KAMU PERSONEL SEÇME SINAVI ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ BİYOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ 29 – 30 Mart 2014 TG – 3 ÖABT – BİYOLOJİ Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının “İhtiyaç Yayıncılık”ın yazılı izni olmadan kopya edilmesi, fotoğrafının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması, yayımlanması ya da kullanılması yasaktır. Bu yasağa uymayanlar, gerekli cezai sorumluluğu ve testlerin hazırlanmasındaki mali külfeti peşinen kabullenmiş sayılır. AÇIKLAMA DİKKAT! ÇÖZÜMLERLE İLGİLİ AŞAĞIDA VERİLEN UYARILARI MUTLAKA OKUYUNUZ. 1. Sınavınız bittiğinde her sorunun çözümünü tek tek okuyunuz. 2. Kendi cevaplarınız ile doğru cevapları karşılaştırınız. 3. Yanlış cevapladığınız soruların çözümlerini dikkatle okuyunuz. BİYOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ 2014 – ÖABT / BİY 1. Sağlıklı bir insanda kanın kalsiyum derişimi belirli bir düzeyin üstüne çıkarsa “Tiroit bezinden kalsitonin hormonu salgısı artar.” (I) ve “Kandan kemiklere Ca+2 iyonu geçişi artar.” (III) durumları gerçekleşerek kan kalsiyum miktarı normal değerine düşürülür. Paratiroit bezi, Ca+2 iyonu az olan kanın Ca+2 iyonu derişimini artırır. 4. Sorudaki anlatı modifikasyondur. Seçeneklerde verilenlerden A, B, D ve E seçeneklerindekiler modifikasyon, C seçeneğindeki ifade ise bir canlının genetik özelliğidir. TG – 3 7. A B C D E Bir deney tüpüne H2O2 sıvısı konduktan sonra üzerine bir parça çiğ karaciğer atılıyor. Bu deneyde karaciğer yapısındaki hücrelerde bulunan katalaz enzimi tepkimenin gerçekleşmesini sağlar ancak tepkime sürecinde miktarı azalmaz. A B C D E A B C D E 5. 2. Sinir sistemi, “uyartı alabilme” (I), “uyartıları iletebilme” (II) ve “uyartıları değerlendirebilme” (III) görevlerini gerçekleştirir. A B C D E Bir insanın sığır eti yediğinde sığır eti proteinlerinden yararlanabilmesi için “pepsinojenin salgılanması ve pepsine dönüştürülmesi” (II), “proteinlerin sindirilmesi” (IV), “amino asitlerin emilmesi ve gereksinim doğmuş hücreye taşınması” (V), “amino asitlerin birbirlerine peptit bağlarıyla bağlanması” (III) ve “proteinin yapıya katılması veya görev yapmaya başlaması” (I) olayları sıralı olarak gerçekleşmelidir. 8. Herhangi bir virüsün konak hücrede çoğalması sırasında konak hücre sitoplazmasında fosforik asit ve amino asit moleküllerinin azalacağı kesindir. Ancak urasil bazı RNA molekülü yapısına katılır. Bu nedenle virüsün DNA ya da RNA virüsü olduğu bilinmediğinden urasil bazı azalacağı hakkında kesin yargıda bulunulmaz. A B C D E A B C D E 3. Ototrof canlılardan, kemoototroflar inorganik maddelerin oksidasyonundan açığa çıkan enerjiyle (II), fotoototroflar ise ışık enerjisiyle (III) ATP sentezler. Ancak organik besinlerin enzimler yardımıyla yıkımından açığa çıkan enerjiyle (I) ATP sentezi tüm canlılar için ortaktır. 6. Bir hayvan populasyonunun negatif artış evresine girmesinde “dışa göç eden birey sayısındaki artışlar” (II), “predatör (avcı) sayısının artması” (III) ve “iklim koşullarında meydana gelen olumsuz değişmeler” (IV) etkili olan olaylardır. 