamalıdır.
7
 Evde bakım hastalarından alınan numunelerde varsa İV infüzyon yapılan kolun
damarından değil başka bir venöz damardan kan alınmalıdır. İnfüzyon yapılan
damardan alınan kanlarda hem dilüsyon meydana gelmekte hem de kanın infüze
edilen sıvı içeriğinden etkilenmesine neden olabilmektedir.
 Turnike uygulaması en fazla 1 dk olmalıdır. Daha uzun süreli turnikeler hem hemolize
neden olmakta hem de bazı parametrelerin düzeylerini değiştirebilmektedir. Örneğin;
ALT, CK, LDH, albümin, bilirubin, kalsiyum % 5-10 civarında artar iken, glukoz,
inorganik fosfat düzeyleri % 2-5 civarında azalmaktadır. Damara girildikten sonra
turnikenin gevşetilerek, kanın serbestçe vakumlu tüp içine akması sağlanmalıdır.
Turnikenin gevşetilmediği durumlarda da hemoliz meydana gelmektedir.
 Kan alımı sırasında enjektör kullanılıyor ise hemolizin önlenmesi için uygun çapta
iğne kullanılmalı, piston yavaş çekilmeli ve iğne ucunun çıkarılarak kanın tüpe
yavaşça boşaltılması gerekmektedir.
 Vene girilmeden önce yumruk açılıp kapatılmamalıdır. Bu hareket serum potasyum,
fosfat ve laktat derişimlerini arttırmaktadır. Oluşan bu laktat ortamın pH’sını
değiştirerek iyonize kalsiyum düzeylerini arttırmaktadır.
 Kan alımından önce hastada yaratılan stres, plazma kortizol ve büyüme hormonu
düzeylerini yükseltmektedir.
 Zorla kan alımı yapılan çocuklarda strese bağlı olarak plazma glukoz düzeyleri ve
iskelet kası enzimleri yüksek çıkabilmektedir.
 Hemogram (mor kapaklı) tüplerine alınan kanlar pıhtı oluşumunu engellemek için 810 kez yavaş bir şekilde alt-üst edilmelidir.
 Tüplerden birbirine aktarım yapılmamalıdır.
 Numune alındıktan sonra, numune tüpü üzerine hastaya ait bilgiler (isim, soyisim,
ASM kodu, defter sıra numarası) tam ve doğru bir şekilde yazılmalıdır.
b. İdrar örnekleri(Spot idrar): Üriner bölge temizlenir, idrarın bir kısmı tuvalete yapılır,
orta akım idrarı laboratuvar tarafından verilen idrar kabına alınır. Ardından kapaklı tüpe temiz
bir şekilde belirtilen düzeye kadar doldurulup, tüpün kapağı kapatılır. Örneğin normal
koşullar altında en geç 30 dk içinde laboratuvara teslim edilip değerlendirilmesi
gerekmektedir. Sabah alınan ilk idrar mikroskobisi için daha uygundur.
0-3 yaş çocuklardan idrar alımı: Üretra etrafı önden arkaya doğru temizlenir. İdrar
toplama torbalarından(ağzı yapışkan kağıt ile kapalı, tek kullanımlık, steril plastik torbalar)
birinin yapışkan bandı açılarak üretra etrafına düzgünce yapıştırılır. Torba yerinden
oynatılmadan çocuk bezi bağlanır, giysileri giydirilip çocuğun kendini rahat hissetmesi
sağlanır. Sık sık kontrol edilerek, her seferinde dolu torbadaki idrar yukarıda bahsi geçen
kurallar çerçevesinde kapaklı idrar tüplerine aktarılır.
1.2.4. Numunelerin Santrifüj Edilmesi ve Saklanması
Santrifüj etme santrifügasyon kuvveti yardımı ile bir çözeltinin, bir karışımın veya bir
süspansiyonun bileşenlerinin ayrılma işlemidir. Bir santrifüjde iki fazı birbirinden ayırmak
için gerekli kuvvetin belirtilmesinde kullanılan terim göreceli santrifügal kuvvet (Relative
8
centrifugal force- RCF)’tir. RCF’yi, santrifüj cihazının rotor çapı ve rotorun dönme hızı
(rpm=dakikada dönme hızı) belirler. Bir santrifüjün RCF’si üretici firmadan alınabilecek
nomogramdan da hesaplanabilir.
Santrifüjde ayırma işleminin tam olması için uygulanması gereken süre rotorun hızına,
rotorun yarı çapına ve şekilli elemanların sıvı fazda aldığı etkin yol uzunluğuna (sıvı
yüzeyinden tüpün dibine olan uzaklığa) bağlıdır.
Santrifüjün sessiz ve düzgün çalışabilmesi için tüpler dengeli yerleştirilmelidir. Karşılıklı
ağırlıklar birbirleriyle ne kadar dengeliyse o kadar düzgün ve sağlıklı santrifüj edilir. Dengi
bulunamayan örnekler için su ile dolu eşit ağırlıklı tüpler oluşturulabilir.
Kan örneklerinin alındığı tüpler ağzı açılmadan santrifüj edilmelidir. Açık santrifügasyon
işlemi aerosol kontaminasyonu riskini arttırır.
Santrifüj cihazlarının temizliği uygun bir şekilde yapılmalı, tüp kırılması durumunda tüp
yuvaları da dahil olmak üzere dezenfekte edilmelidir. Santrifüjlerin hızı ve santrifüj etme
süresi en az 3 ayda bir kontrol edilmelidir.
Hastadan jelli sarı kapaklı (biyokimya tüpüne) alınan kan örneği doğrudan güneş
ışığına maruz kalmadan, oda sıcaklığında (20-24°C)fibrin oluşumu için ortalama 10-30
dakika (pıhtı oluşumu bireysel değişimler gösterebilmektedir) bekletilmeli ve sonrasında
santrifüjedilerek hücrelerinden ayrılmalıdır. Bu süre sonrası serumun santrifüj ile pıhtıdan
tamamen ayrılması gerekir. Ancak, özellikle antikoagulan veya trombolitik tedavisi gören
hastalardan alınanlar olmak üzere bazı numunelerin pıhtılaşma sürecinin tamamlanması daha
uzun sürebilmektedir. Numune pıhtılaşma tam olmadan santrifüj edilirse veya santrifüj işlemi
doğru bir şekilde ve sürede yapılmazsa hem hemolize neden olmakta hem de serumla temas
halindeki şekilli elemanlar kan parametrelerinde değişime neden olmaktadır. Fibrin
oluşmadan yapılmış santrifügasyon işlemlerinde sonradan fibrin oluşumu meydana gelmekte,
bunlar da cihaz pipetleri tarafından aspire edilerek hem yanlış sonuçlara hem de cihazda
tıkanıklıklara neden olmaktadır. Bazen cihazın pipetini fibrin tıkaması sonucunda sonraki
birkaç hasta numunesi de bu olumsuzluktan etkilenebilmektedir. Fibrin içeren numunelerle
hiçbir analiz çalışılamaz. Bu tür numunelerin başka bir tüpe aktarılarak yeniden santrifüj
edilmesi gerekmektedir. Bu durum hem zaman kaybına hem de serum kayıplarına neden
olduğu için mümkün olduğu kadar doğru bir şekilde santrifüj işleminin yapılması
gerekmektedir. Santrifüj süresi ve hızı santrifüj cihazlarının özelliklerine göre değişmekte
olup üretici firmadan bu konuda yardım alınmalıdır. Santrifüj işlemi sonrası numuneler
sporlara düzgün ve sıralı bir şekilde dizilmelidir.
1.2.5. Numunelerin Ring Görevlilerine Teslimi ve Laboratuvara Taşınması
Numuneler ve istem belgeleri sorumlu hekim veya yardımcı sağlık personeli
tarafından ring görevlilerine bekletilmeden teslim edilmelidir. Sıcaklık takibinin yapıldığı
soğutucu bölmesi olan ve GPS üzerinden lokalizasyon takibi yapabildiğimiz araçlar ile
numuneler laboratuvarımıza getirilmekte ve kayıt birimine teslim edilmektedir.
9
1.2.6. Numunelerin Laboratuvara Kabulü veya Reddi
Numuneler Laboratuvara gelince kontrol edilir. Uygunsuz olan numuneler belirlenir.
Uygunsuzluk durumları şunlardır:
 Hangi analizlerin yapılacağı net olmayan,otomasyona girişi yapılmamış numuneler
 Üzerinde hasta bilgilerinin belirgin olmadığı numuneler,
 Son kullanma tarihi geçmiş tüpe alınmış numuneler,
 Yanlış tüpe alınan numuneler,
 Kapağı açılmış, içeriği dışına sızan numuneler,
 Kırık tüpler,
 Yeterli miktarda alınmamış numuneler,
 Serum/plazmanın hemolizli, ikterik veya lipemik olması,
 Serum/plazmanın santrifüjden sonra dahi pıhtılı olması,
 Açlık, tokluk, egzersiz gibi durumlara dikkat edilmeden alınan numuneler
 Uzun süre uygunsuz koşulda beklemiş numuneler,
 Laboratuvara uygunsuz transport edilen numuneler,
 Tüp ile istem bilgilerinin uyuşmadığı numuneler,
 Santrifüj edilmeden gönderilen numuneler.
Uygunsuz durum tespit edildiğinde numune laboratuvarımız tarafından kabul
edilmeyerek hasta bilgi ekranına not düşülür. Gerektiği durumlarda ASM’ler ile iletişime
geçilir.
Hemoliz: Kandaki eritrositlerin parçalanması ile hemoglobin ve diğer içeriklerinin
kana karışmasıdır. Hemoliz bazı testlerde eritrosit içi maddelerin seruma karışması, oluşan
hemodilüsyon ve bazı testlerde de kimyasal interferans nedeniyle sonuçları etkilemekte ve
hatalı sonuçların alınmasına neden olmaktadır. Bu durumda serum olması gerektiği gibi değil,
hemolizin şiddetine göre koyulaşan kırmızı bir renkte olmaktadır.
Hemolizden en çok etkilenen testlerden bazıları:
 Demir
 Fosfor
 Demir bağlama kapasitesi
 Alanin Aminotransfeeraz
 Üre
 Aspartat aminotransferaz
 Kreatin kinaz
 Bilurubin
 Sodyum
 Kalsiyum
 Potasyum
 Laktat Dehidrogenaz
 Klorür
 Amilaz
Lipemi: Serumda veya plazmada lipidlerin normalin üstünde bulunması durumudur.
Lipemi aç karna alınmamış numunelerde veya hiperlipidemisi olan hastaların serum veya
plazmalarında gözlenebilmektedir. Lipemik serumdaki bulanıklık, yoğunluk ve renk
değişikliği hatalı test sonuçlarına neden olabilmektedir.
10
İkter: serumda veya plazmada bilirubin düzeylerinin yükselmiş olmasıdır.
İkterden en çok etkilenen testlerden bazıları:
 Total kolesterol
 Albumin
 HDL kolesterol
 Ferritin
 Ürik asit
 Tümör belirteçleri
Bu parametrelerden başka diğer testlerde de serumdaki bulanıklıktan ötürü hatalı
sonuçlar alınabilmektedir.
Laboratuvarımızda hemoliz/lipemi/ikter durumları değerlendirilmekte, eğer
etkilenmenin olacağı sınır aşılmışsa, derecesine göre sonuç hiç verilmemekte veya sonuç
raporunda uygunsuzluk belirtilip, numune tekrarı talep edilmektedir.
İdrar tetkiki: Numune miktarı en az 3 mL olmalıdır. Çalışmaya yetmeyecek
düzeylerde numune reddi yapılmaktadır.
1.2.7. Numunelerin Barkodlanıp İlgili Birimlere Dağıtılması
Uygun gönderilmiş numuneler, veri giriş elemanları tarafından kabul edilerek barkod
basılır. Hasta bilgilerinin sisteme doğru ve eksiksiz olarak girilmiş olması, online istem
yapılmış olması hem hekimlerimizin hasta sonuçlarını kendi ekranlarında görebilmelerini
sağlamakta hem de hatalı girişlerin önüne geçmektedir. Barkodlama işlemi bitmiş numuler
çalışılacak parametrelere göre Hemogram, Biyokimya, Hormon, Seroloji ve İdrar birimlerine
dağıtılmaktadır.
2. ANALİTİK EVRE
Analitik evreye gelindiğinde numuneler barkodlanmış, ilgili birimlere dağıtılmıştır.
İlgili her birimde her numune fibrin, pıhtı, numune yeterliliği yönünden tekrar
değerlendirilmekte, uygun numuneler analizörlere yüklenmektedir. Analizörlerden çıkan
sonuçlar laboratuvar teknisyenleri tarafından önce değerlendirilmekte, uygunsuz bulgu
şüphesinde numune reddi yapılarak tekrar çalışılmaktadır. Laboratuvar teknisyeninin
onayından geçmiş numuneler uzman onayına hazır hale gelir. Uzman tarafından
değerlendirilen sonuçlarda olası bir uygunsuzluk olmadığı durumlarda onayı yapılır ve
sonuçlar ASM hekimlerimizin ekranlarında görüntülenir.
Analitik evrede hizmet kalite standartları gereği yapılan bazı işlemler kısaca
anlatılacaktır.
2.1. Laboratuvar Güvenliği
Öncelikli hedeflerimizden biri laboratuvarda çalışan personellerimizin güvenliğidir.
Güvenliği sağlamak amacıyla personellerimize kişisel koruyucu ekipmanlar (laboratuvar
11
gözlüğü, eldiven, önlük, vb.) temin edilmektedir. Yılda en az 1 kez laboratuvar güvenliği ile
ilgili eğitim verilmekte ve doğru bir şekilde uygulanması için personeller teşvik edilmektedir.
2.2. Personel Eğitimi
Laboratuvarımızda her personel kullandığı cihaz ile ilgili olarak yetkili firma uzmanı
tarafından eğitim almakta ve sertifikalandırılmaktadır. Aynı zamanda hizmet kalitesini
arttırıcı yönde biyokimya ve mikrobiyoloji uzmanlarımız tarafından laboratuvar içi eğitimler
düzenlenmektedir.
2.3. Cihazların Bakım ve Onarımı
Her cihazın üretici firma tarafından belirlenen periyodik (günlük, haftalık, aylık, yıllık)
bakım talimatları vardır. Cihazlarımızın düzenli olarak bakımları yapılmakta ve bunlar kayıt
altına alınmaktadır. Olası arıza durumlarında arızalar kayıt altına alınır ve laboratuvarımızda
hali hazırda bulunan yetkili teknik servis elemanı tarafından arıza giderilmektedir. Arıza
giderilmeden arızalı cihazda numune çalışılmamaktadır.
2.4. Kalite Kontrol
Kalite kontrolü iç ve dış kalite kontrolü olarak iki şekilde yapılmaktadır. İç kalite
kontrolde üretici firma tarafından sağlanmış standardize materyaller kullanılarak cihazın
okuması günlük olarak denetlenir. Hasta numuneleri cihazlarda çalışılmadan önce muhakkak
enaz iki seviyeli kontrol serumları kullanılarak “iç kalite kontrol” çalışması yapılır. Sonuçlar
kabul edilebilir değerlerde isehasta numuneleri çalışılmaya başlanır. Sonuçlar kabul edilebilir
değerlerin dışında ise çalışma başlatılmaz ve gerekli kalibrasyonveya başka teknik girişimler
yapılarak cihazçalışmaya uygun hale getirilir.
Laboratuvarımız iç kalite kontrollerine ekolarak Dış Kalite Kontrol programlarına
(Bio-Rad, Labquality ve MLE) üyedir. Bu programlarda çalıştığımız her cihazın ve her
parametrenin dış kalite kontrol programına üyeliği vardır. Belirlenen takvim günlerindetestler
için dış kalite kontrol serumları hasta testleriylebirlikte çalışılır. Sonuçlar internet
aracılığıylailgili kuruluşa gönderilir. Dünyanın heryerinden katılan tüm laboratuvarlar içinde
aynı lot numaralı kontrol malzemesini analiz eden ve sonuçları bu kuruluşa gönderenler bir
grupoluştururlar. Hatta bu grup içinde aynı cihazıkullananlar veya aynı metodu kullananlar
altgruplar oluştururlar. Aynı gruptaki tüm laboratuvarlardan gelen sonuçların ortalaması alınır
ve laboratuvarımızınsonucunun bu gruptaki istatistiksel analizleri yapılır. Her parametre için
bir standart sapma hesaplanır. Hesaplanan standart sapmalar o test için doğruluktan ne kadar
uzak olduğumuzu gösterir. Standart sapma indeksi 2'den daha az ise, seçilentest için
laboratuvarımızın programa dâhilolan diğer laboratuvarlarla uyumlu olduğuanlaşılır.
Uygunsuz durum tespit edildiğinde düzeltici-önleyici faaliyet kapsamında gerekli
müdahaleler yapılır.
2.5. Sonuç Onaylama
Cihazlar tamamladığı analizlerin sonuçlarını otomatik olarak kullanılan laboratuvar
informasyon programına gönderir. Sisteme aktarılan bu sonuçlar teknisyenler tarafından
12
değerlendirilir ve uzman onayına sunulur. Uzman değerlendirmesi sonrası sonuçlar onaylanır.
Onaylama sonrası ASM hekimleri sonuçları kendi yazılım programlarında
görüntüleyebilmektedir. Uzmanın onay vermediği testler ise tekrarlanır ve hata kaynağı
araştırılır.
3. POSTANALİTİK EVRE
Uzman onayından sonra sonuçlar hekimlerimizin kullandığı programlarda
görüntülenebilmektedir. Aynı zamanda Adana İl Sağlık Müdürlüğünün veya Adana İl Halk
Sağlığı Müdürlüğünün Web sayfasında “Laboratuvar Sonuç” linkinden hem hekimlerimiz
hem de hastalarımız sonuçlarını görüntüleyebilmektedir. Sonuç görüntülemenin doğru bir
şekilde yapılabilmesi için “online” olarak istem yapılması ve hasta bilgilerinin eksiksiz ve
doğru bir şekilde sisteme girilmiş olması gerekmektedir. Hasta sonucunun görüntülemediği
durumlarda telefon ile hasta sonucu, kesinlikle söylenmemekte olup, mevcut sorunun
çözümüne yönelik olarak yetkili kişilerle görüşmeyi talep ediniz. Aynı zamanda klinik ile
uyumsuz laboratuvar sonuçlarında lütfen laboratuvarda yetkili kişiler ile iletişime geçiniz.
Analizler bittikten sonra çalışılmış kan numuneleri 24 saat süre ile buzdolaplarında
(2-8°C’de) saklanmakta, idrar numuneleri ise laboratuvar uzman onayından sonra imha
edilmektedir. Kan numuneleri 24 saatlik sürenin sonunda tıbbi atıkların kontrolü
yönetmeliğine uygun olarak imha edilmektedir.
13
4. LABORATUVARIMIZDA ÇALIŞILAN TESTLER
(Testler Alfabetik Sıraya Göre Sıralanmıştır)
Tablo 1. Laboratuvarımızda çalışılan Biyokimya Testleri
BİYOKİMYA TESTLERİ
TESTLER
Örnek
Tüp Kapağı
Çalışma Günü
Rapor Tarihi
Alanin Aminotransferaz (ALT)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Albumin
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Alkalen Fosfataz (ALP)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Amilaz
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Aspartat Aminotransferaz ( AST)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Bilirubin (Direkt)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Bilirubin (Total)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Demir (Fe)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Demir Bağlama Kapasitesi (UIBC)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Fosfor (P)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Gama Glutamil Transferaz (GGT)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Glukoz
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
HbA1c
Tam Kan
Mor
Her Gün
Aynı Gün
HDL Kolesterol
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Kalsiyum (Ca)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Kan Üre Azotu (BUN)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Klorür (Cl)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Kreatin Kinaz (CK)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Kreatinin
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Laktat Dehidrogenaz (LDH)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
LDL Kolesterol
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Potasyum (K)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Sodyum (Na)
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Total Protein
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Total Kolesterol
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Trigliserid
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
Ürik Asit
Serum
Sarı
Her Gün
Aynı Gün
14
Tablo 2. Laboratuvarımızda çalışılan Hematoloji testleri
HEMATOLOJİ TESTLERİ
TESTLER
Örnek
Tüp Kapağı
Çalışma Günü
Rapor Tarihi
Hemogram
Tam Kan
Mor
Her Gün
Aynı Gün
Sedimantasyon
Tam Kan
Mor
Her Gün
Aynı Gün
Tablo 3. Laboratuvarımızda çalışılan İdrar testleri
İDRAR TESTLERİ
TEST
İdrar Tetkiki
Örnek
Tüp Kapağı
Çalışma Günü
Rapor Tarihi
İdrar
Kırmızı veya Beyaz
Her Gün
Aynı gün
Tablo 4. Laboratuvarımızda çalışılan Seroloji-İmmünoloji Testleri
SEROLOJİ – İMMÜNOLOJİTESTLERİ
TESTLER
Örnek
Tüp Kapağı
Anti CMV IgG
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Anti CMV IgM
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Anti HAV IgG
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Anti HAV IgM
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Anti HBs
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Anti HCV
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Anti HIV
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Anti Rubella IgG
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Anti Rubella IgM
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Anti Streptolizin O (ASO)
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Anti Toksoplazma IgG
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Anti Toksoplazma IgM
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Brucella Aglütinasyon (Rose Bengal)
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Brucella Tüp Aglütinasyonu
Serum
Sarı
Hergün
Ertesi Gün
C reaktif Protein (CRP)
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
HBsAg
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Romatoid Faktör (RF)
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
VDRL-RPR
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
15
Çalışma Günü Rapor Tarihi
Tablo 5. Laboratuvarımızda çalışılan Hormon Testleri
HORMONTESTLERİ
TESTLER
Örnek
Tüp Kapağı
Beta hCG (Total hCG)
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Estradiol
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Ferritin
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Follikül Stimulan Hormon (FSH)
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Lüteinizan Hormon (LH)
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Progesteron
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Prolaktin
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Prostat Spesifik Antijen (PSA)
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Serbest PSA (FPSA)
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Serbest T3 (FT3)
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Serbest T4 (FT4)
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Tiroid Stimülan Hormon (TSH)
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Total Testosteron
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
Vitamin B12
Serum
Sarı
Hergün
Aynı Gün
16
Çalışma Günü Rapor Tarihi
Laboratuvarımızda çalışılan bu testlerin yanısıra, akredite olmuş dış laboratuvarda
çalışılan testler de mevcuttur. Bu testler Tablo 6’da belirtilmiştir. Dış Laboratuvarda çalışılan
testler, haftanın 2 günü (pazartesi ve perşembe) kargo ile soğuk zincir kurallarına uyarak
gönderilmektedir. Sonuçlar her gün tarafımızca kontrol edilmekte ve raporlanır raporlanmaz
sonuçlar laboratuvar bilgi ekranına uzmanlarımız tarafından işlenmektedir.
Tablo 6. Anlaşmalı Akredite Dış laboratuvarda çalışılan testler
ANLAŞMALI DIŞ LABORATUVARDA ÇALIŞILAN TESTLER
TESTLER
Örnek
Tüp Kapağı
Alfa Feto Protein (AFP)
Serum
Sarı
Büyüme Hormonu
Serum
Sarı
CA 125
Serum
Sarı
CA 15-3
Serum
Sarı
CA 19-9
Serum
Sarı
Dehidroepiandrosteron Sülfat (DHEAS)
Serum
Sarı
Folat
Serum
Sarı
Fruktozamin
Plazma
Mor
HBeAg
Serum
Sarı
Helikobacter Pylori Direk Antijen
Gaita
Gaita Kabı
Herpes Simpleks 1/2 Tip IgM
Serum
Sarı
Herpes Simpleks 1/2 Tip IgG
Serum
Sarı
IgA
Serum
Sarı
IgG
Serum
Sarı
IgM
Serum
Sarı
İnsülin
Serum
Sarı
Karsinoembriyojenik Antijen (CEA)
Serum
Sarı
Kortizol
Serum
Sarı
Laktat
Plazma
Gri
Parathormon (PTH)
Serum
Sarı
Spesifik IgE (5’li miks)
Serum
Sarı
Spesifik IgE’ler
Serum
Sarı
Total IgE
Serum
Sarı
Transferrin
Serum
Sarı
17
5. TEST REHBERİ
(Alfabetik olarak sıralanmıştır)
Test rehberimizde belirtilen referans aralıklar, laboratuvarımızda kullanılan reaktif
prospektüsleri ve referans kaynaklarda belirtilen değerlerdir. Bu rehberi hazırlar iken, bu değerlerden
bizim hasta grubumuzun referans aralıklarına en yakın değerler hesaplanarak belirlenmiştir. Ancak
unutulmamalıdır ki her bireyin ve her laboratuvarın kendine özgü referans değerleri vardır. Bu nedenle
klinik ile uyumsuz değerlerde bunu göz önünde bulundurarak, gerekli durumlarda laboratuvar ile
iletişime geçilmesi önerilmektedir.