9. Şekildeki besin zincirini incelediğimizde en büyük biyokütlenin X ile gösterilen canlı grubuna ait olduğu gözlenir. Diğer seçeneklerde verilenler şemadaki besin zinciri için doğru yargılardır. A B C D E A B C D E A B C D E 3 Diğer sayfaya geçiniz. 2014 – ÖABT / BİY 10. TG – 3 Şema incelendiğinde boşluklu kısma yazılacak molekülün protein olacağı söylenir. Öncüllerde verilen özelliklerin tamamı protein molekülleri ile ilgili olarak doğru ifadelerdir. 13. Mayoz sonucu oluşan hücrelerin kalıtım materyalleri her zaman nitelik ve nicelik olarak aynı olamaz. Krossing over sonucu oluşan gametler çeşitlilik oluşmasını sağlar. A B C D E 11. DNA molekülü mutasyona uğrayabilir ve enzim kontrolünde sentezlenir. Ancak semikonservatif olarak eşlenir. 16. A B C D E A B C D E 14. A B C D E Bileşik enzimlerin yapısında bulunan kofaktörler “Apoenzime zayıf bir bağla bağlı Ca+2, Mg+2, Zn+2, K+, Na+ gibi metal iyonlarından oluşur.” (I), tepkimede kullanılmadıklarından “Bir enzimden ayrıldıklarında, başka bir enzime bağlanabilir.” (II) ve “Pasif hâlde bulunan apoenzimi aktifleştirir.” (III) özellikleri doğru olur. 17. 15. Enzimatik tepkimelerin gerçekleşeceği yapay ortamda, enzimler aktivasyon enerjisini azaltır ve tepkimenin hızını artırır. X A1A2B1B2 A B C D E 18. Bitki ve hayvan hücrelerinde glukozu suya kadar parçalayan ve amino asitleri proteine dönüştüren organeller ortak olarak bulunur. Parental döl: A1A2B1B2 A karakterinin kendi arasında çaprazlanmasıyla 3, B karakterinin kendi arasında çaprazlanmasıyla 3 farklı genotip oluşur. 3 x 3 = 9 farklı genotip ortaya çıkar. Cinsiyet düşünüldüğünde 9 x 2 = 18 farklı genotip elde edilir. A B C D E 12. DNA molekülünün “nükleotitlerinin diziliş sırasının farklı olması “ (II) ve “nükleotitlerin oluşturduğu zincir uzunluğunun farklı olması” (IV) özellikleri genlerin farklı olmasına neden olur. Çiçekli bitkilerde polinizasyon (tozlaşma) ve döllenmeden sonra dişi organ kısımlarından ovumdan (yumurta) triploit çekirdek oluşmaz. A B C D E A B C D E A B C D E 4 Diğer sayfaya geçiniz. 2014 – ÖABT / BİY 19. TG – 3 Evrimin mekanizmasının özetlendiği şekilde X ile gösterilen kısma mutasyon, Y ile gösterilen kısma doğal seleksiyon yazılırsa yeni tür oluşumu verilen sıra ile gerçekleşir. 22. Süngerlerde hidrolik iskelet yerine kalsiyum karbonattan oluşan iç iskelet bulunur. 25. A B C D E A B C D E STH hormonu fazlalığında gigantizm, tiroksin eksikliğinde miksodema, aldosteron eksikliğinde addison, vasopressin eksikliğinde şekersiz diabet adları verilen anormallikler verilir. Parathormon eksikliğinde de tetani hastalığı meydana gelir. A B C D E 20. Glomerulus kılcalları öncüllerde verilen tüm özellikler bakımından diğer kılcal damarlardan farklıdır. 23. A B C D E İnsandaki kemik gelişiminde genetik faktörler, tiroit bezi salgısı kalsitonin hormonu ve D vitamini etkilidir. Östrogen ürogenital sistemi uyarır. 