5.1. BİYOKİMYA TESTLERİ
Test Adı:
ALANİN AMİNOTRANSFERAZ (ALT, SGPT)
SUT Kodu
900200
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Enzimatik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı Gün
Referans Aralığı
1-60 yaş: E: 10-40 U/L
K: 7-35 U/L
60-90 yaş: E:13-40 U/L
K:10-28 U/L
Test Adı:
ALBUMİN
SUT Kodu
900210
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Fotometrik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
0-4 gün: 2,8-4,4 g/dL
4 gün-14 yaş: 3,8-5,4 g/dL
Erişkin: 3,5-5,2 g/dL
60-90 yaş: 3,2-4,6 g/dL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 7 gün
Hemoliz, Aşırı lipemik numune
Uyarılar
-Aşırı lipemik numuneler dilüe
edilerek çalışılmalı
-enzim aktivitesi düştüğünden numune
oda sıcaklığında uzun süre tutulmamalı
Klinik Kullanımı
Bir karaciğer fonksiyon testidir.
Karaciğer hasarlarına AST’den daha
spesifiktir. Orta derecede
yüksekliğinin sebebi karaciğer
yağlanmasıdır. Diğer bir nedeni de
hepatittir. Hepatitlerde ve şokta on
kata kadar yükselebilir. Birçok ilaç
enzimlerin yükselmesine neden
olabilmektedir.
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 30 gün
15-25 °C’de 7gün
İkter, Lipemi, Hemoliz
Uyarılar
Gebelikte değerler daha düşük
olabilmektedir.
Klinik Kullanımı
Enfeksiyon, ameliyat, travma, kronik
enflamatuar hastalıklar ve
malignitelerde seviyesi düşer. Aynı
zamanda hipertiroidizm ve gebelik gibi
ihtiyacın arttığı durumlarda ve nefrotik
sendrom, hemoraji, yanık, gibi
kaybının arttığı durumlarda serum
seviyesi düşer.
18
Test Adı:
ALKALEN FOSFATAZ (ALP)
SUT Kodu
900340
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Enzimatik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
1-12 yaş E ve K: <500U/L
E (12-15 y): 500-750 U/L
E (>20 y): 40-150 U/L
K (>15): 40-150 U/L
Test Adı:
AMİLAZ (ALFA AMİLAZ)
SUT Kodu
900370
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Enzimatik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
YD: 5-65 U/L
Yetişkin: 25-125 U/L
>70 yaş: 20-160 U/L
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 7 gün
Aşırı hemolizli numune
Uyarılar
Sitrat, Okzalat ve EDTA gibi
antikoagülanlarla kompleks
oluşturmasından kaçınılmalıdır.
Klinik Kullanımı
Yüksek ALP’nin nedeni aç alınmamış
örnek, kemik büyümesi, kırık
iyileşmesi, akromegali, osteojenik
sarkom, karaciğer ve kemik
metastazları, lösemi, myelofibrosis ve
nadiren myeloma olabilir. Tümör
belirteci olarak da kullanılır. Düşük
ALP seviyesi hipotiroidi, Wilson
hastalığı, hipofosfatasia gibi
durumlarda ve hormon replasman
tedavisi alanlar, teofilin kullananlarda
düşebilir.
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 7 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Numune ışıktan ve hemolizden
korunmalıdır.
Klinik Kullanımı
Düzeyleri Hepatosellüler hasarlar
(enflamasyon, toksik, neoplastik),
intrahepatik ve ekstrahepatik safra
tıkanıklığı, ilaç nedenli kolestazis,
Dubin-Johnson sendromu, Rotor
sendromu, safra kesesi hastalıklarında
yükselmektedir.
Oral kontraseptif kullanımı ve sigara
içiminde ise azalmaktadır.
19
Test Adı:
ASPARTAT AMİNOTRANSFERAZ (AST, SGOT)
SUT Kodu
900580
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Enzimatik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
0-10 gün: 47-150 U/L
10 gün-24 ay: 9-80 U/L
24 ay-60 yaş
E: ≤ 40 U/L
K: ≤ 35 U/L
60-90 yaş:
E: ≤ 48 U/L
K: ≤ 36 U/L
Test Adı:
BİLİRUBİN (DİREKT)
SUT Kodu
900690
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Fotometrik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
0-0,5 mg/dL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 7 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Aşırı lipemik numuneler dilüe edilip
çalışılmalıdır.
Klinik Kullanımı
Çoğunlukla karaciğer
hastalıklarının değerlendirilmesinin
yanı sıra akut miyokardiyal enfarktus,
şiddetli anjin, hepatit, karaciğer
nekrozu, karaciğer kanseri, alkolizm,
muskuloskeletal hastalıklar, yakın
tarihli konvulsiyonlar, kalp krizi, ağır
yanıklar, akut pankreatit, yorucu
egzersiz, toksik şok sendromu, beyin
infarktı, travma ve intramuskuler
enjeksiyonda yüksek düzeyler
görülmektedir. Üremi, B vitamini
yetmezliği ve bazı ilaçlar
uygulandığında düşük düzeyler
görülmektedir.
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Uyarılar
Klinik Kullanımı
20
2-8 °C’de 7 gün
Hemoliz, Lipemi
Numune oda ısısında bekletilmemeli
ve direk güneş ışığına maruz
bırakılmamalıdır.
Hepatik tıkanıklığa, hepatit, siroz,
çeşitli kalıtsal enzim yetmezlikleri ve
kanaliküler boşaltımdaki kalıtsal
kusurlara yol açan koşullarda düzeyleri
yükselir.
Test Adı:
BİLİRUBİN (TOTAL)
SUT Kodu
900690
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Fotometrik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Yenidoğan;
<24 saat: 1,4-8,7 mg/dL
1-2 gün: 3,4-11,5 mg/dL
3-5 gün: 5-12,0 mg/dL
7 gün: < 10,0 mg/dL
Yetişkin: 0,3-1,2 mg/dL
Test Adı:
DEMİR
SUT Kodu
901020
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan (Açlık)
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Fotometrik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Çocuk: 50-120 µg/dL
Yetişkin E: 65-175 µg/dL
Yetişkin K: 50-170 µg/dL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Uyarılar
Klinik Kullanımı
21
2-8 °C’de 7 gün
Hemoliz, Lipemi, Santrifüj yapılmamış
numune
Numune pıhtı oluşumundan sonra
talimatalara uygun bir şekilde santrifüj
edilmelidir. Direk güneş ışığına maruz
kalmamalı ve oda ısısında uzun süre
tutulmamalıdır.
Total bilirubin hepatit, siroz, hemolitik
bozukluk, çeşitli kalıtsal enzim
yetmezlikleri ve hepatik tıkanıklığa yol
açan koşullarda yükselir.
2-8°C’de 14 gün
Hemoliz, Lipemi
Demir değerleri gün içinde %30
düşebilmektedir. Bu nedenle numune
8-12 saatlik açlık sonrası sabah
alınmalıdır.
Hepatit, aşırı demir alımı, oral
kontraseptif kullanımı, pernisyöz,
aplastik ve hemolitik anemi,
hemokromatozis, talasemi, akut lösemi
gibi durumlarda serum demir seviyesi
artar.
Demir eksikliğinin bazı nedenleri:
demir eksikliği anemisi (en sık),
enfeksiyonlar, menstruasyon, gebelik,
enflamasyon, miyokard enfarktüsü,
malignite
Test Adı:
DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ (UIBC)
SUT Kodu
901040
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Fotometrik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
150-375 µg/dL
Test Adı:
FOSFOR
SUT Kodu
901260
Numune Türü
Serum (Açlık)
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Fotometrik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
0-9 gün: 4,5-9,0 mg/dL
10 gün–2 yaş:4,0-6,5
mg/dL
3-15 yaş: 3,2-5,8 mg/dL
16-59 yaş: 2,4-4,4 mg/dL
60-89 yaş
E: 2,3-3,7 mg/dL
K: 2,8-4,0 mg/dL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 14 gün
Hemoliz
Uyarılar
Sabah, 8-12 saatlik açlık sonrası
numune alınmalı. Hemolizden
kaçınılmalıdır.
Klinik Kullanımı
Kronik enfeksiyonlar, malignite, demir
zehirlenmesi, renal hastalıklar ve
talasemide düşüktür. Demir
yetmezliğine bağlı anemilerde geç
yaşta gebelik, viral hepatit ve oral
kontrasepsiyonda serum seviyesi
yükselir.
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 4 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Hemoliz ve venöz stazdan
kaçınılmalıdır.
Klinik Kullanımı
Böbrekte tübüler geri emilimin artması
(hipoparatiroidi, orak hücreli anemi,
hipertiroidi, D vitamini fazlalığı), aşırı
hücre yıkımı (kemoterapi,
yaralanmalar, hipertermi, hipoksi),
aşırı fosfor yüklenmesi (kan
transfüzyonu, hiperalimantasyon,
yüksek fosforlu maddelerin alınması),
renal yetmezlik, magnezyum eksikliği
gibi durumlarda serum fosfor düzeyleri
yükselir.
Barsaktan absorbsiyon azalması
(malabsorbsiyon, D vitamini eksikliği,
malnutrisyon, ishal, kusma, fosfat
bağlayıcı antiasid kullanımı), böbrek
ve barsak yoluyla atılımın artması
(diüretik kullanımı, renal tübüler
defektler, hiperparatiroidizm,
hipokalemi, hipomagnezemi, diyaliz,
primer hipofosfatemi, akut gut
hastalığı), hücre içine fosfor kayması
(insülin kullanımı, alkolizm, diyabet,
asidoz, solunumsal alkaloz) gibi
durumlarda serum fosfor düzeyi azalır.
22
Test Adı:
GAMA GLUTAMİL TRANSFERAZ (GGT)
SUT Kodu
901390
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Enzimatik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Erkek: 12-64 U/L
Kadın: 9-36 U/L
Test Adı:
GLUKOZ
SUT Kodu
901500
Numune Türü
Serum (Açlık)
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Hekzokinaz
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Yenidoğan:
1 günlük: 40-60 mg/dL
>1 günlük: 50-80 mg7dL
Çocuk: 60-100 mg/dL
Yetişkin: 70-105 mg/dL
60-90 yaş: 80-115 mg/dL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 7 gün
Uyarılar
Hemolizden kaçınılmalıdır.
Klinik Kullanımı
İntra ve ekstahepatik safra yollarının
tıkanıklıklarında, kolanjit ve
kolesistitte, enfeksiyöz hepatit,
karaciğer yağlanması, akut ve kronik
pankreatit, fenobarbital ve fenitoin
kullananlarda serum seviyesi yükselir.
Alkolizm ve alkole bağlı karaciğer
harabiyetinde alkol perhizinin
izlenmesinde önemli bir göstergedir.
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Hemoliz, Lipemi, İkter
2-8°C’de 7 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Numune santrifüj protokolüne uygun
olarak fibrin oluşumunun hemen
ardından santrifüj edilerek kanın şekilli
elemanlarından ayrılmalıdır.
Klinik Kullanımı
Genel olarak diyabetin teşhisi ve
tedavisinde yardım amaçlı kullanılır.
Yuksek glikoz seviyeleri
(hiperglisemi) aynı zamanda
pankreatik neoplazm, hipertiroidizm
ve adrenal kortikal hiperfonksiyonu,
aynı zamanda diğer hastalıklar ile
ortaya çıkabilir. Düşük glukoz
seviyeleri (hipoglisemi) aşırı insulin
tedavisinden veya karaciğer
hastalıklarından kaynaklanabilir.
23
Test Adı:
HbA1c
SUT Kodu
901450
Numune Türü
Tam Kan (Açlık)
Numune Alımı
Venöz Tam Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Mor kapaklı tüp(EDTA’lı)
Metod
HPLC
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
% 4-6
Test Adı:
HDL KOLESTEROL
SUT Kodu
901580
Numune Türü
Serum (Açlık)
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Enzimatik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
İstenilen değer:
Erkeklerde ≥ 40 mg/dL
Kadınlarda ≥ 50 mg/dL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 3 gün
Pıhtılaşmış numune
Diabetik takip hastalarında
eritrositlerin ömrü göz önünde
blulundurularak test istemi 3 ayda bir
yapılmalıdır.
Son 6-8 hafta içindeki ortalama kan
glukoz konsantrasyonu hakkında bilgi
verir. Eritrositlerin yaşam sürelerinin
kısaldığıunstabil hemoglobinlerin
varlığı (Hb SS, Hb CC, Hb SC vb.) ve
diğer hemolitik anemi tabloları
yanlışdüşük sonuçlara yol açabilir.
Demir eksikliği anemisieritrosit yaşam
süresini artırarak yanlış
yükseksonuçlara yol açabilir.
2-8°C’de 7 gün
İkter
Uyarılar
Numune 8-12 saatlik açlık sonrası
alınmalıdır.
Klinik Kullanımı
Total kolesterolün yaklaşık %25’i
HDL kolesteroldür. Koroner kalp
hastalığı ile güçlü bir ters ilişkisi
vardır. Düşük seviyede olması total
kolesterol seviyesinden bağımsız bir
risk faktörüdür. Ateroskleroz riskinin
erken belirlenmesinde ve anti
lipidemik ilaçların etkinliğinin
izlenmesinde kullanılır.
24
Test Adı:
KLORÜR (Cl)
SUT Kodu
902090
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
ISE
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
98-107 mmol/L
Test Adı:
KREATİN KİNAZ (CK, TOTAL)
SUT Kodu
902190
Numune Türü
Serum (Açlık)
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Enzimatik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Erkek: 30-200 U/L
Kadın: 29-168 U/L
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 7 gün
Uyarılar
-
Klinik Kullanımı
Azaldığı durumlar:
kusma, diare, diüretik terapi,
hiperkapni sonrası, çok ter kaybının
olduğu durumlardır.
Arttığı durumlar:
Mineralokortikoid fazlalığına bağlı
hipertansiyon, renal hastalıklar.
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Hemoliz, Lipemi
2-8°C’de 12 saat kararlıdır
Hemoliz, İkter, Lipemi
Uyarılar
Serum ışıktan korunmalıdır. Hemoliz
ve egzersiz CK düzeylerini
değiştirebilmektedir.
Klinik Kullanımı
AMI, progresif musküler
distrofi,polimiyozit,yanıklar,
travma,ağır egzersiz, status
epileptikus, postoperatif,yaygın beyin
intarktüsü, gebeliğin son dönemleri ve
doğum,malign hipertermi, IM
enjeksiyonlar, könvülziyonlar ve
kardiyak defibrilasyon sonrası CK
düzeyleri yükselir.
25
Test Adı:
KREATİNİN
SUT Kodu
902210
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kinetik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Bebek: 0,04-0,33 mg/dL
2-5 yaş: 0,04-0,45 mg/dL
6-18 yaş: 0,2-0,59 mg/dL
18-60 y E:0,62-1,1mg/dL
K:0,45-0,75mg/dL
Test Adı:
LAKTAT DEHİDROGENAZ (LDH)
SUT Kodu
902260
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Enzimatik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
125-220 U/L
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 7 gün
Uyarılar
-
Klinik Kullanımı
Serum kreatinin ölçümü akut ve kronik
böbrek bozukluğunun tespiti ve takibi,
glomeruler filtrasyonu oranın (GFR)
tahmini veya böbrek diyaliz hastaların
durumunun değerlendirilmesinde
kullanılır.
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Uyarılar
Klinik Kullanımı
26
Aşırı lipemik numune
2-8°C’de 4 gün
Hemoliz
Serum veya plazmadaki toplam LDH
aktivitesinin olçümü spesifik değildir
ve bileşen izoenzimlerin asıl
dokularını ayırt edemez.
LDH, hemolitik aneminin farklı
teşhislerinde ve jerm hücre tümörleri
gibi bazı kötü huylu hastalıklarda
tümör marker olarak kullanılır.
LDH, hepatit, glomeruler nefrit,
pulmoner embolizm, kas hastalığı ve
çoğu lösemi ve lenfomalarda
yüksektir. LDH spesifik olmayan bir
marker olduğu icin teşhis ve hasta
idaresinde diğer belirteçlerle birlikte
değerlendirilmelidir.
Test Adı:
LDL KOLESTEROL
SUT Kodu
902290
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Enzimatik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
İstenilen değer < 130
mg/dL
Test Adı:
POTASYUM (K)
SUT Kodu
903130
Numune Türü
Serum (Açlık)
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
ISE
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Yenidoğan: 3,75,9mmol/L
Bebek: 4,1-5,3 mmol/L
Çocuk: 3,4-4,7 mmol/L
Yetişkin: 3,5-5,1 mmol/L
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 7 gün
İkter
Uyarılar
Numune 8-12 saatlik açlık sonrası
alınmalıdır.
Klinik Kullanımı
Yükseldiği durumlar:
Ailesel hiperkolesterolemi tip II a,
kronik karaciğer hastalığı, primer
biliyer siroz, nefrotik sendrom, primer
hiperkolesterolemi, Apoprotein CII
eksikliği, hepatoma, alkol kullanımı,
Cushing sendromu, diabetes mellitus,
hipotiroidizm, obezite, hamilelik,
glikojen depo hastalıkları, safra
tıkanıklığı, multipl myeloma.
Azaldığı Durumlar:
Abetalipoproteinemi, karaciğer
yetmezliği, hepatoselüler nekroz,
malignite, hipertiroidizm,
malabsorbsiyon, malnutrisyon,
enfeksiyon ve enflamasyon.
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 7 gün
Hemoliz
Uyarılar
Serum mümkün olduğunca
hücrelerden çabuk ayrılmalıdır.
Hemolizden kaçınılmalıdır.
Klinik Kullanımı
Arttığı durumlar: glomeuler filtrasyon
hızının düştüğü durumlar, asidoz,
insülin düşüklüğü, beta adrenerjik
blokaj, digital toksisitesi, intravasküler
hemoliz, potasyum yüklenmesi
durumlarıdır.
Azaldığı durumlar: renal atılımının
arttığı durumlar nefropatiler
gibi,diüretik kullanımı, kusma, diyare,
neoplasiler, cilt yoluyla kayıplar, fazla
terleme, kistik fibroziz, yanık.
27
Test Adı:
SODYUM (Na)
SUT Kodu
903670
Numune Türü
Serum (Açlık)
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
ISE
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Bebek: 139-146 mmol/L
Çocuk: 138-145 mmol/L
Yetişkin: 136-145 mmol/L
Test Adı:
TOTAL KALSİYUM (Ca)
SUT Kodu
901910
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Fotometrik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
0-10 gün: 7,6-10,4 mg/dL
10gün-24 ay:9,0-11,0mg/dL
24ay-12 yaş: 8,8-10,8 mg/dL
12-18 yaş: 8,4-10,2 mg/dL
Yetişkin: 8,6-10 mg/dL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 7 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Serum mümkün olduğunca
hücrelerden çabuk ayrılmalıdır.
Hemolizden kaçınılmalıdır.
Klinik Kullanımı
Dehidratasyon, diüretik kullanımı,
yüksek ateş, yanık, hiperpne, terleme
ve yüksek çevre sıcaklığına maruz
kalma durumlarında hipernatremi
görülür.
Sodyum ve suyun birlikte kaybının
gözlendiği kusma, diyare gibi
durumlarda hiponatremi gözlenir.
Numune
Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 7 gün
Hemoliz, İkter
Uyarılar
Klinik Kullanımı
28
Hiperparatiroidizm, kemiğin malign
hastalıkları, diğer malin tümörler,
polisitemia vera, feokromasitoma,
sarkoidoz, D vitamini intoksikasyonu,
tirotoksikoz, akromegali gibi
durumlarda serum total kalsiyum
düzeyi artar.
İdiyopatik, cerrahi veya konjenital
hipoparatiroidizm,
pseudohipoparatiroidizm, D vitamini
eksikliği, kronik böbrek yetmezliği,
magnezyum eksikliği gibi durumlarda
serum total kalsiyum düzeyi azalır.
Test Adı:
TOTAL KOLESTEROL
SUT Kodu
902110
Numune Türü
Serum (Açlık)
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Uyarılar
Metod
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
İstenilen değerler;
Çocuklar: <170 mg/dL
Erişkinler: <200 mg/dL
Test Adı:
TOTAL PROTEİN
SUT Kodu
903240
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Fotometrik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Yenidoğan: 4,6-7 g/dL
7ay-1 yaş:5,1-7,3 g/dL
1-2 yaş:5,6-7,5 g/dL
≥3 yaş: 6,0-8,0 g/dL
Yetişkin: 6,4-8,3 g/dL
Klinik Kullanımı
2-8°C’de 7 gün
İkter
Stres, yaş, cinsiyet, hormonal denge ve
gebelik normal kolesterol düzeylerini
etkiler.
Serum kolesterol düzeylerinin ölçümü
karaciğer fonksiyonu, safra kese
fonksiyonu, intestinal absorpsiyon,
koroner arter hastalığına karşı eğilim
ve tiroid fonksiyonunun bir belirtisi
olarak görev alabilir.
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 7 gün
Uyarılar
-
Klinik Kullanımı
Arttığı durumlar:
Hiperimmünglobulinemi, polikolonal
ya da monokolonal
gamapatiler(genelde 9 g/dl üzeri),
belirgin dehidratasyon.
Azaldığı durumlar: Protein kaybettiren
enteropatiler, akut yanıklar, nefrotik
sendrom, Proteinlerin sentezinde
azalmaya bağlı olarak da; şiddetli
protein eksikliği, kronik KC hastalığı,
Malabsorbsiyon sendromu,
malnütrisyon, agammoglobulinemi.
29
Hemoliz, Lipemi, İkter
Test Adı:
TRİGLİSERİD
SUT Kodu
903990
Numune Türü
Serum (Açlık)
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Enzimatik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Normal: <150 mg/dL
Sınırda Yüksek: 150-199
mg/dL
Yüksek: 200-499 mg/dL
Çok Yüksek: ≥500mg/dL
Test Adı:
ÜRE
SUT Kodu
901940
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Enzimatik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Bebek/Çocuk: 11-39
mg/dL
18-60 yaş: 13-43 mg/dL
60-90 yaş: 17-49 mg/dL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 7 gün
Uyarılar
-
Klinik Kullanımı
Trigliseridler diyetten absorbe edilen
bir lipid ailesidir ve endojen olarak
karbonhidratlarla yağlı asitlerden
üretilirler. Trigliseridin ölçümü
hiperlipideminin teşhis ve yönetiminde
önemlidir. Bu hastalıklar genetik
olabilir ya da nefroz, diabetes mellitus
ve endokrin rahatsızlıklar gibi diğer
bozukluklardan sonra meydana
gelebilir.
Hemoliz, İkter
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 7 gün
Uyarılar
-
Klinik Kullanımı
Serum üre azotunun tayini böbrek
fonksiyonunun değerlendirilmesinde
yaygın olarak kullanılan bir testtir. Bu
test sıklıkla, prerenal (kardiyak
dekompansasyon, su kaybı, artan
protein katabolizması), renal
(glomerulonefrit, kronik nefrit,
polisistik bobrek, nefroskleroz, tubuler
nekroz) ve postrenal (üriner kanal
tıkanması) hiperureminin farklı tanısı
icin serum kreatinin testi ile birlikte
istenir.
30
Hemoliz, Lipemi, İkter
Test Adı:
ÜRİK ASİT
SUT Kodu
904120
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Enzimatik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Çocuk: 2,0-5,5 mg/dL
E: 3,5-7,2 mg/dL
K: 2,6-6,6 mg/dL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 4 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Serum hücrelerinden en kısa sürede
ayrılmalıdır. EDTA ile kontaminasyon
olmamalıdır.
Klinik Kullanımı
Asemptomatik hiperürisemi, Gut ve
renal yetmezliklerde düzeyi artar.
Ürikozürik ilaç kullanımı, Wilson
hastalığı, Pernisyöz anemide düzeyi
düşer.
31
5.2. HEMATOLOJİ TESTLERİ
Test Adı:
HEMOGRAM
SUT Kodu
901620
Numune Türü
Tam Kan
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
1 mL (en az)
Numune Kabı
Mor kapaklı EDTA’lı tüp
Metod
Lazer, Empedans
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Tablo 7’de
gösterilmektedir.