26. A B C D E Çizgili kasların kasılması sırasında “A bandının boyu değişmez.”, “H bandı görülmez olur.”, “Sarkomer boyu kısalır.” ve “İki Z çizgisi birbirine yaklaşır.” değişimleri gözlenir. Ancak “I bandı uzar.” değişimi gerçekleşmez. A B C D E 21. Hipofizden salgılanan MSH hormonu deri güneş etkisinde kaldığında güneşten gelen UV ışınlarının deriye zarar vermemesi için melanin pigmentinin deriye yayılmasını sağlar ve böylelikle bir filtre ödevi görür. A B C D E 27. 24. Bileşik enzimler için; “Aynı yardımcı gruplar farklı apoenzimleri aktive edebilir.” (I), “Proteinden oluşan kısımları hücrede DNA kontrolünde ribozomlarda sentezlenir.” (II) ve “Bileşik enzimler hücrelerin golgi cisimciğinde aktive edilmiş olarak paketlenir ve salgılanır.” (III) yargıları doğrudur. Toplardamarlardaki kanın akışını soruda verilen öncüllerin tamamı hızlandırır. A B C D E A B C D E 5 Diğer sayfaya geçiniz. 2014 – ÖABT / BİY 28. TG – 3 Çizgili kasların kasılmasında gerçekleşen olayların sıralaması şöyle olur: “motor nöronların uyartıyı taşıması” (II), “akson ucundan asetil kolin salgılanması” (V), “Ca+2 iyonlarının aktin ve miyozin ipliklerin arasına yayılması” (IV), “ATPaz’ın aktifleşmesi ve enerji açığa çıkması” (III) ve “Aktin – miyozin kompleksinin oluşması” (I). Aktomiyozin kompleksine kas kasılmış denir. 31. Bütün omurgalı canlılarda küçük kan dolaşımı görülmeyebilir. Örneğin, balıklarda tek dolaşım vardır. 34. A B C D E Soruda verilen damarlar incelendiğinde I ile gösterilen karaciğer atardamarı, II ile gösterilen karaciğer üstü toplar damarı ve III ile portal ven yani karaciğer kapı toplar damarıdır. A B C D E A B C D E 29. Karaciğere verilen işaretli bir amino asit kalbin sol kulakçığına gelinceye kadar “karaciğer üstü toplardamarı (I), “alt ana toplardamarı (II), “sağ kulakçık (III)” ve “akciğer toplardamarı (IV) yolunu izleyerek kalbin sol kulakçığına gelir. 32. Soruda verilen sindirim enzimlerinden pepsin, tripsin ve erepsin proteinlere etki eder. 35. A B C D E Vücut içindeki sıvılardan çözünmüş durumda bulunan gazların gaz hâline geçmesi, alveollerden kılcal damarlara oksijen geçmesini olumsuz yönde etkiler. A B C D E A B C D E 30. Kalın bağırsak tuz ve suyun fazlasını emer. Bazı faydalı bakterilere örneğin B ve K vitamini üreten bakterilere yaşama ortamı oluşturur. Sindirilmiş besin maddeleri ince bağırsaktan emilir. 33. Sağlıklı bir insanın ortamdan almış olduğu oksijen molekülü “alveol” (IV), “akciğer toplardamarı” (II), “kalbin sol karıncığı” (V), “aort (III)” ve “karaciğer atardamarı (I) yolunu izleyerek karaciğer hücrelerine erişir. A B C D E 36. Kanı, doku ve organlardan kalbe getiren damar toplar damarlardır. A B C D E A B C D E 6 Diğer sayfaya geçiniz. 2014 – ÖABT / BİY 37. TG – 3 Sağlıklı bir insanda üre sentezi karaciğerde gerçekleşir ve “karaciğer üstü toplardamarı (III)”, “alt ana toplardamar (II)”, “kalp” ve “aort (I)” sırasını izleyerek böbreğe gelir. 39. A B C D E I. damar böbrek atardamarı, II. damar böbrek toplardamarıdır. Böbrek atardamarında üre yoğunluğu böbrek toplardamarından az olamaz. “II. damarda glikoz yoğunluğu I. damara göre daha azdır.” yargısı doğrudur. 