Test Adı:
SEDİMENTASYON
SUT Kodu
903400
Numune Türü
Tam Kan
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Mor kapaklı tüp(EDTA’lı)
Metod
MicroESR
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Çocuk: 0-10 mm/saat
<50 yaş E: 0-15 mm/saat
K: 0-20 mm/saat
>50 yaş E: 0-20 mm/saat
K: 0-30 mm/saat
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 2 gün
Pıhtılı numune
Uyarılar
Kan alımından sonra pıhtılaşma
olmaması için tüp 8-10 kez alt üst
edilmelidir.
Klinik Kullanımı
Anemi, enfeksiyon hastalıkları,
malignensilerin tanı ve tedavinin
izleminde kullanılmaktadır.
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 2 gün
Uyarılar
Numune pıhtılı olmamalıdır.
Klinik Kullanımı
İnflamatuar hastalıklar, akut ve kronik
enfeksiyonlar, temporal arterit,
maligniteler, romatoid hastalıklar,
otoimmun hastalıkların tanı ve
takibinde kullanılır.
32
Pıhtılı Numune
Tablo 7. Hemogram referans değerleri
33
5.3. İDRAR TESTLERİ
Test Adı:
İDRAR TETKİKİ
SUT Kodu
901780
Numune Türü
İdrar
Numune Alımı
İdrar
Numune Miktarı
3 mL(en az)
Numune Kabı
Kırmızı kapaklı idrar tüpü
Metod
Otomatize
strip+mikroskobik analiz
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Tablo 8’de
gösterilmektedir.
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Işıksız ve 4-8°C’de saklanmalıdır.
Uyarılar
Sabah, orta akım idrarı alınmalıdır.
Klinik Kullanımı
En sık üriner sistem enfeksiyonlarının
tanı ve tedavisinin takibinde
kullanılmaktadır.
Tablo 8. İdrar Tetkiki Referans Aralıkları
34
Yetersiz numune
5.4. SEROLOJİ-İMMÜNOLOJİ TESTLERİ
Test Adı:
Anti CMV IgG
SUT Kodu
906360
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilimünesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Nonreaktif:<6,0 AU/mL
Reaktif: ≥6,0 AU/mL
Test Adı:
Anti CMV IgM
SUT Kodu
906370
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilimünesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Nonreaktif: <0,85 İndeks
Gray Zone: 0,85-1,00 İndeks
Reaktif: ≥ 1,00 İndeks
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 5 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
6,0 AU/mL ve 15,0 AU/mL arasında
bulunan konsantrasyon değerlerine
sahip örnek sonuçlarını doğrulamak
için, ya CMV IgM testi kullanılmalı
veya mümkün ise uygun bir zaman
süreci içerisinde (örneğin iki hafta)
ikinci bir örnek alınarak testin
tekrarlanması tavsiye edilir.
Klinik Kullanımı
CMV enfeksiyonu sağlıklı bireylerde
asemptomatik seyreder, ilk
enfeksiyonun ardından yaşam boyu
latent kalır, immünsuprese kişilerde
ağır enfeksiyonlara sebep olur, ayrıca
en sık görülen konjenital viral
enfeksiyon nedenidir, hamilelerde
taranması faydalıdır. CMV IgG
antikorlarının saptanması geçirilmiş
enfeksiyon tanısında önemlidir.
Numune
Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 5 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Sonucu ≥ 0.85 İndeks sonuçlarının
klinik uygunluğunun doğrulanması
için numunenin CMV IgG avidite için
test edilmesi önerilir. Sonuçlar net
olmamaya devam ederse uygun bir
zaman içinde (örneğin 2 hafta)
numune tekrarı ile testi tekrarlayınız.
Klinik Kullanımı
CMV enfeksiyonu sağlıklı bireylerde
asemptomatik seyreder, ilk
enfeksiyonun ardından yaşam boyu
latent kalır, immünsuprese kişilerde
ağır enfeksiyonlara sebep olur, ayrıca
en sık görülen konjenital viral
enfeksiyon nedenidir, hamilelerde
taranması faydalıdır. CMV IgM
antikorlarının saptanması akut
enfeksiyon tanısında önemlidir.
35
Test Adı:
Anti HAV IgG
SUT Kodu
906510
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilimünesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Nonreaktif: <1,0 (S/CO)
Reaktif: ≥1,0 (S/CO)
Test Adı:
Anti HAV IgM
SUT Kodu
906530
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Nonreaktif: < 0,80 S/CO
Gray Zone: 0,80-1,20 S/CO
Reaktif: > 1,20 S/CO
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune
Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Reaktif olmayan AntiHAV IgM test
sonucu ile birlikte değerlendirildiğinde
gecmişte geçirilmiş/geçirilmemiş
hepatit A virüsü enfeksiyonu (HAV)
veya HAV'a karşı gelişmiş aşı
immünitesini gösterir.
2-8°C’de 5 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Gray Zone olarak sonuçlanan
hastaların yaklaşık bir haftalık
aralıklarla yakından kontrol edilmesi
tavsiye edilir. Bu izleme, akut hepatit
A enfeksiyonu ile ilişkilendirilen
yükselen IgM anti-HAV seviyelerini,
iyileşme ile ilişkilendirilen düşen ya da
değişmeyen IgM anti-HAV seviyeleri
ile ayrımını sağlayacaktır.
Klinik Kullanımı
Akut hepatit A veya subklinik hepatit
A enfeksiyonunun tanısında kullanılır.
Klinik belirtilerden önce ortaya çıkan
ve transaminaz artışı ile paralellik
gösteren anti-HAV IgM sentezi 3–6 ay
süreyle reaktif kalır.
Metod
Çalışma Günü
2-8°C’de 5 gün
36
Test Adı:
Anti HBs
SUT Kodu
906620
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilimünesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Nonreaktif: < 10,00mIU/mL
Reaktif: ≥10,00 mIU/mL
Test Adı:
Anti HCV
SUT Kodu
906640
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilimünesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Nonreaktif: < 1,00 S/CO
Reaktif: ≥ 1,00 S/CO
Numune
Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 5 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Hepatit B virüsüne karşı immünitenin
tespitinde kullanılır HBs Ag
kaybolduktan sonra anti-HBs oluşur,
Anti HBc ile birlikte ya da salt antiHBs reaktifliği immünitenin
göstergesidir. Salt anti HBs reaktifliği
HBV aşısı ile aşılananlarda
görülmektedir.
2-8°C’de 5 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
HCV reaktif tespit edilen olgular
HCV’ye özgü immunotetkikler ve
immunoblot tetkikleri veya bunların
bir kombinasyonu ve/veya NAT testler
gibi ilave testlerle değerlendirilmelidir.
Klinik Kullanımı
Hepatit C Virus (HCV) antikorlarının
tespiti amaçlı kullanılmaktadır
37
Test Adı:
Anti HIV (HIV Ag/Ab Combo)
SUT Kodu
906670
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilimünesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Non reaktif: <1,00 S/CO
Reaktif: ≥1,00 S/CO
Test Adı:
Anti Rubella IgG
SUT Kodu
906820
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilimünesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Nonreaktif: <4,9 IU/mL
Gray Zone: 5,0-9,9 IU/mL
Reaktif: ≥ 10,0 IU/mL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune
Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 5 gün
Hemoliz, Lipemi
Reaktif çıkan olguların doğrulama
yöntemleri ile doğrulanması
gerekmektedir.
HIV Ag/Ab Combo tetkiki, insan
serumu veya plazmasında bulunan
insan bağışıklık yetersizliği virüsü tip
1 ve/veya tip 2 (HIV-1/HIV-2)
antikorların ve aynı zamanda HIV p24
antijeninin kalitatif tespiti için bir
kemiluminesan mikropartikül
immünolojik tetkikidir. HIV Ag/Ab
Combo sonucu, HIV p24 antijeni,
HIV-1 antikoru veya HIV-2antikor
tesbiti arasında ayrım sağlamaz.
2-8°C’de 5 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Klinik
Kullanımı
38
Konjenital veya geçirilmekte olan
rubella enfeksiyonunun tanısında
kullanılır. Gebeliğin ilk trimesterinde
annenin infeksiyonu bebek için yüksek
derecede teratojenik etki yapabilir.
Rubella IgG antikorlarının gösterilmesi
geçirilmiş enfeksiyonu gösterir.
Test Adı:
Anti Rubella IgM
SUT Kodu
906840
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilimünesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Nonreaktif: <1,20 İndeks
Gray Zone: 1,2-1,60 İndeks
Reaktif: ≥1,60 İndeks
Test Adı:
Anti Streptolizin O (ASO)
SUT Kodu
900570
Numune Türü
Serum (Açlık)
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Türbidimetrik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Okul Öncesi Çocuk: <100 IU
Genç Yetişkin: 166-250 IU/mL
Her durumda: <200 IU/mL
Numune
Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 5 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
IgM ve IgG seviyelerini doğrulamak
icin mümkünse uygun bir zaman
sürecinde (örneğin 2 hafta) ikinci bir
numuneyi alıp testi tekrarlayınız.
Klinik Kullanımı
Konjenital veya geçirilmekte olan
rubella enfeksiyonunun tanısında
kullanılır. IgM antikorları akut
enfeksiyonu gösterir.
Numune
Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 5 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Klinik
Kullanımı
39
A grubu streptokoksik infeksiyonlu
hastalarda ASO yanıtı 1. haftadan
sonra başlar ve 3-6 hafta sonra en
yüksek düzeye ulaşır. 6-8 hafta sonra
ASO titreleri düşmeye başlar. En
yüksek ASO titreleri 6-15 yaş arası
çocuklarda görülür. Streptokoksik
tonsillofarenjitte ASO titreleri hızla
yükselir. Buna karşın streptokoksik
piyodermi ve impetigoda ASO
titrelerinde yükselme çok az olur.
Test Adı:
Anti Toksoplazma IgG
SUT Kodu
906910
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Nonreaktif: < 1,6 IU/mL
Gray Zone: 1,6-3,0 IU/mL
Reaktif: ≥ 3,0 IU/mL
Test Adı:
Anti Toksoplazma IgM
SUT Kodu
906930
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Nonreaktif: <0,5 İndeks
Gray Zone: 0,5-0,6 İndeks
Reaktif: ≥ 0,6 İndeks
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 5 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Toxo IgG testi ve Toxo IgM testi
reaktif olgularda Toxo IgG avidite testi
önerilir.
Nonreaktif bir sonuç her zaman
Toksoplazma gondii enfeksiyonu
olasılığını kaldırmaz. Erken hastalık
durumlarında nonreaktif sonuçlara
sahip hastalar 3 hafta sonra tekrar test
edilmelidir.
Klinik Kullanımı
Toxo IgG tetkiki, insan serumu ve
plazmasındabulunan Toksoplazma
gondii IgG antikorlarının kantitatif
tespiti amaçlı uygulanan immünolojik
bir tetkiktir
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8°C’de 5 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Gray Zone olgularda test 2 hafta sonra
tekrar edilmelidir.
Klinik ile uyumsuz reaktif sonuçlarda
Toxo IgG ve Toxo IgG Avidite testleri
ile doğrulama yapılmalıdır.
Klinik Kullanımı
Toksoplasma enfeksiyonunun
tanısında kullanılır. Özellikle
konjenital enfeksiyon riskinin
araştırılmasında değerlidir.
40
Test Adı:
Brucella Aglütinasyon (Rose Bengal)
SUT Kodu
907070
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Aglütinasyon
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Negatif
Test Adı:
Brucella Tüp Aglütinasyonu (Wright)
SUT Kodu
907090
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Pozitif: ≥ 1/160
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Brucelloz tanısında kullanılan bir
tarama testidir. Pozitif sonuçların
mutlaka Tüp aglütünasyon testi ile titre
edilmesi gerekmektedir.
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Metod
Çalışma Günü
2-8 °C’de 1 gün
Klinik Kullanımı
41
Serumda Total IgG ve IgM
antikorlarını ölçer. Brucella melitensis,
abortus ve suis türlerinin
enfeksiyonlarını saptar ancak Brucella
canis enfeksiyonlarını saptayamaz.
1/160’tan daha düşük titreler erken
evre bruselloz, kronik bruselloz, relaps
bruselloz veya son 1 yıl içinde tedavi
almış kişilierde olabilmektedir. Yanlış
pozitifliklerin yaşanabileceği göz
önünde bulundurularak şüpheli olgular
ileri bir merkeze yönlendirilmedir.
Test Adı:
C reaktif Protein (CRP)
SUT Kodu
900900
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Türbidimetrik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
≤ 0,5 mg/dL
Test Adı:
HBsAg (Hepatit B Yüzey Antijeni)
SUT Kodu
907450
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Nonreaktif: <0,05 IU/mL
Reaktif: ≥ 0,05 IU/mL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
İnflamasyona yanıt olarak karaciğerde
sentezlenen bir proteindir.
İnflamasyonu takiben 4-6 saat içinde
yükselmeye başlar, 24-48 saat içinde
maksimum seviyesine varır (100-1000
kat), yarı ömrü 19 saat kadardır.
Bakteriyel enfeksiyon tanısında
değerlidir. Romatizmal hastalıklarda
aktivasyonun en iyi göstergelerinden
biridir.
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Akut B hepatitli olguların %510’nunda ve daha sık olarak erken
konvelasan evrede serumda
saptanmayabilir (pencere dönemi).Bu
dönemde total anti–HBc veya antiHbcIgM araştırılması yol göstericidir.
Hemodiyaliz hastaları, heparinize
hastalar’da yalancı reaktif sonuçlar
(eşik değere yakın zayıf reaksiyonlar )
görülebilir.
Klinik Kullanımı
HBsAg, genellikle şüpheli hepatit B
viral enfeksiyonunun (HBV) teşhisinde
ve enfeksiyonu gecirmiş ya da virüsün
kronik taşıyıcısı durumunda olan
enfekte olmuş bireylerin durumlarının
izlenmesinde yardımcı olarak
kullanılır.
42
Test Adı:
Romatoid Faktör (RF)
SUT Kodu
903380
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Türbidimetrik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
0-30 IU/mL
Test Adı:
VDRL-RPR (VDRL Kart Test)
SUT Kodu
906290
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 5 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Romatoid artritin tanı ve takibinde
kullanılır. Otoimmün hastalıklarda ve
viral hepatit enfeksiyoz mononükleoz
gibi viral hastalıklarda romatoid faktör
düzeyi artabilir.
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
VDRL -RPR test non treponemal bir
test olup yalancı pozitiflikler
görülebilir. Hasta da ilk kez
bakılıyorsa pozitif çıkan testlerin
treponemal (FTA abs, TPHA vb)
testlerle doğrulanması gerekir.
Klinik Kullanımı
Zorunlu enfeksiyöz tarama testlerinden
olan sifiliz tarama testi sifiliz tanısında
kullanılır, tedavi sonrasında
negatifleşir.
Metod
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Negatif
43
5.5. HORMON TESTLERİ
Test Adı:
Beta hCG (Total hCG)
SUT Kodu
900650
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune
Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
İmmünometrik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans
Aralığı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Negatif:<5,0 mIU/mL
Son Adet Tarihinden Sonra
(SAT’a göre Gebelik Haftası)
4 hafta
5 hafta
6 hafta
7-14 hafta
15-26 hafta
27-40 hafta
Klinik Kullanımı
Sinsityotrofobilastik hücrelerden
salgılanır, gebeliğin temel testidir.
Gestasyonel trofoblastik neoplazilerde
(nonseminomatöz germ hücre tümörü
ve daha az olarak seminom) belirteçtir.
Gebelikte prenatal tarama testlerinde
kullanılır.
Değer (mIU/mL)
5-100
200-3000
10.000-80.000
90.000-500.000
5000-80.000
3000-15.000
Trofoblastik Hastalık:>100.000 mIU/mL
Test Adı:
ESTRADİOL
SUT Kodu
901160
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Folliküler Faz (-12 gün ile -4 gün):19,5-144,2 pg/mL
Midsiklus (-3 gün ile +2 gün):63,9-356,7 pg/mL
Luteal Faz (+4 gün ile + 12 gün):55,8-214,2 pg/mL
Postmenapoz: <32,2 pg/mL
Erkek : <39,8 pg/ml
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Klinik Kullanımı
44
Dolaşımdaki estradiol seviyelerinin
ölçülmesi over fonksiyonunun
değerlendirilmesi ve yardımcı
üreme protokolleri için folliküler
gelişimin izlenmesi açısından
önemlidir.
Test Adı:
FERRİTİN
SUT Kodu
901220
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemiluminometrik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Yenidoğan: 25-200 ng/mL
1 ay: 200-600 ng/mL
2-5 ay: 50-200 ng/mL
6 ay-15 y: 7-140 ng/mL
Yetişkin;
E: 20-250 ng/mL
K: 10-120 ng/mL
Test Adı:
FOLLİKÜL STİMULAN HORMON (FSH, FOLLİTROPİN)
SUT Kodu
901280
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune
Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemiluminometrik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Kadın
Folliküler Faz: 1,37-9,9 IU/L
Midsiklus: 6,17-17,2 IU/L
Luteal Faz: 1,09-9,2IU/L
Hamilelik: <0,8 IU/L
Postmenapoz: 19,3-100,6IU/L
Erkek : 1,42-15,4IU/L
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz
Uyarılar
Şiddetli çalkalama ferritini denatüre
edebilir.
Klinik Kullanımı
Demir eksikliği anemisinde düzeyleri
düşer.
Hemokromatozis, talasemi, akut
lösemi, inflamatuar hastalıklar
(pulmoner infeksiyon, osteomyelit,
romatoid artrit, SLE, vb), bazı akut ve
kronik KC hastalıkları, ve hodgkin
hastalığı, meme kanseri gibi
malignensilerde düzeyi yükselir.
Numune
Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz
Uyarılar
Klinik
Kullanımı
45
Kadınlarda menstrüel siklusun
foliküler fazı sırasında folikl
gelişimini ve estradiol ile diğer
östrojenlerin üretimini sağlar. LH
ile sinerjik etki göstererek
ovulasyona neden olur.
Erkeklerde spermatogenezi stimüle
eder.
Yüksek FSH ve LH primer
hipogonadizmde olur ve sekonder
hipogonadizmden ayırmak için
kullanılır. Kadında ve erkekteki
infertilitenin değerlendirilmesinde
kullanılır.
Test Adı:
LÜTEİNİZAN HORMON (LH, LUTROPİN)
SUT Kodu
902410
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemiluminometrik
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Kadın
Folliküler Faz: 1,68-15 IU/L
Midsiklus: 21,9-56,6 IU/L
Luteal Faz: 0,61-16,3 IU/L
Hamilelik:<1,7 IU/L
Postmenapoz:14,2-52,3 IU/L
Oral Kontraseptif: 0,9-5,9IU/L
Erkek: 1,24-7,8 U/L
Test Adı:
PROGESTERON
SUT Kodu
903180
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Erkeklerde:0,15-1,06ng/mL
Kadınlarda
Folliküler Faz:<1,24 ng/mL
Luteal Faz:3,2-24,7 ng/mL
Midsiklus:4,2-27,1 ng/mL
Postmenapoz:<0,6 ng/mL
Numune
Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Artmış LH seviyeleri
kadınlarda menopoz,
primer ovaryan
hipofonksiyon ve
polikistik over hastalığı,
erkeklerde ise primer
hipogonadizm ile
ilişkilidir. Azalmış LH
seviyeleri kadınlarda
primer ovaryan
hiperfonksiyon, erkeklerde
ise primer hipergonadizm
ile ilişkilidir.
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Klinik Kullanımı
46
Gebelik sırasında, progesteron
seviyeleri istikrarlı şekilde
yükselerek üçüncü trimesterde en
yüksek seviyelere ulaşır.
21- hidroksilaz, 17 hidroksilaz ve 11
beta hidroksilaz eksikliğine bağlı
konjenital adrenal hiperplazi
(normalin 10 katı), lipoid overyan
tümörlerde düzeyi yüksektir.
Abortus, primer ve sekonder
hipogonadizm, kısa luteal faz
sendromunda ve Ampisilin,
Ethynilestradiol, oral kontraseptif
kullanımında düzeyi düşer.
Test Adı:
PROLAKTİN
SUT Kodu
903210
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune
Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Kadın: 2,8-29,2 ng/mL
Hamilelik: 9,7-208,5 ng/mL
Postmenapoz: 1,8-20,3 ng/mL
Erkek: 2,1-17,7 ng/mL
Test Adı:
PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN (TOTAL PSA)
SUT Kodu
903220
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
< 4,0 ng/mL
Numune
Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Gebelik ve postpartum laktasyon
söz konusu olmadığında sürekli
olarak 30 ng/mL’nin üzerinde
seyreden serum prolaktin
seviyelere hiperprolaktinemi denir.
Hiperprolaktinemi sıklıkla
kadınlarda galaktore, amenore ve
infertiliteye, erkeklerde ise
impotans ve hipogonadizme neden
olur. Bobrek yetmezliği, hipotiroidi
ve prolaktin salgılayan hipofiz
adenomları da anormal derecede
yükselmiş prolaktin seviyelerinin
sık görülen nedenleridir.
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Klinik Kullanımı
47
Rektal muayene ve sonda
uygulamalarından sonra numune
alınması için 72 saat beklenmelidir.
PSA değerleri günden güne değişebilir
ve yaşla birlikte artar. Ayrıca supin
pozisyon PSA değerlerini düşürürken,
prostat manuplasyonu PSA düzeyinde
artışa neden olabilir.
Benign prostat hiperplazisi ve Prostat
kanserinde düzeyleri artar.
Test Adı:
SERBEST PSA (F PSA)
SUT Kodu
903280
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
<0,5 ng/mL
Test Adı:
SERBEST T3 (FT3, SERBEST TRİİYODOTİRONİN)
SUT Kodu
903470
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Gebeler;
1. Trimester: 2,5-3,9 pg/mL
2. Trimester: 2,1-3,6 pg/mL
3. Trimester: 2,0-3,3 pg/mL
Çocuklar ve Yetişkinler;
0-6 gün: 1,73-6,30 pg/mL
6 gün-3 ay: 1,95-6,04 pg/mL
4-12 ay: 2,15-5,83 pg/mL
1-6 yaş: 2,41-5,50 pg/mL
7-11 yaş: 2,53-5,22 pg/mL
12-20 yaş: 2,56-5,01 pg/mL
Yetişkin: 2,3-4,2 pg/mL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Rektal muayene ve sonda
uygulamalarından sonra numune
alınması için 72 saat beklenmelidir.
PSA değerleri günden güne değişebilir
ve yaşla birlikte artar.
Klinik Kullanımı
PSA’nın bağlı olmayan kısmıdır.
Prostat kanserinin tanı ve izleminde
kullanılır
Numune
Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Klinik Kullanımı
48
Serbest T3, TSH ve T4 ile birlikte
tiroid fonksiyonlarının
değerlendirilmesinde kullanılır.
Hipertiroidizm, T3 toksikoz ve
Periferal direnç sendromunda
düzeyleri yükselir.
Hipotiroidizm gebeliğin 3. Trimestr ve
kronik hastalığı olanlarda düzeyleri
düşer.
Test Adı:
SERBEST T4 (FT4, SERBEST TİROKSİN)
SUT Kodu
903480
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Numune
Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Klinik
Kullanımı
Heparin kullanımı, Hipertiroidizm,
Tiroksin ile tedavi edilen hipotroidizm
olgularında, Disalbuminemik
hipertiroksinemide düzeyleri artar.
Lityum kullanımı ve Hipotiroidizmde
düzeyleri düşer.
Çocuklar ve Yetişkinler;
0-6 gün: 0,86-2,49 ng/dL
6 gün-3 ay: 0,89-2,20 ng/dL
4-12 ay: 0,92-1,99 ng/dL
1-6 yaş: 0,96-1,77 ng/dL
7-11 yaş: 0,97-1,67 ng/dL
12-20 yaş: 0,98-1,63 ng/dL
Yetişkin: 0,88-1,72 ng/dL
Referans Aralığı
Gebeler;
1. Trimester: 0,9-1,5 ng/dL
2. Trimester: 0,8-1,3 ng/dL
3. Trimester: 0,7-1,2 ng/dL
Test Adı:
TİROİD STİMÜLAN HORMON (TSH)
SUT Kodu
904030
Numune
Saklama
Koşulları
2-8 °C’de 1 gün
Numune Türü
Serum
Numune Red
Kriterleri
Hemoliz, Lipemi, İkter
Numune Alımı
Venöz kan
Uyarılar
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Gebeler;
1. Trimester: 0,3-4,5 μIU/mL
2. Trimester: 0,5-4,6 μIU/mL
3. Trimester: 0,8-5,2 μIU/mL
Klinik
Kullanımı
Hipotiroidizm, Hashimoto tiroiditi,
Ektopik TSH salgılanan durumlar,
Subakut tiroidit, Tiroid hormon
rezistansı durumlarında düzeyi artar.