41. Annenin genotipi A0, babanın genotipi B0 olduğu zaman çocukları 0 kan gruplu olabilir. Buna göre 1. ve 3. öğrencilerin yaptığı açıklama doğrudur. Öğretmen 2. öğrencinin yanlış düşündüğünü doğru açıklamasıyla beraber sınıfa anlatmalıdır. A B C D E “I. damara göre II. damarda su miktarı daha azdır.” yargısı doğrudur. “II. damarda CO2 miktarı I. damara göre daha fazladır.” yargısı doğrudur. “I. damarla II. damardaki kan proteinlerinin miktarı aynıdır.” yargısı da doğrudur. Çünkü proteinler büyük moleküllerdir. Kılcal damarlardan dışarı çıkamaz. A B C D E 38. Bu hastalıkla ilgili anne taşıyıcı baba hastadır. I. yargı doğrudur. Erkek çocuklarının W genini taşıma olasılıkları %50 dir. II. yargı da doğrudur. Kız çocuklarının W genini taşıma olasılıkları babaları hasta olduğu için %100 dür. III. öncüldeki yargı yanlıştır. A B C D E 40. Böcekçil bitkilerden sinekkapan bitkisinin yaprağına sinek konduğunda kapan şeklindeki yaprakların kapanması turgor basıncı değişimi ile gerçekleşir. Bu hareket uyaran yönüne bağlı değildir. Hareket tigmonastidir. Sismonasti sarsıntıyla ortaya çıkan harekettir. A B C D E 7 42. Eğitimde hangi ölçme ve değerlendirme araçlarının kullanılacağı bellidir. Öğretmen bu araçlar içinde konularına uygun olanları seçerek kullanmakla yükümlüdür. Yeni bir yöntem bile bulsa bunları öğrencileri üzerinde denememelidir. Bu durum eğitimde eşitlik ilkesini bozar ve ölçme değerlendirme yöntemlerinin alan eğitimi ile ilgilidir. A B C D E Diğer sayfaya geçiniz. 2014 – ÖABT / BİY 43. TG – 3 Gen mühendisliği çalışmalarının temelini canlılardaki genetik rahatsızlıkların giderilmesi ve çözümün bulunması oluşturur. Kromozomlarda ayrılmama ve gen mutasyonları genetik bozuklukları oluşturur. Biyoteknolojinin temelini de kalıtsal çeşitlilik (varyasyon) oluşturur. 46. Sınıflandırma anahtarları öğrenciye hazırlatılmaz. Anahtar öğrenciye verilerek çevresinde gördüğü bir canlıyı bu anahtara göre sınıflandırması istenebilir. 49. A B C D E A B C D E A B C D E 44. Eritrositlerin su alarak hemoliz olması osmoza (pasif taşıma) örnektir. Makrofajların fagositoz yapması ve paramesyumun boyayı hücre içine alması endositoza örnektir. 47. A B C D E Halkalı solucanlarda düz kas ve vücut sıvısının yardımıyla oluşan hareket, kas ve kemik doku ile kasılma mekanizması 12. sınıfın konusudur. Bitkisel dokular ise 11. sınıfta anlatılmaktadır. A B C D E 45. 2011 yılında güncellenen biyoloji müfredatına göre tohumsuz bitkilerde metagenez, izogami, oogami gibi eşeyli üreme çeşitleri ve yumurta tipleri bulunmamaktadır. Oogenez ve spermatogonez ise anlatılmaktadır. Sınıftaki tüm öğrencilerin deneyi yapmasının mümkün olmadığı durumlarda öğretmen tarafından yapılan deneyin gösteri niteliğinde olması gerekir. Öğrencilerin kan grubu tayini sırasında kullanılan antikorların zor elde edilebilir olması gösteri deneyi yapılmasını gerektirmiştir. 48. Nişasta sentezi bu kadar yoğun bir şekilde lökoplastta gerçekleşir. Lökoplast bitki hücrelerinde bulunur. A B C D E A B C D E 8 50. Bir konu işlenmeden önce öğrencilere bu konuyla ilgili fikirlerini genişletecek yönde projelerin verilmesi, öğrencilerin derse hazırlanma derecesini arttırır. A B C D E