Hipotalamik ve hipofizer
hipotiroidizm, hipertiroidizm
durumlarında düzeyi azalır.
Çocuklar ve Yetişkinler;
0-6 gün: 0,86-2,49 ng/dL
6 gün-3 ay: 0,89-2,20 ng/dL
4-12 ay: 0,92-1,99 ng/dL
1-6 yaş: 0,96-1,77 ng/dL
7-11 yaş: 0,97-1,67 ng/dL
12-20 yaş: 0,98-1,63 ng/dL
Yetişkin: 0,88-1,72 ng/dL
49
Test Adı:
TOTAL TESTOSTERON
SUT Kodu
903930
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
Kadın:14,2-73,1 ng/dL
Erkek:229,8-786,5 ng/dL
Test Adı:
VİTAMİN B12
SUT Kodu
904150
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Çalışma Günü
Her gün
Rapor Tarihi
Aynı gün
Referans Aralığı
214-914 pg/mL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Testosteron testiküler leydig hücreleri
tarafından salgılanır. Hipofizden
LH’nın etkisiyle stimüle olur.
Kadınlarda hirsutizm polikistik over
sendromu gibi durumlarda yüksek
seviyededir. Erkeklerde hipogonadizm
de düşük seviyededir.
2-8 °C’de 1 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Klinik Kullanımı
50
Düşük B12 vitamini alımı,
gastrektomi, ince barsak hastalıkları,
malabsorbsiyon ve transkobalamin
eksikliği vit B12 eksikliğine neden
olabilir.
5.6. ANLAŞMALI DIŞ LABORATUVARDA ÇALIŞILAN TESTLER
Test Adı:
ALFA FETO PROTEİN (AFP)
SUT Kodu
900250
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
0-8,1 ng/mL
Test Adı:
BÜYÜME HORMONU (GH)
SUT Kodu
900740
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan
(Hasta aç ve
dinlenmiş olmalı,
stresli olmamalı)
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
Yetişkin
Erkek: 0-3 ng/mL
Kadın :0-8 ng/mL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
+2-8°C’de 3 gün
Hemoliz
Primer karaciğer hücre karsinomları
Gastrointestinal sistem kanserleri ile karaciğer
metastazı olsun ya da olmasın diğer sistem
malignitelerinde kan seviyeleri artabilir.
Ayrıca akut viral hepatit, hepatit B taşıyıcılığı
ve alkole bağlı siroz gibi benign durumlarda
da AFP düzeyleri yükselebilir. AFP
ölçümleri, toplumun kanser taramalarında
tavsiye edilmez.
Gebeliğin 30. haftasında maternal kandaki
AFP maksimum seviyeye ulaşır; sonra
düşmeye başlar. Maternal serum veya
amniotik sıvıda yüksek AFP saptanması;
spina bifida, anensefali, özefagus atrezisi veya
multipl gebeliği destekler.
Down sendromu, molar gebelik, spontan
abortus, trizomi 18 ve toksemide serumdaki
AFP düzeyleri düşüktür.
+2-8°C’de 8 saat
Hemoliz
Uyarılar
Kan alındıktan hemen sonra buzdolabına
konulmalı, 15-20 dk sonra santrifüj edilerek
üst fazı eppendorf tüpüne alınarak
dondurulmalı ve dondurulmuş olarak buz
kalıplarının arasında uygun bir şekilde
laboratuvarımıza transfer edilmelidir.
Klinik Kullanımı
GH’nun salınımı düzensiz ve pulsatildir; en
yüksek düzeylere, uykunun en derin
evrelerinde rastlanır. GH fazlalığında
akromegali veya hipofizer gigantizm
meydana gelir. Azlığında büyüme geriliği
oluşur. Obezitede GH salınımı azalır ve
insüline, arjinine, uykuya ve egzersize yanıtı
bozulabilir. GH’un uyarıya cevap olarak
salgılanma özelliği ilerleyen yaşla birlikte
azalır.
51
Test Adı:
CA 125
SUT Kodu
900810
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
<21 U/mL
Test Adı:
CA 15-3
SUT Kodu
900820
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
<32,4 U/mL
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Referans Aralığı
+2-8°C’de 1 gün, -20°C’de 2 ay
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Serumdaki düzeyleri adet
dönemlerinde, özellikle
endometriyoziste iki katına çıkabilir.
Daha yüksek serum düzeyleri
gebeliğin ilk trimestrinde görülebilir.
Yüksek düzeyler ayrıca sağlıklı
kişilerin %1’inde, bazı malign
olmayan hastalıkları olan kişilerin
%6’sında ve bazı jinekolojik olmayan
malignitesi olan hastalarda da
gözlenebilir. 100 U/mL’den büyük
değerler over kanserinde, malign
hastalıklarda, gebelikte, karaciğer ve
pankreasın benign hastalıklarında
olabilir. Bu test epitelyal over kanseri
hastalarında tedaviye yanıtın izlenmesi
amacıyla FDA (Food and Drug
Administration) tarafından onaylıdır.
CA 125’in tarama amacıyla
kullanılması önerilmemektedir.
+2-8°C’de 5 gün, -20°C’de 2 ay
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Klinik Kullanımı
52
Metastatik meme kanseri olan % 80
kadında yüksek serum düzeyleri
gözlenmekle
birlikte,
pankreas,
akciğer, over, kolorektal ve karaciğer
kanserlerinde ve benign karaciğer ve
meme hastalıklarında da yüksek
konsantrasyonlar gözlenir. Metastatik
meme kanseri hastalarının tedaviye
yanıtın izlenmesi için ve önceden
tedavi gören evre II ve III meme
kanseri hastalarında erken dönemde
nüksün belirlenmesinde bir yardımcı
olarak diğer klinik ve tanı koyucu
işlemler ile birlikte kullanımı açısından
FDA onaylıdır.
Test Adı:
CA 19-9
SUT Kodu
900830
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
<37 U/mL
Test Adı:
DEHİDROEPİANDROSTERON SÜLFAT (DHEAS)
SUT Kodu
901000
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Pankreatik karsinoma, kolorektal ve
hepatosellüler karsinomada önemli bir
Belirteç olup pankreas kanserli
hastaların izlminde FDA tarafından
onaylıdır.
+2-8°C’de 2 gün, -20°C’de 2 ay
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Referans Aralığı
+2-8°C’de 1 gün, -20°C’de 2 ay
Yetişkin
Kadın: 35-430 µg/dL
Erkek: 80-560 µg/dL
53
DHEA sabahları daha yüksek
düzeylerde olan, diürnal ritm gösteren
zayıf bir androjendir. Adrenal
hiperfonksiyonda seviyesi artar.
Adrenal yetmezlikte seviye düşer.
Aderenarj ve gecikmiş puberteyi
belirlemede DHEA yararlı olabilir.
Çocukluk ve adolesan döneminde
DHEA atılımı yavaş yavaş artar.
Puberteden sonra DHEA atılımı hızla
artar, 20 yaşında pik yapar ve sonra
düşer. Yaşlılarda diğer steroidlere göre
daha fazla düşme olur. Gebelikte orta
derecede düşüş görülür. DHEA
sabahları daha yüksek düzeylerde
görülen diürnal ritm gösteren zayıf bir
androjendir.
Test Adı:
FOLAT (FOLİK ASİT)
SUT Kodu
901240
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
>5,4 ng/mL
Test Adı:
FRUKTOZAMİN
SUT Kodu
901270
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan (Açlık)
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Fotometrik
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
0-285 µmol/L
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
+2-8°Cde 5 gün
-20°C’de 2 ay
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Vitamin B12 eksikliği olanlarda folat
seviyesi genelde yükselir çünkü vit
B12 folatın dokulara girişini sağlar.
Vit B12 ve folat eksikliğinde
homosistein seviyesinde artış meydana
gelebilir. Gebelikte %33 oranında folat
eksikliği görülür. Alkoliklerde, çeşitli
sebeplerle olan malabsorbsiyonda,
folik asit eksikliğine rastlanır.
+2-8°Cde 3 gün
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Klinik Kullanımı
54
1-3 hafta öncesinin ortalama kan
glukoz düzeyi hakkında bilgi verir.
HbA1c ile koreledir ancak anormal
Hb’lerden ve anemiden etkilenmez.
Fruktozamin diyabetik hastalarda,
özellikle de yenidoğanlarda ve gebe
olmayan kadınlarda kısa dönemli
glisemik kontrolü belirlemede
yararlıdır.
Test Adı:
HBeAg
SUT Kodu
907420
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
Nonreaktif: 0–1,0 İndeks
Reaktif: ≥1,0 İndeks
Test Adı:
HELİKOBACTER PYLORİ DİREK ANTİJEN (HPSA)
SUT Kodu
907490
Numune Türü
Gaita
Numune Alımı
Sabah alınmış Gaita
Numune Miktarı
20 gr (ceviz
büyüklüğünde)
Numune Kabı
Gaita kabı
Metod
CIA
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Referans Aralığı
+2–8°C de 7 gün, -20°C de 1 yıl
Negatif
55
Hepatit B virüs enfeksiyonunun
takibinde kullanılır, viral replikasyonu
gösterir.
Enfeksiyonun erken dönemlerinde
HBsAg’den sonra ortaya çıkar,
HBsAg’den önce nonreaktifleşir.
Kronik enfeksiyonda uzun süre reaktif
saptanabilir
Dışkı örneği 2–8°C’de bir gün 20°C’de daha uzun süre saklanabilir
Numune istemi yapılmadan önce
lütfen laboratuvarımızla iletişime
geçiniz.
Ülkemizde H.pylori enfeksiyonu
prevalansı erişkinlerde %80,
çocuklarda ise %64 olarak
bildirilmektedir. Enfeksiyon
prevalansının yüksek olduğu
bölgelerde gaitada antijen testleri ile
oldukça verimli sonuçlar alınmasına
rağmen bu testler ile karşılaşılan
problemlerden birisi prevalansın düşük
olduğu bölgelerde performanslarının
düşük olmasıdır. Çocuklarda gaitada
antijen testleri kullanıldığında dikkatle
değerlendirilmelidir. Çocuk hastalarda
“transient H.pylori enfeksiyonları”
olabilmekte ve bu nedenle antijen
testleri ile bu dönemde yalancı pozitif
sonuç alınmaktadır. Çocuklarda eğer
semptom varsa testin güvenirliliği
artmaktadır, asemptomatik çocuklarda
ise test sonuçları dikkatle
değerlendirilmelidir.
Test Adı:
HERPES SİMPLEKS 1/2 TİP IgG
SUT Kodu
907540
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
ELISA
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
Nonreaktif: < 5 İndeks
Reaktif: ≥ İndeks
Test Adı:
HERPES SİMPLEKS 1/2 TİP IgM
SUT Kodu
907550
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
ELISA
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
Nonreaktif: < 1 S/CO
Gray Zone: 1-1,2 S/CO
Reaktif: ≥ 1,2 S/CO
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
+2–8°C de 7 gün, -20°C de 1 yıl
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Geçirilmekte olan veya geçirilmiş
HSV tip 1/2 enfeksiyonunun
saptanmasında önemlidir
+2–8°C de 7 gün, -20°C de 1 yıl
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Klinik Kullanımı
56
Geçirilmekte olan HSV tip 1/2
enfeksiyonunun saptanmasında
önemlidir
Test Adı:
IgA
SUT Kodu
907621
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan (Açlık)
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Nefelometrik
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
10-12 ay: 15-90 mg/dL
1-2 yaş: 15-110 mg/dL
2-3 yaş: 18-150 mg/dL
4-5 yaş: 25-160 mg/dL
Test Adı:
IgG
SUT Kodu
907631
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan (Açlık)
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Nefelometrik
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
6-9 ay: 220-900 mg/dL
10-12 ay: 290-1070 mg/dL
1-2 yaş: 340-1200 mg/dL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
+2–8°C de 7 gün, -20°C de 1 yıl
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Monoklonal gamopatilerin ve immun
yetmezliklerin saptanmasında ve
takibinde kullanılır.
6-8 yaş: 35-200 mg/dL
9-12 yaş: 45-250 mg/dL
>12 yaş: 40-350 mg/dL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
+2–8°C de 5 gün, -20°C de 1 yıl
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Monoklonal gamopatilerin ve immun
yetmezliklerin saptanmasında ve
takibinde kullanılır.
2-3 yaş: 420-1200 mg/dL
4-6 yaş: 460-1240 mg/dL
>6 yaş: 650-1600 mg/dL
57
Test Adı:
IgM
SUT Kodu
907641
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan (Açlık)
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Nefelometrik
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
6-9 ay: 35-125 mg/dL
10-12 ay: 40-150 mg/dL
1-8 yaş: 45-200 mg/dL
Test Adı:
İNSÜLİN
SUT Kodu
901840
Numune Türü
Serum (Açlık)
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
<29 µIU/mL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
+2–8°C de 5 gün, -20°C de 1 yıl
Hemoliz, Lipemi, İkter
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Monoklonal gamopatilerin ve immun
yetmezliklerin saptanmasında ve
takibinde kullanılır.
9-12 yaş: 50-250 mg/dL
≥12 yaş: 50-300 mg/dL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Uyarılar
Klinik Kullanımı
58
+2–8°C de 7 gün, -20°C de 3 ay
Hemoliz
Pankreasın insülin üretiminin
değerlendirilmesinde C-peptid ile
birlikte insülin ölçümleri de
yapılmalıdır.
Eksikliğinde veya reseptörlerinin
azalmasıyla kan şekeri yükselir.
Hipoglisemide, ada hücre tümörü,
egzojen insulin, oral hipoglisemik
ilaçlar, alkol kullanımı, adrenal veya
hipofizer yetmezlik, şiddetli karaciğer
yetmezliği, çocuklukta olursa persistan
hiperinsulinemik hipoglisemi
araştırılmalıdır.
Test Adı:
KARSİNOEMBRİYOJENİK ANTİJEN (CEA)
SUT Kodu
902030
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
Sigara içmeyen: <3,4 ng/mL
Sigara içenlerde : < 6,2 ng/mL
Test Adı:
KORTİZOL (HİDROKORTİZON)
SUT Kodu
902170
Numune Türü
Serum (Açlık)
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
Sabah:4,6-22,8 μg/dL
Akşam:3,38-17,08 μg/dL
Numune
Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
+2–8°C de 7 gün, -20°C de 3 ay
Hemoliz, Lipemi
CEA, malign hastalık taraması ya da
erken tanısı amacıyla
kullanılmamalıdır.
CEA tümöre eşlik eden, embriyonik
ve fetal dokularda bulunan onkofetal
bir antijendir. Düzeyleri sigara
içenlerde içmeyenlere göre biraz
daha yüksektir. Yüksek düzeyler
kolon, rektum, akciğer, meme,
karaciğer, pankreas, mide ve over
kanserlerinde gözlenmektedir.
Benign meme, karaciğer, gastrik ve
intestinal hastalıklarında, pulmoner
enfeksiyon, amfizem ve renal
yetmezlikte daha az düzeyde artışlar
bildirilmiştir.
+2–8°C de 8 saat, -20°C de 2 ay
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Örnek diurnal varyasyon nedeniyle
08.00-10.00 veya 16.00-18.00 saatleri
arasında alınmalı ve tüp üzerine örnek
alım zamanı belirtilmelidir. Kan
alındıktan hemen sonra buzdolabına
konulmalı, 15-20 dk sonra santrifüj
edilerek üst fazı eppendorf tüpüne
alınarak dondurulmalı ve dondurulmuş
olarak
laboratuvarımıza
transfer
edilmelidir.
Klinik Kullanımı
Sabahları yüksek miktarda salınır.
Kanda yüksek seviyesi, adrenokortikal
hipersekresyon, adrenokortikal
hiperplazi, adenoma, Cushing
Sendromu, hipofizer ACTH
salınımının arttığı durumlarda görülür.
Düşük kortizol seviyesi, hipofizer
yetmezlik, adrenokortikal yetmezlik,
Addison Hastalığı durumlarında
görülür.
59
Test Adı:
LAKTAT (LAKTİK ASİT)
SUT Kodu
902250
Numune Türü
Plazma (NAF’lı)
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Gri kapaklı (Sitratlı) Tüp
Metod
Fotometrik
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
4,5-19,8 mg/dL
Test Adı:
PARATHORMON (PTH, PARATİROİD HORMON)
SUT Kodu
902980
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz Kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
19,8-74,9 pg/mL
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
+2-8°C de 14 gün
İkter, Hemoliz
Uyarılar
Hasta istirahat halindeyken örnek
alınmalıdır, örnek alımı staz
uygulanmadan yapılmalıdır. Plazma 15
dk. içinde ayrılmalı ve 2–
8°C’desaklanmalıdır.
Klinik Kullanımı
Laktik asidoz yapan durumlarda (şok,
konjestif kalp yetmezliği, myokard
infarktüsü, kan kaybı, pulmoner ödem,
diyabet, karaciğer hastalıkları,
neoplaziler, etanol, metanol, epinefrin
ve asetaminofen gibi ilaç
toksitelerinde) kan seviyesi artar.
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
+2-8°C de 5 gün
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Numune 1 saatten uzun süre oda
sıcaklığında kalmamalıdır. Eş zamanlı
olarak, total serum kalsiyum, iyonize
kalsiyum ve fosfat düzeylerinin
ölçülmesi tavsiye edilir.
Klinik Kullanımı
Primer hiperparatiroidizm, sekonder
hiperparatitoidizm, kronik böbrek
hastalığı, vitamin D eksikliğinde ve
bazı tümörlerde salınımı artmıştır.
Hiperkalseminin ve hipokalseminin
ayırıcı tanısında kullanılır.
60
Test Adı:
SPESİFİK IgE (5’Lİ MİKS)
SUT Kodu
903710
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
1 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
IB
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
Negatif
Test Adı:
SPESİFİK IgE’LER
SUT Kodu
903720
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
1 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
IB
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
Negatif
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
+2-8°C de 1 gün, -20°C de 1 hafta
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Alerjik rinit, astım, dermatit, anaflaksi
ve ürtiker gibi alerjik hastalıkların
teşhisindekullanılır.
+2-8°C de 1 gün, -20°C de 1 hafta
Hemoliz, Lipemi
Uyarılar
Klinik Kullanımı
61
Alerjik rinit, astım, dermatit, anaflaksi
ve ürtiker gibi alerjik hastalıkların
teşhisinde kullanılır.
Test Adı:
TOTAL IgE
SUT Kodu
903890
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
0,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
Kemilüminesan
Numune Kabulü
Her gün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
1 gün-1 yaş: 4,4-57,3 IU/mL
1-4 yaş: 3,3-368,6 IU/mL
4-10 yaş: 3,4-411,6 IU/mL
10-15 yaş: 49-179,7 IU/mL
15 yıl-120 yıl:0-158 IU/mL
Test Adı:
TRANSFERRİN
SUT Kodu
903950
Numune Türü
Serum
Numune Alımı
Venöz kan
Numune Miktarı
1,5 mL (en az)
Numune Kabı
Sarı kapaklı tüp
Metod
NEPH
Numune Kabulü
Hergün
Rapor Tarihi
7-14 gün sonra
Referans Aralığı
200-380 mg/dL
Numune
Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
+2-8°C de 8 saat, -20°C de 1 hafta
Hemoliz
Uyarılar
Klinik Kullanımı
Numune Saklama
Koşulları
Numune Red
Kriterleri
Alerjik durumlarda, parazit varlığında,
bronkopulmoner asperjilloziz,
ekstrinsik astma, ürtiker, atopik
egzama, IgE myeloması,
hiperimmunglobulinemi de seviyesi
artar.
+2-8°C de 3 gün
Hemoliz
Uyarılar
Klinik Kullanımı
62
Demir eksikliği anemisi, gebelik,
östrojen tedavisi ve hiperöstrojenemik
durumlarda serum seviyesi artar. Akut
inflamasyon, kronik hastalıklardaki
hipokrom mikrositer anemilerde,
protein eksikliklerinde ve genetik
olarak eksikliğinde serum seviyesi
azalır.
6. TABLOLAR
6.1. Panik Değerler
Normale göre patofizyolojik sapma gösteren ve hastanın hayatını tehdit eden değerlere
panik değer denilir. Bu değerler saptandığında laboratuvar teknisyeni numuneyi
tekrarlamakta, sonucun 2 veya daha fazla tekrarın sonucunda aynı çıkması durumunda aile
hekimlerine telefon ile bildirim yapılmakta ve/veya hasta bilgi ekranına ek not düşülmektedir.
Tablo 9. Panik (Kritik) Değerler Listesi
Parametre
Alt kritik değer
Üst kritik değer
Glukoz
< 40 mg/dL
> 450 mg/dL
Yenidoğan Glukoz
< 30 mg/dL
> 300 mg/dL
Magnezyum
< 1,0 mg/dL
> 5,0 mg/dL
Çocuk Magnezyum
< 1,1 mg/dL
> 4,4 mg/dL
Fosfor
< 1 mg/dL
>9 mg/dL
Potasyum
< 2,8 mmol/L
> 6,2 mmol/L
Yenidoğan Potasyum
< 2,5 mmol/L
> 8 mmol/L
Sodyum
< 120 mmol/L
> 160 mmol/L
Klor
< 80 mmol/L
>115 mmol/L
Kreatinin
-
> 7,5 mg/dL
Çocuk kreatinin
-
> 3,8 mg/dL
Üre
-
> 214 mg/dL
Çocuk üre
-
> 118 mg/dL
Lökosit sayısı
< 1,500/L
>30.000/L
Hematokrit
< % 20
> % 60
Yenidoğan Hematokrit
< % 33
> % 70
Hemoglobin
< 7 g/dL
> 20 g/dL
Yenidoğan Hemoglobin
< 9,5 g/dL
> 22 g/dL
Trombosit sayısı
< 30.000/L
> 1.000.000/L
Çocuk Trombosit sayısı
< 20.000/L
> 1.000.000/L
Yenidoğan Total Bilirubin
-
> 18 mg/dL
Kalsiyum
< 6 mg/dL
> 13 mg/dL
FT4
-
> 6 ng/dL
Not: Belirtilmediği sürece değerler yetişkinler içindir.
63
6.2. Testlerin Minimum Tekrarlanma Süreleri
Çalışılan test parametrelerinin belirli yarılanma ömürleri vardır. Bu süreden önce testin
tekrarlanması hastalığın takibi açısından fayda sağlamayacağı gibi hastadan gereksiz numune
alumina ve ülke ekonomisine de ek yük getirecektir. Bu nedenle klinisyenler tarafından her testin
minimum tekrarlanma süresinin bilinmesi oldukça önemlidir.
Tablo 10. Testlerin ideal tekrarlanma süreleri
TESTLER
Süre
Üre, Kreatinin
1 Gün
Karaciğer Fonksiyon Testleri
3 Gün
Lipid Profili; Total Kolesterol, Trigliserid, HDL-Kolesterol
13 Gün
FSH, LH, Prolaktin, Testosteron, Estradiol
13 Gün
Tiroid Fonksiyon Testleri, TSH, FT4, FT3
13 Gün
Demir, Ferritin
14 gün
Protein Elektroforezi, İmmünglobulinler, Total IgE
28 Gün
AFP, CA 125, CA 19.9, CA 15.3, CEA, Total PSA, Free PSA
28 Gün
Progesteron, Renin, Aldosteron, Parathormon, IGF-1, GH
28 Gün
Vitamin B12, Folik Asit
60 Gün
HbA1c
60 Gün
64
7. KAYNAKLAR
1. Ravel R. Clinical Laboratory Medicine; 6th ed. Toronto. Mosby-Year Book, 1995.
2. Wallach J.Interpretation of Diagnostic Tests; 7th ed. Philadelphia. Lippincott Williams &
Wilkins, 2000.
3. Mehmetoğlu İ. Klinik Biyokimya El Kitabı; 4. Baskı. Nobel Kitapevleri, 2007.
4. Burtis CA, Ashwood ER. Tietz Klinik Kimyada Temel İlkeler, 5. Baskı. Palme Yayıncılık,
2005.
5. Wu AHB. Tietz Laboratuvar Testleri Klinik Kılavuzu. 4. Baskı. Güneş Tıp Kitapevleri, 2011.
65

Tam metin için tıklayınız. (PDF)

Veba - Türkiye Halk Sağlığı Kurumu

HIV enfeksiyonu - Türkiye Halk Sağlığı Kurumu

Bakteriyel

Seramik Slip Döküm - Kocaeli Üniversitesi Metalurji ve Malzeme

Staphylococcus aureus ve AMD testleri

Prof. Dr. Sermet Sağol (19 Nisan 2013 / Perinatoloji)

Sağlıklı kemik iliği ve kan örneklerinde akım sitometri uygulamaları

Ulaşmak için tıklayınız